Об утверждении Правил оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан

Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 12 мая 2015 года № 338. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 19 июня 2015 года № 11406. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 21 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-306/2020.

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 21.12.2020 № ҚР ДСМ-306/2020 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 116) пункта 1 статьи 7 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан.

2. Департаменту организации медицинской помощи Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и в информационно-правовой системе нормативных правовых актов Республики Казахстан "Әділет";

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) пункта 2 настоящего приказа.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан Цой А.В.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр здравоохранения
и социального развития
Республики Казахстан	Т. Дуйсенова

СОГЛАСОВАН

Министра образования и науки

Республики Казахстан

__________ А. Саринжипов

Утверждены приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 12 мая 2015 года № 338

Правила
оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан
1. Общие положения

1. Настоящие Правила оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 116) пункта 1 статьи 7 Кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" и определяют порядок оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) аудиологический скрининг – раннее выявление нарушений слуха у новорожденных и детей раннего возраста (до трех лет) методом регистрации задержанной вызванной отоакустической эмиссии (далее – ОАЭ);

2) ребенок – лицо, не достигшее восемнадцатилетнего возраста (совершеннолетия);

3) специальные условия для получения образования – условия для получения образования, включая специальные образовательные учебные программы и специальные методы обучения, технические и иные средства, среду жизнедеятельности, а также медицинские, социальные и иные услуги, без которых невозможно освоение общеобразовательных и профессиональных образовательных учебных программ лицами с ограниченными возможностями;

4) уполномоченный орган в области образования – центральный исполнительный орган Республики Казахстан, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в области образования;

5) реабилитационный центр уполномоченного органа в области образования – специальная организация образования, реализующая специальные коррекционные индивидуальные, групповые и подгрупповые развивающие, диагностические программы;

6) уполномоченный орган в области здравоохранения и социального развития – государственный орган, осуществляющий руководство в области здравоохранения и социально-трудовой сфере;

7) организация здравоохранения – юридическое лицо, осуществляющее деятельность в области здравоохранения;

8) слуховой аппарат (далее – СА) – электроакустическое устройство, состоящее из микрофона, усилителя-преобразователя и телефона (динамика);

9) слухопротезирование слуховым аппаратом – подбор модели аппарата, изготовление индивидуального ушного вкладыша, оптимальная настройка в соответствии с аудиограммой;

10) слухопротезирование – восстановление коммуникативных возможностей человека путем усиления звуковых сигналов через слуховые аппараты или электродное слухопротезирование;

11) бинауральное слухопротезирование слуховыми аппаратами – слухопротезирование СА на оба уха;

12) монауральное слухопротезирование слуховым аппаратом – слухопротезирование СА на одно ухо;

13) слухоречевая реабилитация – длительная систематическая коррекционно-педагогическая работа, направленная на развитие слухового восприятия, формирование и автоматизацию произносительных навыков, развитие речи, познавательной деятельности;

14) высокоспециализированная медицинская помощь (далее – ВСМП) – медицинская помощь, оказываемая профильными специалистами при заболеваниях, требующих использования новейших технологий диагностики, лечения и медицинской реабилитации в медицинских организациях, определяемых уполномоченным органом;

15) кохлеарный имплант – медицинский прибор, выполняющий функцию отсутствующих или поврежденных слуховых рецепторов внутреннего уха и передающий звуковую информацию, преобразованную в электрические импульсы, слуховому центру головного мозга;

16) кохлеарная имплантация (далее – КИ) – вид электродного слухопротезирования, включающий систему мероприятий, направленную на восстановление слуха и социальную адаптацию больных с глубокой тугоухостью или глухотой;

17) система КИ – устройство, выполняющее функции поврежденных или отсутствующих волосковых клеток, обеспечивая электрическую стимуляцию нервных волокон;

18) настроечная сессия – период, занимающий от двух рабочих до четырех рабочих дней, в течение которого проводится настройка речевого процессора системы КИ;

19) медицинская реабилитация – комплекс медицинских услуг, направленных на сохранение, частичное или полное восстановление нарушенных и (или) утраченных функций организма больных и инвалидов;

20) социально-слуховая адаптация инвалидов до и после КИ – система мероприятий, направленная на сурдологическое обследование, консультирование, настройку речевого процессора, обучение и тренировку в пользовании им, социально-психологическая работа с инвалидами;

21) отоакустическая эмиссия – метод оценки состояния волосковых клеток внутреннего уха;

22) психолого-медико-педагогическая консультация (далее – ПМПК) – государственное учреждение, осуществляющее проведение диагностики и психолого-медико-педагогического обследования детей с ограниченными возможностями в целях установления показаний на социальную и медико-педагогическую коррекционную поддержку, определения вида и формы образования, составления индивидуальной программы реабилитации;

23) кабинет психолого-педагогической коррекции – вид специальных организаций образования, который создается в городских и сельских районах для оказания комплексной психолого-педагогической помощи детям с ограниченными возможностями в развитии;

24) настройка речевого процессора – определение порогов слышимости и максимально комфортных уровней громкости звука на каждом канале системы КИ, выбор стратегии кодирования речи, создание индивидуальных программ прослушивания;

25) сурдологический кабинет – специализированный кабинет, в котором проводится углубленное аудиологическое обследование, консультирование, направление на лечение и слухопротезирование, экспертиза слуховых расстройств, постановка на диспансерный учет лиц с нарушениями слуха, а также сурдопедагогическая помощь;

26) сурдологическая помощь – комплекс медицинских, социальных, психолого-педагогических услуг, направленный на профилактику, своевременное выявление, диагностику, лечение, слухопротезирование и реабилитацию лиц с нарушениями слуха;

27) речевой процессор – сложное электронное медицинское устройство, преобразующее звуковые волны механической природы в электрические импульсы, передающиеся кохлеарному импланту;

28) гарантированный объем бесплатной медицинской помощи (далее – ГОБМП) – единый по перечню медицинских услуг объем медицинской помощи, оказываемой гражданам Республики Казахстан и оралманам, определяемый Правительством Республики Казахстан.

3. Комплекс медицинских услуг по сурдологической помощи населению оказывается в рамках ГОБМП, социальные услуги оказывается в соответствии с приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 22 января 2015 года № 26 "О некоторых вопросах реабилитации инвалидов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10370).

4. Комплекс медицинских услуг по сурдологической помощи населению предоставляется в форме оказания амбулаторно-поликлинической, стационарной, стационарозамещающей помощи и медицинской реабилитации.

5. Сурдологический кабинет организуется на базе организации здравоохранения (области, города), оказывающей специализированную медицинскую помощь взрослому и (или) детскому населению.

6. Сурдологические кабинеты открываются из расчета:

один кабинет на шестьдесят тысяч детского населения;

один кабинет на сто тысяч взрослого населения.

7. Сурдологический кабинет оснащается минимальным перечнем оборудования согласно Положению об организациях, оказывающих сурдологическую помощь населению Республики Казахстан, утвержденному приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 апреля 2010 года № 263 "О мерах по совершенствованию оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6231).

8. Типовые штаты и штатные нормативы сурдологических кабинетов устанавливаются согласно приказа Министра здравоохранения Республики Казахстан от 7 апреля 2010 года № 238 "Об утверждении типовых штатов и штатных нормативов организаций здравоохранения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6173).

2. Порядок оказания сурдологической помощи населению

9. Сурдологическая помощь населению Республики Казахстан оказывается поэтапно:

I этап – аудиологический скрининг новорожденных и детей раннего возраста (до трех лет) в организациях родовспоможения и ПМСП;

II этап – углубленное обследование слуха в сурдологических кабинетах и направление на лечение и (или) его коррекцию при выявлении нарушений слуха;

III этап – оказание специализированной медицинской помощи и (или) ВСМП;

IV этап – реабилитация пациентов с нарушениями слуха, в том числе послеоперационная, в организациях образования, здравоохранения и социальной сферы.

10. Новорожденным на вторые – третьи сутки жизни проводится аудиологический скрининг врачом по специальности "неонатология" или медицинской сестрой, прошедшими курс повышения квалификации по проведению аудиологического скрининга у новорожденных, согласно Правил организации скрининга и диагностики нарушений слуха у детей раннего возраста, утвержденных приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 28 сентября 2009 года № 478 "Об утверждении Правил организации скрининга и диагностики нарушений слуха у детей раннего возраста" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5828) (далее – приказ № 478).

11. Аудиологический скрининг детей раннего возраста, независимо от результатов предыдущего скрининга, осуществляется в кабинетах здорового ребенка поликлиник и (или) других организациях ПМСП, оказывающих помощь детям, в декретированные сроки (детям в возрасте до одного года – ежеквартально, детям до трех лет – два раза в год) согласно приказу № 478.

12. Направляются в сурдологический кабинет на углубленное аудиологическое обследование:

1) новорожденные, находившиеся по состоянию здоровья в палате интенсивной терапии более пяти календарных дней;

2) недоношенные дети;

3) новорожденные и дети раннего возраста (до 3-х лет), имеющие результат аудиологического скрининга "не прошел";

4) дети и взрослые, имеющие подозрение на нарушения слуха и (или) факторы риска развития тугоухости;

5) дети и взрослые с патологией органов слуха и речи.

13. В сурдологических кабинетах осуществляется углубленное обследование слуховой функции в зависимости от вида нарушений слуха и возраста пациента с использованием субъективных и объективных методов диагностики.

14. Вид и степень тугоухости устанавливаются у детей, имеющих при рождении результат аудиологического скрининга "не прошел", в срок не позднее трех месяцев жизни ребенка, а выбор способа коррекции и (или) лечения нарушений слуха осуществляется в срок не позднее шести месяцев жизни ребенка.

15. По результатам исследования слуховой функции у детей и взрослых специалистами сурдологического кабинета в зависимости от вида и степени нарушений слуха рекомендуются оказание специализированной медицинской помощи (консервативной или хирургической) и (или) применение методов коррекции нарушений слуха.

16. Методами коррекции нарушений слуха являются слухопротезирование СА и (или) КИ.

17. Пациенты после слухопротезирования СА и (или) КИ направляются незамедлительно на слухоречевую реабилитацию и социально-слуховую адаптацию.

3. Слухопротезирование слуховыми аппаратами

18. Слухопротезирование СА проводится по заключению врача сурдологического кабинета в следующей последовательности:

1) клинико-аудиологическое обследование;

2) определение и подбор оптимального типа и режима работы СА;

3) изготовление индивидуального ушного вкладыша к СА;

4) настройка СА и проверка адекватности настройки;

5) адаптация к новым акустическим условиям.

19. При двусторонней симметричной и асимметричной потере слуха у детей показано бинауральное слухопротезирование современными цифровыми СА одного семейства.

20. При двусторонней симметричной и ассиметричной потере слуха у взрослых показано бинауральное слухопротезирование современными цифровыми СА одного семейства. При двусторонней ассиметричной потере слуха у взрослых при значительной разнице в потере слуха на правом и на левом ухе (не менее 30 децибел) показано монауральное слухопротезирование на лучше слышащее ухо цифровым СА нового поколения.

21. При односторонней потере слуха у детей и взрослых до 90 децибел (при условии сохранного слуха на втором ухе) применяется монауральное слухопротезирование цифровым СА.

22. Критерием эффективности подбора и настройки СА являются результаты измерения выходного сигнала СА методом измерения в реальном ухе RECD, тональной пороговой и речевой аудиометрии в свободном звуковом поле со СА и без него.

23. При слухопротезировании СА пациенту выдается заключение, в которое вносятся результаты аудиометрических обследований, проведенных врачом по специальности "оториноларингология (сурдология) (взрослая или детская)", название модели СА, вид индивидуального/-ых вкладыша/-ей, данные настроечных сессий, результаты измерения выходного сигнала СА методом измерения в реальном ухе RECD.

4. Кохлеарная имплантация

24. Оказание ВСМП осуществляется в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения".

25. Слухопротезирование кохлеарными имплантами – система мероприятий, включающая:

1) медицинский этап:

предоперационное обследование и уточнение показаний для КИ;

проведение хирургической операции КИ;

подключение речевого процессора и последующие его настройки в течение всего периода реабилитации;

2) педагогический этап:

дооперационная, послеоперационная слухоречевая реабилитация имплантированного ребенка, взрослого по месту его жительства.

26. Медицинскими показаниями для проведения КИ являются:

1) двусторонняя глухота (средняя потеря 91 и более децибел) в области речевых частот (500 – 4000 Герц);

2) двусторонняя тяжелая потеря слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), аудиторная нейропатия при низкой эффективности адекватно подобранных и настроенных СА при условии постоянного их использования;

3) двустороннее тяжелое нарушение (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонняя глухота (средняя потеря 91 и более децибел) у позднооглохших детей и взрослых с хорошими навыками устной речи;

4) низкая эффективность слухопротезирования адекватно подобранными и настроенными СА (пороги слуха в СА в свободном звуковом поле в диапазоне 500 – 4000 Герц составляют 55 децибел и более, разборчивость многосложных слов менее 40%, односложных – менее 20%).

27. При аудиторной нейропатии КИ проводится только при отсутствии эффекта от использования СА (отсутствие прогресса в понимании речи и развитии слуховых и языковых навыков) вне зависимости от поведенческих порогов.

28. Сурдопедагогическими показаниями для проведения операции КИ детям в возрасте до трех лет является наличие непроизвольных безусловных ориентировочных реакций на низко-, средне- и высокочастотные неречевые звучания на расстоянии менее трех метров или их отсутствие.

29. Сурдопедагогическими показаниями для проведения операции КИ пациентам старше трех лет являются:

1) наличие условно-рефлекторной двигательной реакции (далее – УРДР) на низко-, средне- и высокочастотные неречевые звучания на расстоянии менее 3-х метров;

2) восприятие низко- (пу-пу-пу, па-па-па), средне- (ш-ш-ш, ж-ж-ж) и высокочастотных звуков речи (с-с-с, ц-ц-ц, и-и-и) на расстоянии не более двух метров при отработанной УРДР;

3) отсутствие положительной динамики развития слуховых реакций или ее наличие только на громкие звуки и голос;

4) понимание обращенной речи только на слухозрительной основе (чтение с "лица");

5) увеличение голосовой активности только за счет гласных и согласных звуков видимой артикуляции (п, м, т и другие);

6) для детей, владеющих устной речью, разборчивость речи в СА (списки Л.В. Неймана, Е.П. Кузмичевой, Н.Б. Покровского и другие): многосложных слов в открытом списке – менее 40%, односложных слов – менее 20% при оценке в свободном звуковом поле с адекватно подобранными и настроенными СА;

7) наличие положительной динамики развития слуховых реакций только на неречевые звуки после шести месяцев постоянного использования СА;

8) отсутствие динамики речевого развития при условии постоянного ношения СА и адекватной методики слухоречевой реабилитации.

30. Противопоказаниями для проведения операции КИ являются:

1) полная или значительная оссификация улитки в случае отсутствия возможности введения цепочки электродов;

2) ретрокохлеарная патология, кроме аудиторной нейропатии (отсутствие улитки или слухового нерва, повреждение более высоких уровней слуховой системы);

3) отрицательные результаты электрофизиологического тестирования слуха;

4) наличие сопутствующих соматических заболеваний, являющихся абсолютными противопоказаниями к хирургической операции;

5) наличие психических и грубых неврологических нарушений, затрудняющих использование кохлеарного импланта и проведение слухоречевой реабилитации.

31. При определении показаний к операции КИ врач по специальности "оториноларингология (сурдология) (взрослая или детская)" сурдологического кабинета направляет пациентов в организации здравоохранения, оказывающие ВСМП по КИ, для уточнения показаний к оперативному лечению.

32. Отбор кандидатов на КИ осуществляется комиссией по КИ (далее – Комиссия) в организациях здравоохранения, оказывающих ВСМП по КИ.

33. Состав Комиссии утверждается руководителем организации здравоохранения, оказывающей ВСМП по КИ.

34. Председателем Комиссии назначается руководитель организации здравоохранения, оказывающей ВСМП по КИ, или его заместитель по клинической работе.

35. В состав Комиссии входят специалисты организации здравоохранения, оказывающей ВСМП по КИ, имеющие соответствующую подготовку и квалификацию в данной области: врачи по специальности "оториноларингология (сурдология) (взрослая или детская)", "оториноларингология (взрослая или детская)", "невропатология (взрослая или детская)", "педиатрия" или "терапия", "рентгенология", "анестезиология и реаниматология (взрослая или детская)", сурдопедагог, психолог, логопед.

36. Отбор кандидатов на КИ проводится на основании проведенных аудиологического, рентгенологического, сурдопедагогического, логопедического, психологического, общих и специальных клинических обследований и, при наличии, с учетом заключения кабинета слухопротезирования и заключения о социально-психологической готовности пациента и его близких к послеоперационной реабилитации.

37. Уточнение показаний к операции КИ осуществляется комиссией по КИ в организациях здравоохранения, оказывающих ВСМП по КИ.

38. Уточнение показаний к операции КИ проводится на основании аудиологического, рентгенологического, сурдопедагогического, логопедического, психологического, общих и специальных клинических обследований и, при наличии заключения кабинета слухопротезирования и заключения о социально-психологической готовности пациента и его близких к послеоперационной реабилитации.

39. Операция по КИ детям осуществляется только при письменном согласии родителей или законных представителей ребенка на участие в послеоперационной слухоречевой реабилитации.

40. Задачами аудиологического обследования являются:

1) определение типа нарушения слуха и степени его снижения;

2) оценка сохранности слухового нерва;

3) оценка эффективности слухопротезирования.

41. Для аудиологического обследования пациента на КИ проводятся:

1) сбор анамнеза и отологический осмотр;

2) тимпанометрия с целью оценки состояния среднего уха. Показанием для проведения операции КИ по данным тимпанометрии является тип тимпанограммы "А", "Аs", "С", "Ad", "D" или "E". В случае наличия у пациента перфорации барабанной перепонки – тип "В";

3) акустическая рефлексометрия с целью подтверждения высокой степени тугоухости или глухоты, а также дифференциации улитковой и ретрокохлеарной глухоты. Показанием для проведения операции КИ по данным акустической рефлексометрии является отсутствие регистрации акустического рефлекса с обеих сторон;

4) регистрация задержанной вызванной ОАЭ с целью исключения возможной сохранности клеток органа Корти. Показанием для проведения операции КИ по данным задержанной вызванной ОАЭ является результат исследования "не зарегистрирована" с обеих сторон. В случае аудиторной нейропатии результат исследования может быть "зарегистрирована";

5) регистрация коротколатентных слуховых вызванных потенциалов мозга (далее – КСВП) с целью подтверждения высокой степени тугоухости или глухоты, а также дифференциации улитковой и ретрокохлеарной глухоты. Показанием для проведения операции КИ по данным КСВП является отсутствие визуальной детекции V пика на 30 – 80 децибел с обеих сторон;

6) регистрация стационарных слуховых вызванных потенциалов на частотно-модулированный тон детям с целью объективизации порогов слуховой чувствительности. Показанием для проведения операции КИ по данным регистрации стационарных вызванных потенциалов на модулированный тон является: двустороннее тяжелое нарушение слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонняя глухота (средняя потеря 91 и более децибел);

7) электрофизиологическое тестирование слуха пациентам в возрасте от четырнадцати лет и старше с целью определения сохранности волокон слухового нерва при отсутствии реакции на звуковые стимулы при тональной аудиометрии и других методах обследования. Показанием для проведения операции КИ по данным электрофизиологического тестирования слуха является наличие у пациента слуховых ощущений в ответ на электрическую стимуляцию;

8) тональная пороговая аудиометрия пациентам в возрасте от шести лет и старше с целью определения средних значений порогов слухового восприятия на частотах 500, 1000, 2000 и 4000 Герц. Показанием для проведения операции КИ по данным тональной аудиометрии является тяжелое двустороннее тяжелое нарушение слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонняя глухота (средняя потеря 91 и более децибел);

9) тональная пороговая аудиометрия в свободном звуковом поле со СА пациентам в возрасте от шести лет и старше после измерения выходного сигнала СА методом измерения в реальном ухе RECD с целью оценки эффективности слухопротезирования и адекватности настройки СА. Показанием для проведения операции КИ является наличие порогов слухового восприятия в свободном звуковом поле, превышающих 55 децибел на частотах 2000 и 4000 Герц;

10) речевая аудиометрия со СА пациентам в возрасте от шести лет и старше после измерения выходного сигнала СА методом измерения в реальном ухе RECD с целью оценки эффективности слухопротезирования и адекватности настройки СА. Показанием для проведения операции КИ по данным речевой аудиометрии со СА является распознавание менее 30 % многосложных слов в открытом выборе.

42. Задачей рентгенологического обследования (компьютерная томография пирамид височных костей) является оценка проходимости улиток и состояния структур внутреннего уха. Показанием для проведения операции КИ по данным рентгенологического обследования является отсутствие кохлеовестибулярной патологии, значительной обструкции просвета улитки, препятствующих проведению имплантации, а также ретрокохлеарной патологии.

43. Сурдопедагогическое обследование включает оценку:

1) слухового восприятия с использованием СА и без него;

2) эффективности слухопротезирования и адекватности настройки СА;

3) сформированности процессов слухового восприятия – обнаружения, различения, опознавания, понимания;

4) навыков чтения с губ и слухозрительного восприятия речи;

5) навыков чтения и письма у детей школьного возраста;

6) перспективности КИ для слухового восприятия и развития речи;

7) прогноза слухоречевого развития пациента и адекватных ожиданий результатов КИ у него и его близких.

Итогом сурдопедагогического обследования является заключение о наличии или отсутствии сурдопедагогических показаний к КИ.

44. Логопедическое обследование включает оценку:

1) предречевого развития детей раннего возраста: голосовой активности, вокализаций (гуления, лепета, лепетных слов, звукоподражаний);

2) состояния понимания речи: нулевой, ситуативный, номинативный, предикативный, расчлененный уровни понимания;

3) уровня развития всех сторон речи: артикуляционного аппарата, звукопроизношения и слоговой структуры, словаря, грамматического строя, фразовой речи.

Итогом логопедического обследования является заключение о характере и степени речевого нарушения (речевой диагноз).

45. Психологическое обследование включает оценку:

1) уровня развития познавательной деятельности: мышления, внимания, памяти, умственной работоспособности;

2) потенциальных интеллектуальных возможностей, способности к обучению;

3) уровня развития коммуникативной деятельности, навыков и способов общения;

4) особенностей эмоционально-волевой сферы и поведения;

5) психологической готовности и мотивации пациента и его близких к систематической и длительной слухоречевой работе;

6) адекватности ожиданий результатов КИ у пациента и его близких.

Итогом психологического обследования является заключение об уровне психического развития пациента, мотивационной готовности пациента, родителей детей к длительной слухоречевой работе.

46. Задачей общих и специальных клинических обследований является оценка:

1) соматического состояния пациента;

2) психоневрологического состояния пациента.

47. Общие и специальные клинические обследования включают:

1) консультацию врача по специальности "оториноларингология (взрослая или детская)";

2) консультацию врача по специальности "педиатрия" или "терапия";

3) консультацию врача по специальности "анестезиология и реаниматология (взрослая или детская)";

4) консультацию врача по специальности "невропатология (взрослая или детская)";

5) электроэнцефалографию;

6) консультацию врача по специальности "детская психиатрия" (детям старше трех лет) или "психиатрия".

По медицинским показаниям данный перечень расширяется.

48. Оценка социально-психологической готовности пациента и его близких к послеоперационной реабилитации проводится детям в организациях, оказывающих ВСМП по КИ, либо в ПМПК.

49. После прохождения полного аудиологического обследования на КИ направляются следующие категории пациентов:

1) дети в возрасте до пяти лет с двусторонним тяжелым нарушением слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), с двусторонней глухотой (средняя потеря 91 и более децибел), подтвержденной объективной аудиометрией методом регистрации стационарных слуховых вызванных потенциалов на частотно-модулированный тон;

2) позднооглохшие дети и взрослые с двусторонним тяжелым нарушением слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонней глухотой (средняя потеря 91 и более децибел) с хорошими навыками устной речи;

3) пациенты с двусторонним тяжелым нарушением слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонней глухотой (средняя потеря 91 и более децибел) с угрозой оссификации улиток (после перенесенного менингита или нейроинфекции).

50. Пациенты старше пяти лет с аудиторной нейропатией, двусторонним тяжелым нарушением слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонней глухотой (средняя потеря 91 децибел и более) направляются на слухопротезирование СА, а также в территориальную ПМПК для определения условий проведения слухоречевой реабилитации.

По истечению шести месяцев после слухопротезирования СА и слухоречевой реабилитации в организации здравоохранения, оказывающей ВСМП по КИ, либо в ПМПК проводится оценка динамики развития слухоречевого восприятия, устной речи и других высших психических функций.

В случае неэффективности слухопротезирования СА, выраженной отсутствием положительной динамики развития речи и слуховых реакций на звуки различной частоты и громкости, пациенты старше пяти лет с аудиторной нейропатией, двусторонним тяжелым нарушением слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонней глухотой (средняя потеря 91 децибел и более) направляются на операцию по КИ.

51. Продолжительность дооперационной слухоречевой реабилитации перед выдачей рекомендаций определяется индивидуальными возрастными, психофизическими особенностями развития ребенка и составляет для детей старше пяти лет не менее шести месяцев, при этом допускается промежуточная оценка динамики развития ребенка через три месяца.

52. При низкой эффективности слухопротезирования адекватно подобранными и настроенными СА (пороги слуха в СА в свободном звуковом поле в диапазоне 500 – 4000 Герц составляют 55 децибел и более, разборчивость многосложных слов менее 40%, односложных – менее 20%) пациенты в возрасте старше пяти лет с аудиторной нейропатией, двусторонним тяжелым нарушением слуха (средняя потеря 71 – 90 децибел), двусторонней глухотой (средняя потеря 91 децибел и более) врачами по специальности "оториноларингология (сурдология) (детская или взрослая)" сурдологических кабинетов направляются в организацию здравоохранения, оказывающую ВСМП по КИ, для проведения уточнения показаний на КИ.

53. В организации здравоохранения, оказывающей ВСМП по КИ, формируется список очередности из числа пациентов на КИ в порядке обращаемости за данным видом медицинской помощи с присвоением номера и выдачей письменного уведомления в течение трех рабочих дней после вынесения решения.

В дальнейшем направляется в поликлинику по месту прикрепления для внесения в портал "бюро госпитализации".

54. При письменном отказе пациента (если пациентом является ребенок, то его родителей или других законных представителей) от операции очередность не сохраняется.

55. В случае выявления у пациента, готовящегося на КИ, острого воспалительного процесса или других относительных противопоказаний (травма, отравление и другие) операция переносится на более поздние сроки с оформлением информационного листка.

56. Не ранее четырех недель после операции производится подключение речевого процессора системы КИ и настроечная сессия, выдача паспорта пациента после КИ по форме согласно приложению к настоящим Правилам.

57. Послеоперационная слухоречевая реабилитация пациента осуществляется в организациях образования, социальной сферы по месту его жительства или, при необходимости, в организациях здравоохранения.

58. В первый год после проведения КИ и подключения речевого процессора в организациях, оказывающих ВСМП по КИ, или в сурдологических кабинетах по месту жительства пациента проводится не менее четырех настроечных сессий, в последующие годы – не менее двух настроечных сессий в год или по мере необходимости для пациента.

59. Дети после КИ направляются в территориальные ПМПК для определения вида и типа образовательной программы, адекватных условий коррекции, обучения и воспитания.

5. Слухоречевая реабилитация

60. Дооперационная слухоречевая реабилитация пациентов осуществляется с использованием СА и направлена на развитие слухового восприятия речевых и неречевых сигналов, понимания речи в зависимости от возраста пациента.

61. Слухоречевая реабилитация после слухопротезирования СА или КИ состоит из длительной социальной, медико-педагогической и коррекционной поддержки, настройки СА, речевого процессора системы КИ в течение всей последующей жизни пациента.

62. Слухоречевая реабилитация детей, являясь составной частью специальной образовательной программы, проводится в индивидуальной и групповой форме в специальных (коррекционных) дошкольных и школьных, общеобразовательных организациях, реабилитационных центрах уполномоченного органа в области образования, кабинетах психолого-педагогической коррекции, в организациях социальной сферы, а также в организациях здравоохранения и (или) иных организациях независимо от форм собственности.

63. Для осуществления слухоречевой реабилитации детей после КИ в общеобразовательных организациях (детских садах и школах) создаются специальные образовательные условия, включая обеспечение визуальными средствами, FM-системами и звукоусиливающей аппаратурой учебных классов, кабинетов для индивидуальной и групповой коррекционной работы, а также актовых залов, столовых, библиотек.

64. Определение вида и формы образования и направление детей с нарушениями слуха в организации образования осуществляется ПМПК.

65. После шести – двенадцати месяцев эффективной слухоречевой реабилитации дети посещают общеобразовательные и речевые детские сады, школы с параллельным проведением индивидуальных дополнительных занятий с сурдопедагогом и логопедом.

66. Дети после КИ не направляются для обучения в организации образования для не слышащих детей.

67. Специалисты организаций образования обеспечивают детям после КИ использование речевого процессора в течение всего времени их нахождения в организации образования.

6. Социально-слуховая адаптация инвалидов до и после кохлеарной
имплантации

68. Социально-слуховая адаптация инвалидов до КИ:

1) консультирование родителей (законных представителей) по созданию оптимальных условий для реабилитации инвалидов на дооперационном этапе и после, включая правовое, психолого-педагогическое и сурдологическое;

2) обучение родителей (законных представителей) и (или) инвалида использованию технических средств реабилитации;

3) сурдологопедическое обследование, состоящее из оценки слухового восприятия с использованием адекватно подобранного СА и без него.

69. Социально-слуховая адаптация инвалидов после КИ содержит следующие мероприятия:

1) содействие в организации и проведении слухоречевой реабилитации (социально-педагогическая коррекция) инвалидов;

2) настройка и обучение по использованию речевого процессора системы КИ и его комплектующих изделий, запасных частей, источников питания;

3) социально-психологическая работа с пациентом и его родителями по обучению навыкам коммуникации.

70. Длительность проведения социальной реабилитации после КИ зависит от возраста лица с нарушением слуха, причины потери слуха (врожденная, приобретенная), развития функции речи, интервала времени между потерей слуха и установкой кохлеарного импланта, индивидуальных особенностей, качества проведенной слухоречевой реабилитации и поддержки семьи.

71. Потребность в проведении социальной реабилитации инвалидов до и после КИ формируется на основании заключений организации здравоохранения.

Приложение к Правилам оказания сурдологической помощи населению Республики Казахстан

Форма

Паспорт пациента после кохлеарной имплантации

Фамилия, имя и отчество (при его наличии) ребенка ___________________

_____________________________________________________________________

Дата рождения _________________ Возраст на момент операции___________

Место жительства: область ____________________

район__________________ город (село) ________________________________

улица __________________ дом № _______ корпус ________

квартира___________

телефон домашний_______________ телефон сотовый_____________________

Данные родителей или законных представителей ребенка (фамилия, имя и

отчество (при его наличии),

телефон)_____________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Анамнез

1. Возраст, в котором заметили нарушение слуха ______________________

2. Возраст, в котором впервые выставлен диагноз _____________________

3. Предполагаемая причина нарушения слуха ___________________________

4. Данные о перенесенном менингите/нейроинфекции_____________________

5. Использование слухового аппарата до операции (с указанием периода

ношения слухового аппарата)__________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

6. Место обучения (для организованных детей) ________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Система кохлеарной имплантации

Название кохлеарного импланта _______________________________________

Вид электрода _______________________________________________________

Название речевого процессора ________________________________________

Имплантированная сторона: слева / справа / билатерально (нужное

подчеркнуть)

Наличие оссификации улитки __________________________________________

Особенности проведения операции _____________________________________

_____________________________________________________________________

Дата операции ___________________ Дата подключения __________________

Место проведения операции ___________________________________________

Комплектация речевого процессора

№	Наименование	Количество
1	2	3

Настройка речевого процессора

Дата	Наименование организации и фамилия, имя и отчество (при его наличии) врача	Программы
1	2	3

Послеоперационная слухоречевая реабилитация

Дата	Наименование организации и фамилия, имя и отчество (при его наличии) педагога	Вид занятия	Содержание занятия
1	2	3	4

Послеоперационное техническое сопровождение

Дата замены речевого процессора	Наименование организации, в которой производится замена речевого процессора	Комплектация
1	2	3

Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 12 мамырдағы № 338 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 19 маусымда № 11406 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-306/2020 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 21.12.2020 № ҚР ДСМ-306/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 7-бабының 1-тармағының 116) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күннің ішінде мерзімдік баспа басылымдарында және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралар туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі А.В. Цойға жүктелсін.

4. Осы бұйрық оны алғашқы ресми жариялаған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау және
әлеуметтік даму министрі	Т. Дүйсенова

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Білім және ғылым министрі

__________ А. Сәрінжіпов

2015 жылғы "___"________

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 12 мамырдағы № 338 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсету
қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсету қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 7-бабының 1-тармағының 116) тармақшасына сәйкес әзірленген және халыққа сурдологиялық көмек көрсету тәртібін айқындайды.

2. Осы қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) аудиологиялық скрининг – тоқтатылған шақырылған отоакустикалық эмиссияны (бұдан әрі - ОАЭ) тіркеу тәсілімен жаңа туған нәрестелер мен ерте шақтағы балалардағы (үш жасқа дейінгі) есту бұзылысын ерте айқындау;

2) бала – он сегіз жасқа жетпеген кәмелетке толған адам;

3) білім алу үшін арнайы жағдайлар – мүмкіндігі шектеулі адамдардың онсыз жалпы білім беретін және кәсіптік білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеруі мүмкін болмайтын, арнайы білім беретін оқу бағдарламаларын және арнайы оқыту әдістерін, техникалық және өзге де құралдарды, өмір сүру ортасын, сондай-ақ медициналық, әлеуметтік және өзге де қызметтер көрсетуді қоса алғанда, білім алу үшін жағдайлар;

4) білім беру саласындағы уәкілетті орган – білім беру саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы;

5) білім беру саласындағы уәкілетті органның оңалту орталығы – арнайы түзетуші жеке, топтық және кіші топтық дамытушы, диагностикалық бағдарламаларды іске асыратын арнайы білім беру ұйымдары;

6) денсаулық сақтау және әлеуметтік даму саласындағы уәкілетті орган – денсаулық сақтау және әлеуметтік-еңбек саласындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

7) денсаулық сақтау ұйымы - денсаулық сақтау саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

8) есту аппараты (бұдан әрі – ЕА) – микрофоннан, күшейткіш-түрлендіргіштен және телефоннан (динамика) тұратын электроакустикалық құрылғы;

9) есту аппаратымен протездеу – аппарат моделін таңдау, құлақішілік жеке ішпекті дайындау, аудиограммаға сәйкес оңтайлы күйін келтіру;

10) естуді протездеу – адамның коммуникативтік мүмкіндіктерін есту аппараттары немесе электродты естуді протездеу арқылы дыбыс сигналдарын күшейту жолымен қалпына келтіру;

11) есту аппаратымен бинауралдіестуді протездеу – екі құлақты да ЕА протездеу;

12) есту аппаратымен монауралді естуді протездеу – ЕА бір құлақты протездеу;

13) есту-сөйлеуді оңалту – естуді қабылдауды дамытуға, айту дағдыларын қалыптастыру мен автоматтандыруға, сөйлеуді, танымдық қызметті дамытуға бағытталған ұзақ жүйелі түзету-педагогикалық жұмыс;

14) жоғары мамандандырылған медициналық көмек (бұдан әрі – ЖММК) диагностиканың, емдеу мен медициналық оңалтудың ең жаңа технологияларын пайдалануды талап ететін аурулар кезінде уәкілетті орган айқындайтын медициналық ұйымдарда бейінді мамандар көрсететін медициналық көмек;

15) кохлеарлық имплант – ішкі құлақтың жоқ немесе зақымдалған есту рецепторларының функциясын атқаратын және мидың есту орталығына электрлік импульстерге түрленген дыбыстық ақпаратты беретін медициналық құрал;

16) кохлеарлық имплантациялау (бұдан әрі – КИ) – бұл естуді қалпына келтіруге және терең есту мүкістігі немесе саңыраулығы бар науқастардың естуін қалына келтіруге және әлеуметтік бейімдеуге бағытталған іс-шаралар жүйесіне кіретін электродтық естуді протездеу түрі;

17) КИ жүйесі – бұл нерв талшықтарының электрлік ынталандырылуын қамтамасыз ете отырып, зақымдалған немесе жоқ талшықтық жасушалар функциясын атқаратын құрылғы;

18) күйге келтіру сессиясы – КИ жүйесінің сөйлеу процессорын күйге келтіру жүргізілетін екі-төрт күнді алатын кезең;

19) медициналық оңалту – науқастар мен мүгедектер организмінің бұзылған және (немесе) жоғалтқан функцияларын сақтауға, ішінара немесе толық қалпына келтіруге бағытталған медициналық қызметтер көрсету кешені;

20) мүгедектерді КИ-ға дейін және кейін әлеуметтік-естуге бейімдеу – сурдологиялық зерттеп-қарауға, консультацияға, сөйлеу процессорын күйге келтіруге, оларды пайдалануды оқытуға және жаттықтыруға бағытталған іс-шаралар жүйесі, мүгедектермен және олардың заңды өкілдерімен әлеуметтік-психологиялық жұмыс істеу;

21) отоакустикалық эмиссия – ішкі құлақтың талшықты жасушаларының жай-күйін бағалау әдісі;

22) психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация (бұдан әрі – ПМПК) – әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзетуді қолдауға көрсетілімдерін анықтау, қалыптасу түрін және нысанын анықтау, оңалтудың жеке бағдарламасын жасау мақсатында мүмкіндігі шектеулі балаларға диагностика мен психологиялық-медициналық-педагогикалық тексеріп-қарауды жүргізуді жүзеге асыратын мемлекеттік мекеме;

23) психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті – даму мүмкіндіктері шектеулі балаларға кешенді психологиялық-педагогикалық көмек көрсету үшін қалалық және ауылдық аудандарда құрылатын арнайы білім беру ұйымдарының түрі;

24) сөйлеу процессорын күйге келтіру – КИ жүйесінің әрбір арнасында естілу шектерін және дыбыс қаттылығының барынша жағымды деңгейлерін айқындау, сөйлеуді стратегиялық кодтауды таңдау, естудің жеке бағдарламаларын құру;

25) сурдологиялық кабинет – тереңдетілген аудиологиялық тескеріп-қарау, консультация, емдеуге және естуді протездеуге жіберу, есту бұзылыстарын сараптау, есту бұзылыстары бар адамдарды диспансерлік есепке қою жүргізілетін, сондай-ақ сурдологиялық көмек көрсетілетін мамандандырылған кабинет;

26) сурдологиялық көмек – есту функциясының бұзылысы бар адамдарды профилактикалауға, уақтылы айқындауға, диагностикалауға, емдеуге, естуді протездеуге және оңалтуға бағытталған медициналық, әлеуметтік, психологиялық-педагогикалық көмек қызметтерінің кешені;

27) сөйлеу процессоры – кохлеарлық имплантқа беретін механикалық табиғаттың дыбыс толқынын электрлік импульсқа айналдыратын күрделі электрондық медициналық құрылғы;

28) тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі (бұдан әрі – ТМККК) – Қазақстан Республикасының азаматтарына және оралмандарға көрсетілетін медициналық қызметтер көрсетудің Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тізбесі бойынша бірыңғай медициналық көмектің көлемі;

3. Халыққа сурдологиялық көмек бойынша медициналық қызметтердің кешені ТМККК шеңберінде көрсетіледі, әлеуметтік көмек "Мүгедектердi оңалтудың кейбiр мәселелерi туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 22 қаңтардағы № 26 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10370 болып тіркелген) сәйкес көрсетіледі.

4. Халыққа сурдологиялық көмек бойынша медициналық қызмет кешені амбулаториялық-емханалық, стационарлық, стационарды алмастыратын көмек және медициналық оңалту нысанында ұсынылады.

5. Сурдологиялық кабинет ересектерге және (немесе) балаларға мамандандырылған медициналық көмек көрсететін (облыстың, қаланың) денсаулық сақтау ұйымдарының базасында ұйымдастырылады.

6. Сурдологиялық кабинеттер:

алты мың балаға бір кабинет;

жүз мың ересекке бір кабинет есебінен ашылады.

7. Сурдологиялық кабинет "Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсетуді жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрiнiң міндетін атқарушының 2010 жылғы 15 сәуірдегі № 263 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6231 болып тіркелген) Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсетуді ұйымдастыру туралы ережеге сәйкес жабдықтардың ең төменгі тізбесімен жарақтандырылады.

8. Сурдологиялық кабинеттердің үлгі штаттары мен штат нормативтері "Денсаулық сақтау ұйымдарының үлгі штаттары мен штат нормативтерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 7 сәуірдегі № 238 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6173 болып тіркелген) сәйкес белгіленеді.

2. Халыққа сурдологиялық көмек көрсету тәртібі

9. Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек кезең-кезеңмен көрсетіледі:

I кезең – жаңа туған нәрестелер мен ерте шақтағы балалардың (үш жасқа дейін) босандыру және МСАК ұйымдарында аудиологиялық скринингі;

II кезең – сурдологиялық кабинеттерде естуді тереңдетіп зерттеп-қарау және есту бұзушылығы анықталған кезде оны емдеуге және (немесе) оны түзетуге жіберу;

III кезең – мамандандырылған медициналық көмек және (немесе) ЖММК көрсету;

IV кезең – білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік сала ұйымдарында есту бұзылуы бар, оның ішінде операциядан кейінгі пациенттерді оңалту.

10. Жаңа туған нәрестелерге өмірінің екінші-үшінші тәулігінде "неонатолог" мамандығы бойынша дәрігер немесе жаңа туған нәрестелерге аудиологиялық скрининг жүргізу бойынша біліктілігін арттыру курсын өткен мейіргер "Ерте шақтағы балалардың есту қабілеті бұзылуының скринингін және диагностикасын ұйымдастыру ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2009 жылғы 28 қыркүйектегі № 478 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5828 болып тіркелген) (бұдан әрі - № 478 бұйрық) бекітілген Ерте шақтағы балалардың есту қабілеті бұзылуының скринингін және диагностикасын ұйымдастыру ережесіне сәйкес аудиологиялық скрининг жүргізеді.

11. № 478 бұйрығына сәйкес алдыңғы скринингтің нәтижелеріне қарамастан емханалардың және (немесе) МСАК басқа ұйымдарының дені сау бала кабинеттерінде декреттелген мерзімдерде (бір жасқа дейінгі балаларға – тоқсан сайын, үш жасқа дейінгі балаларға – жылына екі рет) ерте шақтағы балаларға аудиологиялық скрининг жүргізіледі.

12. Тереңдетілген аудиологиялық зерттеп-қарауға сурдология кабинетіне мыналар жіберіледі:

1) күнтізбелік бес күннен астам қарқынды терапия палатасында денсаулық жағдайы бойынша болған жаңа туған нәрестелер;

2) шала туған балалар;

3) аудиологиялық скринингтің "өткен жоқ" деген нәтижесі бар жаңа туған нәрестелер және ерте шақтағы (3 жасқа дейінгі) балалар;

4) есту бұзылуларына және (немесе) мүкістігінің даму қаупі факторларына күдігі бар балалар мен ересектер;

5) есту және сөйлеу мүшелерінде патологиясы бар балалар мен ересектер.

13. Сурдологиялық кабинеттерде халыққа есту бұзылуларының түрі мен пациенттің жасына қарай диагностиканың субъективтік және обьективтік әдістерін пайдалана отырып есту функцияларын терең зерттеп-қарау жүзеге асырылады.

14. Туған кездегі аудиологиялық скринингтің "өткен жоқ" деген нәтижесі бар балаларда есту мүкістігінің түрі және дәрежесі бала өмірінің үш айынан кешіктірілмей қойылады, ал есту бұзылуларын түзету және (немесе) емдеу бала өмірінің алты айынан кешіктірілмей жүзеге асырылады.

15. Есту бұзылысының түрі және дәрежесіне қарамастан балалар мен ересектердің есту функцияларын зерттеу нәтижелері бойынша сурдологиялық кабинеттің мамандары мамандандырылған (консервативтік немесе хирургиялық) медициналық көмек көрсетуді және (немесе) есту бұзылуларын түзету әдістерін қолдануды ұсынады.

16. ЕА және (немесе) КИ-мен естуді протездеу есту бұзылуларын түзету әдістері болып табылады.

17. Пациенттер ЕА және (немесе) КИ-мен естуді протездеуден кейін естуді - сөйлеуді оңалту және әлеуметтік-естуді бейімдеуге жіберіледі.

3. Есту аппаратымен естуді протездеу

18. ЕА-мен естуді протездеу сурдологиялық кабинет дәрігерінің қорытындысы бойынша мынадай жүйелілікпен жүргізіледі:

1) клиникалық-аудиологиялық зерттеп-қарау;

2) ЕА оңтайлы типін және жұмыс режімін айқындау және таңдау;

3) ЕА-ға жеке құлақ ішпегін дайындау;

4) ЕА-ның күйін келтіру және күйін келтіру сәйкестігін тексеру;

5) жаңа акустикалық жағдайларға бейімдеу.

19. Балалар екі жақты симметриялық және ассиметриялық есту қабілетін жоғалтқан жағдайда бір тектес заманауи цифрлық ЕА-мен бинауралді естуді протездеу ұсынылады.

20. Ересектер екі жақты симметриялық және ассиметриялық есту қабілетін жоғалтқан жағдайда бір тектес заманауи сандық ЕА-мен бинауралді естуді протездеу ұсынылады. Ересектер екі жақты ассиметриялық есту қабілетін жоғалтқан жағдайда оң және сол құлағындағы есту қабілетін жоғалтудағы едәуір айырмашылықта (кемінде 30 децибел) жақсырақ еститін құлаққа монауралді естуді протездеу қажет.

21. Балалар және ересектер есту қабілетін бір жақтан 90 децибелге дейін жоғалтқан жағдайда (екінші құлақта есту қабілеті сақталған жағдайда) сандық ЕА-мен монауралді естуді протездеу ұсынылады.

22. ЕА таңдау және күйге келтіру тиімділігінің критерийі нақты құлақтағы RECD өлшеу әдісімен ЕА шығу дабылын, ЕА-мен және онсыз еркін дыбыс өрісіндегі үндестікті бастапқы және сөйлеу аудиометриясын өлшеу нәтижелері болып табылады.

23. ЕА-мен естуді протездеу кезінде пациентке "оториноларингология (сурдология) (ересектер немесе балалар)" мамандығы бойынша дәрігер жүргізген аудиометриялық зерттеп-қарау нәтижелері, ЕА моделінің атауы, жеке қосалқы (лар)/(дың) түрі, күйге келтіру сессияларының деректері, нақты құлақтағы RECD өлшеу әдісімен ЕА-ның шығу дабылын өлшеу нәтижелері енгізілетін қорытынды беріледі.

4. Кохлеарлық имплантациялау

24. ЖММК көрсету "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

25. Кохлеарлық импланттармен естуді протездеу – мыналарды қамтитын іс-шаралар жүйесі:

1) медициналық кезең:

операцияға дейінгі зерттеп-қарау және КИ-ға көрсетілімдерді нақтылау;

КИ хирургиялық операциясын жүргізу;

сөйлеу процессорын қосу және кейін оны оңалтудың бүкіл кезеңінің мерзімі ішінде күйге келтіру;

2) педагогикалық кезең:

имплантталған баланы, ересекті оның тұрған жері бойынша операцияға дейінгі, операциядан кейінгі есту-сөйлеуін оңалту.

26. КИ жүргізу үшін мыналар медициналық көрсетілімдер болып табылады:

1) сөйлеу жиілігі саласындағы (500 – 4000 Гц) екі жақты саңыраулық (орташа жоғалту 91 және одан да көп децибел);

2) есту қабілетін ауыр екі жақты жоғалту (орташа жоғалту 71-90 децибел), оларды тұрақты пайдаланған кезде сәйкес таңдалған және күйге келтірілген ЕА-ның төмен тиімділігінде аудиторлық нейропатия;

3) ауыр екі жақты бұзылуымен (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулығымен ауызекі тілінің жақсы дағдылары бар (орташа жоғалту 91 және одан да көп децибел) кеш керең болып қалған балалар мен ересектер;

4) сәйкес таңдалған және күйге келтірілген есту апараттарымен естуді протездеудің төмен тиімділігі (500-4000 Герц диапазонында еркін дыбыс өрісінде ЕА-дағы есту шегі 55 және одан да көп децибелді құрайды, көп буынды сөздердің анықтығы 40% төмен, бір буынды сөздердің анықтығы 20% төмен).

27. Аудиторлық нейропатия кезінде КИ мінез-құлықтық шекке қарамастан тек ЕА-ны пайдаланудан тиімділік болмағанда ғана (сөйлеуді түсінуде және есту мен тіл дағдыларын дамытуда прогрестің болмауы) жүргізіледі.

28. Үш метр қашықтықта төмен-, орташа,- және жоғары жиіліктегі сөйлемей дыбыстауға еріксіз сөзсіз бағдарлық реакциялардың болуы немесе болмауы үш жасқа дейінгі балаларға КИ операциясын жүргізу үшін сурдопедагогикалық көрсетілімдер болып табылады.

29. Үш жастан асқан пациенттерге КИ операциясын жүргізу үшін мыналар сурдопедагогикалық көрсетілімдер болып табылады:

1) 3 метрден аспайтын қашықтықта төмен-, орташа,- және жоғары жиіліктегі сөйлемей дыбыстауға шартты-рефлекторлық қимыл реакциясының (бұдан әрі – ШРҚР) болуы;

2) пысықталған ШРҚР кезінде екі метрден аспайтын қашықтықта сөйлеудің төмен- (пу-пу-пу, па-па-па), орташа- (ш-ш-ш, ж-ж-ж) және жоғары жиіліктегі (с-с-с, ц-ц-ц, и-и-и) дыбыстарын қабылдау;

3) есту реакциялары дамуының оң динамикасының болмауы немесе оның тек қатты дыбыстар мен дауыстарға ғана болуы;

4) сөйлеген сөзді тек есту-көру негізінде ("бетінен" оқу) ғана түсіну;

5) көзге көрінетін артикуляцияның дауысты және дауыссыз дыбыстарының (п, м, т және басқалары) есебінен дауыс белсенділігін ұлғайту;

6) ауызекі сөйлеуі бар балалар үшін ЕА-да сөйлеу анықтығы (Л.В. Нейман, Е.П. Кузмичева, Н.Б. Покровский тізімдері және басқалары): сәйкес таңдалған және күйге келтірілген ЕА-мен еркін дыбыс өрісінде бағалау кезінде ашық тізімдегі көп буынды сөздер – 40%-дан төмен, бір буынды сөздер – 20%-дан төмен;

7) ЕА-ны алты ай тұрақты пайдаланғаннан кейін тек сөйлемей дыбыстауға есту реакциялары дамуының оң динамикасының болуы;

8) ЕА-ны тұрақты тағу және есту-сөйлеу оңалтуының сәйкес әдістемесі кезінде сөйлеу дамуы динамикасының болмауы.

30. КИ операциясын жүргізу үшін мыналар қарсы көрсетілімдер болып табылады:

1) электродтар тізбегін енгізу мүмкіндігі болмаған жағдайда ішкі құлақ иірімінің толық немесе елеулі оссификациясы;

2) аудиторлық нейропатиядан басқа ретрокохлеарлық патология (ішкі құлақ иірімінің немесе есту нервінің болмауы, есту жүйесінің одан да жоғары деңгейлерінің зақымдануы);

3) естуді электрофизиологиялық тестілеудің теріс нәтижелері;

4) хирургиялық операцияға абсолюттік қарсы көрсетілімдер болып табылатын қосалқы соматикалық аурулардың болуы;

5) кохлеарлық имплантты пайдалануды және есту-сөйлеу оңалтуын жүргізуді қиындататын психикалық және өрескел неврологиялық бұзылулардың болуы.

31. КИ операциясына көрсетілімдерді айқындау кезінде сурдологиялық кабинеттің "оториноларингология (сурдология) (ересектер немесе балалар)" мамандығы бойынша дәрігері пациенттерді операциялық емдеу көрсетілімдерін нақтылау үшін КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымына жібереді.

32. КИ жөніндегі комиисия (бұдан әрі – Комиссия) КИ-ға кандидаттарды іріктеуді КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында жүзеге асырады.

33. Комиссияның құрамын КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымның басшысы бекітеді.

34. Комиссия төрағасы болып КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымның басшысы немесе оның клиникалық жұмыс жөніндегі орынбасары тағайындалады.

35. Комиисия құрамына КИ бойынша ЖММК көрсететін, осы салада тиісті даярлығы мен біліктілігі бар денсаулық сақтау ұйымының мамандары кіреді: "оториноларингология (сурдология) (ересектер немесе балалар)", "оториноларингология (ересектер немесе балалар)", "невропатология (ересектер немесе балалар)", "педиатрия" немесе "терапия", "рентгенология", "анестезиология және реаниматология (ересектер немесе балалар)" мамандықтары бойынша дәрігерлері сурдопедагог, психолог, логопед.

36. КИ-ға кандидаттарды іріктеу жүргізілген аудиологиялық, рентгенологиялық, сурдопедагогикалық, логопедтік, психологиялық, жалпы және арнайы клиникалық зерттеп-қараулардың негізінде және естуді протездеу кабинетінің қорытындысын және пациенттің және оның жақындарының операциядан кейінгі оңалтуға әлеуметтік-психологиялық дайындығы туралы қорытындысын есепке ала отырып, болған жағдайда жүргізіледі.

37. КИ операциясына көрсетілімдерді нақтылауды КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында КИ жөніндегі комиссия жүзеге асырады.

38. КИ операциясына көрсетілімдерді нақтылау аудиологиялық, рентгенологиялық, сурдопедагогикалық, логопедтік, психологиялық, жалпы және арнайы клиникалық зерттеп-қараулардың негізінде және естуді протездеу кабинетінің қорытындысын және пациенттің және оның туыстарының операциядан кейінгі оңалтуға әлеуметтік-психологиялық дайындығы туралы қорытындысын есепке ала отырып, болған жағдайда жүргізіледі.

39. Балаларға КИ бойынша операция баланың ата-анасы немесе заңды өкілдері операциядан кейінгі естуді оңалтуға қатысуға келісімі болғанда жүзеге асырылады.

40. Аудиологиялық зерттеп-қарау міндеттері:

1) естудің қабілетінің бұзылу типін және оны төмендету дәрежесін айқындау;

2) есту нервінің сақталуын бағалау;

3) естуді протездеу тиімділігін бағалау болып табылады.

41. Пациентті КИ-ға аудиологиялық зерттеп-қарау үшін:

1) анамнезді жинау және отологиялық тексеріп-қарау;

2) ортаңғы құлақтың жағдайын бағалау мақсатында тимпанометрия жүргізу болып табылады. Тимпанометрияның деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін "А", "Аs", "С", "Ad", "D" немесе "Е" тимпанограммасының типі көрсетілім болып табылады. Пациентте дабыл жарғағының перфорациясы болған жағдайда – "В" типі;

3) есту мүкістігінің немесе саңыраулықтың жоғары дәрежесін растау, сондай-ақ ішкі құлақ иірімінің немесе ретрокохлеарлық саңыраулықты саралау мақсатында акустикалық рефлексометрия жүргізіледі. Акустикалық рефлексометрияның деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін екі жақтан да акустикалық рефлексті тіркеудің жоқтығы көрсетілім болып табылады;

4) Корти ағзасы жасушаларының ықтимал сақталуын болдырмау мақсатында кідіртіп шақыртылған ОАЭ тіркеу жүргізіледі. Кідіртіп шақыртылған ОАЭ деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін тексерудің екі жақтан да "тіркелмеген" нәтижесі көрсетілім болып табылады. Аудиторлық нейропатия жағдайында зерттеу нәтижесі "тіркелуі" мүмкін;

5) есту мүкістігінің немесе саңыраулықтың жоғары дәрежесін растау, сондай-ақ ішкі құлақ иірімін және ретрокохлеарлық саңыраулықты саралау мақсатында мидың қысқа латенттік шақыртылған есту мүмкіндіктерін (бұдан әрі – ҚШЕМ) тіркеу жүргізіледі. ҚШЕМ деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін екі жақтан 30-80 децибелге V шыңының көзбен шолу детекциясының жоқтығы көрсетілім болып табылады;

6) балаларға жиілікті-модуляцияланған үнге стационарлық шақыртылған есту мүмкіндіктерін тіркеу есту сезгіштігінің шектерін объективизациялау мақсатында жүргізіледі. Модуляцияланған үнге стационарлық шақыртылған әлеуеттерді тіркеу деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін мыналар көрсетілім болып табылады: естудің ауыр екі жақты бұзылу (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулық (орташа жоғалту 91 және одан да көп децибел);

7) үндес аудиометрия мен басқа да зерттеп-қарау әдістері кезінде дыбыс стимулдарына реакция болмаған жағдайда есту нервісі талшықтарының сақталуын анықтау мақсатында он төрт және одан да үлкен жас шамасындағы пациенттерге естуді электрофизиологиялық тестілеу жүргізіледі. Естуді электрофизиологиялық тестілеу деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін электр стимуляциялауға жауап ретінде пациентте есту сезімінің болуы көрсетілім болып табылады;

8) 500, 1000, 2000 және 4000 Герц жиіліктерінде естуді қабылдау шектерінің орташа мәндерін анықтау мақсатында 6 жастан бастап және одан да үлкен жастағы пациенттерге үндес шекті аудиометрия жүргізіледі. Үндес аудиометрияның деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін есту қабілетінің ауыр екі жақты бұзылуы (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулық (орташа жоғалту 91 және одан да көп децибел) көрсетілім болып табылады;

9) естуді протездеу тиімділігін және ЕА күйге келтірудің сәйкестігін бағалау мақсатында RECD нақты құлақта өлшеу әдісімен ЕА-ның шығу дабылын өлшегеннен кейін ЕА-сы бар алты жастан бастап және одан да үлкен жастағы пациенттерге еркін дыбыс өрісінде үндес шекті аудиометрия жүргізіледі. КИ операциясын жүргізу үшін 2000 және 4000 Гц жиіліктерінде 55 децибелден асатын еркін дыбыс өрісінде естуді қабылдау шектерінің болуы көрсетілім болып табылады;

10) ЕА-сы бар алты жастан бастап және одан да үлкен жастағы пациенттерге естуді протездеу тиімділігін және ЕА күйге келтіру сәйкестігін бағалау мақсатында RECD нақты құлақта өлшеу әдісімен ЕА-ның шығу дабылын өлшегеннен кейін сөйлеу аудиометриясы жүргізіледі. ЕА-мен сөйлеу аудиометриясының деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін ашық таңдауда кемінде 30% көп буынды сөздерді тану көрсетілім болып табылады.

42. Рентгенологиялық зерттеп-қараудың міндеті (самай сүйектері пирамидасының компьютерлік томографиясы) ішкі құлақ иірімдерінің өткізгіштігін және ішкі құлақ құрылымының жағдайын бағалау болып табылады. Рентгенологиялық зерттеп-қараудың деректері бойынша КИ операциясын жүргізу үшін имплантациялауды жүргізуге кедергі жасайтын кохлеовестибулярлық патологияның, ішкі құлақ иірімі саңылауының едәуір обструкциясының, сондай-ақ ретрокохлеарлық патологияның болмауы көрсетілім болып табылады.

43. Сурдопедагогикалық зерттеп-қарау:

1) АЕ пайдаланып және онсыз естуді қабылдауды;

2) естуді протездеу тиімділігін және ЕА күйге келтірудің сәйкестігін;

3) естуді қабылдау процестерінің қалыптастырылуын – анықтауды, ажыратуды, тануды, түсінуді;

4) еріннен оқу және сөйлеуді естіп-көру арқылы қабылдаудағдыларын;

5) мектеп жасындағы балалардың оқу және жазу дағдыларын;

6) естуді қабылдау және сөйлеуді дамыту үшін КИ перспективалылығын;

7) пациенттің есту-сөйлеуі дамуының болжамы және ондағы және оның жақындарындағы КИ нәтижелерін сәйкес күтулерін бағалауды қамтиды.

КИ-ге сурдопедагогикалық көрсетілімдердің болуы немесе болмауы туралы қорытынды сурдопедагогикалық зерттеп-қарау қорытындысы болып табылады.

44. Логопедиялық зерттеп-қарау:

1) ерте шақтағы балалардың сөйлеу алды дамуын: дыбыстық белсенділігін, вокализацияларын (гуілдеу, былдырлау, былдырлаған сөздер, дыбысқа еліктеу);

2) сөйлеуді түсіну жағдайын: нөлдік, жағдаяттық, номинативтік, предикативтік, түсінудің жіктелген деңгейін;

3) сөйлеудің барлық жақтан даму деңгейін: артикуляциялық аппаратты, дыбыс шығаруды және буын құрылымын, сөздікті, грамматикалық құрылымын, фразалық сөйлеуді бағалауды қамтиды.

Сөйлеудің бұзылу (сөйлеу диагнозы) сипаты мен дәрежесі туралы қорытынды логопедиялық зерттеп-қарау қорытындысы болып табылады.

45. Психологиялық зерттеп-қарау:

1) таным қызметінің даму деңгейін: ойлау, назар аудару, жады, ақыл-ой еңбегі қабілеттілігін;

2) оқуға әлеуетті зияткерлік, мүмкіндікті, қабілеттілікті;

3) коммуникативтік қызметтің даму деңгейін, қарым-қатынас дағдылары мен тәсілдерін;

4) эмоциялық-жігерлі сала мен мінез-құлықтың ерекшеліктерін;

5) жүйелі және ұзақ есту-сөйлеу жұмысына пациенттің және оның жақындарының психологиялық дайындығын және уәжін;

6) пациенттің және оның жақындарының КИ нәтижелерін күтулерінің сәйкестігін бағалауды қамтиды.

Пациенттің психикалық даму деңгейі, пациенттің, балалардың ата-аналарының ұзақ есту-сөйлеу жұмысына уәжді дайындығы туралы қорытынды психологиялық зерттеп-қарау қорытындысы болып табылады.

46. Жалпы және арнайы клиникалық зерттеп-қарау міндеттері:

1) пациенттің соматикалық жағдайын;

2) пациенттің психоневрологиялық жағдайын бағалау болып табылады.

47. Жалпы және арнайы клиникалық зерттеп-қарау:

1) "оториноларингология" мамандығы бойынша (ересектер немесе балалар) дәрігердің консультациясын;

2) "педиатрия" немесе "терапия" мамандығы бойынша дәрігердің консультациясын;

3) "анестезиология" және "реаниматология (ересектер немесе балалар)" мамандығы бойынша дәрігердің консультациясын;

4) "невропатология" мамандығы бойынша дәрігердің консультациясын;

5) электроэнцефалографияны;

6) "балалар психиатриясы" (3 жастан асқан балаларға) немесе "психиатрия" мамандығы бойынша дәрігердің консультациясын қамтиды.

Бұл тізбе медициналық көрсетілімдер бойынша кеңейтіледі.

48. Пациенттің және оның жақындарының операциядан кейін оңалтуға әлеуметтік-психологиялық дайындығын бағалау КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында немесе ПМПК-да жүргізіледі.

49. Толық аудиологиялық зерттеп-қараудан өткеннен кейін КИ-ге мынадай санаттағы пациенттер жолданады:

1) жиілік-модульденген үнге стационарлық естуді шақыру әлеуеттерін тіркеу әдісімен нақтылаған объективті аудиометриямен, естудің екі жақты бұзылуы (орташа жоғалту 71 – 90 децибел) екі жақты саңыраулығы барларды (орташа жоғалту 91 және одан астам децибел) қоса алғанда бес жасқа дейінгі балалар;

2) ауызша сөйлеу дағдысы жақсы, естудің екі жақты ауыр бұзылуы бар (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулығы бар (орташа жоғалту 91 және одан астам децибел), кейіннен саңырау болған балалар мен ересектер;

3) құлақ иірімі оссификациясының қаупі мен (менинигиттен немесе нейроинфекциядан кейінгі) естудің ауыр бұзылуы бар (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңырау (орташа жоғалту 91 және одан да көп децибел) пациенттер.

50. Аудиторлық нейропатиясы бар бес жастан асқан естудің екі жақты ауыр бұзылуы бар (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулығы бар (орташа жоғалту 91 және одан астам децибел) пациенттер ЕА-мен естуді протездеу, сондай-ақ есту-сөйлеумен оңалту жүргізу жағдайларын анықтау үшін аумақтық ПМПК-ға жіберіледі.

КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында немесе ПМПК-те ЕА-мен естуді протездеуден кейін алты ай өткен соң есту-сөйлеуді қабылдаудың, ауызша сөйлеудің және басқа да жоғары психикалық функциялардың даму динамикасын бағалау жүргізіледі.

ЕА-мен естуді протездеу тиімсіз болған, сөйлеу дамуының және әртүрлі жиіліктегі және қатты дыбысқа есту реакциясының айқын оң динамикасы болмаған жағдайда аудиторлық нейропатиясы бар, естудің екі жақты ауыр бұзылуы (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулығы бар (орташа жоғалту 91 және одан астам децибел) бес жастан асқан пациенттер КИ бойынша операцияға жіберіледі.

51. Ұсыным берудің алдында операцияға дейін есту-сөйлеуді оңалтудың ұзақтығы баланың дамуының жеке жас, психологиялық-физикалық ерекшеліктерімен айқындалады және бес жастан асқан балалар үшін кемінде алты айды құрайды, бұл ретте үш айдан кейін баланың даму динамикасын аралық бағалауға рұқсат етіледі.

52. Барабар таңдап алынған және ЕА-мен күйге келтірілген естуді протездеудің тиімділігі төмен болған кезде (еркін дыбыс өрісіндегі ЕА-ның есту шегі 500 – 4000 Герц диапазонында 55 децибелді және одан астамды құрайды, көп күрделі сөздерді ажырату кемінде 40%, бір күрделі сөз – кемінде 20%) аудиторлық нейропатиясы бар, естудің екі жақты ауыр бұзылуы (орташа жоғалту 71 – 90 децибел), екі жақты саңыраулығы бар (орташа жоғалту 91 және одан астам децибел) бестен жастан асқан пациенттерді сурдологиялық кабинеттердің "оторинолариноглогия (сурдология) (балалар немесе ересектер)" мамандығы бойынша дәрігерлері КИ-ге көрсетілімдерді анықтауды жүргізу үшін КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымына жібереді.

53. КИ бойынша ЖММК көрсететін денсаулық сақтау ұйымында нөмір бере және шешім шыққаннан кейін үш жұмыс күнінің ішінде жазбаша хабарлай отырып, медициналық көмектің осы түріне жүгіну тәртібімен КИ-ге пациенттердің қатарынан күту парақтары қалыптастырылады.

54. Пациент операциядан жазбаша бас тартқан кезде (егер пациент бала болып табылатын болса, онда оның ата-аналары немесе басқа да заңды өкілдері) күту парағындағы кезектілік сақталмайды.

55. КИ-ге дайындалған пациентте жіті қабыну процесі немесе басқа да салыстырмалы қарсы көрсетілімдері (жарақат, улану және т.б.) анықталған жағдайда операция ақпараттық парақты ресімдей отырып, барынша кейінгі мерзімге ауыстырылады.

56. Операциядан кейін төрт аптадан ерте емес КИ жүйесінің сөйлеу процессорын және күйге келтіру сессиясын қосу, осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес нысан бойынша КИ-дан кейін пациенттің паспортын беру жүргізіледі.

57. Пациентті операциядан кейінгі есту-сөйлеуін оңалту оның тұрғылықты жері бойынша білім беру, әлеуметтік сала ұйымдарында немесе қажет болған жағдайда денсаулық сақтау ұйымдарында жүзеге асырылады.

58. КИ бойынша ЖММК көрсететін ұйымда немесе тұрғылықты мекенжайы бойынша сурдологиялық кабинетте КИ жүргізгеннен және сөйлеу процессорын қосқаннан кейін алғашқы жылы пациент үшін кемінде төрт күйге келтіру сессиясы, келесі жылдары – жылына немесе қажеттілікке байланысты кемінде екі күйге келтіру сессиясы жүргізіледі.

59. КИ-дан кейін балалар білім беру бағдарламасының, түзетудің сәйкес жағдайының, оқытудың және тәрбиелеудің түрі мен типін анықтау үшін аумақтық ПМПК-ға жіберіледі.

5. Есту-сөйлеуді оңалту

60. Пациенттердің операцияға дейінгі есту-сөйлеуін оңалту ЕА пайдалана отырып және пациенттің жасына байланысты сөйлеу және сөйлемеу дабылдарын естіп қабылдауды, сөзді түсінуді дамытуға бағытталып жүзеге асырылады.

61. ЕА-мен немесе КИ-мен естуді протездеуден кейін есту-сөйлеуді оңалту ұзақ әлеуметтік, медициналық-педагогикалық және түзетушілік қолдаудан, пациенттің барлық кейінгі өмірінде ЕА, КИ жүйесінің сөйлеу процессорларын, аудиопроцессорларды күйге келтіруден тұрады.

62. Балалардың есту-сөйлеуін оңалту арнайы білім беру бағдарламасының құрамдас бөлігі бола тұрып, арнайы (түзету) мектепке дейінгі және мектеп, жалпы білім беру ұйымдарында, оңалту орталықтарында, психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінде, әлеуметтік сала ұйымдарында, сондай-ақ денсаулық сақтау ұйымдарында және (немесе) меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдарда жүргізіледі.

63. КИ-дан кейін балалардың естуі сөйлеуін оңалтуды жүзеге асыру үшін жалпы білім беру ұйымдарында (бала бақшалар мен мектептерде) оқу сыныптарын, жеке және топтық түзету жұмысына арналған кабинеттерді, сондай-ақ акт залдарын, асханаларды, кітапханаларды көзкөрім құралдармен, ҒМ-жүйелермен және дыбысты күшейіткіш аппаратурамен қамтамасыз етуді қоса алғанда арнайы білім беру жағдайлары жасалады.

64. Есту бұзылысы бар балаларды анықтау және білім беру ұйымдарына жіберу тәртібін ПМПК білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

65. Тиімді есту-сөйлеу оңалтудың алты-он екі айынан кейін балалар жалпы білім беру және сөйлеуді үйрету бала бақшаларына, сурдопедагогпен және логопедпен қосымша жеке сабақтарды қатар жүргізетін мектептерге барады.

66. КИ-дан кейін балалар естімейтін балаларға арналған білім беру ұйымдарына оқу үшін жіберілмейді.

67. Білім беру ұйымдарының мамандары КИ-дан кейін балалардың білім беру ұйымдарында болған бүкіл уақытында сөйлеу процессорын пайдалануын қамтамасыз етеді.

6. Кохлеарлық имплантациялауға дейін және одан кейін
мүгедектерді әлеуметтік-естуге бейімдеу

68. КИ-ға дейін мүгедектерді әлеуметтік-естуге бейімдеу:

1) құқықтық, психологиялық-педагогикалық және сурдологиялықты қоса алғанда, операцияға дейінгі және одан кейінгі кезеңде мүгедектерді оңалту үшін тиімді жағдайлар жасау бойынша ата-аналарға (заңды өкілдерге) консультация беру;

2) ата-аналарды (заңды өкілдерін) және (немесе) мүгедекті оңалтудың техникалық құралдарды пайдалануға үйрету;

3) сәйкес таңдап алынған ЕА пайдалана отырып және онсыз естуді қабылдауды бағалаудан тұратын сурдологопедтік зерттеп-қарау.

69. КИ-дан кейін мүгедектерді әлеуметтік-естуге бейімдеу мынадай іс-шаралардан тұрады:

1) мүгедектердің есту-сөйлеуін оңалтуды ұйымдастыруға және өткізуге жәрдемдесу (әлеуметтік-педагогикалық түзету);

2) КИ жүйесінің сөйлеу процессорын және оның жинақтаушы бұйымдарын, қосалқы бөлшектерін, қуат көздерін күйге келтіру және пайдалануды үйрету;

3) пациентпен және оның ата-анасымен коммуникация дағдыларына оқыту бойынша әлеуметтік-психологиялық жұмыс.

70. КИ-дан кейін әлеуметтік оңалту жүргізудің ұзақтығы естуі бұзылған адамның жасына, естуді жоғалту себептеріне (туа біткен, жүре пайда болған), сөйлеу функциясының дамуына, естуді жоғалту мен кохлеарлық имплантты қоюдың арасындағы уақыт интервалына, жеке ерекшеліктеріне, жүргізілген есту-сөйлеу оңалтудың сапасына және отбасының қолдауына байланысты болады.

71. Мүгедектерге КИ-ға дейін және одан кейін әлеуметтік оңалту жүргізуге қажеттілік денсаулық сақтау ұйымы қорытындысының негізінде қалыптастырылады.

Қазақстан Республикасының халқына сурдологиялық көмек көрсету қағидаларына қосымша

Нысан

Кохлеарлық имплантациялаудан кейінгі пациенттің паспорты

Баланың тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) ___________________

_____________________________________________________________________

Туған күні ________________ Операция сәтіндегі жасы _________________

ЖСН |____|____|____|____|____|____|____|____|____|____|____|____|

Тұрғылықты орны: облысы _____________________________________________

аудан__________________ қала (ауыл) _________________________________

көшесі __________________ № үй _______ корпус _______ пәтер__________

үй телефоны _______________ ұялы телефоны ___________________________

Баланың ата-анасының немесе заңды өкілінің деректері (Т.А.Ә., телефоны)

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Анамнез

1. Естуі бұзылуы байқалған жасы _____________________________________

2. Алғаш рет диагноз қойылған жасы __________________________________

3. Есту бұзылуының болжамды себебі __________________________________

4. Бастан өткерген менингит/нейроинфекция туралы деректер ___________

5. Операцияға дейін есту аппаратын пайдалану (есту аппаратын тағу

кезеңін көрсету) ____________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

6. Оқу орны (ұйымдастырылған балаларға арналған) ____________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Кохлеарлық имплантациялау жүйесі

Кохлеарлық импланттың атауы _________________________________________

Электродтың түрі ____________________________________________________

Сөйлеу процессорының атауы __________________________________________

Имплантталған жағы: сол жақ /оң жақ / билатералдық (керегін сызу)

Құлақ иірімі оссификациясының болуы _________________________________

Операция жасау ерекшеліктері ________________________________________

_____________________________________________________________________

Операция күні ______________________ Қосу күні ______________________

Операция жасау орны _________________________________________________

Сөйлеу процессорын жинақтау

№	Атауы	Саны
1	2	3

Сөйлеу процессорын күйге келтіру

Күні	Ұйымның атауы және дәрігердің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)	Бағдарламалар
1	2	3

Операциядан кейінгі есту-сөйлеуді оңалту

Күні	Ұйымның атауы және педагогтың тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)	Сабақтың түрі	Сабақтың құрамы
1	2	3	4

Операциядан кейінгі техникалық сүйемелдеу

Сөйлеу процессорын алмастыру күні	Сөйлеу процессорын алмастыруды өндіретін ұйымның атауы	Жинақтауыш
1	2	3