Об утверждении Методики по формированию показателей по статистике коммерческих услуг

Приказ и.о. Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 9 февраля 2016 года № 32. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 марта 2016 года № 13408

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года «О государственной статистике», а также с подпунктом 2) пункта 13 Положения о Комитете по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 30 сентября 2014 года № 33, зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 9779,ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемую Методику по формированию показателей по статистике коммерческих услуг.
2. Управлению статистики услуг и энергетики совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа его направление на
официальное опубликование в периодических печатных изданиях
и информационно-правовой системе «Әділет»;
3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения «Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан» для размещения в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан;
4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.
3. Управлению статистики услуг и энергетики Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.
4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Джаркинбаев Ж.А.).
5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности
Председателя Б. Иманалиев

Утверждена
приказом исполняющего обязанности
Председателя Комитета по статистике
Министерства национальной
экономики Республики Казахстан
от 9 февраля 2016 года № 32

Методика по формированию
показателей по статистике коммерческих услуг

1. Общие положения

1. Методика по формированию показателей по статистике коммерческих услуг (далее - Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года «О государственной статистике».
2. Методика определяет основные аспекты и методы получения статистической информации о деятельности предприятий сферы коммерческих услуг при проведении общегосударственного статистического наблюдения.
3. Целью настоящей Методики является формирование системы статистических показателей по статистике коммерческих услуг для обеспечения их сопоставимости на международном уровне.
4. Настоящая Методика предназначена для использования в статистической деятельности сотрудниками Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан и его территориальными органами.
5. В настоящей Методике используются следующие определения:
1) статистика коммерческих услуг - отрасль статистики, отражающая закономерности и тенденции развития рынка коммерческих услуг, характеристику его инфраструктуры и региональных особенностей;
2) услуги - деятельность, направленная на удовлетворение каких-либо потребностей человека или общества в целом, осуществляемая производителями по заказу потребителей и ведущая к изменению состояния единиц, потребляющих эти услуги;
3) объем оказанных услуг - представляет собой стоимость оказанных услуг в размере средств, поступивших от предприятий, учреждений, населения в уплату за оказанные им услуги;
4) вторичный вид деятельности – вид деятельности, помимо основного, осуществляется с целью реализации товаров (услуг) для третьих лиц;
5) основной вид деятельности – вид деятельности, добавленная стоимость которого превышает добавленную стоимость любого другого вида деятельности, осуществляемого предприятием;
6) нерыночные услуги - услуги, предоставляемые институциональным единицам или обществу в целом бесплатно или по ценам, не являющимся экономически значимыми (например, предоставляемые государством, национальной обороной, обязательным социальным обеспечением и так далее);
7) рыночные услуги - услуги, целиком или в значительной мере покрывающие издержки производителя за счет выручки от их реализации, а не за счет государственного бюджета, добровольных взносов или государственной программы;
8) индекс потребительских цен – общепризнанный показатель инфляции, характеризующий изменение во времени среднего уровня цен на фиксированную корзину товаров и услуг, приобретаемых населением для личного потребления.

2. Формирование статистики коммерческих услуг

6. В статистике коммерческих услуг формируются показатели по всем видам оказываемых коммерческих услуг.
7. Информационной базой для формирования данных по статистике коммерческих услуг являются:
1) первичные статистические данные по объему оказанных коммерческих услуг;
2) административные данные.
8. Статистика коммерческих услуг включает виды деятельности из Общего классификатора видов экономической деятельности (далее – ОКЭД).
9. Статистическим инструментом для формирования статистики коммерческих услуг по видам является Статистический классификатор услуг (далее - СКУ).
10. В объем оказанных коммерческих услуг включаются все затраты по предоставлению услуг в момент их вхождения в процесс производства, а не по времени их оплаты:
1) стоимость сырья, основных материалов с учетом транспортно-заготовительных расходов;
2) стоимость покупных материалов и полуфабрикатов;
3) затраты на приобретение топлива, используемого для производства услуг, а также стоимость всех видов покупной энергии (электрической, тепловой, сжатого воздуха и другие);
4) затраты, связанные с использованием природного сырья (в части платы за древесину, отпускаемую на корню, платы за воду, забираемую из водохозяйственных систем);
5) стоимость работ и услуг производственного характера, выполненных сторонними субъектами;
6) начисленная за отчетный период сумма амортизационных отчислений по всем видам основных средств, принадлежащих субъекту на праве собственности, оперативного управления, а также долгосрочно арендуемых основных средств;
7) затраты на заработную плату;
8) расходы на налоги и другие обязательные платежи в бюджет, командировочные, представительские расходы и благотворительную помощь;
9) стоимость услуг, оказанных сторонними организациями, такие как консультативные, по проведению расследований и обеспечению безопасности, реклама, услуги банков;
10) текущий ремонт, коммунальные услуги и другие.
11. В объем оказанных коммерческих услуг холдинговых компаний включается вознаграждение, выплачиваемое их дочерними предприятиями за стратегическое управление.
12. В объем оказанных услуг не включаются:
1) расходы на строительство или капитальный ремонт зданий и сооружений;
2) расходы на модернизацию и ремонт машин и оборудования с целью увеличения срока их эксплуатации и повышения производительности (такие расходы трактуются как валовое накопление основного капитала);
3) доходы от дочерних предприятий с местонахождением за границей;
4) платежи по поручению и за счет третьих лиц (предприятий);
5) экстраординарные и не соответствующие основной деятельности доходы (например, при изменении курса, дивидендах);
6) доходы от продажи собственных средств предприятия, расформирования резервов собственных средств.
13. Услуги предоставляются субъектами, финансирующимися за счет следующих источников:
1) средства государственного бюджета:
а) республиканского бюджета;
б) местного бюджета;
2) средства предприятий;
3) средства населения (как плата за полученные услуги).

3. Формирование валового выпуска сферы коммерческих услуг

14. Валовая продукция сферы коммерческих услуг представляет собой стоимость рыночных и нерыночных услуг, оказанных всеми производителями услуг, к которым относятся предприятия, независимо от формы собственности и численности работающих, а также индивидуальные предприниматели, с учетом объемов, формируемых в сфере ненаблюдаемой экономики.
В состав валовой продукции включаются:
1) общий объем услуг, формируемый на базе сводных данных общегосударственных статистических наблюдений;
2) объем услуг, формируемый в сфере ненаблюдаемой экономики (далее – ННЭ).
На основе полученного валового выпуска продукции по каждой группе видов услуг рассчитывается коэффициент досчета на ненаблюдаемую экономику, используемый в дальнейшем для определения размера скрытой и неформальной деятельности.
Валовой выпуск продукции сферы услуг исчисляется суммированием выпуска продукции учтенными предприятиями и индивидуальными предпринимателями по всем видам услуг, классифицированных по СКУ, и выпуска услуг в сфере ННЭ, рассчитываемого по видам услуг:

V_s = V_c + V_ic + V_ue, (1)

где
V_s – валовый выпуск по объему услуг;
V_c – объем услуг малых, средних и крупных предприятий;
V_ic – объем услуг индивидуальных предпринимателей;
V_ue – оценка объема услуг по ненаблюдаемой экономике.
Объем услуг предприятий включает объем услуг отчитавшихся предприятий и оценку по объему не отчитавшихся предприятий (ненаблюдаемая экономика по статистическим причинам), а также досчет по сокрытым объемам услуг.
Объем услуг малых, средних, крупных предприятий и индивидуальных предпринимателей формируется по итогам общегосударственных статистических наблюдений.
15. Процедура расчета объемов предприятий сферы услуг, не представивших отчеты, выражается следующей формулой:

Y = Xij * Uij, (2)

где
Y - объем досчета,
I - индикатор вида деятельности,
J - индикатор размера предприятия,
X - средняя величина агрегата на 1 предприятие,
U - количество предприятий, не представивших отчеты.
16. Для определения объема занижения предприятиями отчетных данных устанавливается степень надежности данных, показанных в отчетах.
Степень надежности определяется соотношением объема услуг, показанных в отчетах, к фактическому объему услуг по отобранному кругу предприятий:

S = V_r / V_a х 100, (3)

где
V_r – объем услуг по отчетным данным,
V_a – фактический объем услуг по отобранному кругу предприятий.
Для определения степени надежности данных осуществляется анализ всей имеющейся статистической информации, напрямую или косвенно связанной с показателем объема услуг. Для сопоставления показателей отбираются профильные предприятия, не менее 5 процентов по доле каждого вида деятельности к общему числу предприятий, не менее 30 процентов по объему услуг каждого вида деятельности от общего объема услуг.
Применяются следующие направления анализа:
1) сопоставляются рассчитанные относительные показатели на одного работника: объем услуг, среднемесячная заработная плата, прибыль, затраты, прибыль по отношению к затратам. Если при сопоставлении этих показателей в динамике выявляется, что число занятых не изменилось, объем услуг снизился, а заработная плата увеличилась, то объем услуг является заниженным;
2) сопоставляются данные об объеме услуг в расчете на одного работника, среднемесячной заработной платы (предприятия однотипными с точки зрения числа занятых и структуры оказываемых услуг). Если уровень заработной платы работников одного предприятия выше, чем в другом предприятии, а объем услуг в расчете на одного работника ниже, имеет место занижение данных объема услуг.
На основе результатов анализа рассчитывается фактический объем оказанных услуг (V_a) по отобранному кругу предприятий.
По отобранным для сопоставления предприятиям определяются данные об объеме услуг, показанные отобранными предприятиями в отчетах (V_r), и сумму выявленной неоприходованной выручки. За выручку принимается величина, на которую занижены сведения в отчете предприятия (U).
Фактический объем услуг по отобранному кругу предприятий за определенный период времени определяется:

V_a = V_r + U (4)

Далее по каждому виду услуг определяется степень надежности (S) статистических данных, а на ее основе коэффициенты досчета объема услуг на объемы занижения предприятиями данных в своих отчетах (К_u).
Коэффициент досчета на объемы занижения предприятиями данных в своих отчетах рассчитывается по следующей формуле:

К_u = 100 / S (5)
Оценка скрытого (заниженного) объема услуг в целом по всем предприятиям, представившим отчеты производится по формуле:

V_u = V_r х (К_u – 1), (6)

где
V_r – объем услуг по предприятиям, представившим отчеты;
К_u – коэффициент досчета на предприятия, занизившие данные в отчетах.

4. Расчет индекса физического объема коммерческих услуг

17. Динамика объема услуг измеряется расчетом индексов физического объема услуг (в постоянных ценах).
Индекс физического объема услуг показывает, как меняется объем при исключении влияния изменения цен.
Для расчета индекса физического объема услуг как в целом, так и по отдельным видам, сравниваются объемы отчетного и базисного периодов в постоянных ценах, то есть в ценах одного и того же периода, принятого в качестве базисного периода:

I_v = (V₁ / I_p х 100) / V_r х 100, (7)

где
I_v – индекс физического объема услуг;
V₁, V_r – стоимостные объемы услуг соответственно за отчетный и базисный периоды в текущих ценах;
I_p – индекс потребительских цен на услуги в отчетном периоде по сравнению с базисным периодом.
По отдельным видам услуг, по которым не осуществляется разработка индексов потребительских цен (далее - ИПЦ), расчет индексов физического объема производится с использованием ИПЦ по платным услугам.
Рассматривается влияние ценового фактора только на стоимость услуг.
Индекс физического объема рассчитывается отдельно по каждому виду деятельности услуг. Детализация видов деятельности осуществляется по двум знакам кодов ОКЭД (58, 59, 60, 62, 63, 68 – 75, 77, 78, 80 – 82, 84, 90 – 93, 95, 96).
Алгоритм расчета индекса физического объема услуг по видам:
1) определение индекса физического объема услуг по определенному виду деятельности с использованием ИПЦ:

I_va = (V_1a / I_p х 100) / V_ra х 100, (8)

где
V_1a, V_ra - стоимостные объемы услуг соответственно за отчетный и базисный периоды в текущих ценах по определенному виду деятельности;
2) определение взвешенного индекса физического объема услуг по определенному виду деятельности:

I_s1=( I_va х D_a)/100, (9)

где
I_s1 – взвешенный индекс физического объема услуг по определенному виду деятельности;
I_va – индекс физического объема по определенному виду деятельности;
D_a – доля определенного вида деятельности в общем объеме услуг в базисном периоде;
3) определение средневзвешенного индекса физического объема услуг путем суммирования взвешенных индексов физического объема услуг по каждому виду деятельности:

I_vt = I_s1+ I_s2 + …+ I_ci. (10).

Коммерциялық көрсетілетін қызметтер статистикасы бойынша көрсеткіштерді қалыптастыру әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының м.а. 2016 жылғы 9 ақпандағы № 32 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 5 наурызда № 13408 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 30 қыркүйектегі № 33 бұйрығымен бекітілген, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9779 болып тіркелген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті туралы ереженің 13-тармағы 2) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Коммерциялық көрсетілетін қызметтер статистикасы бойынша көрсеткіштерді қалыптастыру әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Қызмет көрсету және энергетика статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануға жіберілуін;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Қызмет көрсету және энергетика статистикасы басқармасы осы бұйрықты жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Ж.Ә. Жарқынбаев) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төрағаның
міндетін атқарушы	Б. Иманәлиев

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының міндетін атқарушының 2016 жылғы 9 ақпандағы № 32 бұйрығымен бекітілді

Коммерциялық көрсетілетін қызметтер статистикасы бойынша
көрсеткіштерді қалыптастыру әдістемесі
1. Жалпы ережелер

1. Коммерциялық көрсетілетін қызметтер статистикасы бойынша көрсеткіштерді қалыптастыру әдістемесі (бұдан әрі - Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы заңына сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Әдістеме жалпымемлекеттік сатистикалық байқау өткізу кезінде коммерциялық көрсетілетін қызмет саласы кәсіпорындарының қызметі туралы статистикалық мәліметтерді (ақпараттар) алудың негізгі аспектілерін және әдістерін айқындайды.

3. Осы Әдістеменің мақсаты халықаралық деңгейде олардың салыстырымдылығын қамтамасыз ету үшін коммерциялық көрсетілетін қызметтер статистикасы бойынша статистикалық көрсеткіштер жүйесін қалыптастыру.

4. Осы Әдістеме Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті және оның аумақтық статистика органдарының қызметкерлерінің статистикалық қызметте қолдануына арналған.

5. Осы Әдістемеде мынадай анықтамалары пайдаланылады:

1) коммерциялық көрсетілетін қызмет статистикасы - коммерциялық көрсетілетін қызмет статистикасы нарығының заңдылығын және даму үрдісін, оның инфрақұрылымының сипаттамасын және өңірлік ерекшеліктерін көрсететін статистика саласы;

2) көрсетілетін қызмет - адамның немесе тұтастай қоғамның кез келген қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған, тұтынушылардың тапсырысы бойынша өндірушілер жүзеге асыратын және осы қызметтерді тұтынатын бірліктердің жай-күйінің өзгеруіне әкелетін қызмет;

3) көрсетілген қызметтер көлемі - кәсіпорындарға, мекемелерге халыққа қызмет көрсеткені үшін төлемдерден түскен қаражаттар бөлінісінде көрсетілген қызметтер құны болып табылады;

4) қызметтің қайталама түрі - негізгіден басқа, үшінші тұлға үшін тауарларды (қызмет көрсетулерді) өткізу мақсатында жүзеге асырылатын қызмет түрі;

5) қызметтің негізгі түрі - қосылған құны кәсіпорын жүзеге асыратын кез келген қызмет түрінің қосылған құнынан, асып кететін қызмет түрі;

6) нарықтық емес көрсетілетін қызметтер - институционалды бірліктерге немесе қоғамға тұтастай тегін немесе экономикалық мәні болып табылмайтын (мысалы, мемлекетпен, ұлттық қорғаныспен, міндетті әлеуметтік қамсыздандырумен ұсынылатын) баға бойынша ұсынылатын қызметтер;

7) нарықтық көрсетілетін қызметтер – мемлекеттік бюджет, ерікті жарна, немесе мемлекеттік бағдарламалар есебінен емес, өндірушінің өнімдерді өткізу есебінен шығындарының барлығын немесе едәуір бөлігін жабатын қызметтер;

8) тұтыну бағасының индексі - бұл халықтың жеке тұтынуы үшін сатып алған, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің бекітілген тізіміне бағалардың орташа деңгейінің уақыты бойынша өзгерісін сипаттайтын жалпы қабылданған инфляция көрсеткіші.

2. Коммерциялық көрсетілетін қызмет статистикасын
қалыптастыру

6. Коммерциялық көрсетілген қызмет статистикасында коммерциялық көрсетілген қызметтердің барлық түрлері бойынша көрсеткіштер қалыптастырылады.

7. Коммерциялық көрсетілетін қызмет статистикасы бойынша деректерді қалыптастыру үшін ақпараттық база:

1) коммерциялық көрсетілген қызметтердің көлемі бойынша алғашқы статистикалық деректер;

2) әкімшілік деректері.

8. Коммерциялық көрсетілетін қызметтер статистикасы Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің қызмет түрлерін (бұдан әрі – ЭҚЖЖ) қамтиды.

9. Көрсетілген қызметтердің статистикалық жіктеуіші (бұдан әрі - КҚСЖ) қаржылық көрсетілген қызмет статистикасы түрлері бойынша қалыптастыру үшін статистикалық құрал болып табылады.

10. Коммерциялық көрсетілген қызмет көлемі көрсетілген қызмет шығындарын оларды төлеу уақытында емес, өндіріске кірген уақытындағы шығындар бойынша қамтиды:

1) көліктік-дайындау шығындарын есепке алу негізгі материалдары шикізат бағасы;

2) материалдар мен жартылай фабрикаттар бағасы;

3) көрсетілетін қызметтер өндірісі үшін қолданылатын жанармайды сатып алуға жұмсалған шығындар, сондай-ақ барлық сатып алынатын энергияның барлық түрлерінің құны (электр, отын, ауа қысымы және басқалар);

4) табиғи шикізатты пайдалануға байланысты жұмсалатын шығындар (түбіне жіберілетін ағаш сүрегі үшін төлемнің, су шаруашылығы жүйесінен алынатын су үшін төлемнің бөлігінде);

5) тараптық субъектілермен орындалған өндірістік сипаттағы жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер құны;

6) есепті кезең үшін меншік құқығындағы, жедел басқару субъектісіне тиесілі негізгі қаражаттың барлық түрлері бойынша амортизациялық аударымдардың, ұзақ мерзімді жалға алынатын негізгі қаражаттың сомасы;

7) жалақыға бөлінген шығындар;

8) шығындар: салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер, іссапарлық, өкілдік шығыстар және қайырымдылық көмек;

9) консультативтік, зерттеулер жүргізу және қауіпсіздікті қамтамасыз ету, жарнама бойынша сияқты тараптық ұйымдар көрсеткен қызметтердің, банктердің көрсетілетін қызметтерінің құны;

10) ағымдағы жөндеу, коммуналдық көрсетілетін қызметтер және басқалары.

11. Холдингтік компаниялардың коммерциялық көрсетілген қызмет көлеміне стратегиялық басқаруы үшін еншілес кәсіпорындар төлеген сыйақы кіреді.

12. Көрсетілген қызметтердің көлемінде:

1) ғимараттар және имараттардың құрылысына немесе күрделі жөндеуіне жұмсалған шығыстар;

2) машиналар мен жабдықтарды олардың пайдалану мерзімін арттыру және өнімділігін жоғарылату мақсатында жаңғыртуға және жөндеуге арналған шығыстар (мұндай шығыстар негізгі капиталдың жалпы қорланымы ретінде түсіндіріледі);

3) орналасқан жері шекарадан тысқары еншілес кәсіпорындардан түсетін табыстар;

4) тапсырыс бойынша және үшінші тұлғалардың (кәсіпорындардың) есебінен төлемдер;

5) әдеттегіден тыс және негізгі қызметке сай келмейтін табыстар (мысалға, бағамның өзгеруі, дивиденттер кезінде);

6) кәсіпорынның меншікті қаражатына сатудан, меншікті қаражаттардың резервтерін реформалаудан түскен табыстар қамтылмайды.

13. Мынадай көздердің есебінен қаржыландырылатын субъектілердің ұсынатын қызметтері:

1) мемлекеттік бюджет қаражаты:

а) республикалық бюджет;

б) жергілікті бюджет;

2) кәсіпорындар қаражаты;

3) халық қаражаты (алынған көрсетілген қызметтері үшін төлем есебінде).

3. Коммерциялық көрсетілетін қызметтер саласының жалпы шығарылымын қалыптастыру

14. Коммерциялық көрсетілетін қызмет саласының жалпы шығарылымы бақыланбайтын экономика саласында қалыптастырылатын көлемі есебімен меншік нысанына және жұмыс істейтіндердің санына қарамастан кәсіпорындар, сондай-ақ дара кәсіпкерлер жататын барлық көрсетілетін қызметтерді өндірушілер көрсеткен нарықтық және нарықтық емес көрсетілетін қызметтердің құны болып табылады.

Жалпы өнімнің құрамына:

1) жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың жиынтық деректері негізінде қалыптастырылатын қызметтің жалпы көлемі;

2) бақыланбайтын экономика (бұдан әрі – БЭ) саласында қалыптастырылатын қызметтің көлемі жатады.

Өнімнің алынған жалпы шығарылымының негізінде көрсетілетін қызмет түрлерінің әрбір тобы бойынша жасырын және бейресми қызметтің көлемін анықтау үшін одан әрі қолданылатын бақыланбайтын экономикаға жете есептеу коэффиценті есептеледі.

Көрсетілетін қызмет саласы өнімдерінің жалпы шығарылымы КҚСЖ бойынша жіктелген қызмет түрлері бойынша ескерілген кәсіпорындар мен дара кәсіпкерлер өнімдерінің шығарылымын және қызмет түрлері бойынша есептелген БЭ саласында көрсетілген қызмет шығарылымын қосындылау арқылы есептеледі:

V_s = V_c + V_ic + V_ue , (1)

мұндағы

V_s – көрсетілетін қызмет көлемі бойынша жалпы шығарылым;

V_c – шағын, орта және ірі кәсіпорындардың көрсетілетін қызметтерінің көлемі;

V_ic – дара кәсіпкерлердің көрсетілетін қызметтерінің көлемі;

V_ue – бақыланбайтын экономика бойынша көрсетілетін қызметтердің көлемін бағалау.

Кәсіпорындардың көрсетілетін қызметтерінің көлеміне есеп берген кәсіпорындардың көрсетілетін қызметтерінің көлемі және есеп бермеген кәсіпорындардың көлемі бойынша бағалау (статистикалық себептері бойынша бақыланбайтын экономика), сондай-ақ жасырын көрсетілетін қызмет көлемі бойынша жете есептеу жатады.

Шағын, орта, ірі кәсіпорындар және дара кәсіпкерлердің көрсетілетін қызметтерінің көлемі жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың қорытындылары бойынша қалыптастырылады.

15. Есеп бермеген, көрсетілетін қызмет саласы кәсіпорындарының көлемін есептеу рәсімі келесі формуламен анықталады:

Y = Xij * Uij , (2)

мұндағы

Y – жете есептеу көлемі;

I – қызмет түрінің индикаторы;

J – кәсіпорын өлшемінің индикаторы;

X – 1 кәсіпорынға арналған агрегаттың орташа шамасы;

U – есеп бермеген кәсіпорындардың саны.

16. Кәсіпорындардың есептік деректерді азайту көлемін анықтауы үшін есепте көрсетілген деректердің сенімділік дәрежесі белгіленеді.

Сенімділік дәрежесі іріктеліп алынған кәсіпорындар шеңбері бойынша көрсетілетін қызметтің нақты көлеміне, есепте көрсетілген қызмет көлемінің арақатынасымен анықталады:

S = V_r / V_a х 100, (3)

мұндағы

V_r – есептік деректер бойынша көрсетілетін қызмет көлемі,

V_a – іріктеліп алынған кәсіпорындар шеңбері бойынша көрсетілетін қызметтің нақты көлемі.

Деректердің сенімділік дәрежесін анықтау үшін көрсетілетін қызмет көлемінің көрсеткішімен тікелей немесе жанама байланысты қолда бар барлық статистикалық ақпаратқа талдау жүргізіледі. Көрсеткіштерді салыстыру үшін кәсіпорындардың жалпы санына қызметтің әрбір түрінің үлесі бойынша кем дегенде 5 пайыз, қызметтің жалпы көлемінен қызметтің әрбір түрінің қызметінің көлемі бойынша кем дегенде 30 пайыз дейінгі кәсіпорындар іріктеліп алынады.

Талдаудың мынадай бағыттары қолданылады:

1) бір қызметкерге есептелген салыстырмалы көрсеткіштер: қызмет көлемі, орташа айлық жалақы, пайда, шығындар, шығындарға қатынас бойынша пайдасы салыстырылады. Осы көрсеткіштерді салыстырғанда серпінде жұмыс істейтіндер саны өзгермесе, қызмет көлемі азайып, ал жалақының көбейгені анықталса, онда қызмет көлемі азайтып көрсетілген;

2) бір қызметкерге орташа айлық жалақы есебінде қызмет көлемі туралы деректер (жұмыс істейтін саны және көрсетілетін қызметтің құрылымына қарағанда ұқсас кәсіпорындар) салыстырылады. Егер бір кәсіпорын қызметкерлерінің жалақы деңгейі басқа кәсіпорынға қарағанда жоғары болса, ал бір қызметкерге есептегенде қызмет көлемі кем болса, қызмет көлемі деректерін төмендету орын алған.

Талдаудың нәтижелерінің негізінде таңдап алынған кәсіпорындар шеңбері бойынша көрсетілген (V_a) қызметтің нақты көлемі есептеледі.

Салыстыру үшін таңдап алынған кәсіпорындар бойынша есептерде таңдап алынған кәсіпорындар көрсеткен қызмет көлемі туралы деректер (V_r) және анықталған кірістелмеген табыстың сомасы анықталады. Табыс ретінде кәсіпорынның есебіндегі (U) деректерге төмендетілген шама қолданылады.

Таңдап алынған кәсіпорындар шеңбері бойынша қызметтің нақты көлемі белгілі бір уақыт мерзімінде анықталады:

V_a = V_r + U (4)

Одан әрі қызметтің әрбір түрі бойынша статистикалық деректердің сенімділігі (S), ал оның негізінде кәсіпорындар өздерінің есептеріндегі деректердің азайту көлеміне көрсетілген қызмет көлеміне жете есептеу коэффиценті (К_u) анықталады.

Кәсіпорындардың өздерінің есептеріндегі деректердің азайту көлеміне жете есептеу коэффиценті мынадай формула арқылы есептеледі:

К_u = 100 / S (5)

Жасырын (төмендетілген) көрсетілетін қызмет көлемін бағалау есеп берген жалпы барлық кәсіпорындар бойынша келесі формула арқылы жүргізіледі:

V_u = V_r х (К_u – 1), (6)

мұндағы

V_r – есеп берген кәсіпорындар бойынша қызмет көлемі;

К_u – есептерінде деректерді төмендеткен кәсіпорындарда жете есептеу коэффициенті.

4. Коммерциялық көрсетілетін қызметтің нақты
көлем индексінің есебі

17. Көрсетілетін қызмет көлемінің серпіні көрсетілген қызметтің нақты көлем индекстерін есептеу (тұрақты бағада) арқылы өлшенеді.

Көрсетілетін қызметтің нақты көлем индексі бағаның өзгеруі әсерін алып тастаған кезде көлемнің өзгеруін көрсетеді.

Көрсетілетін қызметтің нақты көлем индексінің есебі үшін жалпы да, жекелеген де түрлер бойынша тұрақты бағада есепті және базистік кезеңдер көлемі яғни базистік кезең ретінде қабылданған сол кезең бағасында тұрақты бағада салыстырылады:

I_v = (V₁ / I_p х 100) / V_r х 100, (7)

мұндағы

I_v – көрсетілген қызметтің нақты көлем индексі;

V₁, V_r – есеп беру және базистік кезеңдегі ағымдағы бағаларда көрсетілетін қызмет көлемінің бағалары;

I_p – базистік кезеңмен салыстырғанда есептік кезеңдегі көрсетілетін қызмет үшін тұтыну бағаларының индексі.

Тұтыну бағаларының индекстерін (бұдан әрі - ТБИ) әзірлеу жүргізілмейтін қызметтің жекелеген түрлері бойынша нақты көлемі индексін есептеу ақылы қызметтер бойынша ТБИ пайдалану арқылы жүргізіледі.

Баға факторының тек көрсетілетін қызмет құнына әсері қарастырылады.

Нақты көлемі индексі көрсетілетін қызметтің әртүрі бойынша жеке есептеледі. Бұл ретте, қызмет түрлерін нақтылау ЭҚЖЖ кодтарының екі таңбасы (58, 59, 60, 62, 63, 68 – 75, 77, 78, 80 – 82, 84, 90 – 93, 95, 96) бойынша жүргізіледі.

Түрлері бойынша көрсетілетін қызметтің нақты көлем индексін есептеу алгоритмі:

1) көрсетілетін қызметтің нақты бір түрі бойынша көрсетілетін қызметтің нақты көлем индексін ТБИ қолдану арқылы анықтау:

I_va = (V_1a / I_p х 100) / V_ra х 100, (8)

мұндағы

V_1a, V_ra – қызметтің нақты түрі бойынша ағымдағы бағалардағы есепті және базистік кезеңдер үшін көрсетілетін қызмет көлемдерінің құндық көлемі;

2) белгілі бір қызмет түрі бойынша көрсетілетін қызметтің өлшенген нақты көлем индексін анықтау:

I_s1=(I_va х D_a)/100, (9)

мұндағы

I_s1 – белгілі бір қызмет түрі бойынша көрсетілетін қызметтің өлшенген нақты көлем индексі;

I_va – белгілі бір қызмет түрі бойынша нақты көлем индексі;

D_a – базистік кезеңдегі көрсетілетін қызметтің жалпы көлеміндегі белгілі бір қызмет түрінің үлесі;

3) көрсетілетін қызметтің өлшенген нақты көлем индексін әрбір қызмет түрі бойынша көрсетілетін қызметтің өлшенген нақты көлем индекстерін қосындылау арқылы анықтау:

I_vt = I_s1+ I_s2 + …+ I_ci. (10).