О внесении дополнений и изменений в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 25 декабря 2006 года № 296 "Об утверждении Правил классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них и внесении изменения в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года № 116 "О внесении изменений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования и надзора финансового рынка и финансовых организаций"

Постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 7 июля 2009 года № 140. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 4 сентября 2009 года № 5773. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 27 мая 2013 года № 137

      Сноска. Постановление утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 27.05.2013 № 137 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      В целях совершенствования нормативных правовых актов, регулирующих деятельность банков второго уровня и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, Правление Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее - Агентство) ПОСТАНОВЛЯЕТ:
      1. Внести в постановление Правления Агентства от 25 декабря 2006 года № 296 "Об утверждении Правил классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них и внесении изменения в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года № 116 "О внесении изменений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования и надзора финансового рынка и финансовых организаций" (зарегистрированное в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 4580), с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Агентства от 18 июля 2008 года № 104 "О внесении изменений и дополнений в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 25 декабря 2006 года № 296 "Об утверждении Правил классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них и внесении изменения в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года № 116 "О внесении изменений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования и надзора финансового рынка и финансовых организаций" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 5307, опубликованным 15 октября 2008 года в Собрании актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов Республики Казахстан, № 10), следующие дополнения и изменения:
      в Правилах классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них, утвержденных указанным постановлением:
      преамбулу после слов "банками второго уровня" дополнить словами ", Акционерным обществом "Банк Развития Казахстана";
      в пункте 1:
      подпункт 7) изложить в следующей редакции:
      "7) стоимость обеспечения - стоимость залогового обеспечения (определяемая от рыночной - справедливой стоимости оценки) на текущий момент, с учетом возможности ее реализации (продажи) на момент оценки;";
      в абзаце третьем подпункта 9) знак препинания "." заменить знаком препинания ";";
      дополнить подпунктом 10) следующего содержания:
      "10) созаемщик - физическое или юридическое лицо, подписывающее договор займа (кредита) вместе с заемщиком, и выступающее по договору займа (кредита) в качестве солидарного ответственного за выполнение обязательств по возврату полученных денег и полную оплату полученного займа (кредита), в том числе вознаграждения и других платежей по займу (кредиту).";
      в пункте 19:
      подпункты 3), 4) и 5) исключить;
      часть четвертую изложить в следующей редакции:
      "Требование настоящего пункта не распространяется на кредиты, включенные в портфель однородных кредитов, ипотечные жилищные займы, выданные физическим лицам, кредиты, выданные в иностранной валюте заемщикам, не имеющим соответствующей валютной выручки, заработной платы и (или) валютные риски которых не покрыты соответствующими инструментами хеджирования со стороны заемщика, а также кредиты, условия которых предусматривают наличие валютного риска для заемщиков.";
      дополнить частью пятой следующего содержания:
      "Критерий "просроченной задолженности по погашению любого из платежей по классифицируемому активу" при оценке по наихудшему из требований применяется только в случае наличия просроченной задолженности по погашению любого из платежей на момент классификации активов и условных обязательств.";
      пункт 25 изложить в следующей редакции:
      "25. Пролонгацией считается изменение условий договора в части продления конечного срока погашения кредита (условного обязательства, дебиторской задолженности и других требований), продления сроков кредитования, суммы (сумм) платежей, связанных с ухудшением финансового состояния заемщика (созаемщика), должника.";
      дополнить пунктом 28-1 следующего содержания:
      "28-1. Определенная в соответствии с приложениями 2, 3, 4 настоящих Правил классификационная категория кредитов, предоставленных в иностранной валюте заемщикам, не имеющим соответствующей валютной выручки, заработной платы и (или) валютные риски которых не покрыты соответствующими инструментами хеджирования со стороны заемщика, а также кредитов, условия которых предусматривают наличие валютного риска для заемщиков, понижается на одну категорию, но не может быть выше "сомнительной 3 категории (данный пункт распространяется только на кредиты, выданные с 1 сентября 2009 года).";
      пункт 31 изложить в следующей редакции:
      "31. Банки формируют провизии (резервы) по портфелю однородных кредитов. Портфель однородных кредитов распространяется только на займы физических лиц и субъектов малого предпринимательства.";
      дополнить пунктом 32-1 следующего содержания:
      "32-1. По кредитам, ранее включенным в портфель однородных кредитов и впоследствии выведенным в связи с превышением лимита на одного заемщика, установленного пунктом 32 настоящих Правил, целевое подтверждение не требуется.";
      дополнить пунктом 36-1 следующего содержания:
      "36-1. В случае, если по ранее выданному кредиту не включенному в портфель однородных кредитов, размер остатка задолженности на дату оценки риска не превышает 0,02 процентов от величины собственного капитала банка, то данный кредит включается в портфель однородных кредитов.";
      в части первой пункта 40 цифру и слово "30 (тридцать)" заменить цифрой и словом "60 (шестьдесят)";
      пункт 49 исключить;
      в приложении 1:
      столбец, порядковый номер 3, таблицы 11 изложить в следующей редакции:
"

Размер провизий (в %) от суммы
основного долга согласно Правилам

3



5

10

20

25

50

100


                                                                ";
      дополнить приложением 2 в соответствии с приложением 1 к настоящему постановлению;
      дополнить приложением 3 в соответствии с приложением 2 к настоящему постановлению;
      дополнить приложением 4 в соответствии с приложением 3 к настоящему постановлению.
      2. Настоящее постановление вводится в действие с 1 сентября 2009 года, за исключением абзаца пятьдесят пятого приложения 1 и абзацев с двадцать второго по двадцать пятый приложения 2 к настоящему постановлению, которые вводятся в действие с 1 января 2010 года.
      3. Департаменту стратегии и анализа (Абдрахманов Н.А.):
      1) совместно с Юридическим департаментом (Сарсенова Н.В.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления;
      2) в десятидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления довести его до сведения заинтересованных подразделений Агентства, Объединения юридических лиц "Ассоциация финансистов Казахстана".
      4. Службе Председателя Агентства (Кенже А.А.) принять меры по опубликованию настоящего постановления в средствах массовой информации Республики Казахстан.
      5. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Агентства Кожахметова К.Б.

      Исполняющий обязанности
      Председателя                               К. Кожахметов

      СОГЛАСОВАНО
      Министерство финансов
      Республики Казахстан
      ____________________ Жамишев Б.Б.
      10 августа 2009 года

Приложение 1
к постановлению Правления
Агентства Республики Казахстан
по регулированию и надзору
финансового рынка и финансовых
организаций
от 7 июля 2009 года № 140

"Приложение 2 к Правилам
классификации активов, условных
обязательств и создания провизий
(резервов) против них

            Классификация активов и условных обязательств

                                                          таблица 1

Критерии

Баллы

1.

Финансовое состояние

1)

стабильное

0

2)

удовлетворительное

+1

3)

неудовлетворительное

+2

4)

нестабильное

+3

5)

критическое

+4

2.

Просрочка погашения любого из платежей по классифицируемому
активу

1)

по кредиту

по вкладам
(депозитам),
ценным бумагам
и условным
обязательствам

по дебиторской
задолженности



отсутствие просрочек в погашении платежей по
классифицируемому активу за последние двенадцать
месяцев

-1


займы, по которым имелась просрочка платежей до
текущей даты за последние двенадцать месяцев, и по
которым срок оплаты платежей не наступил

0

2)

15-30 дней

до 7 дней

до 14 дней

+1.5

3)

31-60 дней

от 7 до 15 дней

от 14 до 30 дней

+2.5

4)

61-90 дней

от 15 до 30 дней

от 30 до 60 дней

+3.5

5)

выше 90 дней

свыше 30 дней

свыше 60 дней

+4.5

3.

Качество обеспечения

1)

надежное

-3

2)

хорошее

-2

3)

удовлетворительное

0

4)

неудовлетворительное

+1

5)

без обеспечения

+2

4.

Доля нецелевого использования актива, в процентах

1)

до 25 процентов

0

2)

более 25 процентов

1

3)

более 50 процентов

2

4)

более 75 процентов

3

5)

100 процентов

4

5.

Наличие рейтинга у заемщика (должника)

1)

"А" и выше

-3

2)

выше рейтинга Республики Казахстан – до "А"

-2

3)

на уровне рейтинга Республики Казахстан

-1

4)

ниже рейтинга Республики Казахстан и без рейтинга

0

Итого:

      Правила по заполнению таблицы:
      1. При классификации кредитов используются все критерии, предусмотренные пунктами 1-5 настоящей таблицы, за исключением:
      кредитов, которые вошли в группу однородных кредитов, при классификации которых используются критерии, установленные внутренней методикой банка;
      кредитов под оборотный капитал, не отнесенных в группу однородных кредитов, при классификации которых используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, 3 и 5 настоящей таблицы.
      2. При классификации депозитов используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2 и 5 настоящей таблицы.
      3. При классификации ценных бумаг, дебиторской задолженности используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2 и 5 настоящей таблицы, за исключением классификации акций, находящихся в портфеле ценных бумаг банка. При классификации акций, находящихся в портфеле ценных бумаг банка, используется критерии, предусмотренные пунктами 1, 5 настоящей таблицы.
      Критерий, предусмотренный пунктом 1 настоящей таблицы, в отношении дебиторской задолженности используется в случае, если задолженность в расчете на одного дебитора составляет более 5 процентов от собственного капитала банка.
      4. При классификации условных обязательств используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, и 5 настоящей таблицы.
      5. Пункт 5 не применяется, если заемщик (должник, созаемщик) является лицом, зарегистрированным в оффшорной зоне, либо зависимым, или дочерним по отношению к лицу, зарегистрированному в оффшорной зоне, перечень которых устанавливается уполномоченным органом.
      Классификационная категория актива определяется по результатам оценки этого актива по критериям, указанным в таблице 1 настоящего приложения. Исходя из количества набранных баллов по активу устанавливается его классификационная категория и размер необходимых провизий (резервов) согласно таблице 2 настоящего приложения.
      6. Финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика) оценивается в соответствии с методикой (методиками), утвержденной (утвержденными) органом управления банка (далее - Методика) и являющейся неотъемлемым дополнением к внутренним правилам банка.
      Методика разрабатывается банком самостоятельно с учетом требований настоящих Правил и включает порядок, метод, периодичность (как правило, не реже одного раза в квартал), способы оценки финансового состояния, перечень необходимых документов и иной приемлемой информации, позволяющих определить финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика).
      Методика содержит следующие основные показатели, но не ограничиваясь ими, рассчитанные с учетом особенностей отрасли, сезонности (цикличности) производства, сферы деятельности заемщика (должника, созаемщика):
      1) платежеспособность - раскрывает способность заемщика (должника, созаемщика) обслуживать свои обязательства, рассчитываемую банком исходя из соответствующего набора коэффициентов, установленных Методикой банка;
      2) финансовая устойчивость - раскрывает структуру капитала, уровень доходности (в динамике за последний календарный год), рентабельность (в динамике), отсутствие (наличие) просроченных долгов, доступ заемщика (должника, созаемщика) к рынку капитала, наличие другой значимой информации, позволяющей оценить финансовую устойчивость заемщика (должника, созаемщика), рассчитываемую банком исходя из соответствующего набора коэффициентов, установленных Методикой банка;
      3) способность обслуживания долга, прогноз движения денежных потоков;
      4) состав и динамика дебиторско-кредиторской задолженности (за последний отчетный и текущий годы);
      5) себестоимость продукции (в динамике);
      6) кредитная история (погашение кредитной задолженности в прошлом, наличие действующих кредитов);
      7) принадлежность заемщика (должника, созаемщика) к финансовым группам и холдингам;
      8) зависимость от одного (нескольких) поставщиков и (или) заказчиков;
      9) меры, предпринимаемые заемщиком (должником, созаемщиком) для улучшения своего финансового положения;
      10) вовлеченность заемщика (должника, созаемщика) в судебные разбирательства, которые могут ухудшить его финансовое состояние;
      11) иные субъективные факторы, которые характеризуют рыночную позицию заемщика (должника, созаемщика), его зависимость от циклических и структурных изменений в экономике (вид отрасли, оценка привлекательности товаров (услуг), которые изготовляются (предоставляются) заемщиком (должником, созаемщиком), рынок таких товаров (услуг), уровень конкуренции в сфере деятельности заемщика (должника, созаемщика), длительность деятельности на конкретном рынке).
      7. Финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика) - юридического лица, физического лица, осуществляющего предпринимательскую деятельность, классифицируется как:
      1) стабильное - финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика) устойчивое; заемщик (должник, созаемщик) платежеспособен; денежные потоки позволяют обслуживать долг; благоприятное значение коэффициентов, рассчитанных в соответствии с Методикой; положительные рыночные условия развития бизнеса, имеет хорошую конкурентную позицию на рынке; свободный доступ к ресурсам и рынку капитала, нет зависимости от ограниченного количества поставщиков, не выявлены внешние или внутренние факторы, способные значительно ухудшить финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика) в течение срока действия договора; возможность заемщика (должника, созаемщика) рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений; по срокам активы и обязательства заемщика (должника, созаемщика) соизмеримы; заемщик (должник, созаемщик) имеет положительную кредитную историю;
      2) удовлетворительное - финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика) этой категории близко к характеристикам "стабильного", но вероятность поддержки его на этом уровне на протяжении длительного времени является низкой; наблюдается снижение доходов, уровня платежеспособности; в динамике наблюдается незначительное уменьшение денежных потоков, потоки позволяют покрыть основную часть долга; заемщиком (должником, созаемщиком) принимаются меры для улучшения своего финансового состояния; присутствуют минимальные риски концентрации поставщиков товаров, услуг и потребителей продукции заемщика (должника, созаемщика); возможность заемщика (должника, созаемщика) рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений, в связи с тем, что имеется доступ к дополнительным ресурсам; имеется одна пролонгация;
      3) неудовлетворительное - существует определенная вероятность, что заемщик (должник, созаемщик) не рассчитается с банком по своим обязательствам ввиду следующих факторов:
      имеются признаки постоянного и существенного ухудшения финансового состояния заемщика (должника, созаемщика);
      рост убытков в динамике за предшествующий период составляет не менее двенадцати месяцев;
      неблагоприятное значение коэффициентов, рассчитанных в соответствии с Методикой, низкий уровень платежеспособности, большая зависимость от заемных средств;
      заемщик (должник, созаемщик) имеют отрицательный собственный капитал;
      стабильное снижение рыночной доли, нет уверенности в том, что принимаемые заемщиком (должником, созаемщиком) меры эффективны для стабилизации финансового состояния;
      предоставление заемщику (должнику, созаемщику) займа в целях погашения ранее предоставленного займа, в связи с ухудшением финансового состояния заемщика (должника, созаемщика);
      заемщик (должник, созаемщик) имеют просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)). Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются две пролонгации;
      4) нестабильное - финансовое состояние заемщика (должника, созаемщика) этой категории отличается от характеристики "неудовлетворительного" одним из следующих факторов:
      у заемщика (должника, созаемщика) нарушены все показатели, определенные Методикой;
      заемщику (должнику, созаемщику) объявлена санация на срок не более 1 года;
      имеются форс-мажорные обстоятельства, а также иные обстоятельства, нанесшие заемщику (должнику, созаемщику) материальный ущерб, но не повлекшие прекращение его деятельности;
      заемщик (должник, созаемщик) имеют просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)).
      Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются три пролонгации;
      5) критическое - существует полная вероятность того, что заемщик (должник, созаемщик) не рассчитается с банком по своим обязательствам ввиду следующих факторов:
      заемщик (должник, созаемщик) неплатежеспособен;
      заемщику (должнику, созаемщику) объявлена санация на срок более 1 года;
      заемщик (должник, созаемщик) признан банкротом;
      заемщик (должник, созаемщик) имеют форс-мажорные обстоятельства, нанесшие ему материальный ущерб и (или) не позволяющие ему продолжать свою деятельность, потеря рыночных позиций;
      заемщик (должник, созаемщик) не осуществляет деятельность, отсутствуют обороты денежных средств по его текущим банковским счетам и в кассе, отражающие результаты его деятельности (за исключением оборотов, связанных с использованием заемных средств и финансовой помощи);
      в показателях финансовой (в том числе управленческой) отчетности заемщика (должника, созаемщика) имеются значительные расхождения и (или) в заключении по анализу финансового состояния заемщика (должника, созаемщика), составленным уполномоченным подразделением банка в соответствии с Методикой, имеются значительные расхождения с финансовой (в том числе управленческой) отчетностью заемщика (должника, созаемщика) и в целом достоверность оценки финансового состояния заемщика (должника, созаемщика) и используемые для ее расчета показатели вызывают сомнение;
      отсутствует документация по кредитному мониторингу в соответствии с требованиями ведения документации по кредитованию в порядке, установленном нормативными правовыми актами уполномоченного органа;
      имеются четыре и более пролонгации.
      В случае отсутствия в кредитном досье информации об определении финансового состояния заемщика (должника, созаемщика) в соответствии с Методикой, документации по кредитному мониторингу заемщика (должника, созаемщика) в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан по ведению банками документации по кредитованию, в течение 2 (двух) месяцев, следующих за окончанием периода мониторинга, установленного банком по данному заемщику (должник, созаемщик), то финансовое состояние такого заемщика (должника, созаемщика) понижается на одну классификационную категорию. При отсутствии вышеуказанной информации по истечении 3 (трех) месяцев и более финансовое состояние такого заемщика (должника, созаемщика) классифицируется как критическое.
      Классификационная категория кредита изначально определяется как "безнадежная" в случае предоставления кредита заемщику (должнику, созаемщику), являющемуся лицом, зарегистрированным в оффшорной зоне, либо зависимым или дочерним по отношению к лицу, зарегистрированному в оффшорной зоне. Перечень оффшорных зон утвержден постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 2 октября 2008 года № 145 "Об утверждении Перечня оффшорных зон для целей банковской и страховой деятельности, деятельности профессиональных участников рынка ценных бумаг и иных лицензируемых видов деятельности на рынке ценных бумаг, деятельности накопительных пенсионных фондов и акционерных инвестиционных фондов" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 5371). Данное требование не применяется при наличии высоколиквидного обеспечения по указанным кредитам. В данном случае классификация осуществляется в порядке, определенном настоящими Правилами.
      8. Финансовое состояние заемщика (созаемщика) - физического лица, не связанного с предпринимательской деятельностью, оценивается на момент выдачи кредита и (или) изменения места трудовой деятельности, и классифицируется как:
      1) стабильное:
      оценка платежеспособности заемщика (созаемщика) проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по займу, заемщик (созаемщик) способен своевременно и в полном объеме погасить заем в соответствии с анализом его доходов и расходов, платежеспособности и его кредитной истории;
      достаточность наличных денег заемщика (созаемщика), необходимых для погашения кредита;
      уровень образования заемщика (созаемщика), профессиональный опыт, систематическая занятость в стабильно развивающемся и потенциально рентабельном секторе экономики не вызывают сомнений о возможности клиента рассчитаться с банком по своему обязательству;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика (созаемщика) не превышает:
      40 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) до 40 месячного расчетного показателя, устанавливаемого в соответствии с законодательным актом, действующим на момент выдачи кредита и (или) изменения места трудовой деятельности (далее - МРП);
      50 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 40 до 65 МРП;
      60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 65 до 90 МРП;
      70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) более 90 МРП, при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика (созаемщика) приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      2) удовлетворительное:
      оценка платежеспособности заемщика (созаемщика) проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по займу, имеются признаки, показывающие временное ухудшение уровня доходов или платежеспособности заемщика (созаемщика), отсутствует кредитная история заемщика (созаемщика);
      выявлены факторы, способные временно ухудшить платежеспособность заемщика (созаемщика) в течение срока действия договора по займу, но они незначительны; при этом есть уверенность в том, что заемщик (созаемщика) способен справиться с временными факторами понижения платежеспособности и рассчитаться по своим обязательствам по займу;
      систематическая занятость в стабильно развивающемся и потенциально рентабельном секторе экономики не вызывают сомнений о возможности клиента рассчитаться с банком по своему обязательству;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика (созаемщика):
      не превышает 50 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) до 40 МРП;
      не превышает 60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 40 до 65 МРП;
      не превышает 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 65 до 90 МРП;
      более 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) более 90 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика (созаемщика) приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      имеется одна пролонгация;
      3) неудовлетворительное:
      оценка платежеспособности заемщика (созаемщика) проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по займу, имеются признаки, показывающие временное ухудшение уровня доходов или платежеспособности заемщика (созаемщика), отсутствует кредитная история заемщика (созаемщика);
      выявлены факторы, способные временно ухудшить платежеспособность заемщика (созаемщика) в течение срока действия договора по займу, но они незначительны, при этом есть уверенность в том, что заемщик (созаемщик) способен справиться с временными факторами понижения платежеспособности и рассчитаться по своим обязательствам по займу;
      систематическая занятость в стабильно развивающемся и потенциально рентабельном секторе экономики не вызывает сомнений о возможности клиента рассчитаться с банком по своему обязательству;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика (созаемщика):
      не превышает 50 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) до 40 МРП;
      не превышает 60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 40 до 65 МРП;
      не превышает 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 65 до 90 МРП;
      более 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) более 90 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика (созаемщика) приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      заемщик (созаемщик) имеют просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)). Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются две пролонгации;
      4) нестабильное:
      оценка платежеспособности заемщика (созаемщика) проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по займу, имеются признаки постоянного и значительного ухудшения уровня доходов или платежеспособности заемщика (созаемщика), у заемщика (созаемщика) отсутствует кредитная история;
      трудовая занятость в секторе с нестабильным уровнем рентабельности или непостоянство трудовой деятельности, снижение уровня доходов или платежеспособности заемщика (созаемщика) с учетом текущих темпов инфляции, при отсутствии других источников дохода от предпринимательской деятельности;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика (созаемщика):
      не превышает 60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) до 40 МРП;
      не превышает 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) от 40 до 65 МРП;
      более 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) более 65 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика (созаемщика) приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      заемщик (созаемщик) имеют просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)). Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются три пролонгации;
      5) критическое:
      оценка платежеспособности заемщика (созаемщика) проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по займу, выявлено постоянное и значительное ухудшение уровня доходов или платежеспособности заемщика (созаемщика) до критического уровня, отсутствует кредитное досье, кредитная история заемщика (созаемщика) или иная информация о платежеспособности заемщика (созаемщика) свидетельствуют о несвоевременном исполнении обязательств перед банком или неплатежеспособности заемщика (созаемщика);
      отсутствие трудовой занятости или коммерческой деятельности или выявлены факторы, нанесшие заемщику (созаемщику) материальный ущерб или не позволяющие ему продолжать иную коммерческую деятельность, существует большая вероятность, что заемщик (созаемщик) не рассчитается с банком по своим обязательствам;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика (созаемщика) более:
      60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) до 40 МРП;
      70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика (созаемщика) более 40 МРП;
      имеются четыре и более пролонгации.
      В случае привлечения созаемщика коэффициенты, указанные в настоящем пункте, исчисляются из совокупных доходов и расходов заемщика и созаемщика.
      9. Качество обеспечения классифицируется как:
      1) надежное - высоколиквидное обеспечение, в совокупности покрывающее не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)), в виде:
      гарантий (поручительств) Правительства Республики Казахстан;
      государственных ценных бумаг Республики Казахстан;
      гарантий (поручительств) юридических лиц - нерезидентов Республики Казахстан, в том числе банков-нерезидентов Республики Казахстан, имеющих долгосрочный долговой рейтинг не ниже группы "А", присвоенный агентством Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц - резидентов Республики Казахстан, в том числе банков-резидентов, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "А-", присвоенный агентством Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      страховых полисов страховых (перестраховочных) организаций, имеющих рейтинг финансовой надежности не ниже группы "А-", присвоенный агентством Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств; залога денег на депозите в банке-кредиторе;
      ценных бумаг, имеющих статус государственных, выпущенных Правительствами и центральными банками иностранных государств, суверенный рейтинг которых не ниже группы "А-", присвоенный агентством Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      монетарных драгоценных металлов;
      векселей первоклассных эмитентов Республики Казахстан;
      ценных бумаг, выпущенных организациями-нерезидентами Республики Казахстан, имеющими долговой рейтинг не ниже группы "А", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      ценных бумаг, выпущенных организациями-резидентами Республики Казахстан, имеющими долговой рейтинг не ниже группы "А-", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц, осуществляющих кредитование малого и среднего бизнеса, единственным акционером которых является государство или национальный управляющий холдинг;
      гарантий (поручительств) юридических лиц, единственным акционером которых является государство или национальный управляющий холдинг (в рамках системы образовательного кредитования);
      2) хорошее - высоколиквидное обеспечение, указанное в подпункте 1) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 90 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)) или обеспечение, покрывающее в совокупности не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения, принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения, принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждение за 3 (три) месяца)), в виде:
      гарантий (поручительств) юридических лиц - нерезидентов Республики Казахстан, в том числе банков-нерезидентов, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "ВВВ-", присвоенный агентством Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц - резидентов Республики Казахстан, в том числе банков, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "ВВ-", присвоенный агентством Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      страховых полисов страховых (перестраховочных) организаций, имеющих рейтинг финансовой надежности не ниже группы "ВВ-", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      ценных бумаг, выпущенных организациями - нерезидентами Республики Казахстан, имеющим долговой рейтинг не ниже группы "ВВВ-", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      ценных бумаг, выпущенных организациями-резидентами Республики Казахстан, имеющим долговой рейтинг не ниже группы "ВВ-", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств.
      Также в качестве хорошего обеспечения принимается обеспечение в виде недвижимого имущества, оформленного в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан по ведению банками документации по кредитованию, залоговая стоимость (определяемая от рыночной стоимости) которой покрывает не менее 130 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца));
      3) удовлетворительное - хорошее обеспечение, указанное в подпункте 2) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 90 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)), за исключением обеспечения в виде недвижимости, или высоколиквидное обеспечение, указанное в подпункте 1) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 75 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)), или обеспечение, покрывающее в совокупности не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения, принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждение за 3 (три) месяца)), в виде:
      гарантий (поручительств) юридических лиц-нерезидентов Республики Казахстан, в том числе банков-нерезидентов, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "ВВ-", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц-резидентов Республики Казахстан, в том числе банков-резидентов, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "В-", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      страховых полисов страховых (перестраховочных) организаций, имеющих рейтинг финансовой надежности не ниже группы "В-", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств.
      Также, в качестве удовлетворительного обеспечения принимается обеспечение, оформленное в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан по ведению банками документации по кредитованию, в виде:
      дебиторской задолженности в размере не более 60 процентов от суммы, учтенной на балансе заемщика, при условии, если должником заемщика является юридическое лицо, имеющее долговой рейтинг на одну категорию ниже рейтинга, присвоенного банкам-резидентам Республики Казахстан, указанным в настоящем подпункте;
      движимого имущества в размере не более 60 процентов от суммы, учтенной на балансе заемщика и (или) залогодателя, либо находящегося в собственности заемщика - физического лица;
      товаров в обороте в размере не более 60 процентов от суммы, учтенной на балансе заемщика;
      недвижимого имущества, залоговая стоимость (определяемая от рыночной стоимости) которого покрывает не менее 120 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца));
      4) неудовлетворительное - обеспечение, характеризующееся как высоколиквидное, хорошее и иное, предусмотренное настоящими Правилами, залоговая стоимость (определяемая от рыночной стоимости) которого в совокупности покрывает не менее 50 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца));
      5) без обеспечения - бланковый кредит либо обеспечение, характеризующееся как высоколиквидное, хорошее и иное, предусмотренное настоящими Правилами, залоговая стоимость (определяемая от рыночной стоимости) которого в совокупности покрывает менее 50 процентов обязательств заемщика по активу, условному обязательству (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)).
      В случае нарушения требований законодательства Республики Казахстан по ведению банками документации по кредитованию в части обеспечения кредит является необеспеченным.
      Актив, по которому обеспечение выступает в виде товаров, поступающих в будущем права требования, доли участия в уставном капитале хозяйственных товариществ, оценивается как необеспеченный, за исключением активов, оплата за которые осуществляется по аккредитивным операциям.
      Качество обеспечения банком определяется на основании рыночной стоимости обеспечения определенное на момент выдачи актива (условного обязательства).
      Рыночная стоимость обеспечения определяется на основании договора на проведение оценки, заключенного между заказчиком и оценщиком - физическим или юридическим лицом, имеющим лицензию на осуществление оценочной деятельности, с предоставлением заказчику одного экземпляра отчета об оценке. Оценка объекта осуществляется оценщиком с соблюдением требований Закона Республики Казахстан от 14 февраля 2003 года "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан".
      В течение срока действия договора залога переоценка залогового имущества проводится самим банком не реже одного раза в шесть месяцев в соответствии с методикой, предусмотренной залоговой политикой банка (по займам, включенным в портфель однородных кредитов, переоценка не требуется). Залоговая политика банка раскрывает применимость для банка используемых оценщиком методов оценки рыночной стоимости залогового имущества. Методика содержит методы и периодичность определения (соответствия) залоговой стоимости к сложившейся рыночной стоимости залогового обеспечения в течение срока действия договора залога.
      В случае необходимости реализации залогового имущества банком проводится независимая оценка в целях определения рыночной стоимости залогового имущества и проведения его реализации в условиях конкуренции и соблюдения прав залогодателя.
      Все объекты залогового обеспечения, относящиеся к недвижимому и движимому имуществу подлежат обязательной независимой оценке, за исключением: денег, размещенных на сберегательном счете в банке (депозитов) либо размещенных в качестве заклада; денег, поступающих на счет клиента в банке по контрактам (договорам); имущества, поступающего в собственность клиента в будущем по инвестиционным проектам; движимого имущества, поступающего в собственность клиента в будущем; долей участия в уставном капитале хозяйственных товариществ в случае, когда данная компания имеет отрицательный финансовый результат на момент оценки такого имущества.
      10. При наличии просроченных платежей со сроком 15 (пятнадцать) и более календарных дней за последние 12 (двенадцать) месяцев, а также ненаступления сроков погашения платежей (за исключением случаев досрочного погашения платежей) по отдельному договору банковского займа, критерий "отсутствие просрочек в погашении платежей по классифицируемому активу - 1 балл" не применяется.
      Займам, по которым имелась просрочка погашения платежей со сроком 15 (пятнадцать) и более календарных дней за последние 12 (двенадцать) месяцев, а также по которым не наступил срок погашения платежей, присваивается 0 баллов.
      11. Доля нецелевого использования актива рассчитывается индивидуально по каждому договору банковского займа, в том числе заключенному в рамках одной кредитной линии.
      12. По кредитам, предоставленным физическим лицам на приобретение имущества (движимого, недвижимого), оплату услуг, не связанных с предпринимательской деятельностью, размер которых на дату оценки риска (не в совокупности) не превышает 0,02 процента от величины собственного капитала банка, рассчитанного в соответствии с требованиями уполномоченного органа по методике расчета пруденциальных нормативов для банков, целевое подтверждение не требуется.

                                                          Таблица 2

Количество баллов,
для определения
классификационной
категории актива
(условного
обязательства),
за исключением
однородных
кредитов

Классификационная
категория актива
(условного
обязательства)

Размер провизии
(в % от суммы
основного долга)
по активу (условно
му обязательству),
за исключением
портфеля однородных
кредитов

Размер
провизии
(в % от
портфеля
однородных
кредитов)

до 1
(включительно)

Стандартный




Сомнительный:



от 1 до 2
(включительно)

1 категории

5 % - при
своевременной и
полной оплате
платежей

0,01 % - 5 %

2 категории

10 % - при задержке
или неполной оплате
платежей

5,01 % - 10 %

от 2 до 3
(включительно)

3 категории

20 % - при
своевременной и
полной оплате
платежей

10,01 % - 20 %

4 категории

25 % - при задержке или неполной оплате платежей

20,01 % - 25 %

от 3 до 4 (включительно)

5 категории

50 % - во всех
случаях

25,01 % - 50 %

от 4 и более

Безнадежный

100 % - во всех случаях

50,01 % - 100 %

                                                                  ".

Приложение 2
к постановлению Правления
Агентства Республики Казахстан
по регулированию и надзору
финансового рынка и финансовых
организаций
от 7 июля 2009 года № 140

"Приложение 3 к Правилам
классификации активов, условных
обязательств и создания провизий
(резервов) против них
Классификация инвестиционных
займов (кредитов) и связанных с
ними условных обязательств

       Классификация инвестиционных займов (кредитов) и
            связанных с ними условных обязательств

                                                          таблица 1

Критерии

Баллы

1.

Финансовое состояние

1)

стабильное

0

2)

удовлетворительное

+1

3)

неудовлетворительное

+2

4)

нестабильное

+3

5)

критическое

+4

2.

Просрочка погашения любого из платежей по классифицируемому
активу

1)

по кредиту

по вкладам
(депозитам), ценным
бумагам и условным
обязательствам

по дебиторской
задолженности



Отсутствие просрочек в погашении платежей по
классифицируемому активу за последние двенадцать
месяцев

0

2)

15-30 дней

до 7 дней

до 14 дней

+1.5

3)

31-60 дней

от 7 до 15 дней

от 14 до 30 дней

+2.5

4)

61-90 дней

от 15 до 30 дней

от 30 до 60 дней

+3.5

5)

свыше 90 дней

свыше 30 дней

свыше 60 дней

+4.5

3.

Качество обеспечения

1)

надежное

-3

2)

хорошее

-2

3)

удовлетворительное

-1

4)

неудовлетворительное

+1

5)

без обеспечения

+2

4.

Доля нецелевого использования актива, в процентах

1)

до 25 процентов

0

2)

более 25 процентов

1

3)

более 50 процентов

2

4)

более 75 процентов

3

5)

100 процентов

4

5.

Наличие рейтинга у заемщика (должника)

1)

"А" и выше

-3

2)

свыше рейтинга Республики Казахстан – до "А"

-2

3)

на уровне рейтинга Республики Казахстан

-1

4)

ниже рейтинга Республики Казахстан и без рейтинга

0


Итого:


      Правила по заполнению таблицы:
      1. При классификации инвестиционных займов (кредитов) используются все критерии, предусмотренные пунктами 1-5 настоящей таблицы.
      2. При классификации дебиторской задолженности используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2 и 5 настоящей таблицы.
      Критерий, предусмотренный пунктом 1 настоящей таблицы, в отношении дебиторской задолженности используется в случае, если задолженность в расчете на одного дебитора составляет более 5 процентов от собственного капитала банка.
      3. При классификации условных обязательств используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2 и 5 настоящей таблицы.
      4. Пункт 5 не применяется, если заемщик (должник) является лицом, зарегистрированным в оффшорной зоне, либо зависимым, или дочерним по отношению к лицу, зарегистрированному в оффшорной зоне, перечень которых устанавливается уполномоченным органом.
      Классификационная категория актива определяется по результатам оценки этого актива по критериям, указанным в таблице 1 настоящего приложения. Исходя из количества набранных баллов по активу устанавливается его классификационная категория и размер необходимых провизий (резервов) согласно таблице 2 настоящего приложения.
      5. Финансовое состояние заемщика (созаемщика) оценивается с учетом особенностей инвестиционных займов и в соответствии с Методикой, требования к которой установлены пунктом 6 Приложения 2 к настоящим Правилам и которая является неотъемлемым дополнением к внутренним правилам банка.
      Финансовое состояние классифицируется как:
      1) стабильное - финансовое состояние заемщика (созаемщика) устойчивое; заемщик (созаемщик) платежеспособен; денежные потоки позволяют обслуживать долг; значение коэффициентов, рассчитанных в соответствии с Методикой, в пределах общепринятых норм; положительные рыночные условия развития бизнеса, имеет хорошую конкурентную позицию на рынке; свободный доступ к ресурсам и рынку капитала, нет зависимости от ограниченного количества поставщиков, не выявлены внешние или внутренние факторы, способные значительно ухудшить финансовое состояние заемщика (созаемщика) в течение срока действия договора; возможность заемщика (созаемщика) рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений; по срокам активы и обязательства заемщика (созаемщика) соизмеримы; имеет положительную кредитную историю;
      2) удовлетворительное - финансовое состояние заемщика (созаемщика) этой категории близко к характеристикам «стабильного", но вероятность поддержки ее на этом уровне на протяжении длительного времени является низкой; уровень доходов, платежеспособности, убытков с начала кредитования, находятся на уровне, предусмотренных бизнес-планом должника; в динамике наблюдается незначительное уменьшение денежных потоков, при этом потоки позволяют покрыть основную часть долга; заемщиком (созаемщиком) принимаются меры для улучшения своего финансового состояния;
      присутствуют минимальные риски концентрации поставщиков товаров, услуг и потребителей продукции заемщика (созаемщика); возможность заемщика (созаемщика) рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений, в связи с тем, что имеется доступ к дополнительным ресурсам; имеется одна пролонгация;
      3) неудовлетворительное - финансовое состояние заемщика (созаемщика) этой категории близко к характеристикам «стабильного", но вероятность поддержки ее на этом уровне на протяжении длительного времени является низкой; уровень доходов, платежеспособности и убытков с начала кредитования имеет незначительное, неблагоприятное отклонение от уровня, предусмотренного бизнес-планом должника; в динамике наблюдается незначительное уменьшение денежных потоков, при этом потоки позволяют покрыть основную часть долга; заемщиком (созаемщиком) принимаются меры для улучшения своего финансового состояния; присутствуют минимальные риски концентрации поставщиков товаров, услуг и потребителей продукции заемщика (созаемщика); возможность заемщика (созаемщика) рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений в связи с тем, что имеется доступ к дополнительным ресурсам; у заемщика (созаемщика) имеются просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2));
      имеются две пролонгации;
      4) нестабильное - существует определенная вероятность, что заемщик (созаемщик) не рассчитается с банком по своим обязательствам ввиду следующих факторов:
      имеются признаки постоянного и существенного ухудшения финансового состояния заемщика (созаемщика): уровень доходов, платежеспособности и убытков с начала кредитования имеют значительные неблагоприятные отклонения от уровня, предусмотренного бизнес-планом должника, и могут повлиять на реализацию бизнес-плана ;
      снижение рыночной доли;
      нет уверенности в том, что принимаемые заемщиком (созаемщиком) меры эффективны для стабилизации финансового состояния; заемщику (созаемщику) объявлена санация на срок не более 1 года; имеются форс-мажорные обстоятельства, а также иные обстоятельства, нанесшие заемщику (созаемщику) материальный ущерб, но не повлекшие прекращение его деятельности;
      заемщик (созаемщик) имеют просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)). Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются три пролонгации;
      5) критическое - постоянное ухудшение финансового состояния заемщика (созаемщика) достигло критического уровня: неплатежеспособность, потеря рыночных позиций; заемщику (созаемщику) объявлена санация на срок более одного года; заемщик (созаемщик) признан банкротом; у заемщика (созаемщика) имеются форс-мажорные обстоятельства, нанесшие заемщику (созаемщику) материальный ущерб и (или) не позволяющие ему продолжать свою деятельность, отсутствует кредитное досье у заемщика (должника, созаемщика); имеются четыре и более пролонгации.
      Классификационная категория кредита изначально определяется как "безнадежная" в следующих случаях:
      предоставления кредита заемщику (должнику, созаемщику), являющемуся лицом, зарегистрированным в оффшорной зоне;
      зависимому или дочернему по отношению к лицу, зарегистрированному в оффшорной зоне.
      Данное требование не применяется при наличии высоколиквидного обеспечения по указанным кредитам, в данном случае классификация осуществляется в порядке, определенном настоящими Правилами.
      6. Качество обеспечения классифицируется как:
      1) надежное - высоколиквидное обеспечение, в совокупности покрывающее не менее 100 процентов обязательств заемщика по займу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)), в виде:
      гарантий (поручительств) Правительства Республики Казахстан;
      государственных ценных бумаг Республики Казахстан;
      гарантий (поручительств) юридических лиц - нерезидентов Республики Казахстан, в том числе банков-нерезидентов Республики Казахстан, имеющих долгосрочный долговой рейтинг не ниже группы "А-", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц-резидентов Республики Казахстан, в том числе банков-резидентов Республики Казахстан, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "ВВВ+", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      страховых полисов страховых (перестраховочных) организаций, имеющих рейтинг финансовой надежности не ниже группы "ВВВ+", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      залога денег на депозите в банке-кредиторе и/или денег, являющихся предметом заклада в банке-кредиторе;
      ценных бумаг, имеющих статус государственных, выпущенных Правительствами и центральными банками иностранных государств, суверенный рейтинг которых не ниже группы "ВВВ+", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      монетарных драгоценных металлов;
      векселя первоклассных эмитентов Республики Казахстан;
      ценные бумаги, выпущенные организациями-нерезидентами Республики Казахстан, имеющими долговой рейтинг не ниже группы "А-" агентства Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      ценные бумаги, выпущенные организациями-резидентами Республики Казахстан, имеющими долговой рейтинг не ниже группы "ВВВ+", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц, осуществляющих кредитование малого и среднего бизнеса, единственным акционером которых является государство или национальный управляющий холдинг;
      2) хорошее - высоколиквидное обеспечение, указанное в подпункте 1) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 70 процентов обязательств заемщика по займу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)) или обеспечение, покрывающее в совокупности не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу ( по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)) , в виде:
      гарантий (поручительств) юридических лиц-нерезидентов Республики Казахстан, в том числе банков-нерезидентов Республики Казахстан, имеющих долгосрочный долговой рейтинг не ниже группы "ВВ+", присвоенный агентством Standard&Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц - резидентов Республики Казахстан, в том числе банков-резидентов, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "В+", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      резервных аккредитивов банков, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "В+", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      имущества, предусмотренного для погашения и обслуживания обязательств должников по инвестиционным кредитам в республиканском или местных бюджетах на соответствующий финансовый год;
      денег, поступающих по гарантированным платежам от платежеспособных (финансовое состояние стабильное) юридических лиц;
      страховых полисов страховых (перестраховочных) организаций, имеющих рейтинг финансовой надежности не ниже группы "В+", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      ценных бумаг, выпущенных организациями-нерезидентами Республики Казахстан, имеющими долговой рейтинг не ниже группы «ВВ+", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      ценных бумаг, выпущенных организациями-резидентами Республики Казахстан, имеющими долговой рейтинг не ниже группы "В+", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      3) удовлетворительное - хорошее обеспечение, указанное в подпункте 2) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 75 процентов обязательств заемщика по займу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)) , или высоколиквидное обеспечение, указанное в подпункте 1) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 60 процентов обязательств заемщика по займу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)) , или обеспечение, покрывающее в совокупности не менее 100 процентов обязательств заемщика по займу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)) , в виде:
      гарантий (поручительств) юридических лиц-нерезидентов Республики Казахстан, в том числе банков-нерезидентов Республики Казахстан, имеющих долгосрочный долговой рейтинг не ниже группы "ВВ-", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      гарантий (поручительств) юридических лиц - резидентов Республики Казахстан, в том числе банков-резидентов, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "В-", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      резервных аккредитивов банков, имеющих долговой рейтинг не ниже группы "В-", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств;
      имущества, в том числе, которое поступит в будущем в соответствии с бизнес-планом;
      денег, предусмотренных для погашения и обслуживания обязательств должников по инвестиционным кредитам в республиканском или местных бюджетах на соответствующий финансовый год;
      денег, поступающих по гарантированным платежам от платежеспособных юридических лиц;
      страховых полисов страховых (перестраховочных) организаций, имеющих рейтинг финансовой устойчивости не ниже группы "В", присвоенный агентством Standard&Poor's, или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств.
      Также в качестве удовлетворительного обеспечения принимается обеспечение, оформленное в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан по ведению банками документации по кредитованию, в виде:
      дебиторской задолженности в размере не более 60 процентов от суммы, учтенной на балансе заемщика, при условии если должником заемщика является юридическое лицо, имеющее долговой рейтинг на один уровень ниже рейтинга, присвоенного банкам-резидентам Республики Казахстан, указанных в настоящем подпункте;
      движимого имущества, в размере не более 60 процентов от суммы, учтенной на балансе заемщика;
      товаров в обороте, в размере не более 60 процентов от суммы, учтенной на балансе заемщика;
      недвижимого имущества, оценочная стоимость которого покрывает не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца));
      4) неудовлетворительное - обеспечение, характеризующееся как высоколиквидное, хорошее и иное, предусмотренное настоящими Правилами, залоговая стоимость (определяемая от рыночной) которого в совокупности покрывает не менее 50 процентов обязательств заемщика по активу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца));
      5) без обеспечения - бланковый кредит либо частично обеспеченный, при этом стоимость обеспечения покрывает менее чем 50 процентов обязательств должника по займу (по займам с выплатой вознаграждения без льготного периода, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма по остатку основного долга с учетом предполагаемого вознаграждения за пользование кредитом в течение 3 (трех) последующих месяцев, начиная с даты присвоения классификационной категории; по займам с выплатой вознаграждения с льготным периодом, при расчете покрытия обеспечения принимается сумма на дату присвоения классификационной категории с учетом вознаграждения за пользование кредитом за весь льготный период (по займам с выплатой вознаграждения, в случае, если льготный период меньше 3 (трех) месяцев, то в расчет берутся вознаграждения за 3 (три) месяца)).
      В случае нарушения требований законодательства Республики Казахстан по ведению банками документации по кредитованию в части обеспечения кредит является необеспеченным.
      Качество обеспечения банком определяется на основании рыночной стоимости обеспечения определенное на момент выдачи актива (условного обязательства).
      Рыночная стоимость объекта определяется на основании договора на проведение оценки, заключенного между заказчиком и оценщиком - физическим или юридическим лицом, имеющим лицензию на осуществление оценочной деятельности, с предоставлением заказчику одного экземпляра отчета об оценке. Оценка объекта осуществляется оценщиком с соблюдением требований Закона Республики Казахстан 14 февраля 2003 года "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан".
      В течение срока действия договора залога переоценка залогового имущества проводится самим банком, не реже одного раза в шесть месяцев в соответствии с методикой, предусмотренной залоговой политикой банка (по займам, включенным в портфель однородных кредитов, переоценка не требуется). Залоговая политика банка раскрывает применимость для банка используемых оценщиком методов оценки рыночной стоимости залогового имущества. Методика содержит методы и периодичность определения (соответствия) залоговой стоимости к сложившейся рыночной стоимости залогового обеспечения в течение срока действия договора залога.
      В случае необходимости реализации залогового имущества банком проводится независимая оценка в целях определения рыночной стоимости залогового имущества и проведения его реализации в условиях конкуренции и соблюдения прав залогодателя.

                                                        таблица 2

Количество баллов

Классификационная
категория актива

Размер провизии (в процентах
от суммы основного долга)

до 1 (включительно)

Стандартный

0


Сомнительный:


от 1 до 2
(включительно)

1 категории

5 процентов - при
своевременной и полной оплате
платежей

2 категории

10 процентов - при задержке
или неполной оплате платежей

от 2 до 3
(включительно)

3 категории

20 процентов - при
своевременной и полной оплате
платежей

4 категории

25 процентов - при задержке
или неполной оплате платежей

от 3 до 4
(включительно)

5 категории

50 процентов - во всех случаях

от 4 и более

Безнадежный

100 процентов - во всех
случаях

                                                                  ".

Приложение 3
к постановлению Правления
Агентства Республики Казахстан
по регулированию и надзору
финансового рынка и финансовых
организаций от 7 июля 2009 года № 140

"Приложение 4 к Правилам
классификации активов, условных
обязательств и создания провизий
(резервов) против них

            Классификация ипотечных жилищных займов,
                  выданных физическим лицам

                                                         таблица 1

Критерии

Баллы

1.

Платежеспособность

1)

стабильное

-1

2)

удовлетворительное

0

3)

неудовлетворительное

+1

4)

нестабильное

+2

5)

критическое

+3

2.

Просрочка погашения платежей

1)

отсутствие просрочек в погашении платежей по
классифицируемому активу за последние двенадцать
месяцев

-1

2)

займы, по которым имелась просрочка платежей до
текущей даты за последние двенадцать месяцев, и по
которым срок оплаты платежей не наступил

0

3)

14 - 30 дней

+1

4)

31 - 60 дней

+2

5)

60 – 90 дней

+3

6)

свыше 90 дней

+4

3.

Качество обеспечения

1)

надежное

-2

2)

хорошее

-1

3)

удовлетворительное

0

4)

неудовлетворительное

+2

4.

Давность оценки

1)

менее трех лет

0

2)

более трех лет

+1

      Правила по заполнению таблицы:
      1. Классификационная категория займа определяется по результатам оценки этого займа по критериям, указанным в таблице 1 настоящего приложения. Исходя из количества набранных баллов по займу устанавливается его классификационная категория и размер необходимых провизий (резервов) согласно таблице 2 настоящего приложения.
      2. Платежеспособность классифицируется на момент выдачи ипотечного жилищного займа как:
      1) стабильное финансовое состояние:
      оценка платежеспособности заемщика проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по ипотечному жилищному займу, заемщик способен своевременно и в полном объеме погасить ипотечный жилищный заем в соответствии с анализом его доходов и расходов, платежеспособности и его кредитной истории;
      достаточность наличных денег заемщика, необходимых для выплаты первоначального взноса за жилище, а также для покрытия расходов, связанных с заключением сделок по купле-продаже и выдаче ипотечного жилищного займа;
      уровень образования заемщика, профессиональный опыт, систематическая занятость в стабильно развивающемся и потенциально рентабельном секторе экономики не вызывают сомнений о возможности клиента рассчитаться с банком по своему обязательству;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика не превышает:
      40 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика до 40 МРП;
      50 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 40 до 65 МРП;
      60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 65 до 90 МРП;
      70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика более 90 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      2) удовлетворительное финансовое состояние:
      оценка платежеспособности заемщика проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по ипотечному жилищному займу, имеются признаки, показывающие временное ухудшение уровня доходов или платежеспособности заемщика, отсутствует кредитная история заемщика;
      выявлены факторы, способные временно ухудшить платежеспособность заемщика в течение срока действия договора по ипотечному жилищному займу, но они незначительны; при этом есть уверенность в том, что заемщик способен справиться с временными факторами понижения платежеспособности и рассчитаться по своим обязательствам по ипотечному жилищному займу:
      систематическая занятость в стабильно развивающемся и потенциально рентабельном секторе экономики не вызывают сомнений о возможности клиента рассчитаться с банком по своему обязательству;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика:
      не превышает 50 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика до 40 МРП;
      не превышает 60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 40 до 65 МРП;
      не превышает 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 65 до 90 МРП;
      более 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика более 90 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      имеется одна пролонгация;
      3) неудовлетворительное финансовое состояние:
      оценка платежеспособности заемщика проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по ипотечному жилищному займу, имеются признаки, показывающие временное ухудшение уровня доходов или платежеспособности заемщика, отсутствует кредитная история заемщика;
      выявлены факторы, способные временно ухудшить платежеспособность заемщика в течение срока действия договора по ипотечному жилищному займу, но они незначительны, при этом есть уверенность в том, что заемщик способен справиться с временными факторами понижения платежеспособности и рассчитаться по своим обязательствам по ипотечному жилищному займу;
      систематическая занятость в стабильно развивающемся и потенциально рентабельном секторе экономики не вызывает сомнений о возможности клиента рассчитаться с банком по своему обязательству;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика:
      не превышает 50 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика до 40 МРП;
      не превышает 60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 40 до 65 МРП;
      не превышает 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 65 до 90 МРП;
      более 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика более 90 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      у заемщика (созаемщика) имеются просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)). Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются две пролонгации;
      4) нестабильное финансовое состояние:
      оценка платежеспособности заемщика проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по ипотечному жилищному займу, имеются признаки постоянного и значительного ухудшения уровня доходов или платежеспособности заемщика, у заемщика отсутствует кредитная история;
      трудовая занятость в секторе с нестабильным уровнем рентабельности или непостоянство трудовой деятельности, снижение уровня доходов или платежеспособности заемщика с учетом текущих темпов инфляции, при отсутствии других источников дохода от предпринимательской деятельности;
      значительная часть основного долга по ипотечному жилищному займу может быть погашена только за счет продажи недвижимого имущества, переданного в обеспечение ипотечного жилищного займа или иного недвижимого имущества заемщика, существует большая вероятность, что заемщик не рассчитается с банком по своим обязательствам;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика:
      не превышает 60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика до 40 МРП;
      не превышает 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика от 40 до 65 МРП;
      более 70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика более 65 МРП;
      при условии, если при выплате в соответствии с данными показателями по всем обязательствам на каждого члена семьи заемщика приходится не менее 15 МРП от дохода в городах Астана и Алматы, не менее 10 МРП в других регионах, для детей младше 15 лет - не менее половины указанных размеров;
      у заемщика (созаемщика) имеются просроченное обязательство и (или) долги, списанные в убыток (просроченная задолженность по кредитам в других банках, подтвержденная ежегодной справкой из кредитного бюро, а также платежные документы, не оплаченные в срок в данном банке (картотека № 2)). Требование по подтверждению ежегодной справкой из кредитного бюро не применяется к кредитам, выданным физическим лицам, если сумма займа по остатку основного долга на дату оценки риска меньше 0,02 процента от собственного капитала банка;
      имеются три пролонгации;
      5) критическое финансовое состояние:
      оценка платежеспособности заемщика проводится с точки зрения возможности регулярно и своевременно осуществлять платежи по ипотечному жилищному займу, выявлено постоянное и значительное ухудшение уровня доходов или платежеспособности заемщика до критического уровня, отсутствует кредитное досье, кредитная история заемщика или иная информация о платежеспособности заемщика свидетельствует о несвоевременном исполнении обязательств перед банком или неплатежеспособности заемщика;
      отсутствие трудовой занятости или коммерческой деятельности или выявлены факторы, нанесшие заемщику материальный ущерб или не позволяющие ему продолжать иную коммерческую деятельность, существует большая вероятность, что заемщик не рассчитается с банком по своим обязательствам;
      отношение общей суммы ежемесячных обязательств (включая ежемесячные платежи по займу, налогам на имущество, ежемесячные платежи по страхованию недвижимого имущества, личному страхованию, ответственности по договору, другие регулярные обязательные платежи, предусмотренные договорами и законодательством Республики Казахстан) к сумме ежемесячных совокупных доходов (за минусом индивидуального подоходного налога и пенсионных взносов) заемщика более:
      60 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика до 40 МРП;
      70 процентов при размере ежемесячного дохода заемщика более 40 МРП;
      имеются четыре и более пролонгации.
      В случае привлечения созаемщика коэффициенты, указанные в настоящем пункте, исчисляются из совокупных доходов и расходов заемщика и созаемщика.
      При каждом возникновении просроченных долгов свыше 30 (тридцати) календарных дней, осуществляется мониторинг, а также оценка финансового состояния заемщика (созаемщика).
      3. Качество обеспечения классифицируется как:
      1) надежное обеспечение - ипотека недвижимого имущества, соответствующая следующим условиям:
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 50 процентов;
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 65 процентов и кредитный риск, по которым застрахован страховой организацией, не связанной особыми отношениями с банком, являющимся кредитором, в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 50 процентов;
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 70 процентов, и существует кредитный риск, который гарантирован Акционерным обществом "Казахстанский фонд гарантирования ипотечных кредитов" в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 50 процентов, либо в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 65 процентов, и (или) существует кредитный риск, который застрахован страховой организацией, не связанной особыми отношениями с банком, являющимся кредитором, в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 50 процентов;
      не выявлены факторы, способные повлиять на снижение рыночной стоимости переданного в залог недвижимого имущества, в том числе в результате увеличения строительства нового недвижимого имущества в городе или ином населенном пункте нахождения недвижимого имущества заемщика или возможного сноса заложенного недвижимого имущества;
      2) хорошее обеспечение - ипотека недвижимого имущества, соответствующая следующим условиям:
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 60 процентов;
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 75 процентов, и существует кредитный риск, который застрахован страховой организацией, не связанной особыми отношениями с банком, являющимся кредитором, в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 60 процентов;
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 80 процентов, и существует кредитный риск, который гарантирован Акционерным обществом "Казахстанский фонд гарантирования ипотечных кредитов" в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 60 процентов, либо в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 75 процентов, и (или) существует кредитный риск, который застрахован страховой организацией, не связанной особыми отношениями с банком, являющимся кредитором, в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 60 процентов;
      не выявлены факторы, способные повлиять на снижение рыночной стоимости переданного в залог недвижимого имущества в течение срока действия договора по ипотечному жилищному займу, в том числе в результате увеличения строительства нового недвижимого имущества в городе или ином населенном пункте нахождения недвижимого имущества заемщика или возможного сноса заложенного недвижимого имущества;
      3) удовлетворительное обеспечение - ипотека недвижимого имущества, соответствующая следующим условиям:
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 70 процентов;
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения не превышает 85 процентов и кредитный риск, по которым застрахован страховой организацией, не связанной особыми отношениями с банком, являющимся кредитором, в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 70 процентов;
      отношение суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) на приобретение недвижимого имущества, построенного в рамках реализации государственных программ развития жилищного строительства в Республике Казахстан, к стоимости залога не превышает 90 процентов от стоимости залога, и существует кредитный риск, который гарантирован Акционерным обществом "Казахстанский фонд гарантирования ипотечных кредитов" в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 70 процентов, либо в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 85 процентов и кредитный риск по которым застрахован страховой организацией, не связанной особыми отношениями с банком, являющимся кредитором, в размере превышения отношения суммы ипотечного жилищного займа (остатка основного долга на дату оценки риска) к стоимости обеспечения над 70 процентов;
      не выявлены факторы, способные повлиять на снижение рыночной стоимости переданного в залог недвижимого имущества в течение срока действия договора по ипотечному жилищному займу, в том числе в результате увеличения строительства новой жилой недвижимости в городе или ином населенном пункте нахождения недвижимого имущества заемщика или возможного сноса заложенного недвижимого имущества;
      4) неудовлетворительное обеспечение - ипотека недвижимого имущества, соответствующая следующим условиям:
      отношение суммы ипотечного жилищного займа к стоимости (остатка основного долга на дату оценки риска) обеспечения превышает 70 процентов;
      выявлены факторы, способные повлиять на снижение рыночной стоимости переданного в залог недвижимого имущества в течение срока действия договора по ипотечному жилищному займу, в том числе в результате увеличения строительства недвижимого имущества в городе или ином населенном пункте нахождения недвижимого имущества заемщика или возможного сноса заложенного недвижимого имущества.
      Для целей классификации ипотечного жилищного займа в качестве обеспечения принимается недвижимое имущество заемщика и (или) третьего лица, имеющее оценочную стоимость за последние три года, стоимость которого определяется как минимальная из двух величин: цены продажи недвижимого имущества или оценочной стоимости этого имущества, определяемой в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан". В случае предоставления обеспечения в виде нового недвижимого имущества, оценочная стоимость этого имущества определяется в соответствии с указанным Законом.

                                                       таблица 2

Количество
баллов

Классификационная
категория актива

Размер провизий
(в процентах от суммы
основного долга)

до 1
(включительно)

Стандартный

0


Сомнительный:


от 1 до 2
(включительно)

1 категории

5 процентов - при
своевременной и полной
оплате платежей

2 категории

10 процентов - при
задержке или неполной
оплате платежей

от 2 до 3
(включительно)

3 категории

20 процентов - при
своевременной и полной
оплате платежей

4 категории

25 процентов - при
задержке или неполной
оплате платежей

от 3 до 4
(включительно)

5 категории

50 процентов - во всех
случаях

от 4 и более

Безнадежный

100 процентов - во всех
случаях

                                                                   ".

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер енгізу туралы" 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысына өзгеріс енгізу туралы" 2006 жылғы 25 желтоқсандағы N 296 қаулысына толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009 жылғы 7 шілдедегі N 140 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2009 жылғы 4 қыркүйекте Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 5773 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 27 мамырдағы № 137 қаулысымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2013 № 137 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Қолданушылардың назарына!!!
      Қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз.

      Екінші деңгейдегі банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қызметін реттейтін нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің (бұдан әрі - Агенттік) Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Агенттік Басқармасының "Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер енгізу туралы" 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысына өзгеріс енгізу туралы" 2006 жылғы 25 желтоқсандағы N 296 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 4580 тіркелген) Агенттік Басқармасының "Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер енгізу туралы" 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысына өзгеріс енгізу туралы" 2006 жылғы 25 желтоқсандағы N 296 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2008 жылғы 18 шілдедегі N 104 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 5307 тіркелген, Қазақстан Республикасының Орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағында 2008 жылғы 15 қазанда жарияланған, N 10) енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен бірге мынадай толықтырулар мен өзгерістер енгізілсін:
      көрсетілген қаулымен бекітілген Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесінде:
      кіріспеде "екінші деңгейдегі банктер" деген сөздерден кейін ", Қазақстан Даму Банкі" акционерлік қоғамы" деген сөздермен толықтырылсын;
      1-тармақта:
      7) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
      "7) қамтамасыз ету құны – бағалау сәтінде оны өткізу (сату) мүмкіндігін ескере отырып, ағымдағы сәтке кепілдеме қамтамасыз ету құны (нарықтан анықталатын бағаның әділ құны);";
      9) тармақшаның үшінші абзацында "." деген тыныс белгісі ";" деген тыныс белгісімен ауыстырылсын;
      мынадай мазмұндағы 10) тармақшамен толықтырылсын:
      "10) тең заемшы – заемшымен бірге заем (кредит) шартына қол қоятын және заем (кредит) шарты бойынша алынған ақшаны қайтару және алынған заемды (кредитті), оның ішінде заем (кредит) бойынша сыйақы мен басқа төлемдерді толық төлеу бойынша міндеттемелерді орындауға ортақ жауапты есебіндегі жеке немесе заңды тұлға.";
      19-тармақта:
      3), 4) және 5) тармақшалар алынып тасталсын;
      төртінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
      "Осы тармақтың талабы бірыңғай кредиттер портфеліне енгізілген кредиттерге, жеке тұлғаларға берілген ипотекалық тұрғын үй заемдарына, тиісінше валюталық түсімі, жалақысы жоқ заемшыларға шетел валютасында берілген және (немесе) олардың валюталық тәуекелдері заемшы тарапынан тиісінше хеджирлеу құралдарымен жабылмаған кредиттерге, сондай-ақ кредиттердің талаптары заемшылар үшін валюталық тәуекелдің болуын көздейтін кредиттерге таралмайды.";
      мынадай мазмұндағы бесінші бөлікпен толықтырылсын:
      "Жіктелетін актив бойынша төлемдердің кез келгенін өтеу бойынша мерзімі өткен берешек" критерийі талаптардың ең нашары бойынша баға бергенде активтерді және шартты міндеттемелерді жіктеу сәтіне ғана төлемдердің кез келгенін өтеу бойынша мерзімі өткен берешек болған жағдайда ғана қолданылады.";
      25-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
      "25. Мерзімін ұзарту деп кредитті (шартты міндеттемелерді, дебиторлық берешекті және басқа талаптарды) өтеудің соңғы мерзімін ұзарту бойынша шарттың талаптарын өзгерту, борышкердің, заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалының нашарлауымен байланысты кредиттеу мерзімдерін, төлемдер сомасын (сомаларын) ұзарту болып табылады.";
      мынадай мазмұндағы 28-1-тармақпен толықтырылсын:
      "28-1. Осы Ереженің 2, 3, 4-қосымшаларына сәйкес анықталған, тиісінше валюталық түсімі, жалақысы жоқ заемшыларға шетел валютасында берілген және (немесе) олардың валюталық тәуекелдері заемшы тарапынан тиісінше хеджирлеу құралдарымен жабылмаған кредиттерді, сондай-ақ кредиттердің талаптары заемшылар үшін валюталық тәуекелдің болуын көздейтін кредиттерді жіктеу санаты бір санатқа төмендетіледі, бірақ, "күмәнді 3 санаттан" жоғары болмауы тиіс (осы тармақ 2009 жылғы 1 қыркүйектен бастап берілген кредиттерге ғана таралады).";
      31-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
      "31. Банктер провизияларды (резервтерді) бірыңғай кредиттер портфелі бойынша қалыптастырады. Бірыңғай кредиттер портфелі жеке тұлғалардың және шағын бизнес субъектілерінің заемдарына ғана таралады.";
      мынадай мазмұндағы 32-1-тармақпен толықтырылсын:
      "32-1. Бірыңғай кредиттердің портфеліне бұрын енгізілген кредиттер және осы Ереженің 32-тармағымен бір заемшыға белгіленген лимиттің асып түсуімен байланысты шығарылған кредиттер бойынша мақсатты расталуы талап етілмейді.";
      мынадай мазмұндағы 36-1-тармақпен толықтырылсын:
      "36-1. Егер бұрын бірыңғай кредиттер портфеліне енгізілмеген кредит бойынша, тәуекелді бағалау күнінде берешек қалдығының мөлшері банктің меншікті капиталы шамасының 0,02 пайызынан аспаса, онда осы кредит бірыңғай кредиттер портфеліне енгізіледі.";
      40-тармақтың бірінші бөлігінде "30 (отыз)" деген цифр және сөз "60 (алпыс)" деген цифрмен және сөзбен ауыстырылсын;
      49-тармақ алынып тасталсын;
      1-қосымшада:
      11-кестенің реттік нөмірі 3-бағанасы мынадай редакцияда жазылсын:

                 "

Ережеге сәйкес негізгі борыш сомасынан провизиялардың мөлшері (%-да)

3



5

10

20

25

50

100


                                       ";

      осы қаулының 1-қосымшасына сәйкес 2-қосымшамен толықтырылсын;
      осы қаулының 2-қосымшасына сәйкес 3-қосымшамен толықтырылсын;
      осы қаулының 3-қосымшасына сәйкес 4-қосымшамен толықтырылсын.
      2. Осы қаулының 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін қаулыға 1-қосымшаның елу бесінші және 2-қосымшаның жиырма екіншіден бастап жиырма бесіншіге дейінгі абзацтарын қоспағанда, осы қаулы 2009 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі.
      3. Стратегия және талдау департаменті (Н.А. Әбдірахманов):
      1) Заң департаментiмен (Н.В. Сәрсенова) бірлесіп, осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеу шараларын қолға алсын;
      2) осы қаулы Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткен күннен бастап он күндiк мерзiмде оны Агенттiктiң мүдделi бөлiмшелерiне, "Қазақстан қаржыгерлерiнiң қауымдастығы" заңды тұлғалар бiрлестiгiне жіберсін.
      4. Агенттік Төрайымының Қызметі (А.Ә. Кенже) Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдарында осы қаулыны жариялау шараларын қолға алсын.
      5. Осы қаулының орындалуын бақылау Агенттік Төрайымының орынбасары Қ.Б. Қожахметовке жүктелсін.

      Төрағаның міндетін
      атқарушы                                      Қ. Қожахметов

      "КЕЛІСІЛДІ"
      Қазақстан Республикасының
      Қаржы министрі
      ____________ Б.Б. Жәмішев
      2009 жылғы 10 тамыз

Қазақстан Республикасы Қаржы 
нарығын және қаржы     
ұйымдарын реттеу мен қадағалау
агенттігі Басқармасының 2009
жылғы 7 шілдедегі N 140  
қаулысына 1-қосымша

"Активтерді, шартты
міндеттемелерді жіктеу және
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру ережесіне
2-қосымша

Активтерді және шартты міндеттемелерді жіктеу

      1-кесте

N

Критерийлер

Баллдар

1.

Қаржылық ахуал

1)

тұрақты

0

2)

қанағаттанарлық

+1

3)

қанағаттанғысыз

+2

4)

тұрақсыз

+3

5)

өте қиын

+4

2.

Жіктелетін актив бойынша кез келген төлемдерді өтеу мерзімінің кешігуі

1)

кредит бойынша

салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты міндеттемелер бойынша

дебиторлық берешек бойынша




соңғы он екі айда жіктелетін актив бойынша  төлемдерді өтеудегі мерзімнің кешігуінің болмауы

-1



соңғы он екі айда ағымдағы күнге дейін төлемдердің мерзімін өткізуі бар болған және төлемдерді төлеу мерзімі әлі болмаған заемдар

0

2)

15-30 күн

7 күнге дейін

14 күнге дейін

+1.5

3)

31-60 күн

7 күннен 15 күнге дейін

14 күннен 30 күнге дейін

+2.5

4)

61-90 күн

15 күннен 30 күнге дейін

30 күннен 60 күнге дейін

+3.5

5)

90 күннен астам

30 күннен астам

60 күннен астам

+4.5

3.

Қамтамасыз ету сапасы

1)

сенімді

-3

2)

жақсы

-2

3)

қанағаттанарлық

0

4)

қанағаттанғысыз

+1

5)

қамтамасыз етілмеген

+2

4.

Активті мақсатсыз пайдалану үлесі, пайызбен

1)

25 пайызға дейін

0

2)

25 пайыздан астам

1

3)

50 пайыздан астам

2

4)

75 пайыздан астам

3

5)

100 пайыз

4

5.

Заемшыда (борышкерде) рейтингтің болуы

1)

"А" және жоғары

-3

2)

Қазақстан Республикасының рейтингінен жоғары – "А"-ға дейін

-2

3)

Қазақстан Республикасының рейтингі деңгейінде

-1

4)

Қазақстан Республикасының рейтингінен төмен және рейтингісі жоқ

0

Жиынтығы:

      Кестені толтыру бойынша ереже мынадай редакцияда жазылсын:
       1. Кредиттерді жіктеу кезінде осы кестенің 1-5-тармақтарында көзделген барлық критерийлер, мыналарды қоспағанда пайдаланылады:
       бірыңғай кредиттер тобына енген кредиттер, оларды жіктеген кезде банктің ішкі әдістемесімен белгіленген критерийлер пайдаланылады;
      бірыңғай кредиттер тобына жатқызылмаған айналымдағы капиталға берілген кредиттер, оларды жіктеген кезде осы кестенің 1, 2, 3 және 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      2. Депозиттерді жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2 және 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      3. Бағалы қағаздарды, дебиторлық берешекті жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2 және 5-тармақтарында көзделген критерийлер, банктің бағалы қағаздар портфелінде болған акцияларды жіктеуді қоспағанда, пайдаланылады. Банктің бағалы қағаздар портфеліндегі акцияларды жіктеу кезінде осы кестенің 1, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      Осы кестенің 1-тармағында көзделген дебиторлық берешекке қатысты критерий, егер бір дебиторға есептегі берешек банктің меншік капиталының 5%-нан астамын құраған жағдайда пайдаланылады.
      4. Шартты міндеттемелерді жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2 және 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      5. Егер заемшы (борышкер, тең заемшы) оффшорлық аймақта тіркелген немесе оффшорлық аймақта тіркелген тұлғаға қатысы бойынша тәуелді не еншілес тұлға болып табылса, олардың тізбесін уәкілетті орган белгілейді, онда оған 5-тармақ қолданылмайды.
      Активті жіктеу санаты осы активті осы қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген критерийлер бойынша бағалау нәтижелері бойынша анықталады. Актив бойынша жиналған баллдардың санына қарай оны жіктеу санаты және осы қосымшаның 2-кестесіне сәйкес қажетті провизиялар (резервтер) мөлшері белгіленеді.
      6. Заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалы банкті басқару органы бекіткен әдістемеге (әдістемелерге) сәйкес (бұдан әрі - Әдістеме) бағаланады және банктің ішкі ережесінің ажырамас толықтыруы болып табылады.
      Әдістемені банк осы Ереженің талаптарын есепке ала отырып өз бетінше әзірлейді және қаржылық ахуалды бағалау тәртібін, әдісін, жиілігін (әдетте тоқсанына кемінде бір рет), бағалау тәсілдерін, қажетті құжаттардың тізбесін және заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалын айқындауға мүмкіндік беретін өзге оңтайлы  ақпаратты қамтуы тиіс.
      Әдістемеде саланың ерекшеліктері, өндірістің маусымдылығы (циклдығы), заемшының (борышкердің, тең заемшының) қызмет саласы ескеріліп, есептелумен шектелмей, мынадай негізгі көрсеткіштер болуы тиіс:
      1) төлем қабілеттілігі - заемшы (борышкер, тең заемшы) банк Әдістемесімен белгіленген тиісті коэффиценттер жиынтығынан шыға отырып банк есептеген өз міндеттемелері бойынша қызмет көрсету қабілетін ашады;
      2) қаржылық тұрақтылық - банк Әдістемесімен белгіленген тиісті коэффиценттер жиынтығынан шыға отырып банк есептеген, заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық тұрақтылығын бағалауға мүмкіндік беретін капитал құрылымын, кірістілік деңгейін (соңғы күнтізбелік жылдың серпінінен), рентабелділігін (серпінділігінде), мерзімі өткен борыштардың жоқтығын (болуын), заемшының (борышкердің, тең заемшының) капитал рыногына қолжетімділігін, басқа елеулі ақпараттың болуын ашады;
      3) борышқа қызмет көрсету қабілеті, ақша ағыны қозғалысын болжау;
      4) дебиторлық-кредиттік берешектің құрамы мен серпіні (соңғы есептік және ағымдағы жылдар);
      5) өнімнің өзіндік құны (серпінді);
      6) кредиттік тарих (өткендегі кредиттік берешектерді өтеу, қазіргі қолданыстағы кредиттердің қолда бары);
      7) заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржы топтары мен холдингтерге қатыстылығы;
      8) бір (бірнеше) жеткізушілер және (немесе) тапсырыс берушілерге тәуелділік;
      9) заемшы (борышкер, тең заемшы) өзінің қаржылық ахуалын жақсарту үшін қабылдайтын шаралары;
      10) заемшы (борышкер, тең заемшы) өзінің қаржылық ахуалын нашарлататын сот талқылауларына тартылуы;
      11) заемшының (борышкердің, тең заемшының) нарықтық позициясын, оның экономикадағы циклдық және құрылымдық өзгерістерге тәуелділігі (саланың түрі, заемшы (борышкер, тең заемшы) дайындайтын (ұсынатын) тауарлардың (қызметтердің) тартымдылығын бағалау; мұндай тауарлардың (қызметтердің) рыногы, заемшы (борышкер, тең заемшы) қызметі саласындағы бәсекелестік деңгейі, нақты рыноктағы қызметінің ұзақтығы.
      7. Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын заемшы (борышкер, тең заемшы) – заңды тұлғаның, жеке тұлғаның қаржылық ахуалы былай жіктеледі:
      1) тұрақты - заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалы тұрақты; заемшының (борышкердің, тең заемшының) төлем қабілеті бар; қаржы ағындары борышқа қызмет көрсетуге мүмкіндік береді; Әдістемеге сәйкес есептелген коэффиценттердің қолайлы мәні; бизнесті дамытуға оң нарықтық жағдайлар бар, нарықта жақсы бәсеке позициясы бар; ресурстар мен капитал нарығына еркін қол жеткізеді, жеткізушілердің шектелген санынан тәуелділігі жоқ, шарттың қолданылу мерзімі кезінде заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалын елеулі нашарлатуға қабілетті ішкі және сыртқы факторлар анықталған жоқ; заемшының (борышкердің, тең заемшының) банкпен өзінің міндеттемелері бойынша есептесу мүмкіндігі күмән тудырмайды; мерзімі бойынша заемшының (борышкердің, тең заемшының) активтері мен міндеттемелері шамалас; заемшы (борышкер, тең заемшы) оң кредиттік тарихқа ие;
      2) қанағаттанарлық - "тұрақты" сипаттамасына жақын осы санаттағы заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалы, бірақ, оның осы деңгейде ұзақ уақыт бойына ұстап тұру ықтималдылығы төмен болып табылады; кірістердің, төлем қабілеттілігі деңгейінің төмендеуі байқалды; динамикада ақша ағындарының елеусіз азаюы байқалды, ақша ағындары борыштың негізгі бөлігін жабуға мүмкіндік береді; заемшы (борышкер, тең заемшы) өзінің қаржылық ахуалын жақсарту үшін шаралар қабылдайды; жеткізушінің тауарларын, қызмет көрсетулерін және заемшы (борышкер, тең заемшы) өнімдерін тұтынушылардың шоғырлануының ең төменгі тәуекелі бар; заемшының (борышкердің, тең заемшының) қосымша ресурстарға қол жетімділігі бар болуына байланысты банкпен өз міндеттемелері бойынша есеп айырысуға мүмкіндігі күмән туғызбайды; бір мерзімін ұзарту бар;
      3) қанағаттанғысыз – заемшы (борышкер, тең заемшы) өз міндеттемелері бойынша төмендегідей факторлар болғанда банкпен есептесе алмайды деген белгілі бір ықтималдылық бар:
      заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалының тұрақты және елеулі нашарлау белгілері бар;
      алдыңғы кезеңдегі шығындардың өсу серпінділігі кемінде он екі айды құрайды;
      Әдістемеге сәйкес есептелген коэффициенттердің қолайсыз мәні, төлем қабілеттілігінің төменгі деңгейі, заем қаражатынан тәуелділіктің басымдығы;
      заемшының (борышкердің, тең заемшының) кері меншікті капиталы бар;
      нарықтық үлестің тұрақты кемуі, заемшы (борышкер, тең заемшы) қабылдайтын шаралардың қаржылық ахуалды тұрақтандыратын тиімділігіне сенімділік жоқ;
      заемшыға (борышкерге, тең заемшыға) заемды заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалының нашарлауымен байланысты бұрын берілген заемды өтеу мақсатында ұсыну;
      заемшыда (борышкерде, тең заемшыда) мерзімі ұзартылған міндеттеме және (немесе) шығынға жазылған борыштар (кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталған, басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте мерзімінде төленбеген төлем құжаттары бар (N 2 картотека)). Егер, тәуекелдің бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша заем сомасы банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталу жөніндегі талап жеке тұлғаларға берілген кредиттерге таралмайды;
      екі мерзімін ұзарту бар;
      4) тұрақсыз – осы санаттағы заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалы мынадай факторлардың бірімен "қанағаттанғысыз" санатынан ерекшеленеді:
      заемшыда (борышкерде, тең заемшыда) Әдістемемен анықталған барлық көрсеткіштер бұзылған;
      заемшыға (борышкерге, тең заемшыға) 1 жылдан астам емес мерзімде санация жарияланған;
      төтенше жағдайлар, сондай-ақ заемшыға (борышкерге, тең заемшыға) материалдық зиян шектірген, бірақ оның қызметін тоқтатпаған өзге жағдайлар бар;
      заемшыда (борышкерде, тең заемшыда) мерзімі ұзартылған міндеттеме және (немесе) шығынға жазылған борыштар (кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталған, басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте мерзімінде төленбеген төлем құжаттары бар (N 2 картотека)). Егер, тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша заем сомасы банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталу жөніндегі талап жеке тұлғаларға берілген кредиттерге таралмайды;
      үш мерзімін ұзарту бар;
      5) өте қиын - заемшы (борышкер, тең заемшы) өз міндеттемелері бойынша мынадай факторлар болғандықтан банкпен есептесе алмайды деген толық ықтималдылық бар:
      заемшы (борышкер, тең заемшы) төлемге қабілетсіз;
      заемшыға (борышкер, тең заемшыға) 1 жылдан астам мерзімге санация жарияланды;
      заемшы (борышкер, тең заемшы) банкрот деп танылды;
      заемшыға (борышкерге, тең заемшыға) материалдық зиян шектірген және/немесе оның өз қызметін жалғастыруға мүмкіндік бермейтін, нарықтық позициясын жоғалту сияқты төтенше жағдайлар бар;
      заемшы (борышкер, тең заемшы) қызметті жүргізбейді, оның қызметінің нәтижесін көрсететін кассада және ағымдағы банктік шоттары бойынша ақша қаражатының айналымы жоқ (заем қаражатын және қаржылық көмекті пайдаланумен байланысты айналымдарды қоспағанда);
      Әдістемеге сәйкес банктің уәкілетті бөлімшесі жасаған заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық (оның ішінде басқару) есептілігінің көрсеткіштерінде және (немесе) заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалын талдау бойынша қорытындыда елеулі айырмашылықтар бар, заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық (оның ішінде басқару) есептілігінде елеулі айырма бар және жалпы заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалын бағалаудың сенімділігіне және оны есептеу үшін пайдаланылатын көрсеткіштер күмән туғызады;
      уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерімен белгіленген тәртіппен кредиттеу жөніндегі құжаттаманы жүргізу талаптарына сәйкес кредиттік мониторинг бойынша құжаттама жоқ;
      төрт және одан астам мерзімін ұзарту бар.
      Кредиттік досьеде осы заемшыға банкпен белгіленген мониторинг кезеңі аяқталғаннан кейінгі 2 (екі) ай ішінде Әдістемеге сәйкес заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалын анықтау туралы ақпарат, Қазақстан Республикасының заңнама талаптарына сәйкес банктердің кредиттеу жөніндегі құжаттаманы жүргізуі бойынша заемшының (борышкердің, тең заемшының) кредиттік мониторинг жөніндегі құжаттамасы жоқ болған жағдайда, осы заемшы бойынша заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалы бір жіктеу санатына төмендетіледі. Жоғарыда көрсетілген ақпарат 3 (үш) ай және одан көп уақыт өткеннен кейін болмаған жағдайда, осындай заемшының (борышкердің, тең заемшының) қаржылық ахуалы өте қиын деп жіктеледі.
      Кредитті жіктеу санаты кредит оффшорлық аймақта тіркелген тұлға болып табылатын не оффшорлық аймақта тіркелген тұлғаға қатынасы бойынша тәуелді немесе еншілес заемшыға (борышкерге, тең заемшыға) кредит берілген жағдайда, "үмітсіз" деп анықталады. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Банктік және сақтандыру қызметінің, бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары қызметінің және бағалы қағаздар рыногында лицензияланатын басқа да қызмет түрлерінің, жинақтаушы зейнетақы қорлары мен акционерлік инвестициялық қорлар қызметінің мақсаттары үшін оффшорлық аймақтардың тізбесін бекіту туралы" 2008 жылғы 2 қазандағы N 145 қаулысымен оффшорлық аймақтар тізбесі бекітілді (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 5371 тіркелген) (бұдан әрі - Оффшорлық зоналар тізбесі). Осы талап көрсетілген кредиттер бойынша жоғары өтімді қамтамасыз ету бар болған жағдайда, қолданылмайды. Осы жағдайда жіктеу осы Ережемен анықталған тәртіппен жүзеге асырылады.
      8. Кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес заемшының (тең заемшының) - жеке тұлғаның қаржылық ахуалы кредитті беру және (немесе) еңбек қызметінің орнын өзгерту сәтінде бағаланады және былай жіктеледі:
      1) тұрақты:
      заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін бағалау заем бойынша тұрақты және уақтылы төлемдерді жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысында жүргізіледі, заемшы (тең заемшы) өзінің кірістері мен шығыстарын, төлем қабілеттілігі және кредиттік тарихын талдауға сәйкес заемды уақтылы және толық көлемде өтеуге қабілетті;
      кредитті өтеу үшін қажет заемшының (тең заемшының) қолма-қол ақшасының жеткіліктілігі;
      заемшы (тең заемшы) білімінің деңгейі, кәсіби тәжірибесі, экономиканың тұрақты дамудағы және әлуетті рентабелді секторындағы жүйелі жұмыспен қамтылғандығы клиенттің өз міндеттемесі бойынша банкпен есептесу мүмкіндігі күмән туғызбайды;
      заемшының (тең заемшының) ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелерінің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттармен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      40 пайыздан аспайды, кредитті беру және (немесе) еңбек қызметінің орнын өзгерту сәтінде қолданылатын заңнамалық актіге сәйкес белгіленетін заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 айлық есептік көрсеткішке (бұдан әрі - АЕК) дейін болғанда;
      50 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      60 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 65-тен 90 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 90 АЕК-тен астам болғанда, егер осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жасау барысында заемшы (тең заемшы) отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      2) қанағаттанарлық:
      заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін бағалау заем бойынша тұрақты және уақтылы төлемдерді жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысында жүргізіледі, заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігінің немесе кірістер деңгейінің уақытша нашарлауын көрсететін белгілер бар, заемшының (тең заемшының) кредит тарихы жоқ;
      заем бойынша шарттың қолданылу мерзімі ішінде заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін уақытша нашарлатуға қабілетті факторлар анықталды, бірақ олар елеусіз, бұл ретте, заемшы (тең заемшы) заем жөніндегі өз міндеттемелері бойынша есептесуге және төлем қабілеттілігін төмендететін уақытша факторлармен күресуге қабілетті екеніне сенімділік бар;
      экономиканың тұрақты дамудағы және әлуетті рентабелді секторындағы жүйелі жұмыспен қамтылғандығы клиенттің өз міндеттемесі бойынша банкпен есептесу мүмкіндігі күмән туғызбайды;
      заемшының (тең заемшының) ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      50 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      60 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 65-тен 90 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 90 АЕК-тен астам болғанда;
      осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жүргізу барысында заемшы (тең заемшы) отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      бір мерзімін ұзарту бар;
      3) қанағаттанғысыз:
      заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін бағалау заем бойынша тұрақты және уақтылы төлемдерді жүргізу мүмкіндіктері тұрғысында жүргізіледі, заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігінің немесе кірістер деңгейінің уақытша нашарлауын көрсететін белгілер бар, заемшының (тең заемшының) кредит тарихы жоқ;
      заем бойынша шарттың қолданылу мерзімі ішінде заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін уақытша нашарлатуға қабілетті факторлар анықталды, бірақ олар елеусіз, бұл ретте заемшы (тең заемшы) заем жөніндегі өз міндеттемелері бойынша есептесуге және төлем қабілеттілігін төмендететін уақытша факторлармен күресуге қабілетті екеніне сенімділік бар;
      экономиканың тұрақты дамудағы және әлуетті рентабелді секторындағы жүйелі жұмыспен қамтылғандығы клиенттің өз міндеттемелері бойынша банкпен есептесу мүмкіндігі күмән туғызбайды;
      заемшының (тең заемшының) ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      50 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      60 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 65-тен 90 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 90 АЕК-тен астам болғанда;
      осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жүргізу барысында заемшы (тең заемшы) отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      заемшыда (тең заемшыда) мерзімі ұзартылған міндеттеме және (немесе) шығынға жазылған борыштар (кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталған, басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте мерзімінде төленбеген төлем құжаттары бар (N 2 картотека)). Егер, заем сомасы тәуекелдің бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша, банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталуы жөніндегі талап жеке тұлғаларға берілген кредиттерге таралмайды;
      екі мерзімін ұзарту бар;
      4) тұрақсыз:
      заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін бағалау заем бойынша төлемдерді тұрақты және уақтылы жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысынан жүргізіледі, заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігінің немесе кірістерінің деңгейінің тұрақты және елеулі нашарлауын көрсететін белгілер бар, заемшының (тең заемшының) кредиттік тарихы жоқ;
      еңбек қызметінің тұрақсыздығы немесе рентабелділігінің тұрақсыз деңгейі бар секторда жұмыспен қамтылуы, кәсіпкерлік қызметтен кірістің басқа көздері жоқ болғанда, инфляцияның ағымдағы қарқынын ескере отырып, заемшының (тең заемшының) кірістерінің немесе төлем қабілеттілігі деңгейінің төмендеуі;
      заемшының (тең заемшының) ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      60 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 65 АЕК астам болғанда;
      осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жасау барысында заемшы (тең заемшы) отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      заемшыда (тең заемшыда) мерзімі ұзартылған міндеттеме және (немесе) шығынға жазылған борыштар (кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталған, басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте мерзімінде төленбеген төлем құжаттары бар. Егер, тәуекелдің бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша заем сомасы банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталу жөніндегі талап жеке тұлғаларға берілген кредиттерге таралмайды;
      үш мерзімін ұзарту бар;
      5) өте қиын қаржылық ахуал:
      заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігін бағалау заем бойынша төлемдерді тұрақты және уақтылы жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысынан жүргізіледі, заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігінің немесе кірістерінің деңгейінің қиын деңгейге дейін тұрақты және елеулі нашарлауы анықталды, кредиттік досьесі жоқ, заемшының (тең заемшының) кредиттік тарихы немесе заемшының (тең заемшының) төлем қабілеттілігі туралы өзге ақпарат заемшының (тең заемшының) банктің алдындағы міндеттемелерін уақтылы орындамағандығын немесе төлем қабілетсіздігін куәландырады;
      еңбекпен қамтылмауы немесе коммерциялық қызметінің жоқтығы немесе заемшыға материалдық зиян әкелген не өзге коммерциялық қызметті жалғастыруға мүмкіндік бермейтін факторлар анықталды, заемшы (тең заемшы) банкпен өз міндеттемелері бойынша есептесе алмайды деген ықтималдылық басым;
      заемшының (тең заемшының) ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      60 пайыздан көп, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының (тең заемшының) ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-тен астам болғанда;
      төрт және одан көп мерзімін ұзарту бар.
      Тең заемшы осы тармақта көрсетілген коэффициенттерді тартқан жағдайда, заемшының және тең заемшының (тең заемшының) жиынтық кірістері мен шығыстарынан есептеледі.
      Әрбір 30 (отыз) күнтізбелік күннен астам мерзімі өткен борыштар туындаған жағдайда, мониторинг жүргізіледі, сондай-ақ заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалы бағаланады.
      9. Қамтамасыз ету сапасы былайша жіктеледі:
      1) сенімді - жиынтығында актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 100 пайызын жабатын жоғары өтімді қамтамасыз ету, мыналар түрінде:
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары;
      Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А" тобынан төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттері емес банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А-" тобынан төмен емес қаржылық сенімділігінің рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистері; кредитор банк депозитіндегі ақша кепілі;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А-" тобынан төмен емес тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар шетел мемлекеттерінің Үкіметтері және орталық банктері шығарған, мемлекеттік мәртебесі бар бағалы қағаздар;
      монетарлық қымбат металдар;
      Қазақстан Республикасының бірінші сыныпты эмитенттерінің векселдері;
      Standard&Poor,s агенттігі тағайындаған "А" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
      жалғыз акционері мемлекет немесе ұлттық басқарушы холдинг болып табылатын, шағын және орташа кәсіпкерліктің кредиттеуін жүзеге асыратын заңды тұлғалардың кепілдіктері (кепілдемелері);
      жалғыз акционері мемлекет немесе ұлттық басқарушы холдинг (білім беруді кредиттеу жүйесі шегінде) болып табылатын заңды тұлғалардың кепілдіктері (кепілдемелері);
      2) жақсы – құны актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің 90 пайызынан кем емесін жабатын, осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген жоғары өтімді қамтамасыз ету немесе жиынтығында актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің 100 пайызынан кем емесін жабатын қамтамасыз ету, мыналар түрінде:
      Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВВ-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент емес банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ-" тобынан төмен емес қаржылық сенімділігінің рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистері;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВВ-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттері емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар.
      Сондай-ақ, жақсы қамтамасыз ету ретінде банктердің кредиттеу бойынша құжаттама жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарына сәйкес ресімделген, кепіл құны (нарықтық бағадан анықталады) актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 130 пайызын жабатын жылжымайтын мүлік түріндегі қамтамасыз ету қабылданады;
      3) қанағаттанарлық - осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген, құны активтер бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 75 пайызын жабатын жылжымайтын мүлік немесе жоғары өтімді қамтамасыз ету түріндегі қамтамасыз етуді қоспағанда, осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген, құны актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 90 пайызын жабатын жақсы қамтамасыз ету, немесе жиынтығында актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 100 пайызын жабатын қамтамасыз ету, мыналар түрінде:
      Қазақстан Республикасының резидент емес заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент емес банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған қаржылық сенімділігінің "В-" тобынан төмен емес рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі қаржы сенімділігі рейтингі бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистері.
      Сондай-ақ, қанағаттанарлық қамтамасыз ету ретінде банктердің кредиттеу бойынша құжаттама жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарына сәйкес ресімделген қамтамасыз ету мыналар түрінде қабылданады:
      заемшының борышкері осы тармақшада көрсетілген Қазақстан Республикасының резидент банктеріне тағайындалған рейтингінен бір санатқа төмен борыштық рейтингі бар заңды тұлға болып табылу шартымен заемшының балансында есепке алынған соманың 60 пайызынан аспайтын мөлшердегі дебиторлық берешек;
      заемшының және (немесе) кепіл берушінің балансында есепке алынған соманың 60 пайызынан аспайтын мөлшердегі, не заемшы жеке тұлғаның меншігіндегі жылжымалы мүлік;
      заемшының балансында есепке алынған соманың 60 пайызынан аспайтын мөлшерде айналымдағы тауарлар;
      кепіл құны (нарықтық бағадан анықталады) актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 120 пайызын жабатын жылжымайтын мүлік;
      4) қанағаттанарлықсыз – кепіл құны (нарықтық бағадан анықталатын) жиынтығында актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің кем дегенде 50 пайызын жабатын, осы Ережеде көзделген жоғары өтімді, жақсы және басқаша сипатталатын қамтамасыз ету;
      5) қамтамасыз етусіз – бланктік кредит не кепіл құны (нарықтық бағадан анықталады) жиынтығында актив, шартты міндеттеме бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің 50 пайызынан кемін жабатын, осы Ережеде көзделген жоғары өтімді, жақсы және басқаша сипатталатын қамтамасыз ету.
      Банктердің кредиттеу бойынша құжаттама жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарын қамтамасыз ету бөлігінде бұзған жағдайда кредит қамтамасыз етілмеген болып табылады.
      Төлемі аккредитивтік операциялар бойынша жүзеге асырылатын активтерді қоспағанда, қамтамасыз етуі тауарлар, келешекте келіп түсетін талап ету құқығы, шаруашылық серіктестіктердің жарғылық капиталындағы қатысу үлесі түрінде болатын актив қамтамасыз етілмеген деп бағаланады.
      Банк қамтамасыз етуінің сапасы активті (шартты міндеттемені) беру сәтіне анықталатын қамтамасыз етудің нарықтық құны негізінде айқындалады.
      Қамтамасыз етудің нарықтық құны тапсырыс беруші мен бағалы қызметін жүзеге асыруға лицензиясы бар бағалаушы – жеке немесе заңды тұлғаның арасында жасалған бағалау жүргізу жөніндегі шарттың негізінде белгіленеді. Бағалаушы объектіні бағалауды "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын сақтай отырып, жүзеге асырады.
      Кепіл шартының қолданыста болу мерзімінде кепіл мүліктің бағалауын банктің кепіл саясатында (бірыңғай кредиттер портфеліне енгізілген заемдар бойынша қайта бағалау талап етілмейді) көзделген әдістемеге сәйкес кемінде алты айда бір рет банктің өзі жүргізеді. Банктің кепіл саясаты бағалаушы кепіл мүліктің нарықтық құнын бағалау мақсатында пайдаланатын әдістеменің банк үшін қолайлығын айқындайды. Әдістеме кепіл шартының қолданылу мерзімі ішінде кепіл қамтамасыз етудің қалыптасқан нарықтық құнына кепіл құнын анықтау (сәйкес келуі) әдістемесі мен кезеңділігін қамтиды.
      Кепіл мүлікті сату қажет болғанда кепіл мүліктің нарықтық құнын анықтау және оның сатылуын бәсекелестік пен кепіл беруші құқықтарының сақталуы жағдайында өткізу мақсатында банк тәуелсіз бағалауын жүргізеді.
      Банктегі жинақтау шотына орналастырылған (депозиттер) не кепіл ретінде орналастырылған ақшаны, клиенттің шотына келісім-шарттар (шарттар) бойынша келіп түсетін ақшаны, келешекте инвестициялық жобалар бойынша клиенттің меншігіне келетін мүлікті, келешекте клиенттің меншігіне келетін жылжымалы мүлікті, осындай мүлікті бағалау сәтіне осы компания теріс қаржы нәтижесін көрсеткен жағдайдағы шаруашылық серіктестіктердің жарғылық капиталына қатысу үлестерін қоспағанда жылжымайтын және жылжымалық мүлікке жататын барлық кепіл қамтамасыз ету объектілері міндетті тәуелсіз бағалануға жатады.
      10. Соңғы 12 (он екі) айда 15 (он бес) және одан көп күнтізбелік күн мерзімі өткен төлемдер бар болған жағдайда, сондай-ақ жеке банктік заем шарты бойынша төлемдерді өтеу мерзімі басталмаған (төлемдерді мерзімнен бұрын өтеу жағдайларын қоспағанда) жағдайда, "жіктелетін актив бойынша төлемдерді өтеуде мерзімін өткізуі жоқ - 1 балл" критерийлері қолданылмайды.
      Соңғы 12 (он екі) айда төлемдерді өтеу мерзімі 15 (он бес) және одан көп күнтізбелік күнге өткен, сондай-ақ төлемдерді өтеу мерзімі басталмаған заемдар бойынша 0 балл тағайындалады.
      11. Активті мақсатсыз пайдалану үлесі әрбір банктік заем шарты бойынша, оның ішінде бір кредиттік желі аясында жасалғаны бойынша жеке есептеледі.
      12. Банктерге арналған пруденциалдық нормативтерді есептеу әдістемесі бойынша уәкілетті органның талаптарына сәйкес есептелген, мөлшері тәуекелді бағалау күніне банктің меншікті капиталы шамасынан 0,02 пайызға аспайтын, жеке тұлғаларға мүлікті (жылжымайтын, жылжымалы) сатып алуға, кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес қызметтерді төлеуге берілген кредиттер бойынша мақсаттылығын растау талап етілмейді.
                                                           2-кесте

Активтің (шартты міндеттеменің) жіктелу санатын айқындауға арналған балл саны, бірыңғай кредиттерді қоспағанда

Активтің (шартты міндеттеменің) жіктелу санаты

Актив (шартты міндеттеме) бойынша провизия мөлшері (негізгі борыш сомасынан %-бен) бірыңғай кредиттер портфелін қоспағанда

Провизия мөлшері (бірыңғай кредиттер портфелінен %-бен)

1-ге дейін (қоса алғанда)

Стандартты




Күмәнді:



1-ден 2-ге дейін (қоса алғанда)

1-ші санаттағы

5% - төлемдерді уақтылы және толық төлеген кезде

0,01% - 5%

2-ші санаттағы

10% - төлемді кешіктірген немесе толық төлемеген кезде

5,01% - 10%

2-ден 3-ке дейін (қоса алғанда)

3-ші санаттағы

20% - төлемдерді уақтылы және толық төлеген кезде

10,01% - 20%

4-ші санаттағы

25% - төлемді кешіктірген немесе толық төлемеген кезде

20,01% - 25%

3-тен 4-ке дейін (қоса алғанда)

5-ші санаттағы

50% - барлық жағдайда

25,01 % - 50%

4-тен және одан аса

Үмітсіз

100% - барлық жағдайда

50,01% - 100%

                                                                  ".

Қазақстан Республикасы  
Қаржы нарығын және   
қаржы ұйымдарын реттеу  
мен қадағалау агенттігі 
Басқармасының 2009 жылғы
7 шілдедегі N 140 қаулысына
2-қосымша        

"Активтерді, шартты  
міндеттемелерді жіктеу
және оларға қарсы  
провизиялар (резервтер)
құру ережесіне 3-қосымша

Инвестициялық заемдарды (кредиттерді) және олармен байланысты шартты міндеттемелерді жіктеу

      1-кесте

N

Критерийлер

Баллдар

1.

Қаржылық ахуалы

1)

тұрақты

0

2)

қанағаттанарлық

+1

3)

қанағаттанарлықсыз

+2

4)

тұрақсыз

+3

5)

өте қиын

+4

2.

Жіктелетін актив бойынша кез келген төлемін өтеуді кешіктіру

1)

кредит бойынша

салымдар, (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты міндеттемелер бойынша

Дебиторлық берешек бойынша




Соңғы он екі айда жіктелетін актив бойынша төлемдерді өтеуде мерзімін өткізуі жоқ

0

2)

15-30 күн

7 күнге дейін

14 күнге дейін

+1.5

3)

31-60 күн

7-ден 15 күнге дейін

14-тен 30 күнге дейін

+2.5

4)

61-90 күн

15-тен 30 күнге дейін

30-дан 60 күнге дейін

+3.5

5)

90 күннен астам

30 күннен астам

60 күннен астам

+4.5

3.

Қамтамасыз етудің сапасы

1)

сенімді

-3

2)

жақсы

-2

3)

қанағаттанарлық

-1

4)

қанағаттанарлықсыз

+1

5)

Қамтамасыз етусіз

+2

4.

Активті мақсатсыз пайдалану үлесі, пайызбен

1)

25 пайызға дейін

0

2)

25 пайыздан астам

1

3)

50 пайыздан астам

2

4)

75 пайыздан астам

3

5)

100 пайыз

4

5.

Заемшыда (борышкерде) рейтингінің болуы

1)

"А" және жоғары

-3

2)

Қазақстан Республикасы рейтингінен жоғары – "А"-ға дейін

-2

3)

Қазақстан Республикасы рейтингісінің деңгейінде

-1

4)

Қазақстан Республикасы рейтингісінен төмен және рейтингі жоқ

0


Жиынтығы:


      Кестені толтыру бойынша ереже мынадай редакцияда жазылсын:
      1. Инвестициялық заемдарды (кредиттерді) жіктегенде осы кестенің 1-5-тармақтарында көзделген барлық критерийлер қолданылады.
      2. Дебиторлық берешекті жіктегенде осы кестенің 1, 2 және 5 –тармақтарында көзделген барлық критерийлер қолданылады.
      Осы кестенің 1-тармағында көзделген, дебиторлық берешекке қатысты критерий бір дебиторға есептелген берешек банктің меншікті ккапиталының 5 пайызынан астамын құраған жағдайда қолданылады.
      3. Шартты міндеттемелерді жіктегенде осы кестенің 1, 2 және 5–тартармақтарында көзделген критерийлер қолданылады.
      4. Заемшы (борышкер) тізбесін уәкілетті орган белгілеген оффшорлық аймақта тіркелген тұлға, не оффшорлық аймақта тіркелген тұлғаға қатысты тәуелді немесе еншілес болып табылған жағдайда 5-тармақ қолданылмайды.
      Активтің жіктеу санаты осы активті осы қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген критерийлер бойынша бағалау нәтижесі бойынша айқындалады. Актив бойынша жинаған баллдар саны бойынша оның жіктеу санаты мен осы қосымшаның 2-кестесіне сәйкес қажетті провизиялар (резервтердің) мөлшері белгіленеді.
      5. Заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалы инвестициялық заемдардың ерекшеліктері ескеріле отырып, және талаптары осы Ереженің 2-қосымшасының 6-тармағында белгіленген, банктің басқару органымен бекітілген және банктің ішкі ережесіне ажырамас толықтыру болып табылатын әдістемеге (бұдан әрі - Әдістеме) сәйкес бағаланады.
      Қаржылық ахуал былайша жіктеледі:
      1) тұрақты – заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалы тұрақты; заемшы (тең заемшы) төлеуге қабілетті; ақша ағындары борышты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді; Әдістемеге сәйкес есептелген коэффициенттердің мәні жалпылама қабылданған нормалардың шегінде; бизнестің дамуына жағымды нарықтық жағдайлары; нарықта жақсы бәсекелестік позициясы бар; ресурстарға және капитал нарығына еркін қол жетімділігі бар, жеткізушілердің шектеулі санына тәуелді емес, шарттың қолданыста болу мерзімінде заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалын елеулі нашарлататын сыртқы немесе ішкі факторлар анықталмаған; заемшының (тең заемшының) өзінің міндеттемесі бойынша банкпен есеп айырысуға мүмкіндігінің болуы күмән туғызбайды; заемшының (тең заемшының) активтері мен міндеттемелері мерзімдер бойынша салыстыруға келеді; жағымды кредиттік тарихы бар;
      2) қанағаттанарлық – осы санаттағы заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалы "тұрақтының" сипатына жақын келеді, бірақ оны осы деңгейде ұзақ уақыт ұстап тұру мүмкіндігі төмен; кредиттеудің басынан бастап кірістер, төлем қабілеттілігі, шығындардың деңгейі борышкердің бизнес-жоспарында көзделген деңгейде тұр; динамикада ақша ағындарының елеусіз азайғаны байқалады, бұл ретте ақша ағындары борыштың негізгі бөлігін жабуға мүмкіндік береді; заемшы (тең заемшы) өзінің қаржылық ахуалын жақсартуға шара қабылдайды; тауар жеткізушілерінің, қызмет көрсетулерінің және заемшы (тең заемшы) өнімдерін тұтынушылардың шоғырлануы бойынша барынша төмен тәуекелдері бар; заемшының (тең заемшының) өзінің міндеттемесі бойынша банкпен есеп айырысу мүмкіндігі қосымша ресурстарға қол жетімділігінің болуына байланысты күмән туғызбайды; бір мерзімін ұзартуы бар;
      3) қанағаттанарлықсыз – осы санаттағы заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалы "тұрақтының" сипатына жақын келеді, бірақ оны осы деңгейде ұзақ уақыт ұстап тұру мүмкіндігі төмен; кредиттеудің басынан бастап кірістер, төлем қабілеттілігі, шығындардың деңгейінің борышкердің бизнес-жоспарында көзделген деңгейден жағымсыз ауытқуы бар; динамикада ақша ағындарының елеусіз азайғаны байқалады, бұл ретте ағындар борыштың негізгі бөлігін жабуға мүмкіндік береді;      заемшы (тең заемшы) өзінің қаржылық ахуалын жақсартуға шаралар қабылдайды; тауар жеткізушілерінің, қызмет көрсетулерінің және заемшы (тең заемшы) өнімдерін тұтынушыларының шоғырлануы бойынша барынша төмен тәуекелдері бар; заемшының (тең заемшының) өзінің міндеттемесі бойынша банкпен есеп айырысу мүмкіндігі қосымша ресурстарға қол жетімділігінің болуына байланысты күмән туғызбайды; заемшының (тең заемшының) мерзімі өткен міндеттемесі және (немесе) шығынға жазылған борыштары (кредиттік бюроның анықтамасымен расталған басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте уақтылы төленбеген төлем құжаттары (N 2 картотекасы)) бар; екі мерзімін ұзартуы бар;
      4) тұрақсыз – заемшы (тең заемшы) банкпен өзінің міндеттемесі бойынша мынадай факторлардың салдарынан есеп айырыса алмайды деген ықтималдық бар:
      заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалының үнемі және елеулі нашарлау белгілері бар: кредиттеудің басынан бастап кірістер, төлем қабілеттілігі және шығындар деңгейінің борышкердің бизнес жоспарында көзделген деңгейден елеулі жағымсыз ауытқулары бар және бизнес-жоспарды іске асыруға әсерін тигізуі мүмкін;
      нарықтық үлесінің төмендеуі;
      заемшы (тең заемшы) өзінің қаржылық ахуалын жақсарту үшін қабылдаған шаралары тиімді болатынына сенім туғызбайды; заемшыға (тең заемшыға) 1 жылдан аспайтын мерзімге санация жарияланды; төтенше жағдайлар, сондай-ақ заемшыға (тең заемшыға) материалдық залал келтірген, бірақ оның қызметін тоқтатуға әкелмеген өзге де жағдайлар бар;
      заемшының (тең заемшының) мерзімі өткен міндеттемесі және(немесе) шығынға жазылған борыштары (кредиттік бюроның анықтамасымен расталған басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте уақытылы төленбеген төлем құжаттары (N 2 картотекасы)) бар. Егер тәуекелдерді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша заем сомасы банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, онда жеке тұлғаларға берілген кредиттерге жыл сайынғы кредиттік бюроның анықтамасымен растау талабы қолданылмайды;
      үш мерзімін ұзартуы бар.
      5) өте қиын – заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалының тұрақты нашарлауы сыни деңгейіне жетті: төлем қабілетсіздігі, нарықтық позицияларын жоғалту; заемшыға (тең заемшыға) бір жылдан астам мерзімге санация жарияланды; заемшы (тең заемшы) банкрот болып танылды; заемшының (тең заемшының) материалдық залал келтірген және (немесе) оған өзінің қызметін жалғастыруға мүмкіндік бермейтін төтенше жағдайлары бар, заемшының (борышкердің, тең заемшының) кредиттік досьесі жоқ; төрт және одан көп мерзімін ұзартуы бар.
      Мынадай жағдайларда кредиттің жіктеу санаты бастапқыда "үмітсіз" деп танылады:
      оффшорлық аймақта тіркелген тұлға болып табылатын;
      оффшорлық аймақта тіркелген тұлғаға қатысты тәуелді немесе еншілес болып табылатын заемшыға (тең заемшыға) кредит беру.
      Осы талап көрсетілген кредиттер бойынша жоғары өтімді қамтамасыз ету бар болған жағдайда қолданылмайды, бұл жағдайда жіктеу осы Ережеде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
      6. Қамтамасыз ету сапасы былайша жіктеледі:
      1) сенімді - жиынтығында заемшының заемы бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) міндеттемелерінің кем дегенде 100 пайызын жабатын жоғары өтімді қамтамасыз ету, мыналар түрінде:
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары;
      Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А-" тобынан төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттері емес банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының резиденті заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВВ+" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент банктерінің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВВ+" тобынан төмен емес қаржылық сенімділігінің рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистері;
      кредитор банк депозитіндегі ақша кепілі және/немесе кредитор банкте кепіл болып табылатын ақша;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВВ+" тобынан төмен емес тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар шетел мемлекеттерінің Үкіметтері және орталық банктері шығарған, мемлекеттік мәртебесі бар бағалы қағаздар;
      монетарлық қымбат металдар;
      Қазақстан Республикасының бірінші сыныпты эмитенттерінің векселдері;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "А-" төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВВ+" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
      жалғыз акционері мемлекет немесе ұлттық басқарушы холдинг болып табылатын, шағын және орташа кәсіпкерліктің кредиттеуін жүзеге асыратын заңды тұлғалардың кепілдіктері (кепілдемелері);
      жалғыз акционері мемлекет немесе ұлттық басқарушы холдинг (білім беруді кредиттеу жүйесі шегінде) болып табылатын заңды тұлғалардың кепілдіктері (кепілдемелері);
      2) жақсы – құны заем бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшы міндеттемелерінің 70 пайызынан кем емесін жабатын, осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген жоғары өтімді қамтамасыз ету немесе жиынтығында актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшының міндеттемелерінің 100 пайызынан кем емесін жабатын қамтамасыз ету, мыналар түрінде:
      Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ+" тобынан төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттері емес банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғаларының, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В+" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент банктерінің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В+" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар банктердің резервтік аккредитивтері;
      инвестициялық кредиттер бойынша борышкерлердің тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі міндеттемелерін өтеуге немесе қамтамасыз етуге көзделген мүлік;  төлем қабілеттігі жоғары (қаржылық ахуалы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілдік берілген төлемдер бойынша келіп түсетін ақша;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В+" тобынан төмен емес қаржылық сенімділігінің рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистері;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ+" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдармен шығарылған бағалы қағаздар;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В+" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдарымен шығарылған бағалы қағаздар;
      3) қанағаттанарлық - жылжымайтын мүлік түріндегі қамтамасыз етуді қоспағанда, осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген, құны заем бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшының міндеттемелерінің кем дегенде 75 пайызын жабатын жақсы қамтамасыз ету немесе осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген, құны заем бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшының міндеттемелерінің кем дегенде 60 пайызын жабатын жоғары өтімді қамтамасыз ету немесе жиынтығында заем бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшының міндеттемелерінің кем дегенде 100 пайызын жабатын қамтамасыз ету, мыналар түрінде:
      Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "ВВ-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент емес банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалардың, оның ішінде Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент банктердің кепілдіктері (кепілдемелері);
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған "В-" тобынан төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар банктердің резервтік аккредитивтері;
      мүлік, оның ішінде, келешекте бизнес-жоспарға сәйкес келіп түсетін;
      тиісті қаржы жылы республикалық және жергілікті бюджеттерде инвестициялық кредиттер бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу мен қамтамасыз ету үшін көзделген ақша;
      кепілдік берілген төлемдер бойынша төлем қаблеттілігі бар заңды тұлғалардан келіп түсетін ақша;
      Standard&Poor's агенттігі тағайындаған қаржылық сенімділігінің "В" тобынан төмен емес рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистері.
      Сондай-ақ, қанағаттанарлық қамтамасыз ету ретінде банктердің кредиттеу бойынша құжаттама жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарына сәйкес ресімделген қамтамасыз ету мыналар түрінде қабылданады:
      заемшының борышкері осы тармақшада көрсетілген Қазақстан Республикасының резидент банктеріне тағайындалған рейтингінен бір деңгейге төмен борыштық рейтингі бар заңды тұлға болып табылуы шартымен заемшының балансында есепке алынған соманың 60 пайызынан аспайтын мөлшердегі дебиторлық берешек;
      заемшының балансында есепке алынған соманың 60 пайызынан аспайтын мөлшердегі жылжымалы мүлік;
      заемшының балансында есепке алынған соманың 60 пайызынан аспайтын мөлшерде айналымдағы тауарлар;
      кепіл құны (нарықтық бағадан анықталады) актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшының міндеттемелерінің кем дегенде 100 пайызын жабатын жылжымайтын мүлік;
      4) қанағаттанарлықсыз – кепіл құны (нарықтық бағадан анықталатын) жиынтығында актив бойынша (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)) заемшының міндеттемелерінің кем дегенде 50 пайызын жабатын, осы Ережеде көзделген жоғары өтімді, жақсы және басқаша сипатталатын қамтамасыз ету;
      5) қамтамасыз етусіз – бланктік не ішінара қамтамасыз етілген кредит, бұл ретте қамтамасыз ету құны заем бойынша борышкердің міндеттемелерінің кем дегенде 50 пайызын жабады (сыйақы жеңілдік кезеңінсіз төленетін заемдар бойынша, қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде жіктеу санаты берілген күнінен кейінгі 3 (үш) ай ішінде кредитті пайдаланғаны үшін болжанатын сыйақыны ескере отырып, негізгі борыштың қалдығы бойынша сома алынады; сыйақы жеңілдік кезеңімен төленетін заемдар бойынша қамтамасыз етуді жабуды есептеген кезде кредитті бүкіл жеңілдік кезеңінде пайдаланғаны үшін сыйақыны ескере отырып, жіктеу санаты берілген күніндегі сома алынады (егер заемдар бойынша жеңілдік берілген кезеңі 3 (үш) айдан кем болған жағдайда, онда есепке 3 (үш) айдың сыйақысы алынады)).
      Банктердің кредиттеу бойынша құжаттама жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарын қамтамасыз ету бөлігінде бұзған жағдайда кредит қамтамасыз етілмеген болып табылады.
      Банк қамтамасыз етуінің сапасы активті (шартты міндеттемені) беру сәтіне анықталатын қамтамасыз етудің нарықтық құны негізінде айқындалады.
      Қамтамасыз етудің нарықтық құны тапсырыс беруші мен бағалы қызметін жүзеге асыруға лицензиясы бар бағалаушы – жеке немесе заңды тұлғаның арасында жасалған бағалау жүргізу жөніндегі шарттың негізінде белгіленеді. Бағалаушы объектіні бағалауды "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын сақтай отырып, жүзеге асырады.
      Кепіл шартының қолданыста болу мерзімінде кепіл мүліктің бағалауын банктің кепіл саясатында (бірыңғай кредиттер портфеліне енгізілген заемдар бойынша қайта бағалау талап етілмейді) көзделген әдістемеге сәйкес кемінде алты айда бір рет банктің өзі жүргізеді. Банктің кепіл саясаты бағалаушы кепіл мүліктің нарықтық құнын бағалау мақсатында пайдаланатын әдістеменің банк үшін қолайлығын айқындайды. Әдістеме кепіл шартының қолданылу мерзімі ішінде кепіл қамтамасыз етудің қалыптасқан нарықтық құнына кепіл құнын анықтау (сәйкес келуі) әдістемесі мен кезеңділігін қамтиды.
      Кепіл мүлікті сату қажет болғанда кепіл мүліктің нарықтық құнын анықтау және оның сатылуын бәсекелестік пен кепіл беруші құқықтарының сақталуы жағдайында өткізу мақсатында банк тәуелсіз бағалауын жүргізеді.

      2-кесте

Баллдардың саны

Активтің жіктеу санаты

Провизияның мөлшері (негізгі борыштың сомасынан пайызбен)

1-ге дейін (қоса алғанда)

Стандартты

0



Күмәнді:


1-ден 2-ге дейін (қоса алғанда)
 

1-ші санаттағы

5% - төлемдерді уақтылы және толық төлеген кезде

2 –ші санаттағы

10% - төлемді кешіктірген немесе толық төлемеген кезде

2-ден 3-ке дейін (қоса алғанда)
 

3-ші санаттағы

20% - төлемдерді уақтылы және толық төлеген кезде

4-ші санттағы

25% - төлемді кешіктірген немесе толық төлемеген кезде

3-тен 4-ке дейін (қоса алғанда)

5-ші санаттағы

50% - барлық жағдайда

4-тен және одан аса

Үмітсіз

100% - барлық жағдайда

                                                                     ".

Қазақстан Республикасы    
Қаржы нарығын және қаржы  
ұйымдарын реттеу мен      
қадағалау агенттігі       
Басқармасының 2009 жылғы  
7 шілдедегі N 140 қаулысына
3-қосымша     

"Активтерді, шартты     
міндеттемелерді жіктеу   
және оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру ережесіне
4-қосымша     

Жеке тұлғаларға берілген ипотекалық тұрғын үй заемдарының жіктелімі

      1-кесте

N

Критериийлер


Баллдар

1.

Төлем қабілеттілігі

1)

тұрақты


-1

2)

қанағаттанарлық


0

3)

қанағаттанарлықсыз


+1

4)

тұрақсыз


+2

5)

өте қиын


+3

2.

Төлемдерді өтеудің мерзімін өткізу

1)

соңғы он екі айда жіктелетін актив бойынша төлемдерді өтеуде мерзімін өткізуі жоқ

-1

2)

соңғы он екі айда ағымдағы күнге дейін төлемдерінің мерзімін өткізуі бар болған және төлемді өтеу мерзімі әлі басталмаған заемдар

0

3)

14 - 30 күн

+1

4)

31 - 60 күн

+2

5)

60 – 90 күн

+3

6)

90 астам күн

+4

3.

Қамтамасыз етудің сапасы

1)

сенімді

-2

2)

жақсы

-1

3)

қанағаттанарлық

0

4)

қанағаттанарлықсыз

+2

4.

Мерзімі өткен бағалау

1)

үш жылдан кем

0

2)

үш жылдан астам

+1

      Кестені толтыру бойынша ереже:
      1. Заемның жіктеу санаты осы заемды осы қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген критерийлер бойынша бағалау нәтижесі бойынша айқындалады. Заем бойынша жинаған баллдар саны бойынша оның жіктеу санаты мен осы қосымшаның 2-кестесіне сәйкес қажетті провизиялар (резервтердің) мөлшері белгіленеді.
      2. Ипотекалық тұрғын үй заемын беру сәтінде төлем қаблеттілігі мынадай жіктеледі:
      1) тұрақты қаржылық ахуал:
      заемшының төлем қабілеттілігін бағалау ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша тұрақты және уақтылы төлемдерді жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысында жүргізіледі, заемшы өзінің кірістері мен шығыстарын, төлем қабілеттілігі және кредиттік тарихын талдауға сәйкес ипотекалық тұрғын үй заемын уақтылы және толық көлемде өтеуге қабілетті;
      заемшының тұрғын үй үшін бастапқы жарнаны төлеуге, сондай-ақ сатып алу-сату бойынша мәмілелерді жасасумен байланысты шығыстарды жабуға және ипотекалық тұрғын үй заемын беруге қажетті қолма-қол ақшасының жеткіліктілігі;
      заемшы білімінің деңгейі, кәсіби тәжірибесі, экономиканың тұрақты дамудағы және әлуетті рентабелді секторындағы жүйелі жұмыспен қамтылғандығы клиенттің өз міндеттемесі бойынша банкпен есептесу мүмкіндігі күмән туғызбайды;
      заемшының ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелерінің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттармен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      40 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      50 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      60 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 65-тен 90 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 90 АЕК-тен астам болғанда,
      егер осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жасау барысында заемшы отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      2) қанағаттанарлық қаржылық ахуал:
      заемшының төлем қабілеттілігін бағалау ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша тұрақты және уақтылы төлемдерді жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысында жүргізіледі, заемшының төлем қабілеттілігінің немесе кірістер деңгейінің уақытша нашарлауын көрсететін белгілер бар, заемшының кредит тарихы жоқ;
      заем бойынша шарттың қолданылу мерзімі ішінде заемшының төлем қабілеттілігін уақытша нашарлатуға қабілетті факторлар анықталды, бірақ олар елеусіз, бұл ретте, заемшы ипотекалық тұрғын үй заемы жөніндегі өз міндеттемелері бойынша есептесуге және төлем қабілеттілігін төмендететін уақытша факторлармен күресуге қабілетті екеніне сенімділік бар;
      экономиканың тұрақты дамудағы және әлуетті рентабелді секторындағы жүйелі жұмыспен қамтылғандығы клиенттің өз міндеттемесі бойынша банкпен есептесу мүмкіндігі күмән туғызбайды;
      заемшының ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      50 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      60 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 65-тен 90 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 90 АЕК-тен астам болғанда;
      осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жүргізу барысында заемшы отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      бір мерзімін ұзарту бар;
      3) қанағаттанғысыз қаржылық ахуал:
      заемшының төлем қабілеттілігін бағалау ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша тұрақты және уақтылы төлемдерді жүргізу мүмкіндіктері тұрғысында жүргізіледі, заемшының төлем қабілеттілігінің немесе кірістер деңгейінің уақытша нашарлауын көрсететін белгілер бар, заемшының кредит тарихы жоқ;
      ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша шарттың қолданылу мерзімі ішінде заемшының төлем қабілеттілігін уақытша нашарлатуға қабілетті факторлар анықталды, бірақ олар елеусіз, бұл ретте заемшы ипотекалық тұрғын үй заемы жөніндегі өз міндеттемелері бойынша есептесуге және төлем қабілеттілігін төмендететін уақытша факторлармен күресуге қабілетті екеніне сенімділік бар;
      экономиканың тұрақты дамудағы және әлуетті рентабелді секторындағы жүйелі жұмыспен қамтылғандығы клиенттің өз міндеттемелері бойынша банкпен есептесу мүмкіндігі күмән туғызбайды; заемшының ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын  мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      50 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      60 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 65-тен 90 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 90 АЕК-тен астам болғанда;
      осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жүргізу барысында заемшы отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда; заемшыда (тең заемшыда) мерзімі ұзартылған міндеттеме және (немесе) шығынға жазылған борыштар (кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталған, басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте мерзімінде төленбеген төлем құжаттары бар (N 2 картотека)). Егер, заем сомасы тәуекелдің бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша, банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталуы жөніндегі талап жеке тұлғаларға берілген кредиттерге таралмайды;
      екі мерзімін ұзарту бар;
      4) тұрақсыз қаржылық ахуал:
      заемшының төлем қабілеттілігін бағалау ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша төлемдерді тұрақты және уақтылы жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысынан жүргізіледі, заемшының төлем қабілеттілігінің немесе кірістерінің деңгейінің тұрақты және елеулі нашарлауын көрсететін белгілер бар, заемшының кредиттік тарихы жоқ;
      еңбек қызметінің тұрақсыздығы немесе рентабелділігінің тұрақсыз деңгейі бар секторда жұмыспен қамтылуы, кәсіпкерлік қызметтен кірістің басқа көздері жоқ болғанда, инфляцияның ағымдағы қарқынын ескере отырып, заемшының кірістерінің немесе төлем қабілеттілігі деңгейінің төмендеуі;
      ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша негізгі борыштың елеулі бөлігін ипотекалық тұрғын үй заемын қамтамасыз етуге берген жылжымайтын мүлікті немесе заемшының басқа жылжымайтын мүлігін сату есебінен ғана өтеу мүмкін, заемшы өзінің міндеттемелері бойынша банкпен есептесе алмайды деген ықтималдылық басым;
      заемшының ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      60 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан аспайды, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40-тан 65 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 65 АЕК астам болғанда,
      осы көрсеткіштерге сәйкес барлық міндеттемелер бойынша төлем жасау барысында заемшы отбасының әрбір мүшесіне келетін кіріс Астана мен Алматы қалаларында кірістің 15 АЕК кем емес болса, басқа өңірлерде 10 АЕК кем емес, ал жасы 15-ке толмаған балалар үшін - көрсетілген мөлшерлердің жартысынан кем емес болған жағдайда;
      заемшыда (тең заемшыда) мерзімі ұзартылған міндеттеме және (немесе) шығынға жазылған борыштар (кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталған, басқа банктердегі кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегі, сондай-ақ осы банкте мерзімінде төленбеген төлем құжаттары бар. Егер, тәуекелдің бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы бойынша заем сомасы банктің меншікті капиталының 0,02 пайызынан аз болса, кредиттік бюродан жыл сайынғы анықтамамен расталу жөніндегі талап жеке тұлғаларға берілген кредиттерге таралмайды;
      үш мерзімін ұзарту бар;
      5) өте қиын қаржылық ахуал:
      заемшының төлем қабілеттілігін бағалау ипотекалық тұрғын үй заемы бойынша төлемдерді тұрақты және уақтылы жүзеге асыру мүмкіндіктері тұрғысынан жүргізіледі, заемшының төлем қабілеттілігінің немесе кірістерінің деңгейінің қиын деңгейге дейін тұрақты және елеулі нашарлауы анықталды, кредиттік досьесі жоқ, заемшының кредиттік тарихы немесе заемшының төлем қабілеттілігі туралы өзге ақпарат заемшының банктің алдындағы міндеттемелерін уақтылы орындамағандығын немесе төлем қабілетсіздігін куәландырады;
      еңбекпен қамтылмауы немесе коммерциялық қызметінің жоқтығы немесе заемшыға материалдық зиян әкелген не өзге коммерциялық қызметті жалғастыруға мүмкіндік бермейтін факторлар анықталды, заемшы банкпен өз міндеттемелері бойынша есептесе алмайды деген ықтималдылық басым;
      заемшының ай сайынғы жиынтық кірістерінің сомасына (жеке табыс салығы мен зейнетақы жарналарын шегергенде) ай сайынғы міндеттемелердің (заем бойынша ай сайынғы төлемдерді, мүлік салықтарын, жылжымайтын мүлікті сақтандыру бойынша ай сайынғы төлемдерді, жеке сақтандыруды, шарт бойынша жауапкершілікті, Қазақстан Республикасы заңнамасымен және шарттарымен көзделген басқа тұрақты міндетті төлемдерді қоса алғанда) жалпы сомасының қатынасы:
      60 пайыздан көп, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-ке дейін болғанда;
      70 пайыздан көп, заемшының ай сайынғы кірісінің мөлшері 40 АЕК-тен астам болғанда;
      төрт және одан көп мерзімін ұзарту бар.
      Тең заемшы осы тармақта көрсетілген коэффициенттерді тартқан жағдайда, заемшының және тең заемшының жиынтық кірістері мен шығыстарынан есептеледі.
      Әрбір 30 (отыз) күнтізбелік күннен астам мерзімі өткен борыштар туындаған жағдайда, мониторинг жүргізіледі, сондай-ақ заемшының (тең заемшының) қаржылық ахуалы бағаланады.
      3. Қамтамасыз ету сапасы мынадай ретте жіктеледі:
      1) сенімді қамтамасыз ету – мынадай талаптарға сәйкес келетін жылжымайтын мүлік ипотекасы:
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніндегі негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз ету құнына қатынасы 50 пайыздан аспайды;
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 65 пайыздан аспайды және ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасының 50 пайызынан асып түскен мөлшерде кредитор болып табылатын банкпен айрықша қатынастармен байланысты емес сақтандыру ұйымы сақтандырған кредиттік тәуекел бар;
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) кепіл құнына қатынасы 70 пайыздан аспайды және ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 50 пайыздан асып түскен мөлшерінде "Қазақстандық ипотекалық кредиттерге кепілдік беретін қор" акционерлік қоғамы кепілдік берген не ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 65 пайыздан асып түскен мөлшерінде кредиттік тәуекелі бар және/немесе кредитор болып табылатын, банкпен айрықша қатынастармен байланысты емес сақтандыру ұйымы сақтандырған, ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 50 пайыздан асып түскен мөлшеріндегі кредиттік тәуекелі бар;
      кепілге берілген жылжымайтын мүліктің нарықтық құны төмендеуіне ықпал етуге қабілетті факторлар, оның ішінде заемшының жылжымайтын мүлкі тұрған қалада немесе өзге елді мекенде жаңа жылжымайтын мүліктің құрылысының көбеюі немесе кепілге салынған жылжымайтын мүліктің ықтимал бұзылуы нәтижесінде, анықталған жоқ;
      2) жақсы қамтамасыз ету - мынадай талаптарға сәйкес келетін жылжымайтын мүліктің ипотекасы:
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніндегі негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз ету құнына қатынасы 60 пайыздан аспайды;
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 75 пайыздан аспайды және ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасының 60 пайызынан асып түскен мөлшерде кредитор болып табылатын банкпен айрықша қатынастармен байланысты емес сақтандыру ұйымы сақтандырған кредиттік тәуекел бар;
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) кепіл құнына қатынасы 80 пайыздан аспайды және ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 60 пайыздан асып түскен мөлшерінде "Қазақстандық ипотекалық кредиттерге кепілдік беретін қор" акционерлік қоғамы кепілдік берген не ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 75 пайыздан асып түскен мөлшерінде кредиттік тәуекелі бар және/немесе кредитор болып табылатын, банкпен айрықша қатынастармен байланысты емес сақтандыру ұйымы сақтандырған, ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 60 пайыздан асып түскен мөлшеріндегі кредиттік тәуекелі бар;
      кепілге берілген жылжымайтын мүліктің нарықтық құны төмендеуіне ықпал етуге қабілетті факторлар, оның ішінде заемшының жылжымайтын мүлкі тұрған қалада немесе өзге елді мекенде жаңа жылжымайтын мүліктің құрылысының көбеюі немесе кепілге салынған жылжымайтын мүліктің ықтимал бұзылуы нәтижесінде, анықталған жоқ;
      3) қанағаттанарлық қамтамасыз ету - мынадай талаптарға сәйкес келетін жылжымайтын мүліктің ипотекасы:
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніндегі негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз ету құнына қатынасы 70 пайыздан аспайды;
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасы 85 пайыздан аспайды және ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасының 70 пайызынан асып түскен мөлшерде кредитор болып табылатын банкпен айрықша қатынастармен байланысты емес сақтандыру ұйымы сақтандырған кредиттік тәуекел бар;
      Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысын дамытудың мемлекеттік бағдарламаларын іске асыру аясында құрылған жылжымайтын мүлікті сатып алуға ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) кепіл құнына қатынасы кепіл құнының 90 пайызынан аспайды және ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасынан 70 пайыздан асып түскен мөлшерінде не ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасынан 85 пайыздан асып түскен мөлшерінде "Қазақстан ипотекалық кредиттерге кепілдік беру қоры" акционерлік қоғамы кепілдік берген кредиттік тәуекелі бар не кредитор болып табылатын, банкпен айрықша қатынастармен байланысты емес сақтандыру ұйымы сақтандырған, ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніне негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз етудің құнына қатынасынан 70 пайыздан асып түскен мөлшеріндегі кредиттік тәуекелі бар;
      кепілге берілген жылжымайтын мүліктің нарықтық құны төмендеуіне ықпал етуге қабілетті факторлар, оның ішінде заемшының жылжымайтын мүлкі тұрған қалада немесе өзге елді мекенде жаңа жылжымайтын мүліктің құрылысының көбеюі немесе кепілге салынған жылжымайтын мүліктің ықтимал бұзылуы нәтижесінде, анықталған жоқ;
      4) қанағаттанғысыз қамтамасыз ету - мынадай талаптарға сәйкес келетін жылжымайтын мүліктің ипотекасы:
      ипотекалық тұрғын үй заемы сомасының (тәуекелді бағалау күніндегі негізгі борыштың қалдығы) қамтамасыз ету құнына қатынасы 70 пайыздан астам;
      кепілге берілген жылжымайтын мүліктің нарықтық құны төмендеуіне ықпал етуге қабілетті факторлар, оның ішінде заемшының жылжымайтын мүлкі тұрған қалада немесе өзге елді мекенде жаңа жылжымайтын мүліктің құрылысының көбеюі немесе кепілге салынған жылжымайтын мүліктің ықтимал бұзылуы нәтижесіндегі факторлар анықталған;
      Ипотекалық тұрғын үй заемын жіктеу мақсатында қамтамасыз ету ретінде заемшының және (немесе) үшінші тұлғаның соңғы үш жылда бағалау құны бар жылжымайтын мүлкі қабылданады, оның құны ең кем дегенде екі шамамен: "Қазақстан Республикасында бағалау қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес анықталатын жылжымайтын мүлікті сату бағасынан немесе осы мүліктің бағалау құнынан айқындалады. Қамтамасыз етуді жаңа жылжымайтын мүлік түрінде ұсынған жағдайда, осы мүлікті бағалау құны көрсетілген Заңға сәйкес анықталады.

      2-кесте

Баллдардың саны

Активтің жіктеу санаты

Провизиялардың мөлшері
(негізгі борыштың сомасынан пайызбен)

1 (қоса алғанға) дейін

Стандартты

0



Күмәнді:



1-ден 2 (қоса алғанға) дейін

1 санатты

5 пайыз – төлемдерді уақтылы және толық төлегенде

2 санатты

10 пайыз – төлемдерді төлеуді ұстап қалғанда немесе толық емес төлегенде

2-ден 3 (қоса алғанға) дейін

3 санатты

20 пайыз - төлемдерді уақтылы және толық төлегенде

4 санатты

25 пайыз - төлемдерді төлеуді ұстап қалғанда немесе толық емес төлегенде

3-тен 4 (қоса алғанға) дейін

5 санатты

50 пайыз – барлық жағдайларда

4-тен және одан астам

Үмітсіз

100 пайыз - барлық жағдайларда

                                                                ".