ИПС "Әділет"

Сноска. Заголовок - в редакции приказа и.о. Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 10.03.2023 № 147 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 1 статьи 66 Закона Республики Казахстан "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа и.о. Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 10.03.2023 № 147 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Нормы годности к эксплуатации несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа и.о. Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 10.03.2023 № 147 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Комитету гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (Адимолда Р.О.) в установленном порядке обеспечить представление настоящего приказа в Министерство юстиции Республики Казахстан для государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан Кутербекова Д.К.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр

А. Кусаинов

Утверждены приказом
Министра транспорта
и коммуникаций
Республики Казахстан
от 2 февраля 2011 года № 43

Нормы годности к эксплуатации несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок

Сноска. Правила - в редакции приказа и.о. Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 10.03.2023 № 147 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Нормы годности к эксплуатации несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок (далее - Нормы) разработаны в соответствии с пунктом 1 статьи 66 Закона Республики Казахстан "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" (далее - Закон), а также с учетом международных стандартов и рекомендуемой практики Международной организации гражданской авиации.

2. Нормы определяют основные минимальные требования к несертифицируемым аэродромам (вертодромам), временным аэродромам (вертодромам) и посадочным площадкам (в том числе на зданиях, сооружениях и других объектах), не распространяются на посадочные площадки, подобранные командиром воздушного судна с воздуха и используемые в разовом порядке, а также устанавливают порядок определения их годности к эксплуатации в целях обеспечения безопасности полетов воздушных судов.

3. Основные термины и определения, используемые в настоящих Нормах:

1) уполномоченная организация в сфере гражданской авиации (далее - уполномоченная организация) – акционерное общество со стопроцентным участием государства в уставном капитале, осуществляющее деятельность, направленную на обеспечение устойчивого развития отрасли гражданской авиации Республики Казахстан, безопасности полетов и авиационной безопасности;

2) район аэродрома - воздушное пространство над аэродромом и прилегающей к нему местностью в установленных границах, в горизонтальной и вертикальной плоскостях;

3) полоса воздушных подходов (далее - ПВП) - воздушное пространство над участком земной (водной) поверхности в установленных границах, примыкающим к концам летного поля и расположенным в направлении продолжения ее оси, в котором воздушные судна (далее - ВС) производят набор высоты после взлета и снижение при заходе на посадку;

4) посадочная площадка, подобранная с воздуха - участок земли, льда, поверхности воды, поверхности сооружения по своим размерам, состоянию поверхности и подходам, соответствующий требованиям к посадочной площадке для данного типа ВС и данных условий и подбираемый экипажем в полете (с воздуха) путем осмотра и оценки ее состояния;

5) боковая полоса безопасности (далее - БПБ) - участок, прилегающий к краю ВПП и подготовленный таким образом, чтобы обеспечить переход от покрытия ВПП к прилегающей поверхности;

6) рулежная дорожка (далее - РД) - часть летного поля аэродрома, специально подготовленная для руления воздушных судов и предназначенная для соединения одной части аэродрома с другой;

7) располагаемая дистанция разбега (РДР) - длина взлетно-посадочной полосы (далее – ВПП), которая объявляется располагаемой и пригодной для разбега ВС, совершающего взлет;

8) располагаемая дистанция взлета (далее - РДВ) - сумма располагаемой дистанции разбега (далее - РДР) и длины свободной зоны, если она предусмотрена;

9) располагаемая дистанция прерванного взлета (далее - РДПВ) - сумма располагаемой дистанции разбега (РДР) и длины концевой полосы торможения, если она предусмотрена;

10) располагаемая посадочная дистанция (РПД) - длина ВПП, которая объявляется располагаемой и пригодной для пробега самолета после посадки;

11) несертифицируемый аэродром (вертодром) – аэродром (вертодром) на которые не выполняются полеты указанные в пункте 2 статьи 66 Закона;

12) место стоянки (далее - МС) - специально подготовленная площадка на летном поле аэродрома, предназначенная для стоянки и обслуживания воздушного суда;

13) концевая полоса безопасности (далее - КПБ) - специально подготовленный участок, примыкающий к концу взлетно-посадочной полосы и предназначенный для повышения безопасности в случае выкатывания воздушных судов за пределы ВПП при взлете и посадке;

14) летная полоса - определенный участок, который включает ВПП и концевую полосу торможения, если таковая имеется, и который предназначен для:

уменьшения риска повреждения воздушных судов, выкатившихся за пределы ВПП;

обеспечения безопасности воздушных судов, пролетающих над ней во время взлета или посадки.

15) взлетно-посадочная полоса - основная часть летной полосы аэродрома, предназначенная для обеспечения разбега при взлете и пробега после посадки воздушного судна;

16) посадочная площадка - участок земли, льда, поверхности воды, поверхности сооружения, предназначенный для взлета, посадки, руления и стоянки воздушных судов;

17) временный аэродром (вертодром) – аэродром (вертодром), предназначенный для обеспечения полетов воздушных судов в определенный период года, не имеющий стационарных сооружений и оборудования, подлежащий учету в установленном порядке.

4. Несертифицируемые аэродромы (вертодромы), временные аэродромы (вертодромы) и посадочные площадки (далее – Посадочная площадка) допускаются к эксплуатации на основании Акта технической готовности несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок (далее - Акт) по форме согласно приложению 1 настоящих Норм, подготовленного комиссией по результатам обследования Посадочной площадки, который проводится при начале использования Посадочной площадки, также ежегодно в рамках подготовки к весенне-летней и осенне-зимней навигациям.

5. При установлении в эксплуатационной документации воздушного судна иных требовании к Посадочным площадкам, чем установленные настоящими Нормами, то применяются требования эксплуатационной документации воздушного судна.

6. Посадочная площадка, предназначенная для самолетов, используется вертолетами и иными видами воздушных судов при соблюдении требований, указанных в настоящих Нормах.

Глава 2. Требования к эксплуатации несертифицируемых аэродромов, временных аэродромов и посадочных площадок

7. Ориентация летных полос исключает взлеты и посадки ВС над населенными пунктами. Боковое удаление от летной полосы до населенного пункта составляет не менее 300 метров (далее – м), а в направлении взлета не менее 2000 м от границы селитебной территории.

8. На участке Посадочной площадки исключаются заболоченные места, посадочные и засоленные грунты, выходы скальных пород.

9. Размеры элементов летных полос Посадочной площадки в стандартных условиях (температура воздуха +15° С, атмосферное давление 760 миллиметров ртутного столба (далее – мм.рт.ст.), продольный уклон = 0, штиль) принимается согласно руководству по эксплуатации данного ВС, которое будет эксплуатироваться на данной Посадочной площадке.

Потребная длина летных полос в расчетных условиях Посадочной площадки устанавливается путем пересчета стандартных длин с помощью поправок, учитывающих расчетную температуру воздуха, расчетное атмосферное давление и средний уклон поверхности летной полосы.

Для определения длины ВПП в расчетных условиях увеличивается их стандартные длины:

по температуре - на каждые 5°С превышения температуры стандартной атмосферы на 3,0 %;

по атмосферному давлению - на каждые 10 мм. рт. ст. уменьшения атмосферного давления относительно стандартного - на 2,5 %;

по уклону летной полосы на 1 % среднего уклона - 5 %.

Длина ВПП определяется следующим образом: Lвпп = Lр + Lо+ Lпр, где:

Lр - длина разбега ВС от точки старта до скорости отрыва;

Lо - расстояние на ВПП на время принятия решения пилотом для продолжения взлета или торможения;

Lо = Vотр х tр, где Vотр - скорость отрыва, tр = 3 сек. - время принятия решения;

Lпр - длина пробега ВС до полной остановки.

Средний уклон летной полосы определяется отношением разности отметок начала и конца летной полосы к ее длине (Но - Нк) х 100 %): L, где:

Но - отметка начала полосы,

Нк - отметка конца полосы,

L - длина летной полосы.

Максимальные уклоны ВПП устанавливаются в пределах: продольный уклон - 2 % - для аэродромов и не более 1,5 % - для вертодромов, максимальный поперечный уклон - 2,5 %. Рекомендуемый продольный уклон - 1 %.

Минимальные продольные и поперечные уклоны поверхности летных полос принимаются из условия обеспечения поверхностного стока и не менее 0,6 %.

10. На поверхности взлетно-посадочной полосы, посадочной площадки на всей протяженности не допускается наличие препятствий, затрудняющих руление, взлет и посадку воздушных судов и по всей ее протяженности имеет такую поверхность (покрытие), чтобы ВС при взлете или посадке не было повреждено.

Неровности, определяемые по зазору (просвету) между рейкой длиной в 3 м и поверхностью летного поля в любых направлениях рабочей части, не превышает 0,05 м или размера, указанного в эксплуатационной документации воздушных судов, для которых предназначена Посадочная площадка.

11. Прочность поверхности ВПП обеспечивает выдерживание нагрузки, возникающие при движении воздушных судов, для полетов которых она предназначена.

12. Если на посадочной площадке не имеется выделенная ВПП, то указанным требованиям в пунктах 10 и 11 соответствует летная полоса.

13. Ширина ВПП составляет не менее:

18 м для посадочных площадок с длиной ВПП до 800 м;

23 м для посадочных площадок с длиной ВПП от 800 м до 1200 м;

30 м для посадочных площадок с длиной ВПП более 1200 м;

45 м для посадочных площадок с длиной ВПП более 1800 м.

Ширина ВПП, оборудованной для точного захода на посадку, составляет не менее 30 м.

14. ВПП, имеющая длину от 800 до 1200 метров, оборудуется концевая полоса безопасности, которая имеет длину не менее 50 м за торцом ВПП.

ВПП, имеющая длину более 1200 м или предназначенная для захода на посадку по приборам, оборудуется концевая полоса безопасности, которая имеет длину не менее 90 м за торцом ВПП. Ширина КПБ составляет не менее общей ширины ВПП и ее боковых полос безопасности.

15. Боковые полосы безопасности располагаются симметрично по обе стороны ВПП, и общая ширина БП составляет не менее 15 м.

16. Ширина ВПП, которая имеет длину менее 400 м и предназначена для сверхлегких воздушных судов, и ее БПБ определяется исходя из летно-технических характеристик воздушных судов, полеты которых планируются с посадочной площадки.

17. Поперечный уклон БПБ не превышает 2,5%, ее поверхность, примыкающая к ВПП и выдерживает нагрузку, создаваемую при выкатывании воздушного судна за пределы ВПП, не вызывая у него повреждений конструкции.

18. Ширина рулежной дорожки планируется в зависимости от эксплуатируемого типа ВС.

19. Места стоянок для воздушных судов располагаются таким образом, чтобы обеспечить расстояние между концами крыльев самолетов не менее 3 м.

20. Поверхность мест стоянки обустраивается таким образом, чтобы выдерживать нагрузку от колес воздушного судна при стоянке.

21. Прочность поверхности между ВПП и местами стоянки, предназначенная для руления, обеспечивает выдерживание нагрузки от колес воздушного судна. При невозможности обеспечения выполнения требования по прочности для всей указанной поверхности, границы зон, предназначенные для руления, или рулежные дорожки маркируются флажками или конусами.

22. Элементы посадочных площадок обозначаются маркировочными знаками (далее - маркеры) на ломкой конструкции, для уменьшения повреждения воздушного судна в случае столкновения с его частями (далее - ломкие объекты).

Посадочные площадки оборудуются входными маркерами, пограничными маркерами и посадочным маркером "Т".

23. Маркеры, размещаемые вблизи ВПП или РД, устанавливаются таким образом, чтобы обеспечивать необходимое безопасное расстояние до воздушных винтов и гондол двигателей воздушных судов.

24. Маркеры закрепляются таким образом, чтобы предотвращать их смещение струей воздуха, создаваемой двигателями и воздушными винтами.

25. Входные маркеры ВПП устанавливаются симметрично оси ВПП по краям торцов ВПП таким образом, чтобы длинная сторона маркера была перпендикулярна осевой линии ВПП и обозначают начало и конец ВПП (летную полосу). Требования к размещению, размерам и окраске входных маркеров устанавливаются в соответствии с требованиями Технических рекомендациях по характеристикам несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок (далее – Технические рекомендации) согласно приложению 2 к настоящим Нормам.

26. На ВПП, не имеющей искусственного покрытия, в качестве входных маркеров, обозначающих начало и конец ВПП, допускается применение трех флажков. Флажки устанавливаются от края ВПП с шагом 2 м на линии, перпендикулярной оси ВПП, размер флажка приведен в Технических рекомендациях согласно приложению 2 к настоящим Нормам.

27. Пограничные маркеры в виде конуса устанавливают вдоль боковых границ ВПП на расстоянии 100 м друг от друга и 1 м за границами БПБ ВПП. Размеры и окраска установлены в Технических рекомендациях согласно приложению 2 к настоящим Нормам.

28. Допускается применение на временных аэродромах, посадочных площадках пограничных маркеров в виде флажков, расположенных на расстоянии 50 м друг от друга. Размеры и окраска установлены в Технических рекомендациях согласно приложению 2 к настоящим Нормам.

29. Посадочный маркер "Т" устанавливается на БПБ в 3 м от края ВПП и в 50 м от ее начала, размеры посадочного маркера указаны в Технических рекомендациях согласно приложению 2 к настоящим Нормам.

30. Посадочная площадка оборудуется не менее чем одним ветроуказателем.

Ветроуказатель располагается таким образом, чтобы он был хорошо виден со всех точек летного поля, не затеняется зданиями, сооружениями и естественными препятствиями со всех направлений и свободно вращается вокруг оси мачты.

Размеры ветроуказателя указаны в Технических рекомендациях согласно приложению 2 к настоящим Нормам

При полетах ночью ветроуказатель оборудуется осветительными устройствами.

31. На Посадочной площадке устанавливаются полосы воздушных подходов, примыкающей к торцу (порогу) ВПП и расположенной в направлении ее оси, в которой воздушные суда производят набор высоты после взлета и снижение при заходе на посадку, а также в стороны от границ БПБ. Размеры и описание полос воздушных подходов указаны в Технических рекомендациях согласно приложению 2 к настоящим Нормам.

32. На Посадочной площадке для каждого направления взлета и посадки устанавливаются следующие взлетные и посадочные дистанции:

1) располагаемая дистанция разбега (РДР);

2) располагаемая дистанция взлета (РДВ);

3) располагаемая дистанция прерванного взлета (РДПВ);

4) располагаемая посадочная дистанция (РПД).

Если на ВПП предусмотрен взлет от РД, которые не примыкают к торцам ВПП, то устанавливаются соответствующие взлетные дистанции.

Располагаемые дистанции устанавливаются в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 31 марта 2015 года № 381 "Об утверждении норм годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов) гражданской авиации" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12303).

Глава 3. Требования к эксплуатации несертифицируемых вертодромов, временных вертодромов и посадочных площадок

33. На Посадочной площадке предусматривается зона приземления и отрыва (далее - зона TLOF), зона конечного этапа захода на посадку и взлета (далее - зона FATO) и зона безопасности.

34. Допускается располагать зону FATO на ВПП или на РД посадочной площадки, предназначенной для самолетов, либо вблизи них.

35. Зона FATO допускается любой конфигурации и иметь размеры, позволяющие:

1) для вертолетов с максимальной взлетной массой более 3100 кг - поместить круг диаметром не менее диаметра, равному длине вертолета с вращающимися винтами (далее - D), для полетов которого предназначена данная посадочная площадка;

2) для вертолетов с максимальной взлетной массой 3100 кг и менее - поместить круг диаметром не менее 0,83D самого большого вертолета, для обслуживания которого предназначена данная посадочная площадка.

36. Средний уклон зоны FATO в любом направлении составляет не более 3%. Локальный уклон любой части зоны подхода, измеряемый по размеру колеи вертолета, не превышает 7%.

37. Поверхность зоны FATO должна быть свободной от препятствий и выдерживать воздействие струи несущего винта.

38. На посадочной площадке предусматриваются не менее одной зоны TLOF, которая располагается в пределах зоны FATO или вне ее.

39. Зона TLOF допускается любой конфигурации и размером круг диаметром не менее 0,83D вертолета, для полетов которого рассчитана данная зона.

40. Для предотвращения скопления воды на поверхности зоны TLOF уклоны не превышают 2% в любом направлении, если иное ограничение не указано в эксплуатационной документации на воздушное судно.

41. Прочность поверхности зоны TLOF обеспечивает выдерживание нагрузки, создаваемую воздушными судами, для посадки которых она рассчитана.

42. Вокруг зоны FATO располагается зона безопасности.

43. В зоне безопасности не допускается наличие объектов, кроме объектов по функциональному назначения, которые располагаются в этой зоне.

44. Объекты, которые по функциональному назначению размещаются в зоне безопасности, устанавливаются на ломкой конструкции высотой не выше 0,25 м, если они располагаются вдоль границы зоны FATO, то они не выходят за пределы плоскости, берущей начало на высоте 0,25 м над границей зоны FATO и восходящей в сторону от зоны FATO с градиентом 5%.

45. Зона безопасности, окружающая зону FATO, предназначенную для использования вертолетами в визуальных метеорологических условиях, простирается за пределы контура зоны FATO на расстояние 0,5D вертолета, для обслуживания которого рассчитана посадочная площадка.

46. Если зона FATO имеет форму четырехугольника, размер каждой внешней сторона зоны безопасности составляет не менее 2D вертолета.

Если зона FATO имеет форму окружности, диаметр зоны безопасности составляет не менее 2D вертолета.

47. Зона безопасности, окружающая зону FATO, предназначенную для полетов вертолетов в приборных метеорологических условиях, размеры в поперечном направлении составляет не менее 45 м с каждой стороны от осевой линии и в продольном направлении - не менее 60 м от границ зоны FATO.

48. Восходящий уклон поверхности зоны безопасности, когда она является твердой, в направлении от границы зоны FATO не превышает 4%.

49. На посадочной площадке обеспечивается, чтобы препятствия со стороны зоны FATO не были выше боковой поверхности ограничения препятствий, простирающейся с восходящим уклоном 45° от границы зоны безопасности до высоты 10 м.

50. Если рельеф местности или препятствия не обеспечивают взлет и посадки в двух направлениях, допускается устройство посадочных площадок со стартом в одну сторону. В таких случаях расстояние от торца посадочной площадки, включая зону безопасности, до препятствий, перекрывающих второе направление полосы воздушных подходов, составляет не менее 2D вертолета.

51. При применении криволинейной траектории набора высоты и снижения зона, свободная от препятствий, определяется для осуществления начала разворота при взлете и завершения разворота при посадке на высоте не менее 30 м для всех классов летно-технических характеристик вертолетов.

52. Место стоянки вертолета обозначается согласно приложению 3 к настоящим Нормам и имеют размеры, чтобы поместить круг диаметром, равным величине 1,2D вертолета, для которого планируется использовать место стоянки.

53. Если место стоянки используется для разворота вертолета:

вокруг него располагается защитная зона, которая простирается в стороны на расстояние 0,4D вертолета от границы места стоянки;

минимальный размер места стоянки и защитной зоны составляет не менее 2D вертолета.

54. Если на посадочной площадке предусматривается одновременное маневрирование вертолетов над местами стоянок, защитные зоны мест стоянки вертолетов и связанные с ними маршруты руления не перекрываются.

55. Если предусматривается неодновременное маневрирование вертолетов над местами стоянок, допускается перекрытие защитных зон мест стоянки вертолетов и связанных с ними маршрутов руления.

56. Если место стоянки вертолета предназначено для руления по земле вертолетов, имеющих шасси с колесами, его размеры учитывают минимальный радиус разворота вертолетов, для размещения которых предназначено место стоянки.

57. Если место стоянки вертолета используется для сквозного руления по земле, то минимальная ширина места стоянки и соответствующей защитной зоны составляет не менее ширины наземного маршрута руления.

58. Центральная зона места стоянки вертолета обеспечивает выдерживание статической нагрузки и нагрузку, обусловленную движением вертолетов, для обслуживания которых она предназначена и ее размеры составляют:

диаметр не менее 0,83D вертолета, для обслуживания которого она предназначена;

ширину не менее ширины наземной РД для руления по земле, если место стоянки вертолета предназначено для выполнения сквозного руления по земле.

59. Допускается совмещение зоны TLOF и места стоянки.

60. Уклон места стоянки вертолета в любую сторону не превышает 2%, если иное не предусмотрено эксплуатационной документацией воздушного судна.

61. Места хранения вертолетов, на которых не производиться запуск двигателей, должны иметь размеры для безопасного хранения вертолетов, в зависимости от типа вертолетов.

62. Ширина наземной РД для руления по земле равняется не менее 1,5 размера колеи вертолета, для обслуживания которого предназначена РД.

63. Пространство над РД для руления по земле освобождается от препятствий в каждую сторону от осевой линии на расстояние не менее 0,75D вертолета, для руления которого предназначена РД.

64. Продольный уклон РД для руления по земле вертолетов не превышает 3%, поперечный уклон не более 2%.

65. На РД для руления по земле вертолетов не допускается наличие посторонних объектов, за исключением объектов, располагаемые по функциональному назначению на ломкой конструкции высотой не более 0,25 м на расстоянии 0,5 м от края РД.

66. РД для руления вертолетов по земле оборудуется таким образом, чтобы исключить наличие незакрепленных объектов на маршруте руления.

67. Ширина РД для руления по воздуху составляет не менее 2 размеров колеи наибольшего вертолета, для руления которого предназначена РД.

68. Пространство над РД для руления по воздуху освобождается от препятствий в каждую сторону от осевой линии РД на расстоянии не менее диаметра несущего винта вертолета, для руления которого предназначена РД, поверхность под указанным пространством обустраивается для аварийной посадки и исключает повреждение вертолетов незакрепленными объектами.

69. Поперечный и продольный уклоны поверхности РД для руления по воздуху для вертолетов не превышает 10% и 7% соответственно или не превышают ограничений уклонов, установленных в эксплуатационной документации вертолетов, для руления которых рассчитана РД.

70. На вертолетные посадочные площадки с искусственным покрытием наносят опознавательную маркировку в виде буквы "Н" белого цвета. На посадочных площадках при учреждениях здравоохранения наносят букву "Н" красного цвета на фоне белого креста.

71. Поперечная линия буквы "Н" располагается под прямым углом к предпочтительному направлению конечного этапа захода на посадку. Размеры опознавательной маркировки составляют не меньше размеров, указанных в приложении 3 к настоящим Нормам.

72. Маркировка зоны FATO прямоугольной формы состоит из трех одинаковых маркировок, расположенных вдоль границы каждой стороны, включая угловые, через равные интервалы согласно приложению 4 к настоящим Нормам. Если зона FATO имеет форму окружности или любую другую форму, минимальное количество маркировок, расположенных через равные интервалы, равно пяти. Ширина белой линии маркировки границы зоны FATO составляет не менее 0,3 м.

73. Маркировка зоны TLOF обеспечивается в том случае, если периметр зоны TLOF не является четко выраженным. Маркировка зоны TLOF состоит из непрерывной белой линии шириной не менее 0,3 м.

74. Маркировка точки приземления наносится таким образом, чтобы обеспечить нахождение вертолета на безопасном расстоянии от любого препятствия, если кресло пилота вертолета находится над маркировкой и представляет собой окружность желтого цвета с шириной линии не менее 0,5 м и внутренним диаметром равным 0,5D вертолета, для посадки которого предназначена зона приземления.

75. Вертолетные посадочные площадки без искусственного покрытия обозначаются согласно приложению 4 к настоящим Нормам.

76. Знаки посадочной площадки без искусственного покрытия могут устраиваться конусами или флажки.

77. Граница центральной зоны на месте стоянки вертолетов с искусственным покрытием маркируется желтой или оранжевой линией шириной не менее 0,15 м.

78. Места стоянки, не имеющие искусственного покрытия, обозначаются четырьмя конусами или флажками, расположенными по углам квадрата, в который вписывается круг, размером 1,2D вертолета, для которого предназначена данная стоянка.

79. На искусственном покрытии осевые линии РД для руления по земле и РД для руления по воздуху маркируются пунктирной линией желтого или оранжевого цвета шириной 0,15 м и длиной 1,5 м с разрывами 3,0 м.

80. Маркировка маршрутов руления по воздуху над поверхностями без искусственного покрытия обозначается флажками или дорожными конусами.

81. Посадочные площадки для вертолетов оборудуются ветроуказателем. Размеры и цвет ветроуказателя соответствует требованиям пункта 30 настоящих Норм.

Глава 4. Порядок определения годности несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки

82. Для определения годности несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки приказом (решением) эксплуатанта Посадочной площадки или эксплуатанта создается комиссия, в деятельность которого входит обследование объектов несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки.

83. В состав комиссии входят работники эксплуатанта Посадочной площадки или эксплуатанта к функциям, которых относятся вопросы эксплуатации, технического содержания и обслуживания несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки, а также летный и (или) диспетчерский состав (при наличии).

84. Для проверки объектов несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки на соответствие требованиям настоящих Норм комиссии представляются следующие документы:

1) инструкция по производству полетов в районе несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки;

Не требуется инструкция по производству полетов на посадочные площадки, подобранные командиром воздушного судна с воздуха и используемые в разовом порядке.

2) идентификационные документы на земельный участок;

3) данные о соответствии несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки требованиям установленных в настоящих Нормах и Техническим рекомендациям по характеристикам несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок, указанным в приложении 2 к настоящим Нормам;

4) данные о расположении и высоте препятствий, которые могут представлять опасность для выполнения полетов ВС;

5) данные по визуальным средствам (маркировка, знаки, маркеры, ветроуказатель, светоограждение препятствий, аэродромные огни);

6) данные по радиотехническому оборудованию (при наличии);

7) данные по электроснабжению аэродрома (посадочной площадки) и его объектов (при наличии);

8) данные по оборудованию для заправки ВС горюче-смазочными материалами (при наличии);

9) данные по метеорологическому оборудованию (при наличии);

10) данные по противопожарному оборудованию;

11) план по проведению авиационно-спасательных работ.

85. Перечень документов, указанные в пункте 84 настоящих Норм, прилагаются в виде копий, заверенных первым руководителем и печатью эксплуатанта посадочной площадки или эксплуатанта.

86. Для представления комиссии документов, указанных в пункте 84 настоящих Норм приказом (решением) эксплуатанта посадочной площадки или эксплуатанта назначается ответственное лицо.

87. Обследование несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки комиссией начинается с проверки фактического состояния ВПП, мест стоянок ВС, рулежных дорожек, ограждения, противопожарного оборудования, аварийно-спасательного оборудования, а также метеорологического и радиотехнического обеспечения полетов (при их наличии).

88. Следующим этапом является рассмотрение эксплуатационной документации, сверка данных в представленных комиссии документах фактическому состоянию несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки.

89. По результатам проверки и обследования несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки комиссией составляется Акт в двух экземплярах для собственника (эксплуатанта) Посадочной площадки и уполномоченной организации, с указанием фактического состояния объектов, выводов, рекомендаций, соответствия требованиям настоящих Норм, а также указывается заключение о годности несертифицируемого аэродрома (вертодрома), временного аэродрома (вертодрома) и посадочной площадки к эксплуатации с указанием срока действия Акта (на период осенне-зимней или весенне-летней навигаций).

90. Акт подписывается всеми членами комиссии и направляется в уполномоченную организацию в течение трех рабочих дней.

91. Несертифицируемый аэродром (вертодром), временный аэродром (вертодром) и посадочной площадки признается пригодными к эксплуатации при условии:

1) положительного заключения комиссии, выполнившей обследование аэродрома (посадочной площадки), указанного в Акте;

2) устранения недостатков, отмеченных комиссией в Акте.

	Приложение 1 к Нормам годности к эксплуатации несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок
	форма
	УТВЕРЖДАЮ __________________________ (руководитель эксплуатанта, собственник) (подпись, ФИО (при наличии)) "___"_____________ 20___ г.

Акт технической готовности к эксплуатации несертифицируемых аэродромов
(вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок

Наименование ___________________________________________________
Эксплуатант (собственник)_________________________________________
(местонахождение аэродрома (посадочной площадки)
Комиссия, назначенная приказом (решением) _________________________
__________________ от "__" __________ 20___ г. № __________ в составе:
Председатель комиссии
_________________________________________________________________
(ФИО (при наличии), должность)
Члены комиссии:
_________________________________________________________________
(ФИО (при наличии), должность)
_________________________________________________________________
в период с _____________ по _____________ рассмотрела документацию,
провела фактическую проверку Посадочной площадки на соответствие
требованиям по обеспечению безопасности полетов и установила следующее:

№ п/п	Элемент проверки	Вывод о соответствии		Примечание
№ п/п	Элемент проверки	да	нет	Примечание
1.	Инструкция по производству полетов в районе несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок
2.	Расположение несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок относительно препятствий, розы ветров
3.	Документ на право пользования землей
4.	Геометрические размеры летной полосы, в том числе ВПП, рулежных дорожек
5.	Ориентация ВПП, курсы посадок и взлета
6.	Прочность поверхности ВПП, РД, МС соответствующая для конкретных воздушных судов
7.	Оборудование маркировочными знаками
8.	Наличие на местах стоянок швартовочных устройств
9.	Защита от проникновения животных и посторонних лиц
10.	Оборудование радиотехническими средствами (при необходимости)
11.	Обеспечение метеоинформацией
12.	Обеспечение горюче-смазочными материалами
13.	Первичные средства пожаротушения на аэродроме
14.	Наличие аварийно-спасательного оборудования

Фактическое состояние объектов: _______________________________________
Выводы и рекомендации: ______________________________________________
Заключение: _________________________________________________________
____________________________________________________________________
Председатель комиссии _______________________________________________
(Подпись, ФИО (при наличии))
Члены комиссии _____________________________________________________
(Подпись, ФИО (при наличии))

Приложение 2
к Нормам годности к эксплуатации
несертифицируемых аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Технические рекомендации по характеристикам несертифицированных аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок

1. Полосы воздушных подходов (далее - ПВП) к летной полосе в плане имеют форму трапеции, боковые стороны которой образуются линиями, расходящимися на 15% к продолжению боковых границ летных полос. Высота препятствий на территории ПВП ограничивается наклонными условными плоскостями, проходящими от торца ВПП.

2. Ширина внутренней границы ПВП составляет - 90 м, расхождение 15 %, общая длина - 6000 м и состоит из двух участков с каждой стороны ВПП, на первой длиной 50 м от конца ВПП плоскость ограничения препятствий проходит с наклоном 1:50, на втором длиной 2950 м и наклоном 1:30. Границы ПВП могут определяться также исходя из летно-технических характеристик расчетного типа ВС.

3. Для несертифицированных аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок, используемых ночью, не предназначенных для захода на посадку по приборам, поверхности ограничения препятствий в плане имеют форму трапеции, боковые стороны которой образуются линиями, расходящимися от края БПБ под углом 6° к оси ВПП, проходящими от внешней границы КПБ, а при ее отсутствии - от торца (порога) ВПП. Длина поверхности ограничения препятствий в направлении полосы воздушных подходов составляет не менее 2500 м, начинается от торца ВПП и имеет угол наклона 3° к оси ВПП. Боковая поверхность ограничения препятствий начинается от края БПБ и имеет угол наклона к нему 20° до высоты 50 м, далее горизонтальный участок до расстояния от оси ВПП 120 м.

4. Если препятствия выходят за указанные поверхности ограничения, разрешается использование посадочных площадок днем для захода на посадку без использования приборов при условии, описания препятствия в Инструкция по производству полетов в районе несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок.

5. Для Посадочных площадок, оборудованных системами точного захода на посадку, применяются требования, установленные для аэродромов (вертодромов) в зависимости от категории точного захода на посадку в соответствии с требованиями Норм годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов) гражданской авиации, утвержденных приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 31 марта 2015 года № 381 (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12303).

6. При хранении ВС на местах стоянок производится их крепление для предотвращения смещения и повреждения ВС согласно требованиям эксплуатационно-технической документации по типам ВС.

7. Выбор типа якорных креплений производится по величине расчетных усилий в тросах крепления. Проверка прочности якорных креплений производится не ранее чем через один месяц после их монтажа. Последующие сроки проверки не реже одного раза в течение двух лет. Проверка заключается в силовом натяжении кольца и анкера испытательными усилиями, которые превышают на 25 % расчетные усилия. Продолжительность приложения испытательного усилия к кольцу якоря - не менее 10 минут. Якорные крепления могут применяться в виде металлических штопоров, изготовляемых из стержня диаметром 15-20 мм. Длина штопора до кольца 1 м., диаметр кольца 12 см. Крепления следует окрашивать в красный или оранжевый цвет. На песчаных, болотистых грунтах следует применять крепление, которые состоят из двух бревен диаметром 16-20 см., длиной 1-1,2 м., скрепленных в виде крестовины. От середины крестовины отводится металлический стержень диаметром 20 мм., оканчивающийся кольцом для крепления троса. Крестовина закладывается в грунт на глубину 1,2-1,5 м. и засыпается грунтом с послойным уплотнением, деревянную часть креплений следует покрывать антисептическим материалом.

8. Входные маркеры устанавливаются на линии начала и конца ВПП на расстоянии от 1 до 5 м от ее боковых границ.

Входной маркер имеет форму трехгранной призмы. В сечении маркер имеет форму равнобедренного треугольника с основанием 1,2 м.

Поверхность входного маркера имеет со стороны ВПП чередующиеся вертикальные полосы красного и белого цвета, с противоположной стороны - вертикальные чередующиеся полосы черного и белого цвета. Крайние полосы имеют черный или красный цвет соответственно. Размеры и форма входных маркеров указаны в приложении 1 к настоящим Техническим рекомендациям.

9. Пограничные маркеры согласно рисунку приложения 3 к Техническим рекомендациям устанавливаются на расстоянии 100 м друг от друга вдоль боковых границ и 1 м от края ВПП. Окрашивается маркер чередующимися по цвету полосами красного и белого цветов или черного и белого, при этом верхняя часть конуса окрашивается в белый цвет, нижняя полоса окрашивается в темный цвет.

10. На временных аэродромах, посадочных площадках в качестве входных маркеров и пограничных маркеров допускается применение флажков красно-белого цвета размером 1,4х0,7 м согласно рисунку приложения 2 к Техническим рекомендациям.

11. Посадочный маркер "Т" устанавливает на БПБ в 3 м от края летной полосы и в 50 м. от ее начала и имеет размеры 5х10 м (три полотнища 5х1 м) согласно рисунку приложения 4 к настоящим Техническим рекомендациям.

12. При необходимости на аэродромах (посадочных площадках) могут устанавливаться дополнительные маркеры и знаки согласно рисункам приложений приложения 6 к настоящим Техническим рекомендациям.

13. Эксплуатационное состояние грунтового аэродрома характеризуется прочностью грунта летного поля, которая зависит от типа грунта, его влажности, гранулометрического состава и степени уплотнения.

14. Прочность грунта определяется с помощью ударника У-1 или пробным рулением самолета с полным взлетным весом со скоростью руления 8 - 15 км/ч. по рабочей части летной полосы, РД и МС, с последующим измерением глубины колеи от колес ВС.

15. Замеры ударником У-1 следует производить на концевых (стартовых) участках грунтовой взлетно-посадочной полосы (далее - ГВПП) от начала до конца зоны приземления через 25 м, на средних участках через 50 м.

16. Эксплуатация ВС на летных полосах, имеющих высоту травостоя больше 20 см, не допускается.

17. Колеи глубиной до 6 см устраняются прикатыванием 3-5-тонными металлическими катками. Дефекты поверхности, представляющие опасность для дальнейшей эксплуатации ВС, устраняются немедленно. Колеи и выбоины глубиной не более 15 см. засыпаются сначала обычным грунтом, а затем растительным грунтом слоем 10-12 см. При глубине колеи до 20 см уплотнение грунта производится в один слой, а больше 20 см - в два слоя. Колея не засыпается песком, щебнем, шлаком или другими материалами, отличающимися от грунта летной полосы.

18. Контроль ровности поверхности грунтового летного поля состоит в выявлении микронеровностей.

Микронеровности проверяются визуально или путем проезда автомобиля. Величины микронеровностей проверяются по просвету между трехметровой рейкой и грунтовой (заснеженной) поверхностью летного поля.

19. Несертифицированный аэродром, временный аэродром и посадочная площадка в целом или отдельные участки летного поля считаются неподготовленными к эксплуатации при следующих условиях:

1) значение коэффициента сцепления на всей длине взлетно-посадочной полосы или на любом участке длиной более 1/6 ее части, ниже значения 0,3 полученное путем измерения деселеромером (или ниже значения 0,18 полученное путем измерения АТТ-2);

2) различие значений коэффициента сцепления на близлежащих участках ИВПП с обеих сторон от оси превышает значения 0,2;

3) толщина слоя атмосферных осадков (снега, слякоти, воды) на рабочей части ИВПП и ГВПП выше допустимых значений;

4) сопряжения очищенных и неочищенных участков от снега имеют уклоны более 1:10;

5) наличие на поверхности посторонних предметов, в том числе продуктов разрушения поверхности, кусков льда и уплотненного снега;

6) прочность ВПП, РД недостаточна для ВС, допущенных к эксплуатации на данном аэродроме;

7) показатели прочности грунтов (уплотненного снежного покрова) на грунтовых аэродромах ниже значений, установленных требованиями руководства по летной эксплуатации;

8) на стартовых участках грунтовых ВПП, МС, местах опробования двигателей и путях руления степень уплотнения грунтов, характеризуемая коэффициентом уплотнения для песчаных и супесчаных грунтов - ниже 0,95, для суглинистых и глинистых - ниже 1,0; на средних участках грунтовых ВПП, соответственно, ниже - 0,9 и 0,95, а для летного поля ниже - 0,8 и 0,85;

9) наличие размокшего верхнего слоя грунта глубиной более 5 см;

10) микронеровности в любых направлениях рабочей части грунтовой летной полосы превышает 10 см;

11) отсутствуют, либо не соответствуют техническим требованиям дневные маркировочные знаки на ВПП, а также переносные знаки, устанавливаемые на грунтовых (заснеженных) аэродромах, не обеспечена их видимость;

20. На Посадочной площадке оборудуются ветроуказатель согласно рисунку приложения 5 к настоящим Техническим рекомендациям, который устанавливается на служебном здании или отдельно на мачте и виден с любой точки летного поля и с воздуха, иметь свободный доступ для ветров всех направлений и свободно поворачиваться на 360 градусов. Для обеспечения необходимой видимости ветроуказатель имеет соответствующие размеры, а в длину имеет комбинацию из двух цветов: белого с черным или белого с оранжево-красным. На временных аэродромах и посадочных площадках допускается вместо ветроуказателя применять флажки красно-белого цвета размером 1,4х0,7 м согласно рисунку приложения 11 к настоящим Техническим рекомендациям, укрепляемых на мачте.

21. Для исключения свободного доступа посторонних лиц, транспорта и животных на территорию по периметру Посадочной площадки обустраивается ограждение.

22. Допускается не устанавливать ограждения на временных аэродромах и Посадочных площадках, на которых осуществляются полеты не более 3-х месяцев и при обеспечении эксплуатантом безопасности на летной полосе.

Приложение 1
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Входной маркер

Приложение 2
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Флажок - входной маркер или пограничный маркер

Приложение 3
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Пограничный маркер

Приложение 4
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных
аэродромов (вертодромов),
временных аэродромов
(вертодромов) и посадочных площадок

Рисунок. Посадочный маркер "Т"

Маркер посадочного "Т" включает комплект из 6 полотнищ: трех - белого и трех - красного цвета. Размеры сигнального полотнища для грунтовой взлетно-посадочной полосы всех классов равны 5х1 м.

Приложение 5
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Назначение посадочной площадки	а(м)	б(м)	в(м)
Для самолетов	3,6	0,9	0,4
Для вертолетов	2,4	0,6	0,3
Для сверхлегких воздушных судов	1,0	0,3	0,15

Рисунок. Размеры ветроуказателя

Приложение 6
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Схема оборудования маркировочными знаками ВПП

1 - знак центра полосы;
2 - пограничный знак;
3 - посадочный знак "Т";
4 - знак зоны приземления;
5 - угловой знак;
6 - входной знак;
7 - знак боковых границ;
8 - осевой знак;
9 - осевой знак ЛП и БПРМ;
10 - знак подхода.

Приложение 7
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Маркер подхода

Маркер подхода имеет форму равностороннего треугольника.
Поверхность маркера окрашивается на летний период в белый, а на зимний период - в черный цвет с полосой посередине шириной 0,6 м, окрашенной в оранжевый или красный цвет.

	Приложение 8 к Техническим рекомендациям по характеристикам несертифицированных аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов)
	и посадочных площадок

Рисунок. Осевой маркер между концом летного поля и ближним приводным радиомаяком (БПРМ)

Осевые маркеры между концом летного поля и БПРМ выполняются в виде равностороннего треугольника и окрашиваются чередующимися полосами красного (оранжевого) и черного цветов, крайние полосы знака окрашиваются в красный (оранжевый) цвет.

Приложение 9
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Маркер зоны приземления

Маркер зоны приземления представляет собой трехгранную призму. В сечении маркер имеет форму равностороннего треугольника со стороной 0,9 м. Маркер изготавливают из деревянного каркаса.
Поверхность маркера зоны приземления, видимая со стороны посадки, окрашивается на летний период в белый цвет, на зимний период - в черный. Противоположную сторону маркера окрашивают в красный (оранжевый) цвет.

Приложение 10
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Маркер центра полосы

1 - каркас (бруски 0,04 Х 0,08).
2 - лицевая сторона (фанера).
3 - подкос (брус 0,04 Х 0,04).
4 - светосигнальная арматура
Для лучшей видимости знак центра может оборудоваться желтыми лампами в количестве 12 шт., расположенными по кругу диаметром 0,9 м на равном расстоянии друг от друга.

Приложение 11
к Техническим рекомендациям
по характеристикам
несертифицированных аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Флажок - ветроуказатель

Приложение 3
к Нормам годности к эксплуатации
несертифицируемых аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Маркировка места стоянки. Форма и размеры (м) цифр и буквы маркировки

Рисунок. Опознавательная маркировка посадочной площадки при учреждении здравоохранения

Приложение 4
к Нормам годности к эксплуатации
несертифицируемых аэродромов
(вертодромов), временных
аэродромов (вертодромов)
и посадочных площадок

Рисунок. Схема маркировки посадочной площадки с искусственным покрытием

Рисунок. Обозначение рабочей площади вертолетной посадочной площадки без искусственного покрытия:

1 - рабочая площадь посадочной площадки;
2 - усеченный конус или призма;
3 - флажки-ориентиры или сигнальный конус

Ескерту. Тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 10.03.2023 № 147 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 66-бабының 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 10.03.2023 № 147 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының пайдалануға жарамдылығы нормалары бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 10.03.2023 № 147 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Азаматтық авиация комитеті (Р.Ө. Әдимолда) осы бұйрықты мемлекеттік тіркеу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне белгіленген тәртіппен ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация вице-министрі Д.Қ. Көтербековке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

Ә. Құсайынов

Көлік және коммуникация
Министрінің
2011 жылғы 2 ақпандағы
№ 43 бұйрығымен
бекітілген

Сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының пайдалануға жарамдылығы нормалары

Ескерту. Нормалар жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 10.03.2023 № 147 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Сертификатталмайтын әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын), уақытша әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және қону алаңдарын пайдалануға жарамдылығы нормалары (бұдан әрі - Нормалар) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Заң) 66-бабының 1-тармағына сәйкес, сондай-ақ халықаралық стандарттар мен Халықаралық азаматтық авиация ұйымының ұсынатын практикасын ескере отырып әзірленді.

2. Нормалар сертификатталмайтын әуеайлақтарға (тікұшақ айлақтарына), уақытша әуеайлақтарға (тікұшақ айлақтарына) және қону алаңдарына (оның ішінде ғимараттарда, құрылыстарда, және басқа да объектілерде) қойылатын негізгі ең төменгі талаптарды айқындайды, сондай-ақ әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында олардың пайдалануға жарамдылығын айқындау тәртібін белгілейді және әуе кемесінің командирі әуеден таңдап алған және бір реттік тәртіппен пайдаланған қону алаңдарына қолданылмайды.

3. Осы Нормаларда пайдаланылатын негізгі терминдер мен анықтамалар:

1) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым (бұдан әрі - уәкілетті ұйым) – жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын, Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын тұрақты дамытуды, ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған қызметті жүзеге асыратын акционерлік қоғам;

2) әуеайлақ ауданы - көлденең және тігінен белгіленген шекарадағы әуеайлақ үстіндегі және оған іргелес жерлердегі әуе кеңістігі;

3) әуеден жақындау жолағы (бұдан әрі - ӘЖЖ) – ұшу алаңының шетімен жанасатын және оның кіндігі бағытында орналасқан әуе кемесінің (бұдан әрі - ӘК) ұшқаннан кейін биіктік алатын және қонуға кіру кезінде төмендік алатын белгіленген шекарадағы жер үсті (су үсті) учаскесіндегі әуе кеңістігі;

4) әуеден таңдалған қону алаңы - ӘК-нің осы түрі және осы жағдайлар үшін қону алаңының талаптарына сәйкес келетін және оның жай-күйін қарап тексеру мен бағалау арқылы экипаж таңдап алған жердің, мұздың, су бетінің, құрылыстың үстіңгі бетінің әуе кемелерінің ұшып көтерілуіне, қонуына, жермен жүруіне және тұрағына арналған учаскесі;

5) қауіпсіздіктің жанама жолағы (бұдан әрі - ҚЖЖ) – ҰҚЖ-ның шетіне жанасатын және ҰҚЖ-мен жанасатын бетке өтуді қамтамасыз ететіндей болып дайындалған учаске;

6) рульдеу жолы (бұдан әрі - РЖ) - әуе кемелерінің бұру-жылжуы үшін арнайы дайындалған әуеайлақтың бір жағын екінші жағымен қосуға арналған ұшу алаңының бөлігі;

7) екпін алу орындалатын қашықтық (бұдан әрі - ЕОҚ) - ұшуды орындаушы ӘК-тің ұшуға екпін алуы үшін арналған және жарамды ұшу-қону жолағының (бұдан әрі – ҰҚЖ) ұзындығы;

8) ұшуда орындалатын қашықтық (бұдан әрі - ҰОҚ) - екпін алу орналасқан қашықтығы және егер көзделген болса, еркін аймақ ұзындығының қосындысы;

9) орналастырылған үзілген ұшу-көтерілу қашықтығы (бұдан әрі - ОҮҰКҚ) - орналастырылатын екпіндеу қашықтығының (ОЕА) және егер көзделген болса, соңғы тежеу жолағы ұзындығының қосындысы;

10) орналастырылған қону қашықтығы (бұдан әрі - ОҚҚ) - ұшақтың қонғаннан кейін жүрісіне жарамды және орналастырылған деп жарияланатын ҰҚЖ ұзындығы;

11) сертификатталмайтын әуеайлақ (тікұшақ айлағы) – Заңның 66-бабының 2-тармағында көрсетілген ұшулар орындалмайтын әуеайлақ (тікұшақ айлағы);

12) тұрақ орны (бұдан әрі -ТО) - әуеайлақтың ұшу алаңында әуе кемесінің тұрағы мен қызмет көрсетуіне арналған арнайы дайындалған алаң;

13) қауіпсіздіктің соңғы жолағы (бұдан әрі - ҚСЖ) - ұшу-қону жолағының соңына жанасатын және ұшып көтерілу және қону кезінде әуе кемелердің ҰҚЖ шегінен тыс домалаған жағдайда қауіпсіздікті арттыруға арналған арнайы дайындалған учаскесі;

14) ұшу жолағы - ҰҚЖ мен тежеудің соңғы жолағын, егер бар болса, қамтитын және мыналарға арналған белгілі бір учаске:

ҰҚЖ шегінен тыс шығарылған әуе кемелерінің зақымдану қаупін азайту;

ұшу немесе қону кезінде оның үстінен ұшатын әуе кемелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

15) ұшу-қону жолағы - әуеайлақтың ұшу жолағының әуе кемесі қонғаннан кейін ұшып көтерілу және жүгіруді қамтамасыз етуге арналған негізгі бөлігі;

16) қону алаңы - жердің, мұздың, су бетінің, құрылыстың үстіңгі бетінің әуе кемелерінің ұшып көтерілуіне, қонуына, рульдеуіне және тұрағына арналған учаскесі;

17) уақытша әуеайлақ (тікұшақ айлағы) - жылдың белгілі бір кезеңінде әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз етуге арналған, стационарлық құрылыстары мен жабдықтары жоқ, белгіленген тәртіппен есепке алынуға жататын әуеайлақ (тікұшақ айлағы);

4. Сертификатталмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), уақытша әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) және қону алаңдары (бұдан әрі – Қону алаңы), қону алаңын пайдалану басталар алдында, сонымен жыл сайын көктемгі-жазғы және күзгі-қысқы навигацияларға дайындық шеңберінде жүргізілетін қону алаңын тексеру нәтижелері бойынша комиссия дайындаған осы Нормалардың 1-қосымшасына сәйкес нысан бойынша сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының техникалық әзірлігі актісі (бұдан әрі - Акт) негізінде пайдалануға рұқсат етіледі.

5. Әуе кемесінің пайдалану құжаттамасында осы Нормаларда белгіленген Қону алаңдарына қойылатын өзге де талаптар белгіленген кезде әуе кемесінің пайдалану құжаттамасының талаптары қолданылады.

6. Ұшақтарға арналған қону алаңын осы Нормаларда көрсетілген талаптар сақталған кезде тікұшақтар мен әуе кемелерінің өзге де түрлері пайдаланады.

2-тарау. Сертификатталмайтын әуеайлақтарды, уақытша әуеайлақтарды және қону алаңдарын пайдалануға қойылатын талаптар

7. Ұшу жолақтарының бағдарлануы ӘК-нің елді мекендердің үстінен ұшуы мен қонуын болдырмайды. Ұшу жолағынан елді мекенге дейінгі бүйірлік қашықтық кемінде 300 метрді (бұдан әрі – м), ал ұшу бағытында қоныстану аумағының шекарасынан кемінде 2000 м құрайды.

8. Қону алаңының учаскесінде сулы-батпақты жерлер, отырғызылатын және сортаңданған топырақтар, тау жыныстарының шығуы алынып тасталады.

9. Стандартты жағдайларда қону алаңының ұшу жолақтары элементтерінің өлшемдері (ауа температурасы +15° С, атмосфералық қысым 760 миллиметр сынап бағанасы (бұдан әрі - мм.сын. бағанасы), бойлық еңіс = 0, тыныштық) осы Қону алаңында пайдаланылатын осы ӘК пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес қабылданады.

Қону алаңы есептеу жағдайын ұшу жолағының талап етілетін ұзындығын ауа температурасының есебін, атмосфералық қысым мен ұшу жолағының бетіндегі орташа еңістің есебін ескере отырып, түзетулер көмегімен стандарттық ұзындықты қайта есептеу жолымен шығарады.

ҰҚЖ ұзындығын анықтау үшін есептеу жағдайларында олардың стандартты ұзындықтарын ұлғайту қажет:

Температура бойынша – стандартты атмосфера температурасының әр 5°С көтерілуін - 3,0 %;

Атмосфералық қысым бойынша – стандарттарымен салыстырғанда атмосфералық қысым әр сын. бағ. 10 мм азаюын - 2,5 %;

Ұшу жолағының еңісі бойынша 1 % орташа еңісті - 5%.

ҰҚЖ ұзындығы былайша табуға болады: Lұқж = Lр + Lо+ Lпр, мұнда:

Lр – мәре нүктесінен жылдамдығына дейінгі ӘК екпін алу ұзындығы;

Lо – ұшуды жалғастыру не тежеу үшін пилоттың шешім қабылдау уақытындағы ҰҚЖ-ғы қашықтық;

Lо = Vотр х tр, мұнда Vотр – үзу жылдамдығы, tр = 3 сек. – шешім қабылдау уақыты;

Lпр – толықтай тоқтағанға дейінгі ӘК жүру ұзындығы.

Ұшу жолағының орташа еңістігі ұшу жолағының басталу және аяқталу белгісінің айырмасының оның ұзындығының қатысына тең болады. (Но - Нк) х 100%): L, мұнда:

Но - ұшу жолағының басталу белгісі,

Нк - ұшу жолағының аяқталу белгісі,

L - ұшу жолағының ұзындығы.

ҰҚ жолағының барынша жоғары еңістігі былайша шектеледі: ұзына бойғы еңістік - тек қана әуеайлақтар үшін - 2%, тікұшақ айлақтары үшін - 1,5%, барынша жоғары көлденең еңістік - 2,5%. Ұсынылатын ұзақтығы бойғы еңістік - 1%.

Ұшу жолақтары бетінің ең төменгі бойлық және көлденең еңістері жер үсті ағынын қамтамасыз ету шарттарынан және кемінде 0,6% қабылданады.

10. Ұшу-қону жолағының, қону алаңының бетінде барлық ұзындықта әуе кемелерін рульдеуді, ұшуды және қонуды қиындататын кедергілердің болуына жол берілмейді және оның бүкіл ұзындығы бойынша ұшып көтерілу немесе қону кезінде ӘК зақымдалмайтындай беті (жабыны) болады.

Ұзындығы 3 м рейка мен жұмыс бөлігінің кез келген бағытындағы ұшу алаңының беті арасындағы алшақтық (саңылау) бойынша айқындалатын бұзушылықтар 0,05 м-ден аспайды немесе қону алаңы арналған әуе кемелерінің пайдалану құжаттамасында көрсетілген мөлшерден аспайды.

11. ҰҚЖ бетінің беріктігі ол ұшуға арналған әуе кемелерінің қозғалысы кезінде туындайтын жүктеменің сақталуын қамтамасыз етеді.

12. Егер Қону алаңында бөлінген ҰҚЖ болмаса, онда 10 және 11-тармақтарда көрсетілген талаптарға ұшу жолағы сәйкес келеді.

13. ҰҚЖ ені кемінде:

ҰҚЖ ұзындығы 800 м-ге дейінгі қону алаңдары үшін 18 м;

ҰҚЖ ұзындығы 800 м-ден 1200 м-ге дейінгі қону алаңдары үшін 23 м;

ҰҚЖ ұзындығы 1200 м-ден асатын қону алаңдары үшін 30 м;

ҰҚЖ ұзындығы 1800 м-ден асатын қону алаңдары үшін 45 м.

Қонуға дәл кіру үшін жабдықталған ҰҚЖ ені кемінде 30 м құрайды.

14. Ұзындығы 800-ден 1200 м-ге дейінгі ҰҚЖ ұзындығы ҰҚЖ соңынан кемінде 50 м болатын қауіпсіздіктің соңғы жолағымен жабдықталады.

Ұзындығы 1200 м-ден асатын немесе аспаптар бойынша қонуға кіруге арналған ҰҚЖ ұзындығы ҰҚЖ соңынан кемінде 90 м болатын қауіпсіздіктің соңғы жолағымен жабдықталады. ҚСЖ ені ҰҚЖ мен оның бүйірлік қауіпсіздік жолақтарының жалпы енінен кем емес.

15. Қауіпсіздіктің бүйірлік жолақтары ҰҚЖ-ның екі жағында симметриялы орналасады және оның жалпы ені кемінде 15 м құрайды.

16. Ұзындығы 400 м-ден аз және аса жеңіл әуе кемелеріне арналған ҰҚЖ ені және оның БҚЖ ұшулары қону алаңынан жоспарланатын әуе кемелерінің ұшу-техникалық сипаттамаларына сүйене отырып айқындалады.

17. Ұшу-қону жолағының көлденең еңісі 2,5% - дан аспайды, оның ҰҚЖ-ға іргелес беті және әуе кемесін ҰҚЖ-дан тыс домалату кезінде құрылымға зақым келтірместен пайда болатын жүктемеге төтеп береді.

18. Бұру-жылжу жолының ені пайдаланылатын ӘК түріне байланысты жоспарланады.

19. Әуе кемелеріне арналған тұрақ орындары ұшақтар қанаттарының ұштары арасындағы қашықтықты кемінде 3 м қамтамасыз ететіндей етіп орналастырылады.

20. Тұрақ орындарының беті тұрақ кезінде әуе кемесінің дөңгелектерінен түсетін жүктемеге төтеп беретіндей етіп жабдықталады.

21. ҰҚЖ мен тұрақ орындары арасындағы бұру-жылжуға арналған бетінің беріктігі әуе кемесінің дөңгелектерінен жүктеменің сақталуын қамтамасыз етеді. Барлық көрсетілген бет үшін беріктік бойынша талаптарды орындауды қамтамасыз ету мүмкін болмаған кезде бұру-жылжуға арналған аймақтардың шекаралары немесе бұру-жылжу жолдары жалаулармен немесе конустармен таңбаланады.

22. Қону алаңдарының элементтері оның бөліктерімен (бұдан әрі - сынғыш объектілер) соқтығысқан жағдайда әуе кемесінің зақымдануын азайту үшін сынғыш конструкциядағы таңбалау белгілерімен (бұдан әрі - маркерлер) белгіленеді.

Қону алаңдары кіру маркерлерімен, шекаралық маркерлермен және "Т" қону маркерімен жабдықталады.

23. ҰҚЖ немесе РЖ жанында орналастырылатын маркерлер әуе кемелері қозғалтқыштарының әуе винттері мен гондолаларына дейінгі қажетті қауіпсіз қашықтықты қамтамасыз ететіндей етіп орнатылады.

24. Маркерлер қозғалтқыштар мен ауа бұрандалары шығаратын ауа ағынымен олардың жылжуын болдырмайтындай етіп бекітіледі.

25. ҰҚЖ-ның кіріс маркерлері ҰҚЖ ұштарының шеттері бойынша ҰҚЖ осіне симметриялы түрде белгіленеді, осылайша маркердің ұзын жағы ҰҚЖ-ның осьтік сызығына перпендикуляр болады және ҰҚЖ-ның (ұшу жолағының) басы мен соңын белгілейді. Кіру маркерлерін орналастыруға, мөлшеріне және бояуына қойылатын талаптар осы Нормаларға 2-қосымшаға сәйкес сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының сипаттамалары бойынша техникалық ұсынымдардың (бұдан әрі-техникалық ұсынымдар) талаптарына сәйкес белгіленеді.

26. Жасанды жабыны жоқ ҰҚЖ-да ҰҚЖ-ның басы мен соңын білдіретін кіріс маркерлері ретінде үш жалаушаны қолдануға жол беріледі. Жалаулар ҰҚЖ осіне перпендикуляр сызықта 2 м қадаммен ҰҚЖ шетінен орнатылады, жалаушаның мөлшері осы Нормаларға 2-қосымшаға сәйкес Техникалық ұсынымдарда келтірілген.

27. Конус түріндегі шекаралық маркерлер ҰҚЖ-ның бүйір шекаралары бойымен бір-бірінен 100 м және ҰҚЖ БЖБ шекарасынан 1 м қашықтықта орнатылады. Өлшемдері мен бояуы осы Нормаларға 2-қосымшаға сәйкес Техникалық ұсынымдарда белгіленген.

28. Уақытша әуеайлақтарда, отырғызу алаңдарында бір-бірінен 50 м қашықтықта орналасқан жалаулар түріндегі шекаралық маркерлерді қолдануға жол беріледі. Өлшемдері мен бояуы осы Нормаларға 2-қосымшаға сәйкес Техникалық ұсынымдарда белгіленген.

29. "Т" қону маркері ҰҚЖ шетінен 3 м. және оның басынан 50 м БПБ-ға орнатылады, қону маркерінің өлшемдері осы Нормаларға 2-қосымшаға сәйкес Техникалық ұсынымдарда көрсетілген.

30. Қону алаңы кемінде бір жел көрсеткішімен жабдықталады.

Жел көрсеткіші ұшу алаңының барлық нүктелерінен анық көрінетіндей етіп орналастырылады, ғимараттармен, құрылыстармен және барлық бағыттардағы табиғи кедергілермен көлеңкеленбейді және діңгек осінің айналасында еркін айналады.

Жел көрсеткішінің өлшемдері осы Нормаларға 2-қосымшаға сәйкес Техникалық ұсынымдарда көрсетілген.

Түнде ұшу кезінде жел көрсеткіші жарықтандыру құрылғыларымен жабдықталады.

31. Қону алаңында ҰҚЖ - ның шетіне (табалдырығына) іргелес және оның осі бағытында орналасқан 3) әуеден жақындау жолақтары орнатылады, онда әуе кемелері ұшып көтерілгеннен кейін биіктікті жинауды және қонуға кірген кезде төмендеуді, сондай-ақ БПБ шекараларының жағына жүргізеді. Әуеден жақындау жолақтары өлшемдері мен сипаттамасы осы Нормаларға 2- қосымшаға сәйкес Техникалық ұсынымдарда көрсетілген.

32. Қону алаңында әрбір ұшу және қону бағыты үшін мынадай ұшу және қону қашықтықтары белгіленеді:

1) екпін алу орындалатын қашықтық (ЕОҚ);

2) ұшуда орындалатын қашықтық (ҰОҚ);

3) орналастырылған үзілген ұшу-көтерілу қашықтығы (ОҮҰКҚ);

4) орналастырылған қону қашықтығы (ОҚҚ).

Егер ҰҚЖ-да ҰҚЖ-ның ұштарына жанаспайтын БӨ-ден ұшу көзделсе, онда тиісті ұшу қашықтықтары белгіленеді.

Орналастырылған қашықтар "Азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 381 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12303 болып тіркелген) сәйкес белгіленеді.

3-тарау. Сертификатталмайтын тікұшақ айлақтарын, уақытша тікұшақ айлақтары мен қону алаңдарын пайдалануға қойылатын талаптар

33. Қону алаңында қону және бөліну аймағы (бұдан әрі - TLOF аймағы), қонуға кірудің және ұшудың соңғы кезеңінің аймағы (бұдан әрі - FATO аймағы) және қауіпсіздік аймағы көзделеді.

34. FATO аймағын ҰҚЖ-да немесе ұшақтарға арналған қону алаңының үстінде немесе олардың жанында орналастыруға рұқсат етіледі.

35. FATO аймағы кез келген конфигурацияға рұқсат етіледі және рұқсат етілетін өлшемдері:

1) ең жоғары ұшу салмағы 3100 кг-нан асатын тікұшақтар үшін диаметрі диаметрі айналмалы бұрандалары бар тікұшақтың (бұдан әрі - D) ұзындығына тең, осы қону алаңы ұшуға арналған шеңберді орналастыру қажет;

2) ең жоғары ұшу салмағы 3100 кг және одан аз тікұшақтар үшін - осы қону алаңы қызмет көрсетуге арналған ең үлкен тікұшақтың диаметрі кемінде 0,83 D шеңберін орналастыру.

36. FATO аймағының кез келген бағыттағы орташа еңісі 3%-дан аспайды. Тікұшақ жолының өлшемі бойынша өлшенетін жақындау аймағының кез келген бөлігінің жергілікті еңісі 7%-дан аспайды.

37. FATO аймағының беті кедергісіз болуы керек және ротор ағынының әсеріне төтеп беруі керек.

38. Қону алаңында FATO аймағы шегінде немесе одан тыс орналасқан кемінде бір TLOF аймағы көзделеді.

39. TLOF аймағы ұшу үшін осы аймақ есептелген тікұшақтың диаметрі кемінде 0,83 D болатын кез келген конфигурация мен өлшемдерге жол беріледі.

40. TLOF аймағының бетінде судың жиналуын болдырмау үшін, егер әуе кемесіне арналған пайдалану құжаттамасында өзге шектеу көрсетілмесе, еңістер кез келген бағытта 2%-дан аспайды.

41. TLOF аймағының бетінің беріктігі қонуға арналған әуе кемелері тудыратын жүктемеге төтеп беруді қамтамасыз етеді.

42. FATO аймағының айналасында қауіпсіздік аймағы орналасқан.

43. Қауіпсіздік аймағында осы аймақта орналасқан функционалдық мақсаттағы объектілерден басқа объектілердің болуына жол берілмейді.

44. Функционалдық мақсаты бойынша қауіпсіздік аймағында орналастырылатын объектілер биіктігі 0,25 м-ден аспайтын сынғыш конструкцияға орнатылады, егер олар FATO аймағының шекарасы бойында орналасса, онда олар FATO аймағының шекарасынан 0,25 м биіктікте басталатын және 5% градиенті бар FATO аймағынан бүйірге көтерілетін жазықтықтан шықпайды.

45. Тікұшақтардың көрнекі метеорологиялық жағдайларда пайдалануына арналған FATO аймағын қоршап тұрған қауіпсіздік аймағы FATO аймағының контурынан тыс қону алаңы қызмет көрсетуге есептелген тікұшақтың 0,5 D қашықтығына дейін созылады.

46. Егер FATO аймағы төртбұрыш тәрізді болса, қауіпсіздік аймағының әр сыртқы жағы кем дегенде 2 D тікұшақпен өлшенеді.

Егер FATO аймағы шеңбер түрінде болса, қауіпсіздік аймағының диаметрі кемінде 2 D тікұшақ болады.

47. Аспаптық метеорологиялық жағдайларда тікұшақтардың ұшуына арналған FATO аймағын қоршап тұрған қауіпсіздік аймағы көлденең бағыттағы өлшемдері осьтік сызықтың әр жағынан кемінде 45 м және бойлық бағытта - FATO аймағының шекарасынан кемінде 60 м құрайды.

48. FATO аймағының шекарасынан 4%-дан аспайтын бағытта қатты болған кезде қауіпсіздік аймағының беткейінің көтерілу еңісі.

49. Қону алаңында FATO аймағы тарапынан кедергілер қауіпсіздік аймағы шекарасынан 10 м биіктікке дейін 45° жоғары еңіспен созылатын кедергілерді шектеудің бүйір бетінен жоғары болмауы қамтамасыз етіледі.

50. Егер рельеф немесе кедергілер екі бағытта ұшып көтерілуді және қонуды қамтамасыз етпесе, бір бағытта басталатын қону алаңдарын орнатуға рұқсат етіледі. Мұндай жағдайларда қону алаңының соңынан, қауіпсіздік аймағын қоса алғанда, әуе тәсілдері жолағының екінші бағытын жабатын кедергілерге дейінгі арақашықтық кемінде 2 D тікұшақты құрайды.

51. Биіктікке көтерілудің және төмендеудің қисық сызықты траекториясын қолданған кезде кедергілерден бос аймақ тікұшақтардың ұшу-техникалық сипаттамаларының барлық сыныптары үшін кемінде 30 м биіктікте қону кезінде ұшу кезінде бұрылыстың басталуын және бұрылыстың аяқталуын жүзеге асыру үшін айқындалады.

52. Тікұшақтың тұрақ орны осы нормаларға 3-қосымшаға сәйкес белгіленеді және диаметрі 1,2 D тікұшақтың шамасына тең шеңберді орналастыру үшін өлшемдері болады, ол үшін тұрақ орнын пайдалану жоспарланады.

53. Егер тұрақ орны тікұшақты бұру үшін пайдаланылса:

оның айналасында қорғаныс аймағы орналасады, ол тікұшақтың тұрақ орнының шекарасынан 0,4 D қашықтыққа созылады;

тұрақ орны мен қорғаныс аймағының ең аз мөлшері кемінде 2 D тікұшақты құрайды.

54. Егер қону алаңында тікұшақтарды тұрақ орындарының үстінен бір мезгілде маневрлеу көзделсе, тікұшақтардың тұрақ орындарының қорғаныш аймақтары және олармен байланысты бұрып-жылжу маршруттары жабылмайды.

55. Егер тікұшақтарды тұрақ орындарының үстінен бір мезгілде маневрлеу көзделсе, тікұшақтардың қорғаныш аймақтарын тұрақ орындарын және олармен байланысты рульдеу маршруттарын жабуға жол беріледі.

56. Егер тікұшақтың тұрақ орны дөңгелектері бар шассиі бар тікұшақтарды жермен бұру-жылжуға арналған болса, оның өлшемдері орналастыруға арналған тұрақ орны бар тікұшақтардың ең аз бұрылу радиусын ескереді.

57. Егер тікұшақтың тұрақ орны жермен бұрып-жылжу үшін пайдаланылса, онда тұрақ орнының және тиісті қорғаныс аймағының ең аз ені жер үсті бұрып-жылжу бағытының енінен кем болмауға тиіс.

58. Тікұшақтың тұрақ орнының орталық аймағы қызмет көрсетуге арналған және оның өлшемдері тікұшақтардың қозғалысына байланысты статикалық жүктеме мен жүктемені ұстап тұруды қамтамасыз етеді:

қызмет көрсетуге арналған тікұшақтың диаметрі кемінде 0,83 D;

егер тікұшақтың тұрақ орны жер бойынша өтпелі бұру-жылжуды орындауға арналған болса, жердегі бұру-жылжуды арналған жерүсті РЖ енінен кем емес ені.

59. TLOF аймағы мен тұрақ орнын біріктіруге рұқсат етіледі.

60. Егер әуе кемесінің пайдалану құжаттамасында өзгеше көзделмесе, тікұшақтың тұрақ орнының кез келген жаққа еңісі 2%-дан аспайды.

61. Қозғалтқыштарды іске қосу жүргізілмейтін тікұшақтарды сақтау орындары тікұшақтардың түріне байланысты тікұшақтарды қауіпсіз сақтауға арналған өлшемдерге ие болуы тиіс.

62. Жермен бұрып-жылжуға арналған жерүсті РЖ ені РЖ қызмет көрсетуге арналған тікұшақ колеясының кемінде 1,5 мөлшеріне тең.

63. Жер бойынша бұрып-жылжу үшін РЖ үстіндегі кеңістік бұрып-жылжу үшін РЖ арналған тікұшақтың кемінде 0,75 D қашықтығына осьтік сызықтың әр жағына кедергілерден босатылады.

64. Тікұшақтардың жерінде бұрып-жылжу үшін РЖ бойлық еңісі 3%-дан аспайды, көлденең еңісі 2%-дан аспайды.

65. Тікұшақтардың жер бойынша бұрып-жылжу үшін РЖ-да биіктігі 0,25 метрден аспайтын РЖ-ның шетітен 0,5 м қашықтықта сынғыш конструкцияда функционалдық мақсаты бойынша орналасқан объектілерді қоспағанда, бөгде объектілердің болуына жол берілмейді.

66. Тікұшақтарды жермен бұрып-жылжуға арналған РЖ бұрып-жылжу маршрутында бекітілмеген объектілердің болуын болдырмайтындай етіп жабдықталады.

67. Әуе арқылы рульдеуге арналған РЖ ені бұрып-жылжуға арналған ең үлкен тікұшақтың кемінде 2 өлшемін құрайды.

68. Әуе арқылы бұрып-жылжу үшін РЖ үстіндегі кеңістік РЖ осьтік сызығының әр жағына кедергілерден РЖ үшін арналған тікұшақтың көтергіш винтінің диаметрінен кем емес қашықтықта босатылады, көрсетілген кеңістіктің астындағы беті авариялық қону үшін жабдықталады және тікұшақтардың бекітілмеген объектілермен зақымдануын болдырмайды.

69. Тікұшақтар үшін әуе арқылы рульдеу үшін РЖ бетінің көлденең және бойлық еңістері тиісінше 10% және 7%-дан аспайды немесе бұрып-жылжу үшін РЖ есептелген тікұшақтардың пайдалану құжаттамасында белгіленген еңістердің шектеулерінен аспайды.

70. Жасанды жабыны бар тікұшақ қону алаңдарына ақ түсті "Н" әрпі түріндегі тану таңбасы қойылады. Денсаулық сақтау мекемелерінің жанындағы отырғызу алаңдарында ақ кресттің фонында қызыл түсті "Н" әрпі жазылады.

71. "Н" әрпінің көлденең сызығы қонуға кірудің соңғы кезеңінің қолайлы бағытына тік бұрышта орналасқан. Тану таңбасының өлшемдері осы Нормаларға 3-қосымшада көрсетілген өлшемдерден кем емес.

72. Тікбұрышты пішінді FATO аймағының таңбалауы осы Нормаларға 4-қосымшаға сәйкес тең қашықтық арқылы бұрыштық таңбаларды қоса алғанда, әр жақтың шекарасы бойында орналасқан үш бірдей таңбадан тұрады. Егер FATO аймағы шеңбер түрінде немесе кез келген басқа пішінде болса, тең аралықта орналасқан таңбалардың ең аз саны беске тең. FATO аймағының шекарасын белгілеудің ақ сызығының ені кемінде 0,3 м құрайды.

73. TLOF аймағының периметрі нақты көрсетілмеген жағдайда TLOF аймағының таңбалануы қамтамасыз етіледі. TLOF аймағының таңбалануы ені кемінде 0,3 м үздіксіз ақ сызықтан тұрады.

74. Қону нүктесін таңбалау, егер тікұшақ ұшқышының креслосы таңбалаудан жоғары болса, тікұшақтың кез келген кедергіден қауіпсіз қашықтықта болуын қамтамасыз ететіндей және ені кемінде 0,5 м және қонуға арналған Қону аймағы арналған тікұшақтың ішкі диаметрі 0,5 D-ге тең сары түсті шеңбер болып таңбаланады.

75. Жасанды жабыны жоқ тікұшақ қону алаңдары осы Нормаларға 4-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

76. Жасанды жабыны жоқ Қону алаңының белгілері конустармен немесе жалаулармен реттелуі мүмкін.

77. Жасанды жабыны бар тікұшақтардың тұрақ орнында орталық аймақтың шекарасы ені кемінде 0,15 м сары немесе қызғылт сары сызықпен белгіленеді.

78. Жасанды жабыны жоқ тұрақ орындары төрт конуспен немесе осы тұраққа арналған тікұшақтың өлшемі 1,2 D шеңберіне сәйкес келетін шаршының бұрыштарында орналасқан жалаулармен белгіленеді.

79. Жасанды жабындыда жер бойынша рульдеу үшін РЖ осьтік сызықтары және әуе бойынша бұрып-жылжу үшін РЖ-ның ені 0,15 м және ұзындығы 1,5 м үзілістермен 3,0 м сары немесе қызғылт сары түсті нүктелі сызықпен таңбаланады.

80. Жасанды жабыны жоқ жер бетінің үстінен әуемен бұрып-жылжу маршруттарын таңбалау жалаулармен немесе жол конустарымен белгіленеді.

81. Тікұшақтарға арналған қону алаңдары жел көрсеткішімен жабдықталады. Жел көрсеткішінің мөлшері мен түсі осы Нормалардың 30-тармағының талаптарына сәйкес келеді.

4-тарау. Сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының жарамдылығын айқындау тәртібі

82. Сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының жарамдылығын анықтау үшін Қону алаңын пайдаланушының немесе пайдаланушының бұйрығымен (шешімімен) қызметіне сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының объектілерін тексеру кіретін комиссия құрылады.

83. Комиссия құрамына Қону алаңын пайдаланушының немесе пайдаланушының функцияларына сертификатталмайтын әуеайлағын (тікұшақ айлағын), уақытша әуеайлағын (тікұшақ айлағын) және қону алаңын пайдалану, техникалық күтіп ұстау және қызмет көрсету мәселелері кіретін пайдаланушының қызметкерлері, сондай-ақ ұшу және (немесе) диспетчерлік құрам (бар болса) кіреді.

84. Сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының объектілерінің осы нормалардың талаптарына сәйкестігін тексеру үшін комиссияға мынадай құжаттар ұсынылады:

1) сертификатталмайтын әуеайлақ (тікұшақ айлағы), уақытша әуеайлақ (тікұшақ айлағы) және қону алаңы ауданында ұшуларды жүргізу жөніндегі Нұсқаулық;

Әуе кемесінің командирі әуеден таңдап алған және біржолғы тәртіппен пайдаланылатын қону алаңдарына ұшуларды жүргізу жөніндегі нұсқаулық талап етілмейді.

2) жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттары;

3) сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтардың), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтардың) және қону алаңдарының осы нормаларда белгіленген талаптарға және осы Нормаларға 2-қосымшада көрсетілген сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының сипаттамалары бойынша техникалық ұсынымдарға сәйкестігі туралы деректер;

4) ӘК ұшуларын орындау үшін қауіп төндіруі мүмкін кедергілердің орналасуы мен биіктігі туралы деректер;

5) көрнекі құралдар бойынша деректер (таңбалау, белгілері, маркерлер, жел көрсеткіші, кедергілерді жарықпен қоршауы, әуеайлақ шамдары);

6) радиотехникалық жабдық бойынша деректер (бар болса);

7) әуеайлақты (қону алаңын) және оның объектілерін электрмен жабдықтау жөніндегі деректер (бар болса);

8) ӘК-ні жанар-жағармай материалдарымен толтыруға арналған жабдық бойынша деректер (бар болса);

9) метеорологиялық жабдық бойынша деректер (бар болса);

10) өртке қарсы жабдық бойынша деректер;

11) авиациялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жоспары.

85. Осы Нормалардың 84-тармағында көрсетілген құжаттардың тізбесі Қону алаңы пайдаланушысының немесе пайдаланушының бірінші басшысы және мөрімен куәландырылған көшірмелер түрінде қоса беріледі.

86. Комиссияға осы Нормалардың 84-тармағында көрсетілген құжаттарды ұсыну үшін Қону алаңын пайдаланушының немесе пайдаланушының бұйрығымен (шешімімен) жауапты тұлға тағайындалады.

87. Комиссияның сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының тексеруі ҰҚЖ-ның, ӘК тұрақ орындарының, бұрып-жылжу жолдарының, қоршаудың, өртке қарсы жабдықтың, авариялық-құтқару жабдығының нақты жай-күйін, сондай-ақ ұшуларды метеорологиялық және радиотехникалық қамтамасыз етуді тексеруден басталады (олар болған кезде).

88. Келесі кезең пайдалану құжаттамасын қарау, комиссияға ұсынылған құжаттардағы деректерді сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының нақты жай-күйіне салыстыру болып табылады.

89. Сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының тексеру және тексеру нәтижелері бойынша комиссия объектілерінің нақты жай-күйін, қорытындыларын, ұсынымдарын, осы Нормаларға сәйкестігін көрсете отырып, екі данада Қону алаңының меншік иесі (пайдаланушысы) және уәкілетті ұйым үшін Акт жасайды, сондай-ақ Акттің мерзімін көрсете отырып (күзгі-қысқы немесе көктемгі-жазғы навигация кезеңіне) сертификатталмайтын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының), уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының пайдалануға жарамдылығы туралы қорытынды көрсетеді.

90. Актіге комиссияның барлық мүшелері қол қояды және үш жұмыс күні ішінде уәкілетті ұйымға жіберіледі.

91. Сертификатталмайтын әуеайлақ (тікұшақ айлағы), уақытша әуеайлақ (тікұшақ айлағы) және қону алаңы:

1) Актіде көрсетілген әуеайлақты (қону алаңын) зерттеп-қарауды орындаған комиссияның оң қорытындысы;

2) Актіде комиссия белгілеген кемшіліктерді жою шарттары орындалғанда пайдалануға жарамды деп танылады.

Сертификатталмайтын
әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын),
уақытша әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын) және қону
алаңдарын пайдалануға
жарамдылығы нормаларына
1-қосымша

Нысаны

БЕКІТЕМІН
____________________________
(пайдаланушының басшысы,
меншік иесі)
(қолы, ТАӘ (бар болса))
20___ ж. "___"_____________

Сертификатталмайтын әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын), уақытша әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және қону алаңдарын пайдалануға техникалық дайындық актісі

Атауы ______________________________________________________________

Пайдаланушы (меншік иесі)____________________________________________

(әуеайлақтың (қону алаңының) орналасқан жері

20____жылғы "_____" ________ № _____ бұйрығымен (шешіммен)

тағайындалған комиссия_____________________

белгіленген комиссияcы құрамында:

Комиссия төрағасы (ТАӘ (бар болса), лауазымы)_________________________

Комиссия мүшелері (ТАӘ (бар болса), лауазымы):_________________________

______________________________________________________________

кезеңінде құжаттарды қарады, әуеайлақтың (қону алаңының) техникалық

талаптарға сәйкестігіне нақты тексеру жүргізді және мынаны белгіледі:

№ р/с	Тексеру элементтері	Сәйкестік туралы қорытынды		Ескертпе
№ р/с	Тексеру элементтері	Иә	Жок	Ескертпе
1.	Сертификатталмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), уақытша әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) және қону алаңдары ауданында ұшуларды жүргізу жөніндегі нұсқаулық
2.	Сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының кедергілерге, жел бағытына қатысты орналасуы
3.	Жерді пайдалану құқығына арналған құжат
4.	Ұшу жолағының, оның ішінде ҰҚЖ, бұру-жылжу жолдарының геометриялық өлшемдері
5.	ҰҚЖ бағдары, қону және ұшу курстары
6.	Нақты әуе кемелері үшін тиісті ҰҚЖ, РЖ, ТО бетінің беріктігі
7.	Таңбалау белгілерімен жабдықтау
8.	Тұрақ орындарында арқандап байлау орындарында құрылғылардың болуы
9.	Жануарлар мен бөгде адамдардың кіруінен қорғау
10.	Радиотехникалық құралдармен жабдықтау (қажет болған жағдайда)
11.	Метеоақпаратпен қамтамасыз ету
12.	Жанар-жағармаймен қамтамасыз ету материалдармен
13.	Әуеайлақтағы алғашқы өрт сөндіру құралдары
14.	Авариялық-құтқару жұмыстарының болуы жабдықтар

Объектілердің нақты жағдайы: ___________________________________

Тұжырымдамалар мен ұсынымдар: _____________________________________

Қорытынды: _________________________________________________________

____________________________________________________________________

Комиссия төрағасы __________________________________________

(ТАӘ (бар болса), қолы)

Комиссия мүшелері: _________________________________________

(ТАӘ (бар болса), қолы)

Сертификатталмайтын
әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын),
уақытша әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын) және қону
алаңдарын пайдалануға
жарамдылығы нормаларына
2-қосымша

Сертификатталмаған әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының сипаттамалары бойынша техникалық ұсынымдар

1. Жоспардағы әуеден жақындау жолағы ұшу жолағына трапеция нысанында болады, оның бүйірлері ұшу жолақтарының бүйір шекараларын жалғастыруға 15%-ға бөлінетін сызықтармен түзіледі. ӘЖЖ аумағындағы кедергілердің биіктігі ҰҚЖ шетінен өтетін көлбеу шартты жазықтықтармен шектеледі.

2. ӘЖЖ-ның ішкі шекарасының ені - 90 м, алшақтық-15%, жалпы ұзындығы - 6000 м және ҰҚЖ-ның әр жағынан екі учаскеден тұрады, біріншісінде ұзындығы 50 м ҰҚЖ соңынан кедергілерді шектеу жазықтығы 1:50 еңіспен, екіншісінде ұзындығы 2950 м және 1:30 еңіспен өтеді. ӘЖЖ шекаралары сондай-ақ ӘК есептік түрінің ұшу-техникалық сипаттамаларына сүйене отырып айқындалуы мүмкін.

3. Түнде пайдаланылатын, аспаптар бойынша қонуға кіруге арналмаған сертификатталмаған әуеайлақтары (тікұшақ айлақтары), уақытша әуеайлақтары (тікұшақ айлақтары) және қону алаңдары үшін жоспарындағы кедергілерді шектеу беттері трапециялық нысанды болады, оның бүйірлері ҚСЖ-ның шетінен ҰҚЖ осіне 6° бұрышпен таралатын, СҚА-ның сыртқы шекарасынан, ал ол болмаған кезде - ҰҚЖ шетінен (табалдырықтан) өтетін сызықтармен қалыптасады. Әуеден жақындау жолағы бағытындағы кедергілерді шектеу бетінің ұзындығы кемінде 2500 м құрайды, ҰҚЖ соңынан басталады және ҰҚЖ осіне қарай 3° еңкею бұрышы болады. Кедергілерді шектеудің бүйір беті СҚА шетінен басталады және оған еңкею бұрышы 20°-дан 50 м биіктікке дейін, бұдан әрі көлденең учаске ҰҚЖ осінен 120 м қашықтыққа дейін болады.

4. Егер кедергілер көрсетілген шектеу беттерінен шығып кетсе, сертификатталмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), уақытша әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) және қону алаңдары ауданында ұшуларды жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа кедергі сипатталған жағдайда, аспаптарды пайдаланбай қонуға кіру үшін күндіз қону алаңдарын пайдалануға рұқсат етіледі.

5. Қонуға нақты кіру жүйелерімен жабдықталған Қону алаңдары үшін Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 381 бұйрығымен (тізілімде тіркелген) бекітілген Азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларының талаптарына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №12303 болып тіркелген) сәйкес қонуға нақты кіру санатына қарай әуеайлақтар үшін белгіленген талаптар қолданылады.

6. ӘК-ні тұрақ орнында сақтау кезінде, ӘК түрлері бойынша пайдалану-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес ӘК орнынан жылжып кетпеуі және зақым келмеуі үшін оларды бекіту керек.

7. Зәкір тектес бекітпелерді бекіту арқанының беріктігіне қарай таңдалады. Зәкірлі бекітпелер беріктігін оларды орнатқаннан кейін бір айдың ішінде тексерілуі тиіс. Одан кейінгі тексерулер мерзімі - екі жылда бір рет. Тексеру шығыршық пен анкерді есептік үдетуі 25%-дан артатын сынама үдетумен күштеп қажау арқылы жасалады. Зәкір шығыршығының сынама үдеуінің қосымшасының ұзақтығы 10 минуттан кем болмауы тиіс. Зәкірлі бекітпелер диаметрі 15-20 мм темірден жасалатын металл штопорлар түрінде қолданылады. Штопордың сақинаға дейінгі ұзындығы 1 м, сақинаның диаметрі 12 см. Бекітпелер қызыл және қызғылт сары түске боялуы керек. Құмдақ, батпақты топырақта диаметрі 16-20 см, ұзындығы 1-1,2 м, айқастырылған екі бөренеден жасалған бекітпені қолданған жөн. Айқасқан тұстың ортасы диаметрі 20 мм металл діңгек темір арқан бекітетін сақина тәрізді иіліп аяқталады. Айқас тұсы топыраққа 1,2-1,5 м тереңдікке салынып, топырақпен көміледі де әр қабаты нығыздалады, бекітпенің ағаш бөлігін антисептикалық материалмен орайды.

8. Кіру маркерлері ҰҚЖ-ның басы мен соңы сызығында оның бүйір шекарасынан 1 ден 5 м дейінгі қашықтықта орнатылады.

Кіру маркерінің үш қырлы призма түрі болады. Жартылай алғанда маркер табаны 1,2 м негіздемесімен теңбүйірлі үш бұрыш тәріздес келеді. Кіру маркерінің бетінде ҰҚЖ жағында қызыл және ақ түсті ауыспалы тік жолақтар, қарама - қарсы жағында қара және ақ түсті тік ауыспалы жолақтар болады. Шеткі жолақтар сәйкесінше қара немесе қызыл болады. Кіріс маркерлерінің өлшемдері мен нысаны осы Техникалық ұсынымдарға 1-қосымшада көрсетілген.

9. Шекаралық маркерлер техникалық ұсынымдарға 3-қосымшаның суретіне сәйкес бүйірлік шекаралар бойымен бір-бірінен 100 м және ҰҚЖ шетінен 1 м қашықтықта орнатылады. Маркер қызыл және ақ немесе қара және ақ түстердің ауыспалы жолақтарымен боялған, ал конустың жоғарғы бөлігі ақ түске боялған, төменгі жолақ қара түске боялған.

10. Уақытша әуеайлақтарда, қону алаңдарында кіру маркерлері және шекаралық маркерлер ретінде Техникалық ұсынымдарға 2-қосымшаның суретіне сәйкес өлшемі 1,4 х 0,7 м қызыл-ақ түсті жалаушаларды қолдануға жол беріледі.

11. "Т" қону маркері ұшу жолағының шетінен 3 м және оның басынан 50 м қашықтықта ҚЖЖ-ға орнатылады және осы Техникалық ұсынымдарға 4-қосымшаның суретіне сәйкес 5х10 м (үш жайма 5х1 м) мөлшерінде болады.

12. Қажет болған жағдайда әуеайлақтарда (қону алаңдарында) осы Техникалық ұсынымдарға 6-қосымшаның қосымшаларының суреттеріне сәйкес қосымша маркерлер мен белгілер орнатылуы мүмкін.

13. Топырақ әуеайлағының пайдалану жағдайы ұшу алаңындағы топырақтың беріктігімен сипатталады, ол топырақтың түріне, оның ылғалдылығына, гранулометриялық құрамына және тығыздалу дәрежесіне байланысты.

14. Топырақтың беріктігі У-1 соққысының көмегімен немесе ұшу жолағының жұмыс бөлігі, РЖ және ТО бойынша рульдеу жылдамдығы 8 - 15 км/сағ толық ұшу салмағы бар ұшақты сынамалы рульдеу арқылы, кейіннен ӘК дөңгелектерінен жолтабанның тереңдігін өлшеу арқылы анықталады.

15. У-1 соққыларымен өлшеу жер асты ұшу-қону жолағының (бұдан әрі - МЖӘ) шеткі (бастапқы) учаскелерінде қону аймағының басынан аяғына дейін 25 м-ден кейін, орта учаскелерде 50 м-ден кейін жүргізілуі керек.

16. Шөптің биіктігі 20 см-ден асатын ұшу жолақтарында ӘК пайдалануға жол берілмейді.

17. Тереңдігі 6 см-ге дейінгі жолтабан 3-5 тонналық металл роликтермен домалату арқылы жойылады. ӘК-ні одан әрі пайдалану үшін қауіп төндіретін бетінің ақаулары дереу жойылады. Тереңдігі 15 см - ден аспайтын жолтабан мен шұңқырлар алдымен қарапайым топырақпен, содан кейін 10-12 см қабаты бар өсімдік топырағымен жабылады. Жолтабанның тереңдігі 20 см-ге дейін, топырақты тығыздау бір қабатта, ал 20 см-ден астам-екі қабатта жүзеге асырылады. Жолтабанды құммен, қиыршық таспен, шлакпен немесе ұшу жолағының топырағынан ерекшеленетін басқа материалдармен жабылмайды.

18. Жер асты ұшу алаңының беткі қабатын бақылау микротегіссіздіктерді анықтаудан тұрады.

Микротегіссіздіктер көзбен шолу немесе автомобильдің жүруі арқылы тексеріледі. Микротегіссіздіктер шамалары үш метрлік рельс пен ұшу алаңының топырақ (қарлы) беті арасындағы саңылау бойынша тексеріледі.

19. Сертификатталмаған әуеайлақ, уақытша әуеайлақ және қону алаңы тұтастай алғанда немесе ұшу алаңының жекелеген учаскелері мынадай:

1) ұшу-қону жолағының бүкіл ұзындығындағы немесе оның бөлігінің 1/6 бөлігінен асатын кез келген учаскедегі деселеромермен өлшеу арқылы алынған ілінісу коэффициентінің мәні 0,3 мәнінен төмен (немесе АТТ-2 өлшеу арқылы алынған 0,18 мәнінен төмен);

2) осьтің екі жағынан жақын орналасқан ЖҰҚЖ учаскелеріндегі ілінісу коэффициентінің мәндерінің айырмашылығы 0,2 мәнінен асқан;

3) ЖҰҚЖ мен ТҰҚЖ-ның жұмыс бөлігіндегі атмосфералық жауын-шашын қабатының қалыңдығы (қар, батпақ, су) рұқсат етілген мәндерден жоғары;

4) тазартылған және тазартылмаған учаскелердің қардан түйісуі 1:10-нан астам еңіске ие;

5) жер бетінде бөгде заттардың, оның ішінде бетін бұзу өнімдерінің, мұз кесектерінің және тығыздалған қардың болуы;

6) ҰҚЖ, РЖ беріктігі осы әуеайлақта пайдалануға рұқсат етілген ӘК үшін жеткіліксіз;

7) топырақ әуеайлақтарындағы топырақ беріктігінің көрсеткіштері (тығыздалған қар жамылғысы) ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулықтың талаптарында белгіленген мәндерден төмен;

8) топырақ ҰҚЖ, ТО бастапқы учаскелерінде, қозғалтқыштарды сынау орындарында және бұрып-жылжу жолдарында құмды және құмды сазды топырақтар үшін тығыздалу коэффициентімен сипатталатын топырақтың тығыздалу дәрежесі - 0,95-тен төмен, сазды және сазды топырақтар үшін-1,0-ден төмен; топырақ ҰҚЖ-ның орташа учаскелерінде тиісінше-0,9 және 0,95-тен төмен, ал ұшу алаңы үшін - 0,8 және 0,85;

9) тереңдігі 5 см-ден асатын топырақтың суланған жоғарғы қабатының болуы;

10) топырақ ұшу жолағының жұмыс бөлігінің кез келген бағытындағы микро біркелкі еместігі 10 см ден асқан;

11) ҰҚЖ-да күндізгі таңбалау белгілері, сондай-ақ топырақ (қарлы) әуеайлақтарда орнатылатын тасымалданатын белгілер жоқ, не техникалық талаптарға сәйкес келмейді, олардың көрінуі қамтамасыз етілмеген жағдайларда пайдалануға дайын емес болып есептеледі

20. Қону алаңында осы Техникалық ұсынымдарға 5-қосымшаның суретіне сәйкес жел көрсеткішімен жабдықталады, ол қызметтік ғимаратта немесе діңгекте бөлек орнатылады және ұшу алаңының кез келген нүктесінен және ауадан көрінеді, барлық бағыттағы желдерге еркін қол жеткізе алады және 360 градусқа еркін бұрылады. Қажетті көрінуді қамтамасыз ету үшін жел көрсеткіші сәйкес өлшемдерге ие және ұзындығы екі түстің комбинациясы бар: АҚ және қара немесе АҚ және қызғылт сары-қызыл. Уақытша әуеайлақтар мен қону алаңдарында жел көрсеткішінің орнына діңгекте нығайтылатын осы Техникалық ұсынымдарға 11-қосымшаның суретіне сәйкес өлшемі 1,4 х 0,7 м қызыл-ақ түсті жалаушаларды қолдануға рұқсат етіледі.

21. Бөгде адамдардың, көліктің және жануарлардың периметрі бойынша аумаққа еркін кіруін болдырмау үшін қоршау жабдықталады.

22. Уақытша әуеайлақтарда және ұшу жүзеге асырылатын Қону алаңдарында 3 айдан аспайтын және пайдаланушының ұшу жолағында қауіпсіздікті қамтамасыз еткен кезде қоршаулар орнатпауға жол беріледі.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
1-қосымша

Сурет. Кіру маркері

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
2-қосымша

Сурет. Жалауша - кіру белгісі немесе шекаралық маркер

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
3-қосымша

Сурет. Шекаралық маркер

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
4-қосымша

Сурет. "Т" қондыру маркері

"Т" қондыру маркері 6 жайма жинағынан тұрады: үшеуі - ақ және үшеуі - қызыл түсті. Барлық кластағы топырақты ұшу-қону жолағы үшін белгі беру жаймаларының көлемі 5 х 1 м-ге тең.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
5-қосымша

Қону алаңының мақсаты	а(м)	б(м)	в(м)
Ұшақтар үшін	3,6	0,9	0,4
Тікұшақтар үшін	2,4	0,6	0,3
Аса жеңіл әуе кемелері үшін	1,0	0,3	0,15

Сурет. Жел көрсеткішінің өлшемдері

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
6-қосымша

Сурет. ҰҚЖ таңбалау белгілерімен жабдықтың сызбасы

1-жолақтың ортасының белгісі; 2 - шекаралық белгі; 3 – "Т" отырғызу белгісі; 4 - қону аймағының белгісі; 5 - бұрыштық белгі; 6 - кіру белгісі; 7 - бүйірлік шекара белгісі; 8 - осьтік белгі; 9 – ҰА және ЖЖРП арасындағы осьтік белгі; 10 - жақындау белгісі.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
7-қосымша

Сурет. Жақындату маркері

Жақындату маркері жазық бетті үш бұрыш түрінде келеді.

Маркердің бетін жазғы кезеңде - ақ түске, ал қысқы кезеңде - ортасында ені 06 м қызғылт сары не қызыл түске боялған жолағы бар қара түске боялады.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
8-қосымша

Сурет. Ұшу алаңының соңы мен жақын жетекті радиомаяк (ЖЖРМ) арасындағы осьтік маркер

Ұшу алаңының соңы мен ЖЖРМ арасындағы осьтік маркерлер теңбүйірлі үшбұрыш түрінде орындалады және қызыл (қызғылт сары) және қара түстердің ауыспалы жолақтарымен боялады, белгінің шеткі жолақтары қызыл (қызғылт сары) түске боялады.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
9-қосымша

Сурет. Жерге түсу аймағының маркері

Жерге түсу аймағының маркері үш қырлы призма тәріздес болады. Жартылай алғанда маркер тегіс бетті 0,9 м үш бұрыш секілді болып келеді. Маркер ағаш қаңқадан жасалып.

Жерге түсу аймағы маркердің қону жағындағы беті жазғы кезеңде - ақ түске, қысқы кезеңде - қара түске боялады. Қарама қарсы беті қызыл (қызғылт сары) түске боялады.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
10-қосымша

Сурет. Жолақ ортасың маркері

1-қанқа (бөрене 0,04 x 0,08), 2-оң беті (фанера), 3-тірек (0,04 х 0,04 ағаш), 4-жарықты сигнал арматурасы

Орталық белгісі анық көріну үшін диаметрі 0,9 м шеңберге бір-бірінен бірдей арақашықтықпен орналасқан 12 дана сары шамдармен жабдықтауға болады.

Сертификатталмаған
әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары),
уақытша әуеайлақтар
(тікұшақ айлақтары) және қону
алаңдары сипаттамалары
бойынша техникалық
ұсынымдарға
11-қосымша

Сурет. Жалау-жел көрсеткіші

Сертификатталмайтын
әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын),
уақытша әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын) және қону
алаңдарын пайдалануға
жарамдылығы нормаларына
3-қосымша

Сурет. Тұрақ орнын белгілеу. Сандардың пішіні мен өлшемдері (м) және таңбалау әріптері

Сурет. Денсаулық сақтау мекемесі жанындағы қону алаңын тану таңбалауы

Сертификатталмайтын
әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын),
уақытша әуеайлақтарды
(тікұшақ айлақтарын) және қону
алаңдарын пайдалануға
жарамдылығы нормаларына
4-қосымша

Сурет. Жасанды жабынмен қону алаңын таңбалау схемасы

Сурет.

Жасанды жабыны жоқ тікұшақ қону алаңының жұмыс алаңын белгілеу:

1-қону алаңының жұмыс алаңы; 2-жартылай конус немесе призма;

3-жалаулар-бағдарлар немесе сигнал конусы

Об утверждении Норм годности к эксплуатации несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок