Об утверждении Инструкции по разработке проектов рекультивации нарушенных земель

Приказ и.о. Министра национальной экономики Республики Казахстан от 17 апреля 2015 года № 346. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 3 июня 2015 года № 11256. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 2 августа 2023 года № 289.

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 02.08.2023 № 289 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 4) пункта 1 статьи 14, подпунктом 3) пункта 1 статьи 140, со статьями 149 и 150 Земельного кодекса Республики Казахстан от 20 июня 2003 года ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Инструкцию о разработке проектов рекультивации нарушенных земель согласно приложению 1 к настоящему приказу.

2. Департаменту развития инфраструктуры экономики Министерства национальной экономики Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течении десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа, направление его на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Признать утратившими силу некоторые приказы в сфере земельных отношений согласно приложению 2 к настоящему приказу.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности
Министр национальной экономики
Республики Казахстан	М. Кусаинов

"СОГЛАСОВАН"

Министр по

инвестициям и развитию

Республики Казахстан

______________ А. Исекешев

4 мая 2015 год

"СОГЛАСОВАН"

Министр энергетики

Республики Казахстан

______________ В. Школьник

21 апреля 2015 год

Приложение 1 к приказу исполняющего обязанности Министра национальной экономики Республики Казахстан от 17 апреля 2015 года № 346

Инструкция
по разработке проектов рекультивации нарушенных земель
1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с подпунктом 4) пункта 1 статьи 14, подпунктом 3) пункта 1 статьи 140, со статьями 149 и 150 Земельного кодекса Республики Казахстан и детализирует разработку проектов рекультивации нарушенных земель.

2. Основные понятия, используемые в настоящей Инструкции:

1) малопригодные породы – породы, обладающие неблагоприятными для роста растений физическими и (или) химическими свойствами;

2) вскрышные породы – горные породы, покрывающие и вмещающие полезное ископаемое, подлежащие выемке и перемещению как отвальный грунт в процессе открытых разработок;

3) нарушенные земли – земли, утратившие свою ландшафтную первозданность и иную ценность или являющиеся источником отрицательного воздействия на окружающую среду в связи с нарушением почвенного покрова, гидрологического режима и рельефа местности в результате производственной деятельности человека;

4) рекультивация земель – комплекс работ, направленных на восстановление нарушенных земель для определенного целевого использования, в том числе прилегающих земельных участков, полностью или частично утративших свою ценность в результате отрицательного воздействия нарушенных земель, а также на улучшение условий окружающей среды;

5) нарушение земель – процесс, происходящий при добыче полезных ископаемых, в том числе нефти и нефтепродуктов, геологоразведочных, изыскательских и строительных работ, приводящий к нарушению почвенного покрова, гидрологического режима, рельефа местности и другим негативным изменениям состояния земель;

6) планировочные работы – работы по выравниванию поверхности нарушенных земель, выполаживанию откосов, отвалов и бортов карьеров;

7) проект рекультивации – совокупность технических, экономических, плановых документов, включающая чертежи, расчеты и описания, графическое изображение и обоснование;

8) рекультивационный слой – искусственно создаваемый при рекультивации слой земли с благоприятными для произрастания растений свойствами;

9) выполаживание откосов – земляные работы с целью уменьшения углов откосов, отвалов и бортов карьеров или карьерных выемок, засыпке проседаний и провалов земной поверхности;

10) мелиоративный период – интервал времени, за который проводится улучшение качества рекультивируемых земель и восстановление их плодородия;

11) потенциально-плодородный слой почвы – нижняя часть почвенного профиля, обладающая благоприятными для роста растений физическими, химическими и ограниченно-агрохимическими свойствами;

12) плодородный слой почвы – верхняя гумуссированная часть почвенного профиля с благоприятными для роста растений физическими, химическими и агрохимическими свойствами.

2. Разработка проектов рекультивации нарушенных земель
Параграф 1. Основные положения разработки проектов

3. Разработка проектов рекультивации нарушенных земель осуществляется гражданами и юридическими лицами.

4. При разработке проектов рекультивации нарушенных земель учитываются:

природные условия района (климат, почвенно-растительный покров, геологические и гидрологические условия);

перспективы развития района;

фактическое или прогнозируемое состояние нарушенных (нарушаемых) земель к моменту рекультивации (площади, формы рельефа местности, степень естественного зарастания, наличие плодородного и потенциально-плодородного слоев почв, подтопления, эрозионных процессов, уровня загрязнения);

показатели химического и гранулометрического состава, агрохимических и агрофизических свойств, инженерно-геологической характеристики вскрышных и вмещающих пород и их смесей в отвалах;

хозяйственно-экономические и санитарно-эпидемиологические условия района размещения нарушенных земель;

требования по охране окружающей среды.

5. Разработка проектов рекультивации нарушенных земель проводится:

1) при предоставлении земельного участка, использование которого повлечет нарушение земель в сроки, указанные в решении местного исполнительного органа о предоставлении земельного участка;

2) при изменении целевого назначения земельного участка, в результате которого его использование повлечет нарушение земель, после принятия местным исполнительным органом решения об изменении целевого назначения земельного участка и до начала работ, связанных с нарушением земель;

3) на ранее нарушенных землях, по которым отсутствуют сведения о лицах их нарушивших – по решению местного исполнительного органа.

Срок разработки проекта рекультивации нарушенных земель устанавливается в решении местного исполнительного органа о предоставлении либо об изменении целевого назначения земельного участка, использование которого будет связано с нарушением земель.

Параграф 2. Стадии разработки проектов рекультивации
Подраздел 1. Последовательность разработки проектов
рекультивации

6. Процедура разработки проектов рекультивации нарушенных земель осуществляется в следующей последовательности:

1) подготовительные работы (камеральные и полевые);

2) производство изысканий;

3) разработка проекта рекультивации нарушенных земель;

4) согласование и выдача проекта.

7. Проектирование осуществляется на основании решений, принятых в утвержденных технико-экономических обоснованиях или технико-экономических расчетах строительства.

Подраздел 2. Подготовительные работы (камеральные и полевые)

8. В период подготовительных работ производятся камеральные работы, заключающиеся в подборе планово-картографических материалов, изучении почвенных и почвенно-мелиоративных изысканий, материалов инвентаризации земель для проведения полевого обследования земельного участка, подлежащего рекультивации.

9. Полевое обследование земельных участков, подлежащих рекультивации, производится разработчиком проекта с участием заказчика и при необходимости других специалистов.

10. В процессе полевого обследования производится:

уточнение расположения объекта, фактических границ нарушенных земель, установление возможного перспективного использования рекультивируемого участка;

установление наличия плодородного и потенциально-плодородного слоев почв в отвалах для рекультивации нарушенных земель;

предварительное определение качества плодородного и потенциально-плодородного слоев почв в отвалах, их минералогический и механический состав, наличие токсичных солей в породах и необходимость химической мелиорации, уточнение условий увлажнения и естественного зарастания;

определение необходимых объемов проведения дополнительных топографических, почвенно-мелиоративных, агролесомелиоративных, геологических и гидрогеологических изысканий.

На загрязненных землях дополнительно определяются причина и источник загрязнения, степень опасности загрязненности почвы.

11. Результаты полевого обследования земельных участков оформляются актом обследования нарушенных (подлежащих нарушению) земель, подлежащих рекультивации по форме согласно приложению 1 к настоящей Инструкции, с изготовлением чертежа полевого обследования.

12. На основании материалов полевого обследования земельных участков заказчиком готовится задание на разработку проекта рекультивации нарушенных земель по форме согласно приложению 2 к настоящей Инструкции.

Подраздел 3. Производство изысканий

13. По результатам полевого обследования проводятся следующие изыскания:

топографические;

почвенно-мелиоративные;

агролесомелиоративные;

геологические и гидрогеологические.

14. Топографические изыскания выполняются в масштабе 1:1000–1:5000. При необходимости могут выполняться в масштабе 1:500.

15. Материалы почвенно-мелиоративных изысканий обеспечивают:

получение полной характеристики состояния плодородного и потенциально плодородного слоев почв на землях, подлежащих нарушению, а также установление мощности и порядка их снятия, определения условий складирования и последующего использования;

установление признаков и свойств грунтов и смесей на нарушенных землях для составления проектов их технической или биологической рекультивации;

получение данных о признаках и свойствах почв на малопродуктивных угодьях, необходимых для разработки проектных решений по повышению продуктивности этих угодий путем нанесения на них дополнительного плодородного слоя почв (землевания).

16. При обследовании земель, подверженных нефтяному загрязнению выделяются контура земель с повышенным содержанием нефтепродуктов, определяется глубина проникновения загрязнения, отбираются пробы почв для определения в них содержания нефтепродуктов. При загрязнении почв нефтепродуктами пробы отбираются до глубины нижней границы распространения загрязнителя.

Методы определения загрязняющих веществ осуществляются в соответствии с Государственным стандартом "ГОСТ 17.4.0.03-85 Охрана природы. Почвы. Общие требования к методам определения загрязненных веществ".

По результатам почвенно-мелиоративных изысканий составляется почвенно-мелиоративная карта нарушенных земель, а при необходимости – почвенно-мелиоративные картограммы по степени нарушенности земель, токсичности пород, засолению, солонцеватости, содержанию нефтепродуктов, содержанию тяжелых металлов, снятию плодородного слоя почв, использования вскрышных и вмещающих пород в соответствии с Государственными стандартами "ГОСТ17.5.1.03-86 Охрана природы. Земля. Классификация вскрышных и вмещающих пород для биологической рекультивации земель" и "ГОСТ17.5.3.06-85 Охрана природы. Земля. Требования к определению норм снятия плодородного слоя почвы при производстве земляных работ".

В пояснительной записке к материалам почвенно-мелиоративных изысканий дается заключение о качестве почво-грунтов объекта обследования, рекомендации по внесению минеральных удобрений и перечень трав и травосмесей, древесно-кустарниковых пород, пригодных для возделывания в мелиоративный период.

На малопродуктивных угодьях, предусмотренных для землевания, проводят почвенные изыскания с целью получения данных о признаках и свойствах почв, необходимых при принятии проектных решений для повышения продуктивности этих угодий путем нанесения на них дополнительного плодородного слоя.

17. Агролесомелиоративные изыскания выполняются для установления возможности производства лесопосадок различного назначения на рекультивируемых площадях.

18. Геологические и гидрогеологические изыскания выполняются в комплексе с почвенно-мелиоративными с целью получения характеристики подстилающих пород, режима грунтовых вод.

Отбор проб в процессе изысканий осуществляется с учетом рельефа и степени нарушенности почвенного покрова с таким расчетом, чтобы в каждом случае была представлена часть почвы, типичная для генетических горизонтов или слоев данного типа почв.

Подраздел 4. Разработка проекта рекультивации нарушенных земель

19. Проект рекультивации разрабатывается на основании задания на разработку проекта, акта обследования нарушенных (подлежащих нарушению) земель, подлежащих рекультивации и материалов изысканий.

20. В составе проекта рекультивации проводятся следующие работы:

разработка технологии работ по рекультивации нарушенных земель в зависимости от направления рекультивации;

определение объемов земляных работ, потребности специальной технике и необходимых материалов для провидения технических и биологических этапов рекультивации нарушенных земель;

организация производства работ (календарный график рекультивации);

составление сметной документации;

составление рабочих чертежей по производству работ.

Подраздел 5. Согласование и выдача проекта

21. Проект рекультивации нарушенных земель согласовывается с уполномоченным органом по земельным отношениям (структурное подразделение местных исполнительных органов области, города республиканского значения, столицы, района, города областного значения, осуществляющее функции в области земельных отношений) и утверждается заказчиком.

Согласование проекта рекультивации нарушенных земель, находящихся в составе земельного участка, предоставленного (предоставляемого) исполнительным органом области (города республиканского значения, столицы), осуществляется уполномоченным органом по земельным отношениям области (города республиканского значения, столицы), а в остальных случаях - уполномоченным органом по земельным отношениям района (города) по месту расположения нарушенных земель.

В целях определения оценки воздействия на окружающую среду проект рекультивации нарушенных земель направляется на государственную экологическую и санитарно-эпидемиологическую экспертизу. Проект рекультивации нарушенных земель согласовывается при получении положительного заключения государственной экологической и санитарно–эпидемиологической экспертизы.

22. Проект рекультивации нарушенных земель содержит:

1) титульный лист;

2) опись документов (содержание проекта);

3) пояснительную записку с обоснованием технологических и инженерных решений;

4) акт обследования нарушенных (подлежащих нарушению) земель, подлежащих рекультивации;

5) задание на разработку проекта рекультивации нарушенных земель;

6) материалы изысканий;

7) технико-экономические показатели;

8) проектную часть;

9) сметную часть;

10) чертежи.

23. Проект рекультивации нарушенных земель выдается заказчику, уполномоченному органу по земельным отношениям (структурное подразделение местных исполнительных органов области, города республиканского значения, столицы, района, города областного значения, осуществляющее функции в области земельных отношений), согласовавшему проект, и один экземпляр остается у разработчика проекта.

Приложение 1 к Инструкции о разработке проектов рекультивации нарушенных земель

АКТ

обследования нарушенных (подлежащих нарушению) земель,

подлежащих рекультивации

от "___" ___________ года

_____________________________________________________________________

(Фамилия, имя, отчество, должность)

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

провели обследование земельного участка, нарушенного или подлежащего

нарушению

_____________________________________________________________________

(наименование организации, разрабатывающая месторождения,

_____________________________________________________________________

проводящая строительные работы)

В результате обследования установлено:

1. Участок нарушенных земель площадью _____________ расположен

_____________________________________________________________________

(указывается расположение участка, устанавливается соответствие

_____________________________________________________________________

фактического пользования землеотводным документам)

2. Земли, примыкающие к участку нарушенных земель, используются

_____________________________________________________________________

(указывается фактическое использование, а также возможное перспективное

_____________________________________________________________________

использование земель согласно схемам, проектами другим материалам)

3. Описание нарушенных земель _________________________________

(вид нарушений, площадные характеристики)

4. Рекомендации землепользователя или землевладельца __________

_____________________________________________________________________

(указываются рекомендации землепользователя или землевладельца

_____________________________________________________________________

с изложением обоснований и причин)

В результате обследования земельных участков рекомендовано

рассмотреть в проекте:

1. Направления рекультивации: _________________________________

_____________________________________________________________________

(вид угодий или иного направления хозяйственного использования земель)

2. Виды работ технического этапа рекультивации: _______________

_____________________________________________________________________

3. Использовать для рекультивации потенциально-плодородные

породы и плодородный слой почвы с участков: _________________________

_____________________________________________________________________

4. Необходимость проведение биологического этапа рекультивации

_____________________________________________________________________

Использовать имеющиеся топографические планы нарушенных земель

в масштабе _________________________________________________________,

а также имеющиеся материалы почвенного обследования масштаба

____________________________________________________________________

Имеющиеся материалы дополнить материалами топографических изысканий в масштабе _______________________________________________,

почвенно-мелиоративными изысканиями в масштабе ______________________

другими изысканиями _________________________________________________

Приложения:

Характеристика нарушенных земель (поконтурная ведомость);

Выкопировка из плана землепользования;

Схема нарушенных земель.

Подписи представителей уполномоченного органа по земельным

отношениям района (города) по месту нахождения земельного участка,

заказчика и других специалистов:

1. ____________________________________________________________

2. ____________________________________________________________

3. ____________________________________________________________

Примечание: в конкретных условиях при необходимости содержание

решаемых вопросов в акте могут изменяться.

Приложение 2 к Инструкции о разработке проектов рекультивации нарушенных земель

"Согласовано" "Утверждаю"

Разработчик проекта

Заказчик

(полное наименование, (полное наименование,

Фамилия, имя, отчество) Фамилия, имя, отчество)

______________________ ______________________

" " 20 года " " 20 года

Место для подписи и печати Место для подписи и печати

ЗАДАНИЕ

на разработку проекта рекультивации нарушенных земель

№ п/п	Перечень	Показатели
1	2	3
1	основание для проектирования (акт обследования нарушенных (подлежащих нарушению) земель, подлежащих рекультивации)
2	разработчик проекта
3	стадийность проектирования
	технический этап
	биологический этап
4	наименование объекта – участка
5	местоположение объекта – участка (административный район)
6	характеристика объекта рекультивации:
	общая площадь, гектар
	из них предполагается использовать под (предварительно):
	пашню
	сенокосы
	пастбища
	многолетние насаждения
	лесные насаждения, включая лесные полосы
	залужение
	производственное и непроизводственное строительство
7	наличие заскладированного (или снимаемого) плодородного слоя почвы, тысячи кубическихметров
8	наличие заскладированного (или снимаемого) потенциально-плодородного слоя почвы, тысячи кубических метров
9	площадь отвода земель для временных отвалов, гектар
10	технические проблемы:
	степень засоления и вторичной токсичности пород
	уровень загрязнения
	глубина проникновения загрязнения
	степень обводненности объекта и необходимость дренажа
	степень развития водной и ветровой эрозии и других геодинамических процессов
	степень засоренности камнем
	степень зарастания древесной и кустарниковой растительностью
11	виды и объемы необходимых изысканий
12	предварительные сроки начала и окончания работ: технического этапа рекультивации биологического этапа рекультивации
13	срок завершения разработки проекта рекультивации
14	особые условия

Приложение 2 к приказу исполняющего обязанности Министра национальной экономики Республики Казахстан от 17 апреля 2015 года № 346

Перечень
утративших силу некоторых приказов в сфере земельных отношений

1. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 2 апреля 2009 года № 57-П "Об утверждении Инструкции о разработке проектов рекультивации нарушенных земель" (зарегистрированв Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5689, опубликован в "Юридическая газета" от 3 июля 2009 года № 100 (1694).

2. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 21 февраля 2011 года № 29-ОД "О внесении изменений и дополнения в Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 2 апреля 2009 года № 57-П "Об утверждении Инструкции о разработке проектов рекультивации нарушенных земель" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 6901, опубликован "Казахстанская правда" от 8 июня 2011 года, № 180 (26601).

3. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 26 марта 2012 года № 63-ОД "О внесении изменения в Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 2 апреля 2009 года № 57-П "Об утверждении Инструкции о разработке проектов рекультивации нарушенных земель" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 7579, опубликован "Казахстанская правда" от 26 июня 2012 года № 201-202 (27020-27021).

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу бойынша нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2015 жылғы 17 сәуірдегі № 346 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 3 маусымда № 11256 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2023 жылғы 2 тамыздағы № 289 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 02.08.2023 № 289 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2003 жылғы 20 маусымдағы Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 14-бабының 1-тармағы 4) тармақшасына, 140-бабының 1-тармағы 3) тармақшасына, 149 және 150-баптарына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрықтың 1-қосымшасына сәйкес Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу туралы нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Экономиканың инфрақұрылымын дамыту департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың 2-қосымшасына сәйкес жер қатынастары саласындағы кейбір бұйрықтарының күші жойылды деп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық экономика министрінің
міндетін атқарушы	М. Құсайынов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Инвестициялар және даму министрі

_______________ Ә. Исекешев

2015 жылғы 4 мамыр

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Энергетика министрі

_______________ В. Школьник

2015 жылғы 24 сәуір

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі міндетін атқарушының 2015 жылғы 17 сәуірдегі № 346 бұйрығына 1-қосымша

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу бойынша нұсқаулық
1-бөлім. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 14-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына, 140-бабының 1-тармағы 3) тармақшасына, 149 және 150-баптарына сәйкес әзірленді және пайдалы қазбалар кен орындарын дайындау, геологиялық барлау, іздестіру, құрылыс және басқа жұмыстарды орындау кезінде бүлінген жерді, топырақ қабатын қалпына келтіру жобаларын әзірлеуді нақтылайды.

2. Осы Нұсқаулықта қолданылатын негізгі түсініктер:

1) аз қолданылатын тау жыныстары – өсімдіктердің өсуіне қолайсыз физикалық және (немесе) химиялық қасиеті бар тау жыныстары;

2) аршу жыныстары – ашық игеру процесінде қазып алынуға және тасымалдануға жататын пайдалы қазбаларды жабатын және өзіне сыйдыратын кен жыныстар;

3) бүлінген жер – адамның өндірістік қызметі нәтижесінде бастапқы ландшафтын және өзге құндылығын жоғалтқан немесе топырақ жамылғысының, гидрологиялық режимінің және жер рельефінің бүлінуіне байланысты қоршаған ортаға теріс әсер ету көзі болып табылатын жер;

4) жерді қалпына келтіру – белгілі бір мақсатта пайдалану үшін бүлінген жерді, оның ішінде бүлінген жердің кері әсері нәтижесінде өз құндылығын толық немесе ішінара жоғалтқан іргелес жатқан жер учаскелерін қалпына келтіруге, сондай-ақ қоршаған ортаны жақсартуға бағытталған жұмыстар кешені;

5) жердің бүлінуі – топырақ жамылғысының, жергілікті жер рельефінің гидрологиялык режимінің бүлінуіне және жер жағдайының басқа да теріс өзгерістеріне әкеліп соқтыратын пайдалы қазбаларды, оның ішінде мұнай және мұнай өнімдерін өндіру, геологиялық-барлау, іздестіру құрылыс жұмыстары кезінде болатын процесс;

6) жоспарлау жұмыстары – бүлінген жердің бетін тегістеу, құламаларды, карьерлердің қырларын, үйінділерін және ернеулерін тегістеу жөніндегі жұмыстар;

7) қалпына келтіру жобасы – сызбаларды, есептерді және сипаттауды, географиялық бейнелер мен негіздемелерді қамтитын техникалық, экономикалық, жоспарлы құжаттардың жиынтығы;

8) қалпына келтіру қабаты – өсімдіктердің өсуіне қолайлы қасиеттері бар жерді қалпына келтіру кезінде жасанды кұрылатын қабат;

9) қырларды тегістеу – жердің бетінднгі шөгулер мен сырғымаларды тегістеу, карьерлердің немесе карьерлік шұңқырлар үйінділерінің, қырларының және ернеулерінің бұрыштарын азайту мақсатындағы жер жұмыстары;

10) мелиоративті кезеңі – қалпына келтірілетін жердің сапасын жақсарту және олардың құнарлығын қалпына келтіру жүргізілетін уақыт интервалы;

11) топырақтың әлеуетті – құнарлы қабаты-өсімдіктердің өсуіне қолайлы физикалық, химиялық және агрохимиялық қасиеті бар топырақ бейінінің төменгі бөлігі;

12) топырақтың құнарлы қабаты – өсімдіктердің өсуіне қолайлы физикалық, химиялық және агрохимиялык қасиеті бар топырақ бейінінің жоғарғы қара шіріктелген бөлігі.

2-бөлім. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу
1-тарау. Жобаларды әзірлеудің негізгі ережелері

3. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеуді азаматтар мен заңды тұлғалар жүзеге асырады.

4. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу кезінде:

ауданның табиғи жағдайлары (климаты, топырақ-өсімдік жамылғысы, геологиялық және гидрологиялық жағдайлары);

ауданды дамыту перспективалары;

жерлерді қалпына келтіру уақытында бүлінген (бүлінетін) жердің нақты немесе болжанатын жай-күйі (аумағы, жергілікті жердің бедер нысаны, шөптің табиғи өсуінің дәрежесі, топырақтың құнарлы және әлеуетті құнарлы қабаттарының болуы, су астында қалуы, эрозиялық процестер, ластану деңгейі);

аршылған және түсетін жыныстардың және олардың үйінділердегі қоспаларының химиялық және гранулометриялық құрамының, агрохимиялық және агрофизикалық қасиеттерінің, инженерлік-геологиялық сипаттамаларының көрсеткіштері;

бүлінген жерлер орналасқан аудандардың шаруашылық-экономикалық және санитариялық-эпидемиологиялық жағдайлары;

қоршаған ортаны қорғау жөніндегі талаптар ескерілуі тиіс.

5. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу:

1) пайдалануы жердің бүлінуіне әкеліп соқтыратын жер учаскесін берген кезде – жергілікті атқарушы органдардың жер учаскесін беру туралы шешімінде көрсетілген мерзімдерде;

2) жерді пайдалану жердің бүлінуіне әкеліп соқтыратын жағдайда – жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерткен кезде жергілікті атқарушы органдар жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту туралы шешім қабылдағаннан кейін және жердің бүлінуіне байланысты жұмыстар басталғанға дейін;

3) бұрын бүлінген жерлерде, оларды бүлдірген тұлғалар туралы мәліметтер болмағанда – жергілікті атқарушы органның шешімі бойынша жүргізілуі тиіс.

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу мерзімі пайдалануы жердің бүлінуіне байланысты болатын, жер учаскесін беру немесе жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту туралы жергілікті атқарушы органдардың шешімінде белгіленеді.

2-тарау. Қалпына келтіру жобаларын әзірлеу сатылары
1-параграф. Қалпына келтіру жобаларын әзірлеу жүйелілігі

6. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу рәсімі:

1) дайындық жұмыстары (камералдық және далалық);

2) іздестірулер жүргізу;

3) бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасын әзірлеу;

4) жобаны келісу және беру жүйесінде жүзеге асырылады.

7. Жобалау құрылыстың бекітілген техникалық-экономикалық негіздемелерінде немесе техникалық-экономикалық есептерінде қабылданған шешімдер негізінде жүзеге асырылады.

2-параграф. Дайындық жұмыстары (камералдық және далалық)

8. Дайындық жұмыстары кезеңінде қалпына келтіруге жататын жер учаскелеріне далалық зерттеулер жүргізуге арналған жоспарлы-картографиялық материалдарды іріктеу, топырақтық және топырақтық-мелиоративті іздестірулерді түгендеу материалдарын құрайтын камералдық жұмыстар жүргізіледі.

9. Қалпына келтіруге жататын жер учаскелердін далалық зерттеуі жобаны әзірлеушімен тапсырыс берушінің және қажет болған жағдайда басқа мамандардың қатысуымен жүргізеді.

10. Далалық зерттеу процесінде:

объектінің орналасқан жерін, бүлінген жердің нақты шекараларын анықтау, қалпына келтірілетін учаскелерді перспективалы пайдалану мүмкіндігін белгілеу;

бүлінген жерлерді қалпына келтіру үшін үйінділердегі топырақтың құнарлы және әлеуетті құнарлы қабатының болуын анықтау;

үйінділердегі топырақтың құнарлы және әлеуетті құнарлы қабаттарының сапасын, олардың минералогиялық және механикалық құрамын, жыныстардағы улы тұздардың болуын және химиялық мелиорацияның қажеттілігін алдын ала айқындау және табиғи өсу жағдайын нақтылау;

қосымша топографиялық, топырақтық-мелиоративтік, аграрлық орманды мелиоративтік, геологиялық және гидрогеологиялық іздестірулерді жүргізудің қажетті көлемін айқындау жүргізіледі.

Ластанған жерлерде қосымша ластану себебі мен көзі, топырақ ластануының қауіптілік дәрежесі айқындалады.

11. Жер учаскелерін далалық зерттеу нәтижелері қалпына келтіруге жататын бүлінген (бүлінгенге жататын) жерлерді зерттеу актісімен осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасына сәйкес далалық зерттеу сызбаларын дайындай отырып ресімделеді.

12. Жер учаскелерін далалық зерттеу материалдары негізінде тапсырыс беруші осы Нұсқаулықтың 2-қосымшасына сәйкес нысан бойынша бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасын әзірлеуге тапсырма дайындайды.

3-параграф. Іздестіру жұмыстары

13. Далалық зерттеу нәтижелері бойынша:

топографиялық;

топырақтық-мелиоративтік;

аграрлық орман мелиоративтік;

геологиялық және гидрогеологиялық іздестірулер жүргізілуі мүмкін.

14. Топографиялық іздестірулер 1:1000 – 1:5000 масштабында орындалады. Қажет болған жағдайда 1:500 масштабта орындалады.

15. Топырақтық-мелиоративтік іздестіру материалдары:

бүлінгенге жататын жерлерде топырақтың құнарлы және әлеуетті құнарлы қабаттарының жай-күйінің толық сипаттамасын алу, сондай-ақ қуаттылығын белгілеу және оларды алу тәртібін белгілеу, қоймаға қою шарттарын және кейіннен пайдаланылуын айқындауды;

бүлінген жерде техникалық немесе биологиялық қалпына келтіру жобаларын құру үшін сол жерлердегі топырақтар мен қоспалардың белгілері мен қасиеттерін белгілеу;

өнімділігі аз алқаптарға қосымша құнарлы қабат (жерді игеру) салу жолымен осы алқаптардың өнімділігін арттыру бойынша жобалық шешімдер әзірлеу үшін қажетті сол алқаптардағы топырақтың белгілері мен қасиеттерін туралы деректер алуды қамтамасыз етуі тиіс.

16. Мұнаймен ластануға ұшыраған жерлерді зерттеу кезінде мұнай өнімдері көп жерлердің жиегі белгіленеді, ластанудың өту тереңдігі айқындалады, топырақ құрамындағы мұнай өнімдері деңгейін анықтау үшін сынамалар таңдалады. Топырақ мұнай өнімдерімен ластанған кезде ластағыштарды таратудың төменгі шекарасының түбіне дейін сынамалар алынады.

Ластағыш заттарды айқындау әдістері жалпы талаптары "МЕМСТ 17.4.0.03-85 Табиғатты қорғау. Топырақтар. Ластанған заттарды анықтау әдістеріне қойылатын жалпы талаптар" Мемлекеттік стандартына сәйкес жүзеге асырылады.

Топырақтық-мелиоративтік іздестіру нәтижелері бойынша "МЕМСТ 17.5.1.03-86 Табиғатты қорғау. Жер. Жерді биологиялық қалпына келтіру үшін аршылған және түсетін жыныстардың классификациясы" және "МЕМСТ 17.5.3.06-85 Табиғатты қорғау. Жер. Жер жұмыстары өндірісінде топырақтың құнарлы қабатын сыдыртып алу нормаларын айқындауға қойылатын талаптар" Мемлекеттік стандарттарына сәйкес бүлінген жерлердің топырақтық-мелиоративтік карталары, ал қажет болған жағдайда жердің бүліну, жыныстардың улылығы, тұздануы, сортаңдануы, мұнай өнімдерінің болуы, ауыр металдардың болуы, топырақтың құнарлы қабатын алып тастау, аршылған және түсетін жыныстарды пайдалану дәрежесі бойынша топырақ-мелиоративтік картограммалар дайындалады.

Топырақтық-мелиоративтік іздестіру материалдарына түсіндірме жазбада зерттеу объектісінің топырақ қабатының сапасы туралы қорытынды, минералды тыңайтқыштарды енгізу бойыша ұсынымдар және мелиоративті кезеңде егу үшін жарамды шөптер мен шөп қоспаларының, ағашты-бұталар жыныстарының тізбелері беріледі.

Жерді игеру үшін көзделген өнімділігі аз алқаптарда қосымша құнарлы қабат салу жолымен осы алқаптардың өнімділігін арттыру бойынша жобалық шешімдер әзірлеу үшін қажетті сол алқаптардағы топырақтың белгілері мен қасиеттері туралы деректер алу мақсатында топырақ іздестіру жұмыстары жүргізіледі. Бұл ретте өнімділігі аз алқапқа топырақтың құнарлы қабатын салуға байланысты шығындар жаңа жерді игеру құнының нормативінен аспауы тиіс.

17. Аграрлық орманды мелиоративтік іздестірулер қалпына келтірілетін алаңдарда әртүрлі мақсатта ағаш отырғызу мүмкіндігін белгілеу үшін жүргізіледі.

18. Геологиялык және гидрогеологиялық іздестірулер топырақтық-мелиоративті іздестірулермен бір кешенде жамылғы жыныстарының сипаттамысын, топырақ суының режимін алу мақсатында жүргізіледі.

Іздестіру процесінде сынамаларды іріктеу бедерді және топырақ жамылғысының бүліну дәрежесін ескере отырып, әр жағдайда генетикалық белдеулер немесе берілген топырақ түрінің қабаттары үшін типтік топырақ бөлігі берілетіндей жүзеге асырылуы тиіс.

4-параграф. Бүлінген жерлерді калпына келтіру жобасын әзірлеу

19. Қалпына келтіру жобасы жобаны әзірлеуге, қалпына келтіруге жататын бүлінген (бүлінгенге жататын) жерлерді зерттеу актісі мен іздестіру материалдарына арналған тапсырмалар негізінде әзірленеді.

20. Қалпына келтіру жобасының кұрамында:

жерді қалпына келтіру бағытына байланысты бүлінген жерді қалпына келтіру жөніндегі жұмыстардың технологиясын әзірлеу;

жер жұмыстарының, техникаға, тыңайтқыштарға, отырғызылатын материалдарға, тұқымдар мен басқаларға қажеттілік көлемін айқындау;

жұмыс өндірістерін ұйымдастыру (қалпына келтірудің күнтізбелік кестесі);

сметалық құжаттар жасау;

жұмыс өндірісі жөніндегі жұмыс сызбаларын әзірлеу жұмыстары жүргізіледі.

5-параграф. Жобаны келісу және беру

21. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасы жер қатынастары жөніндегі уәкілетті органмен (жер қатынастары саласындағы функцияларды жүзеге асыратын облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдарының құрылымдық бөлімшесінен) келісіледі және тапсырыс беруші бекітеді.

Облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) атқарушы органы берген (беретін) жер учаскелердің құрамындағы бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасын келісуді облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жер қатынастары жөніндегі уәкілетті органы, ал қалған жағдайда - бүлінген жерлердің орналасқан жері бойынша ауданның (қаланың) жер қатынастары жөніндегі уәкілетті органы жүзеге асырады.

Қоршаған ортаға әсерін бағалау мақсатында бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасы мемлекеттік экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық сараптамаларға жіберіледі. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасы мемлекеттік экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың оң қорытындысын алған кезде келісіледі.

22. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасы:

1) титульдік парақты;

2) құжаттар тізімдемесін (жобаның мазмұнын);

3) технологиялық және инженерлік шешімдердің негіздемелерімен бірге түсіндірме жазбаны;

4) қалпына келтурге жататын бүлінген (бүлінгенге жататын) жерлерді зерттеу актісін;

5) бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасын әзірлеуге арналған тапсырманы;

6) іздестіру материалдарын;

7) техникалық-экономикалық көрсеткіштерді;

8) жобалау бөлігін;

9) сметалық бөлігін;

10) сызбаларды қамтиды.

23. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасы тапсырыс берушіге, жобаны келіскен жер қатынастары жөніндегі уәкілетті органға (жер қатынастары саласындағы функцияларды жүзеге асыратын облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдарының құрылымдық бөлімшесіне) беріледі және бір данасы жобаны әзірлеушіде қалады.

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу туралы нұсқаулыққа 1-қосымша

Қалпына келтіруге жататын бүлінген (бүлінгенге жататын)
жерлерді зерттеу
АКТІСІ

________ жылғы "___" ____________

_____________________________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты, лауазымы)

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(кен орындарын өңдейтін, құрылыс жұмыстарын жүргізетін ұйымның атауы)

бүлінген немесе бүлінгенге жататын жер учаскесіне зерттеу жүргізді.

Зерттеу нәтижесінде мыналар белгіленді:

1. Алаңы _____________________ бүлінген жер учаскесі орналасқан

_____________________________________________________________________

(учаскенің орналасуы көрсетіледі, нақты жер пайдалануының

_____________________________________________________________________

жер бөлу құжаттарына сәйкестігі белгіленеді)

2. Бүлінген жер учаскелеріне жақын жатқан жерлердің

_____________________________________________________________________

(жердің нақты пайдаланылуы, сондай-ақ сызбаларға, жобаларға және

______________________________________________________ пайдаланылуда.

басқа материалдарға сәйкес перспективті пайдаланылу

мүмкіндігі көрсетіледі)

3. Бүлінген жерлердің сипаттамасы _____________________________

_____________________________________________________________________

(бүліну түрлері, алаңдық сипаттамалары)

4. Жерді пайдаланушының немесе жер иесінің ұсынымдары: ________

_____________________________________________________________________

(жерді пайдаланушының немесе жер иесінің ұсынымдары, негіздемелері

_____________________________________________________________________

мен себептерін баяндай отырып көрсетіледі)

Жер учаскелерін зерттеу нәтижесінде жобада мыналарды қарастыру

ұсынылды:

1. Қалпына келтірудің бағыттары: ______________________________

_____________________________________________________________________

(алқап түрлері немесе жерді шаруашылық пайдаланудың өзге бағыттары)

2. Қалпына келтірудің техникалық кезеңінің жұмыс түрлері:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

3. Қалпына келтіру үшін учаскелердегі әлеуетті-құнарлы жыныстар

мен топырақтың құнарлы қабатын пайдалану ____________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

4. Қалпына келтірудің биологиялық кезеңін жүргізудің

қажеттілігі: ________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Қолдағы бар __________________ масштабтағы бүлінген жердің

топографиялық жоспарын, сондай-ақ ________________ масштабын

топырақтық зерттеулердің бар материалдарын пайдаланылсын.

Бар материалдар ____________________ масштабтағы топографиялық

іздестіру материалдарымен, ____________________________, масштабтағы

топырақ-мелиоративтік іздестірулермен, ___________________ басқа

іздестірулермен толықтырылсын.

Қосымша:

Бүлінген жерлердің сипаттамасы (контурлық ведомость);

Жер пайдалану жоспарынан көшірме;

Бүлінген жерлердің сызбасы

Жер учаскесінің орналасқан жері бойынша ауданның (қаланың) жер

қатынастары жөніндегі уәкілетті орган өкілдерінің, тапсырыс берушінің

және басқа мамандардың қолдары:

1. ____________________________________________________________

2. ____________________________________________________________

3. ____________________________________________________________

Ескерту: нақты жағдайларда қажет болғанда, шешілетін

мәселелердің мазмұны актіде өзгертілуі мүмкін.

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу туралы нұсқаулыққа 2-қосымша

"Келісілді" "Бекітемін"

Жобаны әзірлеуші (толық атауы, Тапсырыс беруші (толық атауы,

тегі, аты, әкесінің аты) тегі, аты, әкесінің аты)

20 жылғы " " 20 жылғы " "

Қол қоюға және мөрге Қол қоюға және мөрге

арналған орын арналған орын

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасын әзірлеуге арналған
ТАПСЫРМА

№ р/р	Тізбе	Көрсеткіштер
1	2	3
1	Жобалау үшін негіздер (бүлінген (бүлінгенге жататын) қалпына келтурге жататын жерлерді тексеру актісі)
2	Жобаны әзірлеуші
3	Жобалау сатылығы
	техникалық кезең
	биологиялық кезең
4	Объектінің – учаскенің атауы
5	Объектінің – учаскенің орналасқан жері (әкімшілік аудан)
6	Қалпына келтіру объектісінің сипаттамасы:
	жалпы алаңы, гектар
	оның ішінде мыналарға пайдалану болжанады (алдын ала)
	егістік
	шабындық
	жайылым
	көп жылдық екпелер
	орман жолақтарын қоса алғанда орман екпелері,
	шалғындандыру
	өндірістік және өндірістік емес құрылыс
7	Қатпарланып үйілген қорлардың болуы (немесе құнарлы қабаттан алынатын көлемі) мың куб метр
8	Топырақтың қатпарланып үйілген немесе алынатын әлеуетті - құнарлы қабатының болуы мың куб метр
9	Уақытша үйінділер үшін бөлінетін жерлердің алаңы, гектар
10	Техникалық проблемалар:
	жыныстардың тұздану және қайталама уыттылық дәрежесі
	ластану деңгейі
	ластанудың бойлауы тереңдігі
	объектінің сулану дәрежесі және құрғату (дренаж) қажеттілігі
	су және жел эрозиясының және басқа геодинамикалық процестердің даму дәрежесі
	тас басу дәрежесі
	ағашты және бұталы өсімдіктердің басу дәрежесі
11	Қажетті іздестірулердің түрлері мен көлемдері
12	Жұмыстардың басталуының және аяқталуының алдын ала мерзімдері: қалпына келтірудің биологиялық кезеңін қалпына келтірудің техникалық кезеңі
13	Қалпына келтіру жобасын әзірлеуді аяқтау мерзімі
14	Ерекше жағдайлар

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі міндетін атқарушының 2015 жылғы 17 сәуірдегі № 346 бұйрығына 2-қосымша

Жер қатынастары саласындағы кейбір күшін жойған
бұйрықтардың тізбесі

1. "Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу туралы нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының 2009 жылғы 2 сәуірдегі № 57-П бұйрығы (Нормативтік-құқықтық актілерінің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5689 тіркелді, 2009 жылғы 3 шілдеде № 100 (1694) "Заң газетінде" жарияланды).

2. "Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі Төрағасының Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу туралы нұсқаулықты бекіту туралы 2009 жылғы 2 сәуірдегі № 57-П бұйрығына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі Төрағасының 2011 жылғы 21 ақпандағы № 29-ОД бұйрығы (Нормативтік-құқықтық актілерінің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6901 тіркелді, 2011 жылғы 11 маусым "Егемен Қазақстан" № 247-248 (26646) жарияланды).

3. "Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының 2009 жылғы 2 сәуірдегі "Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу туралы нұсқаулықты бекіту туралы" № 57-П бұйрығына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігінің 2012 жылғы 26 наурыздағы № 63-ОД бұйрығы (Нормативтік-құқықтық актілерінің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7579 тіркелген, 2012 жылғы 26 маусымдағы "Егемен Қазақстан" № 346-351 (27425) жарияланды).