Об утверждении Стандарта организации оказания населению медицинской помощи при туберкулезе

Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 2 февраля 2016 года № 77. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 3 марта 2016 года № 13384. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 сентября 2022 года № ҚР ДСМ-107.

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 30.09.2022 № ҚР ДСМ-107 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Сноска. Заголовок в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 13.12.2018 № ҚР ДСМ-39 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 6) пункта 1 статьи 7 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемый Стандарт организации оказания населению медицинской помощи при туберкулезе.

Сноска. Пункт 1 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 13.12.2018 № ҚР ДСМ-39 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Департаменту организации медицинской помощи Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет", а также в Республиканский центр правовой информации для внесения в эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан Цой А.В.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр здравоохранения
и социального развития
Республики Казахстан	Т. Дуйсенова

Утвержден приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 2 февраля 2016 года № 77

Стандарт организации оказания населению медицинской помощи при туберкулезе

Сноска. Стандарт в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 05.01.2020 № ҚР ДСМ-158 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящий Стандарт организации оказания населению медицинской помощи при туберкулезе (далее – Стандарт) разработан в соответствии с подпунктом 6) пункта 1 статьи 7 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" (далее – Кодекс) и устанавливает требования к организации оказания медицинской помощи при туберкулезе.

2. В настоящем Стандарте используются следующие понятия:

1) ВИЧ - вирус иммунодефицита человека;

2) профильный специалист - медицинский работник с высшим медицинским образованием, имеющий сертификат по определенной специальности.

3) консилиум - исследование лица в целях установления диагноза, определения тактики лечения и прогноза заболевания с участием не менее трех врачей;

4) принудительное лечение – лечение больного, осуществляемое на основании решения суда;

5) медицинская реабилитация - комплекс медицинских услуг, направленных на сохранение, частичное или полное восстановление нарушенных и (или) утраченных функций организма больных и инвалидов;

6) пациент - физическое лицо, являющееся (являвшееся) потребителем медицинских услуг;

7) стационарная помощь – форма предоставления доврачебной, квалифицированной, специализированной медицинской помощи, в том числе с применением высокотехнологичных медицинских услуг, с круглосуточным медицинским наблюдением.

8) стационарозамещающая помощь – форма предоставления доврачебной, квалифицированной, специализированной медицинской помощи, в том числе с применением высокотехнологичных медицинских услуг, с медицинским наблюдением.

3. Медицинская помощь при туберкулезе оказывается в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи (далее – ГОБМП), утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 15 декабря 2009 года № 2136 "Об утверждении перечня гарантированного объема бесплатной медицинской помощи".

4. Медицинская помощь населению при туберкулезе оказывается в форме амбулаторно-поликлинической, стационарозамещающей и стационарной помощи с соблюдением принципов преемственности на всех этапах оказания и непрерывности наблюдения.

Глава 2. Организация медицинской помощи при туберкулезе в форме амбулаторно-поликлинической помощи

5. Медицинская помощь при туберкулезе в форме амбулаторно-поликлинической помощи оказывается специалистами организаций, оказывающих первичную медико-санитарную помощь (далее – специалисты ПМСП) и профильными специалистами специализированных фтизиатрических кабинетов консультативно-диагностических отделений районных/межрайонных, городских поликлиник, консультативных отделений городских/ областных центров фтизиопульмонологии и республиканских специализированных медицинских организаций (далее – фтизиатры).

6. Специалисты ПМСП (врачи общей практики, участковые терапевты и педиатры) осуществляют:

1) проведение информационно-разъяснительной работы по профилактике, раннему выявлению туберкулеза;

2) планирование (формирование списков подлежащих лиц, оформление графика), организацию и проведение флюорографического обследования с оформлением в медицинской документации результатов обследования;

3) планирование (формирование списков подлежащих лиц, оформление графика), организацию и проведение туберкулинодиагностики детей и подростков с оформлением в медицинской документации результатов обследования, проведение дообследования туберкулиноположительных детей);

4) направление на обследование лиц при подозрении на туберкулез по диагностическому алгоритму обследования в соответствии с приложением 2 к Инструкции по организации оказания медицинской помощи при туберкулезе, утвержденной Приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2017 года № 994 (Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 19 февраля 2018 года № 16381), (далее – Инструкция);

5) направление к фтизиатру лиц с положительными результатами флюрографического обследования, детей и подростков с впервые выявленной положительной и гиперергической туберкулиновой пробой, с нарастанием туберкулиновой чувствительности на 6 мм и более, детей с побочными реакциями и осложнениями на прививку против туберкулеза;

6) планирование, организацию и проведение вакцинации против туберкулеза в соответствие с Инструкцией;

7) контролируемое лечение латентной туберкулезной инфекции (далее -ЛТИ) по назначению фтизиатра, в том числе в видеонаблюдаемом режиме;

8) обследование контактных;

9) амбулаторное непосредственно-контролируемое или видеонаблюдаемое лечение больных туберкулезом;

10) диагностику и лечение побочных реакций на противотуберкулезные препараты по назначению фтизиатра;

11) диагностику и лечение сопутствующих заболеваний;

12) ведение медицинских карт больных туберкулезом, находящихся на амбулаторном лечении, в том числе туберкулезом с множественной и широкой лекарственной устойчивостью;

13) регулярное внесение данных в Национальный регистр больных туберкулезом в пределах компетенции.

7. При подозрении туберкулеза у детей специалист ПМСП назначает обследование по алгоритму диагностики туберкулеза у детей согласно Приложению 1 к Стандарту.

8. При подозрении на внелегочный туберкулез специалист ПМСП назначает обследование по алгоритму диагностики внелегочного туберкулеза согласно Приложению 2 к Стандарту.

9. Врачи-фтизиатры специализированных фтизиатрических кабинетов консультативно-диагностических отделений районных/межрайонных, городских поликлиник осуществляют:

1) мониторинг и контроль проведения флюрографического обследования на туберкулез, туберкулинодиагностики (правильность и достоверность формирования специалистами ПМСП списка лиц, подлежащих обследованию, оформления ими медицинской документации по результатам обследования, составления ежеквартального отчета);

2) мониторинг и контроль обследования лиц с подозрением на туберкулез в соответствии с диагностическими алгоритмами, оценку фтизионастороженности специалистов ПМСП;

3) оказание методической помощи специалистам ПМСП;

4) направление в центры фтизиопульмонологии больных обслуживаемой территории для окончательной постановки диагноза;

5) назначение и контроль лечения ЛТИ, амбулаторного лечения, диагностики и лечения побочных реакций на противотуберкулезные препараты;

6) мониторинг и контроль ведения медицинских карт больных туберкулезом, в том числе туберкулезом с множественной и широкой лекарственной устойчивостью с регулярным внесением данных в Национальный регистр больных туберкулезом;

7) проведение когортного анализа и предоставление отчетности организационно-методическому отделу областного (городского) центра фтизиопульмонологии в утвержденные сроки;

8) мониторинг за проведением мероприятий по профилактике туберкулеза (санитарного просвещения населения по вопросам туберкулеза, вакцинации, лечение ЛТИ);

9) наблюдение за лицами, состоящими на диспансерном учете в соответствии с приложением 8 к Инструкции;

10) участие в эпидемиологическом расследовании случаев туберкулеза и обследовании контактных.

10. Учет больных туберкулезом осуществляется по месту жительства.

11. Окончательная постановка диагноза туберкулез, в том числе туберкулеза с множественной и широкой лекарственной устойчивостью, регистрация случаев, определение режима и схемы лечения (в соответствии с Инструкцией), формы оказания медицинской помощи и группы диспансерного наблюдения осуществляется Централизованной врачебно-консультативной комиссией (далее – ЦВКК), создаваемой при консультативно-диагностическом отделении центров фтизиопульмонологии областей, городов республиканского значения и республиканской специализированной медицинской организации.

12. В состав ЦВКК входят: председатель (руководитель организации), заместитель председателя, члены (заведующие организационно-методическим отделом, отделениями для лечения больных туберкулезом, туберкулезом с множественной и широкой лекарственной устойчивостью, в том числе у детей, провизор (лекарственный координатор) и секретарь).

13. При назначении ЦВКК амбулаторного или видеонаблюдаемого лечения больной направляется в организацию здравоохранения, оказывающей амбулаторно-поликлиническую помощь по месту жительства.

14. Амбулаторное лечение назначается больным без бактериовыделения, больным с бактериовыделением, отказывающимся от госпитализации в стационар при наличии возможности соблюдения мер инфекционного контроля в домашних условиях по согласованию с территориальными департаментами Комитета контроля качества безопасности товаров и услуг Министерства здравоохранения Республики Казахстан.

15. Больные с исходным бактериовыделением, начавшие лечение в круглосуточном стационаре, переводятся на амбулаторное лечение при двукратном отрицательном результате микроскопии, последовательно взятых проб мокроты с интервалом не менее 10 календарных дней.

16. В организациях ПМСП для проведения амбулаторного лечения организовываются кабинеты непосредственно контролируемого лечения (далее – КНКЛ).

17. Больной получает и принимает лекарства в КНКЛ под контролем ответственного медицинского работника. Один раз в 10 дней больные, находящиеся на непосредственном контролируемом лечении, осматриваются врачом ПМСП/фтизиатром поликлиники, по показаниям – чаще.

Больные, проживающие в сельской местности осматриваются фтизиатром один раз в месяц.

Глава 3. Организация медицинской помощи при туберкулезе в форме стационарозамещающей помощи

18. Стационарозамещающая помощь оказывается в дневных стационарах в составе городских, областных центров фтизиопульмонологии, районных/городских поликлиник, врачебных амбулаторий или в условиях стационара на дому больным туберкулезом с множественной лекарственной устойчивостью и туберкулезом с широкой лекарственной устойчивостью, не нуждающимся в круглосуточном медицинском наблюдении, больным с чувствительным туберкулезом при возникновении побочных реакций на противотуберкулезные препараты и обострении сопутствующих заболеваний, в соответствии с приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 17 августа 2015 года № 669 "Об утверждении Правил оказания стационарозамещающей помощи" (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 23 сентября 2015 года № 12106).

19. Пребывание больного туберкулезом в дневном стационаре не превышает 30 календарных дней и сопровождается осмотром и наблюдением врача и среднего медицинского персонала, проведением лечебно-диагностических и (или) реабилитационных мероприятий, контролируемого приема противотуберкулезных препаратов, оказанием психосоциальной помощи, обеспечением одноразовым горячим питанием или продуктовым пакетом.

20. Больным туберкулезом, не имеющим возможности получать лечение в дневном стационаре (лицам пожилого возраста, беременным, женщинам с детьми, находящимися на грудном вскармливании, с неорганизованными детьми дошкольного возраста, матерям–одиночкам, имеющими физические ограничения к передвижению, имеющим сочетанную инфекцию, вызванную ВИЧ (далее – ВИЧ-инфекция), оказывается лечение в условиях стационара на дому мобильными бригадами в структуре районных/городских поликлиник, городских/областных центров фтизиопульмонологии.

21. Фтизиатр выезжает с мобильной бригадой 1 раз в 10 дней.

Глава 4. Организация медицинской помощи при туберкулезе в форме стационарной помощи

22. Стационарная помощь оказывается в городских, областных центрах фтизиопульмонологии и республиканской специализированной медицинской организации больным туберкулезом с бактериовыделением, туберкулезом с множественной лекарственной устойчивостью и туберкулезом с широкой лекарственной устойчивостью, нуждающимся в круглосуточном медицинском наблюдении, больным легочным и внелегочным туберкулезом, нуждающимся в хирургическом лечении.

23. Госпитализация осуществляется в плановом и (или) экстренном порядке в соответствии с приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 28 сентября 2015 года № 761 "Об утверждении Правил оказания стационарной помощи" (далее – приказ №761) (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12204).

24. Объем диагностических мероприятий больным туберкулезом на стационарном уровне определяется согласно Инструкции.

25. Распределение больных в отделениях по палатам осуществляется с учетом данных лабораторных исследований и лекарственной чувствительности на момент поступления и в процессе лечения.

26. Больные с бактериовыделением с неизвестной лекарственной чувствительностью содержатся в одноместных палатах или боксах до получения результатов теста на лекарственную чувствительность.

27. Пациенты, находящиеся в стационаре, подлежат ежедневному осмотру врача-фтизиатра. Запись в медицинской карте пациента осуществляется в зависимости от тяжести его состояния (не менее 3 раз в неделю при легком и среднетяжелом состоянии больного и ежедневно – при тяжелом состоянии больного).

28. Заведующим отделением осмотр больных туберкулезом, туберкулезом с множественной лекарственной устойчивостью и туберкулезом с широкой лекарственной устойчивостью осуществляется не менее 1 раза в неделю с внесением записи в медицинскую карту больного.

29. Проведение диагностики и дифференциальной диагностики туберкулеза осуществляется в дифференциально-диагностических отделениях, которые организуются при центрах фтизиопульмонологии.

30. В сложных ситуациях для верификации диагноза и определения тактики лечения проводится консилиум с участием специалистов областных и республиканских уровней в очной или дистанционной форме посредством телемедицины.

31. Беременные женщины, получающие лечение в центрах фтизиопульмонологии для разрешения родов, госпитализируются в профильные медицинские организации.

32. Критериями выписки больного туберкулезом из стационара являются:

1) отсутствие бактериовыделения и необходимости круглосуточного медицинского наблюдения;

2) получение двух отрицательных результатов микроскопии, последовательно взятых с интервалом не менее 10 календарных дней у больных с исходным бактериовыделением;

3) общепринятые исходы стационарного лечения (выздоровление, улучшение, без перемен, ухудшение, смерть и переведен в другую медицинскую организацию);

4) по письменному заявлению пациента (его законного представителя) до завершения курса лечения при отсутствии непосредственной опасности для жизни пациента или для окружающих.

33. При выписке из стационара оформляется выписка из медицинской карты стационарного больного, где указываются полный клинический диагноз, объем проведенных диагностических исследований, лечебных мероприятий, рекомендации по дальнейшему лечению и наблюдению.

34. Медицинская карта и рентгенологический архив после выписки больного туберкулезом из стационара сдаются в архив медицинской организации и хранятся в течение 25 лет.

35. Уклонение от приема противотуберкулезных препаратов и нарушение больничного режима являются основанием для перевода на принудительное лечение в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 марта 2019 года № ҚР ДСМ-14 "Об утверждении Правил оказания медицинской помощи больным туберкулезом, направленным на принудительное лечение и признании утратившими силу некоторых приказов" Министерства здравоохранения Республики Казахстан" (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 апреля 2019 года № 18482).

Глава 5. Организация медицинской реабилитации при туберкулезе

36. Медицинская реабилитация при туберкулезе оказывается в организациях восстановительного лечения и медицинской реабилитации, реабилитационных центрах, отделениях (койках) при центрах фтизиопульмонологии, отделениях/кабинетах реабилитации медицинских организаций, оказывающих амбулаторно-поликлиническую помощь по кодам Международной статистической классификации болезней и проблем, связанных со здоровьем 10 пересмотра (далее – МКБ - 10) согласно приложению 3 к настоящему Стандарту.

Показания, продолжительность и объҰм услуг медицинской реабилитации определяет ЦВКК.

37. На первом (раннем) этапе восстановительное лечение больным туберкулезом после оперативного вмешательства (хирургического лечения) осуществляется в условиях круглосуточного стационара (в отделении реанимации и интенсивной терапии или специализированном профильном отделении) для профилактики осложнений и раннего восстановления функций органов после перенесенной операции в рамках лечения основного заболевания на фоне этиотропной терапии (противотуберкулезными препаратами).

38. На второй этап восстановительного лечения и медицинской реабилитации больные туберкулезом направляются в течение первых шести месяцев после оперативного вмешательства (хирургического лечения), а также в течение шести месяцев лечения основного заболевания по шкале реабилитационной маршрутизации и маршрута реабилитации на основе критериев международной классификации функционирования (далее - МКФ) в соответствии с приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 27 февраля 2015 года № 98 "Об утверждении Правил восстановительного лечения и медицинской реабилитации, в том числе детской медицинской реабилитации" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10678) (далее приказ № 98).

Восстановительное лечение и медицинская реабилитация второго этапа проводится на реабилитационных койках в дневном или круглосуточном стационаре центров фтизиопульмонологии, но не более одного раза в год

39. Медицинская реабилитация в позднем периоде проводится в организациях восстановительного лечения и медицинской реабилитации, в условиях реабилитационных центров, реабилитационных отделений (коек) при центрах фтизиопульмонологии, отделениях/кабинетов реабилитации медицинских организаций, оказывающих амбулаторно-поликлиническую помощь больным туберкулезом, лицам с неактивным туберкулезом, наблюдаемым во второй группе диспансерного учета, и лицам с последствиями туберкулеза по шкале реабилитационной маршрутизации и маршрута реабилитации на основе критериев МКФ в соответствии с приказом № 98.

40. Перевод пациента из профильного отделения в реабилитационное отделение в пределах одной медицинской организации (Центра фтизиопульмонологии) и из одной медицинской организации в другую для проведения медицинской реабилитации считается новым случаем реабилитации.

Глава 6. Организация профилактического лечения латентной туберкулезной инфекции и осложнений прививок против туберкулеза

41. Профилактическое лечение ЛТИ проводится лицам с впервые выявленной и гиперергической пробой Манту (аномальная реакция), контактным из очагов туберкулеза, лицам, инфицированным ВИЧ.

Длительность и схемы определяются в соответствии с параграфом 3 главы 3 Инструкции.

42. Лечение осложнений прививок против туберкулеза проводится согласно приложению 4 к Стандарту.

43. Профилактическое лечение ЛТИ и лечение осложнений прививок против туберкулеза проводится в организациях ПМСП, дошкольных организациях и организациях среднего образования, дошкольных организациях санаторного типа (санаторных группах), санаториях под непосредственным контролем медицинских работников приема каждой дозы препаратов, в том числе в видеонаблюдаемом режиме.

Хирургическое лечение осложнений прививок против туберкулеза проводится в центрах фтизиопульмонологии.

44. Профилактическое лечение ЛТИ лицам, инфицированным ВИЧ, проводится под непосредственным контролем приема каждой дозы препаратов, в том числе в видеонаблюдаемом режиме, медицинскими работниками организаций, осуществляющих деятельность в сфере профилактики ВИЧ-инфекции.

45. Профилактическое лечение ЛТИ и лечение осложнений прививок против туберкулеза проводится по кодам МКБ -10, согласно приложению 5 к Стандарту.

Приложение 1 к Стандарту организации оказания медицинской помощи при туберкулезе

Алгоритм диагностики туберкулеза у детей специалистами организаций здравоохранения, оказывающих амбулаторно-поликлиническую помощь

Приложение 2 к Стандарту организации оказания медицинской помощи при туберкулезе

Алгоритм диагностики внелегочного туберкулеза специалистами организаций здравоохранения, оказывающих амбулаторно-поликлиническую помощь

1. Алгоритм диагностики туберкулезного менингита

2. Алгоритм диагностики туберкулеза костей и суставов

3. Алгоритм диагностики туберкулезного плеврита

4. Алгоритм диагностики туберкулеза органов мочеполовой системы

5. Алгоритм диагностики туберкулеза периферических лимфатических узлов

6. Алгоритм диагностики туберкулеза глаз

Приложение 3 к Стандарту организации оказания медицинской помощи при туберкулезе

Коды Международной статистической классификации болезней и проблем, связанных со здоровьем (МКБ - 10)

№	Код основного диагноза по МКБ-10	Код уточняющего диагноза по МКБ-10	Наименование нозологии МКБ 10
1.	Z92.5	A15.0	Туберкулез легких, подтвержденный бактериоскопически с наличием или отсутствием роста культуры
2.	Z92.5	A15.1	Туберкулез легких, подтвержденный только ростом культуры Состояния, перечисленные в рубрике A15.0, подтвержденные только ростом культуры
3.	Z92.5	A15.2	Туберкулез легких, подтвержденный гистологически Состояния, перечисленные в рубрике A15.0, подтвержденные гистологически
4.	Z92.5	A15.3	Туберкулез легких, подтвержденный неуточненными методами Состояния, перечисленные в рубрике A15.0, подтвержденные, но без уточнения бактериологически или гистологически
5.	Z92.5	A15.4	Туберкулез внутригрудных лимфатических узлов, подтвержденный бактериологически и гистологически
6.	Z92.5	A15.5	Туберкулез гортани, трахеи и бронхов, подтвержденный бактериологически и гистологически
7.	Z92.5	A15.6	Туберкулезный плеврит, подтвержденный бактериологически и гистологически
8.	Z92.5	A15.7	Первичный туберкулез органов дыхания, подтвержденный бактериологически и гистологически
9.	Z92.5	A15.8	Туберкулез других органов дыхания, подтвержденный бактериологически и гистологически
10.	Z92.5	A15.9	Туберкулез органов дыхания неуточненной локализации, подтвержденный бактериологически и гистологически
11.	Z92.5	A16.0	Туберкулез легких при отрицательных результатах бактериологических и гистологических исследований
12.	Z92.5	A16.1	Туберкулез легких без проведения бактериологического и гистологического исследований. Состояния, перечисленные в рубрике A16.0 без проведения бактериологического и гистологического исследования
13.	Z92.5	A16.2	Туберкулез легких без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
14.	Z92.5	A16.3	Туберкулез внутригрудных лимфатических узлов без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
15.	Z92.5	A16.4	Туберкулез гортани, трахеи и бронхов без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
16.	Z92.5	A16.5	Туберкулезный плеврит без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
17.	Z92.5	A16.7	Первичный туберкулез органов дыхания без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
18.	Z92.5	A16.8	Туберкулез других органов дыхания без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
19.	Z92.5	A16.9	Туберкулез органов дыхания неуточненной локализации без упоминания о бактериологическом или гистологическом подтверждении
20.	Z92.5	A17.0	Туберкулезный менингит
21.	Z92.5	A17.1	Менингеальная туберкулема
22.	Z92.5	A17.8	Туберкулез нервной системы других локализаций
23.	Z92.5	A17.9	Туберкулез нервной системы неуточненный
24.	Z92.5	A18.0	Туберкулез костей и суставов
25.	Z92.5	A18.1	Туберкулез мочеполовых органов
26.	Z92.5	A18.2	Туберкулезная периферическая лимфаденопатия
27.	Z92.5	A18.3	Туберкулез кишечника, брюшины и брыжеечных лимфатических узлов
28.	Z92.5	A18.4	Туберкулез кожи и подкожной клетчатки
29.	Z92.5	A18.5	Туберкулез глаза
30.	Z92.5	A18.6	Туберкулез уха
31.	Z92.5	A18.7	Туберкулез надпочечников
32.	Z92.5	A18.8	Туберкулез других уточненных органов
33.	Z92.5	A19.0	Острый милиарный туберкулез одной уточненной локализации
34.	Z92.5	A19.1	Острый милиарный туберкулез множественной локализации
35.	Z92.5	A19.2	Острый милиарный туберкулез неуточненной локализации
36.	Z92.5	A19.8	Другие формы милиарного туберкулеза
37.	Z92.5	A19.9	Милиарный туберкулез неуточненной локализации
38.	Z92.5	B90.0	Отдаленные последствия туберкулеза центральной нервной системы
39.	Z92.5	B90.1	Отдаленные последствия туберкулеза мочеполовых органов
40.	Z92.5	B90.2	Отдаленные последствия туберкулеза костей и суставов
41.	Z92.5	B90.8	Отдаленные последствия туберкулеза других уточненных органов
42.	Z92.5	B90.9	Отдаленные последствия туберкулеза органов дыхания и неуточненного туберкулеза

Приложение 4 к Стандарту организации оказания медицинской помощи при туберкулезе

Лечение осложнений на прививку против туберкулеза

Лечение побочных реакций на прививку против туберкулеза проводится противотуберкулезными препаратами первого ряда за исключением пиразинамида, к которому микобактерии M. Bovis полностью резистентны. В некоторых случаях для лечения поствакцинальных осложнений требуется хирургическое вмешательство. Лечение поствакцинальных осложнений у детей с ВИЧ–инфекцией и в других случаях сниженного иммунитета требует вмешательства других специалистов (инфекциониста, иммунолога).

Лечение поствакцинальных осложнений на прививку против туберкулеза в зависимости от локализации и по решению ЦВКК проводится в амбулаторных, стационарозамещающих или стационарных условиях.

1. Лечение поствакцинальных лимфаденитов

При поствакцинальных лимфаденитах после прививки против туберкулеза назначаются:

1) в фазе инфильтрации (срок лечения – 2-4 месяца индивидуально с учетом динамики) назначаются:

- изониазид (10-15 мг/кг), 1 раз в день внутрь;

- местно – аппликации рифампицина (450 мг) и 10% или 20% раствора димексида (10 мл или 20 мл димексида и 90 мл или 80 мл дистиллированной воды), 2 раза в день в течение 1 месяца;

- при отсутствии положительной динамики и тенденции к увеличению лимфатического узла допускается назначение этамбутола (15-25 мг/кг) и витамина А внутрь (до 1 года – 1 капля масляного раствора через день, 1-7лет – 1 капля ежедневно), старше 7 лет – аевит в возрастной дозировке;

2) в фазе казеозного некроза (срок лечения – 2-4 месяца индивидуально с учетом динамики):

- изониазид (10-15 мг/кг) и этамбутол (15-25 мг/кг) 1 раз в день с витамином А внутрь (до 1 года – 1 капля масляного раствора через день, 1-7лет – 1 капля ежедневно), старше 7 лет – аевит в возрастной дозировке;

- местно – пункция лимфоузла 1-2 раза в неделю, курс 5-6 пункций с учетом динамики;

- хирургическое лечение: удаление лимфоузла с капсулой – при отсутствии положительной динамики в течение 1 месяца лечения или увеличения лимфоузла до 5 см и более, при наличии незаживающих свищей;

- после хирургического удаления продолжается прием изониазида внутрь и местно – аппликации 10% или 20% димексида с рифампицином в течение 1 месяца;

3) в фазе кальцинации – при размере лимфатического узла 10 мм и более – хирургическое удаление по показаниям.

2. Лечение поствакцинальных подкожных холодных абсцессов.

Назначаются:

- изониазид (10-15 мг/кг), 1 раз в день в течение 2-4 месяцев;

- местно – аппликации рифампицина и 10% или 20% раствора димексида 2 раза в день в течение 1 месяца;

- при появлении флюктуации – отсасывание шприцем казеозных масс с интервалом в 2-3 дня 5-6 раз с учетом динамики;

- при отсутствии положительной динамики (рассасывание) – хирургическое удаление путем вылущивания абсцесса вместе с капсулой, с последующей химиотерапией изониазидом в течение 1 месяца.

3. Лечение поверхностной язвы.

Местно применяются присыпки порошка изониазида. Для профилактики вторичной неспецифической инфекции края обрабатываются антибактериальными мазями.

4. Лечение поражений костной системы (оститы).

Тактика лечения оститов после прививки против туберкулеза определяется с учетом локализации и распространенности поражения костной ткани. В основном лечение консервативное, при неэффективности которого применяется хирургическое лечение. В ряде случаев начале проводится хирургическое вмешательство с целью диагностики, затем продолжается консервативная терапия тремя противотуберкулезными препаратами первого ряда: изониазид (10-15 мг/кг) + рифампицин (10-20 мг/кг) + этамбутол (15-25 мг/кг),

Длительность лечения оститов зависит от динамики и скорости заживления воспалительного процесса и составляет 9-12 месяцев.

5. Лечение келоидных рубцов

Лечению подлежат крупные келоиды размерами более 1 см и при тенденции их к росту. Лечение проводится местно путем:

1) обкалывания 1,0 мл 0,5% раствора гидрокортизоновой эмульсии с 1,0 мл 2% раствора лидокаина 1 раз в неделю туберкулиновыми шприцами в 5-6 местах в толщу келоида после предварительной обработки поверхности келоида и окружающей кожи спиртом и йодом. Курс лечения – 5-10 обкалываний;

2) если проведенный курс лечения не эффективен, то рекомендуется обкалывание гидрокортизоновой эмульсией (1 мл) чередуя с обкалыванием келоида лидазой в дозе 32 ЕД детям в возрасте 1-12 лет и 64 ЕД старше – 12 лет. Всего – 10 обкалываний с интервалом 1 неделя;

3) если проведенные 2 курса неэффективные и продолжается рост келоида, то рекомендуется проводить 3 курс местного лечения, путем обкалывания лидазы в одном шприце с гидрокортизоновой эмульсией в 1, 4, 7, 10 дни. Всего – 10 обкалываний.

Интервал между курсами лечения 1 месяц.

Эффективность проведенного лечения заключается в остановке роста келоида, размягчения и изменения цвета от багрово-красного до интенсивности цвета окружающей кожи.

Хирургическое лечение келоидов противопоказано.

В период лечения поствакцинальных осложнений проведение других профилактических прививок противопоказано, за исключением особых эпидемиологических случаев.

Лечение генерализованного осложнения на прививку против туберкулеза (диссеминированная БЦЖ-инфекция), развившегося на фоне первичного или вторичного иммунодефицита требует индивидуального подбора противотуберкулезных препаратов, с включением в схему противотуберкулезных препаратов первого ряда без пиразинамида и второго ряда в комплексе с заместительной терапией, назначенной иммунологом по поводу иммунодефицита.

Приложение 5 к Стандарту организации оказания медицинской помощи при туберкулезе

Коды Международной статистической классификации болезней и проблем, связанных со здоровьем (МКБ - 10) для проведения профилактического лечения латентной туберкулезной инфекции (ЛТИ) и лечения осложнений БЦЖ

№	Код основного диагноза по МКБ-10	Код уточняющего диагноза по МКБ-10	Наименование нозологии МКБ 10
1.	Z92.5	R76.1	Аномальная реакция на туберкулиновую пробу Анормальные результаты реакции Манту
2.	Z92.5	Y58.0	Лекарственные средства, медикаменты и биологические вещества, являющиеся причиной неблагоприятных реакций при терапевтическом применении (Y40-Y59) Вакцина БЦЖ
3.	Z92.5	Z20.1	Контакт с больным и возможность заражения туберкулезом

Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2016 жылғы 2 ақпандағы № 77 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 3 наурызда № 13384 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2022 жылғы 30 қыркүйектегі № ҚР ДСМ-107 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 30.09.2022 № ҚР ДСМ-107 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Ескерту. Бұйрықтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 13.12.2018 № ҚР ДСМ-39 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 7-бабының 1-тармағының 6) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 13.12.2018 № ҚР ДСМ-39 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күннің ішінде мерзімдік баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Республикалық құқықтық ақпарат орталығына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күннің ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі А.В. Цойға жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрі

Т. Дүйсенова

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2016 жылғы 2 ақпандағы № 77 бұйрығымен бекітілген

Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты

Ескерту. Стандарт жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 05.01.2020 № ҚР ДСМ-158 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты (бұдан әрі – Стандарт) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 7-бабы 1-тармағының 6) тармақшасына (бұдан әрі – Кодекс) сәйкес әзірленді және Стандарт туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыруға қойылатын талаптарды белгілейді.

2. Осы Стандартта мынадай ұғымдар пайдалыналады:

1) АИТВ - адамның иммун тапшылығы вирусы;

2) бейінді маман – клиникалық бейiндегi белгiлi бiр мамандық бойынша сертификаты бар, жоғары медициналық бiлiмдi медицина қызметкерi;

3) консилиум – кемінде үш дәрігердің қатысуымен диагноз қою, емдеу тактикасын айқындау және ауруды болжау мақсатында адамды зерттеу;

4) мәжбүрлеп емдеу – сот шешімінің негізінде жүзеге асырылатын науқасты емдеу;

5) медициналық оңалту – науқастар мен мүгедектер организмінің бұзылған және (немесе) жоғалтқан функцияларын сақтауға, ішінара немесе толық қалпына келтіруге бағытталған медициналық қызметтер көрсету кешені;

6) пациент – медициналық қызметтер көрсетудің тұтынушысы болып табылатын (болып табылған) жеке тұлға;

7) стационарлық көмек – тәулік бойы медициналық бақылау жасалатын, білікті, мамандандырылған және жоғары мамандандырылған медициналық көмек ұсыну нысаны;

8) cтационарды алмастыратын көмек – медициналық бақылау жасалатын, дәрігерге дейінгі, білікті, мамандандырылған және жоғары мамандандырылған медициналық көмек ұсыну нысаны.

3. Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек "Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінің тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2136 қаулысымен бекітілген тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі (бұдан әрі – ТМККК) шеңберінде көрсетіледі.

4. Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсету мен үздіксіз бақылаудың барлық кезеңдерінде сабақтастық қағидаттарын сақтай отырып, амбулаториялық-емханалық, стационарды алмастыратын және стационарлық көмек түрінде көрсетіледі.

2-тарау. Туберкулез кезінде амбулаториялық-емханалық көмек нысанында медициналық көмекті ұйымдастыру

5. Амбулаториялық-емханалық көмек нысанындағы туберкулез кезінде медициналық көмекті медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсететін ұйымдардың мамандары (бұдан әрі – МСАК мамандары) және аудандық/ауданаралық, қалалық емханалардың консультациялық-диагностикалық бөлімшелерінің мамандандырылған фтизиатриялық кабинеттерінің, қалалық/облыстық фтизиопульмонология орталықтарының консультациялық бөлімшелерінің және республикалық мамандандырылған медициналық ұйымдарының бейінді мамандары (бұдан әрі – фтизиатр) көрсетеді.

6. Медициналық-санитариялық алғашқы көмек мамандары (жалпы практика дәрігерлері, учаскелік терапевтер және педиатрлар):

1) туберкулездің профилактикасы, ерте анықтау бойынша ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізуді;

2) медициналық құжаттамада зерттеп-қарау нәтижелерін ресімдей отырып, флюорографиялық зерттеп-қарауды жоспарлауды (тиісті адамдардың тізімін қалыптастыру, кестені ресімдеу), ұйымдастыру мен жүргізуді;

3) медициналық құжаттамада зерттеп-қарау нәтижесін ресімдеу арқылы балалар мен жасөспірімдердің туберкулинодиагностикасын жоспарлауды (тиісті адамдардың тізімін қалыптастыру, кестені ресімдеу), ұйымдастыру мен жүргізуді, туберкулин сынамасы оң балаларға толық тексеру жүргізуді;

4) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 994 бұйрығымен (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2018 жылғы 19 ақпанда № 16381 болып тіркелген) бекітілген туберкулез кезінде медициналық көмекті ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа (бұдан әрі – Нұсқаулық) 2-қосымшаға сәйкес диагностикалық алгоритмі бойынша зерттеп-қарауға жіберуді;

5) флюрографиялық зерттеп-қараудың туберкулезге күдікті адамдарды тексерудің оң нәтижелері бар адамдарды, алғаш рет анықталған оң және гиперергиялық туберкулин сынамасы бар балалар мен жасөспірімдерді, туберкулин сезімталдығының 6 мм және одан да көп өсуімен, жағымсыз реакциялары және туберкулезге қарсы екпеге асқынулары бар балаларды фтизиатрға жіберуді;

6) Нұсқаулыққа сәйкес туберкулезге қарсы вакцинациялауды жоспарлауды, ұйымдастыруды және жүргізуді;

7) фтизиатрдың тағайындауы бойынша латенттік туберкулез инфекциясын (бұдан әрі – ЛТИ) бақыланатын, оның ішінде бейнебақыланатын режимде емдеуді;

8) қарым-қатынаста болғандарды зерттеп-қарауды;

9) туберкулезбен ауыратын науқастарды амбулаториялық тікелей бақыланатын немесе бейнебақыланатын емдеуді;

10) туберкулезге қарсы препараттардың жанама реакцияларын диагностикалау мен фтизитардың тағайындауы бойынша емдеуді;

11) жанама ауруларды диагностикалау және емдеуді;

12) амбулаториялық емдеудегі, оның ішінде көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастардың медициналық карталарын толтыруды;

13) құзыреті шегінде Туберкулезбен ауыратын науқастардың ұлттық тіркеліміне деректерді тұрақты түрде енгізуді жүзеге асырады.

7. МСАК-тың маманы балаларда туберкулездің болуына күдіктенген кезде осы Стандартқа 1-қосымшаға сәйкес балалардағы туберкулезді диагностикалау алгоритмі бойынша зерттеп-қарау тағайындайды.

8. МСАК-тың маманы өкпеден тыс туберкулезге күдіктенген кезде осы Стандартқа 2-қосымшаға сәйкес өкпеден тыс туберкулезді диагностикалау алгоритмі бойынша зерттеп-қарау тағайындайды.

9. Аудандық/ауданаралық, қалалық емханалардың консультациялық диагностикалық бөлімшелерінің мамандандырылған фтизиатриялық кабинеттерінің фтизиатр-дәрігерлері:

1) туберкулезге флюрографиялық зерттеп-қарауды, туберкулинодиагностика жүргізуді бақылауды және мониторинг жүргізуді (МСАК мамандарының зерттеп-қарауға жататын адамдардың тізімін қалыптастыруының дұрыстығы мен растығы, олардың зерттеп-қарау нәтижелері бойынша медициналық құжаттаманы рәсімдеуі, тоқсан сайынғы есепті жасауы);

2) диагностикалық алгоритмдерге сәйкес туберкулезге күдікті адамдарды зерттеп-қарауды бақылау және мониторинг жүргізу, МСАК мамандарының фтизиосақтығын бағалауды;

3) МСАК мамандарына әдістемелік көмек көрсетуді;

4) қорытынды диагноз қою үшін қызмет көрсетілетін аумақтағы науқастарды фтизиопульмонология орталықтарына жіберуді;

5) ЛТИ емдеуді, амбулаториялық емдеуді, туберкулезге қарсы қолданылатын дәрілердің жанама реакцияларын диагностикалау мен емдеуді тағайындауды және бақылауды;

6) туберкулезбен, оның ішінде көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастардың медициналық карталарын толтыруды, Туберкулезбен ауыратын науқастардың ұлттық тіркеліміне деректерді тұрақты түрде енгізуді бақылауды және мониторингті;

7) когорттық талдау жүргізу және облыстық (қалалық) фтизиопульмонология орталығының ұйымдастыру-әдістемелік бөліміне бекітілген мерзімде есеп ұсынуды;

8) туберкулездің профилактикасы бойынша іс-шаралардың өткізілуіне мониторинг жүргізуді (туберкулез, вакцинация және ЛТИ емдеу мәселелері бойынша халық арасында санитариялық ағарту);

9) Нұсқаулыққа 8-қосымшаға сәйкес диспансерлік есепте тұратын адамдарды бақылауды;

10) туберкулез жағдайларын эпидемиологиялық тексеруге және науқаспен қарым-қатынастағы болғандарды зерттеп-қарауға қатысуды жүзеге асырады.

10. Туберкулезбен ауыратын науқастарды есепке алу тұрғылықты жері бойынша жүзеге асырылады.

11. Туберкулез диагнозын, оның ішінде көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастарға нақты диагноз қоюды, жағдайларды тіркеуді, емдеу кестесі мен тәртібін анықтауды (Нұсқаулыққа сәйкес), медициналық көмек көрсету нысандары мен диспансерлік бақылау топтарын анықтауды облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың фтизиопульмонология орталықтарының және республикалық мамандандырылған медициналық ұйымның консультациялық-диагностикалық бөлімшесінің жанынан құрылатын Орталықтандырылған дәрігерлік-консультациялық комиссия (бұдан әрі – ОДКК) жүзеге асырады.

12. ОДКК құрамына: төраға (ұйым басшысы), төрағаның орынбасары, мүшелері (ұйымдастыру-әдістемелік бөлімінің, туберкулезбен, көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеуге арналған бөлімшелердің меңгерушілері, оның ішінде балаларда, провизор (дәрілік үйлестіруші) және хатшы) кіреді.

13. ОДКК амбулаториялық немесе бейнебақыланатын емдеуді тағайындаған жағдайда науқас тұрғылықты жері бойынша амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымына жіберіледі.

14. Амбулаториялық емдеу туберкулезбен ауыратын бактерия шығармайтын науқастарға, стационарға жатудан бас тартқан бактерия шығаратын науқастарға үй жағдайында инфекциялық бақылау шараларын сақтау мүмкіндігі болған жағдайда және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау комитетінің аумақтық департаменттерінің келісімі бойынша тағайындалады.

15. Тәуліктік стационарда емдеуді бастаған бастапқы бактерия шығаратын науқастар, микроскопияның екі мәрте теріс нәтижесі кезінде, күнтізбелік 10 күннен кем емес аралықпен қақырық сынамаларын жүйелі түрде алған кезде амбулаториялық емдеуге ауыстырылады.

16. МСАК ұйымдарында амбулаториялық емдеуді жүргізу үшін тікелей бақыланатын емдеу кабинеттері (бұдан әрі – ТБЕК) ұйымдастырылады.

17. Науқас ТБЕК-те жауапты медицина қызметкерінің бақылауымен дәрі алады және қабылдайды. Тікелей бақыланатын емдеудегі науқастарды 10 күнде бір рет МСАК-тың дәрігері/емхананың фтизиатры, көрсеткіштер бойынша – жиірек зерттеп-қарайды.

Ауылдық жерлерде тұратын науқастарды фтизиатр айына бір рет зерттеп-қарайды.

3-тарау. Туберкулез кезінде стационарды алмастыратын көмек нысанындағы медициналық көмекті ұйымдастыру

18. Стационарды алмастыратын көмек қалалық, облыстық фтизиопульмонология орталықтарының, аудандық/қалалық емханалардың, дәрігерлік амбулаториялардың құрамындағы күндізгі стационарларда немесе үй жағдайындағы стационарда тәулік бойы медициналық бақылауды қажет етпейтін көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастар мен сезімтал туберкулезбен ауыратын науқастарға туберкулезге қарсы препараттарға жанама реакциялар туындаған және ілеспе аурулары асқынған кезінде "Стационарды алмастыратын көмекті көрсету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 17 тамыздағы № 669 бұйрығына (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2015 жылғы 23 қыркүйекте № 12106 болып тіркелген) сәйкес көрсетіледі.

19. Туберкулезбен ауыратын науқастың күндізгі стационарда болуы күнтізбелік 30 күннен аспайды және дәрігер мен орта медицина персоналының зерттеп-қарауымен және бақылауымен, емдеу-диагностикалық және (немесе) оңалту іс-шаралармен, туберкулезге қарсы дәрілерді бақылаулы қабылдаумен, психо-әлеуметтік көмек көрсетумен, бір реттік ыстық тамақпен немесе азық-түлік пакетімен қамтамасыз етумен сүйемелденеді.

20. Күндізгі стационарда ем алуға мүмкіндігі жоқ туберкулезбен ауыратын науқастарға (егде жастағы адамдарға, жүкті әйелдерге, емшектегі балалары немесе мектепке дейінгі жастағы ұйымдастырылмаған балалары бар әйелдерге, жүріп-тұруға физикалық шектеулері бар, АИТВ-дан туындаған (бұдан әрі - АИТВ инфекциясы) қосалқы инфекциясы бар жалғыз басты аналарға) аудандық/қалалық емханалар, қалалық/облыстық фтизиопульмонология орталықтары құрылымындағы мобильдік бригадалар үйдегі стационар жағдайында емдеу көрсетеді.

21. Фтизиатр мобильдік топпен бірге 10 күнде 1 рет шығады.

4-тарау. Туберкулез кезінде стационарлық көмек нысанындағы медициналық көмекті ұйымдастыру

22. Стационарлық көмек қалалық, облыстық фтизиопульмонология орталықтарында және республикалық мамандандырылған медициналық ұйымда туберкулезбен ауыратын бактерия шығаратын науқастарға, көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастарға, тәулік бойы медициналық бақылауға мұқтаж, туберкулездің асқынған түрімен ауыратын науқастарға, хирургиялық емге мұқтаж өкпе және өкпеден тыс туберкулезбен ауыратын науқастарға көрсетіледі.

23. Туберкулезбен ауыратын науқастарды ауруханаға жатқызу "Стационарлық көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 29 қыркүйектегі № 761 бұйрығына (бұдан әрі – № 761 бұйрық) (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде № 12204 болып тіркелді) сәйкес жоспарлы және (немесе) жедел түрде жүзеге асырылады.

24. Стационарлық деңгейде туберкулезбен ауыратын науқастарға диагностикалық іс-шаралардың көлемі Нұсқаулыққа сәйкес анықталады.

25. Науқастарды бөлімшелерде палаталар бойынша бөлу түскен кезде және емдеу барысында зертханалық зерттеулер мен дәріге сезімталдық деректерін есепке ала отырып, жүзеге асырылады.

26. Дәрілік сезімталдығы белгісіз бактерия шығаратын науқастар дәрілік сезімталдыққа тест нәтижелерін алғанға дейін бір орынды палаталарда немесе бокстарда ұсталады.

27. Стационардағы пациенттер күн сайын фтизиатр дәрігердің қарауына жатады. Пациенттің медициналық картасына жазу оның жағдайының ауырлығына байланысты жүзеге асырылады (науқас жеңіл және орташа ауыр жағдайда аптасына 3 реттен кем емес және науқас ауыр жағдайда – күн сайын).

28. Бөлім меңгерушісі туберкулезге, көптеген дәрілерге көнбейтін және ауқымды дәрілерге көнбейтін туберкулезбен ауыратын науқастарды зерттеп-қарауды аптасына кемінде 1 рет науқастың медициналық картасына жазба енгізе отырып, жүзеге асырады.

29. Туберкулезді диагностикалауды және сараланған диагностикалауды жүргізу фтизиопульмонология орталықтарында ұйымдастырылатын сараланған-диагностикалық бөлімшелерде жүзеге асырылады.

30. Күрделі жағдайларда диагнозды верификациялау және емдеу тәсілін анықтау үшін облыстық және республикалық деңгейдегі мамандардың қатысуымен, тікелей немесе телемедицина арқылы қашықтықтан нысандағы консилиум өткізіледі.

31. Фтизиопульмонология орталықтарында ем алып жатқан жүкті әйелдер босану үшін бейінді медициналық ұйымдарға емдеуге жатқызылады.

32. Туберкулезбен ауыратын науқасты стационардан шығару өлшемшарттары:

1) бактерия шығарудың және тәулік бойы медициналық бақылау қажеттілігінің болмауы;

2) бастапқы бактерия шығаратын науқастарда кемінде күнтізбелік 10 күн аралығымен алынған микроскопияның екі теріс нәтижесін алу;

3) стационарлық емдеудің жалпы қабылданған нәтижелері (сауығу, жақсару, өзгермеу, нашарлау, өлім және басқа медициналық ұйымға ауыстырылды);

4) пациенттің өміріне немесе айналасындағыларға тікелей қауіп болмаған кезде емдеу курсы аяқталғанға дейін пациенттің (оның заңды өкілінің) жазбаша өтініші болып табылады.

33. Стационардан шығару кезінде толық клиникалық диагноз, жүргізілген диагностикалық зерттеулердің, емдеу іс-шараларының көлемі, одан әрі емдеу және бақылау жөніндегі ұсыныстар көрсетілген стационарлық науқастың медициналық картасынан үзінді көшірме рәсімделеді.

34. Туберкулезбен ауыратын науқастың медициналық картасы мен рентгенологиялық мұрағаты стационардан шығарғаннан кейін медициналық ұйымның мұрағатына тапсырылады және 25 жыл бойы сақталады.

35. Туберкулезге қарсы дәрілерді қабылдаудан бас тарту және аурухана режимін бұзу "Мәжбүрлеп емдеуге жіберілген туберкулезбен ауыратын науқастарға медициналық көмек көрсету қағидаларын бекіту және кейбір бұйрықтардың күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2019 жылғы 30 наурыздағы № ҚР ДСМ-14 бұйрығына (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2019 жылғы 9 сәуірде № 18482 болып тіркелген) сәйкес мәжбүрлеп емдеуге ауыстыру үшін негіз болып табылады.

5-тарау. Туберкулез кезінде медициналық оңалтуды ұйымдастыру

36. Туберкулез кезіндегі медициналық оңалту қалпына келтіру емі және медициналық оңалту ұйымдарында, оңалту орталықтарында, фтизиопульмонология орталықтары жанындағы бөлімшелерде (төсектерде), 3-қосымшаға сәйкес Аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың халықаралық статистикалық жіктемесінің (бұдан әрі – АХЖ-10) кодтары бойынша амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін медициналық ұйымдардың оңалту бөлімшелерінде/оңалту кабинеттерінде көрсетіледі.

Медициналық оңалту қызметтерінің көрсеткіштерін, ұзақтығы мен көлемін ОДКК анықтайды.

37. Операциялық араласудан (хирургиялық емдеу) кейін туберкулезбен ауыратын науқастарға оңалту емінің бірінші (ерте) кезеңінде асқынулардың профилактикасы және бастап өткізген операциядан кейін ағзалардың функцияларын ерте қалпына келтіру үшін тәулік бойғы стационар жағдайында (реанимация және қарқынды терапия бөлімшесінде немесе мамандырылған бейінді бөлімшеде) негізгі ауруды емдеу аясында этиотропты терапияны (туберкулезге қарсы препараттармен) жалғастыра отырып жүргізіледі.

38. Қалпына келтіру емі мен медициналық оңалтудың екінші кезеңіне туберкулезбен ауыратын науқас операция жасалғаннан (хирургиялық емнен) кейінгі алты айдың ішінде, сондай-ақ қатар негізгі ауруды емдеудің алты айы ішінде "Қалпына келтіру емі және медициналық оңалту, оның ішінде балаларды медициналық оңалту қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылы 27 ақпандағы № 98 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10678 болып тіркелген) (бұдан әрі - № 98 бұйрық) сәйкес жұмыс істеуінің халықаралық жіктемесі (бұдан әрі – ТХЖ) өлшемшарттарының негізінде оңалту бағдары мен оңалту бағдарламасы шкаласы бойынша жіберіледі.

Екінші кезеңдегі қалпына келтіру емі мен медициналық оңалту фтизиопульмонология орталықтарының күндізгі немесе тәулік бойы стационарындағы оңалту төсектерінде жүргізіледі, бірақ жылына бір реттен артық емес.

39. Медициналық оңалтудың кейінгі кезеңі қалпына келтіру емі және медициналық оңалту ұйымдарында, фтизиопульмонология орталықтары жанындағы оңалту бөлімшелерінде (төсектерінде), амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін медициналық ұйымдардың оңалту бөлімшелерінде/төсектерінде туберкулезбен ауыратын науқастарға, екінші диспансерлік есеп тобында бақыланатын туберкулездің белсенділігі жоқ адамдарға және туберкулездің салдары бар адамдарға № 98 бұйрыққа сәйкес ТХЖ негізінде оңалту бағдары мен оңалту бағдарламасы шкаласы бойынша жүргізіледі.

40. Медициналық оңалтуды жүргізу үшін пациентті бір медициналық ұйым (фтизиопульмонология орталығы) шегінде бейінді бөлімшеден оңалту бөлімшесіне және бір медициналық ұйымнан екіншісіне ауыстыру оңалтудың жаңа жағдайы болып саналады.

6-тарау. Латентті туберкулез инфекциясын профилактикалық емдеуді және БЦЖ асқынуларын емдеуді ұйымдастыру

41. ЛТИ профилактикалық емі алғаш анықталған және Манту гиперергиялық сынамасының нәтижесі (аномальды реакция), туберкулез ошақтарында туберкулезбен ауыратын науқаспен қарым-қатынаста болған адамдарға, адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтырған адамдарға жүргізіледі.

Ұзақтығы және сызбалары Нұсқаулықтың 3-тарауының 3-параграфына сәйкес анықталған.

42. Туберкулезге қарсы екпелердің асқынуларын емдеу осы Стандартқа 4-қосымшаға сәйкес айқындалады.

43. ЛТИ профилактикалық емдеу және туберкулезге қарсы екпелердің асқынуларын емдеу МСАК ұйымдарында, мектепке дейінгі ұйымдарда және орта білім беру ұйымдарында, мектепке дейінгі санаторийлік үлгідегі мекемелерде (санаторийлік топтарда), санаторийлерде дәрілердің әрбір дозасын қабылдауды медицина қызметкерлерінің тікелей бақыланатын, оның ішінде бейнебақыланатын режимде жүргізіледі.

Туберкулезге қарсы екпелердің асқынуларын хирургиялық емдеу фтизиопульмонология орталықтарында жүргізіледі.

44. АИТВ жұқтырған адамдарда ЛТИ профилактикалық емдеуді препараттардың әрбір дозасын, оның ішінде бейнебақыланатын режимде қабылдауды, тікелей бақылауды, АИТВ инфекцияның профлактикасы саласындағы қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың медицина қызметкерлері жүргізеді.

45. ЛТИ профилактикалық емдеу және туберкулезге қарсы екпелердің асқынуларын емдеу Стандартқа 5-қосымшаға сәйкес АХЖ-10 кодтары бойынша жүргізіледі.

Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартына 1-қосымша

Амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдары мамандарының балалардағы туберкулезді диагностикалау алгоритмі

Туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартына 2-қосымша

Амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдары мамандарының өкпеден тыс туберкулезді диагностикалау алгоритмі

1. Туберкулез менингитін диагностикалау алгоритмі

2. Сүйек-буын туберкулезін диагностикалау алгоритмі

3. Туберкулезді плевритті диагностикалау алгоритмі

4. Несеп-жыныс жүйесінің ағзаларының туберкулезін диагностикалау алгоритмі

5. Перифериялық лимфа түйіндерінің туберкулезін диагностикалау алгоритмі

6. Көз туберкулезін диагностикалау алгоритмі

Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартына 3-қосымша

Аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың халықаралық статистикалық жіктемесінің кодтары (АХЖ-10)

№	АХЖ-10 бойынша негізгі диагноздың коды	АХЖ-10 бойынша нақтылау диагнозының коды	АХЖ 10-нозология атауы
1.	Z92.5	A15.0	Өскін өсуінің болуымен немесе болмауымен бактериоскопиялық жолмен расталған өкпе туберкулезі
2.	Z92.5	A15.1	Өскіннің өсуімен ғана расталған, өкпе туберкулезі
3.	Z92.5	A15.2	Гистологиялық расталған өкпе туберкулезі A15.0 айдарында аталған, гистологиялық расталған күйлер
4.	Z92.5	A15.3	Анықталмаған әдістермен расталған өкпе туберкулезі A15.0 айдарында аталған, расталған, бірақ бактериологиялық немесе гястологиялық нақтылаусыз жай-күйлер
5.	Z92.5	A15.4	Бактериялық және гистологиялық расталған кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі
6.	Z92.5	A15.5	Бактериялық және гистологиялық расталған көмей, кеңірдектің және бронхтардың туберкулезі
7.	Z92.5	A15.6	Бактериялық және гистологиялық расталған туберкулез плевриті
8.	Z92.5	A15.7	Бактериологиялық немесе гистологиялық расталған тыныс алу органдарының бастапқы туберкулезі
9.	Z92.5	A15.8	Бактериологиялық немесе гистологиялық расталған басқа тыныс алу органдарының туберкулезі
10.	Z92.5	A15.9	Бактериологиялық немесе гистологиялық расталған, анықталмаған оқшаулаумен тыныс алу органдарының туберкулезі
11.	Z92.5	A16.0	Бактериологиялық және гистологиялық зерттеулердің теріс нәтижелері кезіндегі өкпе туберкулезі
12.	Z92.5	A16.1	Бактериологиялық және гистологиялық зерттеулерді жүргізусіз өкпе туберкулезі. Бактериологиялық және гистологиялық зерттеулер жүргізусіз A16. 0 айдарында аталған жай-күйлер
13.	Z92.5	A16.2	Бактериялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз өкпе туберкулезі
14.	Z92.5	A16.3	Бактериялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі
15.	Z92.5	A16.4	Бактериялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз көмейдің, кеңірдектің және бронхтардың туберкулезі
16.	Z92.5	A16.5	Бактериялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз туберкулез плевриті
17.	Z92.5	A16.7	Бактериологиялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз тыныс алу органдарының бастапқы туберкулезі
18.	Z92.5	A16.8	Бактериологиялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз басқа тыныс алу органдарының туберкулезі
19.	Z92.5	A16.9	Бактериялық немесе гистологиялық растау туралы ескертусіз орналасқан анықталмаған тыныс алу органдарының туберкулезі
20.	Z92.5	A17.0	Туберкулез менингиті
21.	Z92.5	A17.1	Менингеалді туберкулема
22.	Z92.5	A17.8	Жүйке жүйесінің басқа орналасуларының туберкулезі
23.	Z92.5	A17.9	Жете анықталмаған жүйке жүйесінің туберкулезі
24.	Z92.5	A18.0	Сүйек және буын туберкулезі
25.	Z92.5	A18.1	Несеп-жыныс мүшелерінің туберкулезі
26.	Z92.5	A18.2	Туберкулез шеткі лимфаденопатиясы
27.	Z92.5	A18.3	Ішектің, ішперденің және шажырқайлық лимфа түйіндерінің туберкулезі
28.	Z92.5	A18.4	Тері және тері асты жасұнығының туберкулезі
29.	Z92.5	A18.5	Көз туберкулезі
30.	Z92.5	A18.6	Құлақ туберкулезі
31.	Z92.5	A18.7	Бүйрек үсті безінің туберкулезі
32.	Z92.5	A18.8	Дененің басқа анықталған органдарының туберкулезі
33.	Z92.5	A19.0	Анықталған бір жерде орналасқан жіті милиарлы туберкулез
34.	Z92.5	A19.1	Көптеген оқшаулаумен өткір милиарный туберкулез
35.	Z92.5	A19.2	Орнығуы анықталмаған жіті милиарлы туберкулез
36.	Z92.5	A19.8	Милиарлық туберкулездің басқа түрлері
37.	Z92.5	A19.9	Орналаспаған милиарлы туберкулез
38.	Z92.5	B90.0	Орталық жүйке жүйесі туберкулезінің алыс салдары
39.	Z92.5	B90.1	Несеп-жыныс мүшелері туберкулезінің алыс салдары
40.	Z92.5	B90.2	Сүйектер мен буындар туберкулезінің алыс салдары
41.	Z92.5	B90.8	Басқа нақтыланған ағзалар туберкулезінің алыс салдары
42.	Z92.5	B90.9	Тыныс алу органдары туберкулезінің және анықталмаған туберкулездің шалғайдағы салдары

Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартына 4-қосымша

Тубекуркулезге қарсы екпеге асқынуларын емдеу

Туберкулезге қарсы екпеге жағымсыз реакцияларды емдеу М.Bovis микобактериялары толығымен резистентті пиразинамидтен басқа, бірінші қатардағы ТҚП жүргізіледі. Кейбір жағдайларда, вакцинадан кейінгі асқынуларды емдеу үшін хирургиялық араласу қажет. АИВ-инфекциясы бар балалардағы вакцинадан кейінгі асқынуларды емдеу және иммунитет төмендеген басқа да жағдайларда, басқа мамандардың (инфекционист, иммунолог) араласуын талап етеді.

Туберкулезге қарсы екпеден кейінгі асқынуларды емдеу оқшаулануына байланысты және ОДКК шешімі бойынша амбулаториялық, стационарды алмастыратын немесе стационарлық жағдайларда жүргізіледі.

1. Вакцинадан кейінгі лимфадениттерді емдеу

Туберкулезге қарсы екпеден кейін вакцинадан кейінгі лимфадениттер кезінде тағайындалады:

1) инфильтрация кезінде (емдеу мерзімі – динамиканы ескере отырып, 2-4 ай жеке) тағайындалады:

- изониазид (10-15 мг/кг), күніне 1 рет ішке;

- рифампицин (450 мг) және 10% немесе 20% димексид ерітіндісі (10 мл немесе 20 мл димексид және 90 мл немесе 80 мл дистилденген су) жергілікті-аппликациясы, 1 ай ішінде күніне 2 рет;

- оң динамика және лимфа түйінінің ұлғаю үрдісі болмаған жағдайда этамбутолды (15-25 мг/кг) және А витаминін ішке (1 жасқа дейін – бір күннен кейін майлы ерітіндінің 1 тамшысы, күн сайын 1-7 жас -1 тамшы), 7 жастан жоғары – жасқа байланысты дозада аевит тағайындауға жол беріледі.;

2) казеозды некроз кезінде (емдеу мерзімі – динамиканы ескере отырып, 2-4 ай жеке):

- изониазид (10-15 мг/кг) және этамбутол (15-25 мг/кг) күніне 1 рет А витаминімен ішке (1 жасқа дейін – майлы ерітіндінің бір күннен кейін 1 тамшы, күніне 1-7 жас -1 тамшы), 7 жастан жоғары-жас бойынша дозада аевит;

- лимфа түйінінің жергілікті пункциясы аптасына 1-2 рет, динамиканы ескере отырып, 5-6 пункция курсы;

- хирургиялық емдеу: капсуламен лимфа түйінін алып тастау – 1 ай бойы оң динамика болмаған жағдайда немесе лимфа түйінінің 5 см дейін және одан да көп ұлғайған жағдайда, жылан көздер болған жағдайда;

- хирургиялық алып тастағаннан кейін изониазидті ішке қабылдау және жергілікті-аппликация 10% немесе 20% димексидті рифампицинмен 1 ай бойы жалғасады;

2) кальцинация кезінде – лимфа түйінінің мөлшері 10 мм және одан көп болғанда – көрсеткіштері бойынша хирургиялық алып тастау.

2. Вакцинадан кейінгі тері асты суық абсцесстерді емдеу

Тағайындалады:

- изониазид (10-15 мг/кг), 2-4 ай бойы күніне 1 рет;

- рифампициннің жергілікті-аппликациясы және 10% немесе 20% димексид ерітіндісі күніне 2 рет 1 ай бойы;

- флюктуация пайда болған кезде-динамиканы ескере отырып, 2-3 күн сайын 5-6 рет казеозды массаларды шприцпен сору;

- оң динамика болмаған жағдайда (сору) – 1 ай бойы изониазидпен химиотерапия арқылы абсцессті капсуламен бірге алып тастау арқылы хирургиялық жою.

3. Беткей жараны емдеу

Жергілікті изониазид ұнтағы қолданылады. Кайталама спецификалық емес инфекцияның профилактикасы үшін жараның шеті антибактериалды майларымен өңделеді.

4. Сүйек жүйесінің зақымдануын емдеу (оститтер)

Туберкулезге қарсы екпеден кейінгі оститтерді емдеу тәсілі сүйек тінінің зақымдануының таралуын және орнығуын ескере отырып анықталады. Негізінен консервативті емдеу, оның тиімсіздігі кезінде хирургиялық емдеу қолданылады. Бірқатар жағдайларда, диагностикалау мақсатында хирургиялық араласу жүргізіледі, содан кейін бірінші қатардағы үш туберкулезге қарсы препаратмен консервативтік терапия жалғасады: изониазид (10-15 мг/кг)+ рифампицин (10-20 мг/кг) + этамбутол (15-25 мг / кг),

БЦЖ оститтерді емдеу ұзақтығы қабыну процесінің динамикасына және емдеу жылдамдығына байланысты және 9-12 айды құрайды.

5. Келоидты тыртықтарды емдеу

Емдеуге көлемі 1 см астам және олардың өсу үрдісі кезінде ірі келоидтар жатады. Емдеу жергілікті жолмен жүргізіледі:

1) 1,0 мл 0,5% гидрокортизонды эмульсия ерітіндісін 1,0 мл 2% лидокаин ерітіндісі аптасына 1 рет келоид және қоршаған теріні спиртпен және йодпен алдын ала өңдегеннен кейін, келоид қалыңдығында 5-6 жерде туберкулинді шприцтермен тесу. Емдеу курсы-5-10 шаншу;

2) егер жүргізілген емдеу курсы тиімді болмаса, онда гидрокортизонды эмульсиямен (1 мл) 1-12 жастағы балаларға 32 ЕД және 12 жастан асқан 64 ЕД. Барлығы – 1 апта интервалмен 10 тесу;

3) егер өткізілген 2 курс тиімсіз болса және келоид өсуі жалғасатын болса, онда 1, 4, 7, 10 күндері гидрокортизонды эмульсиямен бір шприцте лидазаны шаншу арқылы жергілікті емдеудің 3 курсын жүргізу ұсынылады. Барлығы -10 шаншу.

Емдеу курстары арасындағы интервал 1 ай.

Жүргізілген емнің тиімділігі келоид өсуін тоқтату, жұмсарту және түстің ақшыл қызылдан қоршаған тері түсінің қарқындылығына дейін өзгеруі болып табылады.

Келоидтарды хирургиялық емдеуге болмайды.

Вакцинадан кейінгі асқынуларды емдеу кезеңінде ерекше эпидемиологиялық жағдайларды қоспағанда, басқа профилактикалық егулерді жүргізуге болмайды.

Туберкулезге қарсы екпеге жайылған асқынуларды (таралған БЦЖ инфекциясы) емдеу иммундық тапшылық бойынша иммунолог тағайындаған, бірінші қатардағы пиразинамидсіз және сызбасына алмастырушы терапия кешеніндегі енгізе екінші қатардағы туберкулезге қарсы прапараттардың қоса отырып, туберкулезге қарсы препараттарды жеке іріктеуді талап етеді.

Халыққа туберкулез кезінде медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартына 5-қосымша

Латентті туберкулез инфекциясын (ЛТИ) профилактикалық емдеуді және БЦЖ асқынуларын емдеу үшін аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың халықаралық статистикалық жіктемесінің кодтары (АХЖ-10)

№	АХЖ-10 бойынша негізгі диагноздың коды	АХЖ-10 бойынша нақтылау диагнозының коды	АХЖ 10-нозология атауы
1.	Z92.5	R76.1	Туберкулин сынамасына аномальды реакция Манту реакциясының бейнормал нәтижелері
2.	Z92.5	Y58.0	Терапевтік қолдану кезіндегі қолайсыз реакциялардың себебі болып табылатын дәрілік заттар, медикаменттер және биологиялық заттар (Y40-Y59) Y58.0 БЦЖ вакцинасы
3.	Z92.5	Z20.1	Науқаспен қарым-қатынаста болу және туберкулездің жұғу мүмкіндігі