Об утверждении формы, Правил ведения и хранения трудовых книжек

Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 20 апреля 2015 года № 241. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 23 мая 2015 года № 11142. Утратил силу приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 15 декабря 2015 года № 971

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения и социального развития РК от 15.12.2015 № 971 (вводится в действие с 01.01.2016).

В соответствии с подпунктом 29) статьи 16 Трудового кодекса Республики Казахстан от 15 мая 2007 года ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить:
1) форму трудовой книжки согласно приложению 1 к настоящему приказу;
2) Правила ведения и хранения трудовых книжек согласно приложению 2 к настоящему приказу.
2. Департаменту труда и социального партнерства Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе нормативных правовых актов Республики Казахстан «Әділет»;
3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан Аргандыкова Д.Р.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр Т. Дуйсенова

Приложение 1
к приказу Министра здравоохранения
и социального развития
Республики Казахстан
от 20 апреля 2015 года № 241

Форма трудовой книжки

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы Еңбек кітапшасы Трудовая книжка Тегі ________________________________________________________________ Фамилия Аты _________________________________________________________________ Имя Әкесінің аты (ол бар болса)__________________________________________ Отчество (при его наличии) Туған күні __________________________________________________________ Дата рождения Білімі ______________________________________________________________ Образование Мамандығы, біліктілігі ______________________________________________ Специальность, квалификация Толтырылган күні 20__ жылғы «__» _______________ Дата заполнения Қызметкердің қолы ___________________________________________________ Подпись работника Жұмыс беруші уәкілеттік берген адамның қолы _________________________________________________ Подпись уполномоченного работодателем лица

Жұмысы туралы мәліметтер Сведения о работе
№	күні число		айы месяц	жылы год	Жұмысқа қабылдау туралы, басқа жұмысқа ауыстыру туралы (лауазымы көрсетіледі) және еңбек шартының тоқтатылуы (себептері мен заңның бабына сілтемелер көрсетіледі) туралы мәліметтер Сведения о приеме на работу, о переводах на другую работу (с указанием должности) и прекращении трудового договора (с указанием причины и ссылки на статью закона)	Жазу (құжат, оның күні мен нөмірі) негіздеме На основании чего внесена запись (документ, его дата и номер)
1	2				3	4
Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтер Сведения о награждениях и поощрениях
№	күні число	айы месяц		жылы год	Ұйымдағы жұмысқа байланысты ордендермен, медальдармен және грамоталармен наградтаулар, құрметті атақтар беру және көтермелеулер туралы мәліметтер Сведения о награждениях орденами, медалями и грамотами, присвоении почетных званий и поощрениях, связанных с работой в организации	Жазуға (қужат, оның күні мен нөмірі) негіздеме На основании чего внесена запись (документ, его дата и номер)
1	2				3	4

Приложение 2
к приказу Министра здравоохранения
и социального развития
Республики Казахстан
от 20 апреля 2015 года № 241

Правила ведения и хранения трудовых книжек

1. Общие положения

1. Настоящие Правила ведения и хранения трудовых книжек (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 29) статьи 16 Трудового кодекса Республики Казахстан (далее - Кодекс) от 15 мая 2007 года и определяют порядок ведения и хранения трудовых книжек.
2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:
1) трудовая книжка - документ, содержащий сведения о трудовой деятельности работника;
2) акты работодателя - приказы, распоряжения, инструкции, положения, правила трудового распорядка, издаваемые работодателем;
3) работодатель - физическое или юридическое лицо, с которым работник состоит в трудовых отношениях;
4) вкладыш - неотъемлемая часть трудовой книжки, которая оформляется и ведется работодателем в том же порядке, что и трудовая книжка.

2. Порядок ведения и хранения трудовых книжек

3. Трудовая книжка (при ее наличии) ведется работодателем для подтверждения трудовой деятельности работника и состоит из двух разделов «Сведения о работе» и «Сведения о награждениях и поощрениях».
4. В трудовую книжку вносятся:
1) сведения о работнике: фамилия, имя, отчество (при его наличии), дата рождения, образование, квалификация, специальность;
2) сведения о работе: прием на работу, перевод на другую работу, прекращение трудового договора;
3) сведения о награждениях и поощрениях.
Записи о применении дисциплинарных взысканий в отношении работника в трудовую книжку не вносятся.
5. Все записи в трудовой книжке о датах заключения трудового договора либо его прекращения, перевода на другую работу, а также о награждениях и поощрениях производятся арабскими цифрами (число и месяц двузначными цифрами, год указывается полностью) и вносятся первым руководителем либо уполномоченным им должностным лицом после издания соответствующего акта работодателя и соответствуют его тексту. При прекращении трудового договора запись в трудовой книжке вносится не позднее дня прекращения трудового договора.
6. Сведения о работнике записываются на первой странице трудовой книжки и заверяются первым руководителем либо уполномоченным им должностным лицом, печатью организации (при ее наличии).
Фамилия, имя, отчество (при его наличии) (полностью без сокращений) и дата рождения указываются на основании документов, удостоверяющих личность.
Образование, специальность и квалификация указываются на основании документов об образовании.
7. В разделе «Сведения о работе» отдельной строкой в виде заголовка указывается полное наименование работодателя.
8. Записи о наименовании должности, на которую принят работник, производятся на основании трудового договора, акта работодателя, штатного расписания организации.
9. Если за время работы работника изменится наименование работодателя, то в графе 3 раздела «Сведения о работе» отдельной строкой производится соответствующая запись, а в графе 4 раздела «Сведения о работе» указывается основание изменения наименования (дата и номер справки о государственной регистрации (перерегистрации) юридического лица или удостоверение личности физического лица - работодателя).
10. В раздел «Сведения о награждениях и поощрениях» вносятся следующие сведения:
1) о награждениях государственными наградами Республики Казахстан и присвоении почетных званий;
2) о награждениях почетными грамотами, нагрудными знаками, дипломами;
3) о поощрениях за успехи в труде, в соответствии с трудовым, коллективным договорами и актами работодателя.
11. В случае выявления в трудовой книжке неправильной или неточной записи сведений о трудовой деятельности работника исправления производятся работодателем, которым была внесена соответствующая запись.
12. Если работодатель - юридическое лицо, внесший неправильную или неточную запись, реорганизовано, исправления вносятся его правопреемником.
13. Изменение записей о фамилии, имени, отчестве (при его наличии) и дате рождения работника производится работодателем по последнему месту работы на основании документов, удостоверяющих личность, свидетельства о браке, расторжении брака, об изменении фамилии, имени, отчества. Указанные изменения вносятся на первой странице (титульном листе) трудовой книжки. Одной чертой зачеркивается прежняя фамилия или имя, отчество (при его наличии), дата рождения и записываются новые данные. Ссылки на соответствующие документы записываются на внутренней стороне обложки и заверяются подписью руководителя или уполномоченного им лица и печатью организации (при его наличии).
14. Изменение сведений о работе производится в следующем порядке: после указания соответствующего порядкового номера, даты внесения записи в графе 3 раздела «Сведения о работе» производится следующая запись: «Запись за № ___ недействительна. Принят на должность_______» и в графе 4 раздела «Сведения о работе» повторяется дата и номер приказа (распоряжения) работодателя, запись из которого неправильно внесена в трудовую книжку.
В случае незаконного расторжения трудового договора, перевода и восстановления на прежней работе производится следующая запись: «Запись за № ______ недействительна, восстановлен на прежней должности».
При изменении формулировки причины расторжения трудового договора производится следующая запись: «Запись за № ____ недействительна, трудовой договор прекращен (или расторгнут)» и указывается новая формулировка. В графе 4 раздела «Сведения о работе» в этом случае делается ссылка на приказ о восстановлении на работе или изменении формулировки причины прекращения трудового договора.
15. Сведения о трудовой деятельности исправляются в соответствии с документами, подтверждающими трудовую деятельность работника согласно статье 34 Кодекса.
16. В разделах «Сведения о работе» и «Сведения о награждениях и поощрениях» трудовой книжки зачеркивание ранее внесенных неточных или неправильных записей не допускается.
17. При прекращении с работником трудового договора все записи о работе, награждениях и поощрениях, внесенные в трудовую книжку за время работы у работодателя, заверяются первым руководителем либо уполномоченным им должностным лицом, печатью организации (при его наличии).
18. В случае, если в трудовой книжке заполнены все страницы одного из разделов, то в нее вшивается вкладыш между последней страницей и обложкой трудовой книжки.
Нумерация записей во вкладыше продолжает нумерацию записей в трудовой книжке.
Вкладыш без трудовой книжки недействителен.
19. По желанию работника трудовая книжка в период действия трудовых отношений хранится у работодателя по месту работы. Порядок хранения трудовых книжек определяется работодателем самостоятельно.
20. Кадровая служба либо уполномоченное работодателем должностное лицо ведет книгу учета движения трудовых книжек и вкладышей в них, в которой регистрируются все трудовые книжки, принятые от работников, а также выданные работникам.
При получении трудовой книжки в связи с прекращением трудового договора работник расписывается в книге учета движения трудовых книжек и вкладышей в них.
21. В случае смерти работника трудовая книжка выдается его родственникам под роспись или высылается почтой по их требованию.
Трудовые книжки, не полученные работниками при прекращении трудового договора либо его ближайшими родственниками, в случае смерти работника хранятся в течение двух лет в кадровой службе организации отдельно от остальных трудовых книжек.

Еңбек кітапшаларының нысанын, оларды жүргізу және сақтау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 20 сәуірдегі № 241 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 23 мамырда № 11142 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 15 желтоқсандағы № 971 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 15.12.2015 № 971 (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек кодексінің 16-бабының 29) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Мыналар:
1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес еңбек кітапшасының нысаны;
2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Еңбек кітапшаларын жүргізу және сақтау қағидалары бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;
3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрi Д.Р. Арғындықовқа жүктелсiн.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Т. Дүйсенова

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау және әлеуметтiк
даму министрiнiң
2015 жылғы 20 сәуірдегі
№ 241 бұйрығына
1-қосымша

Еңбек кітапшасының нысаны

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы Еңбек кітапшасы Трудовая книжка Тегі ________________________________________________________________ Фамилия Аты _________________________________________________________________ Имя Әкесінің аты (ол бар болса)_______________________________________________________________ Отчество (при его наличии) Туған күні __________________________________________________________ Дата рождения Білімі ______________________________________________________________ Образование Мамандығы, біліктілігі ______________________________________________ Специальность, квалификация Толтырылған күні 20__ жылғы «__» ____________________________________ Дата заполнения Қызметкердің қолы ___________________________________________________ Подпись работника Жұмыс беруші уәкілеттік берген адамның қолы _________________________________________________ Подпись уполномоченного работодателем лица

Жұмысы туралы мәліметтер Сведения о работе
№	күні число		айы месяц	жылы год	Жұмысқа қабылдау туралы, басқа жұмысқа ауыстыру туралы (лауазымы көрсетіледі) және еңбек шартының тоқтатылуы (себептері мен заңның бабына сілтемелер көрсетіледі) туралы мәліметтер Сведения о приеме на работу, о переводах на другую работу (с указанием должности) и прекращении трудового договора (с указанием причины и ссылки на статью закона)	Жазуға (құжат, оның күні мен нөмірі) негіздеме На основании чего внесена запись (документ, его дата и номер)
1	2				3	4
Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтер Сведения о награждениях и поощрениях
№	күні число	айы месяц		жылы год	Ұйымдағы жұмысқа байланысты ордендермен, медальдармен және грамоталармен наградтаулар, құрметті атақтар беру және көтермелеулер туралы мәліметтер Сведения о награждениях орденами, медалями и грамотами, присвоении почетных званий и поощрениях, связанных с работой в организации	Жазуға (қужат, оның күні мен нөмірі) негіздеме На основании чего внесена запись (документ, его дата и номер)
1	2				3	4

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау және әлеуметтiк
даму министрiнiң
2015 жылғы 20 сәуірде
№ 241 бұйрығына
2-қосымша

Еңбек кітапшаларын жүргізу және сақтау қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы Еңбек кітапшаларын жүргізу және сақтау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 16-бабының 29) тармақшасына сәйкес әзірленді және еңбек кітапшаларын жүргізу және сақтау тәртібін айқындайды.
2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) еңбек кітапшасы – қызметкердің еңбек қызметі туралы мәліметтерді қамтитын құжат;
2) жұмыс берушінің актілері – жұмыс беруші шығаратын бұйрықтар, өкімдер, нұсқаулықтар, ережелер, еңбек тәртібінің қағидалары;
3) жұмыс беруші – қызметкер еңбек қатынастарында тұратын заңды немесе жеке тұлға;
4) қосымша парақ – жұмыс беруші еңбек кітапшасы сияқты тәртіппен ресімдейтін және жүргізетін еңбек кітапшасының ажырамас бөлігі.

2. Еңбек кітапшаларын жүргізудің және сақтаудың тәртібі

3. Еңбек кітапшасын (ол бар болса) жұмыс беруші қызметкердің еңбек қызметін растау үшін жүргізеді және «Жұмысы туралы мәліметтер» мен «Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтер» деген екі бөлімнен тұрады.
4. Еңбек кітапшасына:
1) қызметкер туралы мәліметтер: тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса), туған күні, білімі, біліктілігі, мамандығы;
2) жұмысы туралы мәліметтер: жұмысқа қабылдау, басқа жұмысқа ауыстыру, еңбек шартының тоқтатылуы;
3) наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтер енгізіледі.
Қызметкерге қатысты тәртіптік жаза қолдану туралы жазбалар еңбек кітапшасына енгізілмейді.
5. Еңбек кітапшасындағы еңбек шартын жасау не оны тоқтату, басқа жұмысқа ауысу, сондай-ақ наградтаулар мен көтермелеулер туралы барлық жазбалар араб сандарымен жазылады (күні мен айы екі таңбалы санмен, жылы толық көрсетіледі) және бірінші басшы не ол уәкілеттік берген лауазымды адам жұмыс берушінің тиісті актісі жарияланғаннан кейін енгізеді және жазба оның мәтініне сәйкес келуі тиіс. Еңбек шарты тоқтатылған кезде, еңбек кітапшасына жазба еңбек шарты тоқтатылған күнінен кешіктірілмей енгізіледі.
6. Қызметкер туралы мәліметтер еңбек кітапшасының бірінші бетіне жазылады және бірінші басшының не ол уәкілеттік берген лауазымды адамның қолымен, ұйымның мөрімен (ол бар болса) расталады.
Тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) (қысқартылмай толық) мен туған жылы жеке басын куәландыратын құжаттардың негізінде көрсетіледі.
Білімі, мамандығы мен біліктілігі білімі туралы құжаттардың негізінде көрсетіледі.
7. «Жұмысы туралы мәліметтер» деген бөлімде жұмыс берушінің толық атауы жеке жолда тақырып түрінде көрсетіледі.
8. Қызметкер қабылданған лауазымның атауы туралы жазбалар еңбек шартының, жұмыс беруші актісінің, ұйымның штат кестесінің негізінде жүргізіледі.
9. Егер қызметкер жұмыс істеп жүрген кезде жұмыс берушінің атауы өзгерсе, онда «Жұмысы туралы мәліметтер» деген бөлімнің 3-бағанында жеке жолға тиісті жазба жазылады, ал «Жұмысы туралы мәліметтер» деген бөлімнің 4-бағанында атауын өзгерту негіздемесі (заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтаманың күні мен нөмірі немесе жеке тұлғаның – жұмыс берушінің жеке куәлігі) көрсетіледі.
10. «Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтер» деген бөлімге мынадай:
1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларымен наградталуы және құрметті атақтар берілгені туралы;
2) құрмет грамоталарымен, төс белгілерімен, дипломдармен наградталуы туралы;
3) еңбектегі жетістіктері үшін еңбек, ұжымдық шарттар мен жұмыс берушінің актілеріне сәйкес көтермелеулер туралы мәліметтер енгізіледі.
11. Еңбек кітапшасында қызметкердің еңбек қызметі туралы жаңсақ немесе нақты емес жазбалар анықталған жағдайда, өзгерістерді тиісті жазбаны енгізген жұмыс беруші жүзеге асырады.
12. Егер жаңсақ немесе нақты емес жазбаларды енгізген жұмыс беруші – заңды тұлға қайта ұйымдастырылса, өзгерістерді оның құқықтық мирасқоры енгізеді.
13. Қызметкердің тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) және туған күні туралы жазбаларды өзгертуді жеке басын растайтын құжаттардың, неке туралы, некені бұзу туралы, тегін, атын, әкесінің атын өзгерткені туралы куәліктердің негізінде соңғы жұмыс орны бойынша жұмыс беруші жүргізеді. Көрсетілген өзгерістер еңбек кітапшасының бірінші бетіне (титулдық парақ) енгізіледі. Бір сызықпен бұрынғы тегі немесе аты, әкесінің аты (ол бар болса), туған күні сызылып тасталады және жаңа деректер жазылады. Тиісті құжаттарға сілтемелер мұқабаның ішкі жағына жазылады және басшының немесе ол уәкілеттік берген адамның қолымен және ұйымның мөрімен (ол бар болса) расталады.
14. Жұмысы туралы мәліметтерді өзгерту мынадай тәртіппен жүргізіледі: «Жұмысы туралы мәліметтер» деген бөлімнің 3-бағанында тиісті реттік нөмірі, жазба енгізілген күні көрсетілгеннен кейін мынадай: «№_______жазбаның күші жойылған. _______ лауазымына қабылданған» деген жазба жүргізіледі және «Жұмысы туралы мәліметтер» деген бөлімнің 4-бағанында жұмыс берушінің еңбек кітапшасына жазбасы қате енгізілген бұйрығының (өкімінің) күні және нөмірі қайталанады.
Еңбек шарты заңсыз бұзылған, бұрынғы жұмысына ауыстырылған және қалпына келтірілген жағдайда мынадай: «№____ жазбаның күші жойылған, бұрынғы жұмысына қайта қабылданған» деген жазба жүргізіледі.
Еңбек шартының бұзылу себебінің тұжырымы өзгерген жағдайда мынадай: «№ ____ жазбаның күші жойылған, еңбек шарты тоқтатылған (немесе бұзылған)» деген жазба жүргізіледі және жаңа тұжырымы көрсетіледі. Бұл жағдайда «Жұмысы туралы мәліметтер» деген бөлімнің 4-бағанында жұмысқа қайта қабылдау немесе еңбек шартының тоқтатылу себебінің тұжырымын өзгерту туралы бұйрыққа сілтеме жасалады.
15. Еңбек қызметі туралы мәліметтер Кодекстің 34-бабына сәйкес қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттарға сәйкес түзетіледі.
16. Еңбек кітапшасындағы «Жұмысы туралы мәліметтер» және «Наградтаулар мен көтермелеулер туралы мәліметтер» деген бөлімдерде бұрын енгізілген қате немесе нақты емес жазбаларды сызып тастауға жол берілмейді.
17. Қызметкермен еңбек шарты тоқтатылған кезде жұмыс берушіде жұмыс істеген уақытында еңбек кітапшасына енгізілген жұмысы, наградтаулар мен көтермелеулер туралы барлық жазбалар бірінші басшының не ол уәкілеттік берген лауазымды адамның қолымен, ұйымның мөрімен (ол бар болса) расталады.
18. Еңбек кітапшасындағы бөлімдердің біреуінің барлық беттері толтырылған жағдайда, еңбек кітапшасының соңғы парағы мен мұқаба арасына оған қосымша парақ қосылады.
Қосымша парақтағы жазбалардың нөмірленуі еңбек кітапшасындағы жазбаның нөмірленуін жалғастырады.
Еңбек кітапшасы болмаса, қосымша парақ жарамсыз.
19. Қызметкердің қалауы бойынша еңбек қатынастарының қолданылу кезеңінде еңбек кітапшасы жұмыс орны бойынша жұмыс берушіде сақталады. Еңбек кітапшаларын сақтау тіртібін жұмыс беруші өз бетінше айқындайды.
20. Кадр қызметі не жұмыс беруші уәкілеттік берген лауазымды адам еңбек кітапшалары мен олардың қосымша парақтарын есепке алу кітабын жүргізеді, онда қызметкерлерден қабылдап алынған, сондай-ақ қызметкерлерге берілген барлық еңбек кітапшалары тіркеледі.
Еңбек шартының тоқтатылуына байланысты қызметкер еңбек кітапшасын алған кезде еңбек кітапшалары мен олардың қосымша парақтарын есепке алу кітабына қолын қояды.
21. Қызметкер қайтыс болған жағдайда еңбек кітапшасы оның туыстарына қол қойғыза отырып беріледі немесе олардың талаптары бойынша почта арқылы жіберіледі.
Еңбек шарты тоқтатылған кезде қызметкерлер не қызметкер қайтыс болған жағдайда оның жақын туыстары алмаған еңбек кітапшалары ұйымның кадр қызметінде қалған еңбек кітапшаларынан бөлек екі жыл бойы сақталады.