Об утверждении Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Приказ Министра обороны Республики Казахстан от 24 августа 2017 года № 486. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 28 сентября 2017 года № 15801.

В соответствии с подпунктом 12) статьи 15 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" и в целях упорядочения деятельности авиационного персонала по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации.

2. Главному управлению по надзору за безопасностью полетов государственной авиации Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в бумажном и электронном видах на казахском и русском языках в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

4) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта в течение десяти рабочих дней со дня государственной регистрации.

3. Признать утратившим силу приказ Министра обороны Республики Казахстан от 24 июня 2015 года № 360 "Об утверждении Инструкции по предотвращению авиационных происшествий и инцидентов в государственной авиации Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11990, опубликован в информационно-правовой системе "Әділет" 5 октября 2015 года).

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на руководителей органов управления государственной авиации Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ довести до должностных лиц в части, их касающейся.

6. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны Республики Казахстан генерал-полковник

С. Жасузаков

"СОГЛАСОВАН"
Председатель Комитета
национальной безопасности
Республики Казахстан
_______________К. Масимов
29 августа 2017 года

"СОГЛАСОВАН"
Министр внутренних дел
Республики Казахстан
генерал-полковник полиции
_______________К. Касымов
28 августа 2017 года

Утверждена приказом Министра обороны Республики Казахстан от 24 августа 2017 года № 486

Инструкция
по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Глава 1. Общие положения

1. Инструкция по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации (далее – Инструкция) разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" (далее – Закон).

2. Инструкция детализирует деятельность авиационного персонала государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий.

3. Термины и определения, используемые в Инструкции:

1) авиационная часть – республиканское государственное учреждение, осуществляющее организацию и выполнение полетов воздушных судов государственной авиации, их эксплуатацию и хранение;

2) авиационный инцидент – событие, связанное с летной эксплуатацией воздушного судна, которое могло создать или создало угрозу целостности воздушного судна и/или жизни людей, находящихся на его борту, но не закончилось авиационным происшествием;

3) авиационная деятельность – все виды деятельности, направленные на создание условий и использование воздушного пространства человеком с помощью воздушных судов;

4) авиационное происшествие – событие, связанное с летной эксплуатацией воздушного судна, которое привело к гибели (телесному повреждению со смертельным исходом) людей, находившихся на борту воздушного судна и/или утрате этого воздушного судна;

5) воздушное судно – аппарат, поддерживаемый в атмосфере за счет его взаимодействия с воздухом, исключая взаимодействие с воздухом, отраженным от земной (водной) поверхности;

6) летная эксплуатация воздушного судна – процесс эксплуатации воздушного судна, охватывающий период от начала проведения летным составом предполетного осмотра воздушного судна до момента, когда все лица, находившиеся на борту с целью полета, покинули воздушное судно (момента подбора беспилотного летательного аппарата);

7) исключен приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

8) орган безопасности полетов государственной авиации – структурное подразделение Министерства обороны Республики Казахстан, осуществляющее государственный контроль и надзор по вопросам безопасности полетов в государственной авиации Республики Казахстан;

9) части обеспечения – авиационно-технические базы, авиационные комендатуры, центры управления воздушным движением, части связи и радиотехнического обеспечения, части материально-технического обеспечения;

10) предупреждение о факторе риска – устное и письменное информирование должностных лиц о факторе риска с предложениями по его ликвидации или уменьшению;

11) опасный фактор – любое (реальное или потенциальное) воздействие на какой-либо элемент авиационной системы, способное привести к возникновению авиационного события;

12) уполномоченный орган в сфере государственной авиации – Министерство обороны Республики Казахстан (далее – уполномоченный орган);

13) органы управления государственной авиации:

Управление главнокомандующего Силами воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан – в авиации Министерства обороны Республики Казахстан;

Главное командование Национальной гвардии Республики Казахстан – в авиации Министерства внутренних дел Республики Казахстан;

Авиационная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан – в авиации Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;

14) орган безопасности полетов – структурное подразделение в составе органа управления, авиационной части, осуществляющее деятельность, направленную на предотвращение авиационных происшествий с государственными воздушными судами;

15) система управления безопасностью полетов – системный подход к управлению безопасностью полетов, включающий организационную структуру, иерархию (распределение)ответственности, руководящие принципы и процедуры;

16) должностное лицо, уполномоченное принимать решение – должностное лицо, обладающее правом прекращать или приостанавливать полеты (руководитель органа управления государственной авиации, командир авиационной части, старший летной смены, руководитель полетами и вышестоящие командиры (начальники));

17) фактор риска – прогнозируемая вероятность и серьезность последствий возникновения авиационного события;

18) добровольное (конфиденциальное) сообщение – переданная неофициальная информация об опасных факторах (факторах риска) авиационной деятельности, влияющих на безопасное выполнение полетов.

Сноска. Пункт 3 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Деятельность руководящего состава органов управления и частей государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий

Параграф 1. Основные мероприятия органов управления государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий

4. Основными мероприятиями органов управления по предотвращению авиационных происшествий являются:

1) планирование работы по обеспечению безопасности полетов на перспективу, на год, на отчетный период, на месяц, к предстоящим мероприятиям;

2) работа по выявлению и предупреждению опасных факторов, сбор, обобщение и доведение информации о них, разработку мер по их предотвращению;

3) деятельность по управлению безопасностью полетов;

4) организация летно-методической работы в целях повышения профессионального мастерства летного состава;

5) периодические и целевые анализы состояния безопасности полетов;

6) контроль организации полетов накануне и во время их проведения.

5. Орган управления накануне полетов осуществляет:

1) анализ заявок на полеты и перелеты, ожидаемых метеоусловий, состояния воздушных судов, аэродромов, средств обеспечения полетов;

2) анализ правильности составления плановых таблиц полетов;

3) проверку наличия и состояния необходимых сил и средств для проведения полетов;

4) проверку готовности к полетам летного состава, персонала группы руководствами полетами, воздушных судов, аэродромов, средств обеспечения полетов.

6. При осуществлении анализа поступивших заявок на полеты рассматриваются следующие вопросы:

1) общая воздушная обстановка на период полетов, возможные пересечения маршрутов воздушных судов авиационных частей с воздушными трассами Республики Казахстан, план работы авиации, время начала и окончания полетов;

2) соответствие уровня подготовки летного состава ожидаемой метеорологической обстановке на период полетов;

3) порядок проведения радиолокационной разведки погоды средствами авиационных частей и получение аэронавигационной информации от органов управления воздушным движением гражданской авиации;

4) обеспеченность предстоящих полетов и перелетов наземными радиотехническими средствами;

5) подготовленность персонала групп руководства полетами, соответствие уровня подготовки персонала ожидаемой метеорологической обстановке;

6) наличие (отсутствие) руководящего состава органа управления на местах контролирующего подготовку летного состава, воздушных судов, средств обеспечения полетов;

7) готовность основных и запасных аэродромов (вертодромов, площадок), обеспеченность предстоящих полетов материально-техническими средствами;

8) готовность полигонов к обеспечению полетов;

9) состояние и готовность сил и средств поиска и спасания;

10) полнота выполнения работ, предписанных старшими начальниками к исполнению до очередных полетов;

11) достаточность сил и средств для проведения полетов;

12) готовность воздушных судов к облетам (контрольным, ознакомительным полетам);

13) выполнение на воздушных судах аварийных бюллетеней промышленности и указаний по повышению надежности;

14) готовность командных пунктов органов управления и частей к управлению полетами и контролю полетов, порядок передачи управления взаимодействующим органам управления воздушным движением.

Сноска. Пункт 6 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. Проверка готовности к полетам должностных лиц органа управления осуществляется вышестоящими должностными лицами, назначенными соответствующим руководителем органа управления, в том числе с использованием средств связи.

8. Проверку готовности к полетам командиров авиационных частей осуществляют их командиры (начальники), другие должностные лица органов управления, назначенные руководителями вышестоящих органов управления.

9. Проверке подлежат:

1) количество планируемых на летную смену полетов и упражнений Курса боевой (летной) подготовки на личное совершенствование и в качестве инструктора;

2) соответствие планируемых полетных заданий уровню подготовки;

3) прогноз погоды на предстоящую летную смену;

4) достигнутый и фактический метеорологический минимум, дата выполнения предыдущих полетов в этих условиях.

10. Контроль за ходом проведения полетов и перелетов осуществляется органами управления непрерывно.

11. Наиболее важными вопросами, решаемыми в ходе проведения полетов и перелетов, являются:

1) обеспечение качественной радиолокационной и воздушной разведки и доразведки погоды, сбор и анализ данных о погоде, полученных по всем каналам связи;

2) непрерывный анализ метеорологической обстановки и своевременное информирование частей, участвующих в полетах, об опасных явлениях погоды и тенденции к ее ухудшению;

3) оценка соответствия фактических метеорологических условий характеру проводимых полетов и уровню подготовки экипажей;

4) состояние погоды, готовность средств управления, связи и обеспечения, а также персонала группы руководства полетами на запасных аэродромах;

5) обеспечение качественного управления, радиотехнического контроля за полетами со стороны пунктов управления полетами частей;

6) своевременное информирование пунктов управления полетами частей и персонала групп руководства полетами о пересечении маршрутов и зон полетов авиационных частей воздушными судами других ведомств;

7) соответствие выполняемых маршрутных полетов и перелетов утвержденных заявкам;

8) своевременное информирование авиационных частей о нарушениях и авиационных инцидентах, выявленных в ходе полетов.

12. Должностные лица органов управления государственной авиации, осуществляющие контроль за полетами непосредственно в авиационных частях, особое внимание уделяют:

1) методической последовательности обучения и соответствию метеорологических условий уровню подготовки летчиков, выполняющих полеты после длительных перерывов;

2) организации полетов летчиков, впервые отрабатывающих сложные виды летной подготовки, а также летчиков, прибывших из авиационных учебных заведений или из других частей, не допуская постановки им непосильных задач и превышения нагрузки в летную смену;

3) качеству руководства полетами персоналом группы руководства полетами, имеющим недостаточный опыт (в том числе и по руководству полетами на полигоне), особенно ночью и в сложных метеорологических условиях.

13. В случае выявления нарушений, угрожающих безопасности полетов, принимаются меры к устранению этих нарушений с последующим докладом о выявленных опасных факторах своим непосредственным начальникам.

Параграф 2. Деятельность руководителей (командиров, начальников) органов управления, авиационных частей и частей обеспечения государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий

Сноска. Заголовок параграфа 2 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

14. Руководитель (командир, начальник) органа управления государственной авиации организовывает работу по предотвращению авиационных происшествий и деятельность по управлению безопасностью полетов.

15. Руководитель (командир начальник) органа управления государственной авиации осуществляет:

1) постоянное руководство всеми видами деятельности подчиненных структур, связанными с организацией полетов и их безопасным выполнением;

2) руководство работой должностных лиц подчиненных органов безопасности полетов;

3) организацию своевременного и качественного планирования работы по предотвращению авиационных происшествий;

4) организацию работы системы управления безопасностью полетов;

5) своевременное принятие решения при получении предупреждения
о факторе риска и организацию проведения соответствующих профилактических мероприятий;

6) проведение систематического анализа состояния безопасности полетов на основе наблюдений, докладов и поступающей информации;

7) оценку деятельности должностных лиц по предотвращению авиационных происшествий;

8) контроль выполнения мероприятий по обеспечению безопасности полетов, их обеспеченность финансовыми и материально-техническими средствами;

9) подбор и организацию подготовки специалистов органов безопасности полетов;

10) контроль уровня подготовки подчиненного авиационного персонала в вопросах безопасности полетов.

Параграф 3. Деятельность командиров (начальников), штабов и служб авиационных частей (подразделений) и частей (подразделений) обеспечения государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий

Сноска. Параграф 3 исключен приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Деятельность руководителей и специалистов органов безопасности полетов по предотвращению авиационных происшествий

Сноска. Заголовок главы 3 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

Сноска. Заголовок параграфа 1 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

27. В органах управления государственной авиации по решению руководителя создаются органы безопасности полетов.

28. Органы безопасности полетов предназначены для осуществления деятельности, направленной на проведение мероприятий по предотвращению авиационных происшествий с воздушными судами государственной авиации.

29. Назначение начальников органов безопасности полетов производится после согласования с руководителями вышестоящих органов безопасности полетов. Подбор должностных лиц в органы безопасности полетов проводится по согласованию с начальниками (руководителями) этих органов.

30. Функции должностных лиц органов безопасности полетов согласовываются с руководителем вышестоящего органа безопасности полетов и утверждаются непосредственными руководителями (командирами, начальниками).

31. Нижестоящие органы безопасности полетов в специальном отношении подчиняются руководителю вышестоящего органа безопасности полетов.

Параграф 2. Деятельность руководителя органа безопасности полетов государственной авиации

Сноска. Заголовок параграфа 2 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

32. Руководитель органа безопасности полетов государственной авиации в пределах компетенции:

1) назначает проведение в государственной авиации (по согласованию с руководителями органов управления государственной авиации) проверок деятельности авиационного персонала государственной авиации в части, касающейся безопасности полетов;

2) приостанавливает авиационную деятельность авиационного персонала государственной авиации Республики Казахстан, допустившего нарушения в организации и проведении полетов государственной авиации и использовании воздушного пространства;

3) отстраняет от эксплуатации авиационную технику, средства управления и обеспечения полетов при несоответствии их состояния требованиям технической документации;

4) принимает участие в мероприятиях, проводимых государственными органами, в части касающейся задач по обеспечению безопасности полетов государственной авиации;

5) организовывает проведение оценки состояния аварийности в государственной авиации, разрабатывает предложения по предотвращению авиационных происшествий, представляет информацию руководителям государственных органов по этим вопросам;

6) координирует работу органов безопасности полетов государственной авиации, направленную на повышение надежности авиационной системы;

7) организовывает взаимодействие с государственными органами, органами безопасности полетов гражданской и экспериментальной авиации, научно-исследовательскими учреждениями и организациями по вопросам расследования авиационных происшествий и авиационных инцидентов, обеспечения безопасности полетов и повышения надежности государственных воздушных судов;

8) запрашивает у структурных подразделений Министерства обороны, Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, органов управления и авиационных частей и частей обеспечения государственной авиации необходимую информацию по вопросам безопасности полетов.

Сноска. Пункт 32 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Деятельность руководителей органов безопасности полетов органов управления и авиационных частей государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий

33. Руководитель органа безопасности полетов органа управления и авиационной части:

1) осуществляет руководство работой системы управления безопасностью полетов;

2) выявляет и анализирует опасные факторы;

3) при выявлении опасных факторов, которые могут оказать влияние на полетную ситуацию, своевременно разрабатывает предупреждения о факторах риска и доводит их до должностных лиц, уполномоченных принимать решение;

4) контролирует проведение профилактических мероприятий по предотвращению авиационных происшествий, устранение недостатков и нарушений в организации, выполнении и обеспечении полетов;

5) разрабатывает совместно со структурными подразделениями органов управлений государственной авиации мероприятия по устранению или снижению влияния опасных факторов, недостатков и нарушений;

6) организовывает своевременное доведение до авиационного персонала оперативной, периодической и представляемой по запросу информации об авиационных происшествиях и инцидентах;

7) организовывает работу нижестоящих органов безопасности полетов по предотвращению авиационных происшествий, осуществляют контроль за полнотой исполнения обязанностей специалистами этих органов;

8) оценивает состояние безопасности полетов;

9) проверяет состояние воздушных судов, средств управления и обеспечения полетов в авиационных частях и частях обеспечения.

10) дает должностным лицам авиационного персонала указания по устранению выявленных нарушений и недостатков в части, касающейся безопасности полетов, с докладом своему непосредственному руководителю (командиру, начальнику);

11) приостанавливает авиационную деятельность авиационного персонала (в порядке подчиненности), допустившего нарушения в организации и проведении полетов, в использовании воздушного пространства, угрожающие безопасности полетов, с последующим докладом своему непосредственному руководителю (командиру, начальнику);

12) отстраняет от эксплуатации авиационную технику, средства управления и обеспечения полетов при несоответствии их состояния требованиям технической документации, с последующим докладом своему непосредственному руководителю (командиру, начальнику).

Параграф 4. Деятельность специалистов безопасности полетов государственной авиации по предотвращению авиационных происшествий

Сноска. Заголовок параграфа 4 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

34. Специалисты органов безопасности полетов:

1) обеспечивают функционирование системы управления безопасностью полетов;

2) выявляют и анализируют опасные факторы;

3) своевременно информируют руководителя органа безопасности полетов о факторах риска при наличии информации об опасных факторах;

4) участвуют в разработке мероприятий по устранению или снижению влияния опасных факторов, недостатков и нарушений;

5) участвуют в расследованиях авиационных событий;

6) участвуют в проверках деятельности авиационного персонала, в том числе уровня подготовки летного состава в технике пилотирования, воздушной навигации и боевом применении;

7) проверяют состояние авиационной техники, средств управления и обеспечения полетов в авиационных частях и частях обеспечения.

8) дают должностным лицам авиационного персонала указания по устранению выявленных нарушений и недостатков в части, касающейся безопасности полетов, с докладом своим непосредственным руководителям (командирам, начальникам).

9) выдают предложения руководителю органа безопасности полетов о приостановлении авиационной деятельности авиационного персонала, допустивших нарушения в организации и проведении полетов и использовании воздушного пространства;

10) выдают предложения руководителю органа безопасности полетов об отстранении от эксплуатации авиационной техники, средств управления и обеспечения полетов при несоответствии их состояния требованиям технической документации;

11) ведут учет нарушений требований безопасности полетов и авиационных событий.

Сноска. Пункт 34 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

35. Указания должностных лиц органов безопасности полетов по вопросам, отнесенным к их компетенции, принимаются к исполнению всеми должностными лицами соответствующих органов управления, авиационных частей и частей обеспечения государственной авиации.

Глава 4. Организация профилактической работы по предотвращению авиационных происшествий и деятельности по управлению безопасностью полетов в государственной авиации

Сноска. Заголовок главы 4 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Содержание, сущность, принципы и организация профилактической работы по предотвращению авиационных происшествий и деятельности по управлению безопасностью полетов

Сноска. Заголовок параграфа 1 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

36. Профилактическая работа по предотвращению авиационных происшествий и деятельность по управлению безопасностью полетов составляет основное содержание деятельности специалистов органов безопасности полетов и проводится во всех органах управления, авиационных частях и частях обеспечения.

37. Сущность деятельности по управлению безопасностью полетов заключается в активном выявлении опасных факторов авиационной деятельности, оценке уровня риска и принятии мер по уменьшению уровня риска путем устранения опасных факторов, снижения их влияния или уклонения от них.

Сущность профилактической работы по предотвращению авиационных происшествий заключается в проведении мероприятий, направленных на исключение повторяемости авиационных происшествий по известным группам факторов-причин.

Сноска. Пункт 37 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

38. Основными принципами, определяющими действенность работы по предотвращению авиационных происшествий, являются:

1) объективность при выявлении и анализе опасных факторов;

2) своевременность и периодическое повторение мероприятий по предотвращению авиационных происшествий;

3) совершенствование методов, способов и принципов работы по предотвращению авиационных происшествий;

4) систематичность, полный охват авиационной деятельности, законченность принимаемых мер;

5) личное участие и личный пример руководящего состава в проведении работы по предотвращению авиационных происшествий, в соблюдении установленных порядка и правил полетов;

6) постоянная оценка эффективности проводимой работы.

Параграф 2. Организация профилактической работы по предотвращению авиационных происшествий

Сноска. Заголовок параграфа 2 исключен приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

39. Организация деятельности специалистов органов безопасности полетов включает в себя:

1) управление безопасностью полетов;

2) планирование работы по предотвращению авиационных происшествий;

3) основные профилактические мероприятия по предотвращению авиационных происшествий;

4) анализ и оценку эффективности работы по предотвращению авиационных происшествий и деятельности по управлению безопасностью полетов.

Сноска. Пункт 39 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Управление безопасностью полетов

40. Система управления безопасностью полетов организуется в авиационных частях и органах управления государственной авиации.

Сноска. Пункт 40 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

40-1. В органе безопасности полетов государственной авиации осуществляется контроль за профилактической работой по предотвращению авиационных происшествий и деятельностью по управлению безопасностью полетов в субъектах государственной авиации.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 40-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

41. Процесс управления безопасностью полетов включает:

1) выявление опасных факторов;

2) анализ опасных факторов и оценка уровня риска;

3) предупреждение должностных лиц, уполномоченных принимать решение, о факторе риска с предложениями по уменьшению допустимого риска или предотвращению неприемлемого риска;

4) принятие решения должностными лицами на реализацию предложений, указанных в предупреждении о факторе риска;

5) контроль реализации предложений в соответствии с предупреждением о факторе риска;

6) повторная оценка ситуации.

Параграф 4. Выявление опасных факторов

42. Выявлением опасных факторов занимаются все должностные лица, участвующие в организации, управлении, выполнении и обеспечении полетов, а также контролирующие их проведение.

43. Контроль за деятельностью по выявлению опасных факторов осуществляют старшие авиационные начальники.

44. Для выявления опасных факторов используются наблюдения и доклады должностных лиц, организующих, выполняющих, обеспечивающих и обслуживающих полеты, материалы средств объективного контроля, сообщения должностных лиц, контролирующих полеты, записи в журналах руководителя полетов и старшего инженера полетов, бортовая и техническая документация, свидетельства очевидцев и добровольные сообщения лиц, имеющих сведения о нарушениях.

45. Основные формы работы по выявлению опасных факторов:

1) анализ представляемых данных о состоянии авиационной системы и деятельности авиационного персонала;

2) прогнозирование опасных факторов;

3) инспектирование (проверка) структурных подразделений;

4) расследование авиационных происшествий и инцидентов;

5) добровольные (конфиденциальные) сообщения о недостатках, особых ситуациях, угрожающих безопасности полетов.

46. Система представления данных о состоянии авиационной системы и деятельности авиационного персонала организуется руководителями органов безопасности полетов, с периодичностью, объемом и содержанием информации, обеспечивающих своевременное выявление опасных факторов.

47. В авиационных частях (частях обеспечения) прогнозирование опасных факторов применяется в упрощенном виде путем анализа работы руководящим составом и предвидения условий, в которых решаются задачи, поставленные на предстоящий учебный год.

48. К задачам, поставленным на предстоящий учебный год, относятся:

1) обучение на другие типы воздушных судов;

2) освоение новых тактических приемов;

3) освоение новых систем обслуживания авиационной техники.

49. В органах управления государственной авиации прогнозирование опасных факторов применяется в упрощенном виде путем анализа работы отдельных элементов и авиационной системы в целом.

50. Прогнозирование осуществляется с целью выработки эффективного пути предотвращения авиационных происшествий и исключения повторяемости авиационных инцидентов.

51. По результатам прогнозирования отрабатываются мероприятия по устранению опасных факторов и ограничению их возможного проявления.

52. В целях предотвращения авиационных происшествий осуществляется выявление опасных факторов в процессе инспектирования (проверки) структурных подразделений.

53. Инспектирование (проверка)структурных подразделений государственной авиации по вопросам безопасности полетов является одной из прямых обязанностей всего руководящего состава и осуществляется должностными лицами всех инстанций.

Сноска. Пункт 53 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

54. Расследование авиационных происшествий и инцидентов проводится с целью выявления причин авиационных событий и выработки рекомендаций по предотвращению авиационных происшествий. Расследование авиационных происшествий и инцидентов является наиболее действенной формой выявления опасных факторов.

55. Система добровольного (конфиденциального) предоставления сообщений по вопросам безопасности полетов организуется в органе безопасности полетов государственной авиации, с целью содействия сбору информации о недостатках авиационной деятельности и особых ситуациях, угрожающих безопасности полетов. Система предусматривает защиту источников информации. Представленная информация подлежит проверке органом безопасности полетов государственной авиации.

Сноска. Пункт 55 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

56. Руководители органов управления государственной авиации, командиры авиационных частей при подтверждении информации полученной по системе добровольных сообщений принимают меры по устранению (локализации) выявленных недостатков с направлением органу безопасности полетов государственной авиации уведомления о принятых мерах.

Сноска. Пункт 56 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 5. Анализ опасных факторов, оценка уровня риска и предупреждение о факторе риска

57. Оценка уровня риска осуществляется органом безопасности полетов на основе анализа опасных факторов и представляет собой процесс определения степени вероятности и серьезности последствий возникновения авиационного происшествия.

Сноска. Пункт 57 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

58. К основным опасным факторам, которые могут привести к серьезным последствиям относятся:

1) низкий уровень профессиональной подготовки или профессиональных навыков авиационного персонала;

2) несоответствие состояния авиационной техники, средств обеспечения или управления полетами требованиям технической документации;

3) некондиционные газы, горючие и смазочные материалы;

4) неудовлетворительное состояние аэродромов;

5) нарушения норм документов, регламентирующих авиационную деятельность.

59. По результатам анализа опасных факторов органом безопасности полетов определяется вероятность возникновения авиационного происшествия с последующей оценкой уровней риска:

1) в случаях, когда устранить опасные факторы, снизить их влияние или уклонится от них невозможно, вероятность возникновения авиационного происшествия определяется высокой, уровень риска оценивается как неприемлемый. В этом случае немедленно разрабатывается предупреждение о неприемлемом риске с предложениями по его ликвидации путем прекращения или ограничения авиационной деятельности;

2) в случаях, когда возможно устранить опасные факторы, снизить их влияние или уклонится от них, уровень риска оценивается как допустимый. В этом случае разрабатывается предупреждение о допустимом риске с предложениями по его уменьшению путем проведения конкретных профилактических мероприятий;

3) в случаях, когда опасные факторы не выявлены или их влияние исключено, уровень риска оценивается как приемлемый. В этом случае никаких действий реагирования на риск не требуется.

Сноска. Пункт 59 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

60. После разработки предупреждения о факторе риска руководитель органа безопасности полетов немедленно устно доводит его до должностных лиц, уполномоченных принимать решение.

61. В последующем информация о предупреждении вносится в журнал учета предупреждений о факторах риска по форме, согласно приложению 1 к настоящей Инструкции. В этом журнале также документируются все мероприятия по реагированию на риск.

62. Предупреждение о неприемлемом уровне риска, по которому приняты меры, считается предотвращенным авиационным событием.

Параграф 6. Планирование работы по предотвращению авиационных происшествий

63. Планирование работы по предотвращению авиационных происшествий проводится в органах управления, авиационных частях и частях обеспечения государственной авиации.

64. Основными плановыми документами профилактической работы являются программа предотвращения авиационных происшествий (далее – Программа), а также ежемесячные планы мероприятий по обеспечению безопасности полетов, которые утверждаются командиром (начальником) части (учреждения).

65. Плановые документы профилактической работы разрабатываются в органах управления, авиационных частях и частях обеспечения государственной авиации и утверждаются соответствующим руководителем органа управления государственной авиации, командиром (начальником) авиационной части, части обеспечения.

66. В дополнение к этим документам, в органах управления и авиационных частях (частях обеспечения), разрабатываются планы профилактических мероприятий по результатам инспектирований (проверок), и по результатам расследований авиационных происшествий и инцидентов, которые утверждаются командиром (начальником) части (учреждения).

67. Программа является основным руководящим документом, определяющим комплекс взаимосвязанных работ, организационных и технических мероприятий, требований, установленных на определенный период, с целью обеспечения безопасности полетов.

68. Программа разрабатывается на календарный год.

69. Исходными данными для разработки программы являются:

1) организационно-методические указания по боевой подготовке;

2) задачи, стоящие перед органом управления, авиационной частью (учреждением), частью обеспечения государственной авиации на год;

3) выводы из анализа работы по предотвращению авиационных происшествий и исключению повторяемости авиационных инцидентов за отчетный период;

4) распоряжения старших начальников, Программы подчиненных структур.

70. При разработке Программы учитываются следующие факторы:

1) уровень летной подготовки и степень натренированности летных экипажей;

2) уровень летно-методической подготовки руководящего и инструкторского состава;

3) уровень подготовки руководителей полетов, персонала группы руководства полетами, командных пунктов и органов управления воздушным движением;

4) уровень подготовки инженерно-технического состава и его опыт эксплуатации данного типа авиационной техники;

5) состояние авиационной техники, аэродромов, средств управления и обеспечения полетов;

6) состояние учебной базы для обеспечения теоретической и практической подготовки авиационного персонала;

7) выделенные и имеющиеся материальные (материально-технические) и другие ресурсы;

8) исключен приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

9) требования документов по организации и проведению боевой (летной) подготовки;

10) опыт разработки и выполнения предыдущих Программ;

11) структура и возможности систем управления и обеспечения;

12) роль и место каждой службы авиационной части и частей (подразделений) обеспечения в работе по предотвращению авиационных происшествий и повторяемотси авиационных инцидентов, опыт взаимодействия между ними.

Сноска. Пункт 70 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

71. Программа структурно состоит из четырех разделов:

первый раздел – краткий анализ авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов, имевших место в государственной авиации за последние пять лет;

второй раздел – краткий анализ авиационных инцидентов за прошедший год (в органе управления – за все подчиненные части государственной авиации, в авиационной части, части обеспечения – за свою часть);

третий раздел – задачи, условия их решения и меры по устранению опасных факторов при их выполнении;

четвертый раздел – перечень планируемых профилактических мероприятий.

Сноска. Пункт 71 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

72. Пятый раздел Программы разрабатывается в виде помесячного перечня планируемых профилактических мероприятий по форме, согласно приложению 2 к настоящей Инструкции. Перечень профилактических мероприятий дополняется по решению командира (начальника).

73. Детально мероприятия четвертого раздела Программы разрабатываются по результатам проведенного анализа первых трех (аналитических) разделов Программы, определяются сроки их проведения и ответственные исполнители.

Сноска. Пункт 73 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

74. Разработанная Программа является основой планирования профилактической работы на месяц.

75. Основные мероприятия по предотвращению повторяемости авиационных происшествий проводятся по следующим известным группам причин:

1) нарушения в организации и руководстве полетами (управлении воздушным движением);

2) ошибочные действия в технике пилотирования (сваливание, срыв в штопор, потеря пространственной ориентировки, ошибки на взлете и посадке);

3) столкновение воздушных судов в воздухе и с рельефом местности;

4) попадание воздушных судов в опасные явления погоды;

5) превышение эксплуатационных ограничений из-за ошибок летного состава при эксплуатации воздушных судов;

6) отказы воздушных судов в полете;

7) снижение работоспособности членов экипажей воздушных судов в полете.

76. Перечень рекомендуемых мероприятий по предотвращению авиационных происшествий приведен в приложении 3 к настоящей Инструкции.

77. В частях обеспечения Программы разрабатываются с учетом особенностей в их деятельности.

78. Своим решением командир (начальник) включает в Программу другие мероприятия. Повторяемость мероприятий определяется командиром (начальником) с учетом рекомендаций органов безопасности полетов и других структурных подразделений.

79. Планы мероприятий по обеспечению безопасности полетов разрабатываются органами безопасности полетов в авиационных частях (штабами – в частях обеспечения) на месяц и утверждаются командирами частей.

Сноска. Пункт 79 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

80. Планирование профилактической работы на месяц заключается в определении перечня профилактических мероприятий, сроков и порядка их проведения, направленных на устранение опасных факторов летной подготовки предстоящего месяца.

81. Основными исходными данными для разработки профилактических мероприятий на месяц являются:

1) Программа;

2) план-график летной подготовки на месяц;

3) решение командира части на проведение боевой подготовки в предстоящем месяце;

4) график распределения летных смен.

82. Разработка плана мероприятий по обеспечению безопасности полетов на месяц заключается в детальном и последовательном определении характера и сроков проведения конкретных мероприятий, с учетом специфики задач летной подготовки в предстоящем месяце.

83. Первоначально в план включаются мероприятия годовых Программ, предусмотренные на предстоящий месяц. Затем устанавливаются сроки проведения мероприятий согласно требованиям приказов и указаний старших начальников. После этого в плане отображаются мероприятия, вытекающие из характера и особенностей выполнения предстоящих задач боевой подготовки и фактического уровня безопасности полетов. Далее уточняется тематика специальных занятий по безопасности полетов и сроки их проведения. В завершение в план включаются ранее проведенные мероприятия, не давшие нужных результатов (не достигшие намеченных целей).

84. При определении сроков проведения мероприятий учитывается время, потребное для их подготовки, а также возможная динамика выполнения задач боевой подготовки. План мероприятий по обеспечению безопасности полетов согласуется с планом-календарем основных мероприятий на месяц, утвержденным командиром (начальником) части (учреждения).

85. Типовые мероприятия по предотвращению авиационных происшествий по причинам, связанным с действиями экипажей:

1) занятия по анализу авиационных происшествий и инцидентов;

2) тренировки (тренажи) по действиям в особых случаях в полете;

3) анализ уровня натренированности летного состава по отдельным видам летной подготовки по материалам объективного контроля;

4) анализ полноты и качества выполнения заданий по материалам объективного контроля;

5) определение мер безопасности для различных полетных заданий, этапов полета и отображение их в методических разработках;

6) занятия по изучению маневренных возможностей и эксплуатационных ограничений эксплуатируемого типа воздушного судна;

7) занятия по методике оценки погодных условий при проведении воздушной разведки и доразведки погоды;

8) анализ и оценка правильности эксплуатации авиационной техники на земле и в воздухе;

9) изучение оперативной и периодической информации;

10) изучение нормативных правовых актов, устанавливающих ответственность за нарушение правил полетов;

11) изучение и проверка знаний документов, регламентирующих летную работу;

12) наблюдение за режимом труда и отдыха, питанием летных экипажей.

86. Типовые мероприятия по предотвращению авиационных происшествий по причинам, связанным с действиями персонала группы руководства полетами:

1) проведение сборов с персоналом группы руководства полетами;

2) занятия по анализу авиационных происшествий и инцидентов;

3) комплексные тренажи с персоналом группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) по оказанию помощи летному составу в особых ситуациях;

4) занятия по методике оценки погодных условий в ходе полетов;

5) занятия с персоналом группы руководства полетами и расчетом командного пункта по формированию воздушных потоков на различных этапах полета;

6) изучение оперативной и периодической информации по безопасности полетов;

7) анализ натренированности персонала группы руководства полетами в управлении полетами;

8) изучение и проверка знаний документов, регламентирующих летную работу;

9) наблюдение за режимом труда и отдыха, питанием персонала группы руководства полетами;

10) занятия по действиям персонала группы руководства полетами при направлении экипажей на запасные аэродромы, по предотвращению опасных сближений воздушных судов в воздухе и их столкновений с препятствиями или рельефом местности.

87. Типовые мероприятия по предотвращению авиационных происшествий из-за отказов авиационной техники:

1) целевые осмотры и проверки авиационной техники;

2) анализ технического состояния отдельных систем, узлов и агрегатов, плановая замена узлов и агрегатов, выработавших ресурс;

3) анализ уровня профессиональной подготовки и натренированности инженерно-технического состава;

4) занятия с инженерно-техническим составом по анализу авиационных происшествий и инцидентов;

5) проверка соблюдения установленных технологий проведения различных работ на авиационной технике;

6) изучение и распространение передового опыта работы инженерно-технического состава.

88. Разработка профилактических мероприятий по результатам расследования авиационного происшествия или инцидента осуществляется на основании рекомендаций комиссии по расследованию авиационного происшествия или инцидента и недостатков, выявленных в ходе проведения расследования.

89. В ходе планирования работы по предотвращению авиационных происшествий в органах управления, авиационных частях, частях обеспечения государственной авиации разрабатываются документы, в соответствии с Перечнем разрабатываемых документов и проводимых мероприятий, изложенных в приложении 4 к настоящей Инструкции.

Параграф 7. Основные профилактические мероприятия по предотвращению авиационных происшествий

90. Основными профилактическими мероприятиями по предотвращению авиационных происшествий являются:

1) разработка и доведение до летного состава мер безопасности на полеты;

2) изучение оперативной и периодической информации;

3) конференции по безопасности полетов;

4) специальные занятия по безопасности полетов;

5) комплексные тренировки по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна;

6) подготовка летного состава к действиям в особых случаях в полете.

Параграф 8. Разработка и доведение мер безопасности на полеты

91. Меры безопасности подразделяются на общие и специальные.

92. Общие меры безопасности разрабатываются для всех родов авиации, всех типов воздушных судов, любых полетов и определяются документами, регламентирующими организацию, выполнение и обеспечение полетов.

93. Специальные меры безопасности разрабатывает командир (начальник) авиационной части (учреждения), организующий полеты:

1) применительно к родам авиации;

2) применительно к типам воздушных судов;

3) на определенные полетные задания;

4) на конкретные полеты;

5) на отдельные этапы полета;

6) на отдельные элементы полета.

94. Специальные меры безопасности разрабатываются с учетом:

1) уровня подготовки летного состава;

2) сложности задач на полеты;

3) прогноза и фактических условий обстановки;

4) результатов прогнозирования особых ситуаций;

5) имеющихся рекомендаций;

6) опыта работы авиационного персонала авиационной части (учреждения).

95. К специальным мерам безопасности относятся:

1) меры безопасности при выполнении конкретных упражнений курсов боевой подготовки и отдельных элементов полета (отражаются в методических разработках по выполнению упражнений курсов боевой подготовки);

2) указания по безопасности полетов на учения и показы авиационной техники (разрабатываются руководством учения, показа);

3) меры безопасности на конкретные полеты, определяемые на этапе предварительной подготовки (доводятся при постановке задач);

4) меры безопасности на конкретные полеты, определяемые на этапе предполетной подготовки (доводятся на предполетных указаниях).

96. Меры безопасности при выполнении конкретных упражнений курсов боевой подготовки и отдельных элементов полета разрабатываются методическим советом части и отображаются в соответствующих методических разработках, которые утверждаются командиром части.

97. По каждому упражнению курса боевой подготовки отрабатываются методические разработки применительно к условиям базирования авиации, району полетов и типам воздушных судов.

98. При отработке полета на сложный пилотаж в мерах безопасности определяются действия летчика (экипажа) при непреднамеренном выходе на режимы, превышающие ограничения, даются указания для исключения:

1) превышения эксплуатационных ограничений воздушного судна;

2) сваливания и попадания воздушного судна в штопор;

3) столкновения воздушного судна с земной (водной) поверхностью;

4) потери работоспособности летчиком (экипажем);

5) попадания воздушного судна в облака при выполнении вертикальных маневров;

6) потери пространственного положения;

7) потери визуальной ориентировки.

99. Указания по безопасности полетов на учениях и показах авиационной техники разрабатываются органом управления государственной авиации, организующим данные мероприятия.

100. Указания по безопасности полетов на учения и показы авиационной техники включают:

1) меры организационно-методического характера;

2) меры безопасности на характерных этапах полета;

3) меры безопасности в полете по ранее вскрытым опасным факторам.

101. Меры организационно-методического характера учитывают общие требования, предъявляемые к планированию таких мероприятий и направлены на определение условий и режимов выполнения полетных заданий, подбор летных экипажей, группы руководства полетами, организацию качественной подготовки авиационной техники, средств управления и обеспечения полетов.

102. Целью указанных мер безопасности является исключение выпуска в полет неподготовленных экипажей и авиационной техники, исключения случаев применения неподготовленных средств обеспечения полетов.

103. Для разработки мер организационно-методического характера определяются:

1) для летного состава – необходимый уровень подготовки экипажей воздушных судов, привлекаемых к учениям (показу), натренированности по задачам предстоящих полетов, в том числе по общему налету и количеству полетов по видам летной подготовки за год, полугодие и квартал;

2) для персонала группы руководства полетами – необходимый уровень подготовки к руководству на аэродроме (полигоне), натренированности в руководстве полетами по задачам предстоящих учений (показа);

3) для авиационной техники – минимальный остаток ресурса на воздушных судах, привлекаемых к учениям (показу), особенности их подготовки, исходя из задач предстоящих полетов;

4) для средств обеспечения полетов – требуемый объем работ (мероприятий) по подготовке и проверке работоспособности и законности допуска техники авиационных частей (частей обеспечения).

104. Меры безопасности на характерных этапах полета направлены на предотвращение попадания экипажей в особые ситуации. К таким мерам относятся:

1) соблюдение безопасных высот;

2) действия ведомых при опасном сближении с ведущим и при потере из виду впереди летящего воздушного судна;

3) порядок выхода из боевого (полетного) порядка;

4) эшелонирование между экипажами (группами);

5) порядок восстановления ориентировки и меры по предотвращению нарушения запретных зон и государственной границы;

6) минимальные дистанции или высоты применения оружия.

105. Меры безопасности по ранее вскрытым опасным факторам направлены на обеспечение безаварийного завершения полета, когда особой ситуации избежать не удалось.

106. Мерами безопасности по ранее вскрытым опасным факторам предусматриваются действия экипажей и персонала групп руководства полетами:

1) при отказах авиационной техники (в том числе при нештатной работе вооружения, потере радиосвязи, попадании в условия полетов, к которым экипаж воздушного судна не подготовлен);

2) при встрече с опасными явлениями погоды;

3) при ухудшении самочувствия членов экипажа воздушного судна;

4) при потере управления экипажами (группами) воздушных судов;

5) при выполнении вынужденной посадки;

6) при аварийном покидании воздушного судна.

107. В случаях, когда планом учений (показа) предусматривается выполнение полетов с посадками на других аэродромах или посадочных площадках, дополнительно разрабатываются меры безопасного роспуска группы и захода на посадку, взлета и построения боевых порядков.

108. Указания по безопасности полетов на учения отрабатываются в виде отдельного документа или отражаются в тактическом задании на учения.

109. Меры безопасности на конкретные полеты, определяемые на этапе предварительной подготовки разрабатываются при организации полетов, исходя из задач предстоящих полетов, типов воздушных судов, участвующих в полетах, содержания запланированных упражнений с учетом особых полетных ситуаций, в случае их возникновения при выполнении полета.

110. В зависимости от характера и условий предстоящих полетов, воздушной обстановки, состояния аэродрома, средств связи и радиотехнического обеспечения, командир (начальник) на этапе предварительной подготовки определяет:

1) маршрут и очередность выруливания (заруливания) воздушных судов;

2) минимальные интервалы для взлета воздушных судов;

3) схему ухода на маршрут одиночных экипажей и групп воздушных судов;

4) порядок построения полетных (боевых) порядков, эшелонирования в зонах и на маршрутах полета;

5) минимальные допустимые высоты при полете на предельно-малой высоте;

6) порядок захода на внеочередную посадку с маршрутов полета и из зон пилотирования;

7) дистанции между воздушными судами, заходящими на посадку по различным схемам, с учетом их типов;

8) порядок управления перелетающими экипажами;

9) действия при потере ориентировки;

10) действия при отказах авиационной техники;

11) действия при попадании в условия, к которым экипаж не подготовлен.

111. Меры безопасности на конкретные полеты, определяемые на этапе предполетной подготовки разрабатываются с учетом реально сложившейся обстановки и доводятся командиром (начальником) на предполетных указаниях с записью на магнитофон, с определением мер безопасности по конкретному варианту плановой таблицы, разрабатываемой по форме, согласно Правилам производства полетов государственной авиации Республики Казахстан, утверждаемым в соответствии с подпунктом 11) статьи 15 Закона.

112. В мерах безопасности на полеты учитываются:

1) изменения воздушной обстановки в районе полетов;

2) фактическое состояние аэродрома к началу полетов с учетом коэффициента сцепления;

3) состояние авиационной техники, запланированной на полеты;

4) изменения в плановой таблице;

5) фактические и прогнозируемые метеорологические условия и, исходя из этого, изменения в порядке выполнения полетных заданий;

6) изменения в работе средств связи и радиотехнического обеспечения, влияющие на выполнение полетных заданий;

7) изменения в порядке проведения доразведки погоды с указанием маршрутов в сторону ожидаемого ее ухудшения.

113. Командир (начальник) на этапе предполетной подготовки определяет:

1) порядок ухода на запасные аэродромы и минимальный остаток топлива при этом;

2) особенности эксплуатации авиационной техники на предстоящих полетах;

3) минимальные значения высоты облачности и видимости, при которых разрешается выполнение полета по правилам визуальных полетов;

4) порядок перехода на правила полетов по приборам или другой вариант плановой таблицы;

5) условия, при которых необходимо ограничить или прекратить полеты.

Параграф 9. Изучение оперативной и периодической информации

114. Оперативная информация содержит изложение обстоятельств и причин авиационных происшествий и инцидентов, оценку действий экипажа воздушного судна и расчетов пунктов управления при возникновении и развитии особой ситуации, а также перечень рекомендаций по данному событию.

115. Оперативную информацию доводит лично командир части, перед ознакомлением личного состава с оперативной информацией он изучает полученную информацию и определяет перечень профилактических мероприятий.

116. Изучение оперативной информации проводится со всем летным составом и подлежит персональному учету. Персональный учет лиц, с которыми была изучена оперативная информация, ведет начальник штаба части. Изучение документов с отсутствующими лицами проводит по их прибытию заместитель командира части по безопасности полетов с информированием начальника штаба.

117. Изучение оперативной информации по безопасности полетов организуется с личным составом авиационных частей и частей обеспечения (по категориям) по мере ее поступления и проводится до очередной летной смены.

118. Изучение информации с личным составом проводится в следующем порядке:

1) доведение текста информации;

2) детальный разбор действий экипажа и персонала группы руководства полетами;

3) показ правильных действий;

4) раскрытие причин авиационного происшествия (инцидента), их проявление и влияние на положение воздушного судна, работоспособность двигателей, оборудования, работоспособность экипажа;

5) определение и указание степени, в которой полученная информация касается личного состава части;

6) определение и доведение перечня мероприятий, направленных на предупреждение аналогичных случаев в своей части.

119. Оперативная (периодическая) информация хранится в папке с отчетной документацией по мероприятиям оперативной (периодической) информации. Отметка о доведении оперативной (периодической) информации заносится в журнал учета мероприятий по боевой подготовке (классный журнал) в раздел "Безопасность полетов".

Сноска. Пункт 119 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

120. Периодическая информация доводится до соответствующих специалистов не позднее чем в недельный срок после ее поступления.

121. К периодической информации относятся:

1) информация об авиационных происшествиях и инцидентах;

2) аналитический материал по авиационным происшествиям и инцидентам;

3) рекомендации по предотвращению авиационных происшествий;

4) рекомендации по предупреждению ошибочных действий летных экипажей, персонала группы руководства полетами и органов управления воздушным движением;

5) рекомендации по предупреждению отказов авиационной техники.

Параграф 10. Организация конференции по безопасности полетов

122. Конференция по безопасности полетов (далее – Конференция) организуется и проводится для руководящего состава органов управления и авиационных частей (частей обеспечения) государственной авиации с периодичностью:

1) органом безопасности полетов государственной авиации – не реже 1 раза в 3 года;

2) органами управления государственной авиации – не реже одного раза в год.

В год проведения Конференции органом безопасности полетов государственной авиации решением руководителя органа управления государственной авиации Конференция не проводиться.

Сноска. Пункт 122 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

123. Целью Конференции является выработка рекомендаций для достижения высокой надежности функционирования авиационной системы при решении задач летной подготовки.

124. Исключен приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

125. В авиационных частях и частях обеспечения вопросы безопасности полетов при решении наиболее сложных (новых) задач, рассматриваются при проведении летно-технических конференций по особенностям сезонной эксплуатации.

Сноска. Пункт 125 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

126. Организация подготовки к Конференции включает:

1) разработку и издание приказа на проведение Конференции – за 30 суток до начала Конференции;

2) разработку учебно-методического материала;

3) подготовку участников Конференции и учебной базы;

4) разработку календарного плана подготовки – за 25 суток до начала Конференции;

5) разработку плана проведения Конференции;

6) доведение плана проведения Конференции до ее участников и приглашенных – за 20 суток до начала Конференции;

7) проведение проверки полноты и качества отработки материалов Конференции и подготовки учебной базы – за 10 суток до начала Конференции;

8) проведение контроля готовности к проведению Конференции – за 5 суток до начала Конференции.

Сноска. Пункт 126 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

127. Документы по организации Конференции разрабатываются тем органом безопасности полетов, который проводит Конференцию.

128. Тезисы выступлений и предложения по повышению уровня безопасности полетов представляются в орган безопасности полетов инстанции, организующей Конференцию не позднее, чем за 7 суток до начала Конференции с целью их оценки и подготовки проекта рекомендаций.

129. С докладом выступает руководитель органа управления государственной авиации (руководитель органа безопасности полетов, командир, начальник), в котором излагает:

1) анализ авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов, имевших место в подчиненном органе управления за последние 5 лет при выполнении полетов по рассматриваемой на Конференции теме;

2) повторяющиеся и вновь выявленные опасные факторы при выполнении полетов по рассматриваемой на Конференции теме;

3) положительные и отрицательные примеры работы командиров (начальников), штабов, отделов и служб по обеспечению безопасности полетов за отчетный период;

4) основные направления деятельности личного состава по предотвращению авиационных происшествий при подготовке, выполнении и обеспечении полетов по рассматриваемой на Конференции теме.

130. С содокладами выступают 2-3 представителя органа управления (по направлениям деятельности, связанной с организацией, выполнением, управлением или обеспечением полетов).

131. Основная цель содокладов – детализация доклада по вопросам обеспечения безопасности полетов в различных сферах деятельности личного состава, изложение новых методов работы по уклонению от известных опасных факторов и выявлению новых опасных факторов, доведение рекомендаций по их устранению или снижению степени влияния.

132. Для выступлений назначаются 3-5 представителей из числа руководящего состава авиационных частей (учреждений), частей (учреждений) обеспечения.

133. Выступления по обмену опытом сопровождаются конкретными примерами своей деятельности и деятельности подчиненных, приведшей к соответствующим результатам по обеспечению безопасности полетов.

134. На заключительном заседании обсуждаются и принимаются рекомендации Конференции.

135. По результатам Конференции руководитель органа безопасности полетов инстанции, организующей Конференцию, в течение 30 суток разрабатывает проект приказа соответствующего начальника (командира).

136. Материалы Конференции обобщаются, регистрируются и хранятся в том органе безопасности полетов, который проводил Конференцию.

Сноска. Пункт 136 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 11. Проведение специальных занятий по безопасности полетов

137. Специальные занятия по безопасности полетов являются одной из основных форм профилактической работы в авиационных частях (частях обеспечения).

138. Основными целями специальных занятий являются:

1) проведение детального анализа причинно-следственных связей возникновения особых ситуаций и их перерастания в авиационные происшествия, имевших место при выполнении задач летной подготовки, аналогичных задачам авиационной части в предстоящем месяце;

2) раскрытие и изучение взаимосвязи всех опасных факторов, причин ошибочных действий и нарушений, которые приводят к угрозе безопасности полетов при решении предстоящих задач;

3) доведение до личного состава указаний по устранению недостатков в организации, проведении и обеспечении полетов;

4) подготовка экипажей воздушных судов и персонала группы руководства полетами к действиям в особых случаях в полете.

139. Тематика специальных занятий по безопасности полетов планируется на год и отражается в Программе.

140. Занятия в авиационных частях проводятся в дни общей (наземной) подготовки к полетам, в частях обеспечения – в дни профессиональной подготовки.

141. Специальные занятия со всем личным составом части, а также с летным составом и персоналом группы руководства полетами проводит лично командир части. С инженерно-техническим составом такие занятия проводит заместитель командира части по инженерно-авиационному обеспечению (старшее должностное лицо части по инженерно-авиационному обеспечению). С личным составом других подразделений – командиры (начальники) этих подразделений.

142. Проведению каждого специального занятия предшествует соответствующая подготовка, основу которой составляет подготовка руководителей занятий.

143. Подготовка руководителя специального занятия включает:

1) подбор статистических данных по теме занятия;

2) компоновку материала;

3) определение логической последовательности изложенияматериала;

4) изготовление необходимых схем, графиков, подбор других наглядных пособий;

5) разработку плана-конспекта занятия;

6) подготовку технических средств обучения;

7) определение и организацию подготовки места проведения занятия;

8) проигрыш занятия;

9) доклад о готовности к проведению занятия.

144. При разработке плана-конспекта занятия используются следующие материалы:

1) руководящие документы по безопасности полетов;

2) информационные выпуски по авиационным происшествиям и инцидентам;

3) оперативная информация;

4) периодические анализы авиационных происшествий и инцидентов;

5) разрабатываемые в вышестоящих инстанциях и непосредственно в части наглядные пособия (схемы, плакаты, фотографии, макеты).

145. Отобранные и обработанные материалы включаются непосредственно в план-конспект или оформляются в виде приложений к нему.

146. Специальное занятие по безопасности полетов состоит из вступительной части, типовых учебных вопросов и заключительной части.

147. Во вступительной части занятия руководитель объявляет тему, учебные цели, продолжительность занятия, отрабатываемые учебные вопросы, указывает на актуальность рассматриваемой темы, увязывая ее с задачами летной подготовки и условиями их выполнения.

148. Основными учебными вопросами являются:

1) анализ авиационных событий (наземных происшествий, недостатков в обеспечении полетов), свойственных рассматриваемой теме за определенный период;

2) обстоятельства и причины наиболее характерных авиационных событий (наземных происшествий, недостатков в обеспечении полетов);

3) рекомендации авиационному персоналу по правильным действиям в процессе возникновения и развития особой ситуации в полете (для частей обеспечения – действиям при обеспечении полетов).

Сноска. Пункт 148 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

149. Учебные вопросы излагаются последовательно, основными методами их отработки являются:

1) рассказ;

2) объяснение;

3) показ с демонстрацией имеющихся дидактических материалов (схем, слайдов, видеофильмов);

4) беседа.

150. В заключительной части занятия руководитель уточняет задачи на следующий месяц и ожидаемые условия их выполнения, доводит основные профилактические мероприятия и особенности их проведения, подводит итоги, отвечает на вопросы, дает указания на изучение материалов с отсутствовавшим на занятиях личным составом.

151. С лицами, отсутствовавшими на занятиях, командиры подразделений организуют изучение материалов в другое время.

152. Специальные занятия по безопасности полетов включаются в месячные планы и расписания занятий. Все занятия учитываются в классных журналах отдельным разделом.

153. Материалы специальных занятий хранятся в отдельной папке в комнате планирования, а при ее отсутствии – в штабе части.

154. Ответственность за разработку, сбор и обобщение материалов специальных занятий, возлагается на заместителя командира авиационной части по безопасности полетов, а в частях, где эта должность не предусмотрена – на начальника штаба части.

Параграф 12. Проведение комплексных тренировок по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна

155. Комплексная тренировка по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна – это практическое занятие по формированию (проверке, совершенствованию) умений и навыков личного состава в действиях по оказанию помощи экипажам в особых ситуациях в полете, определению местонахождения терпящего или потерпевшего бедствие экипажа, оказанию ему необходимой помощи и эвакуации с места происшествия. Организуют такие тренировки руководители органов управления, командиры авиационных частей, а руководят – назначенные ими лица.

156. Комплексные тренировки проводятся не реже двух раз в год.

157. В качестве обучаемых в зависимости от темы комплексной тренировки принимают участие:

1) командиры авиационных частей (подразделений), частей (подразделений) обеспечения и их заместители;

2) группа руководства полетами;

3) группа обеспечения полетов;

4) наземная поисково-спасательная команда;

5) парашютно-десантная группа (группа спасателей);

6) команда технической помощи;

7) авиационно-диспетчерская служба.

158. В качестве основных организационно-методических документов разрабатываются замысел тренировки (на карте) с пояснительной запиской и план ее проведения.

159. Замысел тренировки включает организационно-методические и оперативно-тактические положения (вопросы).

160. Организационно-методические положения отображаются текстуально в верхней части карты и включают:

1) тему;

2) учебные цели;

3) состав привлекаемых сил;

4) дату проведения и продолжительность тренировки;

5) этапы (если они определяются);

6) учебные вопросы.

161. Темы комплексной тренировки:

1) оказание помощи экипажу воздушного судна после катапультирования (покидания воздушного судна);

2) оказание помощи экипажу воздушного судна при вынужденной посадке вне аэродрома;

3) оказание помощи экипажу воздушного судна при возникновении аварийной ситуации на различных этапах полета.

162. Учебные цели комплексной тренировки формулируются следующим образом:

1) тренировка личного состава, участвующего в проведении и обеспечении полетов, в оказании помощи экипажу воздушного судна, терпящему бедствие;

2) совершенствование умений и навыков личного состава в оказании помощи экипажу воздушного судна, терпящему бедствие.

163. Оперативно-тактические положения оформляются на карте графически принятыми условными знаками. Эти положения составляют данные исходной обстановки, сведения об отрабатываемой учебной задаче, элементы решения на ее выполнение.

164. В качестве исходной обстановки на карте показываются:

1) аэродромы базирования и запасные аэродромы;

2) границы района полетов авиационной части;

3) базирование, состав и степени готовности дежурных поисково-спасательных сил;

4) пункты управления авиацией;

5) воздушные трассы и местные воздушные линии, проходящие через район полетов;

6) элементы инфраструктуры воздушного пространства (зоны техники пилотирования, вынужденного покидания, полигоны, площадки, маршруты полетов);

7) медицинские учреждения.

165. Отрабатываемая задача показывается на карте исходным маршрутом полета, местонахождением воздушного судна в момент "бедствия" и местонахождением "потерпевшего бедствие экипажа".

166. Решение на выполнение задачи по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна отображается преимущественно маршрутами полетов поисково-спасательных самолетов (вертолетов), маршрутами движения наземной поисково-спасательной команды в район "бедствия", а также представлением основных способов их действий на различных этапах проведения поисково-спасательных работ.

167. На свободном месте карты указываются сведения, детализирующие замысел тренировки:

1) график доведения вводных;

2) порядок действий группы имитации потерпевшего бедствие экипажа (летчика);

3) характеристики поисково-спасательных сил и средств, предельных сроков радиотехнического поиска воздушных судов потерпевших бедствие;

4) данные естественного освещения;

5) необходимый справочный материал.

168. Положения замысла, не показанные на карте, отображаются в пояснительной записке.

169. План проведения комплексной тренировки отрабатывается в табличной форме или в виде ленточного графика.

170. В плане проведения комплексной тренировки указываются:

1) тема;

2) учебные цели;

3) состав обучаемых;

4) продолжительность и дата проведения тренировки;

5) оперативное и астрономическое время;

6) учебные вопросы;

7) вводные и действия руководителя по ним;

8) действия обучаемых.

171. Приложениями к плану проведения комплексной тренировки оформляются плановые таблицы полетов, перечень докладов и действий группы имитации, решения по вводным.

172. Проведение комплексной тренировки заключается в выполнении обучаемыми всего комплекса или некоторых элементов действий по оказанию помощи экипажу "терпящего бедствие воздушного судна".

173. Действия экипажа "терпящего бедствие воздушного судна" обозначаются условно или имитируются специально назначаемой группой (формируемой из представителей парашютно-десантной группы).

174. Комплексная тренировка начинается в установленное командиром (руководителем) время. К этому времени обучаемые занимают рабочие места и докладывают руководителю о готовности.

175. Для приближения к реальной обстановке, усложнения обстановки, создания необходимого темпа работы обучаемых руководителю тренировки целесообразно ввести обучаемых в конкретную ситуацию.

176. После отработки всех запланированных вопросов руководитель объявляет окончание тренировки, собирает обучаемых и проводит разбор.

Параграф 13. Подготовка летного состава к действиям в особых случаях в полете

177. Подготовка летного состава к действиям в особых случаях в полете проводится поэтапно:

1) теоретические занятия по изучению особых случаев в полете с объяснением возможных последствий и выдачей рекомендаций по их предотвращению;

2) практические занятия на статических тренажерах или в кабинах воздушных судов;

3) обучение на комплексном тренажере.

178. Теоретическая подготовка проводится:

1) при первоначальном обучении;

2) при переучивании;

3) при вводе в строй после длительных перерывов по видам летной подготовки;

4) при перерывах в летной работе;

5) на сборах;

6) по тематике профессиональной подготовки.

179. Целью практических занятий на статических тренажерах или в кабинах воздушных судов является выработка навыков у летчика (экипажа) по действиям в полете при конкретном отказе авиационной техники и возникновении особой ситуации.

180. В процессе обучения на комплексном тренажере последовательно имитируются все отказы. Обнаружив отказы, летчик (экипаж) приступает к действиям, рекомендованным руководством по летной эксплуатации воздушного судна.

Параграф 14. Анализ и оценка эффективности работы по предотвращению авиационных происшествий

181. Анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий является элементом работы каждого авиационного командира (начальника).

182. Анализ проводится за определенный период (месяц, квартал, полугодие, год, пять лет) с целью оценки полноты и качества выполнения Программы, определения ее корректировки, разработки дополнительных профилактических мероприятий по выявленным опасным факторам и с учетом поступления новых задач и изменений условий летной работы.

182-1. Командиры авиационных частей, частей обеспечения при проведении анализа оценивают каждый вид обеспечения полетов и выставляют итоговую оценку части за соответствующий отчетный период.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 182-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

183. Основными документами для разработки анализа являются:

1) журнал учета авиационных происшествий;

2) журнал учета авиационных инцидентов;

3) журнал предупреждений о факторах риска;

4) журнал учета нарушений и ошибочных действий летного состава (экипажей);

5) журнал руководителя полетов (на аэродроме, полигоне, тактическом полигоне);

6) журнал оперативного контроля качества выполнения заданий летным составом и другие материалы объективного контроля;

7) журнал оценки результатов боевого применения (полигонные листы);

8) журнал учета налета;

9) журнал старшего инженера полетов;

10) материалы полного разбора полетов;

11) материалы анализа аварийности за отчетный период;

12) журнал учета замечаний проверяющих, по форме согласно приложению 4-1 к настоящей Инструкции;

13) материалы проверок комиссиями по вопросам безопасности полетов;

14) акты расследования авиационных происшествий и инцидентов;

15) отчетно-учетная документация по видам обеспечения полетов;

16) журналы учета качества обеспечения полетов по видам обеспечения (для органов управления).

Сноска. Пункт 183 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

184. Задачу на отработку материалов анализа состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий ставит командир (начальник), который определяет:

1) цель анализа;

2) период, за который он проводится;

3) ответственных исполнителей и привлекаемые службы (подразделения);

4) сроки подготовки и представления материалов.

185. Анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий разрабатывают:

1) в органах управления – начальники органов безопасности полетов совместно с руководителями других структурных подразделений;

2) в авиационных частях – заместители командиров частей по безопасности полетов;

3) в частях обеспечения – должностные лица, назначенные командиром части;

4) в авиационных подразделениях – командиры и их заместители.

186. Этапы подготовки анализа:

1) сбор, обработка, систематизация, обобщение статистических данных;

2) анализ произошедших авиационных событий, чрезвычайных и наземных происшествий;

3) вывод на основе анализа статистических данных и данных из других источников, в том числе оценка состояния безопасности полетов;

4) выработка рекомендаций и предложений по профилактике выявленных и прогнозируемых опасных факторов.

Сноска. Пункт 186 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

187. Анализ проводят руководители органов управления, командиры авиационных частей и частей обеспечения.

Сноска. Пункт 187 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

187-1. Выводы из анализа за соответствующий отчетный период доводятся до всего авиационного персонала на подведении итогов работы органа управления государственной авиации, авиационной части, части обеспечения и включаются в материалы подведения итогов отдельным разделом.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 187-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

188. Анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий разрабатывается в авиационных частях по типовой форме, согласно приложению 5 к настоящей Инструкции.

Сноска. Пункт 188 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

188-1. Анализ состояния безопасности полетов в органах управления государственной авиации разрабатывается по форме, установленной руководителем органа управления государственной авиации.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 188-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

189. Состояние безопасности полетов в авиационных частях (учреждениях) государственной авиации оценивается по двум критериям:

1) состояние аварийности;

2) состояние работы по предотвращению авиационных происшествий.

189-1. В частях обеспечения состояние безопасности полетов оценивается по состоянию работы по предотвращению авиационных происшествий.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 189-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

190. Состояние аварийности оценивается:

1) "удовлетворительно", если за оцениваемый период в авиационной части не произошло авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов с повреждением воздушного судна, связанных с ошибочными действиями и нарушениями, допущенными авиационным персоналом;

2) "неудовлетворительно", если за оцениваемый период в авиационной части допущены авиационное происшествие или серьезный авиационный инцидент с повреждением воздушного судна, связанные с ошибочными действиями и нарушениями, допущенными авиационным персоналом.

Сноска. Пункт 190 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

191. Состояние работы по предотвращению авиационных происшествий определяется как среднеарифметическое значение оценок профилактической работы по предотвращению авиационных происшествий и деятельности по управлению безопасностью полетов согласно приложению 5-1, и выставляется:

1) "отлично", если средний балл составляет не менее 4,6;

2) "хорошо", если средний балл составляет менее 4,6, но не менее 3,6;

3) "удовлетворительно", если средний балл составляет менее 3,6, но не менее 2,6;

4) "неудовлетворительно", если средний балл составляет менее 2,6.

Сноска. Пункт 191 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

192. Общая оценка состояния безопасности полетов определяется:

1) при оценке "удовлетворительно" за состояние аварийности – оценкой за состояние работы по предотвращению авиационных происшествий;

2) при оценке "неудовлетворительно" за состояние аварийности – "неудовлетворительно".

193. В органах управления оценка состояния работы по предотвращению авиационных происшествий определяется как среднеарифметическое значение оценок в подчиненных авиационных частях и органе управления (оценивается по нормативам части) и выставляется:

1) "отлично", если средний балл составляет не менее 4,6;

2) "хорошо", если средний балл составляет менее 4,6, но не менее 3,6;

3) "удовлетворительно", если средний балл составляет менее 3,6, но не менее 2,6;

4) "неудовлетворительно", если средний балл составляет менее 2,6.

194. Общая оценка состояния безопасности полетов за определенный период (квартал, полугодие, год) определяется как среднеарифметическое из оценок за состояние безопасности полетов в отчетные месяцы и выставляется:

1) "отлично", если средний балл составляет не менее 4,6;

2) "хорошо", если средний балл составляет менее 4,6, но не менее 3,6;

3) "удовлетворительно", если средний балл составляет менее 3,6, но не менее 2,6;

4) "неудовлетворительно", если средний балл составляет менее 2,6.

Глава 5. Опасные факторы и мероприятия по их устранению

Параграф 1. Опасные факторы и мероприятия по их устранению при руководстве полетами и управлении воздушным движением

195. Опасными факторами при руководстве полетами и управлении воздушным движением являются:

1) потеря контроля за воздушными судами, находящимися в воздухе и неправильная оценка воздушной обстановки в районе полетов, приводящая к опасным сближениям воздушных судов и уклонениям их от заданных маршрутов (зон) и эшелонов (высот) полета;

2) неправильная оценка прогноза и состояния метеоусловий, орнитологической обстановки в районе полетов, на запасных аэродромах, на полигоне и в зонах, приводящая к попаданию экипажей воздушных судов в опасные или не соответствующие фактическому уровню их летной подготовки погодные условия;

3) отсутствие контроля за готовностью запасных аэродромов к приему воздушного судна;

4) неполное информирование экипажей воздушных судов о воздушной, наземной, метеорологической и орнитологической обстановке в районах полетов;

5) ошибки группы руководства полетами при оказании помощи экипажам воздушных судов в особых случаях в полете и терпящим бедствие;

6) отсутствие контроля за готовностью и работоспособностью технических средств обеспечения полетов.

196. Для исключения недостатков при руководстве полетами и управлении воздушным движением проводятся тренировки (комплексные тренажи) группы руководства полетами по отработке действий в следующих особых ситуациях:

1) покидание воздушного судна экипажем;

2) потеря экипажем управления воздушного судна;

3) опасные сближения воздушных судов;

4) потеря экипажем воздушного судна ориентировки;

5) ошибки экипажа воздушного судна на взлете, при заходе на посадку и на посадке;

6) ошибки экипажа воздушного судна при выполнении боевого применения на полигоне;

7) попадание экипажа воздушного судна в опасные или несоответствующие фактическому уровню подготовки командира воздушного судна метеоусловия;

8) посадка на запасной аэродром;

9) отказ авиационной техники в полете;

10) опасность столкновения с птицами.

197. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в руководстве полетами и организации воздушного движения изложен в приложении 6 к настоящей Инструкции.

Параграф 2. Опасные факторы и мероприятия по их устранению при организации и проведении полетов

198. Опасными факторами при организации и проведении полетов являются:

1) постановка авиационным частям задач, по сложности и объему превышающих их возможности;

2) повышенная психо-эмоциональная напряженность всех категорий личного состава, связанная с ответственностью за качество выполнения поставленной задачи;

3) определение мер безопасности без учета фактического уровня профессиональной подготовки летного состава и персонала группы руководства полетами, особенностей применяемых авиационных средств поражения, фактических метеорологических условий;

4) невыполнение членами экипажей воздушных судов требований эксплуатационной документации и функциональных обязанностей;

5) низкий уровень натренированности летного состава по данному виду подготовки;

6) невыдерживание параметров полета при построении и выполнении маневров;

7) невыдерживание параметров полетного (боевого) порядка в группе;

8) неучет летным экипажем метеорологических условий по маршруту полета.

199. Предотвращение опасных факторов, влияющих на безопасность полетов при организации и проведении полетов осуществляется:

1) систематическим анализом состояния безопасности полетов при организации и проведении полетов;

2) разработкой и проведением профилактических мероприятий по результатам анализа состояния безопасности полетов;

3) выполнением требований, определяющих порядок организации и проведения полетов и контроля готовности к полетам;

4) повышением уровня профессиональной подготовки и натренированности летного состава;

5) качественной подготовкой летного состава на авиационных тренажерах;

6) проведением тренажей летного состава по действиям в особых случаях в полете.

200. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов при организации и проведении полетов изложен в приложении 7 к настоящей Инструкции.

Параграф 3. Опасные факторы и мероприятия по их устранению в штурманском и аэронавигационном обеспечении полетов

201. Опасными факторами, влияющими на безопасность полетов в штурманском обеспечении и обеспечении аэронавигационной информацией являются:

1) нарушение требований руководящих документов по вопросам обеспечения безопасности полетов в штурманском отношении;

2) недостаточный уровень штурманской подготовки и натренированности летного состава, персонала группы руководства полетами;

3) незнание летным составом особенностей навигационной обстановки и недостатков навигационного оборудования района полетов;

4) нарушение требований, регулирующих структуру воздушного пространства при разработке документов аэронавигационной информации;

5) нарушение требований, определяющих порядок организации обеспечения аэронавигационной информацией;

6) отсутствие систематического контроля за состоянием и исправностью прицельно-навигационного оборудования;

7) нарушение экипажами воздушных судов, персоналом группы руководства полетами и расчетами пунктов управления установленного порядка воздушной навигации, боевого применения и контроля за качеством их выполнения;

8) нарушение установленных мер безопасности в штурманском отношении.

202. Предотвращение опасных факторов, влияющих на безопасность полетов в штурманском обеспечении и обеспечении аэронавигационной информацией осуществляется:

1) систематическим анализом состояния безопасности полетов в штурманском отношении;

2) выполнением требований, определяющих порядок организации и проведения штурманской подготовки и контроля готовности к полету в штурманском отношении;

3) повышением уровня профессиональной подготовки и натренированности летного состава по навигации и боевому применению;

4) совершенствованием системы штурманского обеспечения и обеспечения аэронавигационной информацией.

203. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в штурманском обеспечении полетов изложен в приложении 8 к настоящей Инструкции.

Параграф 4. Опасные факторы и мероприятия по их устранению в инженерно-авиационном обеспечении полетов

204. Опасными факторами в инженерно-авиационном обеспечении являются:

1) несоответствие организационно-штатной структуры инженерно-авиационной службы подразделений, авиационных частей и частей обеспечения объему и сложности решаемых задач;

2) неудовлетворительное обеспечение запасными частями и агрегатами, что приводит к значительному возрастанию количества монтажно-демонтажных работ в связи с необходимостью использования для восстановления исправности авиационной техники агрегатов, снятых с других воздушных судов;

3) невыполнение бюллетеней промышленности, направленных на повышение надежности авиационной техники;

4) недостаточный уровень профессиональной подготовки инженерно-технического состава;

5) отсутствие у инженерно-технического состава практических навыков в выполнении видов подготовок к полетам и регламентных работ в случаях уменьшения количества полетов воздушных судов;

6) нарушения технологии выполнения работ на авиационной технике.

Сноска. Пункт 204 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

205. К основным мероприятиям по предупреждению ошибочных действий инженерно-технического состава относятся:

1) своевременным выполнением требований руководящих документов по инженерно-авиационному обеспечению полетов;

2) постоянным совершенствованием профессионального уровня специалистов инженерно-авиационной службы;

3) проведением с инженерно-техническим составом мероприятий по предупреждению отказов и неисправностей авиационной техники, ошибок при выполнении работ на авиационной технике;

4) принятием своевременных мер по совершенствованию системы инженерно-авиационного обеспечения;

5) обеспечением инженерно-авиационной службы необходимым оборудованием, контрольно-проверочной аппаратурой, инструментом, приспособлениями, расходными материалами, запасными частями, обменным фондом агрегатов, блоков и комплектующих изделий.

206. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в инженерно-авиационном обеспечении полетов изложен в приложении 9 к настоящей Инструкции.

Параграф 5. Опасные факторы и мероприятия по их устранению в аэродромно-техническом обеспечении полетов

207. Опасными факторами в аэродромно-техническом обеспечении полетов являются:

1) несоответствие организационно-штатной структуры служб и подразделений обеспечения авиационных частей, частей обеспечения объему выполняемых задач;

2) низкий уровень профессиональной подготовки специалистов инженерно-аэродромных и технических служб и подразделений обеспечения;

3) недостатки в организации эксплуатационного содержания и текущего ремонта искусственных покрытий аэродрома (вертодрома), грунтовых взлетно-посадочных полос, внутриаэродромных и подъездных дорог;

4) недостатки в подготовке аэродрома (вертодрома) к производству полетов;

5) нарушения в организации несения службы личным составом оцепления аэродрома;

6) нарушения в организации приема, хранения и контроля качества материальных средств;

7) недостатки в организации эксплуатации средств наземного обслуживания общего применения;

8) нарушения в организации движения автотранспорта, средств наземного обслуживания общего применения и пешеходов на аэродроме;

9) нарушения в электроснабжении аэродрома и объектов управления воздушным движением;

10) строительство объектов, линий электропередачи, других препятствий, расположенных на приаэродромной территории и на местности в пределах воздушных трасс;

11) размещение объектов, приводящих к массовому скоплению птиц или ухудшению полетной видимости (вследствие дымовой завесы).

Сноска. Пункт 207 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

208. Предотвращение опасных факторов в аэродромно-техническом обеспечении полетов осуществляется:

1) организацией правильного эксплуатационного содержания и своевременного выполнения текущего ремонта искусственных покрытий аэродрома (вертодрома), грунтовых взлетно-посадочных полос, внутриаэродромных и подъездных дорог;

2) выполнением маркировки искусственных покрытий аэродрома (вертодрома);

3) контролем за состоянием боковых и концевых полос безопасности, площадок аварийного торможения, ограждения аэродрома (вертодрома);

4) соблюдением правил подготовки и приема аэродрома (вертодрома) к производству полетов в соответствии с Законом;

5) организацией технической подготовки специалистов служб и подразделений обеспечения;

6) организацией эксплуатации и выполнением технического обслуживания и регламентных работ на специальном оборудовании средств наземного обслуживания общего применения;

7) исключением случаев подачи к воздушным судам некондиционных материальных средств;

8) знанием и соблюдением маршрутов движения личного состава и техники по летному полю аэродрома, схемы подъезда, маневрирования, буксировки и установки средств наземного обслуживания общего применения у воздушного судна;

9) контролем за состоянием и содержанием в исправном состоянии технических устройств электроснабжения аэродрома и объектов управления воздушным движением;

10) контролем за деятельностью учреждений, предприятий и организаций по размещению на приаэродромной территории объектов, представляющих угрозу безопасности полетов воздушных судов.

Сноска. Пункт 208 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

209. Перечень основных мероприятий проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в аэродромно-техническом обеспечении полетов изложен в приложении 10 к настоящей Инструкции.

Параграф 6. Опасные факторы и мероприятия по их устранению в радиотехническом обеспечении полетов

Сноска. Заголовок параграфа 6 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

210. Опасными факторами в радиотехническом обеспечении полетов являются:

1) ошибки операторов средств радиотехнического обеспечения полетов в выдаче данных экипажам воздушных судов и персоналу группы руководства полетами;

2) прекращение выдачи радиолокационной информации на рабочие места пунктов управления авиацией в течение трех и более оборотов подряд антенны радиолокационной станции, а также на конечном этапе наведения на цель;

3) использование необлетанных средств связи и радиотехнического обеспечения полетов;

4) пропуск операторами средств радиотехнического обеспечения полетов сигнала "Бедствие" или задержка с его выдачей более двух минут;

5) неграмотные действия личного состава по включению средств связи и радиотехнического обеспечения полетов, приводящие к прекращению передачи информации (или ее искажению) летным экипажам и персоналу группы руководства полетами;

6) отказы в системе электропитания средств связи и радиотехнического обеспечения полетов, несвоевременное включение автономных источников питания;

7) отказы средств связи и радиотехнического обеспечения во время полетов.

Сноска. Пункт 210 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

211. Предотвращение опасных факторов в радиотехническом обеспечении полетов осуществляется:

1) соблюдением требований руководящих документов, регламентирующих оборудование аэродромов инфраструктурой и средствами связи и РТО, подготовку личного состава и техники к обеспечению полетов;

2) повышением уровня профессиональной подготовки и натренированности личного состава;

3) постоянным контролем готовности личного состава к выполнению своих обязанностей, в том числе и в особых ситуациях;

4) повышением качества подготовки средств связи и радиотехнического обеспечения полетов;

5) совершенствованием (многократным резервированием) системы энергоснабжения объектов управления, навигации и посадки;

6) обеспечением подразделений связи и радиотехнического обеспечения полетов необходимыми запасными частями, расходными материалами, обменным фондом агрегатов, блоков и комплектующих изделий;

7) эффективным контролем технической исправности и правильности эксплуатации средств связи и радиотехнического обеспечения полетов;

8) выполнением мероприятий по предупреждению часто повторяющихся отказов средств связи и радиотехнического обеспечения полетов.

Сноска. Пункт 211 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

212. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в радиотехническом обеспечении полетов изложен в приложении 11 к настоящей Инструкции.

Сноска. Пункт 212 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 7. Опасные факторы и мероприятия по их устранению в метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов

213. Опасными факторами в метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов являются:

1) ошибки в прогнозах погоды и несвоевременное информирование персонала группы руководства полетами и летного состава об опасных явлениях погоды;

2) пренебрежение сложными метеорологическими условиями командирами авиационных частей (подразделений), их заместителями и персоналом группы руководства полетами, выпуск в полет экипажей воздушных судов в метеорологических условиях, не соответствующих уровню их подготовки и характеру выполняемых полетных заданий;

3) неудовлетворительная организация проведения радиолокационной и воздушной разведки погоды, необъективная информация о погоде от экипажей воздушных судов;

4) ошибки в действиях экипажей воздушных судов при попадании в метеорологические условия, не соответствующие их уровню подготовки;

5) неудовлетворительное орнитологическое обеспечение полетов;

6) несоответствие технической оснащенности метеорологическим оборудованием аэродрома установленному минимуму.

214. Предотвращение опасных факторов в метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов осуществляется:

1) своевременным выполнением требований руководящих документов по метеорологическому и орнитологическому обеспечению полетов специалистами метеорологической службы;

2) постоянным совершенствованием профессионального уровня специалистов метеорологической службы;

3) обучением летного состава и персонала группы руководства полетами оценке и анализу метеорологической обстановки, выявлению опасных явлений погоды, грамотным действиям при ухудшении погоды или попадании экипажей воздушных судов в зоны с опасными явлениями погоды;

4) объективным и своевременным проведением радиолокационной, воздушной разведки и доразведки погоды;

5) принятием своевременных мер в органе управления по совершенствованию системы обмена метеорологической информацией;

6) обеспечением метеорологических подразделений необходимыми каналами связи с метеорологическими станциями штормового кольца;

7) оборудованием аэродромов современными техническими метеорологическими средствами обеспечения полетов и средствами отпугивания птиц.

215. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов изложен в приложении 12 к настоящей Инструкции.

Параграф 8. Опасные факторы и мероприятия по их устранению в медицинском обеспечении полетов

216. Опасными факторами в медицинском обеспечении полетов являются:

1) вылет членов экипажа воздушного судна без медицинского осмотра, в болезненном состоянии после прохождения медицинского контроля, с истекшим сроком заключения врачебно-летной комиссии;

2) нерациональная организация или несоблюдение предполетного режима труда, отдыха и питания;

3) употребление членами экипажа воздушного судна алкогольных напитков, наркотических и психотропных веществ;

4) снижение работоспособности летного состава вследствие нерационального нормирования летной нагрузки;

5) выполнение полета экипажем воздушного судна без защитного снаряжения, предусмотренного полетным заданием;

6) неправильная эксплуатация или неисправность защитного снаряжения и кислородно-дыхательной аппаратуры;

7) отсутствие и/или использование не по назначению санитарного транспорта на аэродроме во время полетов;

8) нарушения состояния здоровья, резкое снижение работоспособности летчика (члена экипажа), возникшие в полете или не выявленное во время предполетного медицинского осмотра;

9) психологическая несовместимость членов экипажа воздушного судна;

10) психотравмирующее воздействие бытовых и профессиональных факторов (семейно-бытовые, служебные);

11) воздействие на организм факторов полета и неблагоприятных гигиенических условий в кабине воздушного судна (перегрузки, укачивание, гипоксия, снижение барометрического давления и взрывная декомпрессия, попадание в воздух кабины посторонних примесей, неоптимальный температурный режим);

12) заправка кислородной системы воздушного судна некондиционным кислородом.

Сноска. Пункт 216 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

217. Предотвращение опасных факторов в медицинском обеспечении полетов осуществляется:

1) своевременным выполнением требований руководящих документов по медицинскому обеспечению полетов;

2) постоянным совершенствованием профессионального уровня специалистов медицинской службы по специальности авиационная медицина;

3) обучением летного состава по вопросам авиационной медицины;

4) принятием своевременных мер по совершенствованию системы медицинского обеспечения;

5) обеспечением медицинской службы необходимым медицинским имуществом и медицинской техникой.

218. Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в медицинском обеспечении полетов изложен в приложении 13 к настоящей Инструкции.

Глава 6. Взаимодействие по вопросам безопасности полетов

219. Органы безопасности полетов решают возложенные на них задачи во взаимодействии со структурными подразделениями государственных органов, в ведении которых имеются воздушные суда государственной авиации, а также с организациями, деятельность которых направлена на обеспечение безопасности полетов.

220. Организация взаимодействия по вопросам безопасности полетов возлагается на орган безопасности полетов государственной авиации.

221. Руководитель органа безопасности полетов государственной авиации:

1) докладывает Министру обороны Республики Казахстан о состоянии безопасности полетов в государственной авиации Республики Казахстан ежегодно до 15 февраля, за прошедший календарный год;

2) представляет органам управления государственной авиации, информацию о состоянии безопасности полетов за прошедший календарный годи рекомендации по предотвращению авиационных происшествий и исключению повторяемости авиационных инцидентов ежегодно до 20 февраля.

Сноска. Пункт 221 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

222. Органы управления государственной авиации представляют в орган безопасности полетов государственной авиации:

1) до 25 декабря информацию о принятых мерах по устранению выявленных при проверках состояния безопасности полетов в органах управления государственной авиации и авиационных частях (частях обеспечения) недостатков за текущий год;

2) ежедневно до 08.00 выписки из плана работы авиации и информацию о результатах полетов за предыдущие сутки, суточный план использования воздушного пространства государственной авиации;

3) ежечасно фактическую метеорологическую информацию по аэродромам, используемым воздушными судами государственной авиации.

Сноска. Пункт 222 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

222-1. Авиационные части представляют в орган безопасности полетов государственной авиации:

1) ежемесячно до 5 числа анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий войсковой части за прошедший месяц по форме, согласно приложению 5 к настоящей Инструкции;

2) ежемесячно до 5 числа сведения о техническом состоянии воздушных судов государственной авиации, копии бланков учета неисправностей авиационной техники, выявленных за прошедший месяц;

3) ежедневно до 17.00 плановые таблицы полетов на следующие сутки. При планировании нескольких летных смен, окончательную плановую таблицу в течении часа после окончания полетов;

4) ежедневно в течение одного часа после окончания полетов (устно) информацию об отказах воздушных судов и недостатках в обеспечении полетов, приведших к невыполнению плана работы авиации и об авиационных инцидентах;

5) немедленно устный доклад об авиационных происшествиях и серьезных авиационных инцидентах.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 222-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. Информационное обеспечение мероприятий по предотвращению авиационных происшествий

223. Информационное обеспечение включает:

1) сбор, анализ, разработку и доведение информации по безопасности полетов;

2) информационные материалы;

3) средства доведения и сбора информации;

4) корреспондентов и адресатов информации;

5) банк данных информации.

Сноска. Пункт 223 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

224. Основными задачами информационного обеспечения являются:

1) сбор и анализ информации по безопасности полетов;

2) разработка и предоставление информационно-аналитических документов по безопасности полетов органам управления, авиационным частям (частям обеспечения), а также другим заинтересованным организациям по запросу;

3) оперативное и периодическое информирование органов управления, авиационных частей (частей обеспечения) государственной авиации о произошедших авиационных событиях, результатах их расследований, выявленных опасных факторах (факторах риска) авиационной деятельности.

Сноска. Пункт 224 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

225. Организация информационного обеспечения мероприятий по предотвращению авиационных происшествий возлагается на орган безопасности полетов государственной авиации с привлечением структурных подразделений государственной авиации и других организаций, деятельность которых связана с обеспечением безопасности полетов.

Сноска. Пункт 225 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

226. К информационно-аналитическим документам относятся акты, справки-доклады, представления, предложения, служебные письма и другие документы, содержащие информацию по безопасности полетов, необходимую для воздействия на деятельность по предотвращению авиационных происшествий.

Сноска. Пункт 226 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

227. При поступлении в орган управления государственной авиации, авиационную часть, часть обеспечения информации об авиационном происшествии (авиационном инциденте) командир (начальник):

1) лично изучает информацию;

2) оценивает текущее состояние дел по безопасности полетов в подчиненном органе (подчиненной части);

3) определяет исполнителей, основные направления, содержание, объем и сроки работ по выполнению указанных рекомендаций;

4) устанавливает время и место изучения информации с личным составом в части его касающейся.

228. Проекты документов по организации, проведению и обеспечению полетов, разработанные в органах управлений государственной авиации согласовываются с органом безопасности полетов государственной авиации.

Приложение 1 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 1 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Журнал учета предупреждений о факторах риска

	Начат "___" ____________ 20___ г.
	Окончен "___" ____________ 20___ г.

Ответственный за ведение журнала____________________________________

Первая страница

№ п/п	Исходящий №	Уровень риска	Перечень опасных факторов, которые обуславливают уровень риска
1	2	3	4

Вторая страница

Предложения руководителя органа безопасности полетов по уменьшению уровня риска. Воинское звание, Ф.И.О. (при его наличии), подпись	Указания командира по уменьшению уровня риска. Воинское звание, Ф.И.О. (при его наличии), подпись	Отметка о выполнении указаний командира
5	6	7

Указания по ведению журнала:

1. Журнал ведется в органах безопасности полетов органа управления, авиационных частей, штабах частей обеспечения.

2. В столбце № 2 записывается исходящий регистрационный номер при разработке предупреждения о факторе риска в вышестоящем органе безопасности или входящий регистрационный номер при разработке предупреждения в авиационных частях (частях обеспечения);

3. В столбце № 3 оценка уровня риска осуществляется в соответствии с пунктом 59 настоящего приказа.

4. Столбцы 4, 5, 6 заполняются в соответствии с оглавлением столбцов с конкретизацией опасных факторов, предложений и указаний.

5. Столбец 7 заполняется отметкой "выполнено (устранено)", с проставлением даты, воинского звания, росписи исполнителя (руководителя органа безопасности) и его ФИО, а также регистрационного номера документа, если контроль исполнения профилактического мероприятия подразумевал его наличие (рапорт, акт, доклад).

Приложение 2 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 2 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Перечень планируемых профилактических мероприятий (четвертый раздел Программы)

№ п/п

Наименование мероприятий

Кто привлекается

Кто проводит

Место проведения

Сроки проведения мероприятий

Результаты проведения

январь

февраль

март

апрель

май

июнь

июль

август

сентябрь

октябрь

ноябрь

декабрь

Раздел 1. Организационные мероприятия

для органов управления

1.

Комплексная проверка состояния безопасности полетов и работы по предотвращению авиационных происшествий (далее – АП)

проверяемая авиационная часть

комиссия органа управления (органа безопасности государственной авиации Республики Казахстан)

пункт постоянной дислокации

2.

Тематическая проверка состояния безопасности полетов и работы по предотвращению АП

проверяемая часть обеспечения

3.

Методическое совещание по безопасности полетов

руководящий состав органа управления (далее – ОУ)

ОУ

по указанию руководителя ОУ

4.

Подготовка и проведение конференции по безопасности полетов

решением руководителя ОУ

ОУ

5.

Методический сбор по безопасности полетов

специалисты безопасности полетов

ОУ

6.

Методический совет по вопросам безопасности полетов

члены совета, руководящий состав ОУ

председатель совета

согласно плану работы методического совета и/или по указанию руководителя ОУ

7.

Организация и проведение анонимного анкетирования по вопросам безопасности полетов

авиационный персонал

ОУ

в ходе инспектирования

для авиационных частей

8.

Подготовка и участие в конференции по безопасности полетов

авиационный персонал

ОУ

ОУ (г. Нур-Султан)

9.

Подготовка и проведение летно-технической конференции

руководящий состав, авиационный персонал

командир части

класс

10.

Методический совет по вопросам безопасности полетов

11.

Участие в методическом сборе по безопасности полетов

Раздел 2. Организация деятельности по предотвращению авиационных происшествий

1. Планирование работы по предотвращению авиационных происшествий

12.

Разработка и утверждение программы предотвращения АП

руководящий состав

начальник отдела безопасности

отдел безопасности

до 30

13.

Разработка и утверждение плана мероприятий по обеспечению безопасности полетов

14.

Анализ и учет факторов, характеризующих состояние авиационной системы (уровни подготовки и натренированности категорий личного состава; состояние авиационной техники, средств наземного обеспечения полетов, аэродрома, учебной материально-технической базы; выделенных средств и т.д.)

постоянно в ходе планирования и выполнения задач

2. Основные профилактические мероприятия по предотвращению авиационных происшествий

15.

Изучение и доведение оперативной информации по безопасности полетов

авиационный персонал

командир части, начальник отдела безопасности полетов

класс

изучение по мере поступления, доведение до очередной летной смены

16.

Изучение и доведение периодической информации по безопасности полетов

в недельный срок после поступления

17.

Разработка мер безопасности при выполнении упражнений Курсов боевой подготовки, конкретных полетов (командирские, по варианту учебно-тренировочных полетов и т.д.), отдельных этапов полета на конкретные полеты

постоянно: на этапе предварительной подготовки с доведением на постановке задачи на этапе предполетной подготовки с доведением на предполетных указаниях

18.

Организация и проведение комплексной тренировки по оказанию помощи экипажу, терпящего бедствие воздушного судна

19.

Специальные занятия по безопасности полетов:

Летный состав, группа руководства полетами, командный пункт

командир части

класс

в дни общей подготовки к полетам ежемесячно (в дни профессиональной подготовки для частей обеспечения)

1)

Тема: "Анализ обстоятельств и причин АП и авиационных инцидентов (далее – АИ), ……………………..............."

………………………………….

20.

Специальные занятия по безопасности полетов:

специалисты обеспечения

командир части

класс

в дни общей подготовки к полетам ежеквартально (в дни профессиональной подготовки для частей обеспечения)

1)

Тема: "Анализ обстоятельств и причин АП и АИ, связанных с недостатками в обеспечении полетов (по видам обеспечения полетов)"

………………………………….

21.

Подготовка и проверки летного состава, персонала группы руководства полетами к действиям в особых случаях в полете

1)

Организация и проведение практических занятий на тренажерах и/или в кабинах воздушных судов по действиям при отказе авиационной техники и возникновении особой ситуации

летный состав

инструктор-ский состав

тренажер, кабина воздуш-ного судна

в дни предварительной и предполетной подготовки

……………………..

3. Профилактические мероприятия по предотвращению повторяемости АП и АИ по известным группам причин:

22.

Из-за нарушений в организации и руководстве полетами (управлении воздушным движением):

1)

Проведение сборов с персоналом группы руководства полетами

……………………..

23.

Из-за столкновения воздушных судов в воздухе:

1)

Анализ АП и серьезных авиационных инцидентов (далее – САИ) за последние 5 лет

…………………….

24.

Из-за столкновения воздушных судов с рельефом местности:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

……………………

25.

Из-за потери пространственной ориентировки, сваливания и срыва самолетов в штопор, попадания вертолетов в левое самопроизвольное вращение:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

……………………..

26.

Из-за ошибок на взлете и посадке:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

……………………

27.

Из-за попадания в опасные явления погоды:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

…………………..

28.

Из-за превышения эксплуатационных ограничений:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

……………………

29.

Из-за отказов воздушных судов в полете:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

…………………………………

30.

Из-за ошибок в ходе выполнения полетов на боевое применение (перехваты и атаки воздушных целей, маневренные воздушные бои, атаки наземных целей (морских целей)) и летно-тактических учений:

1)

Анализ АП и САИ за последние 5 лет

…………………………

31.

Мероприятия по предотвращению авиационных происшествий и инцидентов при освоении новых типов воздушных судов (при наличии такой задачи) и новых видов летной подготовки:

1)

Анализ АП и САИ при эксплуатации данного типа воздушного судна

…………………………..

4. Основные профилактические мероприятия для исключения влияния (локализации) опасных факторов по видам обеспечения:

32.

В инженерно-авиационном обеспечении полетов:

1)

Анализ АП и АИ из-за недостатков в инженерно-авиационном обеспечении за последние 5 лет

……………..

33.

В аэродромно-техническом обеспечении полетов (далее – АТО):

1)

Анализ АП и АИ из-за недостатков в АТО за последние 5 лет

………………………..

34.

В связном и радиотехническом обеспечении полетов:

1)

Организация эксплуатации средств связи и радиотехнического обеспечения полетов (проведения технического обслуживания)

…………………………

35.

В метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов:

1)

Анализ АП и АИ из-за недостатков в метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов за последние 5 лет

…………………….

36.

В медицинском обеспечении полетов (предотвращение авиационных событий из-за снижения работоспособности (ухудшения самочувствия) членов экипажей воздушных судов в полете, персонала группы руководства полетами, наземных специалистов):

1)

Динамическое врачебное наблюдение за состоянием здоровья летного состава в межкомиссионный период

постоянно

………………………

Раздел 3. Анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий

37.

Анализ надежности авиационной техники

ежеквартально для авиационных частей, за период для оперативно-тактического уровня, за год для ОУ

38.

Анализ качества выполнения полетных заданий по материалам объективного контроля

39.

Анализ авиационных инцидентов (нарушений и ошибочных действий)

40.

Анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению АП

Раздел 4. Дополнительные мероприятия и специальные занятия (в ходе выявления опасных факторов)

41.

42.

Приложение 3 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Перечень

рекомендуемых мероприятий по предотвращению авиационных происшествий

1. В органе управления государственной авиации:

1) из-за столкновений воздушных судов в воздухе:

разработка анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет и подготовка руководителя занятий;

обеспечение командных пунктов авиационных частей государственной авиации прямой связью с районным Центром управления воздушным движением и Главным командным пунктом Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан;

2) из-за столкновений воздушных судов с рельефом местности:

разработка анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет и подготовка руководителя занятий;

уточнение правильности расчетов минимальных безопасных высот в районах аэродромов – ежегодно;

проверка знаний района полетов и порядка расчета минимальных безопасных высот у летного состава, лиц группы руководства полетами, расчетов пунктов управлений – не реже 1 раза в год;

3) из-за сваливания и срыва воздушного судна в штопор:

разработка анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет и подготовка руководителя занятий;

анализ качества техники пилотирования руководящего состава авиационных частей по материалам объективного контроля – 1 раз в месяц;

проверка инструкторов в практических полетах для определения уровня летно-методических навыков – 1 раз в год;

4) из-за ошибок на взлете и посадке:

разработка анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет и подготовка руководителя занятий;

5) из-за попадания в опасные явления погоды:

анализ состояния метеорологического обеспечения и меры по повышению его качества – 1 раз в месяц;

проведение занятий по анализу авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов, связанных с неправильной оценкой погоды руководящим составом – 2 раза в год;

6) из-за превышения эксплуатационных ограничений:

разработка анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет и подготовка руководителя занятий;

7) из-за ошибок в ходе выполнения боевого применения и летно-тактических учений:

разработка анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет и подготовка руководителя занятий;

организация проведения летных смен с использованием воздушных судов – постановщиков помех и в условиях ограниченного радиообмена в период подготовки к летно-тактическому учению;

занятия по анализу авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов, происшедших при выполнении боевого применения и летно-тактических учений, с летным составом и персоналом группы руководства полетами, расчетами пунктов управления в период подготовки к летно-тактическому учению.

2. В авиационной части:

1) из-за столкновений воздушных судов в воздухе:

проведение семинара по анализу авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов перед групповыми полетами – не реже 2 раз в год;

проведение показного тренажа "пеший по-летному" с руководящим составом – не реже 1 раза в год;

проведение тренажа "пеший по-летному" по упражнениям плановой таблицы в период предварительной подготовки;

2) из-за столкновений воздушных судов с рельефом местности:

проведение семинара по изучению причин авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов с летным составом, персоналом группы руководства полетами – 1 раз в период обучения;

уточнение порядка использования радиолокационных средств, установленных на пунктах управления – ежегодно;

3) из-за сваливания и срыва воздушного судна в штопор:

анализ качества техники пилотирования руководящего летного состава авиационной части по материалам объективного контроля – 1 раз в месяц;

4) из-за попадания воздушного судна в опасные явления погоды:

проведение практических занятий с летным составом и персоналом группы руководства полетами по методике оценки погодных условий, проведения разведки и доразведки погоды – 1 раз в период обучения;

5) из-за превышения эксплуатационных ограничений воздушных судов:

проведение семинара по анализу авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов, происшедших из-за превышения ограничений воздушных судов – 1 раз в период обучения;

6) из-за ошибок в ходе учений:

проведение летучек и групповых упражнений в соответствие с темой летно-тактического учения и отработкой вопросов безопасности полетов непосредственно перед полетами;

определение порядка эшелонирования и захода на посадку воздушных судов, участвующих в летно-тактических учениях;

7) из-за попадания вертолетов в левое (правое) самопроизвольное вращение:

специальные занятия по безопасности полетов – 1 раз в период обучения;

тренажи с летным составом – ежемесячно.

3. Заместителям командира авиационной части:

1) из-за столкновений воздушных судов в воздухе:

определение мер безопасности в методических разработках на всех этапах полета по предотвращению опасных сближений и столкновений – ежегодно;

2) из-за столкновений воздушных судов с рельефом местности:

проведение тренажей с персоналом группы руководства полетами по использованию высотомеров и выносных индикаторов системы посадки – в дни предварительной подготовки;

3) из-за сваливания и срыва воздушного судна в штопор:

проведение семинара по анализу авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет – 2 раза в год;

проведение занятий по изучению физического смысла маневренных возможностей воздушных судов с практическими расчетами – 2 раза в год;

проведение семинара с летным составом и персоналом группы руководства полетами на тему: "Действия летчика (экипажа) при сваливании и срыве в штопор, аэродинамическое обоснование действий" – 1 раз в квартал;

проведение семинара с летным составом и персоналом группы руководства полетами на тему: "Действия летчика (экипажа) по исправлению отклонений при выполнении фигур пилотажа, аэродинамическое обоснование действий" – 1 раз в квартал;

проведение семинара с летным составом и персоналом группы руководства полетами на тему: "Действия летчика (экипажа) при потере пространственной ориентировки, исправлении отклонений при заходе на посадку по приборам, аэродинамическое обоснование действий" – 1 раз в квартал;

4) из-за попадания воздушных судов в опасные явления погоды:

уточнение в методических схемах порядка проведения разведки погоды, определение граничных значений метеоэлементов для каждого задания – 1 раз в год;

проверка состояния метеорологических приборов – 1 раз в квартал;

проведение комплексных тренажей с персоналом группы руководства полетами по действиям при ухудшении погоды – в день предварительной подготовки, 1 раз в месяц;

5) из-за ошибок на взлете и посадке:

проведение занятий по анализу авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет, из-за ошибок на взлете и посадке – 1 раз в год.

проведение семинара с летным составом и персоналом группы руководства полетами на тему: "Действия летчика (экипажа) при исправлении отклонений на взлете и посадке, аэродинамическое обоснование действий" – 1 раз в квартал;

6) из-за превышения эксплуатационных ограничений воздушных судов:

проведение занятий и прием зачетов по знанию физической сущности эксплуатационных ограничений воздушных судов – 1 раз в период;

анализ и оценка правильности эксплуатации авиационной техники на земле и в воздухе по материалам объективного контроля – после летной смены;

проведение тренажей на авиационной технике по закрытию фонарей – в парковые дни.

4. Начальникам служб авиационной части:

1) из-за столкновений воздушных судов в воздухе:

прием зачетов у персонала группы руководства полетами и расчетов пунктов управления по правилам эшелонирования – 2 раза в год;

проведение тренажей с персоналом группы руководства полетами, расчетами пунктов управления по эшелонированию – ежемесячно;

контроль учета поправок на высотомерах воздушных судов;

нанесение эшелонов воздушных трасс, обозначенных на индикаторах кругового обзора радиолокационных станций;

проведение тренажей с персоналом группы руководства полетами по формированию потока воздушных судов для завода на посадку – перед каждыми полетами;

2) из-за столкновений воздушных судов с рельефом местности:

проведение семинара с летным составом и персоналом группы руководства полетами по мерам безопасности при полетах в горной местности – 2 раза в год;

нанесение секторов минимально-безопасных высот на планшеты и индикаторы кругового обзора;

проверка наличия схем секторов закрытия радиолокационных станций;

3) из-за ошибок в ходе выполнения боевого применения и летно-тактических упражнений:

изучение с летным составом, расчетами пунктов управления и персоналом группы руководства полетами указаний по обеспечению безопасности полетов на учениях и проверках боевой готовности.

5. Командирам авиационных эскадрилий:

1) из-за столкновений воздушных судов в воздухе:

выявление летчиков, допускающих ошибки, определение натренированности, установление максимальных перерывов в групповых полетах с последующим докладом на методическом совете – не реже 1 раза в год;

прием зачетов по правилам групповых полетов – 2 раза в год;

проведение тренажей по порядку ведения осмотрительности и правильным действиям при потере ведущего на предварительной подготовке и перед полетами;

2) из-за столкновений воздушных судов с рельефом местности:

прием зачетов у летного состава по правилам визуального полета и порядку перехода к полету по приборам – 2 раза в год;

3) из-за сваливания и срыва воздушного судна в штопор:

проведение тренажей по определению признаков сваливания и глубокой спирали и действиям при этом – в дни предварительной подготовки;

проведение семинара по особенностям устойчивости и управляемости воздушных судов – 2 раза в год;

оценка натренированности летного состава в выполнении сложного (высшего) пилотажа по материалам объективного контроля с последующим докладом на методическом совете – 1 раз в год.

Приложение 4 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 4 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Перечень разрабатываемых документов и проводимых мероприятий

№ п/п	Наименование документа, мероприятия	Частота разработки (проведения)				Основание для разработки
		год	период	квартал	месяц
В органах управления государственной авиации
1.	Программа.	+				Инструкция по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации, утвержденная приказом Министра обороны Республики Казахстан от 24августа 2017 года № 486 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 15801) (далее – Инструкция)
2.	Конференция по безопасности полетов.	+				Инструкция
3.	Планы профилактических мероприятий.	По результатам расследований авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов с повреждением воздушного судна				Правила расследования авиационных происшествий и инцидентов в государственной авиации Республики Казахстан, утвержденные приказом Министра обороны Республики Казахстан от 18 марта 2015 года № 145 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10821) (далее – Правила)
4.	Информация (план) о мерах, которые будут приняты для устранения выявленных нарушений, в части касающейся органа управления.	По результатам проверок комиссией органа безопасности полетов государственной авиации				Правила проведения государственного контроля и надзора за деятельностью государственной авиации по вопросам безопасности полетов, утвержденные приказом Министра обороны Республики Казахстан от 7августа 2017 года № 424 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 15928) (далее – Правила контроля и надзора)
5.	Раздел подведения итогов по оценке состояния безопасности полетов.		+			Инструкция
6.	Периодический анализ надежности авиационной техники.		+			Правила инженерно-авиационного обеспечения государственной авиации Республики Казахстан, утвержденные приказом Министра обороны Республики Казахстан от 19августа 2019 года № 634дсп (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 19303) (далее – ПИАО)
7.	Материалы анализа авиационных происшествий и серьезных авиационных инцидентов за последние 5 лет.	+				Инструкция
В авиационных частях
1.	Программа.	+				Инструкция
2.	Летно-техническая конференция по особенностям сезонной эксплуатации.		+			Инструкция
3.	Материалы методических советов по вопросам безопасности полетов.	При вводе в строй летного состава после длительных перерывов, при освоении новых типов воздушных судов, при освоении новых видов летной подготовки				Инструкция по организации летной работы
4.	Специальные занятия по безопасности полетов.				+	Инструкция
5.	Разбор (анализ) авиационных инцидентов.	По окончанию расследования				Правила
6.	Периодический анализ надежности авиационной техники.			+		ПИАО
7.	План мероприятий по обеспечению безопасности полетов.				+	Инструкция
8.	Анализ качества выполнения полетных заданий по материалам объективного контроля.	Постоянно				Инструкция
9.	Приказы командира части по результатам расследования авиационных инцидентов, выявленных по первой группе факторов-причин.	по завершению расследования				Правила
10.	Раздел подведения итогов по анализу состояния безопасности полетов				+	Инструкция
11.	Планы профилактических мероприятий.	По результатам расследований авиационных инцидентов, произошедших в авиационной части				Правила
12.	План устранения выявленных нарушений, касающихся авиационной части.	По результатам проверки комиссией органа по безопасности полетов государственной авиации				Правила контроля и надзора
В частях обеспечения
1.	Программа.	+				Инструкция
2.	Специальные занятия по безопасности полетов.			+		Инструкция
3.	Раздел подведения итогов по деятельности по предотвращению авиационных происшествий.		+			Инструкция
4.	Разбор авиационных инцидентов, (наземных происшествии), связанных с неудовлетворительным обеспечением полетов.	По завершению расследования				Правила
5.	План мероприятий по обеспечению безопасности полетов.		+			Инструкция
6.	Приказы командира части по результатам расследования авиационных инцидентов, если события допущены по вине личного состава.	по завершению расследования				Правила
7.	План устранения выявленных нарушений по безопасности полетов.	По результатам проверки комиссией органа по безопасности полетов государственной авиации				Правила контроля и надзора

Приложение 4-1 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Инструкция дополнена приложением 4-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Журнал учета замечаний проверяющих

№	Замечания проверяющих	Должность, воинское звание, роспись, фамилия проверющего, дата проверки	Указания командира части	Дата, отметка о выполнении
1.
2.

Примечания:

1. Журнал заполняется должностными лицами органов управления государственной авиации (управления командующего ВВС СВО ВС РК) при выявлении замечаний в вопросах организации, проведения и управления полетами, всех видов их обеспечения, а также в работе по предотвращению авиационных происшествий при проведении проверок вне состава комиссий.

2. Ответственный за ведение и хранение журнала – заместитель командира части по безопасности полетов (по летной подготовке).

Приложение 5 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 5 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Анализ состояния безопасности полетов и деятельности по предотвращению авиационных происшествий авиационной части _______________
номер части (за ________________ 20__ года) отчетный месяц

1. Основные итоги выполнения плана летной подготовки:

1) количество летных смен (запланировано/выполнено);

2) общий налет (запланировано/выполнено);

3) выполнение плана по задачам (текстуально выполненные и невыполненные задачи), причины их невыполнения.

2. Анализ авиационных событий за период:

1) общее количество авиационных событий и налет на одно событие;

2) количество авиационных событий и налет на одно событие по категориям (авиационных инцидентов, серьезных авиационных инцидентов, серьезных авиационных инцидентов с повреждением воздушного судна);

3) распределение авиационных событий по группам факторам-причинам (1 группа, 2 группа, 3 группа);

4) распределение авиационных событий по этапам полета (запуск и выруливание, взлет и набор высоты, полет по кругу, полет по маршруту, техника пилотирования в зоне, групповая слетанность, боевое применение по воздушным целям, боевое применение по наземным и морским целям, облет авиационной техники, заход на посадку, посадка, заруливание);

5) распределение авиационных событий по метеоусловиям (День: простые и сложные метеоусловия, Ночь: простые и сложные метеоусловия);

6) распределение авиационных событий по классной квалификации летного состава.

3. Повторяемость авиационных событий по одним и тем же причинам.

4. Общий характер нарушений и ошибочных действий по категориям личного состава:

1) отклонения от расчетных режимов полета, выходящие за оценку удовлетворительно согласно нормативов курсов боевой (летной) подготовки;

2) ошибочные действия летного состава при выполнении полетных заданий (количество) и их причины.

5. Анализ разработанных предупреждений о факторах риска:

1) общее количество предупреждений, с указанием количества предупреждений о допустимом и количества предупреждений о неприемлемом уровне риска (с указанием причин разработки предупреждения и принятых мерах по устранению опасных факторов);

2) перечень неустраненных опасных факторов, указанных в предупреждениях.

6. Сравнительный анализ состояния безопасности полетов в анализируемом периоде с предыдущим периодом и с аналогичным периодом прошлого года.

7. Вопросы обеспечения безопасности полетов, требующие решения.

8. Положительные примеры грамотных профессиональных действий летного состава, персонала группы руководства полетами и наземных специалистов по обеспечению безопасности полетов.

9. Выводы в виде оценки безопасности полетов в части и в каждом ее подразделении.

10. Указания командира по предотвращению авиационных происшествий.

11. Анализ состояния безопасности полетов в инженерно-авиационном обеспечении:

1) виды работ, выполненные на авиационной технике

Тип АТ	Регламентные работы		Подготовка к полетам				Парковые дни	Работы по переводу на сезонное обслуживание	Работы по хранению
	Вид	Кол-во	Предварительная	Предполетная	К повторному полету	Послеполетная

2) замена авиационных двигателей (когда, причина, основание, замечания и результаты);

3) целевые осмотры и проверки (какие, когда, основания, замечания и результаты);

4) периодические работы (какие, когда, замечания и результаты);

5) войсковой ремонт (какой, когда, причина, замечания и результаты);

6) работы по бюллетеням промышленности (какие, когда, основания, замечания и результаты);

7) отказы и неисправности, выявленные на авиационной технике

№ п/п	Тип ВС (бортовой №)	Дата отказа и вид работ	Характер отказа (обстоятельства)	Причина	Виновность и последствия	Дата и способ устранения

8) наработка авиационной техники, тренажеров

Тип воздушного судна	Количество отказов					Наработка
	общее	на земле	В воздухе	количество АИ по причине отказов ВС	количество серьезных авиационных инцидентов по причине отказов ВС	общая	на земле	в воздухе	на один отказ	на один авиационный инцидент	на один серьезный авиационный инцидент

9) профилактические мероприятия по предупреждению отказов и неисправностей;

10) применение авиационных средств поражения и работы, выполненные на них:

Тип авиационного средства поражения	Количество применений	Выполненные работы
		Регламентные работы		Подготовка к применению	Сезонное обслуживание
		Вид	Количество

11) нарушения технологической дисциплины специалистами инженерно-авиационной службы:

№ п/п	Дата и вид работы на авиационной технике	Должность, воинское звание, ФИО (при его наличии) специалиста, допустившего нарушение	Описание нарушения, причина и последствия	Принятые меры по устранению нарушения и наказанию виновных

12) другие мероприятия, проведенные инженерно-техническим составом или с привлечением специалистов инженерно-авиационной службы по обеспечению безопасности полетов;

13) вопросы, требующие решения по обеспечению безопасности полетов в инженерно-авиационном отношении.

12. Анализ состояния безопасности полетов в аэродромно-техническом обеспечении полетов:

№ п/п	Дата	Отказы средств наземного обеспечения полетов, нарушения и упущения персоналом при их эксплуатации	Причина

1) авиационные инциденты из-за нарушения и упущений в аэродромно-техническом обеспечению полетов;

2) нарушения в содержании и подготовке аэродрома к полетам;

3) недостатки в организации приема, хранения и контроля качества авиационного топлива;

4) недостатки (упущения) в работе зарядных аккумуляторных станций;

5) нарушения в организации движения автотранспорта, средств наземного обеспечения полетов и пешеходов на аэродроме;

6) нарушения (упущения) в электроснабжении аэродрома и объектов управления воздушным движением;

7) Сведения о техническом состоянии аэродромных покрытий:

Наименование элемента покрытия	Техническое состояние	Общая площадь	Имеющиеся дефекты	Объем дефектов (м², м³, пог.м)	Виды произведенных работ (замена, ремонт, заливка и т.д.)	Объем работ (м²,м³, пог.м)
Взлетно-посадочная полоса с искусственным покрытием
Магистральная рулежная дорожка
1,2,3,4 рулежная дорожка
Место стоянки
Позиция центральной заправочной топливом
Грунтовая взлетно-посадочная полоса
Контрольно-моечный пункт
Подъездные автомобильные дороги

Примечание: графы заполняются по каждому элементу покрытий по отдельности.

8) вопросы, требующие решения по обеспечению безопасности полетов в аэродромно-техническом отношении.

13. Анализ состояния безопасности полетов средств связи и радиотехнического обеспечения полетов

1) Показатели качества обеспечения:

Параметр анализа	В отчетном периоде	В предыдущем периоде	В аналогичном периоде прошлого года
Количество обеспеченных смен (учебно-тренировочных полетов)
Средняя оценка за обеспечение полетов
Выявлено недостатков в обеспечении полетов, всего:
Налет авиационной техники на один недостаток, час

2) показатели надежности средств связи и радиотехнического обеспечения полетов:

Параметр анализа	В отчетном периоде	В предыдущем периоде	В аналогичном периоде прошлого года
Коэффициент технической готовности радиотехнических средств (далее – РТС)
Средний срок службы РТС, лет
Выявлено неисправностей РТС при обеспечении учебно-тренировочных полетов:
сбоев
повреждений
отказов
аварий
Налет авиационной техники на одну неисправность, час

3) уровень подготовки личного состава (только в анализах за полугодие и год):

Категория военнослужащих	Количество подготовленных специалистов
	мастер	1 класса	2 класса	3 класса	б/к
Офицеры
В/служащие по контракту
В/служащие по призыву

4) Причины неисправностей радиотехнических средств в отчетном периоде (только в анализах за полугодие и год):

По производственно-техническим недостаткам
заводские дефекты (монтаж, сборка)	некачественный ремонт	Выход из строя деталей и приборов
		отказ блока, модуля, платы, детали	отказ (сбой) программного обеспечения	отказ систем первичного или вторичного электропитания	отказ аппаратуры мониторинга и управления, панелей индикации	отказ приемо-передающих блоков (устройств)	отказ антенно-фидерных устройств	нарушения изоляции монтажных жгутов, комплектных соединительных кабелей, волноводных и высокочастотных трактов, отказ кабельных разъемов	отказ механических элементов схемы (двигателя, редуктора, шестерен, подшипника)	отказ линий трансляции информации (модемы, волоконно-оптические линии связи, линии телеуправления и телесигнализации)	невыясненная причина

Продолжение таблицы

По эксплуатационным причинам					По прочим причинам
слабое знание техники	нарушение правил эксплуатации	несвоевременное выполнение технических обслуживаний	некачественное выполнение технических обслуживаний	плохой технический контроль	расстройка оборудования	влияние метеоусловий и внешних факторов	естественный износ деталей и приборов

5) причины недостатков в обеспечении полетов (только в анализах за полугодие и год):

По вине личного состава из-за:				Из-за неисправностей средств по причине:		Недостаток обнаружен во время
некачественной подготовки средств связи и радиотехнического обеспечения к обеспечению полетов	недисциплинированности личного состава и халатного отношения к выполнению своих служебных обязанностей	неподготовленности личного состава к несению дежурства, нечеткого знания своих обязанностей и неумения использовать тактико-технические возможности средств и их аппаратуры контроля	нарушения объема и сроков проведения технического обслуживания и облета средств	конструктивно-производственных недостатков средств	некачественного ремонта средств	предварительной подготовки	предполетной подготовки	обеспечения полетов	послеполетной подготовки
ЛС-НПС	ЛС-НДХ	ЛС-НПД	ЛС-НТО	КПН	НРС	ПВП	ППП	ВОП	ПСП

6) оценка причин, приведших к ухудшению (улучшению) качества обеспечения полетов;

7) оценка причин, приведших к снижению (повышению) надежности радиотехнических средств;

8) какие дополнительно мероприятия проведены (спланированы) для профилактики недостатков в обеспечении полетов и неисправностей радиотехнических средств;

9) вопросы, требующие решения по обеспечению безопасности полетов в радиотехническом отношении;

10) Вывод: Состояние безопасности полетов в радиотехническом обеспечении полетов в отчетном периоде оценивается на ____________.

14. Анализ состояния безопасности полетов в метеорологическом и орнитологическом обеспечении:

1) состояние технических средств метеорологического обеспечения полетов (наличие, укомплектованность), проблемные вопросы;

2) проблемные вопросы в орнитологическом обеспечении полетов (состояние активных, пассивных, акустических и биоакустических средств отпугивания птиц, столкновения воздушных судов с птицами, наличие в районе аэродрома мест скоплении птиц);

3) ошибки в прогнозах погоды и несвоевременное информирование персонала группы руководства полетами и летного состава об опасных явлениях погоды;

4) авиационные инциденты из-за нарушения и упущений по метеорологическому и орнитологическому обеспечению полетов;

5) пренебрежение метеорологическими условиями со стороны руководящего летного состава и персонала группы руководства полетами, выпуск в полет экипажей воздушных судов в метеоусловиях, не соответствующих уровню их подготовки и характеру выполнения полетных заданий;

6) неудовлетворительная организация проведения радиолокационной и воздушной разведок погоды, необъективная информация о погоде от летных экипажей воздушных судов;

7) несоответствие технического оснащения в метеорологическом отношении аэродрома установленному минимуму погоды;

8) вопросы, требующие решения по обеспечению безопасности полетов в метеорологическом и орнитологическом отношении.

15. Анализ состояния безопасности полетов в медицинском обеспечении:

1) состояние здоровья летного состава;

2) случаи нарушения требований в медицинском обеспечении полетов (нарушения предполетного режима отдыха, летным составом и персоналом группы руководства полетами, ухудшения состояния здоровья авиационным персоналом во время выполнения полетов, нарушение сроков меж отпускного периода летного состава и группы руководства полетами, истечение сроков врачебно-летной комиссии, углубленного медицинского осмотра);

3) авиационные инциденты из-за нарушения и упущений в медицинском обеспечении полетов;

4) вопросы, требующие решения по обеспечению безопасности полетов в медицинском отношении.

17. Анализ выполнения мероприятий Программы:

1) оценка полноты и качества выполнения мероприятий Программы;

2) необходимость корректировки Программы:

3) какие дополнительные профилактические мероприятия по выявленным опасным факторам и с учетом поступления новых задач разработаны.

Командир авиационной части ________________

номер части

__________________ _______________________________________________

воинское звание Ф.И.О. (при его наличии)

Приложение 5-1 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Инструкция дополнена приложением 5-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Оценка состояния работы по предотвращению авиационных происшествий

1. Профилактическая работа по предотвращению авиационных происшествий оценивается по следующим показателям:

Показатели	Критерии оценки показателей
	"отлично"	"хорошо"	"удовлетворительно"	"неудовлетворительно"
Соблюдение требований руководящих документов, регламентирующих авиационную деятельность	Все мероприятия, связанные с организацией, выполнением, управлением и обеспечением полетов, определенные нормативными документами, выполняются в полном объеме	Имеются незначительные отступления от требований нормативных актов, которые соответствуют приемлемым факторам риска	Среди отступлений от требований нормативных актов имеются такие, которые классифицируются как допустимые факторы риска	Среди отступлений от требований нормативных актов имеются такие, которые классифицируются как неприемлемые факторы риска
Планирование работы по предотвращению авиационных происшествий	Программа предотвращения авиационных происшествий разработана, ее содержание соответствует Инструкции. Программа ведется, все запланированные мероприятия выполняются своевременно. Планы мероприятий по обеспечению безопасности полетов разработаны на все месяцы проверяемого периода и утверждены соответствующим командиром. Планы соответствуют Программе, ведутся, все запланированные мероприятия выполнены своевременно (выполняются без нарушения сроков). Планы профилактических мероприятий по результатам инспектирований (проверок), расследования авиационных происшествий разработаны своевременно, соответствуют акту проверки, утверждены соответствующим командиром. Планы ведутся, все запланированные мероприятия выполнены (выполняются без нарушения сроков). До должностных лиц (исполнителей) мероприятия планирующих документов доведены своевременно.	Выполняются требования на "отлично", при этом имеются не регулярные недостатки в виде: несвоевременной разработки (утверждения, ведения) планирующих документов или несвоевременного выполнения некоторых запланированных мероприятий или незначительного несоответствия по структуре и/или содержанию планирующих документов требованиям Инструкции (актам проверки) или несвоевременного доведения до исполнителей запланированных мероприятий	Носят регулярный характер: несвоевременная разработка (утверждение, ведение) планирующих документов или несвоевременное выполнение запланированных мероприятий или значительное несоответствие по структуре и/или содержанию планирующих документов требованиям Инструкции (актам проверки) или несвоевременное доведение до исполнителей запланированных мероприятий	Программа предотвращения авиационных происшествий не разработана или ежемесячные планы мероприятий по обеспечению безопасности полетов не разрабатываются или Планы профилактических мероприятий по результатам инспектирований (проверок), расследования авиационных происшествий не разработаны.
Разработка и доведение до летного состава мер безопасности на полеты	Руководящий состав в своей деятельности общие меры безопасности из документов, регламентирующих организацию, выполнение и обеспечение полетов использует. Специальные меры безопасности в части разработаны и учитывают требования подпунктах 95-98 Инструкции. Имеются указания по безопасности полетов на учениях (показах), разработанные органом управления государственной авиации. Меры безопасности на конкретные полеты доводятся с записью на магнитофон.	Выполняются требования на "отлично", при этом имеются не влияющие на состояние безопасности полетов замечания: по применению общих мер безопасности или к разработке специальных мер безопасности или по организации объективного контроля при доведении мер безопасности на конкретные полеты	Специальные меры безопасности в части разработаны без учета требований подпунктах 95-98 Инструкции или меры безопасности на конкретные полеты доводятся без записи на магнитофон или указания по безопасности полетов на учениях (показах), разработанные органом управления государственной авиации не соответствуют характеру выполняемых полетов.	Руководящий состав в своей деятельности общие меры безопасности из документов, регламентирующих организацию, выполнение и обеспечение полетов не учитывает или специальные меры безопасности в части не разработаны или органом управления государственной авиации не разработаны указания по безопасности полетов на учениях (показах).
Изучение оперативной и периодической информации	Оперативная информация доводится до всего летного состава с ведением персонального учета. Изучение оперативной информации проводится в установленные сроки. Оперативная информация своевременно внесена в журнал учета оперативной информации. Периодическая информация доводится до специалистов не позднее чем в недельный срок после ее поступления. Спланированы и выполнены в полном объеме мероприятия по предотвращению указанных недостатков в оперативной (периодической) информации.	Оперативная информация доводится до всего летного состава без ведения персонального учета или при изучении оперативной информации допускается не существенное нарушение установленных сроков или оперативная информация вносится в журнал учета оперативной информации не своевременно или доведение до специалистов периодической информации не укладывается в недельный срок после ее поступления или спланированные мероприятия по предотвращению указанных недостатков в оперативной (периодической) информации, выполнены в полном объеме, с небольшими замечаниями.	Оперативная информация доводится не до всего летного состава и/или без ведения персонального учета или оперативная информация изучается со значительными нарушениями установленных сроков или оперативная информация в журнал учета оперативной информации не вносится или периодическая информация до специалистов не доводится. или спланированные мероприятия по предотвращению указанных недостатков в оперативной (периодической) информации, выполнены не в полном объеме и/или с существенными замечаниями.	Оперативная и периодическая информация до личного состава не доводится или не спланированы мероприятия по предотвращению указанных недостатков в оперативной (периодической) информации или спланированные мероприятия по предотвращению указанных недостатков в оперативной (периодической) информации, не выполняются.
Конференция по безопасности полетов (только для органов управления государственной авиации)	Конференция по безопасности полетов проведена с установленной периодичностью. Планирующие, распорядительные и отчетные документы Конференции разработаны своевременно и в полном объеме. По результатам Конференции приняты действенные рекомендации, выполнение которых потенциально приведет к повышению уровня безопасности полетов. По итогам Конференции участники обменялись опытом в деятельности по управлению и обеспечению полетов.	Выполняются требования на "отлично", но имелись незначительные замечания к организации и проведению Конференции со стороны органа безопасности полетов государственной авиации	Конференция по безопасности полетов проведена формально или на низком организационном уровне или по результатам проведения Конференции не приняты рекомендации, выполнение которых потенциально приведет к повышению уровня безопасности полетов или Конференция не привела к обмену опытом в деятельности по управлению и обеспечению полетов.	Конференция по безопасности полетов не проведена.
Специальные занятия по безопасности полетов	Специальные занятия по безопасности полетов спланированы, отражены в Программе предотвращения авиационных происшествий, включены в месячные планы и расписания занятий, проводятся регулярно. В тематике и содержании специальных занятий достигнуты цели, определенные пункте 138 Инструкции. Материалы специальных занятий доведены до всего авиационного персонала, в части касающейся. Учетно-отчетный материал по специальным занятиям имеется, хранится установленным порядком.	Выполняются требования на "отлично", но имеются незначительные недостатки: по планированию, тематике и содержанию специальных занятий, учету и хранению их материалов или материалы специальных занятий доведены менее чем до 90% авиационного персонала.	Специальные занятия по безопасности полетов спланированы, но не отражены в Программе предотвращения авиационных происшествий или не включены в месячные планы и расписания занятий или проводятся не регулярно или в тематике и содержании специальных занятий не достигнуты цели, определенные пункте 138 Инструкции или материалы специальных занятий доведены менее чем до 60% авиационного персонала или отсутствует или неправильно хранится учетно-отчетный материал по специальным занятиям.	Специальные занятия не планируются и/или не проводятся или охват авиационного персонала специальными занятиями составляет менее 30% или тематика и содержание большей части спланированных специальных занятий содержит материал, не связанный с управлением и обеспечением безопасности полетов
Комплексные тренировки по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна	Тренировки организованы с периодичностью не реже 2 раз в год. Организационно-методические документы комплексной тренировки проработаны в полном объеме. Личный состав приобрел (закрепил) необходимые умения и навыки в действиях по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна. С личным составом проведен разбор тренировки. Учетно-отчетный материал имеется и хранится установленным порядком.	Выполняются требования на "отлично", но имеются незначительные недостатки: в планировании, организации, методике проведения комплексной тренировки или хранении учетно-отчетной документации или имелись замечания по подготовке руководителей к комплексной тренировке и/или подаче ими учебного материала или по итогам проведения комплексной тренировки личный состав не полностью приобрел необходимые навыки и умения.	Комплексные тренировки организованы, но: организационно-методические документы комплексной тренировки проработаны не полностью или личный состав практически не приобрел (не закрепил) необходимые умения и навыки в действиях по оказанию помощи экипажу терпящего бедствие воздушного судна или не проводятся разборы с личным составом по итогам тренировки или отсутствует учетно-отчетный материал.	Комплексные тренировки проводятся реже двух раз в год или не проводятся или организация комплексной тренировки и/или методика ее проведения не привела к приобретению (закреплению) необходимых навыков и умений.
Подготовка летного состава к действиям в особых случаях в полете	Теоретические занятия по изучению особых случаев в полете спланированы с установленной в п. 178 Инструкции периодичностью и проводятся своевременно. Сведения о проведении занятий отражены в классных журналах. Практические занятия на авиационных тренажерах (в кабинах воздушных судов) организованы на регулярной основе, с полным охватом летного состава части. Летный состав имеет устойчивые навыки по действиям в особых случаях полета. Комплексные тренажеры на эксплуатируемые типы воздушных судов в части имеются или при их отсутствии, весь летный состав части проходит периодическое обучение на тренажерах в других авиационных частях (при условии их наличия)	Теоретические занятия по изучению особых случаев в полете спланированы с установленной в п. 178 Инструкции периодичностью, но имеются отдельные случаи не своевременного их проведения (или отсутствия записей в классных журналах). или Регулярные практические занятия на авиационных тренажерах (в кабинах воздушных судов) организованы, но обучением охвачено менее чем до 90% летного состава части. Летный состав имеет устойчивые навыки по действиям в особых случаях полета или при отсутствии в части комплексных тренажеров на эксплуатируемые типы воздушных судов, периодическое обучение на тренажерах в других авиационных частях (при условии их наличия) проходит менее чем до 90% летного состава части.	Теоретические занятия по изучению особых случаев в полете спланированы с нарушением периодичности, установленной в пункте 178 Инструкции, имеются отдельные случаи их не проведения (или отсутствуют записи в классных журналах) или практические занятия на авиационных тренажерах (в кабинах воздушных судов) организованы не регулярно. или летный состав имеет слабые навыки по действиям в особых случаях полета или при отсутствии в части комплексных тренажеров на эксплуатируемые типы воздушных судов, периодическое обучение на тренажерах в других авиационных частях (при условии их наличия) проходит менее чем до 60% летного состава части.	Теоретические занятия по изучению особых случаев в полете не спланированы или практические занятия на статических тренажерах (в кабинах воздушных судов) не организованы или летный состав не имеет навыков по действиям в особых случаях полета или комплексные тренажеры на эксплуатируемые типы воздушных судов в части отсутствуют, при этом летный состав части для обучения на тренажерах в другие авиационных частях (при условии их наличия) не направляется.

2. Деятельности по управлению безопасностью полетов оценивается по показателю эффективности – Э субп

Коф – количество предупреждений о факторах риска, разработанных в авиационных частях, по которым были выполнены мероприятия в полном объеме;

Nчф – количество авиационных инцидентов, выявленных по первой группе факторов-причин ("человеческий фактор") должностными лицами авиационной части;

Nоу – количество авиационных инцидентов, выявленных по первой группе факторов-причин ("человеческий фактор") должностными лицами органов управления (органом безопасности полетов государственной авиации);

Nобщ – общее количество авиационных инцидентов, выявленных в авиационной части по первой группе факторов-причин ("человеческий фактор").

Полученное значение показателя определяет оценку деятельности по управлению безопасностью полетов согласно таблице.

Э субп	Оценка деятельности по управлению безопасностью полетов	Критерии эффективности СУБП авиационной части
≥ 0,8	отлично	эффективная деятельность по управлению безопасностью полетов
0,79 ÷ 0,35	хорошо	результативная деятельность по управлению безопасностью полетов
0,34 ÷ 0	удовлетворительно	достаточная деятельность по управлению безопасностью полетов
-0,01 ÷ - 1	неудовлетворительно	неэффективная (неприемлемая) деятельность по управлению безопасностью полетов

Примечание: при отсутствии в авиационной части авиационных инцидентов по первой группе факторов-причин ("человеческому фактору") показатель эффективности (Э субп) определяется отношением Коф/10.

Приложение 6 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Перечень

основных мероприятий, проводимых для исключения влияния

(локализации) опасных факторов в руководстве полетами

и организации воздушного движения

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Нарушения в соблюдении Правил производства полетов государственной авиации Республики Казахстан, утверждаемых в соответствии с подпунктом 11) статьи 15 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации".	1. Осуществление государственного контроля над деятельностью авиационного персонала государственной авиации специально уполномоченным органом. 2. Постоянный контроль со стороны старших авиационных начальников (проверяющих) за соблюдением установленных порядка и правил руководства полетами (обслуживании воздушного движения) с учетом особенностей организации руководства полетами вертолетов, внеаэродромными полетами и перелетами. 3. Принятие решения командирами (начальниками, проверяющими) на ограничение или прекращение полетов в случае выявления в процессе полетов нарушений (упущений) в соблюдении установленных порядка и правил руководства полетами (обслуживании воздушного движения).
2. Недобросовестность должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) при личной подготовке к руководству полетами.	1. Организация всестороннего контроля готовности должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) в целях исключения допуска к руководству полетами неподготовленных специалистов, проведение инструктажа дежурных смен и разбора их работы. 2. Предоставление дополнительного времени на подготовку к руководству полетами или отстранение от руководства полетами (управления воздушным движением) должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) в случае выявлении недостатков в их личной подготовке при контроле готовности.
3. Недостаточная профессиональная подготовка должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением).	1. Наличие у должностных лиц группы руководства полетами и дежурных смен органов управления воздушным движением специальной подготовки, при необходимости, сертификата (свидетельства) и соответствующего допуска к руководству полетами (управлению воздушным движением). 2. Наличие подготовки у должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) на специальных курсах в центрах подготовки (учебных заведениях). 3. Проведение сборов (специальных занятий) со всеми должностными лицами группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) с целью проверки знаний и повышения их профессиональной подготовки. По результатам проведения сборов издаются приказы соответствующих командиров (начальников) с указанием недостатков по профессиональной подготовке лиц группы руководства полетами и сроками их устранения, о допуске их к руководству полетами по результатам сдачи зачетов. 4. Использование для проведения тренировок (тренажей) цифровых учебных тренажеров. Оборудование рабочих мест пунктов управления автоматизированными средствами управления. 5. Организация постоянного контроля за уровнем натренированности лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением), отсутствие перерывов в руководстве полетами (управлением воздушным движением), строгое соблюдение методики допуска лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) к руководству полетами (управлением воздушным движением) при перерывах, превышающих установленные сроки, с учетом фактического уровня подготовки.
4. Нарушения (упущения) взаимодействия должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением).	1. Соблюдение порядка взаимодействия военных и гражданских секторов центров органов управления воздушным движением, который определяется инструкциями по взаимодействию должностных лиц дежурных смен военных и гражданских секторов центров органов управления воздушным движением между собой и с другими органами, деятельность которых связана с использованием воздушного пространства. 2. Размещение дежурных смен военного и гражданского секторов центра в общем зале. 3. Организация и проведение периодических тренажей (тренировок) по организации взаимодействия должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) при управлении экипажами воздушных судов на различных этапах полета, оказании помощи при возникновении в полете особых (аварийных) ситуаций, полных или частичных отказах средств управления полетами.
5. Нарушения (упущения или ошибки) должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) вследствие снижения работоспособности.	1. Обязательное ежегодное медицинское освидетельствование должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением), прохождение медицинского осмотра в период предполетной подготовки. 2. Анализ плановых таблиц полетов на соответствие нагрузки на должностных лиц группы руководства полетами (органов управления воздушным движением) уровню их профессиональной подготовки (интенсивность полетов по часам, количество экипажей воздушных судов, находящихся под управлением одновременно, характер полетных заданий и т.д.).

Приложение 7 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Перечень

основных мероприятий, проводимых для исключения влияния

(локализации) опасных факторов при организации и проведении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Опасные факторы, действующие в авиационной системе при выполнении учений, боевых стрельб
1) постановка авиационным частям задач, по сложности и объему превышающих их возможности; 2) невыдерживание параметров полета при построении и выполнении маневров, при прицеливании и в момент стрельбы, при выполнении маневра безопасности после применения авиационных средств поражения, являющееся причиной попадания воздушных судов в зону разлета осколков и его поражения, столкновения с земной (водной) поверхностью, выхода на закритические углы атаки и срыва в штопор (сваливания); 3) невыдерживание параметров полетного (боевого) порядка в группе, способствующее поражению осколками ведомых воздушных судов или поражению авиационными средствами поражения впереди летящего воздушного судна (ведущего); 4) определение мер безопасности без учета фактического уровня профессиональной подготовки летного состава и персонала группы руководства полетами, особенностей применяемых авиационных средств поражения, фактических метеорологических условий; 5) повышенная психо-эмоциональная напряженность всех категорий личного состава, связанная с ответственностью за качество выполнения поставленной задачи, реальным применением авиационных средств поражения	1) разработка документов, регламентирующих выполнение боевых стрельб и учений, своевременное внесение в них дополнений при изменении условий выполнения задания; 2) определение параметров боевых порядков, условий выполнения стрельб исходя из фактического уровня натренированности летного состава.
по реальным воздушным (наземным) целям в условиях, приближенных к боевым.
2. Опасные факторы, действующие в авиационной системе при выполнении демонстрационных полетов
1) повышенная психо-эмоциональная напряженность летного состава, связанная с наличием зрителей и скоротечным выполнением фигур пилотажа на малых высотах; 2) ограниченные возможности экипажа воздушного судна по принятию решения при отказе авиационной техники над населенным пунктом (особенно при отказе силовой установки) на малых высотах; 3) неготовность экипажей воздушных судов моментально прекратить демонстрационный полет при незначительных (с их точки зрения) отказах авиационной техники и несоответствии уровня подготовки экипажей метеорологическим условиям; 4) ограниченные возможности персонала группы руководства полетами по оказанию помощи экипажам воздушных судов при возникновении особой ситуации в полете из-за их скоротечности; 5) выполнение новых фигур высшего пилотажа на предельных режимах полета и за пределами допустимых руководством по летной эксплуатации ограничений.	1) учет всех элементов авиационной системы и фактических условий ее функционирования; 2) выработка и строгое выполнение требований, предъявляемых к кандидатам в пилотажные группы из числа экипажей воздушных судов авиационных частей, анализ и практическая проверка фактического состояния их здоровья, уровня теоретических знаний и техники пилотирования; 3) выполнение демонстрационных полетов только подготовленными летчиками (экипажами), освоившими в полном объеме специальные программы для экипажей воздушных судов, выполняющих демонстрационные полеты; 4) своевременное прекращение (изменение в сторону упрощения) демонстрационного полета при усложнении метеорологических или иных условий выполнения задания.
3. Опасные факторы при выполнении воздушных перевозок
1) недостаточное информирование экипажей воздушных судов об особенностях организации и обеспечения вылетов, посадок воздушных судов на аэродромах (вертодромах, площадках) гражданской авиации и других организаций; 2) постановка экипажам воздушных судов задач, не соответствующих их возможностям, превышающих тактико-технические характеристики воздушных судов по загрузке; 3) выполнение воздушных перевозок при длительном отрыве от аэродромов базирования; 4) недостатки в подготовке летных экипажей к длительной работе в отрыве от мест постоянного базирования, их неготовность выполнять все виды подготовок воздушных судов к полетам, предусмотренные регламентом технического обслуживания (технической эксплуатации); 5) невыполнение членами экипажей воздушных судов требований эксплуатационной документации и функциональных обязанностей; 6) превышение взлетной массы воздушных судов, в том числе при выполнении перевозок нестандартных грузов; 7) превышение установленных норм перевозки пассажиров и неправильное их размещение на борту воздушного судна; 8) отсутствие страхования воздушных судов при полетах на международных воздушных линиях; 9) неучет летным экипажем метеорологических условий по маршруту полета; 10) отсутствие на борту воздушного судна технической аптечки, эксплуатационной документации, запаса масел и специальных жидкостей; 11) невыполнение требований по отключению (изоляции) неисправного оборудования при принятии решения о вылете с неисправностями и отказами, предусмотренными специальным перечнем отказов согласно летной и технической документации; 12) нарушение требований по швартовке грузов.	1) тщательное изучение навигационных особенностей маршрута, мер безопасности на каждом этапе полета; 2) подбор экипажей воздушных судов, их натренированность к действиям в особых случаях полета, взаимодействие и соблюдение технологической дисциплины; 3) контроль готовности экипажей к выполнению полетов на перевозку, наличие судовых документов на борту воздушного судна; 4) обеспечение соблюдения правил полетов и подготовки к ним с промежуточных аэродромов; 5) обеспечение правильной загрузки воздушного судна; 6) анализ метеорологических условий по маршруту полета, в пунктах посадки и на запасных аэродромах.
4. Опасные факторы при выполнении групповых полетов
1) психологическая несовместимость летного состава при формировании экипажей летных групп; 2) низкий уровень натренированности летного состава по данному виду подготовки; 3) неучет маневренных характеристик воздушных судов; 4) несоответствие метеорологических условий выполнению полетного задания.	1) подбор состава летных групп; 2) уточнение методических схем полетов по планируемым упражнениям курсов боевой (летной) подготовки; 3) изучение с летным составом маневренных характеристик воздушных судов, особенностей маневрирования в составе различных групп и соблюдением мер безопасности; 4) проведение тренажей "пеший по-летному" для отработки порядка и последовательности выполнения полетного задания, а также действий ведомого и ведущего для предотвращения столкновений на земле и в воздухе; 5) выработка единой методики обучения летного состава, управления и руководства полетами при проведении целевых полетов по подготовке (проверке) инструкторов.
5. Опасные факторы при выполнении полетов на малых, предельно-малых высотах
1) нарушение правил использования воздушного пространства; 2) незнание экипажами воздушных судов рельефа местности в районе полетов, методики расчета безопасных высот и мер безопасности; 3) нарушение членами экипажа воздушных судов порядка использования бортовых систем обеспечения безопасности полетов, радиовысотомеров; 4) ошибки в расчетах при определении безопасных высот полета; 5) нарушение единой методики учета суммарных поправок барометрических высотомеров.	1) проверка знаний летным составом, персоналом группы руководства полетами и органов управления воздушным движением рельефа местности и искусственных препятствий в районе полетов, а также порядка расчета безопасных высот полетов (не реже двух раз в год); 2) уточнение минимальных безопасных высот коридоров (маршрутов) (не реже одного раза в год); 3) проверка знаний летным составом порядка и особенностей определения и выдерживания высоты (в дни предварительной подготовки к полетам); 4) проверка знаний летным составом, персоналом группы руководства полетами мер безопасности (в дни предварительной подготовки к полетам).
6. Опасные факторы, оказывающие влияние на безопасность полетов при выполнении полетов в горной местности
1) выполнение полетов над закрытыми облаками перевалами, вершинами гор и сопок с нарушением правил полетов; 2) неправильное использование барометрических высотомеров при посадках на горных аэродромах; 3) неучет особенностей выполнения взлета и посадки на горном аэродроме и неправильный расчет максимальной взлетной (посадочной) массы воздушного судна; 4) выполнение снижения при заходе на посадку при отсутствии радиолокационного контроля (неустойчивом радиолокационном контроле) ниже минимально безопасного эшелона (высоты) до пролета приводной радиостанции аэродрома.	1) проведение специальных занятия по материалам анализа авиационных происшествий и авиационных инцидентов (не реже одного раза в год); 2) проведение семинаров с летным составом, персоналом группы руководства полетами по особенностям навигации, боевого применения, эксплуатации авиационной техники и организации воздушного движения (не реже двух раз в год); 3) проверка знаний летным составом, персоналом группы руководства полетами особенностей построения схем снижения и захода на посадку на горном аэродроме (в дни предварительной подготовки к полетам); 4) проведение тренажей с летным составом и персоналом группы руководства полетами по методике использования барометрических высотомеров при выполнении взлета и посадки на горном аэродроме (в дни предварительной подготовки к полетам); 5) проверка знаний летным составом, персоналом группы руководства полетами мер безопасности (в дни предварительной подготовки к полетам); 6) исключение выполнения полетов на вертолетах над закрытыми облаками перевалами, вершинами гор и сопок; 7) проверка взлетных возможностей вертолета каждый раз при контрольном висении перед взлетом с высокогорной площадки; 8) выполнение захода на площадку, расположенную на вершине горы только через склон, освещенный солнцем или находящийся с подветренной стороны, не допуская снижения вертолета ниже уровня площадки до момента выхода на нее; 9) использование форсированного режима работы двигателей при выполнении посадки вертолета на площадку высотой более 1700 метров; 10) посадка вертолета на площадку с уклонами с заторможенными колесами.
7. Опасные факторы, оказывающие влияние на безопасность полетов при выполнении полетов в ходе несения боевого дежурства
1) недостаточная натренированность летного состава и офицеров боевого управления, привлекаемых к несению боевого дежурства; 2) назначение на боевое дежурство летного состава и офицеров боевого управления без учета ограничений по количеству дежурств; 3) вылеты в районы, не обеспеченные поисково-спасательными силами и средствами.	1) привлечение к несению боевого дежурства летного состава и офицеров боевого управления с необходимым уровнем подготовки; 2) организация поисково-спасательного обеспечения в районах применения воздушных судов дежурных сил; 3) обеспечение соблюдения режима труда и отдыха личного состава заступающего на боевое дежурство; 4) оборудование помещений для несения боевого дежурства.

Приложение 8 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Перечень

основных мероприятий, проводимых для исключения влияния

(локализации) опасных факторов в штурманском обеспечении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Столкновение воздушного судна с земной (водной) поверхностью и препятствиями на ней
1) нарушение порядка и правил использования воздушного пространства; 2) плохое знание летным составом района полетов, рельефа местности в районе полетов, методики расчета безопасных высот, мер безопасности при выполнении полетов на малых и предельно-малых высотах, в горной местности; 3) нарушение членами экипажа воздушного судна методики использования бортовых систем обеспечения безопасности полетов, радиовысотомеров; 4) ошибки в расчетах при определении безопасных высот полета; 5) нарушение единой методики учета суммарных поправок барометрических высотомеров; 6) пренебрежение метеорологическим прогнозом на полеты; 7) нарушение методики определения минимумов аэродромов для взлета и посадки воздушных судов; 8) нарушение установленных схем снижения в районе аэродрома при выполнении захода на посадку; 9) плохое знание методики использования барометрических приборов при выполнении посадки на высокогорный аэродром; 10) нарушение требований нормативных документов при организации подготовки к полетам на малых и предельно-малых высотах; 11) нарушение мер безопасности при выполнении полетов на малых и предельно-малых высотах, в горной местности.	1) систематический анализ авиационных происшествий и авиационных инцидентов из-за столкновения воздушных судов с рельефом местности; 2) регулярные проверки знания летным составом района полетов, рельефа местности в районе полетов, методики расчета безопасных высот полета, мер безопасности при выполнении полетов на малых и предельно-малых высотах, в горной местности; 3) проведение с летным составом, лицами группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления семинаров по порядку назначения и выдерживания заданных высот полета; 4) проведение комплексных тренажей по порядку использования бортовых систем обеспечения безопасности полетов, радиовысотомеров; 5) проведение классно-групповых занятий по изучению метеорологических условий полета, способствующих возникновению опасности столкновения воздушных судов с препятствиями на земной (водной) поверхности; 6) формирование (совершенствование) навыков выполнения штурманских расчетов при проведении учений, частных и комплексных тренировок с лицами группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и расчетами пунктов управления; 7) контроль соответствия установленных значений высот полета и схем снижения для захода на посадку, опубликованных в документах аэронавигационной информации, требованиям руководящих документов; 8) организация и контроль учета суммарных поправок для барометрических высотомеров; 9) контроль соблюдения методики выполнения расчетов безопасных высот полета по маршрутам, в районе аэродрома и аэродромных зонах; 10) контроль знания личным составом мер безопасности при выполнении полетов на малых и предельно-малых высотах, в горной местности.
2. Опасное сближение и столкновение воздушных судов в воздухе
1) нарушение требований нормативных документов, определяющих порядок эшелонирования самолетов в воздухе; 2) нарушение установленных нормативными документами параметров взаимного расположения элементов структуры воздушного пространства района аэродрома; 3) ошибочные действия дежурных смен органов управления воздушным движением; 4) преднамеренное отклонение экипажа воздушного судна от заданных маршрута, режима и профиля полета из-за отказов авиационной техники, изменения условий полета и грубых ошибок в навигации; 5) нарушение установленных параметров полета в боевом порядке; 6) недостаточная натренированность в выполнении групповых полетов; 7) нарушение экипажем воздушного судна мер безопасности при выполнении групповых полетов.	1) периодический анализ авиационных происшествий и авиационных инцидентов из-за опасных сближений и столкновений воздушных судов; 2) контроль уровня натренированности летного состава и своевременное восстановление навыков выполнения групповых полетов; 3) контроль знания летным составом, персоналом группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления правил эшелонирования; 4) контроль знания летным составом, персоналом группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления правил выполнения групповых полетов; 5) разработка и внедрение схемы ведения осмотрительности на различных этапах группового полета; 6) контроль параметров взаимного расположения элементов структуры воздушного пространства района аэродрома. Своевременное внесение изменений в документы аэронавигационной информации; 7) доведение летному составу, персоналу группы руководства полетами, руководителям полетов на полигонах и дежурным сменам пунктов управления мер безопасности при выполнении групповых полетов.
3. Полная выработка топлива в полете
1) ошибки в выполнении штурманских расчетов при определении возможностей воздушных судов по досягаемости; 2) вылет без уточнения инженерно-штурманского расчета по фактическим данным метеорологической обстановки на маршруте полета; 3) нарушение экипажем воздушного судна методики контроля расхода топлива в полете; 4) ошибки экипажа воздушного судна в определении минимального остатка топлива, необходимого для ухода на запасной аэродром; 5) формальный контроль штурманской подготовки экипажа воздушного судна к полету (перелету); 6) ошибочные действия летного состава, персонала группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурных смен пунктов управления при перенацеливании экипажей воздушных судов на запасные аэродромы.	1) регулярный анализ авиационных происшествий и авиационных инцидентов из-за полной выработки топлива или посадки воздушных судов с аварийным остатком топлива; 2) проведение комплексных тренажей с летным составом, персоналом группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления по расчету (контролю) расхода топлива в полете; 3) контроль знания летным составом, персоналом группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления исходных данных и методики определения возможностей воздушных судов по досягаемости и времени дежурства в воздухе; 4) уточнение инженерно-штурманского расчета перед вылетом с учетом фактических данных метеообстановки и изменений режима полета; 5) выполнение расчета минимальных остатков топлива, потребных для выполнения полета и посадки на запасной аэродром. Наличие значений минимальных остатков топлива на стендах в классах предварительной подготовки к полетам, подготовки перелетающих экипажей; 6) организация контроля качества штурманской подготовки экипажей воздушных судов к полету (перелету).
4. Потеря ориентировки в полете
1) неудовлетворительные организация и управление полетами; 2) нарушение экипажами воздушных судов основных правил воздушной навигации; 3) нарушение требований руководящих документов по организации и выполнению девиационных работ; 4) нарушение правил ведения ориентировки; 5) недостаточное навигационное оборудование района полетов; 6) нарушение методики комплексного использования бортовых и наземных средств воздушной навигации; 7) плохое знание района полетов, аэронавигационной обстановки, порядка эксплуатации навигационного оборудования в полете; 8) недостаточная подготовка экипажей воздушных судов к полетам в условиях усложнения навигационной обстановки.	1) анализ случаев потери ориентировки и доведение экипажам воздушных судов рекомендаций по их недопущению; 2) организация изучения и принятие зачетов по знанию района полетов, аэронавигационной обстановки, порядка эксплуатации навигационного оборудования воздушных судов; 3) организация тренажей с летным составом по методике использования бортовых и наземных средств воздушной навигации; 4) контроль знания летным составом, персоналом группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления порядка действий при потере экипажем воздушного судна ориентировки в полете; 5) своевременное выполнение девиационных и радиодевиационных работ в строгом соответствии с требованиями руководящих документов по выполнению девиационных и радиодевиационных работ; 6) контроль правильности составления графиков остаточной девиации и их наличие на борту воздушного судна; 7) организация навигационного оборудования района полетов; 8) разработка мер безопасности, направленных на исключение случаев потери ориентировки и доведение их летному составу, персоналу группы руководства полетами, руководителям полетов на полигонах и дежурным сменам пунктов управления.
5. Попадание воздушного судна в зоны с опасными для полета метеорологическими условиями
1) несвоевременное информирование экипажей воздушных судов, находящихся в полете, об ухудшении погодных условий и развитии опасных явлений погоды на маршруте полета, полигоне (площадке десантирования) и в районе аэродрома; 2) выдача руководителем полетов заведомо неправильных данных о фактическом состоянии погоды на аэродроме посадки (полигоне, площадке десантирования); 3) ошибочные действия экипажа воздушного судна при попадании в метеорологические условия, к полетам в которых он не подготовлен; 4) пренебрежение требованиями руководящих документов, регламентирующих организацию и проведение полетов и мерами безопасности при обходе опасных явлений погоды.	1) анализ авиационных происшествий и авиационных инцидентов из-за попадания воздушных судов в опасные явления погоды; 2) изучение причин попадания воздушных судов в опасные явления погоды и действий экипажа воздушного судна в этих случаях; 3) обучение летного состава применению бортовых РЛС для обнаружения мощно-кучевой, кучево-дождевой облачности и построения маневра с целью их обхода; 4) проведение тренажей по отработке летным составом действий при попадании в метеоусловия, к полетам в которых он не подготовлен; 5) глубокое изучение требований руководящих документов, регламентирующих организацию и проведение полетов и мер безопасности при обходе опасных явлений погоды.
6. Авиационные происшествия и авиационные инциденты при выполнении боевого применения
1) нарушение требований руководящих документов по организации и проведении руководства полетами на полигоне (площадке десантирования); 2) недостатки в оборудовании полигона (площадки десантирования) средствами наблюдения за воздушной обстановкой; 3) выдерживание заданного режима полета и места в боевом порядке с грубыми ошибками; 4) нарушение безопасных условий боевого применения авиационных средств поражения (десантирования); 5) незнание летным составом ориентиров в районе полигона (площадки десантирования) и мишенной обстановки; 6) слабые навыки работы с органами управления прицельно-навигационного оборудования и вооружения воздушных судов; 7) нарушение мер безопасности при выполнении боевого применения; 8) незнание летным составом, персоналом группы руководства полетами, руководителями полетов на полигонах и дежурными сменами пунктов управления безопасных условий боевого применения авиационных средств поражения.	1) анализ авиационных происшествий и авиационных инцидентов, имевших место при выполнении боевого применения; 2) контроль знания летным составом характерных ошибок и случаев нарушения мер безопасности при выполнении боевого применения; 3) проведение с руководителями полетов на полигоне (площадке десантирования) занятий по методике и особенностям руководства, контролю, оказанию помощи экипажам воздушных судов при выполнении боевого применения; 4) организация тренажей с летным составом по порядку работы с органами управления вооружением, прицельно-навигационного оборудования и распределению внимания на боевом пути; 5) доведение личному составу мер безопасности при выполнении боевого применения в период предварительной и предполетной подготовки; 6) контроль знания летным составом безопасных условий применения авиационных средств поражения; 7) контроль знания летным составом мишенной обстановки, способов отыскания и выхода на заданные мишени, порядка маневрирования в районе полигона и ведения радиосвязи; 8) контроль выполнения требований руководящих документов по оборудованию полигона элементами мишенного поля и средствами объективного контроля.

Приложение 9 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 9 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в инженерно-авиационном обеспечении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Несоответствие организационно-штатной структуры инженерно-авиационной службы подразделений, авиационных частей и частей обеспечения объему и сложности решаемых задач.	1. Совершенствование организационно-штатной структуры инженерно-авиационной службы в соответствии с решаемыми задачами. 2. Укомплектование подразделений инженерно-авиационной службы личным составом.
2. Неудовлетворительное обеспечение запасными частями, агрегатами, блоками приводящее к значительному возрастанию количества монтажно-демонтажных работ в связи с необходимостью использования для восстановления исправности авиационной техники агрегатов, снятых с других воздушных судов.	1. Своевременное проведение анализа отказов и неисправностей авиационной техники с целью определения потребного количества и истребование от довольствующих органов запасных частей и агрегатов. 2. Планирование расхода ресурсов авиационной техники и отхода воздушных судов на ремонт в соответствии с решаемыми задачами. 3. Создание запасов авиационного имущества.
3. Недостаточный уровень профессиональной подготовки инженерно-технического состава и летного состава (при выполнении работ по подготовке авиационной техники к полетам).	1. Постоянное совершенствование системы контроля, полноты и качества выполнения работ на авиационной технике. 2. Изучение конструкции и правил эксплуатации авиационной техники, наиболее опасных и часто повторяющихся конструктивных и производственных недостатков и методов предотвращения отказов авиационной техники. 3. Изучение эргономических недостатков эксплуатируемой авиационной техники и реализация мер по устранению их влияния на качество работ. 4. Оперативное и объективное информирование авиационных специалистов об опасных факторах, выявленных в других авиационных частях, а также недостатках в организации ее эксплуатации, выработка и реализация эффективных мероприятий по их устранению.
4. Отсутствие у инженерно-технического состава и летного состава практических навыков в выполнении видов подготовок к полетам и регламентных работ в случаях уменьшения количества полетов воздушных судов.	1. Обеспечение соответствия объема и сложности выполняемых на авиационной технике работ имеющимся силам, средствам, а также уровню профессиональной подготовки инженерно-технического (летного) состава. 2. Проведение комплексных тренажей по видам подготовок для поддержания устойчивых навыков в выполнении работ по подготовке авиационной техники к полетам. 3. Проведение показательных контрольных занятий с инженерно-техническим (летным) составом по изучению авиационной техники, комплексных тренажей с практическим выполнением видов подготовок с проверкой знаний и практических навыков. 4. Проведение показательных контрольных занятий с инженерно-техническим составом по поиску и устранению неисправностей, выполнению регламентных работ и войскового ремонта с проверкой знаний и практических навыков.
5. Нарушения технологии выполнения работ на авиационной технике.	1. Анализ причин допускаемых ошибок с последующей отработкой и реализацией мероприятий по их предотвращению. 2. Допуск к обслуживанию авиационной техники исправных средств наземного обслуживания общего применения. 3. Использование предусмотренных технической документацией, исправных и поверенных контрольно-проверочной аппаратуры, сервисного оборудования и инструмента при эксплуатации авиационной техники. 4. Выполнение работ исправным клейменным инструментом. 5. Применение кондиционных расходных и горюче-смазочных материалов, предусмотренных требованиями технической документации. 6. Использование средств объективного контроля для оценки полноты и качества подготовки авиационной техники к полетам с документированием и анализом результатов. 7. Организация эксплуатации авиационной техники с учетом особенностей климатических и сезонных условий. 8. Исключение случаев попадания посторонних предметов (заглушек, льда, инструмента, предметов с поверхности площадок для опробования авиадвигателей, предметов одежды и т.п.) в газовоздушный тракт авиационных двигателей по вине личного состава. 9. Недопущение фактов некачественной очистки воздушных судов от снега, льда, песка, насекомых и других неблагоприятных воздействий внешней среды. 10. Исключение неправильных результатов регулировок при проведении регулировочных работ. 11. Предотвращение незакрытия (некачественного закрытия) фонарей, дверей, крышек, люков, капотов, пробок, приводящего к их срыву в полете с последующей разгерметизацией, повреждением обшивки, попаданием в двигатели, утечкой топлива, масел и других жидкостей (газов). 12. Недопущение повреждения накидных гаек трубопроводов различных систем воздушных судов, неправильной затяжки крепежных элементов и хомутов агрегатов и трубопроводов систем воздушных судов. 13. Исключение случаев неправильной контровки или ее отсутствия при выполнении работ по обслуживанию, замене агрегатов, доработок в системе управления, винтовых механизмах. 14. Соблюдение требований технической документации при проверке и промывке фильтроэлементов. 15. Исключение случаев передачи неоконченных работ одним исполнителем другому, что может привести к невыполнению полного объема работ и появлению отказа.
6. Отсутствие надлежащего пооперационного контроля выполнения работ на авиационной технике.	1. Разработка перечней контрольных операций и карт пооперационного контроля для всех видов работ на авиационной технике. 2. Исполнение требований указаний по осуществлению пооперационного контроля при выполнении работ на авиационной технике; 3. Обновление технической документации в соответствии с изменениями и дополнениями, вводимыми в действие главным инженером авиации.
7. Невыполнение бюллетеней промышленности, направленных на повышение надежности авиационной техники.	1. Обеспечение инженерно-авиационной службы актуальной технической документацией. 2. Обучение специалистов инженерно-авиационной службы порядку выполнения работ по бюллетеням. 3. Обеспечение подразделений инженерно-авиационного обеспечения имуществом, необходимым для выполнения работ по бюллетеням. 4. Вызов представителей промышленности для выполнения работ по бюллетеням, которые не могут быть выполнены силами эксплуатанта.

Приложение 10 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 10 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в аэродромно-техническом обеспечении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Нарушения в содержании и подготовке аэродрома к полетам.	1. Проведение технического осмотра аэродрома комиссией старшего авиационного начальника аэродрома (не менее 2 раз в год). Результатом работы комиссии является акт и план устранения выявленных недостатков. 2. Контроль строительства на приаэродромной территории объектов и сооружений, представляющих угрозу безопасности полетов, в ходе проведения технического осмотра аэродрома. 3. Планирование полетов с учетом выделения времени, необходимого части (подразделению) обеспечения на ремонт и подготовку покрытия аэродрома: 1) не менее 3 суток подряд каждый месяц; 2) не менее 3 часов при подготовке к плановым полетам; 3) не менее 1 часа при подготовке к полетам между сменами. 4. Проверка надежности закрытия колодцев дренажно-водосточной системы в пределах взлетно-посадочной полосы, концевых и боковых полос безопасности при приеме аэродрома к полетам руководителем полетов совместно с командиром подразделения обеспечения. 5. Сдача аэродрома руководителю полетов по журналу учета состояния готовности аэродрома к полетам с указанием прочности и ровности грунта (снежного покрытия) по окончании проверки аэродрома. 6. Осмотр искусственной взлетно-посадочной полосы в ходе полетов не менее 1 раза в летную смену. 7. Ограждение аэродрома по периметру колючей проволокой в два ряда. 8. Соответствие геометрических размеров элементов летной полосы формуляру и генплану аэродрома после выполнения капитального ремонта и реконструкции аэродрома. 9. Немедленное устранение дефектов: 1) наличие на поверхности искусственных покрытий посторонних предметов, гололеда; 2) острые концы оголенной арматуры, сколы плит с острыми краями и сколы глубиной более 30 миллиметров (далее – мм.); 3) взаимные уступы плит на взлетно-посадочной полосе и магистральной рулежной дорожке, превышающие соответственно 25 и 30 мм; 4) валики из резинобитума, лежащего над швами, высотой более 30 мм; 5) колеи, волны и сдвиги у асфальтобетонных покрытий на взлетно-посадочной полосе глубиной более 30 мм и на рулежных дорожках более 50 мм. 10. Контроль ровности поверхности с помощью нивелирной съемки весной и после ремонта грунтовой части летного поля (грунтовой взлетно-посадочной полосы, полос безопасности). 11. Контроль неровности на грунтовой части летной полосы при укладке 3-х метровой рейки для транспортных самолетов не более 15 сантиметров, для воздушных судов других типов – не более 10 сантиметров (требования к ровности снежных покрытий аналогичны). 12. Наличие площадки аварийного торможения длиной не менее 200 метров (270 метров – в зависимости от типа воздушного судна), шириной – не менее 100 метров. 13. Соответствие высоты препятствий в полосах воздушных подходов предельно допустимым уклонам на участках от торца взлетно-посадочной полосы: 400 метров – 0,005; 1450 метров – 0,013; 9000 метров – 0,02. 14. Наличие на торцах взлетно-посадочной полосы 20-ти метровых переходных участков с менее жестким покрытием, по бокам искусственных покрытий – отмостки не менее 0,5 метра. 15. Отсутствие брустверов снега в границах летной полосы. Выкладка снега должна выполняться с уклоном не более 1:15. 16. Отработка план мероприятий в органах управления государственной авиации и авиационных частях для предупреждения преждевременного съема авиационных двигателей, ежегодно.
2. Недостатки в организации приема, хранения и контроля качества авиационного топлива.	1. Соблюдение технологии закрытой перекачки авиационного топлива (начиная от слива его из железнодорожных цистерн и до заправки в баки воздушных судов) на аэродромном складе горючего и смазочных материалов. 2. Наличие в расходных резервуарах приемного, сливного и зачистного трубопроводов, сливных кранов и воздушных фильтров. 3. Соответствие схемы фильтрации топлива установленным требованиям и обеспечение двойного фильтрования горючего с номинальной тонкостью не более 5 – 7 микрометра. 4. Соответствие укомплектованности лаборатории и контрольного пункта склада горючего и смазочных материалов оборудованием и материалами контроля требованиям руководящих документов. 5. Строгое соблюдение положений технологической карты выполнения основных работ, обеспечивающих заправку воздушных судов качественным горючим. 6. Применение авиационных масел (жидкостей) только после отстаивания, фильтрования и проверки чистоты. Контрольный анализ масла (жидкости) проводить при каждом заполнении расходной емкости. 7. Испытания топливных трубопроводов с установленным на них оборудованием на прочность и герметичность (заглубленные – 1 раз в год, незаглубленные – 1 раз в два года), с составлением акта.
3. Недостатки (упущения) в работе зарядных аккумуляторных станций.	1. Наличие в помещениях зарядных аккумуляторных станций соответствующего количества комнат с принудительной вентиляцией (раздельно для кислотного и щелочного цехов), центральным отоплением и водопроводом. 2. Соответствие требованиям руководящих документов укомплектованности зарядных аккумуляторных станций контрольно-измерительной аппаратурой, инструментом, установками, посудой и другим имуществом. 3. Выполнение регламентных работ на аккумуляторных батареях в сроки, предусмотренные планом-графиком, который разрабатывается в авиационной части и согласовывается с частью (подразделением) обеспечения.
4. Недостатки в организации эксплуатации средств аэродромно-технического обслуживания воздушных судов.	1. Планирование и выполнение регламентных работ через каждые 50 ± 10 и 200 (+40, – 30) часов наработки основной силовой установки (системы, агрегата) при эксплуатации средств аэродромно-технического обслуживания воздушных судов. Регламентные работы совмещать с проведением номерных технических обслуживаний базового шасси. 2. Недопущение использования автомобильной и специальной автомобильной техники, не прошедшей положенное техническое обслуживание и регламентные работы, а также имеющей другие недостатки, перечень которых объявлен в руководящих документах.
5. Нарушения в организации движения автотранспорта, средств наземного обеспечения полетов и пешеходов на аэродроме.	1. Движение машин на аэродроме по установленным маршрутам и направлениям, имеющим маркировку (разметку), в соответствии со схемой маршрутов движения личного состава и автомобильной техники по летному полю аэродрома. 2. Соблюдение водителями машин следующих правил: 1) получив разрешение для выезда на взлетно-посадочную полосу, рулежную дорожку, и не доезжая 50 метров до взлетно-посадочной полосы, рулежной дорожки, останавливается и убеждается в отсутствии воздушных судов и только после этого продолжать движение; 2) при движении по рулежной дорожке водитель не менее чем за 100 метров до встречного рулящего воздушного судна освобождает рулежную дорожку для обеспечения безопасности его движения, съезжает в сторону и останавливается. 3. Выполнение водителями машин, прибывших к воздушному судну для его обслуживания, всех команд и распоряжений техника воздушного судна. Подъезд машины к воздушному судну ближе 10 метров без разрешения техника воздушного судна не допускается. 4. Подчинение водителя лицу, руководящему буксировкой при буксировке воздушного судна. Буксировка производится плавно (без рывков, крутых поворотов) со скоростью не более 20 км/ч для исключения поломки воздушного судна. При буксировке в ночное время и при плохой видимости на воздушном судне включаются аэронавигационные огни, а на тягаче – ближний свет фар.
6. Нарушения (упущения) в электроснабжении аэродрома и объектов управления воздушным движением.	1. Электроснабжение аэродромов не менее чем от двух независимых взаимно резервирующихся источников питания электроэнергией. 2. Электроснабжение объектов управления воздушным движением, радионавигации, посадки и связи от щитов гарантированного питания электроэнергией. 3. Запрет подключения отопительных приборов, а также любых других объектов аэродрома к щитку гарантированного питания объектов управления воздушным движением, радионавигации, посадки и связи.
7. Размещение и строительство на приаэродромной территории объектов, представляющих угрозу безопасности полетов воздушных судов.	1. Осуществление контроля за деятельностью учреждений, предприятий и организаций по размещению на приаэродромной территории объектов, представляющей угрозу безопасности полетов воздушных судов.

Приложение 11 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 11 в редакции приказа Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Перечень основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в радиотехническом обеспечении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Ошибки операторов радиолокационных станций, радиолокационных систем посадки, автоматических радиопеленгаторов в выдаче данных экипажам воздушных судов и группе руководства полетами.	1. Анализ уровня профессиональной подготовки личного состава, способностей выполнять функциональные обязанности. 2. Организация эффективного, с применением тренажей, процесса обучения расчетов радиолокационных станций и пеленгаторов действиям по правильной выдаче информации экипажам воздушных судов и лицам группы руководства полетами, обращая внимание на действия в нестандартной обстановке. 3. Обеспечение регулярных (не реже двух раз в год) проверок знаний и навыков операторов в определении координат воздушных судов, считывания значений высоты, пеленга и т.д. 4. Подбор на должности операторов подготовленных в профессиональном отношении и психологически устойчивых военнослужащих, обладающих хорошей дикцией и реакцией.
2. Прекращение выдачи радиолокационной информации на рабочие места пунктов управления авиацией в течении трех и более оборотов антенны подряд. Прекращение выдачи радиолокационной информации на конечном этапе наведения.	1. Организация технического обслуживания радиолокационных станций, анализ и предупреждение наиболее часто повторяющихся отказов многофункциональных систем радиолокационных станций. 2. Комплексное применение имеющихся средств радиолокации, создание резерва радиолокационных станций для обеспечения непрерывной выдачи радиолокационной информации на рабочие места пунктов управления авиацией. 3. Проведение систематических тренировок расчетов радиолокационных станций по оперативному использованию имеющихся резервов в выдаче радиолокационной информации.
3. Пропуск сигнала "Бедствие" или задержка с его выдачей более двух минут операторами радиолокационных станций, радиолокационных систем посадки, автоматических радиопеленгаторов.	1. Проведение тренировок операторов в действиях по получению сигналов "Бедствие", их своевременной выдаче группе руководства полетами. 2. Периодический контроль работоспособности аппаратуры получения сигналов, в том числе в ходе предполетного облета средств связи и радиотехнического обеспечения и в процессе обеспечения полетов.
4. Использование для обеспечения полетов, не облетанных средств связи и радиотехнического обеспечения.	1. Исключение случаев выделения для обеспечения полетов необлетанных средств связи и радиотехнического обеспечения; 2. Выполнение методики предполетного облета средств связи и радиотехнического обеспечения полетов.
5. Неграмотные действия личного состава по включению средств связи и радиотехнического обеспечения, приводящие к прекращению передачи информации (или к ее искажению) летным экипажам воздушных судов и лицам группы руководства полетами.	1. Организация обучения личного состава основным принципам работы средств связи и радиотехнического обеспечения, их устройства и технических возможностей, постоянного контроля этих знаний. 2. Достижение высокого уровня натренированности личного состава в действиях по переключению средств связи и радиотехнического обеспечения на резервные комплекты приемопередающих устройств. 3. Воспитание у личного состава дежурных смен высокой ответственности, исполнительности и дисциплинированности, понимания своего служебного долга и важности четкого выполнения функциональных обязанностей на рабочем месте.
6. Отказы в системе электропитания средств связи и радиотехнического обеспечения, несвоевременное включение автономных источников.	1. Регулярное проведение проверки работоспособности основных и резервных источников электропитания. 2. Использование автономных автоматизированных источников электропитания. 3. Проведение тренажей с личным составом дежурных смен по переключению потребителей с внешнего источника электропитания на автономный, постоянный контроль уровня натренированности личного состава.
9. Отказы средств связи и радиотехнического обеспечения во время полетов.	1. Объективный контроль состояния средств связи и радиотехнического обеспечения, соблюдение заданных условий и сроков ее эксплуатации; 2. Своевременное проведение всех видов ремонтных и регламентных работ на средствах связи и радиотехнического обеспечения; 3. Установление перечня и объема работ по подготовке средств связи и радиотехнического обеспечения к обеспечению полетов. 4. Регулярные проверки готовности личного состава, основных и резервных средств связи и радиотехнического обеспечения к обеспечению полетов.

Приложение 12 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Перечень

основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в метеорологическом и орнитологическом обеспечении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Ошибки в прогнозах погоды и несвоевременное информирование персонала группы руководства полетами и летного состава об опасных явлениях погоды.	1. Проведение занятий по авиационной метеорологии с руководящим и летным составом авиационных частей, а также с расчетами пунктов управления и органов управления воздушным движением с целью повышения уровня специальной подготовки личного состава метеорологических подразделений. 2. Разработка и внедрение в практику работы метеорологических подразделений наиболее надежных и совершенных методов прогнозирования метеорологической обстановки, форм и способов метеорологического и орнитологического обеспечения. 3. Доклады дежурного синоптика руководителю полетов данных о фактической погоде и орнитологической обстановке на своем, запасных аэродромах и по району полетов в период полетов ежечасно, а при полетах по правилам полетов по приборам, при установленном минимуме погоды и при неустойчивой, резко меняющейся метеорологической обстановке – через каждые 30 минут. По указанию руководителя полетов доклады могут производиться и чаще. 4. Определение дежурным синоптиком критических значений метеорологических элементов и предельных расстояний до опасных явлений погоды, при которых ограничиваются или прекращаются полеты (возвращаются экипажи с маршрута). 5. Оценка руководителем полетов прогноза погоды на полеты и качества метеорологического и орнитологического обеспечения полетов после окончания полетов. Качество обеспечения оценивается "отлично", "хорошо", "удовлетворительно" и "неудовлетворительно". 6. Вручение штормовых предупреждений под роспись не ранее, чем за 1 час, но не позднее, чем за 30 минут до начала возникновения опасного явления погоды: в период полетов – руководителю полетов; при отсутствии полетов – оперативному дежурному командного пункта, дежурному по приему и выпуску самолетов (дежурному авиадиспетчеру). Кроме того, штормовые предупреждения докладываются командиру и другим должностным лицам согласно инструкции авиационной части по штормовому предупреждению.
2. Пренебрежение метеорологическими условиями со стороны руководящего летного состава и персонала группы руководства полетами, выпуск в полет экипажей воздушных судов в метеоусловиях, не соответствующих уровню их подготовки и характеру выполнения полетных заданий.	1. Контроль начальниками смен метеорологических подразделений органов управления государственной авиации соответствия фактической и ожидаемой метеорологической обстановки на аэродромах (маршрутах) характеру выполняемых в авиационных частях полетов. 2. Немедленный доклад дежурного синоптика оперативным дежурным командных пунктов и выдача рекомендаций о прекращении полетов при несоответствии метеоусловий. 3. Принятие мер командиром авиационной части (руководителем полетов) при сложных, резко меняющихся (неустойчивых) метеоусловиях: 1) прекращение полетных заданий, заслушивание дежурного синоптика, если позволяют метеоусловия, проведение доразведки погоды и после новой оценки метеорологической обстановки принятие решения на дальнейшее продолжение полетов. 2) при получении штормового предупреждения заслушивание доклада дежурного синоптика об ожидаемом изменении метеорологической обстановки, оценка ожидаемого изменения и прекращение полетов за 30 мин до начала ожидаемого опасного явления погоды. 3) при внезапном ухудшении погоды в районе аэродрома организация посадки самолетов на своем аэродроме. Если метеоусловия не соответствуют уровню подготовки летающих экипажей воздушных судов, направить их на запасной аэродром.
3. Неудовлетворительная организация проведения радиолокационной и воздушной разведок погоды, необъективная информация о погоде от летных экипажей воздушных судов.	1. Проведение радиолокационной разведки погоды по указанию руководителя полетов за 1 ч до начала воздушной разведки погоды и за 20-25 мин перед вылетом самолета – разведчика, за 30 мин до начала полетов, во время полетов в ПМУ через каждые 2 часа, в СМУ – через каждый час, УМП – через каждые 30 минут (при необходимости – чаще). 2. Проведение воздушной разведки погоды непосредственно перед летной сменой до начала предполетных указаний. 3. Проведение доразведки погоды в ходе полетов. При полетах по правилам визуальных полетов – не реже чем через 2 ч, по правилам полетов по приборам – ежечасно, а при установленном минимуме погоды – через 30 минут (при необходимости – чаще).
4. Несоответствие технического оснащения в метеорологическом отношении аэродрома установленному минимуму погоды.	1. Определение состава метеорологического оборудования аэродромов, обеспечивающих взлет и посадку при различных значениях минимума погоды руководящими документами, регламентирующими метеорологическое обеспечение полетов.

Приложение 13 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Перечень

основных мероприятий, проводимых для исключения влияния (локализации) опасных факторов в медицинском обеспечении полетов

Опасные факторы	Основные мероприятия, проводимые для исключения опасных факторов
1. Опасные факторы в организации медицинского обеспечения
1) вылет членов экипажа воздушного судна без медицинского осмотра, в болезненном состоянии после прохождения медицинского контроля, с истекшим сроком заключения врачебно-летной комиссии; 2) нерациональная организация или несоблюдение предполетного режима труда, отдыха и питания; 3) снижение работоспособности летного состава вследствие нерационального нормирования летной нагрузки; 4) нарушения состояния здоровья, резкое снижение работоспособности летчика (члена экипажа), возникшие в полете или не выявленное во время предполетного медицинского осмотра.	1) отбор лиц по состоянию здоровья, годных к летному обучению и переучиванию на новые типы воздушных судов; 2) своевременное проведение врачебно-летной экспертизы; 3) динамическое врачебное наблюдение за состоянием здоровья летного состава в межкомиссионный период (обследование, лечение, предоставление профилактического отдыха или временное отстранение от полетов); 4) медицинский контроль за состоянием здоровья летного состава и персонала группы руководства полетами в период подготовки и проведения полетов; 5) контроль за соблюдением предполетного режима труда, отдыха и питания; 6) разработка и представление командованию предложений по устранению недостатков в организации, обеспечении полетов и предполетного режима труда, отдыха и питания, по нормированию летной нагрузки, психологического климата в подразделениях (экипажах); 7) участие совместно с другими специалистами в определении эргономических недостатков систем индикации, сигнализации, управления, жизнеобеспечения и спасения, оказывающих отрицательное влияние на взаимодействие человека с техникой и приводящих к возникновению особых ситуаций в полете; 8) подготовка летного состава по вопросам авиационной медицины, оказания первой медицинской помощи, а также по самоконтролю и взаимоконтролю за состоянием здоровья во время полетов.
2. Опасные факторы в морально-психологическом обеспечении
1) психологическая несовместимость членов экипажа воздушного судна; 2) психотравмирующее воздействие бытовых и профессиональных факторов	1) отбор лиц по индивидуальным психологическим особенностям; 2) обеспечение летного состава служебным жильем; 3) проведение санитарно-просветительной работы с женами летного состава, направленной на выработку сознательного отношения к соблюдению предполетного
(семейно-бытовые, служебные).	режима летным составом; 4) создание благоприятного морально-психологического климата в рабочем коллективе.
3. Опасные факторы, связанные с нарушениями здорового образа жизни
1) употребление членами экипажа воздушного судна алкогольных напитков, наркотических и психотропных веществ; 2) невыполнение летным составом занятий по физической подготовке; 3) несоблюдение режима питания.	1) пропаганда здорового образа жизни; 2) регулярные занятия личного состава спортом; 3) организация контроля за режимом питания.
4. Опасные факторы, связанные с воздействием неблагоприятных условий полета и неправильной эксплуатацией защитного снаряжения
1) воздействие на организм неблагоприятных гигиенических условий в кабине воздушного судна (перегрузки, укачивание, гипоксия, снижение барометрического давления и взрывная декомпрессия, попадание в воздух кабины посторонних примесей, неоптимальный температурный режим); 2) выполнение полета экипажем воздушного судна без защитного снаряжения, предусмотренного полетным заданием; 3) неправильная эксплуатация или неисправность защитного снаряжения и кислородно-дыхательной аппаратуры.	1) обучение летного состава навыкам использования защитных приемов и выполнением упражнений, повышающих устойчивость к неблагоприятному воздействию факторов полета; 2) участие в проведении психофизиологической подготовки и специальных тренировок летного состава к действиям в особых случаях в полете; 3) обучение летного состава дыханию под избыточным давлением, проведение барокамерных подъемов, тренировки при создании избыточного давления в противоперегрузочном костюме; 4) подбор и подгонка защитного снаряжения летного состава.
5. Опасные факторы из-за использования некондиционного кислорода
1) заправка кислородной системы воздушного судна некондиционным кислородом.	1) проверка гигиенического состояния средств заправки воздушных судов медицинским кислородом, органолептического качества кислорода и соответствие его паспортных данных ГОСТам.
6. Опасные факторы, связанные с недостатками материального обеспечения
1) отсутствие санитарного транспорта на аэродроме во время полетов; 2) недостаточное обеспечение необходимым медицинским имуществом.	1) обеспечение авиационных частей санитарным транспортом; 2) своевременное истребование медицинского имущества от довольствующих органов.

Приложение 14 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 14 исключено приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 15 к Инструкции по предотвращению авиационных происшествий в государственной авиации

Сноска. Приложение 15 исключено приказом Министра обороны РК от 06.08.2020 № 371 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 24 тамыздағы № 486 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 28 қыркүйекте № 15801 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 15-бабының 12) тармақшасына сәйкес және Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі авиациялық персоналдың қызметін реттеу мақсатында БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясы ұшуларының қауіпсіздігін қадағалау бас басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және оған енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. "Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында авиациялық оқиғалар мен инциденттерді болғызбау жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2015 жылғы 24 маусымдағы № 360 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11990 болып тіркелген, 2015 жылғы 5 қазанда "Әділет"ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) күші жойылдыдеп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясы басқару органдарының басшыларына жүктелсін.

5. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

6. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі генерал-полковник

С. Жасұзақов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық қауіпсіздік

комитетінің Төрағасы

_________________К. Мәсімов

2017 жылғы 29 тамыз

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрі

полиция генерал-полковнигі

________________Қ. Қасымов

2017 жылғы 28 тамыз

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 24 тамыздағы № 486 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі
нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес әзірленді.

2. Нұсқаулық авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі мемлекеттік авиация авиациялық персоналының қызметін нақтылайды.

3. Нұсқаулықта пайдаланылатын терминдер мен анықтамалар:

1) авиациялық бөлім – мемлекеттік авиация әуе кемелерінің ұшуын ұйымдастыру мен орындауды, оларды пайдалануды және сақтауды жүзеге асыратын республикалық мемлекеттік мекеме;

2) авиациялық инцидент – әуе кемесін ұшуда пайдаланумен байланысты, әуе кемесінің тұтастығына және/немесе оның бортындағы адамдардың өміріне қауіп туғызуы мүмкін немесе қауіп туғызған, бірақ авиациялық оқиғамен аяқталмаған оқиға;

3) авиациялық қызмет – әуе кемелерінің көмегімен адамның әуе кеңістігін пайдалануына жағдайлар жасауға бағытталған қызметтің барлық түрі;

4) авиациялық оқиға – әуе кемесін ұшуда пайдаланумен байланысты әуе кемесінің бортындағы адамдардың қаза табуына (өлімге әкеп соққан дене жарақаты) және/немесе осы әуе кемесінің жойылып кетуіне әкеп соқтырған оқиға;

5) әуе кемесі – жер (су) бетінен шағылысқан ауамен әрекеттесуді болдырмай, ауамен өзара әрекеттесу есебінен атмосферада қалықтайтын аппарат;

6) әуе кемесін ұшуда пайдалану – ұшқыш құрамының әуе кемесін ұшу алды қарап-тексеруді жүргізуді бастағаннан бастап ұшу мақсатында бортта болған барлық адамдардың әуе кемесінен кеткен сәтке (ұшқышсыз ұшатын аппаратты іріктеу сәтіне) дейінгі кезеңді қамтитын әуе кемесін пайдалану процесі;

7) алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8) мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органы – Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің құрылымдық бөлімшесі;

9) қамтамасыз ету бөлімдері – авиациялық-техникалық базалар, авиациялық комендатуралар, әуе қозғалысын басқару орталықтары, байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету бөлімдері, материалдық-техникалық қамтамасыз ету бөлімдері;

10) қатер факторы туралы ескерту – лауазымды адамдарды қатер факторы туралы оны жою немесе азайту бойынша ұсыныстарымен ауызша және жазбаша ақпараттандыру;

11) қауіпті фактор – авиациялық жағдайдың туындауына әкеп соқтыратын авиациялық жүйенің қандай да бір элементіне кез келген (нақты немесе әлеуетті) ықпал ету;

12) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган);

13) мемлекеттік авиацияның басқару органдары:

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің авиациясында – Қазақстан Ресупубликасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері басқолбасшысының басқармасы;

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің авиациясында – Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының бас қолбасшылығы;

Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің авиациясында – Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің авиациялық қызметі;

14) ұшу қауіпсіздігі органы – мемлекеттік әуе кемелерімен авиациялық оқиғаларды болғызбауға бағытталған қызметті жүзеге асыратын басқару органы, авиациялық бөлім құрамындағы құрылымдық бөлімше;

15) ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесі – ұйымдық құрылымды, жауапкершілік сатысын (бөлінуін), басшылық қағидаттарды және рәсімдерді қамтитын ұшу қауіпсіздігін басқаруға жүйелі тәсіл;

16) шешім қабылдауға уәкілетті лауазымды адам – ұшуды тоқтату немесе тоқтата тұру құқығына ие болған лауазымды адам (мемлекеттік авиацияны басқару органының басшысы, авиациялық бөлімнің командирі, ұшу ауысымының жетекшісі, ұшуға басшы және жоғары тұрған командирлер (бастықтар));

17) қатер факторы – авиациялық оқиғадан туындайтын салдарлардың болжамды ықтималдығы және елеулілігі;

18) еркін (жасырын) хабарлама – ұшуды қауіпсіз орындауға ықпал ететін авиациялық қызметтің қауіпті факторлары (қатер факторлары) туралы берілген бейресми ақпарат;

Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Мемлекеттік авиацияның басқару органдары мен бөлімдері басшылық
құрамының авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметі

1-параграф. Мемлекеттік авиация басқару органдарының авиациялық оқиғаларды
болғызбау жөніндегі негізгі іс-шаралары

4. Басқару органдарының авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі негізгі іс-шаралары:

1) перспективаға, бір жылға, есепті кезеңге, бір айға, алдағы іс-шараларға ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты жоспарлау;

2) қауіпті факторларды анықтау және алдын алу жөніндегі жұмыс, олар туралы ақпаратты жинау, қорытындылау және жеткізу, оларды болғызбау жөніндегі шараларды әзірлеу;

3) ұшу қауіпсіздігін басқару бойынша қызмет;

4) ұшқыш құрамының кәсіби шеберлігін арттыру мақсатында ұшу-әдістемелік жұмысты ұйымдастыру;

5) ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін кезең-кезеңімен және мақсатты талдау;

6) ұшуды жүргізу қарсаңында және уақытында оларды ұйымдастыруды бақылау болып табылады.

5. Басқару органы ұшу қарсаңында:

1) ұшуға және ұшып өтуге өтінімдерді, күтілетін метеожағдайларды, әуе кемелерінің, әуеайлақтардың, ұшуды қамтамасыз ету құралдарының жай-күйін талдауды;

2) ұшуды жоспарлау кестелерін жасау дұрыстығын талдауды;

3) ұшуды жүргізу үшін қажетті күштер мен құралдардың бар болуын және жай-күйін тексеруді;

4) ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, әуе кемелерінің, әуеайлақтардың, ұшуды қамтамасыз ету құралдарының ұшуға әзірлігін тексеруді жүзеге асырады.

6. Ұшуға келіп түскен өтінімдерді талдауды жүзеге асыру кезінде мынадай мәселелер қаралады:

1) ұшу кезеңінде жалпы әуедегі жағдай, авиациялық бөлімдер әуе кемелерінің Қазақстан Республикасының әуе трассаларымен болжамды қиылысу маршруттары, авиацияның жұмыс жоспары, ұшуды бастау және аяқтау уақыты;

2) ұшу кезеңінде ұшқыш құрамының даярлық деңгейінің күтілетін метеорологиялық жағдайға сәйкес келуі;

3) авиациялық бөлімдердің құралдарымен ауа райына радиолокациялық барлау жүргізу тәртібі және азаматтық авиацияның әуе қозғалысын басқару органдарынан аэронавигациялық ақпарат алу;

4) алдағы ұшудың және ұшып өтудің жерүсті радиотехникалық құралдармен қамтамасыз етілуі;

5) ұшуға басшылық жасау топтары персоналының даярлығы, персоналдың даярлық деңгейінің күтілетін метеорологиялық жағдайға сәйкес келуі;

6) ұшқыш құрамының, әуе кемелерінің, ұшуды қамтамасыз ету құралдарының даярлығын бақылайтын орындарда басқару органы басшылық құрамының болуы (болмауы);

7) негізгі және қосалқы әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының, алаңдардың) әзірлігі, алдағы ұшудың материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз етілуі;

8) полигондардың ұшуды қамтамасыз етуге әзірлігі;

9) іздестіру және құтқару күштері мен құралдарының жай-күйі мен әзірлігі;

10) кезекті ұшуға дейін орындауға үлкен бастықтар нұсқама берген жұмыстардың орындалу толықтығы;

11) ұшуды жүргізу үшін күштер мен құралдардың жеткіліктілігі;

12) әуе кемелерінің айналып ұшып өтуге (бақылау, танысу ұшуы) әзірлігі;

13) әуе кемелерінде авариялық өнеркәсіп бюллетеньдерін және сенімділікті арттыру жөніндегі нұсқауларды орындау;

14) басқару органдары мен бөлімдері командалық пункттерінің ұшуды басқаруға және ұшуды бақылауға әзірлігі, өзара іс-қимыл жасайтын әуе қозғалысын басқару органдарына басқаруды беру тәртібі.

Ескерту. 6-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Басқару органы лауазымды адамдарының ұшуға әзірлігін тексеруді басқару органының тиісті басшысы тағайындаған жоғары тұрған лауазымды адамдар, оның ішінде байланыс құралдарын пайдаланумен жүзеге асырады.

8. Авиациялық бөлімдер командирлерінің ұшуға әзірлігін тексеруді олардың командирлері (бастықтары), жоғары тұрған басқару органдарының басшылары тағайындаған басқару органдарының басқа да лауазымды адамдары жүзеге асырады.

9. Тексеруге мыналар жатады:

1) жеке жетілдіруге және нұсқаушы ретінде Жауынгерлік (ұшу) даярлық курсының ұшу ауысымына жоспарланған ұшу мен жаттығулардың саны;

2) жоспарланған ұшу тапсырмаларының даярлық деңгейіне сәйкес келуі;

3) алдағы ұшу ауысымына ауа райы болжамы;

4) қол жеткізілген және нақты метеорологиялық минимум, осы жағдайларда алдыңғы орындалған ұшу күні.

10. Ұшу мен ұшып өтуді жүргізу барысын бақылауды басқару органдары үздіксіз жүзеге асырады.

11. Ұшу мен ұшып өтуді жүргізу барысында шешілетін анағұрлым маңызды мәселелер мыналар болып табылады:

1) ауа райын сапалы радиолокациялық және әуеден барлауды және толық барлауды қамтамасыз ету, барлық байланыс арналары арқылы алынған ауа райы туралы деректерді жинау және талдау;

2) метеорологиялық жағдайды үздіксіз талдау және ұшуға қатысатын бөлімдерді ауа райының қауіпті құбылыстары туралы және оның нашарлау үрдістері туралы уақтылы хабардар ету;

3) нақты метеорологиялық жағдайдың жүргізілетін ұшудың сипатына және экипаждардың даярлық деңгейіне сәйкес келуін бағалау;

4) ауа райы жағдайы, басқару, байланыс пен қамтамасыз ету құралдарының, сондай-ақ қосалқы әуеайлақтардағы ұшуға басшылық жасау тобы персоналының әзірлігі;

5) бөлімдердің ұшуды басқару пункттері тарапынан ұшуды сапалы басқаруды, радиотехникалық бақылауды қамтамасыз ету;

6) бөлімдердің ұшуды басқару пункттерін және ұшуға басшылық жасау топтарының персоналын басқа ведомстволар әуе кемелерінің авиациялық бөлімдердің ұшу маршруттары мен аймақтарын кесіп өтуі туралы уақтылы хабардар ету;

7) орындалатын маршруттық ұшу мен ұшып өтудің бекітілген өтінімдерге сәйкес келуі;

8) авиациялық бөлімдерді ұшу барысында анықталған бұзушылықтар мен авиациялық инциденттер туралы уақтылы хабардар ету.

12. Авиациялық бөлімдерде тікелей ұшуға бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік авиация басқару органдарының лауазымды адамдары:

1) оқып-үйретудің әдістемелік жүйелілігіне және тиісінше метеорологиялық жағдайдың ұзақ үзілістерден кейін ұшуды орындайтын ұшқыштардың даярлық деңгейіне сәйкестігіне;

2) ұшу даярлығының күрделі түрлерін алғаш пысықтайтын ұшқыштардың, сондай-ақ авиациялық оқу орындарынан немесе басқа да бөлімдерден келген ұшқыштардың ұшуын оларға орындалуы қиын міндеттер қоюға және ұшу ауысымында шамадан тыс жүктемеге жол бермей ұйымдастыруға;

3) жеткіліксіз тәжірибесі бар, әсіресе түнде және күрделі метеорологиялық жағдайларда (оның ішінде полигонда ұшуға басшылық жасау бойынша) ұшуға басшылық жасау тобы персоналының ұшуға басшылық жасау сапасына ерекше назар аударады.

13. Ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін бұзушылықтар анықталған жағдайда анықталған қауіпті факторлар туралы өзінің тікелей бастықтарына кейіннен баяндай отырып, осы бұзушылықтарды жоюға шаралар қабылданады.

2-параграф. Мемлекеттік авиация басқару органдары, авиациялық бөлімдері және қамтамасыз ету бөлімдері басшыларының (командирлерінің, бастықтарының) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметі

Ескерту. 2-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Мемлекеттік авиация басқару органының басшысы (командирі, бастығы) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметті ұйымдастырады.

15. Мемлекеттік авиация басқару органының басшысы (командирі, бастығы):

1) ұшуды ұйымдастырумен және оларды қауіпсіз орындаумен байланысты бағынысты құрылымдардың барлық қызмет түрлеріне ұдайы басшылық жасауды;

2) бағынысты ұшу қауіпсіздігі органдары лауазымды адамдарының жұмысына басшылық жасауды;

3) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты уақтылы және сапалы жоспарлауды ұйымдастыруды;

4) ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесінің жұмысын ұйымдастыруды;

5) қатер факторы туралы ескертуді алған кезде уақтылы шешім қабылдауды және тиісті профилактикалық іс-шараларды жүргізуді ұйымдастыруды;

6) қадағалаулар, баяндаулар және келіп түсетін ақпарат негізінде ұшу қауіпсіздігінің жай-күйіне жүйелі түрде талдау жүргізуді;

7) лауазымды адамдардың авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметін бағалауды;

8) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралардың орындалуын, олардың қаржылық және материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз етілуін бақылауды;

9) ұшу қауіпсіздігі органдарының мамандарын іріктеуді және даярлауды ұйымдастыруды;

10) ұшу қауіпсіздігі мәселелерінде бағынысты авиациялық персоналдың даярлық деңгейін бақылауды жүзеге асырады.

3-параграф. Мемлекеттік авиация авиациялық бөлімдері (бөлімшелері) мен
қамтамасыз ету бөлімдері (бөлімшелері) командирлерінің (бастықтарының), штабтары
мен қызметтерінің авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметі

Ескерту. 3-параграф алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-тарау. Ұшу қауіпсіздігі органдарыбасшыларының және мамандарының авиациялық оқиғалардыболғызбау жөніндегі қызметі

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

Ескерту. 1-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27. Мемлекеттік авиацияның басқару органдарында басшының шешімі бойыншаұшу қауіпсіздігі органдары құрылады.

28. Ұшу қауіпсіздігі органдары мемлекеттік авиацияның әуе кемелерімен болатын авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды жүргізуге бағытталған қызметті жүзеге асыру үшін арналған.

29. Ұшу қауіпсіздігі органдарының бастықтарын тағайындау жоғары тұрған ұшу қауіпсіздігі органдарының басшыларымен келіскеннен кейін жүргізіледі. Ұшу қауіпсіздігі органдарына лауазымды адамдарды іріктеу осы органдардың бастықтарымен (басшыларымен) келісу бойынша жүргізіледі.

30. Ұшу қауіпсіздігі органдары лауазымды адамдарының функцияларын жоғары тұрған ұшу қауіпсіздігі органының басшысы келіседі және оларды тікелей басшылар (командирлер, бастықтар) бекітеді.

31. Төмен тұрған ұшу қауіпсіздігі органдары арнайы қатынаста жоғары тұрған ұшу қауіпсіздігі органының басшысына бағынады.

2-параграф. Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органы басшысының қызметі

Ескерту. 2-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

32. Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органының басшысы құзыреті шегінде:

1) мемлекеттік авиацияда ұшу қауіпсіздігіне қатысты бөлігінде мемлекеттік авиация авиациялық персоналының қызметіне (мемлекеттік авиация басқару органдарының басшыларымен келісу бойынша) тексерулер жүргізуді тағайындайды;

2) мемлекеттік авиация ұшуын ұйымдастыруда және жүргізуде және әуе кеңістігін пайдалануда бұзушылықтарға жол берген Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясы авиациялық персоналының авиациялық қызметін уақытша тоқтатады;

3) авиациялық техниканы, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарын, олардың жай-күйі техникалық құжаттама талаптарына сәйкес келмеген кезде пайдаланудан шеттетеді;

4) мемлекеттік авиация ұшуының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерге қатысты бөлігінде мемлекеттік органдар өткізетін іс-шараларға қатысады;

5) мемлекеттік авиацияда авариялылықтың жай-күйін бағалауды жүргізуді ұйымдастырады, авиациялық оқиғаларды болғызбау бойынша ұсыныстар әзірлейді, осы мәселелер бойынша мемлекеттік органдардың басшыларына ақпарат ұсынады;

6) авиациялық жүйенің сенімділігін арттыруға бағытталған мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органдарының жұмысын үйлестіреді;

7) мемлекеттік органдармен, азаматтық және эксперименталдық авиацияның ұшу қауіпсіздігі органдарымен, ғылыми-зерттеу мекемелерімен және ұйымдарымен авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді тексеру, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету және мемлекеттік әуе кемелерінің сенімділігін арттыру мәселелері бойынша өзара іс-қимылды ұйымдастырады;

8) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің, Қарулы Күштері Бас штабының құрылымдық бөлімшелерінен, мемлекеттік авиацияның басқару органдарынан және авиациялық бөлімдері мен қамтамасыз ету бөлімдерінен ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша қажетті ақпаратты сұратады.

Ескерту. 32-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. Мемлекеттік авиацияның басқару органдарымен авиациялық
бөлімдері ұшу қауіпсіздігі органдары басшыларының авиациялық оқиғаларды
болғызбау жөніндегі қызметі

33. Басқару органы мен авиациялық бөлімұшу қауіпсіздігі органының басшысы:

1) ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесінің жұмысына басшылық жасауды жүзеге асырады;

2) қауіпті факторларды анықтайды және талдайды;

3) ұшу жағдайына ықпал етуі мүмкін қауіпті факторлар анықталған кезде қатер факторлары туралы ескертулерді уақтылы әзірлейді және оларды шешім қабылдауға уәкілетті лауазымды адамдарға жеткізеді;

4) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық іс-шараларды жүргізуді, ұшуды ұйымдастырудағы, орындаудағы және қамтамасыз етудегі кемшіліктер мен бұзушылықтарды жоюды бақылайды;

5) мемлекеттік авиация басқару органдарының құрылымдық бөлімшелерімен бірлесіп, қауіпті факторлардың әсер етуін, кемшіліктер мен бұзушылықтарды жою немесе төмендету жөніндегі іс-шараларды әзірлейді;

6) авиациялық персоналға жедел, кезеңдік және сұрау салу бойынша ұсынылатын авиациялық оқиғалар мен инциденттер туралы ақпаратты уақтылы жеткізуді ұйымдастырады;

7) төмен тұрған ұшу қауіпсіздігі органдарының авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысын ұйымдастырады, осы органдар мамандарының міндеттерді толық орындауына бақылауды жүзеге асырады;

8) ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін бағалайды;

9) авиациялық бөлімдерде және қамтамасыз ету бөлімдерінде әуе кемелерінің, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарының жай-күйін тексереді;

10) өзінің тікелей басшысына (командирге, бастыққа) баяндай отырып, авиациялық персоналдың лауазымды адамдарына ұшу қауіпсіздігіне қатысты бөлігінде анықталған бұзушылықтар мен кемшіліктерді жою жөнінде нұсқаулар береді;

11) кейіннен өзінің тікелей басшысына (командирге, бастыққа) баяндай отырып, ұшуды ұйымдастыруда және жүргізуде, әуе кеңістігін пайдалануда ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін бұзушылықтарға жол берген авиациялық персоналдың (бағыныстылық тәртібінде) авиациялық қызметін уақытша тоқтатады;

12) кейіннен өзінің тікелей басшысына (командирге, бастыққа) баяндай отырып, олардың жай-күйі техникалық құжаттама талаптарына сәйкес келмеген кезде авиациялық техниканы, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарын пайдаланудан шеттетеді.

4-параграф. Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органдары мамандарының авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметі

Ескерту. 4-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

34. Ұшу қауіпсіздігі органдарының мамандары:

1) ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді;

2) қауіпті факторларды анықтайды және талдайды;

3) қауіпті факторлар туралы ақпарат болған кезде ұшу қауіпсіздігі органының басшысын қатер факторлары туралы уақтылы хабардар етеді;

4) қауіпті факторлардың ықпал етуін, кемшіліктер мен бұзушылықтарды жою немесе төмендету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге қатысады;

5) авиациялық жағдайларды тексеруге қатысады;

6) авиациялық персоналдың қызметін, оның ішінде ұшуды басқару техникасында, әуе навигациясында және жауынгерлік қолдануда ұшқыш құрамының даярлық деңгейін тексеруге қатысады;

7) авиациялық бөлімдерде және қамтамасыз ету бөлімдерінде авиациялық техниканың, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарының жай-күйін тексереді;

8) өзінің тікелей басшыларына (командирлерге, бастықтарға) баяндай отырып, авиациялық персоналдың лауазымды адамдарына ұшу қауіпсіздігіне қатысты бөлігінде анықталған бұзушылықтар мен кемшіліктерді жою жөнінде нұсқаулар береді;

9) ұшу қауіпсіздігі органының басшысына ұшуды ұйымдастыруда және жүргізуде және әуе кеңістігін пайдалануда бұзушылықтарға жол берген авиациялық персоналдың авиациялық қызметін уақытша тоқтату туралы ұсыныстар береді;

10) ұшу қауіпсіздігі органының басшысына авиациялық техниканы, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарын, олардың жай-күйі техникалық құжаттама талаптарына сәйкес келмеген кезде пайдаланудан шеттету туралы ұсыныстар береді;

11) ұшу қауіпсіздігі талаптарын бұзушылықтарды және авиациялық оқиғаларды есепке алуды жүргізеді.

Ескерту. 34-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

35. Ұшу қауіпсіздігі органдары лауазымды адамдарының олардың құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша нұсқауларын мемлекеттік авиацияның тиісті басқару органдарының, авиациялық бөлімдері мен қамтамасыз ету бөлімдерінің барлық лауазымды адамдары орындауға қабылдайды.

4-тарау. Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмысты және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметті ұйымдастыру

Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмыстың және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметтіңмазмұны, мәні, қағидаттары және ұйымдастыру

Ескерту. 1-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

36. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмыс және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызмет ұшу қауіпсіздігі органдарының мамандары қызметінің негізгі мазмұнын құрайды және барлық басқару органдарында, авиациялық бөлімдерде және қамтамасыз ету бөлімдерінде жүргізіледі.

37. Ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметмәні авиациялық қызметтің қауіпті факторларын белсенді анықтауды, қатер деңгейін бағалауды және қауіпті факторларды жою,олардың ықпал етуін төмендету немесе оларды болғызбау арқылы қатер деңгейін төмендету жөнінде шаралар қабылдауды қамтиды.

Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмыс мәні белгілі себеп-факторлар тобы бойынша авиациялық оқиғалардың қайталанбауына бағытталған іс-шаралар жүргізуді қамтиды.

Ескерту. 37-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

38. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың пәрменділігін айқындайтын негізгі қағидаттар:

1) қауіпті факторларды анықтау және талдау кезіндегі объективтілік;

2) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды уақтылы және кезең-кезеңімен қайталау;

3) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың әдістерін, тәсілдері мен қағидаттарын жетілдіру;

4) авиациялық қызметтің жүйелілігі, толық қамтылуы, қабылданатын шаралардың аяқталғаны;

5) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты жүргізуге, ұшудың белгіленген тәртібі мен қағидаларын сақтауда басшылық құрамның жеке қатысуы және жеке үлгісі;

6) жүргізілетін жұмыстың тиімділігін ұдайы бағалау болып табылады.

2-параграф. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық
жұмысты ұйымдастыру

Ескерту. 2-параграфтың тақырыбы алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

39. Ұшу қауіпсіздігі органы мамандарының қызметін ұйымдастыру:

1) ұшу қауіпсіздігін басқаруды;

2) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты жоспарлауды;

3) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі негізгі профилактикалық іс-шараларды;

4) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыс және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызмет тиімділігін талдауды және бағалауды қамтиды.

Ескерту. 39-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. Ұшу қауіпсіздігін басқару

40. Ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесі мемлекеттік авиацияның авиациялық бөлімдерінде және басқару органдарында ұйымдастырылады.

Ескерту. 40-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

40-1. Мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органында мемлекеттік авиация субъектілеріндегі авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмысқа және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметкебақылаужүзеге асырылады.

Ескерту. 40-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

41. Ұшу қауіпсіздігін басқару процесі:

1) қауіпті факторларды анықтауды;

2) қауіпті факторларды талдауды және қатер деңгейін бағалауды;

3) мүмкін қатерді азайту немесе қолайсыз қатерді болғызбау бойынша ұсыныстарымен шешім қабылдауға уәкілетті лауазымды адамдарды қатерфакторы туралы ескертуді;

4) лауазымды адамдардың қатер факторы туралы ескертуде көрсетілген ұсыныстарды іске асыруға шешім қабылдауын;

5) қатер факторы туралы ескертуге сәйкес ұсыныстардың іске асырылуын бақылауды;

6) жағдайды қайта бағалауды қамтиды.

4-параграф. Қауіпті факторларды анықтау

42. Қауіпті факторларды анықтаумен ұшуды ұйымдастыруға, басқаруға, орындау мен қамтамасыз етуге қатысатын, сондай-ақ оларды жүргізуді бақылайтын барлық лауазымды адамдар айналысады.

43. Қауіпті факторларды анықтау жөніндегі қызметті бақылауды авиациялық аға бастықтар жүзеге асырады.

44. Қауіпті факторларды анықтау үшін ұшуды ұйымдастыратын, орындайтын, қамтамасыз ететін және қызмет көрсететін лауазымды адамдардың қадағалаулары мен баяндаулары, объективті бақылау құралдарының материалдары, ұшуды бақылайтын лауазымды адамдардың хабарламалары, ұшу жетекшісінің және ұшу аға инженерінің журналдарындағы жазбалар, борттық және техникалық құжаттама, куәгерлердің айғақтары мен бұзушылықтар туралы мәліметтерді білетін адамдардың ерікті хабарламалары пайдаланылады.

45. Қауіпті факторларды анықтау жөніндегі жұмыстың негізгі нысандары:

1) авиациялық жүйенің жай-күйі мен авиациялық персоналдың қызметі туралы ұсынылған деректерді талдау;

2) қауіпті факторларды болжау;

3) құрылымдық бөлімшелерді инспекциялау (тексеру);

4) авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру;

5) ұшу қауіпсіздігіне қауіп төндіретін кемшіліктер, ерекше жағдайлар туралы ерікті (жасырын) хабарламалар.

46. Авиациялық жүйенің жай-күйі және авиациялық персоналдың қызметі туралы деректерді ұсыну жүйесін қауіпті факторларды уақтылы анықтауды қамтамасыз ететін ақпараттың кезеңділігімен, көлемімен және мазмұнымен ұшу қауіпсіздігі органдарының басшылары ұйымдастырады.

47. Авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) қауіпті факторларды болжау басшылық құрамның жұмысын талдау және алдағы оқу жылына қойылған міндеттер шешілетін жағдайларды алдын ала болжау жолымен жеңілдетілген түрде қолданылады.

48. Алдағы оқу жылына қойылған міндеттерге мыналар жатады:

1) әуе кемелерінің басқа түрлеріне оқытып-үйрету;

2) жаңа тактикалық амалдарды меңгеру;

3) авиациялық техникаға қызмет көрсетудің жаңа жүйелерін меңгеру.

49. Мемлекеттік авиация басқару органдарында қауіпті факторларды болжау жекелеген элементтердің және жалпы авиациялық жүйенің жұмысын талдау жолымен жеңілдетілген түрде қолданылады.

50. Болжау авиациялық оқиғаларды болғызбаудың және авиациялық инциденттердің қайталануын болдырмаудың тиімді жолын жасау мақсатында жүзеге асырылады.

51. Болжау нәтижелері бойынша қауіпті факторларды жою және олардың болуы ықтимал көріністерін шектеу жөніндегі іс-шаралар пысықталады.

52. Авиациялық оқиғаларды болғызбау мақсатында құрылымдық бөлімшелерді инспекциялау (тексеру) процесінде қауіпті факторларды анықтау жүзеге асырылады.

53. Мемлекеттік авиацияның құрылымдық бөлімшелерін ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша инспекциялау (тексеру) барлық басшылық құрамның тікелей міндеттерінің бірі болып табылады және барлық инстанциялардың лауазымды адамдары жүзеге асырады.

Ескерту. 53-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

54. Авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру авиациялық жағдайлардың себептерін анықтау және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу мақсатында жүргізіледі. Авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру қауіпті факторларды анықтаудың анағұрлым пәрменді нысаны болып табылады.

55. Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша хабарламаларды ерікті (жасырын) ұсыну жүйесі мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органында ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін авиациялық қызметтің кемшіліктері және ерекше оқиғалар туралы ақпарат жинауда жәрдемдесу мақсатында ұйымдастырылады. Жүйе ақпарат көздерін қорғауды көздейді. Ұсынылған ақпаратты мемлекеттік авиацияныңұшу қауіпсіздігі органы тексеруге тиіс.

Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

56. Мемлекеттік авиация басқару органдарының басшылары, әскери бөлімдердің командирлері ерікті хабарламалар жүйесі арқылы алынған ақпаратты растаған кездемемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органына қабылданған шаралар туралы хабарлама жолдай отырып, анықталған кемшіліктерді жоюға шаралар қабылдайды.

Ескерту. 56-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-параграф. Қауіпті факторларды талдау, қатер деңгейін бағалау және қатер факторы туралы ескерту

57. Қатер деңгейін бағалаудыұшу қауіпсіздігі органықауіпті факторларды талдау негізінде жүзеге асырады және ол авиациялық оқиғаның туындауы салдарының ықтималдығы жәнеелеулілігі дәрежесін айқындау процесін білдіреді.

Ескерту. 57-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

58. Елеулі салдарға әкеп соқтыруы мүмкін негізгі қауіпті факторларға мыналар жатады:

1) авиациялық персоналдың кәсіби даярлығы немесе кәсіби дағдылары деңгейінің төмендігі;

2) авиациялық техника, ұшуды қамтамасыз ету немесе басқару құралдары жай-күйінің техникалық құжаттама талаптарына сәйкес келмеуі;

3) сұрыпталмаған газдар, жанар және жағармай материалдары;

4) әуеайлақтардың қанағаттанарлықсыз жай-күйі;

5) авиациялық қызметті регламенттейтін құжаттардың нормаларын бұзу.

59. Қауіпті факторларды талдау нәтижелері бойынша ұшу қауіпсіздігі органыкейіннен қатер деңгейін бағалаумен авиациялық оқиғаның туындау ықтималдығын айқындайды:

1) қауіпті факторларды жою, олардың әсер етуін төмендету немесе олардан сақтану мүмкін болмаған жағдайларда авиациялық оқиғаныңтуындау ықтималдығы жоғары болып айқындалады, қатер деңгейі қолайсыз деп бағаланады. Бұл жағдайда авиациялық қызметті тоқтату немесе шектеу жолымен оны жою жөніндегі ұсыныстармен қолайсыз қатер туралы ескерту дереу әзірленеді;

2) қауіпті факторларды жою, олардың әсер етуін төмендету немесе олардан сақтану мүмкін болған жағдайларда қатердеңгейі шекті деп бағаланады. Бұл жағдайда нақты профилактикалық іс-шараларды жүргізу жолымен оны азайту жөніндегі ұсыныстармен ескерту әзірленеді;

3) қауіпті факторлар анықталмаған немесе олардың әсер етуі болмаған жағдайлардақатер деңгейі қолайлы деп бағаланады. Бұл жағдайда қатергеден қоюға ешқандай іс-қимылқажет етілмейді.

Ескерту. 59-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

60. Қатер факторы туралы ескертуді әзірлегеннен кейін ұшу қауіпсіздігі органының басшысы оны шешім қабылдауға уәкілетті лауазымды адамдарға дереу ауызша жеткізеді.

61. Кейіннен ескерту туралы ақпарат осы Нұсқаулыққа 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша қатер факторлары туралы ескертулерді есепке алу журналына енгізіледі. Сонымен қатар, осы журналда қатерге ден қою жөніндегі барлық іс-шаралар құжатталады.

62. Ол бойынша шаралар қабылданған қатердің қолайсыз деңгейі туралы ескерту болғызбаған авиациялық жағдай болып саналады.

6-параграф. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты жоспарлау

63. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты жоспарлау мемлекеттік авиация басқару органдарында, авиациялық бөлімдерінде және қамтамасыз ету бөлімдерінде жүргізіледі.

64. Профилактикалық жұмыстың негізгі жоспарлы құжаттары авиациялық оқиғаларды болғызбау бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама), сондай-ақбөлім (мекеме) командирі (бастығы) бекітетін айсайынғы ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарлары болып табылады.

65. Профилактикалық жұмыстың жоспарлы құжаттары мемлекеттік авиация басқару органдарында, авиациялық бөлімдерінде және қамтамасыз ету бөлімдерінде әзірленеді және олардытиісті мемлекеттік авиация басқару органының басшысы, авиациялық бөлімнің, қамтамасыз ету бөлімінің командирі (бастығы) бекітеді.

66. Осы құжаттарға қосымша ретінде басқару органдарында және авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) бөлім (мекеме) командирі (бастығы) бекітетін инспекциялау (тексеру) нәтижелері бойынша және авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру нәтижелері бойынша профилактикалық іс-шаралар жоспарлары әзірленеді.

67. Бағдарлама ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында белгілі бір кезеңге белгіленген өзара байланысты жұмыстар, ұйымдық және техникалық іс-шаралар, талаптар кешенін айқындайтын негізгі басшылық құжат болып табылады.

68. Бағдарлама күнтізбелік жылға әзірленеді.

69. Бағдарламаны әзірлеу үшін бастапқы деректер:

1) жауынгерлік даярлық жөніндегі ұйымдастыру-әдістемелік нұсқаулар;

2) бір жылға арналған мемлекеттік авиация басқару органының, авиациялық бөлімінің (мекемесінің), қамтамасыз ету бөлімінің алдында тұрған міндеттер;

3) есептік кезең үшін авиациялық оқиғаларды болғызбау және авиациялық инциденттердің қайталануын болдырмау жөніндегі жұмысты талдаудан қорытындылар;

4) үлкен бастықтардың өкімдері, бағынысты құрылымдардың Бағдарламалары болып табылады.

70. Бағдарламаны әзірлеу кезінде мынадай факторлар ескеріледі:

1) ұшу даярлығының деңгейі және ұшқыш экипаждарының жаттыққандығы дәрежесі;

2) басшылық және нұсқаушылар құрамының ұшу-әдістемелік даярлығы деңгейі;

3) ұшу жетекшілерінің, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, командалық пункттердің және әуе қозғалысын басқару органдарының даярлық деңгейі;

4) инженерлік-техникалық құрамның даярлық деңгейі және оның авиациялық техниканың осы түрін пайдалану тәжірибесі;

5) авиациялық техниканың, әуеайлақтардың, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарының жай-күйі;

6) авиациялық персоналдың теориялық және практикалық даярлығын қамтамасыз ету үшін оқу-жаттығу базасының жай-күйі;

7) бөлінген және қолда бар материалдық (материалдық-техникалық) және басқа да ресурстар;

8) алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9) жауынгерлік (ұшу) даярлықты ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі құжаттардың талаптары;

10) бұрынғы Бағдарламаларды әзірлеу және орындау тәжірибесі;

11) басқару және қамтамасыз ету жүйелерінің құрылымы мен мүмкіндіктері;

12) авиациялық оқиғаларды болғызбау және авиациялық инциденттердің қайталануын болдырмау жөніндегі жұмыста авиациялық бөлім мен қамтамасыз ету бөлімдерінің (бөлімшелерінің) әрбір қызметінің рөлі мен орны, олардың арасындағы өзара іс-қимыл тәжірибесі.

Ескерту. 70-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

71. Бағдарлама құрылымдық тұрғыдан төрт бөлімнен тұрады:

бірінші бөлім –мемлекеттік авиацияда соңғы бес жылда орын алған авиациялық оқиғаларды және елеулі авиациялық оқыс оқиғаларды қысқаша талдау;

екінші бөлім – өткен жылдағы авиациялық оқыс оқиғаларды қысқаша талдау (басқару органында – мемлекеттік авиацияның барлық бағынысты бөлімдері үшін, авиациялық бөлімде, қамтамасыз ету бөлімінде – өз бөлімі үшін);

үшінші бөлім – міндеттер, оларды шешу жағдайлары және оларды орындау кезіндегі қауіпті факторларды жою жөніндегі шаралар;

төртінші бөлім – жоспарланған профилактикалық іс-шаралар тізбесі.

Ескерту. 71-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

72. Бағдарламаның бесінші бөлімі осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жоспарланатын профилактикалық іс-шаралардың ай сайынғы тізбесі түрінде әзірленеді. Профилактикалық іс-шаралар тізбесі командирдің (бастықтың) шешімі бойынша толықтырылады.

73. Бағдарлама төртінші бөлімініңіс-шаралары Бағдарламаның алдыңғы үш бөліміне жүргізілген талдау (аналитикалық) нәтижелері бойынша әзірленеді, оларды жүргізу мерзімдері және жауапты орындаушылар айқындалады.

Ескерту. 73-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

74. Әзірленген Бағдарлама бір айға профилактикалық жұмысты жоспарлау негізі болып табылады.

75. Авиациялық оқиғалардың қайталануын болғызбау жөніндегі негізгі іс-шаралар мынадай белгілі себептер топтары бойынша жүргізілуде:

1) ұшуды ұйымдастырудағы және басшылық жасаудағы (әуе қозғалысын басқарудағы) бұзушылықтар;

2) ұшуды басқару техникасындағы қате іс-қимылдар (құлау, иірімге құлау, кеңістіктік бейімделуді жоғалту, ұшып шығудағы және қонудағы қателіктер);

3) әуе кемелерінің әуеде және жергілікті жердің бедерімен соқтығысуы;

4) әуе кемелерінің ауа райының қауіпті құбылыстарына тап болуы;

5) әуе кемелерін пайдалану кезінде ұшқыш құрамының қателіктерінен пайдалану шектеулерінің артуы;

6) әуе кемелерінің ұшуда істен шығуы;

7) әуе кемелері экипажы мүшелерінің ұшуда жұмыс қабілетінің төмендеуі.

76. Ұсынылған авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 3-қосымшада келтірілген.

77. Қамтамасыз ету бөлімдерінде Бағдарламалар олардың қызметінің ерекшеліктерін ескере отырып әзірленеді.

78. Командир (бастық) өз шешімімен Бағдарламаға басқа да іс-шараларды енгізеді. Іс-шаралардың қайталануын ұшу қауіпсіздігі органдарының және басқа да құрылымдық бөлімшелердің ұсынымдарын ескере отырып, командир (бастық) айқындайды.

79. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарларын авиациялық бөлімдерде ұшу қауіпсіздігі органдары (штабтар – қамтамасыз ету бөлімдерінде) бір айға әзірлейді және оны бөлімдер командирлері бекітеді.

Ескерту. 79-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

80. Бір айға профилактикалық жұмысты жоспарлау алдағы айға ұшу даярлығының қауіпті факторларын жоюға бағытталған профилактикалық іс-шаралардың тізбесін, оларды жүргізу мерзімдері мен тәртібін айқындауды қамтиды.

81. Бір айға профилактикалық іс-шараларды әзірлеу үшін негізгі бастапқы деректер:

1) Бағдарлама;

2) бір айға арналған ұшу даярлығының жоспар-кестесі;

3) алдағы айда жауынгерлік даярлықты жүргізуге бөлім командирінің шешімі;

4) ұшу ауысымын бөлу кестесі болып табылады.

82. Бір айға арналған ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу алдағы айда ұшу даярлығы міндеттерінің ерекшеліктерін ескере отырып, нақты іс-шаралар сипатын және оларды өткізу мерзімдерін егжей-тегжейлі және жүйелі түрде айқындауды қамтиды.

83. Бастапқыда жоспарға алдағы айға көзделген жылдық Бағдарламалар іс-шаралары енгізіледі. Содан кейін үлкен бастықтардың бұйрықтары мен нұсқауларының талаптарына сәйкес іс-шараларды өткізу мерзімдері белгіленеді. Одан кейін жоспарда жауынгерлік даярлықтың алдағы міндеттерін орындау сипаты мен ерекшеліктерінен және ұшу қауіпсіздігінің нақты деңгейінен туындайтын іс-шаралар сипатталады. Бұдан әрі ұшу қауіпсіздігі жөніндегі арнайы сабақтардың тақырыптары мен оларды өткізу мерзімдері нақтыланады. Соңында жоспарға қажетті нәтижелер бермеген (белгіленген мақсаттарға қол жеткізілмеген) бұдан бұрын жүргізілген іс-шаралар енгізіледі.

84. Іс-шараларды жүргізу мерзімдерін айқындау кезінде оларды дайындау үшін қажетті уақыт, сондай-ақ жауынгерлік даярлық міндеттерін орындаудың ықтимал қарқыны ескеріледі. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспары бөлімнің (мекеменің) командирі (бастығы) бекіткен бір айға арналған негізгі іс-шаралар жоспар-күнтізбесімен келісіледі.

85. Экипаждардың іс-қимылдарымен байланысты себептер бойынша авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі үлгілік іс-шаралар:

1) авиациялық оқиғалар мен инциденттерді талдау жөніндегі сабақтар;

2) ұшудағы ерекше жағдайларда іс-қимылдар бойынша жаттықтырулар (тренаждар);

3) объективті бақылау материалдары бойынша ұшу даярлығының жеке түрлері бойынша ұшқыш құрамының жаттыққандығы деңгейін талдау;

4) объективті бақылау материалдары бойынша тапсырмалардың толық және сапалы орындалуын талдау;

5) әртүрлі ұшу тапсырмалары, ұшу кезеңдері және оларды әдістемелік әзірлемелерде сипаттау үшін қауіпсіздік шараларын айқындау;

6) әуе кемесінің пайдаланылатын түрінің маневр жасау мүмкіндіктерін және пайдалану шектеулерін зерделеу бойынша сабақтар;

7) әуеден барлауды және ауа райын толық барлауды жүргізу кезінде ауа райы жағдайларын бағалау әдістемесі бойынша сабақтар;

8) авиациялық техниканы жерде және әуеде дұрыс пайдалануды талдау және бағалау;

9) жедел және кезеңдік ақпаратты зерделеу;

10) ұшу қағидаларын бұзғаны үшін жауаптылықты белгілейтін нормативтік құқықтық актілерді зерделеу;

11) ұшу жұмысын регламенттейтін құжаттарды зерделеу және білуін тексеру;

12) ұшқыш экипаждарының еңбегі мен демалу, тамақтану режимін қадағалау.

86. Ұшуға басшылық жасау тобы персоналының іс-қимылдарымен байланысты себептер бойынша авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі үлгілік іс-шаралар:

1) ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен жиындар өткізу;

2) авиациялық оқиғалар мен инциденттерді талдау бойынша сабақтар;

3) ерекше жағдайларда ұшқыш құрамына көмек көрсету бойынша ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен (әуе қозғалысын басқару органдары) кешенді тренаждар;

4) ұшу барысында ауа райы жағдайларын бағалау әдістемесі бойынша сабақтар;

5) ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен және командалық пункт есептобымен ұшудың әртүрлі кезеңдерінде әуе ағымдарын құру бойынша сабақтар;

6) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі жедел және кезеңдік ақпаратты зерделеу;

7) ұшуды басқаруда ұшуға басшылық жасау тобы персоналының жаттыққандығын талдау;

8) ұшу жұмысын регламенттейтін құжаттарды зерделеу және білуін тексеру;

9) ұшуға басшылық жасау тобы персоналының еңбегі мен демалу, тамақтану режимін қадағалау;

10) экипаждарды қосалқы әуеайлақтарға жіберу кезіндегі әуеде әуе кемелерінің қауіпті жақын ұшып келуін және оларды кедергілермен немесе жергілікті жердің бедерімен соқтығысуын болғызбау жөніндегі ұшуға басшылық жасау тобы персоналының іс-қимылдары бойынша сабақтар.

87. Авиациялық техниканың істен шығуынан авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі үлгілік іс-шаралар:

1) авиациялық техниканы мақсатты қарап тексеру;

2) жекелеген жүйелердің, тораптар мен агрегаттардың техникалық жай-күйін талдау, ресурсы істен шыққан тораптар мен агрегаттарды жоспарлы түрде ауыстыру;

3) инженерлік-техникалық құрамның кәсіби даярлығы мен жаттыққандығы деңгейін талдау;

4) авиациялық оқиғалар мен инциденттерді талдау бойынша инженерлік-техникалық құраммен сабақтар;

5) авиациялық техникада әртүрлі жұмыстарды жүргізудің белгіленген технологияларының сақталуын тексеру;

6) инженерлік-техникалық құрам жұмысының озық тәжірибесін зерделеу және тарату.

88. Авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеру нәтижелері бойынша профилактикалық іс-шараларды әзірлеу авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеру жөніндегі комиссияның ұсынымдары және тексеруді жүргізу барысында анықталған кемшіліктер негізінде жүзеге асырылады.

89. Мемлекеттік авиация басқару органдарында, авиациялық бөлімдерінде, қамтамасыз ету бөлімдерінде авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты жоспарлау барысында осы Нұсқаулыққа 4-қосымшада мазмұндалған Әзірленетін құжаттар мен өткізілетін іс-шаралар тізбесіне сәйкес құжаттар әзірленеді.

7-параграф. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі негізгі профилактикалық іс-шаралар

90. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі негізгі профилактикалық іс-шаралар:

1) ұшудағы қауіпсіздік шараларын әзірлеу және оларды ұшқыш құрамына жеткізу;

2) жедел және кезеңдік ақпаратты зерделеу;

3) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі конференциялар;

4) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі арнайы сабақтар;

5) әуе кемесі апатқа ұшыраған экипажға көмек көрсету жөніндегі кешенді жаттықтырулар;

6) ұшқыш құрамын ұшудағы ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға даярлау болып табылады.

8-параграф. Ұшудағы қауіпсіздік шараларын әзірлеу және жеткізу

91. Қауіпсіздік шаралары жалпы және арнайы болып бөлінеді.

92. Жалпы қауіпсіздік шаралары барлық авиация тектері, әуе кемелерінің барлық түрлері, кез келген ұшу үшін әзірленеді және ұшуды ұйымдастыруды, орындау мен қамтамасыз етуді регламенттейтін құжаттармен айқындалады.

93. Арнайы қауіпсіздік шараларын ұшуды ұйымдастыратын авиациялық бөлімнің (мекеменің) командирі (бастығы):

1) авиация тегіне қатысты;

2) әуе кемелерінің түрлеріне қатысты;

3) белгілі бір ұшу тапсырмаларына;

4) нақты ұшуға;

5) жекелеген ұшу кезеңдеріне;

6) жекелеген ұшу элементтеріне қатысты әзірлейді.

94. Арнайы қауіпсіздік шаралары:

1) ұшқыш құрамының даярлығы деңгейін;

2) ұшуға міндеттердің күрделілігін;

3) жағдайды болжауды және оның нақты шарттарын;

4) ерекше жағдайларды болжау нәтижелерін;

5) қолда бар ұсынымдарды;

6) авиациялық бөлім (мекеме) авиациялық персоналының жұмыс тәжірибесін ескере отырып әзірленеді.

95. Арнайы қауіпсіздік шараларына:

1) жауынгерлік даярлық курстарының нақты жаттығуларын және жекелеген ұшу элементтерін орындау кезіндегі қауіпсіздік шаралары (жауынгерлік даярлық курстарының жаттығуларын орындау жөніндегі әдістемелік әзірлемелерде сипатталады);

2) оқу-жаттығуларға ұшу қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулар және авиациялық техниканы көрсету (оқу-жаттығу, көрсету жетекшісі әзірлейді);

3) алдын ала даярлық кезеңінде айқындалатын нақты ұшуға қауіпсіздік шаралары (міндеттерді қою кезінде жеткізіледі);

4) ұшу алды даярлық кезеңінде айқындалатын нақты ұшуға қауіпсіздік шаралары (ұшу алды нұсқауларында жеткізіледі) жатады.

96. Жауынгерлік даярлық курстарының нақты жаттығуларын және жекелеген ұшу элементтерін орындау кезіндегі қауіпсіздік шараларын бөлімнің әдістемелік кеңесі әзірлейді және бөлім командирі бекітетін тиісті әдістемелік әзірлемелерде сипатталады.

97. Жауынгерлік даярлық курсының әрбір жаттығуы бойынша авиацияның орналасу жағдайларына, ұшу ауданына және әуе кемелерінің түрлеріне қатысты әдістемелік әзірлемелер пысықталады.

98. Күрделі пилотажға ұшуды пысықтау кезінде қауіпсіздік шараларында шектеулерден шығатын режимге қасақана емес түскен кезде ұшқыштың (экипаждың) іс-қимылдары айқындалады, мыналарды:

1) әуе кемесінің пайдалану шектеулері шегінен шығуын;

2) әуе кемесінің құлауын және иірімге түсіп қалуын;

3) әуе кемесінің жер (су) бетімен қақтығысуын;

4) ұшқыштың (экипаждың) жұмыс қабілетін жоғалтуын;

5) әуе кемесінің тік маневрлерді орындау кезінде бұлттар арасына түсіп қалуын;

6) кеңістіктік қалпын жоғалтуды;

7) көзбен шолып бағдарлауды жоғалтуды болдырмау үшін нұсқаулар беріледі.

99. Оқу-жаттығуларда және авиациялық техниканы көрсетулерде ұшу қауіпсіздігі жөніндегі нұсқауларды осы іс-шараларды ұйымдастыратын мемлекеттік авиацияны басқару органы әзірлейді.

100. Оқу-жаттығуларға және авиациялық техниканы көрсетулерге ұшу қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулар:

1) ұйымдастыру-әдістемелік сипаттағы шараларды;

2) сипатты ұшу кезеңдеріндегі қауіпсіздік шараларын;

3) бұдан бұрын ашылған қауіпті факторлар бойынша ұшудағы қауіпсіздік шараларын қамтиды.

101. Ұйымдастыру-әдістемелік сипаттағы шаралар осындай іс-шараларды жоспарлауға қойылатын жалпы талаптарды ескереді және ұшу тапсырмаларын орындау жағдайлары мен режимдерін айқындауға, ұшу экипаждарын, ұшуға басшылық жасау топтарын іріктеуге, авиациялық техниканы, ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдарын сапалы дайындауды ұйымдастыруға бағытталған.

102. Көрсетілген қауіпсіздік шараларының мақсаты дайындалмаған экипаждарды және авиациялық техниканы ұшуға шығаруды болдырмау, дайындалмаған ұшуды қамтамасыз ету құралдарын қолдану жағдайларын болдырмау болып табылады.

103. Ұйымдастыру-әдістемелік сипаттағы шараларды әзірлеу үшін:

1) ұшқыш құрамы үшін – оқу-жаттығуларға (көрсетуге) тартылатын әуе кемелері экипаждары даярлығының, алдағы ұшудың міндеттері бойынша, оның ішінде бір жыл, жарты жылдық және тоқсан үшін ұшу даярлығы түрлері бойынша жалпы ұшу уақыты және ұшу саны бойынша жаттыққандығының қажетті деңгейі;

2) ұшуға басшылық жасау тобының персоналы үшін – әуеайлақта (полигонда) басшылық жасауға даярлықтың, алдағы оқу-жаттығулардың (көрсетудің) міндеттері бойынша ұшуға басшылық жасауда жаттыққандықтың қажетті деңгейі;

3) авиациялық техника үшін – оқу-жаттығуларға (көрсетуге) тартылатын әуе кемелеріндегі ресурстың ең аз қалдығы, алдағы ұшудың міндеттеріне сүйене отырып, оларды дайындау ерекшеліктері;

4) ұшуды қамтамасыз ету құралдары үшін – авиациялық бөлімдер (қамтамасыз ету бөлімдері) техникасының жұмысқа қабілетін және ұшуға рұқсат ету заңдылығын дайындау және тексеру жөнінде талап етілетін жұмыс көлемі айқындалады.

104. Қауіпсіздік шаралары сипатты ұшу кезеңдерінде экипаждардың ерекше жағдайларға түсіп қалуын болғызбауға бағытталған. Осындай шараларға:

1) қауіпсіз биіктіктерді сақтау;

2) жетекшімен қауіпті жақын келген кездегі және алда ұшып келе жатқан әуе кемесін көз алдынан жоғалтқан кездегі ілесіп ұшушының іс-қимылдары;

3) жауынгерлік (ұшу) реттіліктен шығу тәртібі;

4) экипаждар (топтар) арасындағы эшелондау;

5) бағдарлауды қалпына келтіру тәртібі және тыйым салынған аймақтарды және мемлекеттік шекараны бұзуды болғызбау жөніндегі шаралар;

6) қаруды қолданудың барынша аз арақашықтығы немесе биіктігі жатады.

105. Бұрын анықталған қауіпті факторлар бойынша қауіпсіздік шаралары ерекше жағдайды болғызбау мүмкін болмағанда ұшуды авариясыз аяқтауды қамтамасыз етуге бағытталған.

106. Бұрын анықталған қауіпті факторлар бойынша қауіпсіздік шараларымен экипаждардың және ұшуға басшылық жасау тобы персоналының:

1) авиациялық техника істен шыққан (оның ішінде қару-жарақ штаттан тыс іске қосылған, радиобайланыс жоғалған, әуе кемесінің экипажы дайын емес ұшу жағдайына түскен);

2) ауа райының қауіпті құбылыстарына тап болған;

3) әуе кемесі экипажы мүшелерінің денсаулығы нашарлаған;

4) әуе кемелерінің экипаждары (топтары) басқаруды жоғалтқан;

5) мәжбүрлі қонуды орындау;

6) әуе кемесінен авариялық кеткен кездегі іс-қимылдары көзделеді.

107. Оқу-жаттығулар (көрсету) жоспарымен басқа әуеайлақтарға немесе қону алаңдарына қонумен ұшуды орындау көзделген жағдайларда қосымша топты қауіпсіз тарату және қонуға кіру, ұшып шығу және жауынгерлік реттілікпен ұшу шаралары әзірленеді.

108. Оқу-жаттығуда ұшу қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулар жеке құжат түрінде пысықталады немесе оқу-жаттығуға арналған тактикалық тапсырмада сипатталады.

109. Алдын ала даярлық кезеңінде айқындалатын нақты ұшуға арналған қауіпсіздік шаралары алдағы ұшу міндеттеріне, ұшуға қатысатын әуе кемелерінің түрлеріне, ұшуды орындау кезінде олар туындаған жағдайда ерекше ұшу жағдайларын ескере отырып, жоспарланған жаттығулар мазмұнына сүйене отырып, ұшуды ұйымдастыру кезінде әзірленеді.

110. Алдағы ұшудың сипатына және шарттарына, әуедегі жағдайға, әуеайлақ жай-күйіне, байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарына байланысты командир (бастық) алдын ала даярлық кезеңінде:

1) әуе кемелерін басқару (түзету) маршруты мен кезектілігін;

2) әуе кемелерінің ұшып шығуы үшін ең төмен қашықтықты;

3) дара экипаждардың және әуе кемелері топтарының маршруты бойынша кету схемасын;

4) ұшу (жауынгерлік) реттілігімен ұшу тәртібін, ұшу аймақтарында және маршруттарында эшелондауды;

5) барынша төмен биіктікте ұшу кезіндегі ең аз жол берілетін биіктікті;

6) ұшу маршруттарынан және ұшуды басқару аймақтарынан кезектен тыс қонуға кіру тәртібін;

7) олардың түрлерін ескере отырып, әртүрлі схемалар бойынша қонуға кіретін әуе кемелері арасындағы арақашықтықты;

8) ұшып өтетін экипаждарды басқару тәртібін;

9) бағдарлауды жоғалтқан кездегі іс-қимылдарды;

10) авиациялық техника істен шыққан кездегі іс-қимылдарды;

11) экипаж дайын болмаған жағдайларға ұшыраған кездегі іс-қимылдарды айқындайды.

111. Ұшу алды даярлық кезеңінде айқындалатын нақты ұшуға қауіпсіздік шаралары нақты қалыптасқан жағдайды ескере отырып әзірленеді және магнитофонға жазумен, Заңның 15-бабының 11) тармақшасына сәйкес бекітілетін Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын жүргізу қағидаларына сәйкес нысан бойынша әзірленетін жоспарлы кестенің нақты нұсқасы бойынша қауіпсіздік шараларын айқындаумен ұшу алды нұсқауларда командир (бастық) жеткізеді.

112. Ұшуға қауіпсіздік шараларында:

1) ұшу ауданында әуедегі жағдайдың өзгерістері;

2) ілінісу коэффициентін ескере отырып, ұшу басталғанда әуеайлақтың нақты жай-күйі;

3) ұшуға жоспарланған авиациялық техниканың жай-күйі;

4) жоспарлы кестедегі өзгерістер;

5) нақты және болжамды метеорологиялық жағдайлар және осыған сүйене отырып, ұшу тапсырмаларын орындау тәртібіндегі өзгерістер;

6) ұшу тапсырмаларын орындауға ықпал ететін байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының жұмысындағы өзгерістер;

7) оның нашарлауы күтілетін жақтағы маршруттарды көрсете отырып, ауа райына толық барлау жүргізу тәртібіндегі өзгерістер ескеріледі.

113. Командир (бастық) ұшуалды даярлық кезеңінде:

1) қосалқы әуеайлақтарға кету тәртібін және бұл ретте отынның ең аз қалдығын;

2) алда болатын ұшуда авиациялық техниканы пайдалану ерекшеліктерін;

3) көзбен шолып ұшу қағидалары бойынша ұшуды орындау рұқсат етілетін бұлттану мен көріну биіктігінің ең төмен мәнін;

4) аспаптар бойынша ұшу қағидаларына немесе жоспарлы кестенің басқа нұсқасына көшу тәртібін;

5) ұшуды шектеу немесе тоқтату қажет болатын жағдайларды айқындайды.

9-параграф. Жедел және кезеңдік ақпаратты зерделеу

114. Жедел ақпарат авиациялық оқиғалар мен инциденттердің мән-жайлары мен себептерін мазмұндауды, ерекше жағдай туындаған және дамыған кездегі әуе кемесі экипажының және басқару пункттері есептоптарының іс-қимылдарын бағалауды, сондай-ақ осы оқиға бойынша ұсынымдар тізбесін қамтиды.

115. Жедел ақпаратты бөлім командирі өзі жеткізеді, жеке құрамды таныстыру алдында ол алынған ақпаратты зерделейді және профилактикалық іс-шаралар тізбесін айқындайды.

116. Жедел ақпаратты зерделеу ұшқыш құрамымен жүргізіледі және ол дербес есепке алынуға тиіс. Жедел ақпарат зерделенген адамдарды дербес есепке алуды бөлімнің штаб бастығы жүргізеді. Болмаған адамдармен құжаттарды зерделеу олар келгеннен кейін штаб бастығын хабардар етумен бөлім командирінің ұшу қауіпсізді жөніндегі орынбасары жүргізеді.

117. Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі жедел ақпаратты зерделеуді авиациялық бөлімдер мен қамтамасыз ету бөлімдерінің жеке құрамымен (санаттар бойынша) оның келіп түсуіне қарай ұйымдастырылады және кезекті ұшқыштар ауысымына дейін жүргізеді.

118. Жеке құраммен ақпаратты зерделеу мынадай тәртіппен жүргізіледі:

1) ақпарат мәтінін жеткізу;

2) экипаждың және ұшуға басшылық жасау тобы персоналының іс-қимылдарын егжей-тегжей талдау;

3) дұрыс іс-қимылдарды көрсету;

4) авиациялық оқиғаның (инциденттің) себептерін, олардың көріністерін және әуе кемесінің жай-күйінеәсер етуін, қозғалтқыштардың, жабдықтың жұмыс істеуін, экипаждың жұмысқа қабілетін ашып көрсету;

5) алынған ақпарат бөлім жеке құрамына қандай дәрежеде қатысты екенін айқындау және көрсету;

6) өз бөлімінде ұқсас жағдайлардан сақтандыруға бағытталған іс-шаралар тізбесін айқындау және жеткізу.

119. Жедел (кезеңдік) ақпарат жедел (кезеңдік) ақпарат іс-шараларыжөніндегі есептік құжаттамамен папкада сақталады. Жедел (кезеңдік) ақпаратты жеткізу туралы белгі жауынгерлік даярлық іс-шараларын есепке алу журналына (сынып журналына) "Ұшу қауіпсіздігі" деген бөлімде жазылады.

Ескерту. 119-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

120. Кезеңдік ақпарат тиісті мамандарға ол келіп түскеннен кейін бір апта мерзімнен кешіктірмей жеткізіледі.

121. Кезеңдік ақпаратқа:

1) авиациялық оқиғалар мен инциденттер туралы ақпараттар;

2) авиациялық оқиғалар мен инциденттер жөнінде талдау материалы;

3) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі ұсынымдар;

4) ұшқыш экипаждарының, ұшуға басшылық жасау тобының және әуе қозғалысын басқару органдары персоналының қате іс-қимылдарын болғызбау жөніндегі ұсынымдар;

5) авиациялық техниканың істен шығуын болғызбау жөніндегі ұсынымдар жатады.

10-параграф. Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі конференцияны ұйымдастыру

122. Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі конференция (бұдан әрі – Конференция) мемлекеттік басқару органдарының және авиациялық бөлімдердің (қамтамасыз ету бөлімдерінің) басшылық құрамы үшін ұйымдастырылады және мынадай кезеңділікпен өткізіледі:

1) мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органы – 3 жылда 1 реттен сиретпей;

2) мемлекеттік авиацияның басқару органдары –1 жылда 1 реттен сиретпей.

Мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органы Конференция өткізетін жылы мемлекеттік авиация басқару органы басшысының шешімімен Конференция өткізілмейді.

Ескерту. 122-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

123. Конференцияның мақсаты ұшу даярлығының міндеттерін шешу кезінде авиациялық жүйенің жоғары сенімді жұмыс істеуіне қол жеткізу үшін ұсынымдарды пысықтау болып табылады.

124. Алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

125. Авиациялық бөлімдерде және қамтамасыз ету бөлімдерінде анағұрлым күрделі (жаңа) міндеттерді шешу кезінде ұшу қауіпсіздігі мәселелері маусымдық пайдалану ерекшеліктері бойынша ұшу-техникалық конференциялар өткізу кезінде қаралады.

Ескерту. 125-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

126. Конференцияға дайындалуды ұйымдастыру:

1) Конференция басталғанға дейін 30 тәулік бұрын – Конференция өткізуге бұйрық әзірлеуді және шығаруды;

2) оқу-әдістемелік материалды әзірлеуді;

3) Конференцияға қатысушыларды және оқу-жаттығу базасын дайындауды;

4) Конференция басталғанға дейін 25 тәулік бұрын – күнтізбелік даярлық жоспарын әзірлеуді;

5) Конференцияны өткізу жоспарын әзірлеуді;

6) Конференция басталғанға дейін 20 тәулік бұрын – Конференцияны өткізу жоспарыноның қатысушылары мен шақырылғандарға жеткізуді;

7) Конференция басталғанға дейін 10 тәулік бұрын – Конференция материалдарының толық және сапалы пысықталуын және оқу-жаттығу базасының дайындығын тексеруді;

8) Конференция басталғанға дейін 5 тәулік бұрын – Конференцияны өткізуге әзірлікке бақылау жүргізуді қамтиды.

Ескерту. 126-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

127. Конференцияны ұйымдастыру жөніндегі құжаттарды Конференцияны өткізетінұшу қауіпсіздігі органы әзірлейді.

128. Ұшу қауіпсіздігінің деңгейін арттыру жөніндегі сөз сөйлеу тезистері мен ұсыныстары оларды бағалау және ұсыным жобаларын дайындау мақсатында Конференцияны ұйымдастыратын инстанцияның ұшу қауіпсіздігі органына Конференция басталғанға дейін 7 тәуліктен кешіктірмей ұсынылады.

129. Баяндамамен мемлекеттік авиация басқару органының басшысы (ұшу қауіпсіздігі органының басшысы, командирі, бастығы) сөз сөйлейді, онда мыналарды мазмұндалады:

1) Конференцияда қаралатын тақырып бойынша ұшуды орындау кезінде соңғы 5 жыл ішінде бағынысты басқару органында орын алған авиациялық оқиғаларды және елеулі авиациялық инциденттерді талдау;

2) Конференцияда қаралатын тақырып бойынша ұшуды орындау кезінде қайталанатын және жаңадан анықталған қауіпті факторлар;

3) командирлердің (бастықтардың), штабтардың, бөлімдер мен қызметтердің есептік кезеңдегіұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі оң және теріс мысалдары;

4) Конференцияда қаралатын тақырып бойынша ұшуды дайындау, орындау мен қамтамасыз ету кезінде авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жеке құрам қызметінің негізгі бағыттары.

130. Басқару органының 2-3 өкілі қосымша баяндамамен (ұшуды дайындауға, орындауға, басқаруға немесе қамтамасыз етуге байланысты қызмет бағыттары бойынша) сөз сөйлейді.

131. Қосымша баяндаулардың негізгі мақсаты – жеке құрам қызметінің әртүрлі салаларындағы ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі баяндаманы нақтылау, белгілі қауіпті факторлардан сақтану және жаңа қауіпті факторларды анықтау жөніндегі жаңа жұмыс әдістерін мазмұндау, оларды жою немесе әсер ету дәрежесін төмендету жөніндегі ұсынымдарды жеткізу.

132. Сөз сөйлеу үшін авиациялық бөлімдер (мекемелер), қамтамасыз ету бөлімдері (мекемесі) басшылық құрамы қатарынан 3-5 өкіл тағайындалады.

133. Тәжірибе алмасу жөніндегі сөз сөйлеулер ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша тиісті нәтижелерге қол жеткізген өз қызметінің және бағыныстылардың қызметіндегі нақты мысалдармен сүйемелденеді.

134. Қорытынды отырыста Конференция ұсынымдары талқыланады және қабылданады.

135. Конференция нәтижелері бойынша Конференцияны ұйымдастырған инстанцияның ұшу қауіпсіздігі органының басшысы 30 тәулік ішінде тиісті бастық (командир) бұйрығының жобасын әзірлейді.

136. Конференция материалдары Конференция өткізген ұшу қауіпсіздігі органында жинақталады, тіркеледі және сақталады.

Ескерту. 136-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-параграф. Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтарды өткізу

137. Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар авиациялық бөлімдердегі (қамтамасыз ету бөлімдеріндегі) профилактикалық жұмыстың негізгі нысандарының бірі болып табылады.

138. Арнайы сабақтардың негізгі мақсаттары:

1) ұшу даярлығы міндеттерін орындау кезінде орын алған ерекше оқиғалар туындауының және олардың авиациялық оқиғаларға ұласуының себептік-салдарлық сабақтастығына, авиациялық бөлімдердің алдағы айға ұқсас міндеттеріне егжей-тегжейлі талдау жүргізу;

2) алдағы міндеттерді шешу кезінде ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруге әкеп соқтыратын барлық қауіпті факторлардың, қате іс-қимылдар мен бұзушылықтар себептерінің өзара сабақтастығын ашып көрсету және зерделеу;

3) жеке құрамға ұшуды ұйымдастырудағы, жүргізу мен қамтамасыз етудегі кемшіліктерді жою жөніндегі нұсқауларды жеткізу;

4) әуе кемелерінің экипаждарын және ұшуға басшылық жасау тобының персоналын ұшудағы ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға даярлау болып табылады.

139. Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтардың тақырыбы бір жылға жоспарланады және Бағдарламада сипатталады.

140. Сабақтар авиациялық бөлімдерде ұшуға жалпы (жерүсті) даярлық күндерінде, қамтамасыз ету бөлімдерінде – кәсіби даярлық күндерінде өткізіледі.

141. Бөлімнің барлық жеке құрамымен, сондай-ақ ұшқыш құраммен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен арнайы сабақтарды бөлім командирі өзі өткізеді. Инженерлік-техникалық құраммен мұндай сабақтарды бөлім командирінің инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары (бөлімнің инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету жөніндегі аға лауазымды адамы) өткізеді. Басқа бөлімшелердің жеке құрамымен – осы бөлімшелердің командирлері (бастықтары) өткізеді.

142. Әрбір арнайы сабақты өткізу алдында тиісті даярлық жүргізіледі, оның негізін сабақ жетекшілерінің даярлығы құрайды.

143. Арнайы сабақ жетекшісінің даярлығы:

1) сабақ тақырыбы бойынша статистикалық деректерді іріктеуді;

2) материалды жинақтауды;

3) материалды мазмұндаудың логикалық жүйелілігін айқындауды;

4) қажетті схемаларды, кестелерді дайындауды, басқа да көрнекі құралдарды іріктеуді;

5) сабақтың жоспар-конспектісін әзірлеуді;

6) техникалық оқыту құралдарын дайындауды;

7) сабақты өткізу орындарын айқындау мен ұйымдастыруды;

8) сабақты ойнап көрсетуді;

9) сабақ өткізуге әзірлік туралы баяндауды қамтиды.

144. Сабақтың жоспар-конспектісін әзірлеу кезінде мынадай материалдар пайдаланылады:

1) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі нұсқау құжаттар;

2) авиациялық оқиғалар мен инциденттер жөніндегі ақпараттық шығарылымдар;

3) жедел ақпарат;

4) авиациялық оқиғалар мен инциденттерді кезең-кезеңімен талдаулар;

5) жоғары тұрған инстанцияларда және тікелей бөлімде әзірленетін көрнекі құралдар (схемалар, плакаттар, фотосуреттер, макеттер).

145. Іріктелген және пысықталған материалдар жоспар-конспектіге тікелей енгізіледі немесе оған қосымша ретінде ресімделеді.

146. Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақ кіріспе бөлімнен, үлгілік оқу-жаттығу мәселелерінен және қорытынды бөлімнен тұрады.

147. Сабақтың кіріспе бөлімінде жетекші сабақтың тақырыбын, оқу-жаттығу мақсаттарын, ұзақтығын, пысықталатын оқу-жаттығу мәселелерін жариялайды, оны ұшу даярлығының міндеттерімен және оларды орындау шарттарымен сабақтастыра отырып, қаралатын тақырыптың өзектілігін көрсетеді.

148. Негізгі оқу-жаттығу мәселелері:

1) қаралатын тақырыпқа тән белгілі бір кезеңдегі авиациялық оқиғаларды (жерүсті оқиғаларын, ұшуды қамтамасыз етудегі кемшіліктерді) талдау;

2) авиациялық оқиғаларға(жерүсті оқиғаларына, ұшуды қамтамасыз етудегі кемшіліктерге) анағұрлым тән мән-жайлар мен себептер;

3) авиациялық персоналға ұшуда ерекше жағдайлар туындаған және өрбіген процесте дұрыс әрекет ету (қамтамасыз ету бөлімдері үшін – ұшуды қамтамасыз ету кезіндегі іс-қимылдар) бойынша ұсынымдар болып табылады.

Ескерту. 148-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

149. Оқу-жаттығу мәселелері жүйелі түрде баяндалады, оларды пысықтаудың негізгі әдістері:

1) мазмұндау;

2) түсіндіру;

3) қолда бар дидактикалық материалдарды (схемалар, слайдтар, бейнефильмдер) көрсету;

4) әңгімелесу болып табылады.

150. Сабақтың қорытынды бөлігінде жетекші келесі айға міндеттерді және оларды орындаудан күтілетін шарттарды нақтылайды, негізгі профилактикалық іс-шараларды және оларды орындау ерекшеліктерін жеткізеді, қорытынды жасайды, сұрақтарға жауап береді, сабақтарда болмаған жеке құраммен материалдарды зерделеуге нұсқаулар береді.

151. Бөлімше командирлері сабақтарда болмаған адамдармен материалдарды зерделеуді басқа уақытта ұйымдастырады.

152. Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар айлық жоспарлар мен сабақ кестелеріне енгізіледі. Барлық сабақтар сынып журналдарында жеке бөлім болып ескеріледі.

153. Арнайы сабақ материалдары жоспарлау бөлмесінде жеке папкада, ал олболмаған кезде – бөлім штабында сақталады.

154. Арнайы сабақтардың материалдарын әзірлеу, жинақтау және қорытындылау үшін жауапкершілік авиациялық бөлім командирінің ұшу қауіпсіздігі жөніндегі орынбасарына, ал осы лауазым көзделмеген бөлімдерде – штаб бастығына жүктеледі.

12-параграф. Апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету жөніндегі кешенді жаттықтыруларды өткізу

155. Апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету жөніндегі кешенді жаттықтыру – бұл ұшудағы ерекше жағдайларда экипаждарға көмек көрсету жөніндегі іс-қимылдардағы жеке құрамның біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру (тексеру, жетілдіру) бойынша, апатқа ұшырайтын немесе ұшыраған экипаждың болатын жерін айқындау, оған қажетті көмек көрсету және оқиға орнынан эвакуациялау бойынша практикалық сабақ. Осындай жаттықтыруларды басқару органдарының басшылары, авиациялық бөлімдердің командирлері ұйымдастырады, ал басшылықты олар тағайындаған адамдар жасайды.

156. Кешенді жаттықтырулар жылына екі реттен жиі емес жүргізіледі.

157. Кешенді жаттықтыру тақырыбына байланысты білім алушылар ретінде:

1) авиациялық бөлімдердің (бөлімшелердің), қамтамасыз ету бөлімдерінің командирлері мен олардың орынбасарлары;

2) ұшуға басшылық жасау тобы;

3) ұшуды қамтамасыз ету тобы;

4) жерүсті іздестіру-құтқару командасы;

5) парашюттік-десанттық топ (құтқарушылар тобы);

6) техникалық көмек көрсету командасы;

7) авиациялық-диспетчерлік қызметқатысады.

158. Негізгі ұйымдық-әдістемелік құжаттар ретінде түсіндірме жазба және оны өткізу жоспары бар жаттықтыру ниеті (картада) әзірленеді.

159. Жаттықтыру ниеті ұйымдық-әдістемелік және жедел-тактикалық ережелерді (мәселелерді) қамтиды.

160. Ұйымдық-әдістемелік ережелер картаның жоғарғы бөлігінде мәтін түрінде сипатталады және:

1) тақырыпты;

2) оқу-жаттығу мақсаттарын;

3) тартылатын күштер құрамын;

4) жаттықтыруды жүргізу күнін және оның ұзақтығын;

5) кезеңдерді (егер олар айқындалса);

6) оқу-жаттығу мәселелерін қамтиды.

161. Кешенді жаттықтыру тақырыптары:

1) катапульттенгеннен (әуе кемесін тастап кеткеннен) кейін әуе кемесінің экипажына көмек көрсету;

2) әуеайлақтан тыс қонуға мәжбүр болған кезде әуе кемесінің экипажына көмек көрсету;

3) әртүрлі ұшу кезеңдерінде авариялық жағдай туындаған кезде әуе кемесінің экипажына көмек көрсету.

162. Кешенді жаттықтырудың оқу-жаттығу мақсаттары:

1) ұшуды жасауға және қамтамасыз етуге, апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсетуге қатысатын жеке құрамды жаттықтыру;

2) апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсетуде жеке құрамның біліктілігін және дағдыларын жетілдіру болып қалыптасады.

163. Жедел-тактикалық ережелер картада қабылданған шартты белгілермен графикалық түрде ресімделеді. Осы ережелер бастапқы ахуал деректерін, пысықталатын оқу-жаттығу міндеті туралы мәліметті, оны орындауды шешу элементтерін құрайды.

164. Бастапқы ахуал ретінде картада:

1) орналасу әуеайлақтар және қосалқы әуеайлақтар;

2) авиациялық бөлімнің ұшу ауданының шекаралары;

3) кезекші іздестіру-құтқару күштерінің орналасуы, құрамы мен әзірлік дәрежесі;

4) авиацияны басқару пункттері;

5) ұшу ауданы арқылы өтетін әуе трассалары мен жергілікті әуе жолдар;

6) әуе кеңістігі инфрақұрылымының элементтері (ұшуды басқару техникасының, мәжбүрлі тастап кету аймақтары, полигондар, алаңдар, ұшу бағыттары);

7) медициналық мекемелер көрсетіледі.

165. Пысықталатын міндет картада ұшудың бастапқы бағытымен, "апатқа ұшыраған" сәтте әуе кемесінің орналасқан жерімен және "апатқа ұшыраған экипаждың" орналасқан жерімен көрсетіледі.

166. Апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету жөніндегі міндеттерді орындауға шешім басым түрде іздестіру-құтқару ұшақтарының (тікұшақтарының) ұшу бағыттарымен, "апатқа ұшырау" ауданына жерүсті іздестіру-құтқару командасының қозғалыс бағыттарымен, сондай-ақ іздестіру-құтқару жұмыстарын жүргізудің әртүрлі кезеңдеріндегі олардың іс-қимылдарының негізгі тәсілдерін ұсынумен сипатталады.

167. Картаның бос орнында жаттықтыру ниетін нақтылайтын мәліметтер көрсетіледі:

1) кіріспені жеткізу кестесі;

2) апатқа ұшыраған экипажды (ұшқышты) елестету тобы іс-қимылының реттілігі;

3) іздестіру-құтқару күштері мен құралдарының сипаттамалары, апатқа ұшыраған әуе кемелерін радиотехникалық іздестірудің шекті мерзімдері;

4) табиғи жарық деректері;

5) қажетті анықтамалық материал.

168. Картада көрсетілмеген ниет жағжайы түсіндірме жазбада сипатталады.

169. Кешенді жаттықтыруды жүргізу жоспары кестелік нысанда немесе таспалық кесте түрінде пысықталады.

170. Кешенді жаттықтыруды жүргізу жоспарында:

1) тақырыбы;

2) оқу-жаттығу мақсаттары;

3) білім алушылар құрамы;

4) жаттықтыру ұзақтығы мен өткізу күні;

5) жедел және астрономиялық уақыт;

6) оқу-жаттығу мәселелері;

7) кіріспелер және олар бойынша жетекшінің іс-қимылдары;

8) білім алушылардың іс-қимылдары көрсетіледі.

171. Кешенді жаттықтыруды жүргізу жоспарына қосымшалар ретінде жоспарлы ұшу кестелері, елестету тобының баяндамалары мен іс-қимылдар тізбесі, кіріспелер бойынша шешімдер ресімделеді.

172. Кешенді жаттықтыру жүргізу білім алушылардың "апатқа ұшыраған әуе кемесінің" экипажына көмек көрсету жөніндегі іс-қимылдарының барлық кешенін немесе тек кейбір элементтерін орындауды қамтиды.

173. "Апатқа ұшыраған әуе кемесі" экипажының іс-қимылы шартты түрде белгіленеді немесе арнайы тағайындалатын топ (парашюттік-десанттық топтың өкілдерінен құрылатын) елестетеді.

174. Кешенді жаттықтыру командир (жетекші) белгілеген уақытта басталады. Осы уақытта білім алушылар жұмыс орындарына отырады және әзірлігі туралы басшыға баяндайды.

175. Нақты жағдайға жақындату, жағдайды күрделендіру, білім алушылардың қажетті жұмыс істеу қарқынын құру үшін жаттықтыру жетекшісінің білім алушыларды нақты жағдайға енгізгені мақсатқа сәйкес.

176. Барлық жоспарланған мәселелер пысықталғаннан кейін жетекші жаттықтырудың аяқталғанын жариялайды, білім алушыларды жинайды және талдау жасайды.

13-параграф. Ұшқыш құрамын ұшудағы ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға даярлау

177. Ұшқыштар құрамын ұшудағы ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға даярлау мынадай кезең бойынша жүргізіледі:

1) ықтимал салдарды түсіндірумен және оларды болғызбау жөнінде ұсынымдар берумен ұшудағы ерекше жағдайларды зерделеу бойынша теориялық сабақтар;

2) статикалық тренажерлардағы немесе әуе кемелерінің кабиналарындағы практикалық сабақтар;

3) кешенді тренажерда оқытып-үйрету.

178. Теориялық даярлық:

1) бастапқы оқытып-үйрету кезінде;

2) қайта оқытып-үйрету кезінде;

3) ұшу даярлығының түрлері бойынша ұзақ үзілістерден кейін қатарға қосу кезінде;

4) ұшу жұмысындағы үзілістер кезінде;

5) жиындарда;

6) кәсіби даярлық тақырыптамасы бойынша өткізіледі.

179. Статикалық тренажерлардағы немесе әуе кемелерінің кабиналарындағы практикалық сабақтардың мақсаты авиациялық техника нақты істен шыққан және ерекше жағдай туындаған кезде ұшудағы іс-қимылдар бойынша ұшқыштың (экипаждың) дағдыларын пысықтау болып табылады.

180. Кешенді тренажерда оқытып-үйрету процесінде барлық істен шығулар жүйелі түрде елестетіледі. Істен шығуларды анықтағаннан кейін ұшқыш (экипаж) әуе кемесін ұшуда пайдалану бойынша басшылық ұсынған іс-әрекеттерге кіріседі.

14-параграф. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың тиімділігін талдау мен бағалау

181. Ұшу қауіпсіздігінің және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметтің жай-күйін талдау әрбір авиациялық командир (бастық) жұмысының элементі болып табылады.

182. Талдау Бағдарламаның толық және сапалы орындалуын бағалау, оны түзетуді айқындау, айқындалған қауіпті факторлар бойынша қосымша алдын алу іс-шараларын әзірлеу мақсатында және жаңа міндеттердің келіп түсуін және ұшу жұмысы жағдайының өзгеруін есепке ала отырып, белгілі бір кезең үшін (бір ай, тоқсан, жартыжылдық, бір жыл, бес жыл) жүргізіледі.

182-1. Авиациялық бөлімдер, қамтамасыз ету бөлімдері командирлері талдау жүргізу кезінде ұшуды қамтамасыз етудің әрбір түрін бағалайды және тиісті есептік кезең үшін бөлімнің қорытынды бағасын шығарады.

Ескерту. 182-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

183. Талдауды әзірлеу үшін негізгі құжаттар мыналар болып табылады:

1) авиациялық оқиғаларды есепке алу журналы;

2) авиациялық инциденттерді есепке алу журналы;

3) тәуекел факторлары туралы ескерту журналы;

4) ұшқыштар құрамының (экипаждарының) бұзушылықтары мен қате іс-қимылдарын есепке алу журналы;

5) ұшу жетекшісінің журналы (әуеайлақтағы, полигондағы, тактикалық полигондағы);

6) ұшқыш құрамының тапсырмаларды орындау сапасын жедел бақылау және басқа да объективті бақылау материалдарының журналы;

7) жауынгерлік қолдану нәтижелерін бағалау журналы (полигондық парақтар);

8) ұшу уақытын есепке алу журналы;

9) ұшу аға инженерінің журналы;

10) ұшуды толық талдау материалдары;

11) есептік кезең үшін авариялылықты талдау материалдары;

12) осы Нұсқаулыққа 4-1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тексерушілердің ескертулерінесепке алу журналы;

13) ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша комиссиялар тексерулерінің материалдары;

14) авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру актілері;

15) ұшуды қамтамасыз ету түрлері бойынша есептік-тіркеу құжаттамасы;

16) қамтамасыз ету түрлері бойынша ұшуды қамтамасыз ету сапасын есепке алу журналдары (басқару органдары үшін).

Ескерту. 183-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

184. Ұшу қауіпсіздігінің және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметтің жай-күйін талдау материалдарын пысықтауға арналған міндетті командир (бастық) қояды, олар:

1) талдау мақсатын;

2) ол жүргізілетін кезеңді;

3) жауапты орындаушылар мен тартылатын қызметтерді (бөлімшелерді);

4) материалдарды дайындау мен ұсыну мерзімдерін айқындайды.

185. Ұшу қауіпсіздігінің және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметтің жай-күйін талдауды:

1) басқару органдарында – басқа да құрылымдық бөлімшелердің басшыларымен бірлесіп, ұшу қауіпсіздігі органдарының бастықтары;

2) авиациялық бөлімдерде – ұшу қауіпсіздігі жөніндегі бөлімдер командирлерінің орынбасарлары;

3) қамтамасыз ету бөлімдерінде – бөлім командирі тағайындаған лауазымды адамдар;

4) авиациялық бөлімшелерде – командирлер мен олардың орынбасарлары әзірлейді.

186. Талдауды дайындау кезеңдері:

1) статистикалық деректерді жинау, өңдеу, жүйелендіру, жинақтау;

2) болған авиациялық, төтенше және жерүсті жағдайларын талдау;

3) статистикалық деректерді және басқа да көздерден деректерді талдау, соның ішінде ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін бағалау негізінде қорытынды шығару;

4) анықталған және болжамдықауіпті факторлар профилактикасы жөнінде ұсынымдар және ұсыныстар дайындау.

Ескерту. 186-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

187. Талдауды басқару органдарының басшылары, авиациялық бөлімдердің және қамтамасыз ету бөлімдерінің командирлері жүргізеді.

Ескерту. 187-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

187-1. Тиісті есептік кезең үшін талдаудан қорытындылар барлық авиациялық персоналға мемлекеттік авиация басқару органының, авиациялық бөлімнің, қамтамасыз ету бөлімінің жұмысын қорытындылауда жеткізіледі және қорытындылауды жеткізу материалдарына жеке бөлім болып енгізіледі.

Ескерту. 187-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

188. Ұшу қауіпсіздігінің және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметтің жай-күйін талдау осы Нұсқаулыққа 5-қосымшаға сәйкес үлгілік нысан бойынша әзірленеді.

Ескерту. 188-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

188-1. Мемлекеттік авиацияның басқару органдарында ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау мемлекеттік авиация басқару органының басшысы белгілеген нысан бойынша әзірленеді.

Ескерту. 188-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

189. Мемлекеттік авиацияның авиациялық бөлімдерінде (мекемелерінде) ұшу қауіпсіздігінің жай-күйі екі өлшемшарт бойынша бағаланады:

1) авариялылық жай-күй;

2) авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың жай-күйі.

189-1. Қамтамасыз ету бөлімдерінде ұшу қауіпсіздігінің жай-күйі авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың жай-күйі бойынша бағаланады.

Ескерту. 189-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

190. Авариялылық жай-күй былай бағаланады:

1) "қанағаттанарлық", егер бағаланатын кезеңде авиациялық бөлімде авиациялық персонал жол берген қате әрекет етулерге және бұзушылықтарға байланысты авиациялық оқиғалар және әуе кемесін зақымдаумен болған елеулі авиациялық оқыс оқиғалар болмаса;

2) "қанағаттанарлықсыз", егер бағаланатын кезеңде авиациялық бөлімде авиациялық персонал жол берген қате әрекет етулерге және бұзушылықтарға байланысты авиациялық оқиға және әуе кемесін зақымдаумен болған елеулі авиациялық оқыс оқиғаға жол берілсе.

Ескерту. 190-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

191. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың жай-күйі 5-1-қосымшаға сәйкес авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмыс және ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызмет бағаларының орташа арифметикалық мәні ретінде айқындалады және қойылады:

1) "үздік", егер орташа балл кемінде 4,6 болса;

2) "жақсы", егер орташа балл 4,6-дан төмен, бірақ кемінде 3,6 болса;

3) "қанағаттанарлық", егер орташа балл 3,6-дан төмен, бірақ кемінде 2,6 болса;

4) "қанағаттанарлықсыз", егер орташа балл 2,6-дан төмен болса.

Ескерту. 191-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

192. Ұшу қауіпсіздігі жай-күйін жалпы бағалау мынадай болып айқындалады:

1) авариялылық жай-күй үшін "қанағаттанарлық" деген баға алған кезде – авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың жай-күйі үшін бағалаумен;

2) авариялылық жай-күй үшін "қанағаттанарлықсыз" деген баға алған кезде – "қанағаттанарлықсыз".

193. Басқару органдарында авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың жай-күйін бағалау бағынысты авиациялық бөлімдердегі және басқару органындағы (бөлімнің нормативтері бойынша бағаланады) бағалардың орташа арифметикалық мәні ретінде айқындалады және мынадай болып қойылады:

1) "үздік", егер орташа балл кемінде 4,6 болса;

2) "жақсы", егер орташа балл 4,6 аз, бірақ кемінде 3,6 болса;

3) "қанағаттанарлық", егер орташа балл 3,6 аз, бірақ кемінде 2,6 болса;

4) "қанағаттанарлықсыз", егер орташа балл 2,6 аз болса.

194. Белгілі бір кезеңдегі (тоқсан, жартыжылдық, бір жыл) ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін жалпы бағалау есепті айлардағы ұшу қауіпсіздігі жай-күйін бағалаулардан орташа арифметикалық ретінде айқындалады және мынадай болып қойылады:

1) "үздік", егер орташа балл кемінде 4,6 болса;

2) "жақсы", егер орташа балл 4,6 аз, бірақ кемінде 3,6 болса;

3) "қанағаттанарлық", егер орташа балл 3,6 аз, бірақ кемінде 2,6 болса;

4) "қанағаттанарлықсыз", егер орташа балл 2,6 аз болса.

5-тарау. Қауіпті факторлар және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

1-параграф. Ұшуға басшылық жасау және әуе қозғалысын басқару кезіндегі қауіпті
факторлар және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

195. Ұшуға басшылық жасау және әуе қозғалысын басқару кезіндегі қауіпті факторлар:

1) әуе кемелерінің қауіпті жақындауына және белгіленген ұшу бағыттары (аймақтары) мен эшелондарынан (биіктіктен) ауытқуларына әкеп соқтыратын әуедегі әуе кемелерін бақылауды жоғалту және ұшу ауданындағы әуе жағдайын дұрыс бағаламау;

2) ұшу ауданындағы, қосалқы әуеайлақтардағы, полигондағы және әуе кемелері экипаждарының қауіпті немесе олардың ұшу даярлығының нақты деңгейіне сәйкес келмейтін ауа райына тап болуына алып келетін аймақтардағы метеожағдайлардың, орнитологиялық жағдайдың болжамын және оның жай-күйін дұрыс бағаламау;

3) әуе кемесін қабылдауға қосалқы әуеайлақтардың әзірлігіне бақылаудың болмауы;

4) әуе кемелерінің экипаждарын ұшу ауданындағы әуедегі, жерүсті, метеорологиялық және орнитологиялық жағдай туралы толық хабардар етпеу;

5) ұшудағы ерекше жағдайларда және апатқа ұшыраған әуе кемелері экипаждарына көмек көрсету кезінде ұшуға басшылық жасау тобының қателіктері;

6) ұшуды қамтамасыз етудің техникалық құралдарының әзірлігі мен жұмысқа қабілетіне бақылаудың болмауы болып табылады.

196. Ұшуға басшылық жасау және әуе қозғалысын басқару кезінде кемшіліктерді болдырмау үшін мынадай ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарды пысықтау бойынша ұшуға басшылық жасау тобының жаттығуы (кешенді тренаждарда) жүргізіледі:

1) экипаждың әуе кемесін тастап кетуі;

2) экипаждың әуе кемесін басқаруды жоғалтуы;

3) әуе кемелерінің қауіпті жақын келуі;

4) әуе кемесі экипажының бағдарлауды жоғалтуы;

5) ұшып шығудағы, қонуға кіру кезіндегі және қонудағы әуе кемесі экипажының қателіктері;

6) полигонда жауынгерлік қолдануды орындау кезіндегі әуе кемесі экипажының қателіктері;

7) әуе кемесі экипажының қауіпті немесе әуе кемесі командирінің нақты даярлық деңгейіне сәйкес келмейтін метеожағдайға түсуі;

8) қосалқы әуеайлаққа қону;

9) авиациялық техниканың ұшуда істен шығуы;

10) құстармен соқтығысу қаупі.

197. Ұшуға басшылық жасауда және әуе қозғалысын ұйымдастыруда қауіпті факторлардың ықпал етуін (оқшаулауды) болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 6-қосымшада мазмұнданған.

2-параграф. Ұшуды ұйымдастыру және оны жасау кезіндегіқауіпті факторлар және
оларды жою жөніндегі іс-шаралар

198. Ұшуды ұйымдастыру және орындау кезіндегі қауіпті факторлар:

1) авиациялық бөлімдерге күрделілігі мен көлемі бойынша олардың мүмкіндіктерінің шегінен шығатын тапсырмалар қою;

2) қойылған міндеттерді орындау сапасына жауапкершілікпен қараумен байланысты жеке құрамның барлық санатының жоғары психикалық-эмоциялық күйзелісі;

3) ұшқыш құрамының және ұшуға басшылық жасау тобы персоналының іс жүзіндегі кәсіби даярлығы деңгейін, қолданылатын авиациялық зақымдау құралдарының ерекшеліктерін, нақты метеорологиялық жағдайларды есепке алмай қауіпсіздік шараларын айқындау;

4) әуе кемелерінің экипаждар мүшелерінің пайдалану құжаттамасы мен функционалдық міндеттер талаптарын орындамау;

5) ұшқыш құрамының берілген даярлық түрі бойынша жаттығуының төмен деңгейі;

6) маневрларға тұру және орындау кезінде ұшу параметрлерін ұстамау;

7) топта ұшу (жауынгерлік) реттілігі параметрлерін сақтамау;

8) ұшқыш экипажымен ұшу маршруты бойынша метеорологиялық жағдайды ескермеу болып табылады.

199. Ұшуды ұйымдастыру және орындау кезінде ұшу қауіпсіздігіне ықпал ететін қауіпті факторларды болғызбау:

1) ұшуды ұйымдастыру және орындау кезінде ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін жүйелі талдаумен;

2) ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау нәтижелері бойынша алдын алу іс-шараларын әзірлеумен және өткізумен;

3) ұшуды ұйымдастыру және орындау тәртібі мен ұшуға даярлықты бақылауды анықтайтын талаптарды орындаумен;

4) ұшқыш құрамының кәсіби және жаттыққандығы деңгейін жоғарылатумен;

5) ұшқыш құрамын авиациялық тренажерларда сапалы дайындаумен;

6) ұшқыш құрамымен ұшуда ерекше жағдайлардағы іс-қимылдар бойынша жаттықтырулар өткізумен жүзеге асырылады.

200. Ұшуды ұйымдастырудағы және жүргізудегі қауіпті факторлардың ықпал етуін болдырмау (оқшаулауды) үшін өткізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 7-қосымшада жазылған.

3-параграф. Ұшуды штурмандық және аэронавигациялық қамтамасыз
етудегі қауіпті факторлар және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

201. Штурмандық қамтамасыз етуде және аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз етуде ұшу қауіпсіздігіне ықпал ететін қауіпті факторлар:

1) штурмандық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі басшылық құжаттардың талаптарын бұзу;

2) ұшқыш құрамы, ұшуға басшылық жасау тобы персоналы штурмандық даярлығының және жаттыққандығының жеткіліксіз деңгейі;

3) ұшқыш құрамының навигациялық жағдай ерекшеліктерін және ұшу ауданы навигациялық жабдығының кемшіліктерін білмеуі;

4) аэронавигациялық ақпарат құжаттарын әзірлеу кезінде әуе кеңістігінің құрылымын реттейтін талаптарды бұзу;

5) аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібін айқындайтын талаптарды бұзу;

6) нысана-навигациялық жабдықтың жай-күйіне және ақаусыздығына жүйелі бақылаудың болмауы;

7) әуе кемелері экипаждарының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының және басқару пункттері есептоптарының белгіленген әуе навигациясы, жауынгерлік қолдану және оларды орындау сапасын бақылау тәртібін бұзуы;

8) штурмандық тұрғыдан белгіленген қауіпсіздік шараларын бұзу болып табылады.

202. Штурмандық қамтамасыз етуде және аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз етуде ұшу қауіпсіздігіне ықпал ететін қауіпті факторларды болғызбау:

1) штурмандық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігі жай-күйін жүйелі талдаумен;

2) штурмандық даярлауды ұйымдастыру және жүргізу және штурмандық тұрғыдан ұшуға әзірлікті бақылау тәртібін айқындайтын талаптарды орындаумен;

3) навигация және жауынгерлік қолдану бойынша ұшқыш құрамының кәсіби даярлығы және жаттыққандығы деңгейін арттырумен;

4) штурмандық қамтамасыз ету және аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету жүйелерін жетілдірумен жүзеге асырылады.

203. Ұшуды штурмандық қамтамасыз етуде қауіпті факторлардың ықпал етуін (оқшаулауды) болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 8-қосымшада жазылған.

4-параграф. Ұшуды инженерлік-авиациялық қамтамасыз етудегіқауіпті факторлар
және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

204. Инженерлік-авиациялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар:

1) бөлімшелердің, авиациялық бөлімдер мен қамтамасыз ету бөлімдерінің инженерлік-авиациялық қызметтері ұйымдық-штаттық құрылымының шешілетін міндеттердің ауқымы мен күрделілігіне сәйкес келмеуі;

2) қосалқы бөлшектермен және агрегаттармен қанағаттанарлықсыз қамтамасыз етілу, бұл авиациялық техниканың ақаулығын қалпына келтіру үшін басқа әуе кемелерінен алынған агрегаттарды пайдалану қажеттілігіне байланысты монтаждау-бөлшектеу жұмыстары санының елеулі артуына әкеп соқтырады;

3) авиациялық техниканың сенімділігін артыруға бағытталған өнеркәсіп бюллетеньдерін орындамау;

4) инженерлік-техникалық құрам кәсіби даярлығының жеткіліксіз деңгейі;

5) инженерлік-техникалық құрамдаұшуға дайындық түрлерін орындауда практикалық дағдылардың және әуе кемелерінің ұшу саны азайтылған жағдайларда регламенттік жұмыстардың болмауы;

6) авиациялық техникада жұмыстарды орындау технологиясын бұзу болып табылады.

Ескерту. 204-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

205. Инженерлік-техникалық құрамның қате іс-қимылдарының алдын алу жөніндегі негізгі іс-шараларға мыналар жатады:

1) ұшуды инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету жөніндегі басшы құжаттардың талаптарын уақытында орындау;

2) инженерлік-авиациялық қызмет мамандарының кәсіби деңгейін тұрақты жетілдіру;

3) инженерлік-техникалық құраммен авиациялық техниканың істен шығуы мен ақауларын, авиациялық техникада жұмысты орындау кезіндегі қателіктерді ескерту бойынша іс-шаралар жүргізу;

4) инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру бойынша шараларды уақытында қабылдау;

5) инженерлік-авиациялық қызметті қажетті жабдықтармен, бақылау-тексеру аппаратурасымен, құрал-сайманмен, керек-жарақпен, шығыс материалдарымен, қосалқы бөлшектермен, агрегаттардың, блоктардың және жиынтықтаушы бұйымдарының ауыстыру қорымен қамтамасыз ету.

206. Ұшуды инженерлік-авиациялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың әсер етуін (оқшаулауды) болдырмау үшін өткізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 9-қосымшада жазылған.

5-параграф. Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар
және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

207. Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар:

1) авиациялық бөлімдер, қамтамасыз ету бөлімдері қамтамасыз ету қызметтері мен бөлімшелері ұйымдық-штаттық құрылымдарының орындалатын міндеттер ауқымына сәйкес келмеуі;

2) инженерлік-әуеайлақтық және техникалық қамтамасыз ету қызметтері мен бөлімшелері мамандарын кәсіби даярлығының төмен деңгейі;

3) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) жасанды жабынын, топырақты ұшу-қону жолақтарын, әуеайлақішілік және кіреберіс жолдарын пайдалануда күтіп-ұстауды және ағымдағы жөндеуді ұйымдастырудағы кемшіліктер;

4) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) ұшуды жүргізуге дайындаудағы кемшіліктер;

5) әуеайлақ қоршауы жеке құрамның қызмет өткеруін ұйымдастырудағы бұзушылықтар;

6) материалдық құралдарды қабылдауды, сақтау мен бақылауды ұйымдастырудағы бұзушылықтар;

7) ортақ қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдарын пайдалануды ұйымдастырудағы кемшіліктер;

8) автокөлік, ортақ қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдары және әуеайлақтағы жаяу жүргіншілер қозғалысын ұйымдастырудағы бұзушылықтар;

9) әуеайлақты және әуе қозғалысын басқару объектілерін электрмен жабдықтаудағы бұзушылықтар;

10) әуеайлақ маңындағы аумақта және әуе трассалары шегіндегі жергілікті жерде орналасқан объектілер құрылысы, электр-тарату желілері, басқа да кедергілер;

11) құстардың жаппай жиналуына немесе ұшу көрінісінің нашарлауына (түтін бүркемесі салдарынан) әкелетін объектілердің орналасуы болып табылады.

Ескерту. 207-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

208. Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторларды болғызбау:

1) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) жасанды жабынын, топырақты ұшу-қону жолақтарын, әуеайлақішілік және кіреберіс жолдарын дұрыс пайдалануда күтіп-ұстауды және ағымдағы жөндеуді уақтылы орындауды ұйымдастырумен;

2) әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жасанды жабынын таңбалауды орындаумен;

3) бүйірлік және соңғы қауіпсіздік жолақтарының, авариялық тежеу алаңдарының, әуеайлақ (тікұшақ айлағы) қоршауының жай-күйін бақылаумен;

4) Заңға сәйкес әуеайлақты (тікұшақ айлағын) ұшуды жасауға дайындау және қабылдау қағидаларын сақтаумен;

5) қамтамасыз ету қызметтері мен бөлімшелерінің мамандарын техникалық даярлауды ұйымдастырумен;

6) ортақ қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдарын арнайы жабдықтауда техникалық қызмет көрсету мен регламенттік жұмыстарды пайдалануды және орындауды ұйымдастырумен;

7) сұрыпталмаған материалдық құралдарды әуе кемелеріне беру жағдайларын болдырмаумен;

8) жеке құрамның және техниканың әуеайлақтың ұшу алаңы бойынша қозғалыс маршруттарын, ортақ қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдарын әкелу, маневр жасату, әуе кемесі жанына сүйреп тарту және орнату схемаларын білуімен және оларды сақтауымен;

9) әуеайлақты және электрмен жабдықтау техникалық құрылғыларының және әуе қозғалысын басқару объектілерінің ақаусыз жай-күйін бақылаумен және ұстаумен;

10) мекемелердің, кәсіпорындар мен ұйымдардың әуеайлақ маңындағы аумаққа әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін объектілерді орналастыру жөніндегі қызметін бақылаумен жүзеге асырылады.

Ескерту. 208-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

209. Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың ықпал етуін (оқшаулауды) болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 10-қосымшада мазмұндалған.

6-параграф. Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

Ескерту. 6-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

210. Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар:

1) ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету құралдары операторларының әуе кемелерінің экипаждарына және ұшуды басқару тобының персоналына деректер берудегі кателері;

2) радиолокациялық станция антеннасының үш және одан да көп айналымы ішінде, сондай-ақ нысанаға бағыттаудың соңғы кезеңінде авиацияны басқару пункттерінің жұмыс орындарына радиолокациялық ақпаратты беруді тоқтату;

3) ұшуда ұшып тексерілмеген байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын пайдалану;

4) ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету құралдары операторының "Апат" деген сигналға назар аудармауы немесе оны екі минуттан астам уақытқа кешіктіріп беруі;

5) жеке құрамның ұшу экипаждарына және ұшуды басқару тобының персоналына ақпарат беруді тоқтатуға (немесе оны бұрмалауға) әкеп соқтыратын ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын қосу бойынша білікті әрекет етпеуі;

6) ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасызету құралдарының электрмен қоректендіру жүйесіндегі істен шығу, автономды қоректендіру көздерінің уақтылы қосылмауы;

7) ұшу уақытында байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының істен шығуы болып табылады.

Ескерту. 210-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

211. Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторларды болғызбау:

1) әуеайлақтарды инфрақұрылыммен және байланыс және РТҚқұралдарымен жабдықтауды, жеке құрамды даярлауды және техниканы ұшуды қамтамасыз етуге дайындауды регламенттейтін басшылық құжаттардың талаптарын сақтаумен;

2) жеке құрамның кәсіби даярлығы және жаттыққандығы деңгейін арттырумен;

3) жеке құрамның өз міндеттерін, оның ішінде ерекше жағдайларда орындауға әзірлігін ұдайы бақылаумен;

4) ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын дайындау сапасын арттырумен;

5) басқару, навигациялау мен қону объектілерін энергиямен жабдықтау жүйесін жетілдірумен (көп реттік резервке қоюмен);

6) ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету бөлімшелерін қажетті қосалқы бөлшектермен, шығыс материалдарымен, агрегаттың, блоктармен жиынтықтаушы бұйымдардың ауыспалы қорымен қамтамасыз етумен;

7) ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының техникалық ақаусыздығын және дұрыстығын тиімді бақылаумен;

8) ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының жиі қайталанатын істен шығуынансақтандыру жөніндегі іс-шараларды орындаумен жүзеге асырылады.

Ескерту. 211-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

212. Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың ықпал етуін болғызбау (оқшаулау) үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 11-қосымшада мазмұндалған.

Ескерту. 212-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-параграф. Ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етудегі
қауіпті факторлар және оларды жою жөніндегі іс-шаралар

213. Ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар:

1) ауа райы болжамдарындағы қателіктер және ұшуға басшылық жасау тобы персоналын және ұшқыш құрамын ауа райының қауіпті құбылыстары туралы уақтылы хабардар етпеу;

2) авиациялық бөлімдер (бөлімшелер) командирлерінің, олардың орынбасарлары мен ұшуға басшылық жасау тобы персоналының күрделі метеорологиялық жағдайларды елемеуі, әуе кемелері экипажын олардың даярлық деңгейіне және ұшу міндеттерін орындау сипатына сәйкес келмейтін метеорологиялық жағдайларда ұшуға жіберу;

3) ауа райын радиолокациялық және әуеден барлауды қанағаттанғысыз ұйымдастыру, әуе кемелері экипажынан ауа райы туралы объективті емес ақпарат;

4) олардың даярлық деңгейіне сәйкес келмейтін метеорологиялық жағдайға түскен кезде әуе кемелері экипажы іс-қимылдарындағы қателіктер;

5) ұшуды қанағаттанарлықсыз орнитологиялық қамтамасыз ету;

6) әуеайлақты метеорологиялық жабдықпен техникалық жарақтандырудың белгіленген минимумға сәйкес келмеуі болып табылады.

214. Ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторларды болғызбау:

1) метеорологиялық қызмет мамандарының ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі басшылық құжаттардың талаптарын уақтылы орындауымен;

2) метеорологиялық қызмет мамандарының кәсіби деңгейін ұдайы жетілдірумен;

3) ұшқыш құрамын және ұшуға басшылық жасау тобының персоналын метерологиялық жағдайды бағалау мен талдауға, ауа райының қауіпті құбылыстарын анықтауға, ауа райы нашарлаған кезде немесе әуе кемелерінің экипаждары ауа райының қауіпті құбылыстары аймағына тап болған кезде білікті іс-қимылдарға оқытып-үйретумен;

4) ауа райын радиолокациялық, әуеден барлау және толық барлауды объективті және уақтылы жүргізумен;

5) басқару органында метеорологиялық ақпарат алмасу жүйесін жетілдіру жөніндегі шараларды уақтылы қабылдаумен;

6) метеорологиялық бөлімшелерді қажетті дауылдық шеңбердегі метеорологиялық станциялары бар байланыс арналарымен қамтамасыз етумен;

7) әуеайлақтарды қазіргі заманғы ұшуды техникалық метеорологиялық құралдармен және құстарды үркіту құралдарымен жабдықтаумен жүзеге асырылады.

215. Ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың ықпал етуін (оқшаулауды) болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққа 12-қосымшада мазмұндалған.

8-параграф. Ұшуды медициналық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар және оларды
жою жөніндегі іс-шаралар

216. Ұшуды медициналық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар:

1) әуе кемесі экипажы мүшелерінің медициналық тексерусіз, сырқаттанған жай-күйде медициналық бақылаудан кейін, мерізімі өтіп кеткен дәрігерлік-ұшқыш комиссиясының қорытындысымен ұшып шығуы;

2) ұшуалды еңбек, демалыс және тамақтану режимін ұтымды ұйымдастырмау немесе сақтамау;

3) әуе кемесі экипажы мүшелерінің алкогольдік ішімдіктерді тұтынуы, есірткі және психотроптық заттарды қолдануы;

4) ұшу жүктемесін ұтымды нормаламау салдарынан ұшқыш құрамы жұмыс қабілетінің төмендеуі;

5) ұшу міндеттерінде көзделген қорғаныш керек-жарағынсыз әуе кемесі экипажының ұшуды орындауы;

6) қорғаныш керек-жарағының және оттегі-тыныс алу аппаратурасын дұрыс пайдаланбау немесе олардың ақаулы болуы;

7) ұшу уақытында әуеайлақта санитариялық көліктің болмауы және/немесе мақсаты бойынша пайдаланбау;

8) ұшуда туындаған немесе ұшуалды медициналық тексеру уақытында анықталмаған ұшқыштың (экипаж мүшесінің) денсаулық жағдайының бұзылуы, жұмыс қабілетінің күрт төмендеуі;

9) әуе кемесі экипажы мүшелерінің психологиялық үйлесімсіздігі;

10) тұрмыстық және кәсіби факторлардың (отбасылық-тұрмыстық, қызметтік) психикалық зақымдаумен ықпал етуі;

11) ұшу факторларының және әуе кемесі кабинасындағы қолайсыз гигиеналық жағдайлардың организмге ықпал етуі (артық жүктеме, шайқалу, гипоксия, барометрлік қысымның төмендеуі және жарылу декомпрессиясы, кабина ауасына бөгде қосындылардың түсуі, ұтымсыз температура режимі);

12) әуе кемесінің оттегі жүйесіне сұрыпталмаған оттегі құю болып табылады.

Ескерту. 216-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

217. Ұшуды медициналық қамтамасыз етуде қауіпті факторларды болғызбау:

1) ұшуды медициналық қамтамасыз ету жөніндегі басшы құжаттардың талаптарын уақтылы орындаумен;

2) медициналық қызмет мамандарының авиациялық медицина мамандығы бойынша кәсіби деңгейін ұдайы жетілдірумен;

3) ұшқыш құрамын авиациялық медицина мәселесі бойынша оқытып-үйретумен;

4) медициналық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру жөніндегі шараларды уақтылы қабылдаумен;

5) медициналық қызметті қажетті медициналық мүлікпен және медициналық техникамен қамтамасыз етумен іске асырылады.

218. Ұшуды медициналық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың ықпал етуін (оқшаулауды) болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі осы Нұсқаулыққ 13-қосымшада мазмұндалған.

6-тарау. Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша өзара іс-қимыл

219. Ұшу қауіпсіздігі органдары қарамағында мемлекеттік авиацияның әуе кемелері бар мемлекеттік органдардың құрылымдық бөлімшелерімен, сондай-ақ қызметі ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған ұйымдармен өзара іс-қимылда өздеріне жүктелген міндеттерді шешеді.

220. Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша өзара іс-қимылды ұйымдастыру мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органына жүктеледі.

221. Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органының басшысы:

1) Қазақстан Республикасының Қорғаныс министріне жыл сайын 15 ақпанға дейін өткен күнтізбелік жыл үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы ұшу қауіпсіздігінің жай-күйі туралы баяндайды;

2) мемлекеттік авиацияның басқару органдарына жыл сайын 20 ақпанға дейін өткен күнтізбелік жыл үшін ұшу қауіпсіздігінің жай-күйі туралы ақпаратты және авиациялық оқиғаларды болғызбау және авиациялық оқыс оқиғалардың қайталануын болдырмау жөніндегі ұсынымдарды ұсынады.

Ескерту. 221-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

222. Мемлекеттік авиацияның басқару органдары мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органына:

1) 25 желтоқсанға дейін ағымдағы жыл үшін мемлекеттік авиацияның басқару органдарында және авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін тексерулер кезінде анықталған кемшіліктерді жою жөнінде қабылданған шаралар туралы ақпаратты;

2) күн сайын сағат 08.00-ге дейін авиацияның жұмыс жоспарынан үзінді-көшірмелерді және өткен тәуліктегі ұшу нәтижелері туралы ақпаратты, мемлекеттік авиацияның әуе кеңістігін пайдаланудың тәуліктік жоспарын;

3) сағат сайын мемлекеттік авиацияның әуе кемелері пайдаланатын әуеайлақтар бойынша нақты метеорологиялық ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 222-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

222-1. Авиациялық бөлімдер мемлекеттік авиацияның басқару органына:

1) ай сайын 5-і күніне дейін осы Нұсқаулыққа 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша өткен ай үшін әскери бөлімнің ұшу қауіпсіздігі жай-күйін және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметті талдауды;

2) ай сайын 5-і күніне дейін мемлекеттік авиация әуе кемелерінің техникалық жай-күйі туралы мәліметтерді, өткен айда анықталған авиациялық техниканың ақаулықтарын есепке алу бланкілерінің көшірмесін;

3) күн сайын сағат 17.00-ге дейін келесі тәулікке арналған жоспарлы ұшу кестелерін. Бірнеше ұшу ауысымы жоспарланған кездеұшу аяқталғаннан кейін бір сағат ішінде соңғы ұшу кестесін;

4) күн сайын ұшу аяқталғаннан кейін бір сағат ішінде (ауызша) авиация жұмыс жоспарының орындалмауына әкеп соқтырған әуе кемелерінің істен шығуы және ұшуды қамтамасыз етудегі кемшіліктер туралы және авиациялық оқыс оқиғалар туралы ақпаратты;

5) авиациялық оқиғалар және елеулі авиациялық оқыс оқиғалар туралы дереу ауызша баяндауды ұсынады.

Ескерту. 222-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-тарау. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды ақпараттық қамтамасыз ету

223. Ақпараттық қамтамасыз ету:

1) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі ақпаратты жинауды, талдауды, әзірлеуді және жеткізуді;

2) ақпараттық материалдарды;

3) ақпаратты жеткізу және жинау құралдарын;

4) ақпарат корреспонденттерін және адресаттарын;

5) ақпараттық деректер қорын қамтиды.

Ескерту. 223-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

224. Ақпараттық қамтамасыз етудің негізгі міндеттері:

1) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі ақпаратты жинау және талдау;

2) ұшу қауіпсіздігі бойынша ақпараттық-талдау құжаттарын әзірлеу және басқару органдарына, авиациялық бөлімдерге (қамтамасыз ету бөлімдеріне) сондай ақ басқа да мүдделі ұйымдарға сұрау салу бойынша ұсыну;

3) мемлекеттік авиацияның басқару органдарын, авиациялық бөлімдерін (қамтамасыз ету бөлімдерін) орын алған авиациялық оқиғалар, оларды тергеп-тексеру қорытындылары, авиациялық қызметте анықталған қауіпті факторлар (қатер факторлары) туралы жедел және кезең-кезеңімен ақпараттандыру болып табылады.

Ескерту. 224-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

225. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастыру мемлекеттік авиацияның органдарының құрылымдық бөлімшелерінжәне қызметі ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты басқа да ұйымдардытарта отырып, мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органына жүктеледі.

Ескерту. 225-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

226. Ақпараттық-талдау құжаттарына авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметке ықпал ету үшін қажетті ұшу қауіпсіздігі бойынша ақпарат қамтылғанактілер, анықтама-баяндамалар,ұсынымдар, ұсыныстар, қызметтік хаттар мен басқа да құжаттар жатады.

Ескерту. 226-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

227. Мемлекеттік авиацияның басқару органына, авиациялық бөлімге, қамтамасыз ету бөліміне авиациялық оқиға (авиациялық инцидент) туралы ақпарат келіп түскен кезде командир (бастық):

1) ақпаратты өзі зерделейді;

2) бағынысты органда (бағынысты бөлімде) ұшу қауіпсіздігі жөніндегі істің ағымдағы жай-күйін бағалайды;

3) көрсетілген ұсынымдарды орындау жөніндегі жұмыстарды орындаушыларды, негізгі бағыттарды, мазмұнын, көлемін және мерзімін айқындайды;

4) жеке құраммен оған қатысты бөлігінде ақпаратты зерделеу уақыты мен орнын белгілейді.

228. Мемлекеттік авиацияның басқару органдарында әзірленетін ұшуды ұйымдастыру, жасау және қамтамасыз ету жөніндегі құжаттардың жобалары мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органымен келісіледі.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 1-қосымша
	Нысан

Қатер факторлары туралы ескертулерді есепке алу журналы

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

	20___ ж. "___" ____________ басталды
	20___ ж. "___" ____________ аяқталды

Журналды жүргізуге жауапты____________________________________ Бірінші беті

Р/с №	Шығыс №	Қатер деңгейі	Қатер деңгейіненегіз болған қауіпті факторлар тізбесі
1	2	3	4

Екінші беті

Ұшу қауіпсіздігі органы басшысының қатер деңгейін төмендету жөніндегі ұсыныстары.Әскери атағы, Т.А.Ә. (бар болған кезде), қолы	Командирдің қатер деңгейін төмендету жөніндегі нұсқаулары.Әскери атағы, Т.А.Ә. (бар болған кезде), қолы	Командирдің нұсқауларын орындау туралы белгі
5	6	7

Журналды жүргізу бойынша нұсқаулар:

1. Журнал басқару органының, авиациялық бөлімдердің ұшу қауіпсіздігі органдарында, қамтамасыз ету бөлімдерінің штабтарында жүргізіледі.

2. №2 бағанда жоғары тұрған ұшу қауіпсіздігі органында қатер факторы туралы ескертуді әзірлеген кезде шығыс тіркеу нөмірі жазылады немесе авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) ескертуді әзірлеген кезде кіріс тіркеу нөмірі жазылады.

3. № 3 бағанда осы бұйрықтың 59-тармағына сәйкес қатер деңгейін бағалау жүзеге асырылады.

4. 4,5,6-бағандар қауіпті факторларды, ұсыныстар мен нұсқауларды нақтылаумен бағандардың атауына сәйкес толтырылады.

5. 7-баған күнін, әскери атағын, орындаушының (қауіпсіздік органы басшысының) қолын және оның ТАӘ, сондай-ақ, егер профилактикалық іс-шаралардың орындалуын бақылауоның бар болуын білдіретін құжаттың (баянат, акт, баяндама) тіркеу нөмірін қоюмен "орындалды (жойылды)" деген белгімен толтырылады.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 2-қосымша
	Нысан

Жоспарланған профилактикалық іс-шаралар тізбесі
(Бағдарламаның төртінші бөлімі)

Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Р/с№

Іс-шаралар атауы

Кім тартылады

Кім өткізеді

Өткізу орны

Іс-шараларды өткізу мерзімдері

Өткізу нәтижелері

қаңтар

ақпан

наурыз

сәуір

мамыр

маусым

шілде

тамыз

қыркүйек

қазан

қараша

желтоқсан

1-бөлім. Ұйымдастыру іс-шаралары

басқару органдары үшін

1.

Ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін және авиациялық оқиғаларды (бұдан әрі – АО) болдырмау бойынша жұмысты кешенді тексеру

тексерілетін авиациялық бөлім

басқару органының комиссиясы (Қазақстан Республикасымемлекеттік авиациялық қауіпсіздік органы)

тұрақты дислокация пункті

2.

Ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін және АО-ны болдырмау бойынша жұмысты тақырыптық тексеру

тексерілетін қамтамасыз ету бөлімі

3.

Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі әдістемелік кеңестер

басқару органың (бұдан әрі – БО) басшылық құрамы

БО

БО басшысының нұсқауы бойынша

4.

Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі конференцияға дайындалу және өткізу

БО басшысының шешімімен

БО

5.

Ұшу қауіпсіздігі бойынша әдістемелік жиын

ұшу қауіпсіздігі мамандары

БО

6.

Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша әдістемелік кеңес

кеңес мүшелері, БО басшылық құрамы

кеңес төрағасы

әдістемелік кеңестің жұмыс жоспарына сәйкес және/немесе БО басшысының нұсқауы бойынша

7.

Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша иесі көрсетілмеген сауалнаманы ұйымдастыру және жүргізу

авиациялық персонал

БО

инспекциялау барысында

авиациялық бөлімдер үшін

8.

Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі конференцияға дайындалу және қатысу

авиациялық персонал

БО

БО (Нұр-Сұлтан қ.)

9.

Ұшу-техникалық конференцияға дайындалу және өткізу

басшылық құрам, авиациялық персонал

бөлім командирі

сынып

10.

Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша әдістемелік кеңес

11.

Ұшу қауіпсіздігі бойынша әдістемелік жиынға қатысу

2-бөлім. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметті ұйымдастыру

1. Авиациялық оқиғаларды болғызбау бойынша жұмысты жоспарлау

12.

АО болғызбау бағдарламасын әзірлеу және бекіту

басшылық құрам

қауіпсіздік бөлімінің бастығы

қауіпсіздік бөлімі

30 дейін

13.

Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту

14.

Авиациялық жүйенің жай-күйін сипаттайтын факторларды талдау және есепке алу (жеке құрам санаттарының даярлық деңгейі мен жаттыққандығы; авиациялық техниканың, ұшуларға жерүсті қызмет көрсету құралдарының, әуеайлақтың, оқу материалды-техникалық базаның; бөлінген құралдардың жай-күйі және т.б.)

міндеттерді жоспарлау және орындау барысында ұдайы

2. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі негізгі профилактикалық іс-шаралар

15.

Ұшу қауіпсіздігі бойынша жедел ақпаратты зерделеу және жеткізу

авиациялық персонал

бөлім командирі, ұшулар қауіпсіздігін бөлімінің бастығы

сынып

келіп түсуіне қарай зерделеукезекті ұшу ауысымына жеткізу

16.

Ұшу қауіпсіздігі бойынша кезеңдік ақпаратты зерделеу және жеткізу

келіп түскеннен кейін бір апта мерзімде

17.

Жауынгерлік даярлық курсының жаттығуларын, нақты ұшуларды (командирлік, оқу жаттығу ұшулар нұсқасы бойынша және т.б.), нақты ұшуларға ұшудың жеке кезеңдерін орындау кезінде қауіпсіздік шараларын әзірлеу

ұдайы: ұшуалды нұсқаулықта міндетті қоюда алдын ала дайындық кезеңінде, ұшуалды дайындық кезеңінде жеткізумен

18.

Апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету бойынша кешенді жаттықтыруды ұйымдастыру және өткізу

19.

Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар:

ұшқыш құрамы, ұшуды басқарушы тобы (бұдан әрі – ҰБТ), басқару пункті

бөлім командирі

сынып

ай сайын ұшуға жалпы дайындық күндері (қамтамасыз ету бөлімдері үшін кәсіби даярлық күндері)

1)

Тақырып: "АО мен авиациялық оқыс оқиғалар (бұдан әрі – АОО) мән-жайлары мен себептерін талдау,

20.

Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар:

қамтамасыз ету мамандары

бөлім командирі

сынып

Тоқсан сайын ұшуға жалпы дайындық күндері (қамтамасыз ету бөлімдері үшін кәсіби даярлық күндері)

1)

Тақырып: "Ұшуды қамтамасыз етудегі кемшіліктерге байланысты АО мен АОО-ның мән-жайлары мен себептерін талдау (ұшуды қамтамасыз ету түрлері бойынша)"

21.

Ұшқыш құрамын, ұшуды басқарушы тобының персоналын ұшуда ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға даярлау және тексеру

1)

Авиациялық техника істен шыққан және ерекше жағдай туындаған кездегі іс-қимылдар бойынша тренажерларда және/немесе әуе кемелерінің кабиналарында практикалық сабақтарды ұйымдастыру және өткізу

ұшқыш құрамы

нұсқаушылар құрамы

трена- жер, әуе кемесінің кабина сы

алдын ала және ұшуалды даярлық күндері

3. АО мен АОО-ның белгілі себептер топтары бойынша қайталануынболғызбау жөніндегі профилактикалық іс-шаралар

22.

Ұшудыұйымдастырудағы және оған басшылық жасаудағы (әуе қозғалысын басқарудағы) бұзушылықтардан:

1)

ұшуды басқарушы тобының персоналымен жиындар өткізу

23.

Әуе кемелерінің әуеде соқтығысуынан:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен елеулі авиациялық оқыс оқиғалар (бұдан әрі – ЕАОО) талдау

24.

Әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен ЕАОО-ны талдау

25.

Кеңістіктік бейімделуді жоғалтудан, ұшақтардың құлауынан және иірімге түсіп қалуынан, тікұшақтардың сол жаққаөздігінен айналуға түсуінен

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен ЕАОО-ны талдау

26.

Ұшып шығудағы және қонудағы қателіктерден:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен ЕАОО-ны талдау

27.

Ауа райының қауіпті құбылыстарына түсуінен:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен ЕАОО-ны талдау

28.

Пайдалану шектеулерінен асып кетуден:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО менЕАОО-ны талдау

29.

Әуе кемелерінің ұшуда істен шығуынан:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен ЕАОО-ны талдау

30.

Жауынгерлік қолдануға және ұшуды орындау барысындағы қателіктерден (әуе нысандарына тосқауылдары мен шабуылдары, маневрлік әуе шабуылдыры, жерүсті нысандарына (теңіз нысандарына) шабуылдары) және ұшу-тактикалық жаттығулар:

1)

Соңғы 5 жылдағы АО мен ЕАОО-ны талдау

31.

Әуекемелерінің жаңа типтерін және ұшу даярлығының жаңа түрлерін (мұндай міндет бар болған кезде) меңгерген кезде авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды болғызбау жөніндегі іс-шаралар:

1)

Әуе кемесінің осы типін пайдалану кезінде АО мен ЕАОО-ны талдау

4. Қамтамасыз ету түрлері бойынша қауіпті факторлардың ықпал етуін болдырмау үшін негізгі профилактикалық іс-шаралар:

32.

Ұшуды инженерлік-авиациялық қамтамасыз етуде:

1)

Соңғы 5 жылдағы инженерлік-техникалық қамтамасыз ету кемшіліктері салдарынан болған АО мен АОО-ны талдау

33.

Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етуде (бұдан әрі – ӘТҚ):

1)

Соңғы 5 жылдағы ӘТҚ-дағы кемшіліктерден АО мен АОО-ны талдау

………………………..

34.

Ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз етуде:

1)

Ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын пайдалануды ұйымдастыру (техникалық қызмет көрсетуді жүргізу)

35.

Ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етуде

1)

Соңғы 5 жылдағы ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етудегі кемшіліктерден АО мен АОО-ны талдау

36.

Ұшуды медициналық қамтамасыз етуде (әуе кемесінің экипажы мүшелерінің, ұшуды басқарушы тобының персоналының, жерүсті мамандарының ұшуда жұмысқа қабілеттілігінің төмендеуінен (көңіл-күйінің нашарлауынан) авиациялық жағдайды болғызбау)

1)

Комиссияаралық кезеңде ұшқыш құрамының денсаулық жағдайындинамикалық дәрігерлік бақылау

ұдайы

3-бөлім. Ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін және авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметті талдау

37.

Авиациялық техниканың сенімділігін талдау

тоқсан сайын авиациялық бөлімдер үшін, кезең үшін жедел-тактикалық деңгей үшін, бір жыл үшін БО үшін

38.

Объективтік бақылау материалдары бойынша ұшу тапсырмаларын орындау сапасын талдау

39.

Авиациялық оқыс оқиғаларды талдау (бұзушылықтар және қате іс-қимылдар)

40.

Ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін және АО-ны болғызбау жөніндегі қызметті талдау

4-бөлім. Қосымша іс-шаралар және арнайы сабақтар (қауіпті факторларды анықтау барысында)

41.

42.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 3-қосымша

Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөнінде ұсынылатын іс-шаралар тізбесі

1. Мемлекеттік авиация басқару органында:

1) әуеде әуе кемелерінің қақтығысуларынан:

соңғы 5 жылда авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдауды әзірлеу және сабақтар жетекшісін даярлау;

Әуе қозғалысын басқару орталығымен және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің Бас командалық пунктімен тікелей байланысты қамтамасыз ету;

2) әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан:

соңғы 5 жылдағы авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдауды әзірлеу және сабақтар жетекшісін даярлау;

әуеайлақтар аудандарында барынша төмен қауіпсіз биіктіктер есептерінің дұрыстығын нақтылау – жыл сайын;

ұшқыш құрамынан, ұшуға басшылық жасау тобының адамдарынан, басқару пункттері есептоптарынан ұшу ауданы бойынша білімін және барынша төмен қауіпсіз биіктіктер есептерінің тәртібін тексеру – жылына 1 реттен сиретпей;

3) әуе кемесінің айналып төмен құлдилауынан және құлауынан:

соңғы 5 жылдағы авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдауды әзірлеу және сабақтар жетекшісін даярлау;

объективті бақылау материалдары бойынша авиациялық бөлімдердің басшылық құрамының ұшуды басқару техникасының сапасын талдау – айына 1 рет;

ұшу-әдістемелік дағдылар деңгейін айқындау үшін нұсқаушыларды практикалық ұшуда тексеру – жылына 1 рет;

4) ұшып шығудағы және қонудағы қателерден:

соңғы 5 жылдағы авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдауды әзірлеу және сабақтар жетекшісін даярлау;

5) ауа-райының қауіпті құбылыстарына түсуден:

метеорологиялық қамтамасыз ету жай-күйін талдау және оның сапасын арттыру жөніндегі шаралар – айына 1 рет;

басшылық құрамның ауа-райын дұрыс бағаламауына байланысты авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдау бойынша сабақтар өткізу – жылына 2 рет;

6) пайдалану шектеулерінен асып кетуден:

соңғы 5 жылдағы авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдауды әзірлеу және сабақтар жетекшісін даярлау;

7) жауынгерлік қолдануды және ұшу-тактикалық оқу-жаттығуларды орындау барысындағы қателерден:

соңғы 5 жылдағы авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдауды әзірлеу және сабақтар жетекшісін даярлау;

әуе кемелері – кедергі қоюшыларды пайдаланумен және ұшу-тактикалық оқу-жаттығуға даярлық кезеңінде шектеулі радиоалмасу жағдайларында ұшу ауысымдарын жүргізуді ұйымдастыру;

ұшу-тактикалық оқу-жаттығуға дайындық кезеңінде ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен, басқару пункттері есептоптарымен жауынгерлік қолдануды және ұшу-тактикалық оқу-жаттығуларды орындау кезінде болған авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдау бойынша сабақтар.

2. Авиациялық бөлімде:

1) әуеде әуе кемелерінің қақтығысуынан:

топтық ұшу алдында авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдау бойынша семинар өткізу – жылына 2 реттен сиретпей;

басшылық құраммен "ұшуды жерде жүріп жаттығу" көрсету тренажын өткізу –жылына 1 реттен сиретпей;

алдын ала даярлық кезеңінде жоспарлау кестесынің жаттығулары бойынша "ұшуды жерде жүріп жаттығу" тренажын өткізу;

2) әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан:

ұшқыш құрамымен, ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттердің себептерін зерделеу бойынша семинар өткізу – оқыту кезеңінде 1 рет;

басқару пункттерінде орнатылған радиолокациялық құралдарды пайдалану тәртібін нақтылау – жыл сайын;

3) әуе кемесінің айналып төмен құлдилауынан және құлауынан:

объективті бақылау материалдары бойынша авиациялық бөлімдердің басшылық ұшқыш құрамының ұшуды басқару техникасының сапасын талдау – айына 1 рет;

4) әуе кемесінің ауа-райының қауіпті құбылыстарына түсуінен:

ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен ауа-райы жағдайларын бағалау әдістемесі, ауа-райын барлауды және алдын ала барлауды жүргізу бойынша практикалық сабақтар өткізу – оқыту кезеңінде 1 рет;

5) әуе кемелерін пайдалану шектеулерін асып кетуден:

әуе кемелерінің шектеулерден асып кетуі болған авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдау бойынша семинар өткізу – оқыту кезеңінде 1 рет;

6) оқу-жаттығулар барысындағы қателерден:

ұшу-тактикалық оқу-жаттығу тақырыбына және тікелей ұшу алдында ұшу қауіпсіздігі мәселелерін пысықтауға сәйкес лездемелер мен топтық жаттығулар өткізу;

ұшу-тактикалық оқу-жаттығуларға қатысатын әуе кемелерін эшелондау және қонуға кіру тәртібін айқындау;

7) тікұшақтардың сол жаққа (оң жаққа) өздігінен айналуға түсуінен:

ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар – оқыту кезеңінде 1 рет;

ұшқыш құрамымен тренаждар – ай сайын.

3. Авиациялық бөлім командирі орынбасарлары:

1) әуе кемелерінің әуеде қақтығысуынан:

ұшудың барлық кезеңдерінде әдістемелік әзірлемелерде қауіпті жақындасулар мен қақтығысуларды болғызбау жөнінде қауіпсіздік шараларын айқындау – жыл сайын;

2) әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан:

ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен биіктік өлшеуіштері мен қону жүйесінің тасымалды индикаторларын пайдалану бойынша тренаждар өткізу – алдын ала даярлық күндерінде;

3) әуе кемесінің айналып төмен құлдилауынан және құлауынан:

соңғы 5 жылдағы авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдау бойынша семинар өткізу – жылына 2 рет;

практикалық есептермен әуе кемелерінің маневр жасау мүмкіндіктерінің физикалық мәнін зерделеу бойынша сабақтар өткізу – жылына 2 рет;

ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен "Ұшқыштың (экипаждың) айналып төмен құлдилауы және иірімге құлауы кезіндегі іс-қимылы, іс-қимылдардың аэродинамикалық негіздемесі" тақырыбында семинар өткізу – тоқсанына 1 рет;

ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен "Ұшқыштың (экипаждың) пилотаж фигураларын орындау кезіндегі ауытқуларды түзету бойынша іс-қимылы, іс-қимылдардың аэродинамикалық негіздемесі" тақырыбында семинар өткізу – тоқсанына 1 рет;

ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен "Ұшқыштың (экипаждың) кеңістік бағдарын жоғалтуы кезіндегі іс-қимылы, аспаптар бойынша қонуға кіру кезінде ауытқуларды түзетулер іс-қимылдарының аэродинамикалық негіздемесі" тақырыбында семинар өткізу – тоқсанына 1 рет;

4) әуе кемелерінің ауа-райының қауіпті құбылысына түсуінен:

әдістемелік схемаларда ауа-райына барлау жүргкізу тәртібін нақтылау, әрбір тапсырма үшін метеоэлементтердің шектес мәндерін айқындау – жылына 1 рет;

метеорологиялық аспаптардың жай-күйін тексеру – тоқсанына 1 рет;

ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен ауа-райының нашарлауы кезіндегі іс-қимылдар бойынша кешенді тренаждар өткізу – алдын ала даярлау күнінде, айына 1 рет;

5) ұшып шығудағы және қонудағы қателерден:

соңғы 5 жылда ұшып шығудағы және қонудағы қателерден болған авиациялық оқиғалар мен маңызды авиациялық инциденттерді талдау бойынша сабақтар өткізу – жылына 1 рет;

ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен "Ұшқыштың (экипаждың) ұшып шығудағы және қонудағы ауытқуларды түзету кезіндегі іс-қимылы, іс-қимылдардың аэродинамикалық негіздемесі" тақырыбында семинар өткізу – тоқсанына 1 рет;

6) әуе кемелерін пайдалану шектеулерінен асып кетуден:

әуе кемелерін пайдалану шектеулерінің физикалық мәнін білуі бойынша сабақтар өткізу және сынақтар қабылдау – кезеңде 1 рет;

авиациялық техниканы жерде және әуеде пайдалану дұрыстығын объективті бақылау материалдары бойынша талдау және бағалау – ұшу ауысымынан кейін;

авиациялық техникада фонарьларды жабу бойынша тренаждар өткізу – парктік күндер.

4. Авиациялық бөлім қызметтерінің бастықтары:

1) әуе кемелерінің әуедегі қақтығысуынан:

ұшуға басшылық жасау тобының персоналынан және басқару пункттерінің есептоптарынан эшелондау қағидалары бойынша сынақтар қабылдау – жылына 2 рет;

ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен, басқару пункттерінің есептоптарымен эшолондау бойынша тренаждар өткізу – ай сайын;

биіктік өлшеуіштерінде әуе кемелерінің түзетулерін ескеруді бақылау;

радиолокациялық станциялардың айнала шолу индикаторларында белгіленген әуе трассаларының эшелондарын түсіру;

ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен қонуға кіру үшін әуе кемелерінің ағындарын құру жөнінде тренаждар өткізу – әрбір ұшу алдында;

2) әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан:

ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен таулы жерлерде ұшу кезіндегі қауіпсіздік шаралары бойынша семинар өткізу – жылына 2 рет;

планшеттер мен айнала шолу индикаторларына барынша төмен қауіпсіз биіктіктер секторларын түсіру;

радиолокациялық станциялардың жабу секторлары схемаларының болуын тексеру;

3) жауынгерлік қолдану және ұшу-тактикалық жаттығуларды орындау барысындағы қателерден:

ұшқыш құрамымен, басқару пункттері есептоптарымен және ұшуға басшылық жасау тобының персоналымен оқу-жаттығуларда және жауынгерлік даярлықты тексерулерде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі нұсқауларды зерделеу.

5. Авиациялық эскадрильялар командирлері:

1) әуе кемелерінің әуеде қақтығысуынан:

қателер жіберген ұшқышты анықтау, жаттыққандығын айқындау, одан әрі әдістемелік кеңесте баяндаумен топтық ұшуда барынша ұзақ үзілістерді белгілеу – жылына 1 реттен сиретпей;

топтық ұшу қағидалары бойынша сынақтар қабылдау – жылына 2 рет;

алдын ала даярлықта және ұшу алдында жетекшіні жоғалту кезінде сақ болу тәртібі мен дұрыс іс-қимылдар жөнінде тренаждар өткізу;

2) әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан:

ұшқыш құрамынан көзбен ұшу қағидалары және аспаптар бойынша ұшуға ауысу тәртібі бойынша сынақтар қабылдау – жылына 2 рет;

3) әуе кемесінің айналып төмен құлдилауынан және құлауынан:

құлдилау және терең спиральдар белгілерін анықтау және бұл ретте іс-қимылдар бойынша тренаждар өткізу – алдын ала даярлық күндері;

әуе кемелерінің тұрақтылығы және оларды басқару ерекшеліктері бойынша семинар өткізу – жылына 2 рет;

кейіннен әдістемелік кеңесте баяндаумен ұшқыш құрамының объективті бақылау материалдары бойынша күрделі (жоғары) пилотажды орындауда жаттыққандығын бағалау – жылына 1 рет.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 4-қосымша

Әзірленетін құжаттар мен жүргізілетін іс-шаралар тізбесі

Ескерту. 4-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Р/с №	Құжаттың, іс-шараның атауы	Әзірлеу (өткізу) жиілігі				Әзірлеу үшін негіз
		жыл	кезең	тоқсан	ай
Мемлекеттік авиацияны басқару органдарында
1.	Бағдарлама	+				Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 24 тамыздағы № 486 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулық (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15801 болып тіркелген) (бұдан әрі – Нұсқаулық)
2.	Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі конференция	+				Нұсқаулық
3.	Профилактикалық іс-шаралар жоспарлары	Әуе кемесін зақымдаумен болған авиациялық оқиғаларды және елеулі авиациялық оқыс оқиғалардытергеп-тексеру нәтижелері бойынша				Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2015 жылғы 18 наурыздағы № 145 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10821 болып тіркелген) (бұдан әрі – Қағидалар)
4.	Басқару органына қатысты бөлігінде анықталған бұзушылықтарды жою үшін қабылданған шаралар туралы ақпарат (жоспар)	Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органы комиссиясының тексеру нәтижелері бойынша				Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 7 тамыздағы № 424 бұйрығымен бекітілген Ұшу қауіпсіздігі мәселелері бойынша мемлекеттік авиацияның қызметіне мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүргізу қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15928 болып тіркелген) (бұдан әрі – Бақылау және қадағалау қағидалары)
5.	Ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін бағалау бойынша қорытындылар шығару бөлімі		+			Нұсқаулық
6.	Авиациялық техниканың сенімділігін кезең-кезеңімен талдау		+			Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2019 жылғы 19 тамыздағы № 634қбпү бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы инженерлік –авиациялық қамтамасыз ету қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19303 болып тіркелген) (бұдан әрі – ИАҚҚ)
7.	Соңғы 5 жылда авиациялық оқиғалар мен елеулі авиациялық оқыс оқиғалардыталдау материалдары	+				Нұсқаулық
Авиациялық бөлімдерде
1.	Бағдарлама	+				Нұсқаулық
2.	Маусымдық пайдалану ерекшеліктері бойынша ұшу-техникалық конференция		+			Нұсқаулық
3.	Ұшу қауіпсіздігі мәселелері жөніндегі әдістемелік кеңестер материалдары	Ұзақ үзілістерден кейін ұшқыш құрамын қатарға енгізу кезінде, әуе кемелерінің жаңа типтерін меңгеру, ұшу даярлығының жаңа түрлерін меңгеру кезінде				Ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық
4.	Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі арнайы сабақтар				+	Нұсқаулық
5.	Авиациялық оқыс оқиғалардыталқылау (талдау)	тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін				Қағидалар
6.	Авиациялық техниканың сенімділігін кезең-кезеңімен талдау			+		ИАҚҚ
7.	Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегііс-шаралар жоспары				+	Нұсқаулық
8.	Объективті бақылау материалдары бойынша ұшу тапсырмаларын орындау сапасын талдау	Ұдайы				Нұсқаулық
9.	Бөлім командирінің бірінші топтағы фактор-себептер бойынша анықталған авиациялық оқыс оқиғалардытергеп-тексеру нәтижелері бойынша бұйрықтары	тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін				Қағидалар
10.	Ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау бойынша қорытынды шығару бөлімі				+	Нұсқаулық
11.	Профилактикалық іс-шаралар жоспарлары	Авиациялық бөлімде болған авиациялық оқыс оқиғалардытергеп-тексеру нәтижелері бойынша				Қағидалар
12.	Авиациялық бөлімге қатысты анықталған бұзушылықтарды жою жоспары	Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органы комиссиясының тексеру нәтижелері бойынша				Бақылау және қадағалау қағидалары
Қамтамасыз ету бөлімдерінде
1.	Бағдарлама	+				Нұсқаулық
2.	Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі арнайы сабақтар			+		Нұсқаулық
3.	Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызмет бойынша қорытынды шығару бөлімі		+			Нұсқаулық
4.	Ұшуды қанағаттанарлықсыз қамтамасыз етуге байланысты авиациялық оқыс оқиғаларды(жерүсті оқиғаларын) талқылау	тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін				Қағидалар
5.	Ұшуқауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегііс-шаралар жоспары		+			Нұсқаулық
6.	Егер жеке құрамның кінәсінен оқиғаларға жол берілсе,бөлім командирінің авиациялық оқыс оқиғалардытергеп-тексеру нәтижелері бойынша бұйрықтары	тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін				Қағидалар
7.	Ұшу қауіпсіздігі бойынша анықталған бұзушылықтарды жою жоспары	Мемлекеттік авиация ұшу қауіпсіздігі органы комиссиясының тексеру нәтижелері бойынша				Бақылау және қадағалау қағидалары

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 4-1-қосымша
	Нысан

Тексерушілердің ескертулерін есепке алу журналы

Ескерту. 4-1-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

№	Тексерушілердің ескертулері	Тексерушінің лауазымы, әскери атағы, қолы, тегі, тексеру күні	Бөлім командирінің нұсқаулары	Күні, орындалғаны туралы белгі
1.
2.

Ескертпе:

1. Журналды мемлекеттік авиация басқару органының (ҚР ҚК ӘҚК ӘӘК қолбасшысынң басқармасы) лауазымды адамдары ұшуды ұйымдастыру, жүргізу және басқару мәселелерінде, қамтамасыз етудің барлық түрлерінде, сондай-ақ комиссиялар құрамынан тыс авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыста ескертулерді анықтаған кезде толтырады.

2. Журналды жүргізуге және сақтауға жауапты – бөлім командирінің ұшу қауіпсіздігі жөніндегі орынбасары (ұшу дайындығы жөніндегі).

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 5-қосымша
	Нысан

______________________ авиациялық бөлімі ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін және авиациялық бөлімнің нөмірі оқиғаларды болғызбау жөніндегі қызметін талдау
(20__ жылғы ____________) есептік ай

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Ұшу даярлығы жоспарын орындаудың негізгі қортындылары:

1) ұшу ауысымдары саны (жоспарланған/орындалған);

2) жалпы ұшу уақыты (жоспарланған/орындалған);

3) міндеттер бойынша жоспарды орындау (нақты орындалған және орындалмаған міндеттер), оларды орындамау міндеттері.

2. Кезең ішіндегі авиациялық оқиғаларды талдау:

1) бір оқиғаға авиациялық оқиғалардың жалпы саны мен ұшу уақыты;

2) санаттар бойынша (авиациялық оқыс оқиғалар, елеулі авиациялық оқыс оқиғалар, әуе кемесін зақымдаумен болған елеулі авиациялық оқыс оқиғалар) бір оқиғаға авиациялық оқиғалар саны мен ұшу уақыты;

3) фактор-себептер топтары бойынша (1-топ, 2-топ, 3-топ) авиациялық оқиғаларды бөлу;

4) авиациялық оқиғаларды ұшу кезеңдері (ұшыру және басқару, ұшып көтерілу және биікті алу, айнала ұшу, маршрут бойынша ұшу, аймақта басқарып ұшу техникасы, топпен ұшып жаттығу, әуе нысаналары бойынша жауынгерлік қолдану, жерүсті және теңіз нысаналары бойынша жауынгерлік қолдану, авиациялық техниканы бақылап ұшу, қонуға кіру, қону, басқару) бойынша бөлу;

5) авиациялық оқиғаларды метеожағдайлар (күндіз: жәй және күрделі метеожағдай, түнде: жәй және күрделі метеожағдай) бойынша бөлу;

6) авиациялық оқиғаларды ұшқыш құрамының сыныптық жіктелуі бойынша бөлу.

3. Авиациялық оқиғалардың бір және сол себептер бойынша қайталануы.

4. Жеке құрамның санаттары бойынша бұзушылықтар мен қате әрекет етуінің жалпы сипаты:

1) жауынгерлік (ұшу) даярлығы нормативтеріне сәйкес қанағаттанарлық бағасына келмейтін ұшудың есептік режімдерінен ауытқу;

2) ұшқыш құрамының ұшу міндеттерін (санын) орындау кезінде қате әрекет етуі және олардың себептері.

5. Қатер факторлары туралы әзірленген ескертулерді талдау:

1) қатердің шекті деңгейі туралы ескерту саны және қолайсыз деңгейі туралы ескерту санын көрсетумен (ескертуді әзірлеу себептерін және қауіпті факторларды жою жөнінде шаралар қабылдауды көрсетумен) ескертулердің жалпы саны;

2) ескертуде көрсетілген жойылмаған қауіпті факторлар тізбесі.

6. Талдау кезеңінде ұшу қауіпсіздігі жай-күйін алдыңғы кезеңдегі мен өткен жылғы ұқсас кезеңмен салыстырмалы талдау.

7. Шешу талап етілетін ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері.

8. Ұшқыш құрамның, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының және жерүсті мамандарының ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша білікті кәсіби әрекет етуінің оң мысалдары.

9. Бөлімдерде және оның әрбір бөлімшелерінде ұшу қауіпсіздігін бағалау түрінде қортынды шығару.

10. Командирдің авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулары.

11. Инженерлік-авиациялық қамтамасыз етуде ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау:

1) авиациялық техникада орындалған жұмыс түрлері

АТ түрі	Регламенттік жұмыстар		Ұшуға даярлық				Парктік күндер	Маусымдық қызмет көрсетуге ауыстыру жөніндегі жұмыстар	Сақтау жөніндегі жұмыстар
	Түрі	Саны	Алдын ала	Ұшуалды	Қайталап ұшуға	Ұшудан кейін

2) авиациялық қозғалтқыштарды ауыстыру (қашан, себебі, негіздемесі, ескертулер мен нәтижелер);

3) мақсатты қарап-тексерулер және тексерулер (қандай, қашан, негіздемесі, ескертулер мен нәтижелер);

4) кезеңдік жұмыстар (қандай, қашан, ескертулер мен нәтижелер);

5) әскери жөндеу (қандай, қашан, себебі, ескертулер мен нәтижелер);

6) өнеркәсіп бюллетеньдері бойынша жұмыстар (қандай, қашан, негіздемесі, ескертулер мен нәтижелер);

7) авиациялық техникада анықталған істен шығулар мен ақаулықтар;

Р/с №	ӘК түрі (борттық №)	Істен шығу күні және жұмыс түрі	Істен шығу сипаттамасы (мән-жайы)	Себебі	Кінәлілік және салдары	Жойылған күні және тәсілдері

8) авиациялық техниканың, тренажерлардың жұмыс істеуі

Әуе кемесінің түрі	Істен шығу саны					атқарымы
	Жалпы	Жерүсті	Әуеде	ӘК-ның істен шығуы себебінен АОО саны	ӘК-ның істен шығуы себебінен елеулі авиациялықоқыс оқиға саны	Жалпы	Жерүсті	Әуеде	Бір істен шығуға	Бір авиациялықоқыс оқиғаға	Бір елеулі авиациялықоқыс оқиғаға

9) істен шығулар мен ақаулықтардан сақтандыру жөніндегі профилактикалық іс-шаралар;

10) авиациялық жою құралдарын қолдану және оларда орындалған жұмыстар:

Авиациялық жою құралдары түрі	Қолданылған саны	Орындалған жұмыстар
		Регламенттік жұмыстар		Қолдануға дайындау	Маусымдық қызмет көрсету
		Түрі	Саны

11) инженерлік-авиациялық қызмет мамандарының технологиялық тәртіпті бұзуы:

Р/с №	Авиациялық техникадағы жұмыс күні және түрі	Бұзушылыққа жол берген маманның лауазымы, әскери атағы, тегі, А.Ә. (бар болған кезде)	Бұзушылық сипаттамасы, себебі және салдары	Бұзушылықтарды жою жөнінде қабылданған шаралар және кінәлілерді жазалау

12) инженерлік-техникалық құрам жүргізген немесе ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі инженерлік-авиациялық қызмет мамандарын тартумен жүргізілген басқа да іс-шаралар;

13) инженерлік-авиациялық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шешімдер талап етілетін мәселелер.

12. Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етуде ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау:

Р/с №	Күні	Ұшуды жерүсті қамтамасыз ету құралдарының істен шығуы, оларды пайдалану кезінде персонал жол берген бұзушылықтар мен олқылықтар	Себебі

1) ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етудегі бұзушылықтар мен олқылықтардан болған авиациялық оқыс оқиғалар;

2) әуеайлақты күтіп-ұстауда және ұшуға дайындауда жіберілген бұзушылықтар;

3) авиациялық отынды қабылдауды, сақтауды және сапасын бақылауды ұйымдастырудағы кемшіліктер;

4) аккумуляторлық зарядтау станцияларының жұмысындағы кемшіліктер (олқылықтар);

5) әуеайлақта автокөлік, ұшуды жерүсті қамтамасыз ету құралдары және жаяу жүргіншілер қозғалысын ұйымдастырудағы бұзушылықтар;

6) әуеайлақты және әуе қозғалысын басқару объектілерін электрмен жабдықтаудағы бұзушылықтар (олқылықтар);

7) әуеайлақ жабындарының техникалық жай-күйі туралы мәліметтер:

Жабын элементінің атауы	Техникалық жай-күйі	Жалпы алаңы	Бар ақаулары	Ақаулар ауқымы (м², м³, қума м)	Жүргізілген жұмыс түрлері (ауыстыру, жөндеу, құю және т.б.)	Жұмыс ауқымы (м², м³, қума м)
Жасанды жабыны бар ұшу-қону жолағы
Магистральды басқару жолы
1,2,3,4-басқару жолдары
Тұрақ орны
Орталық май құю орнының орналасуы
Топырақты ұшу-қону жолағы
Бақылау-жуу пункті
Автомобиль кірме жолдары

Ескертпе: бағандар әрбір жабын элементі бойынша жеке толтырылады.

8) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша әуеайлақтық-техникалық тұрғысынан шешу талап етілетін мәселелер.

13. Ұшу қауіпсіздігінің, ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының жай-күйін талдау

1) ұшуды қамтамасыз ету сапасының көрсеткіштері:

Талдау параметрі	Есептік кезеңде	Өткен кезеңде	Өткен жылдың ұқсас кезеңінде
Қамтамасыз етілген оқу-жаттығу ұшулар ауысымы саны
Ұшуды қамтамасыз етуге орташа баға
Ұшуды қамтамасыз етуде анықталған кемшіліктер, барлығы:
Авиациялық техниканың бір кемшілікке ұшуы, сағат:

2) байланыс және радиотехникалық құралдары (одан қарай РТҚ) сенімділігінің көрсеткіштері:

Талдау параметрі	Есептік кезеңде	Өткен кезеңде	Өткен жылдың ұқсас кезеңінде
РТҚ техникалық әзірлігі коэффициенті
РТҚ-ның орташа қолданылу мерзімі, жыл
ОЖҰ-ны қамтамасыз ету кезінде РТҚ-да анықталған ақаулықтар:
істен шығу
зақымдану
ақаулық
авария
Авиациялық техниканың бір ақаулыққа ұшу уақыты, сағат

3) жеке құрамның даярлық деңгейі (талдауда тек жартыжылдық және бір жыл үшін):

Әскери қызметшілер санаты	Даярланған мамандар саны
	шебер	1-сыныпты	2-сыныпты	3-сыныпты	сыныпсыз
Офицерлер
Келісім-шарт әскери қызметшілер
Әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілер

4) Есептік кезеңдегі РТҚ ақаулығының себептері (талдауда тек жартыжылдық және біржыл үшін):

Өндірістік-техникалық кемшіліктер бойынша
Зауыттық ақаулар (монтаждау, жинау)	Сапасыз жөндеу	Бөлшектер мен құралдардың істен шығуы
		блоктың, модульдің, платаның,бөлшектің істен шығуы	бағдарламалық қамтамасыз етудің істен шығуы (іркілісі)	бірінші немесе екінші электр қоректендірудің істен шығуы	мониторингтеу және басқару аппаратурасының, индикация панелінің істен шығуы	Беру-терету блоктарының (құрылғыларының) істен шығуы	антена-фидерлік құрылғыларының істен шығуы	монтаждау тартқыштары, жиынтық қосқыш кабельдері, толқын-сулы және жоғары жиілікті трактылар оқшаулағышының бұзылуы, кабельдік ажыратқыштардың істен шығуы	схема (қозғалтқыш, редуктор, тістегершік, мойынтірек) механикалық елементтерінің істен шығуы	ақпаратты трансляциялау желіслерінің (модемдердің, байланыс талшықты-оптикалық желілерінің, телебасқару және теледабылдама желілерінің) істен шығуы	анықталмаған себеп

Кестенің жалғасы

Пайдалану себептері бойынша					Басқа да себептер бойынша
техниканы нашар білу	пайдалану қағидаларын бұзу	техникалық қызмет көрсетуді уақтылы орындамау	техникалық қызмет көрсетуді уақтылы орындамау	нашар техникалық бақылау	жабдықты бұзу	метеожағдайдың және сыртқы факторлардың ықпал етуі	бөлшектер мен аспаптардың табиғи тозуы

5) ұшуды қамтамасыз етудегі кемшіліктер себептерді(талдауда тек жартыжылдық және біржыл үшін):

Мыналарға байланысты жеке құрам кінәсінан				Мынадай себеп бойынша құралдың ақаусыздығынан		Мыналар уақытында кемшілік анықталды
байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын ұшуды қамтамасыз етуге сапалы дайындамау	жеке құрамның тәртіпсіздігі және өз қызметтік міндеттеріне немқұрайлы қарауы	жеке құрамның жауынгерлік кезекшілікті атқаруға даярланбауы, өз міндеттерін нақты білмеуі және құралдардың тактикалық-техникалық мүмкіндігін және олардың қадағалау аппаратурасын қолдана алмауы	құралдарға техникалық қызмет көрсету және ұшып пайдалану ауқымын және мерзімдерін бұзу	құралдардың конструкторлық-өндірістік кемшіліктері	құралдарды сапалы жөндемеу	алдын ала даярлау	ұшуалды даярлық	ұшуды қамтамасыз ету	ұшудан кейін даярлық
ЖҚ-ҚСД	ЖҚ-ТСН	ЖҚ-КДМ	ЖҚ-ТҚБ	КӨК	ҚСД	ААД	ҰАД	ҰҚ	ҰКД

6) ұшуды қамтамасыз ету сапасын нашарлатуға (жақсартуға) әкеп соқтыратын себептерді бағалау;

7) радиотехникалық құралдар сенімділігін төмендетуге (арттыруға) әкеп соқтыратын себептерді бағалау:

8) ұшуды қамтамасыз етудегі кемшіліктер және РТҚ ақаулықтары профилактикасы үшін қандай қосымша іс-шаралар жүргізілді (жоспарланды):

9) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша радиотехникалыққа қатынаста шешім қабылдау талап етілетін мәселелер;

Қорытынды: Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етудегі ұшу қауіпсіздігінің жай-күйі есептік кезеңде ___________ бағаланады.

14. Метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етудегі ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау:

1) ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету техникалық құралдарының жай-күйі (бар болуы, жиынтықтылығы), проблемалық мәселелер;

2) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету бойынша проблемалық мәселелер (құстарды үркітудің активті, пассивті, акустикалық және биоакустикалық құралдар жай-күйі, әуе кемелерінің құстармен соқтығысуы, әуеайлақ ауданында құстардың шоғырлану орындарының болуы);

3) ауа-райы болжамындағы қателер және ұшуға басшылық жасау тобының персоналын және ұшқыш құрамды ауа-райының қауіпті құбылыстары туралы уақтылы хабардар етепеу;

4) ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі бұзушылықтардан және олқылықтардан болған авиациялық оқыс оқиғалар;

5) ұшқыш құрамды және ұшуға басшылық жасау топтарының персоналына басшылық жасау басшылық құрамының метеорологиялық жағдайларды ескермеуі, әуе кемелерінің экипаждарын олардың даярлық деңгейіне және ұшу тапсырмасын орындау сипатына сәйкес келмейтін метеожағдайларда ұшуға жіберу;

6) ауа-райын радиолокациялық және әуеден барлауды қанағаттанарлықсыз ұйымдастыру, әуе кемелерінің ұшқыш экипажынан ауа-райы туралы объективті емес ақпараттар;

7) әуеайлақтардың белгіленген минимумына сәйкес келмейтін техникалық метеоролгиялық жарақтануы;

8) метеорологиялық және орнитологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша шешу тулап етілетін мәселелер.

15. Медициналық қамтамасыз етудегі ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау:

1) ұшқыш құрамның денсаулық жағдайы;

2) ұшуды медициналық қамтамасыз етудегі талаптарды бұзу жағдайлары (ұшқыш құрамының және ұшуға басшылық жасау тобы персоналының ұшуалды демалу режимін бұзуы, ұшуды орындау уақытында авиациялық персонал денсаулық жағдайының нашарлауы, ұшқыш құрамының және ұшуға басшылық жасау тобының демалыс аралық мерзімдерін бұзуы, дәрігерлік-ұшқыш комиссиясы, терең медициналық қарап-тексеру мерзімдерінің өтіп кетуі);

3) ұшуды медициналы қамтамасыз етуде жол берілген бұзушылықтардан және кемшіліктерден авиациялық оқыс оқиғалар;

4) ұшуды медициналық қамтамасыз ету бойынша шешу тулап етілетін мәселелер.

17. Бағдарлама іс-шараларын орындауды талдау:

1) Бағдарлама іс-шараларын толық және сапалы орындауды бағалау;

2) Бағдарламаны түзету қажеттілігі;

3) анықталған қауіпті факторлар бойынша және жаңа міндеттерді ескере отырып, қандай қосымша профилактикалық іс-шаралар әзірленді.

Авиациялық бөлім командирі ________________ бөлім нөмірі ________________ _______________________ әскери атағы Т.А.Ә. (бар болған кезде)

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 5-1-қосымша

Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмыстың жай-күйін бағалау

Ескерту. 5-1-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі профилактикалық жұмыс мынадай көрсеткіштер бойынша бағаланады:

Көрсеткіштер	Көрсеткіштерді бағалауөлшемшарттары
	"өте жақсы"	"жақсы"	"қанағаттанарлық"	"қанағаттанарлықсыз"
Авиациялық қызметті регламенттейтін басшылық құжаттар талаптарының сақталуы	Нормативтік құжаттармен айқындалған ұшуды ұйымдастырумен, жүргізумен, басқарумен және қамтамасыз етумен байланысты барлық іс-шаралар толық көлемде орындалады	Қолайлы тәуекел факторларына сәйкес келетін нормативтік актілердің талабынан шамалы ауытқулар бар	Нормативтік актілердің талаптарынан ауытқулар арасында жол берілетін тәуекел факторлары деп жіктелетіндері бар	Нормативтік актілердің талаптарынан ауытқулар арасында қолайсыз тәуекел факторлары деп жіктелетіндері бар
Авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі жұмысты жоспарлау	Авиациялық оқиғаларды болғызбау бағдарламасы әзірленген, оның мазмұны Нұсқаулыққа сәйкес келеді. Бағдарлама жүргізіледі, жоспарланған барлық іс-шара уақтылы орындалады. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарлары тексерілетін кезеңінің барлық айларына әзірленген және тиісті командир бекіткен. Жоспарлар Бағдарламаға сәйкес келеді, жүргізіледі, жоспарланған барлық іс-шара уақтылы орындалды (мерзімдерін бұзбай орындалады). Инспекциялау (тексерулер), авиациялық оқиғаларды тергеп-тексеру нәтижелері бойынша профилактикалық іс-шаралар жоспарлары уақтылы әзірленген, тексеру актісіне сәйкес келеді, тиісті командир бекіткен. Жоспарлар жүргізіледі, жоспарланған барлық іс-шара орындалған (мерзімдерін бұзбай орындалады). Жоспарлау құжаттарының іс-шаралары лауазымды адамдарға (орындаушыларға) уақтылы жеткізілді.	Талаптар "өте жақсыға" орындалады, бұл ретте жиі болмайтын мынадай түрдегі кемшіліктер бар: жоспарлау құжаттарын уақтылы әзірлемеу (бекітпеу, жүргізбеу) немесе жоспарланған кейбір іс-шаралардың уақтылы орындалмауы немесе жоспарлау құжаттарының Нұсқаулық (тексеру актілерінің) талаптарына құрылымы және/немесе мазмұны бойынша шамалы сәйкес келмеуі немесе жоспарланған іс-шаралардың орындаушыларға уақтылы жеткізілмеуі.	Жиі сипатта болады: жоспарлау құжаттарының уақтылы орындалмауы (бекітілмеуі, жүргізілмеуі) немесе жоспарланған іс-шаралардың уақтылы орындалмауы немесе жоспарлау құжаттарының Нұсқаулық (тексеру актілерінің) талаптарына құрылымы және/немесе мазмұны бойынша елеулі сәйкес келмеуі немесе жоспарланған іс-шаралардың орындаушыларға уақтылы жеткізілмеуі.	Авиациялық оқиғаларды болғызбау бағдарламасы әзірленбеген немесе ай сайынғы ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарлары орындалмайды немесе Инспекциялау (тексерулер), авиациялық оқиғаларды тергеп-тексеру нәтижелері бойынша профилактикалық іс-шаралар жоспарлары әзірленбеген.
Ұшуға қауіпсіздік шараларын әзірлеу және ұшқыш құрамына жеткізу	Басшы құрам өз қызметінде ұшуды ұйымдастыруды, орындауды және қамтамасыз етуді регламенттейтін құжаттардан жалпы қауіпсіздік шараларын пайдаланады. Бөлімде қауіпсіздіктің арнайы шаралары әзірленген және Нұсқаулықтың 95 – 98-тармақтары ескерілген. Оқу-жаттығуларда (көрсетулерде) ұшу қауіпсіздігі бойынша мемлекеттік авиацияның басқару органы әзірлеген нұсқаулар бар. Нақты ұшуға қауіпсіздік шаралары магнитофонға жазу арқылы жеткізіледі.	Талаптар "өте жақсыға" орындалады, бұл ретте ұшу қауіпсіздігі жай-күйіне ықпал етпейтін ескертулер бар: жалпы қауіпсіздік шараларын қолдану бойынша немесе қауіпсіздіктің арнайы шараларын әзірлеуге немесе нақты ұшуға қауіпсіздік шараларын жеткізу кезінде объективті бақылауды ұйымдастыру бойынша	Бөлімде қауіпсіздіктің арнайы шаралары әзірленген және Нұсқаулықтың 95 – 98-тармақтары ескерілмей жасалған немесе нақты ұшуға қауіпсіздік шаралары магнитофонға жазбай жеткізіледі немесе оқу-жаттығуларда (көрсетулерде) ұшу қауіпсіздігі бойынша мемлекеттік авиацияның басқару органы әзірлеген нұсқаулар орындалатын ұшу сипатына сәйкес келмейді.	Басшы құрам өз қызметінде ұшуды ұйымдастыруды, орындауды және қамтамасыз етуді регламенттейтін құжаттардан жалпы қауіпсіздік шараларын ескермейді немесе бөлімде қауіпсіздіктің арнайы шаралары әзірленбеген немесе мемлекеттік авиацияның басқару органы оқу-жаттығуларда (көрсетулерде) ұшу қауіпсіздігі бойынша нұсқауларды әзірлемеген.
Жедел және кезеңдік ақпаратты зерделеу	Жедел ақпарат барлық ұшқыш құрамына жеке есепті жүргізумен жеткізіледі. Жедел ақпаратты зерделеу белгіленген мерзімдерде жүргізіледі. Жедел ақпарат жедел ақпаратты есепке алу журналына уақтылы енгізілген. Мерзімдік ақпарат түскеннен кейін мамандарға бір апта мерзімінен кешіктірмей жеткізіледі. Жедел (мерзімдік) ақпаратта көрсетілген кемшіліктерді болғызбау жөніндегі іс-шаралар жоспарланған және толық көлемде орындалған.	Жедел ақпарат барлық ұшқыш құрамына жеке есепті жүргізбей жеткізіледі немесе жедел ақпаратты зерделеу кезінде белгіленген мерзімдердің шамалы бұзуға жол беріледі немесе жедел ақпарат жедел ақпаратты есепке алу журналына уақтылы енгізілмейді немесе түскеннен кейін мерзімдік ақпаратты мамандарға жеткізу бір апта мерзімнен асып кетеді немесе жедел (мерзімдік) ақпаратта көрсетілген кемшіліктерді болғызбау бойынша жоспарланған іс-шаралар толық көлемде, шамалы ескертулермен орындалған.	Жедел ақпарат барлық ұшқыштар құрамына жеткізілмейді және/немесе жеке есеп жүргізілмейді немесе жедел ақпарат белгіленген мерзімдердің елеулі бұзумен зерделенеді немесе жедел ақпарат жедел ақпаратты есепке алу журналына енгізілмейді немесе мерзімдік ақпарат мамандарға жеткізілмейді немесе жедел (мерзімдік) ақпаратта көрсетілген кемшіліктерді болғызбау бойынша жоспарланған іс-шаралар толық емес көлемде және/немесе елеулі ескертулермен орындалған.	Жедел және мерзімдік ақпарат жеке құрамға жеткізілмейді немесе жедел (мерзімдік) ақпаратта көрсетілген кемшіліктерді болғызбау бойынша іс-шаралар жоспарланбаған немесе жедел (мерзімдік) ақпаратта көрсетілген кемшіліктерді болғызбау бойынша жоспарланған іс-шаралар орындалмайды.
Ұшу қауіпсіздігі бойынша конференция (тек мемлекеттік авиацияның басқару органдары үшін)	Ұшу қауіпсіздігі бойынша конференция белгіленген кезеңділікпен өткізілген. Конференцияның жоспарлаушы, басқару және есептік құжаттары уақтылы және толық көлемде әзірленген. Конференция нәтижелері бойынша орындалуы әлеуетті түрде ұшу қауіпсіздігі деңгейін арттыруға әкелетін пәрменді ұсынымдар қабылданған. Конференция қорытындылары бойынша қатысушылар ұшуды басқару және қамтамасыз ету қызметтері бойынша тәжірибе алмасты.	Талаптар "өте жақсыға" орындалады, бірақ конференцияны ұйымдастыруға және өкізуге мемлекеттік авиацияның басқару органдары тарапынан елеусіз ескертулер бар	Ұшу қауіпсіздігі бойынша конференция атүсті немесе төмен ұйымдастырушылық деңгейде өткізілген немесе конференция нәтижелері бойынша орындалуы әлеуетті түрде ұшу қауіпсіздігі деңгейін арттыруға әкелетін пәрменді ұсынымдар қабылданбаған немесе конференция ұшуды басқару және қамтамасыз ету қызметтері бойынша тәжірибе алмасуға әкелмеді.	Ұшу қауіпсіздігі бойынша конференция өткізілген жоқ.
Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар	Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар жоспарланған, авиациялық оқиғаларды болғызбау бағдарламасында көрсетілген, айлық жоспарларға және сабақтар кестелеріне енгізілген, үнемі өткізіледі. Арнайы сабақтар тақырыбы мен мазмұнында Нұсқаулықтың 138-тармағында айқындалған мақсатқа қол жеткізілген. Арнайы сабақтар қатысты бөлігінде барлық авиациялық персоналға жеткізілген. Арнайы сабақтар бойынша есепке алу-есеп беру материалы бар, белгіленген тәртіппен сақталады.	Талаптар "өте жақсыға" орындалады, бірақ елеусіз кемшіліктер бар: арнайы сабақтардың тақырыбы мен мазмұнын жоспарлауда, оларды есепке алуда және материалдарын сақтауда немесе арнайы сабақтар материалдары авиациялық персоналдың 90% азына жеткізілген.	Ұшу қауіпсіздігі бойынша арнайы сабақтар жоспарланған, бірақ авиациялық оқиғаларды болғызбау бағдарламасында көрсетілмеген немесе айлық жоспарларға және сабақтар кестелеріне енгізілмеген немесе үнемі жүргізілмейді немесе арнайы сабақтар тақырыбы мен мазмұнында Нұсқаулықтың 138-тармағында айқындалған мақсатқа қол жеткізілмеген немесе арнайы сабақтар материалдары авиациялық персоналдың 60% азына жеткізілген. немесе арнайы сабақтар бойынша есепке алу-есеп беру материалдары жоқ немесе дұрыс сақталмаған.	Арнайы сабақтар жоспарланбайды және/немесе жүргізілмейді немесе авиациялық персоналды арнайы сабақтармен қамту 30% азды құрайды немесе жоспарланған арнайы сабақтардың көп бөлігінің тақырыбы мен мазмұнында ұшу қауіпсіздігін басқарумен және қамтамасыз етумен байланысты емес материалдар бар.
Апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету бойынша кешенді жаттығулар	Жаттығулар кезеңділігі жылына 2 реттен сиретпей ұйымдастырылған. Кешенді жаттығудың ұйымдастырушылық-әдістемелік құжаттары толық көлемде жасалған. Жеке құрам апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету бойынша қажетті дағдылар мен шеберлікті меңгерген (бекіткен). Жеке құраммен жаттығуды талдау жүргізілген. Есепке алу-есеп беру материалы бар, белгіленген тәртіппен сақталады.	Талаптар "өте жақсыға" орындалады, бірақ елеусіз кемшіліктер бар: кешенді жаттығуды жоспарлауда, ұйымдастыруда, өткізу әдістемесінде немесе есепке алу-есеп беру құжаттамасының сақталуында немесе кешенді жаттығуға жетекшілерді дайындауда және/немесе олардың оқу материалын беруінде ескертулер болған. немесе кешенді жаттығуды өткізу қорытындылары бойынша жеке құрам қажетті дағдылар мен шеберлікті толық меңгермеген.	Кешенді жаттығулар ұйымдастырылған, бірақ: кешенді жаттығудың ұйымдастырушылық- әдістемелік құжаттары толық көлемде жасалмаған немесе жеке құрам апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажына көмек көрсету бойынша қажетті дағдылар мен шеберлікті іс жүзінде меңгермеген (бекітпеген) немесе жаттығуды өткізу қорытындылары бойынша жеке құраммен талдау жүргізілмейді немесе есепке алу-есеп беру материалы жоқ.	Кешенді жаттығулар жылына екі реттен сиретпей жүргізіледі немесе жүргізілмейді. немесе кешенді жаттығуды ұйымдастыру және/немесе оны өткізу әдістемесі қажетті дағдылар мен шеберлікті меңгеруге (бекітуге) әкелген жоқ.
Ұшқыш құрамын ұшуда ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға даярлау	Ұшуда ерекше жағдайларды зерделеу бойынша теориялық сабақтар Нұсқаулықтың 178-тармағында белгіленген кезеңділікпен жоспарланған және уақтылы жүргізіледі. Сабақтарды өткізу туралы мәліметтер сынып журналдарында көрсетілген. Авиациялық тренажерлардағы (әуе кемелерінің кабиналарындағы) практикалық сабақтар бөлімнің ұшқыш құрамын толық қамтумен ұдайы негізде ұйымдастырылған. Бөлімде пайдаланылатын әуе кемелерінің типтеріне кешенді тренажерлар бар немесе олар болмаған кезде бөлімнің барлық ұшқыш құрамы басқа авиациялық бөлімдердегі тренажерларда (олар бар болған жағдайда) кезеңдік оқытып-үйретумен өтеді.	Ұшуда ерекше жағдайларды зерделеу бойынша теориялық сабақтар Нұсқаулықтың 178-тармағында белгіленген кезеңділікпен жоспарланған, бірақ олардың уақтылы өткізілмеуі туралы мәліметтер бар (немесе сынып журналдарында жазулар жоқ) немесе авиациялық тренажерлардағы (әуе кемелерінің кабиналарындағы) ұдайы тәжірибелік сабақтар ұйымдастырылған, бірақ оқытып-үйретумен бөлімнің кемінде 90% аз ұшқыш құрамы қамтылған. Ұшқыш құрамының ұшудағы ерекше жағдайлардағы іс-қимылдар бойынша тұрақты дағдылары бар немесе бөлімде пайдаланылатын әуе кемелерінің типтеріне кешенді тренажерлар болмаған кезде басқа авиациялық бөлімдердегі тренажерларда (олар бар болған жағдайда) кезеңдік оқытып-үйретуді бөлімнің 90% дейін аз ұшқыштар құрамы өтеді.	Ұшуда ерекше жағдайларды зерделеу бойынша теориялық сабақтар Нұсқаулықтың 178-тармағында белгіленген кезеңділікті бұзумен жоспарланған, оларды өткізбегені туралы жеке оқиғалар бар (немесе сыныптық журналдарда жазулар жоқ). немесе авиациялық тренажерларда (әуе кемелерінің кабиналарында) практикалық сабақтар ұдайы ұйымдастырылмаған немесе ұшқыш құрамында ұшуда ерекше жағдайлардағы іс-қимылдардың әлсіз дағдылары бар немесе бөлімде пайдаланылатын әуе кемелерінің типтеріне кешенді тренажерлар болған кезде басқа авиациялық бөлімдердегі тренажерларда (олар бар болған кезде) кезеңдік оқытып-үйретуді бөлімнің 60% дейін аз ұшқыш құрамы өтеді.	Ұшуда ерекше жағдайларды зерделеу бойынша теориялық сабақтар жоспарланбаған немесе статикалық тренажерларда (әуе кемелерінің кабиналарында) практикалық сабақтар ұйымдастырылмаған немесе ұшқыш құрамында ұшуда ерекше жағдайлардағы іс-қимылдардың дағдылары жоқ немесе бөлімде пайдаланылатын әуе кемелерінің типтеріне кешенді тренажерлар жоқ, бұл ретте бөлімнің ұшқыш құрамы басқа авиациялық бөлімдердегі тренажерларда (олар бар болған кезде) оқытып-үйрету үшін жіберілмейді.

1. Ұшу қауіпсіздігін басқару бойынша қызмет тиіміділік көрсеткіші бойынша бағаланады – Э ұқбж

Кқф – іс-шаралар толық көлемде орындалған, авиациялық бөлімдерде әзірленген қатер факторлары туралы ескертулер саны;

Nаф – Nаф – әскери бөлімде лауазымды адамдардың себеп-факторлардың ("адами фактор") бірінші тобы бойынша анықталған авиациялық оқыс оқиғалардың саны;

Nбо – басқару органдар (мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органы) лауазымды адамдарының себеп-факторлардың ("адами фактор") бірінші тобы бойынша анықталған авиациялық оқыс оқиғалардың саны;

Nжалпы – авиациялық бөлімде себеп-факторлардың ("адами фактор") бірінші тобы бойынша анықталған авиациялық оқыс оқиғалардың жалпы саны.

Көрсеткіштіңалынған мәні ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметті бағалау кестеге сәйкес айқындалады

Э ұқбж	Ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметті бағалау	Авиациялық бөлімнің ҰҚБЖтиімділігінің өлшемшарттары
≥ 0,8	өте жақсы	ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметтің тиімділігі
0,79 ÷ 0,35	жақсы	ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметтің нәтижелілігі
0,34 ÷ 0	қанағаттанарлық	ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызметтің жеткіліктілігі
-0,01 ÷ - 1	қанағаттанарлықсыз	тиімсіз (қолайлы емес) ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі қызмет

Ескертпе: авиациялық бөлімде себеп-факторлардың ("адами фактор") бірінші тобы бойынша авиациялық оқыс оқиғаларболған кездетиімділік көрсеткіші (Э ұқбж) Кқф/10 қатынасымен айқындалады.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 6-қосымша

Ұшуды басқару мен әуе қозғалысын ұйымдастырудағы қауіпті факторлардың ықпал
етуін болдырмау (оқшаулау) үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар
1. "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 15-бабының 11) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуынжүргізу қағидаларын сақтаудағы бұзушылықтар.	1. Арнайы уәкілетті органның мемлекеттік авиация авиациялық персоналы қызметіне мемлекеттік бақылауды жүзеге асыруы. 2. Аға авиациялық бастықтар (тексерушілер) тарапынан тікұшақтардың ұшуына, әуеайлақтан тыс ұшу мен ұшып өтуге басшылық жасауды ұйымдастыру ерекшеліктерін ескере отырып, белгіленген тәртіптің және ұшуды басқару (әуе қозғалысына қызмет көрсету) қағидаларының сақталуына ұдайы бақылау. 3. Командирлердің (бастықтардың, тексерушілердің) ұшу процесінде белгіленген тәртіп пен ұшуды басқару (әуе қозғалысына қызмет көрсету) қағидаларын сақтауда бұзушылықтарды (олқылықтарды) анықтаған жағдайда олар ұшуды шектеуге немесе тоқтатуға шешім қабылдауы.
2. Ұшуды басқаруға жеке даярлау кезіндегі ұшуға басшылық жасау тобы (әуе қозғалысын басқару органдары) лауазымды адамдарының немқұрайлылығы	1. Ұшуға басшылық жасауға даярланбаған мамандарды жіберуді болдырмау мақсатында ұшуға басшылық жасау тобының (әуе қозғалысын басқару органдарының) лауазымды адамдары әзірлігіне жан-жақты бақылауды ұйымдастыру, кезекші ауысымдарға нұсқау беруді және олардың жұмысына талдау жүргізу. 2. Олардың жеке әзірлігінде кемшіліктер анықталған жағдайда әуе қозғалысын басқару органдары ұшуға басшылық жасау тобының (әуе қозғалысын басқару органдарының) лауазымды адамдарына ұшуды басқару даярлығына қосымша уақыт беру немесе ұшуды басқарудан (әуе қозғалысын басқарудан) шеттету.
3. Ұшуға басшылық жасау тобы (әуе қозғалысын басқару органдары) лауазымды адамдарының жеткіліксіз кәсіби даярлығы	1. Ұшуға басшылық жасау тобының лауазымды адамдарында және әуе қозғалысын басқару органдарының кезекші ауысымдарында арнайы даярлықтың, қажет болған кездеұшуға басшылық жасауға (әуе қозғалысын басқаруға) сертификаттың (куәліктің) және тиісті рұқсатнаманың болуы. 2. Ұшуға басшылық жасау тобынның (әуе қозғалысын басқару органдарының) лауазымды адамдарында даярлық орталықтарының (оқу орындарынның) арнайы курсатарындағы даярлықтың болуы. 3. Ұшуға басшылық жасау тобының (әуе қозғалысын басқару органдарының) барлық лауазымды адамдарымен білімді тексеру және олардың кәсіби даярлығын арттыру мақсатында жиындар (арнайы сабақтар) өткізу. Жиындарды өткізу нәтижелері бойынша ұшуға басшылық жасау тобы адамдарының кәсіби даярлық бойынша кемшіліктерін және оларды жою мерзімдерін көрсетумен, сынақтар тапсыру нәтижелері бойынша оларды ұшуға басшылық жасауға жіберу туралы тиісті командирлердің (бастықтардың) бұйрықтары шығарылады. 4. Жаттықтыруларды жүргізу үшін сандық оқу-жаттығу тренаждарын (тренаждарды) пайдалану. Басқару пункттерінің жұмыс орындарын автоматтандырылған басқару құралдарымен жабдықтау. 5. Ұшуға басшылық жасау тобы (әуе қозғалысын басқару органдары) лауазымды адамдарының жаттыққандығы деңгейіне ұдайы бақылауды ұйымдастыру, ұшуды басқаруда (әуе қозғалысын басқаруда) үзілістердің болмауы, даярлықтың нақты деңгейін ескере отырып, белгіленген мерзімдерден асатын үзілістер болған кезде ұшуға басшылық жасау тобының (әуе қозғалысын басқару органдарының) лауазымды адамдарын ұшуды басқаруға (әуе қозғалысын басқаруға) жіберуде әдістемені қатаң сақтау.
4. Ұшуға басшылық жасау тобы (әуе қозғалысын басқару органдары) лауазымды адамдарының өзара іс-қимылындағы бұзушылықтар (олқылықтар)	Әуе қозғалысын басқару органдары орталықтарының әскери және азаматтық секторларының өзара іс-қимыл тәртібін сақтауы, ол әуе қозғалысын басқару органдары орталықтарының әскери және азаматтық секторлары кезекші ауысымдары лауазымды адамдарының өзара және қызметі әуе кеңістігін пайдаланумен байланысты басқа да органдармен өзара іс-қимылы жөніндегі нұсқаулықпен айқындалады. Орталықтың әскери және азаматтық секторларының кезекші ауысымдары ортақ залда орналастыру. Ұшудың әртүрлі кезеңдерінде әуе кемелері экипаждарын басқару, ұшуда ерекше (авариялық) жағдайлардың туындауы, ұшуды басқару құралдарының толық немесе ішінара істен шығулары кезінде ұшуға басшылық жасау тобы (әуе қозғалысын басқару органдары) лауазымды адамдарының өзара іс-қимылын ұйымдастыру бойынша кезеңдік тренаждарды (жаттықтыруларды) ұйымдастыру және өткізу.
5. Жұмыс қабілетінің төмендеуі салдарынан ұшуға басшылық жасау тобы (әуе қозғалысын басқару органдары) лауазымды адамдарының бұзушылықтары (олқылықтары немесе қателіктері)	Ұшуға басшылық жасау тобының (әуе қозғалысын басқару органдарының) лауазымды адамдарын жыл сайынғы міндетті медициналық куәландыру, ұшуалды даярлық кезеңінде медициналық тексеруден өту. Ұшудың жоспарлы кестелерін ұшуға басшылық жасау тобының (әуе қозғалысын басқару органдарының) лауазымды адамдарына жүктемелердің олардың кәсіби даярлығы деңгейіне (сағат бойынша ұшулар қарқындылығы, бірдей уақытта басқарудағы әуе кемелері экипаждарының саны, ұшу міндеттерінің сипаты және т.б.) сәйкес келуін талдау.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 7-қосымша

Ұшуды ұйымдастырудағы және жүргізудегі қауіпті факторлардың ықпал етуін болдырмау (оқшаулау) үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар
1. Оқу-жаттығуларды, жауынгерлік оқ атуларды орындау кезінде авиациялық жүйеде әрекет ететін қауіпті факторлар
авиациялық бөлімдерге күрделілігі мен ауқымы бойынша олардың мүмкіндіктерінің шегінен шығатын міндеттер қою; әуе кемелерінің жарықшақтардың жан-жаққа ұшуы аймағына түсуінің және оның жойылуының, жер (су) бетімен соқтығысуының, шабуылдаудың шиеленістен тыс бұрыштарына шығуының және иірімге құлдырауының (құлауының) себебі болып табылатын маневр жасау және оларды орындау кезінде, көздеу кезінде және оқ ату сәтінде, авиациялық зақымдау құралдарын қолданғаннан кейін қауіпсіздік маневрін орындау кезінде ұшу параметрлерін ұстамау; бірге ұшатын әуе кемелерінің жарықшақтармен зақымдануына немесе алда ұшып келе жатқан әуе кемесінің (жетекші) авиациялық зақымдау құралдарымен зақымдануына ықпал ететін топта ұшу (жауынгерлік) реттілігі параметрлерін сақтамау; ұшқыштар құрамының және ұшуға басшылық жасау тобы персоналының іс жүзіндегі кәсіби даярлығы деңгейін, қолданылатын авиациялық зақымдау құралдарының ерекшеліктерін, нақты метеорологиялық жағдайларды ескермей, қауіпсіздік шараларын айқындау; қойылған міндеттерді орындау сапасына жауапкершілікпен қарауға, жауынгерлікке жақындатылған жағдайларда нақты әуе (жерүсті) нысаналары бойынша авиациялық зақымдау құралдарын	жауынгерлік атыстар мен оқу-жаттығуларды орындауды регламенттейтін құжаттарды әзірлеу, тапсырманы орындау шарттары өзгерген кезде оларға толықтыруларды уақтылы енгізу; ұшқыштар құрамы жаттыққандығының іс жүзіндегі деңгейіне сүйене отырып, жауынгерлік реттілік параметрлерін, атыстарды орындау шарттарын айқындау.
іс жүзінде қолдануға байланысты жеке құрамның барлық санатының жоғары психикалық-эмоционалдық күйзелісі.
2. Көрсету ұшуын орындау кезінде авиациялық жүйеде болатын негізгі қауіпті факторлар
көрермендердің бар болуына және төмен биіктіктерде ұшуды басқару фигураларын жылдам орындауға байланысты ұшқыштар құрамының психикалық-эмоционалдық күйзелісінің артуы; төмен биіктіктерде елді мекен үстінен ұшуда авиациялық техниканың істен шығуы кезінде (әсіресе қуат қондырғылары істен шыққан кезде) әуе кемесі экипажының шешім қабылдау бойынша шектеулі мүмкіндіктері; әуе кемелері экипаждарының авиациялық техниканың елеусіз істен шығуы (олардың пікірі бойынша) және экипаждардың даярлық деңгейінің метеорологиялық жағдайларға сәйкес келмеуі кезінде көрсету ұшуын дереу тоқтатуға әзір болмауы; олардың тез өтуіне байланысты ұшуда ерекше жағдайлар туындаған кезде әуе кемелерінің экипаждарына көмек көрсету бойынша ұшуға басшылық жасау тобы персоналының шектеулі мүмкіндіктері; шектелген ұшу режімінде және ұшуды пайдалану шектеулері бойынша басшылық жол берген шектерден тыс жоғары ұшуды басқарудың жаңа фигураларын орындау.	авиациялық жүйенің барлық элементтерін және олардың жұмыс істеуінің нақты жай-күйін ескеру; авиациялық бөлімдер әуе кемелерінің экипаждары қатарынан пилотаж топтарына кандидаттарға қойылатын талаптарды пысықтау және қатаң орындау, олардың денсаулығының нақты жағдайын, теориялық білімі мен ұшуды басқару техникасы деңгейін талдау және практикалық тексеру; көрсету ұшуын орындайтын әуе кемелерінің экипаждарына арналған арнайы бағдарламаларды толық көлемде меңгерген тек даярланған ұшқыштардың (экипаждардың) көрсету ұшуды орындауы; метеорологиялық немесе міндеттерді орындаудың өзге де жағдайлары күрделенген кезде көрсету ұшуын уақтылы тоқтату (оңайлату жағына өзгерту).
3. Әуе тасымалдарын орындаудағы қауіпті факторлар
әуе кемелерінің экипаждарын азаматтық авиация және басқа да ұйымдар әуеайлақтарынан (тікұшақ айлақтарынан, алаңдардан) әуе кемелерінің ұшып шығуын, қонуын ұйымдастыру мен қамтамасыз ету ерекшеліктері туралы жеткілікті хабардар етпеу; әуе кемелерінің эипаждарына олардың мүмкіндіктеріне сәйкес келмейтін, әуе кемелерінің тиеу жөніндегі тактикалық-техникалық сипаттамалары шегінен шығатын міндеттер қою; орналасу әуеайлақтарынан ұзақ қашықтықта болған кезде әуе тасымалдарын орындау; ұшқыш экипаждарын тұрақты орналасу орындарынан қашықтықтағы ұзақ жұмысқа даярлаудағы кемшіліктер, олардың техникалық қызмет көрсету (техникалық пайдалану) регламентінде көзделген әуе кемелерін ұшуға даярлаудың барлық түрлерін орындауға әзір болмауы; әуе кемелері экипаждары мүшелерінің пайдалану құжаттамасының талаптарын және функционалдық міндеттерін орындамауы; әуе кемелерінің, оның ішінде стандартты емес жүктерді тасымалдауды орындау кезінде ұшу салмағының шегінен асып кетуі; жолаушыларды тасымалдаудың белгіленген нормаларынан асып кетуі және оларды әуе кемесінің бортына дұрыс орналастырмау; халықаралық әуе жолдарында ұшу кезінде әуе кемелерін сақтандырудың болмауы; ұшу экипажының ұшу маршруты бойынша метеорологиялық жағдайларды ескермеуі; әуе кемесінің бортында техникалық дәрі қобдишаларының, пайдалану құжаттамасының, майлар мен арнайы сұйықтықтар қорының болмауы; ұшу және техникалық құжаттамаға сәйкес арнайы істен шығулар тізбесінде көзделген ақаулықпен және істен шығумен ұшып шығу туралы шешім қабылдаған кезде ақаулы жабдықты ажырату (оқшаулау) жөніндегі талаптарды орындамау; жүктерді бекітіп орналастыру жөніндегі талаптарды бұзу.	маршруттің навигациялық ерекшеліктерін, әрбір ұшу кезеңінде қауіпсіздік шараларын мұқият зерделеу; әуе кемелерінің экипаждарын іріктеу, олардың ұшудың ерекше жағдайларындағы іс-қимылдарға жаттыққандығы, өзара іс-қимыл жасау және технологиялық тәртіпті сақтау; экипаждардың тасымалға ұшуды орындауға әзірлігін бақылау, әуе кемесінің бортында кемелік құжаттардың бар болуы; ұшу қағидаларын сақтауды және оларды аралық әуеайлақтардан даярлауды қамтамасыз ету; әуе кемесіне дұрыс тиеуді қамтамасыз ету; ұшу маршруты бойынша қону пункттеріндегі және қосалқы әуеайлақтардағы метеорологиялық жағдайларды талдау.
4. Топпен ұшуды орындаудағы қауіпті факторлар
ұшқыш топтарының экипаждарын құру кезінде ұшқыш құрамының психологиялық үйлесімсіздігі; осы даярлық түрі бойынша ұшқыш құрамы жаттықандығының төмен деңгейі; әуе кемелерінің маневр жасау сипаттамаларын ескермеу; ұшу міндеттерін орындауға метеорологиялық жағдайлардың сәйкес келмеуі.	ұшқыш топтарының құрамын іріктеу; жауынгерлік (ұшу) даярлығы курстарының жоспарланған жаттығулары бойынша ұшудың әдістемелік схемаларын нақтылау; ұшқыш құрамының әуе кемелерінің маневр жасау сипаттамаларын, әртүрлі топтар құрамында маневр жасау ерекшеліктерін зерделеуі және қауіпсіздік шараларын сақтауы; ұшу міндеттерін орындау реттілігі мен жүйелілігін пысықтау үшін "жерде ұшуды жасау" тренаждарын, сондай-ақ әуеде және жерде соқтығысуды болғызбау үшін бірге ұшатын және жетекшінің іс-қимылдарын жүргізу; ұшқыш құрамын оқып-үйретудің, нұсқаушыларды даярлау (тексеру) бойынша мақсатты ұшуды жүргізу кезінде ұшуды басқару мен басшылық жасаудың бірыңғай әдістемесін пысықтау.
5. Төмен, барынша төмен биіктіктерде ұшуды орындаудағы қауіпті факторлар
әуе кеңістігін пайдалану қағидаларын бұзу; әуе кемелері экипаждарының ұшу ауданындағы жергілікті жердің бедерін, қауіпсіз биіктікті есептеу әдістемесін және қауіпсіздік шараларын білмеуі; әуе кемелері экипажы мүшелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етудің борттық жүйелерін, радиобиіктік өлшеуіштерді пайдалану тәртібін бұзуы; қауіпсіз ұшу биіктіктерін айқындау кезіндегі есептеулердегі қателіктер; барометрлік биіктік өлшеуіштерді жиынтық түзетулерді есептеудің бірыңғай әдістемесін бұзу.	ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының және әуе қозғалысын басқару органдарының жергілікті жер бедерлерін және ұшу ауданындағы жасанды кедергілерді, сондай-ақ ұшудың қауіпсіз биіктіктерін есептеу тәртібін білуін тексеру (жылына екі реттен сиретпей); дәліздердің (маршруттардың) барынша төмен қауіпсіз биіктіктерін нақтылау (жылына бір реттен сиретпей); ұшқыш құрамының биіктікті айқындау мен ұстау тәртібін және олардың ерекшеліктерін білуін тексеру (ұшуға алдын ала даярлау күндері); ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының қауіпсіздік шараларын білуін тексеру (ұшуға алдын ала даярлау күндері).
6. Таулы жерлерде ұшуды орындау кезінде ұшу қауіпсіздігіне ықпал ететін қауіпті факторлар
ұшу қағидаларын бұзумен бұлт жауып тұрған асулар, тау шыңдары және шоқылар үстінен ұшуды орындау; таудағы әуеайлақтарға қону кезінде барометрлік биіктік өлшеуіштерді дұрыс пайдаланбау; таудағы әуеайлақтан ұшып шығу мен қонуды орындау ерекшеліктерін ескермеу және әуе кемесінің барынша үлкен ұшу (қону) салмағын дұрыс есептемеу; әуайлақ жетекті радиостанциясын ұшып өткенге дейін барынша аз қауіпсіз эшелоннан (биіктіктен) төмен радиолокациялық бақылау болмаған (радиолокациялық бақылау тұрақсыз болғанда) кезде қонуға кіру кезінде төмендеуді орындау.	авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді талдау материалдары бойынша арнайы сабақтар өткізу (жылына бір реттен сиретпей); ұшқыш құрамымен, ұшуға басшылық жасау тобы персоналымен навигацияның, авиациялық техниканы жауынгерлік қолданудың, пайдаланудың және әуе қозғалысын ұйымдастырудың ерекшеліктері бойынша семинарлар өткізу (жылына екі реттен сиретпей); ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының таудағы әуеайлақта төмендеу және қонуға кіру схемалары құрылымының ерекшеліктерін білуін тексеру (ұшуға алдын ала даярлау күндері); ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобы персоналымен таудағы әуеайлақта ұшу мен қонуды орындау кезіндегі барометрлік биіктік өлшеуіштерді пайдалану әдістемесі бойынша тренаждар өткізу (ұшуға алдын ала даярлау күндері); ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының қауіпсіздік шараларын білуін тексеру (ұшуға алдын ала даярлау күндері); тікұшақтарда бұлт жауып тұрған асулар, тау шыңдары және шоқылар үстінен ұшуды орындауды болдырмау; әрбір биік таулы алаңдардан ұшып шығу алдындағы бақылап қалықтау кезінде ұдайы тікұшақтың ұшу мүмкіндіктерін тексеру; тау шыңында орналасқан алаңға қонуға кіруді тікұшақты оған шығар сәтке дейін алаң деңгейінен төмен төмендеуге жол бермей, күн түскен немесе жел өтетін жақтағы тау беткейі арқылы жасау; биіктігі 1700 метрден астам алаңға тікұшақты қондыруды орындау кезінде қозғалтқыштардың жылдам жұмыс істеу режімін пайдалану; еңістері бар алаңға тікұшақты тежелген дөңгелектермен жүргізу арқылы қондыру.
7. Жауынгерлік кезекшілікті атқару барысында ұшуды орындау кезінде ұшу қауіпсіздігіне ықпал ететін қауіпті факторлар
жауынгерлік кезекшілікті атқаруға тартылатын ұшқыш құрамының және жауынгерлік басқару офицерлерінің жеткіліксіз жаттыққандығы; жауынгерлік кезекшілікке кезекшілік саны бойынша шектеулерді ескермей, ұшқыш құрамы мен жауынгерлік басқару офицерлерін тағайындау; іздестіру-құтқару күштерімен және құралдарымен қамтамасыз етілмеген аудандарға ұшып шығу.	жауынгерлік кезекшілік атқаруға қажетті даярлық деңгейі бар ұшқыш құрамы мен жауынгерлік басқару офицерлерін тарту; кезекші күштердің әуе кемелерін қолдану аудандарында іздестіру-құтқаруды қамтамасыз етуді ұйымдастыру; жауынгерлік кезекшілікке түсетін жеке құрамның еңбек және демалыс режимін сақтауды қамтамасыз ету; жауынгерлік кезекшілік атқаруға арналған үй-жайларды жабдықтау.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 8-қосымша

Ұшуды штурмандық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың әсер етуін (оқшаулау)
болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралардың тізбесі

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар
1. Әуе кемесінің жер (су) бетімен және олардағы кедергілермен соқтығысуы
әуе кеңістігін пайдалану тәртібі мен қағидаларын бұзу; ұшқыш құрамының ұшу ауданын, ұшу ауданындағы жергілікті жер бедерін, қауіпсіз биіктіктерді есептеу әдістемесін, төмен және барынша төмен биіктіктерде, таулы жерде ұшуды орындау кезіндегі қауіпсіздік шараларын нашар білуі; әуе кемесі экипажы мүшелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етудің борттық жүйелерін, радиобиіктік өлшеуіштерді пайдалану әдістемесін бұзуы; ұшудың қауіпсіз биіктігін айқындау кезіндегі есептеулердегі қателер; барометрлік биіктік өлшеуіштердің жиынтық түзетулерін есепке алудың бірыңғай әдістемесін бұзу; ұшуға метеорологиялық ауарайы болжамын елемеу; әуе кемелерінің ұшуы мен қонуы үшін әуеайлақтардың минимумын айқындау әдістемесін бұзу; қонуға кіруді орындау кезінде әуеайлақ ауданында белгіленген төмендеу сұлбасын бұзу; биік таулы әуеайлаққа қонуды орындау кезінде барометрлік аспаптарды пайдалану әдістемесін нашар білу; төмен және барынша төмен биіктікте ұшуға дайындықты ұйымдастыруды орындау кезінде нормативтік құжаттар талаптарының бұзылуы; төмен және барынша төмен биіктіктерде, таулы жерде ұшуды орындау кезінде қауіпсіздік шараларын бұзу.	әуе кемелерінің жергілікті жер бедерімен соқтығысуынан болған авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді жүйелі талдау; ұшқыш құрамының ұшу ауданын, ұшу ауданындағы жергілікті жер бедерін, ұшудың қауіпсіз биіктіктерін есептеу әдістемесін, төмен және барынша төмен биіктікте, таулы жерде ұшуды орындау кезінде қауіпсіздік шараларын білуін жүйелі тексеру; ұшқыш құрамымен, ұшуға басшылық жасау тобының адамдарымен, полигондарда ұшу басшыларымен және басқару пункттері кезекші ауысымымен ұшу биіктіктерін белгілеу және берілген биіктікті ұстау тәртібі бойынша семинарлар өткізу; ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етудің борттық жүйелерін, радиобиіктік өлшеуіштерді пайдалану тәртібі бойынша кешенді тренаждар жүргізу; әуе кемелерінің жер (су) бетіндегі кедергілермен соқтығысуы қаупінің туындауына ықпал ететін ұшудың метеорологиялық жағдайын зерделеу бойынша сыныптық-топтық сабақтар өткізу; ұшуға басшылық жасау тобы адамдарымен, полигондарда ұшу жетекшілерімен және басқару пункттері есептоптарымен оқу-жаттығулар, жеке және кешенді жаттықтырулар өткізу кезінде штурмандық есептерді орындау дағдыларын қалыптастыру (жетілдіру); ұшқыш құрамына, ұшуға басшылық жасау тобы персоналына, полигондардағы ұшу жетекшілеріне және басқару пункттері кезекші ауысымдарына топтық ұшуды орындау кезіндегі қауіпсіздік шараларын жеткізу; барометрлік биіктік өлшеуіштер үшін жиынтық түзетулерді есепке алуды ұйымдастыру және бақылау; әуеайлақ ауданында және әуеайлақ аймақтарында бағыт бойынша ұшудың қауіпсіз биіктіктерін есептеу әдістемесінің сақталуын бақылау; төмен және барынша төмен биіктіктерде, таулы жерде ұшуды орындау кезінде жеке құрамның қауіпсіздік шаралары білімін бақылау.
2. Әуеде әуе кемелерінің қауіпті жақындаулары мен соқтығысуы
әуеде ұшақтарды эшелондау тәртібін айқындайтын нормативтік құжаттар талаптарының бұзылуы; әуеайлақ ауданының әуе кеңістігі құрылымы элементтерінің өзара орналасу параметрлері белгіленген нормативтік құжаттарды бұзу; әуе қозғалысын басқару органдары кезекші ауысымдарының қате іс-қимылдары; авиациялық техниканың істен шығуынан, ұшу жағдайларының өзгеруінен және навигациядағы өрескел қателіктерден әуе кемесі экипажының берілген бағыттан, режимнен және ұшу бейінінен әдейі ауытқуы; жауынгерлік реттілікте ұшудың белгіленген параметрлерінің бұзылуы; топтық ұшуды орындауда жеткіліксіз жаттыққандық; топтық ұшуды орындау кезінде әуе кемесі экипажының қауіпсіздік шараларын бұзуы.	әуе кемелерінің қауіпті жақындаулары мен соқтығысуларынан болатын авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді кезең-кезеңімен талдау; ұшқыш құрамының жаттықққандығы деңгейін бақылау және топтық ұшуды орындау дағдысын уақтылы қалпына келтіру; ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, полигондардағы ұшу жетекшілерінің және басқару пункттері кезекші ауысымдарының эшелондау қағидаларын білуін бақылау; ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, полигондардағы ұшу жетекшілерінің және басқару пункттері кезекші ауысымдарының топтық ұшуды орындау қағидалары бойынша білімін бақылау; топтық ұшудың әртүрлі кезеңдерінде сақтық таныту схемасын әзірлеу және енгізу; әуеайлақ ауданының әуе кеңістігі құрылымы элементтерінің өзара орналасуы параметрлерін бақылау. Аэронавигациялық ақпарат құжаттарына уақтылы өзгерістер енгізу; ұшқыш құрамына, ұшуға басшылық жасау тобы персоналына, полигондардағы ұшу жетекшілеріне және басқару пункттері кезекші ауысымдарына топтық ұшуды орындау кезіндегі қауіпсіздік шараларын жеткізу.
3. Ұшуда отынның толық жануы
әуе кемелерінің жету бойынша мүмкіндіктерін айқындау кезінде штурмандық есепті орындаудағы қателер; ұшу бағытында метеорологиялық жағдайдың іс жүзіндегі деректері бойынша инженерлік-штурмандық есепті нақтылаусыз ұшу; әуе кемесі экипажының ұшудағы отын шығысын бақылау әдістемесін бұзуы; қосалқы әуеайлаққа кету үшін қажетті отынның ең аз қалдығын айқындауда әуе кемесі экипажының қателіктері; әуе кемесі экипажын ұшуға (ұшып өтуге) штурмандық даярлауды формальды бақылау; ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, полигондардағы ұшу жетекшілерінің және басқару пункттері кезекші ауысымдарының әуе кемелері экипаждарын қосалқы әуеайлақтарға бағыттау кезіндегі қате іс-қимылдары.	отынның толық жануынан немесе отынның апаттық қалдығы бар әуе кемелерін қондырудан болған авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді жүйелі талдау; 2) ұшқыш құрамымен, ұшуға басшылық жасау тобы персоналымен, полигондардағы ұшу жетекшілерімен және басқару пункттері кезекші ауысымдарымен ұшудағы отын шығысын есептеу (бақылау) бойынша кешенді тренаждар жүргізу; 3) ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, полигондардағы ұшу жетекшілерінің және басқару пункттері кезекші ауысымдарының шығу деректерін және әуе кемелерінің жету бойынша мүмкіндіктерін және әуедегі кезекшілігі уақытын айқындау әдістемесі бойынша білімін бақылау; 4) метеожағдайдың іс жүзіндегі деректерін және ұшу режимі өзгерістерін ескере отырып, ұшу алдындағы инженерлік-штурмандық есепті нақтылау; 5) қосалқы әуеайлаққа ұшуды және қонуды орындау үшін қажетті отынның барынша аз қалдығын есептеуді орындау. Ұшуға алдын ала даярлық, ұшып өтетін экипаждарды даярлау сыныптарындағы стенділерде отынның барынша аз қалдығы мәндерінің болуы; 6) әуе кемелері экипаждарын ұшуға (ұшып өтуге) штурмандық даярлау сапасын бақылауды ұйымдастыру.
4. Ұшуда бағдарды жоғалту
ұшуды қанағаттанарлықсыз ұйымдастыру және басқару; әуе кемелері экипаждарының әуе навигациясы негізгі қағидаларын бұзуы; девиациялық жұмыстарды ұйымдастыру және орындау жөніндегі басшылық құжаттар талаптарының бұзылуы; бағдарлауды жүргізу қағидаларының бұзылуы; ұшу ауданында навигациялық жабдықтың жетіспеушілігі; әуе навигациясының борттық және жерүсті құралдарын кешенді пайдалану әдістемесін бұзу; ұшу ауданын, аэронавигациялық жағдайды, ұшуда навигациялық жабдықты пайдалану тәртібін нашар білу; әуе кемелері экипаждарының навигациялық жағдайдың күрделенуі жағдайындағы ұшуға жеткіліксіз дайындығы.	бағдарды жоғалту жағдайларын талдау және әуе кемесінің экипаждарына оларды болдырмау жөніндегі ұсынымдарды жеткізу; ұшу ауданы, аэронавигациялық жағдай, әуе кемелерін навигациялық жабдықтау тәртібі білімі бойынша сынақтарды зерделеуді және қабылдауды ұйымдастыру; ұшқыш құрамымен әуе навигациясының борттық және жерүсті құралдарын пайдалану әдістемесі бойынша тренаждар ұйымдастыру; ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, полигондардағы ұшу жетекшілерінің және басқару пункттері кезекші ауысымдарының әуе кемесі экипажының ұшуда бағдарды жоғалтуы кезіндегі іс-қимылдар тәртібі бойынша білімін бақылау; девиациялық және радиодевациялық жұмыстарды девиациялық және радиодевациялық жұмыстарды орындау жөніндегі басшылық құжаттардың талаптарына қатаң сәйкестікте уақтылы орындау; қалған девиация кестелерін құрастыру дұрыстығын бақылау және олардың әуе кемесінің бортында болуы; ұшу ауданында навигациялық жабдықтауды ұйымдастыру; бағдарды жоғалту жағдайларын болдырмауға бағытталған қауіпсіздік шараларын әзірлеу және оларды ұшқыш құрамына, ұшуға басшылық жасау тобы персоналына, полигондардағы ұшу жетекшілеріне және басқару пункттері кезекші ауысымдарына жеткізу.
5. Әуе кемесінің ұшу үшін қауіпті метеорологиялық жағдайлар аймақтарына түсуі
ұшудағы әуе кемелері экипаждарын ауарайы жағдайының нашарлауы және ұшу бағдарында, полигонда (десанттау алаңында), және әуеайлақ ауданында қауіпті ауарайы құбылыстарының дамуы туралы уақтылы хабардар етпеу; ұшу жетекшісінің қону әуеайлағындағы (полигондағы, десанттау ауданындағы) ауарайының нақты жағдайы туралы қасақана қате деректерді беруі; әуе кемесі экипажының ол ұшуға дайындалмаған метеорологиялық жағдайларға түсуі кезіндегі қате іс-қимылдары; ұшуды ұйымдастыру мен жүргізуді регламенттейтін басшылық құжаттардың талаптарын және ауарайының қауіпті құбылыстарынан айналып өту кезінде қауіпсіздік шараларын елемеу.	әуе кемелерінің ауарайының қауіпті құбылыстарына түсуінен болатын авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді талдау; әуе кемелерінің ауарайының қауіпті құбылыстарына түсу себептерін және әуе кемесі экипажының осы жағдайлардағы іс-қимылдарын зерделеу; қалың шоғырланған, жаңбырлы шоғырланған бұлттылықты табу үшін және оларды айналып өту мақсатында маневр жасау үшін ұшқыш құрамын борттық РЛЖ-ны қолдануға үйрету; ұшқыш құрамының онда ұшуға дайындалмаған метеожағдайларға түсуі кезіндегі іс-қимылдарды пысықтау бойынша тренаждар жүргізу; ұшуды ұйымдастыру мен жүргізуді регламенттейтін басшылық құжаттардың талаптарын және ауарайының қауіпті құбылыстарынан айналып өту кезіндегі қауіпсіздік шараларын терең зерделеу.
6. Жауынгерлік қолдану кезіндегі авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттер
полигонда (десанттау алаңында) ұшуға басшылық жасауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі басшылық құжаттардың талаптарын бұзу; полигонды (десанттау алаңын) әуе жағдайын бақылау құралдарымен жабдықтаудағы кемшіліктер; берілген ұшу режімі мен орнын өрескел қателіктермен жауынгерлік тәртіпте ұстау; авиациялық зақымдау (десанттау) құралдарын жауынгерлік қолданудың қауіпсіз шарттарын бұзу; жеке құрамның полигон ауданында (десанттау алаңында) және нысаналық жағдайда бағдарларды білмеуі; басқару органдарының әуе кемелері көздеу-навигациялық жабдығымен және қару-жарағымен жұмыс істеу дағдысының нашарлығы; жауынгерлік қолдануды орындау кезіндегі қауіпсіздік шараларының бұзылуы; ұшқыш құрамының, ұшуға басшылық жасау тобы персоналының, полигондардағы ұшу жетекшілерінің және басқару пункттері кезекші ауысымдарының авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолданудың қауіпсіз жағдайларын білмеуі.	жауынгерлік қолдануды орындау кезінде орын алған авиациялық оқиғалар мен авиациялық инциденттерді талдау; ұшқыш құрамының жауынгерлік қолдануды орындау кезіндегі тән қателері және қауіпсіздік шараларын бұзу жағдайлары бойынша білімін бақылау; полигондағы ұшу жетекшілерімен жауынгерлік қолдану кезінде әуе кемелері экипаждарына басшылық жасау, бақылау, көмек көрсету әдістемесі мен ерекшеліктері бойынша сабақтар өткізу; ұшқыш құрамының қару-жарақты, көздеу-навигациялық жабдықты басқару органдарымен жұмыс тәртібі және жауынгерлік жолда көңіл бөлу бойынша тренаждарды ұйымдастыру; алдын ала және ұшу алды даярлық кезеңінде жеке құрамға жауынгерлік қолдануды орындау кезіндегі қауіпсіздік шараларын жеткізу; ұшқыш құрамының авиациялық зақымдау құралдарын қолданудың қауіпсіз жағдайларын білуін бақылау; ұшқыш құрамының полигон ауданында нысаналық жағдайды, берілген нысаналарды іздеу және оларға шығу тәсілдерін, маневр жасау және радиобайланыс жүргізу тәртібін білуін бақылау; полигонда нысана алаңы элементтері жабдығы мен объективті бақылау құралдарын орналастыру жөніндегі басшылық құжаттар талаптарының орындалуын бақылау.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 9-қосымша

Ұшуды инженерлік-авиациялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлардың әсер етуін болдырмау (оқшаулау) үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі

Ескерту. 9-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар
1. Бөлімшелердің, авиациялық бөлімдер мен қамтамасыз ету бөлімдерінің инженерлік-авиациялық қызметтері ұйымдық-штаттық құрылымының шешілетін міндеттердің көлемі мен күрделілігіне сәйкес келмеуі	1. Инженерлік-авиациялық қызметтің ұйымдық-штаттық құрылымын шешілетін міндеттерге сәйкес жетілдіру. 2. Инженерлік-авиациялық қызметтің бөлімшелерін жеке құраммен жасақтау.
2. Авиациялық техниканың ақаулығын қалпына келтіру үшін басқа әуе кемелерінен алынған агрегаттарды пайдалану қажеттігіне байланысты монтаждау-бөлшектеу жұмыстары санының елеулі артуына әкеп соқтыратын қосалқы бөлшектермен, агрегаттармен қанағаттанарлықсыз қамтамасыз ету	1. Қосалқы бөлшектер мен агрегаттардың қажетті санын айқындау және жбдықтау органынан талап ету мақсатында авиациялық техниканың істен шығуы мен ақаулығына уақтылы талдау жүргізу. 2. Авиациялық техника ресурстарының шығысын және әуе кемелерінің жөндеуге кетуін шешілетін міндеттерге сәйкес жоспарлау. 3. Авиациялық мүлік қорын құру.
3. Инженерлік-техникалық құрам және ұшқыш құрамы кәсіби даярлығының жеткіліксіз деңгейі (авиациялық техниканы ұшуға дайындау жөніндегі жұмыстарды орындау кезінде).	1. Авиациялық техникада жұмыстың толық және сапалы орындалуын бақылау жүйесін ұдайы жетілдіру. 2. Авиациялық техниканың құрылымын және пайдалану қағидаларын, анағұрлым қауіпті және жиі қайталанатын құрылымдық және өндірістік кемшіліктерді және авиациялық техниканың істен шығуын болғызбау әдістерін зерделеу. 3. Пайдаланылатын авиациялық техниканың эргономикалық кемшіліктерін зерделеу және олардың жұмыс сапасына ықпал етуін жою жөніндегі шараларды іске асыру. 4. Авиация мамандарын басқа авиациялық бөлімдерде анықталған қауіпті факторлар, сондай-ақ оны пайдалануды ұйымдастырудағы кемшіліктер туралы жедел және объективті түрде хабардар ету, оларды жою жөніндегі тиімді іс-шараларды пысықтау және іске асыру
4. Инженерлік-техникалық құрамның әуе кемелерінің ұшу саны азайған жағдайда ұшуға дайындық және регламенттік жұмыс түрлерін орындауда практикалық дағдыларының болмауы.	1. Авиациялық техникада орындалатын жұмыстардың көлемі мен күрделілігінің қолда бар күштер мен құралдарға, сондай-ақ инженерлік-техникалық (ұшқыш) құрамының кәсіби даярлығы деңгейіне сәйкес келуін қамтамасыз ету. 2. Авиациялық техниканы ұшуға дайындау жөніндегі жұмыстарды орындаудағы тұрақты дағдыларды сақтау үшін дайындық түрлері бойынша кешенді тренаждар өткізу. 3. Инженерлік-техникалық (ұшқыш) құраммен авиациялық техниканы зерделеу бойынша көрсету бақылау сабақтарын, білімі мен практикалық дағдылары тексерілетін дайындық түрлерін практикада орындаумен кешенді тренаждар өткізу. 4. Инженерлік-техникалық құраммен ақаулықтарды іздеу және жою, регламенттік жұмыстар мен әскери жөндеу бойынша көрсету бақылау сабақтарын білімі мен практикалық дағдыларын тексерумен өткізу.
5. Авиациялық техникада жұмыстарды орындау технологиясын бұзу.	1. Жол берілетін қателіктердің себептерін кейіннен оларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды пысықтаумен және іске асырумен талдау. 2. Авиациялық техникаға қызмет көрсетуге жалпы қолданыстағы жерүсті қызмет көрсетудің ақаусыз құралдарын жіберу. 3. Авиациялық техниканы пайдалану кезінде техникалық құжаттамада көзделген, ақаусыз және салыстырылып тексерілген бақылау-тексеру аппаратурасын, сервистік жабдық пен құрал-сайманды пайдалану. 4. Жұмыстарды ақаусыз таңбаланған құрал-сайманмен орындау. 5. Техникалық құжаттама талаптарында көзделген сұрыпталған шығыс және жанар-жағармай материалдарын қолдану. 6. Нәтижелерді құжаттаумен және талдаумен авиациялық техниканы ұшуға дайындаудың толықтығымен сапасын бағалау үшін объективті бақылау құралдарын пайдалану. 7. Авиациялық техниканы пайдалануды климат және маусымдық жағдайлардың ерекшеліктерін ескерумен ұйымдастыру. 8. Жеке құрамның кінәсінен авиациялық қозғалтқыштардың газ-ауа жолына бөгде заттардың (бітешіг, мұз, құрал-сайман, авиақозғалтқыштарды сынақтан өткізуге арналған алаң бетіндегі заттар, киім-кешек және т.б.) түсу жағдайларын болдырмау. 9. Әуе кемелерін қардан, мұздан, құмнан, жәндіктерден сапалы тазартпау және сыртқы ортаның басқа да қолайсыз әсер ету фактілеріне жол бермеу. 10. Реттеу жұмыстарын жүргізу кезінде реттеудің дұрыс емес нәтижелерін болдырмау. 11. Кейіннен сыртқы қабатының герметикалығын бұзумен, зақымдаумен, қозғалтқышқа түсіп кетуімен, отынның, майлар мен басқа да сұйықтықтардың ағып кетуімен ұшуда олардың жұлынып кетуіне әкеп соқтыратын шамдардың, есіктердің, қақпақтардың, люктардың, капоттардың, тығындардың жабылмауын (сапасыз жабылуын) болғызбау. 12. Әуе кемелерінің әртүрлі жүйелері құбырлары қосымша сомындарының зақымдануына, әуе кемелері жүйелері агрегаттары және құбырлары бекітпе элементтері мен қамыттарының дұрыс бекітілмеуіне жол бермеу. 13. Қызмет көрсету, агрегаттарды ауыстыру жөніндегі жұмыстарды, басқару жүйесінде, бұранда механизмдерінде пысықтауды орындау кезінде дұрыс бақылап бекітпеу немесе оның болмауы жағдайларын болдырмау. 14. Сүзгі элементтерін тексеру және жуу кезінде техникалық құжаттама талаптарын сақтау. 15. Бір орындаушының басқаға аяқталмаған жұмыстарды беру жағдайларын болдырмау, бұл жұмыс көлемінің толық орындалмауына және істен шығудың туындауына әкеп соқтыруы мүмкін.
6. Авиациялық техникада жұмыстардың орындалуын әрбір операция бойынша тиісті бақылаудың болмауы	1. Авиациялық техникадағы жұмыстардың барлық түрлері үшін бақылау операцияларының және әрбір операция бойынша бақылау карталарының тізбесін әзірлеу. 2. Авиациялық техникада жұмыстар орындау кезінде әрбір операция бойынша бақылауды жүзеге асыру жөніндегі нұсқаулардың талаптарын орындау. 3. Авиация бас инженері қолданысқа енгізетін өзгерістер мен толықтыруларға сәйкес техникалық құжаттаманы жаңарту.
7. Авиациялық техниканың сенімділігін артыруға бағытталған өнеркәсіп бюллетеньдерін орындамау.	1. Инженерлік-авиациялық қызметті өзекті техникалық құжаттамамен қамтамасыз ету. 2. Инженерлік-авиациялық қызметтің мамандарын бюллетеньдер бойынша жұмыстарды орындау тәртібіне оқытып-үйрету. 3. Инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету бөлімшелерін бюллетеньдер бойынша жұмыстарды орындау үшін мүлікпен қамтамасыз ету. 4. Пайдаланушының күшімен орындалуы мүмкін емес бюллетеньдер бойынша жұмыстарды орындау үшін өнеркәсіп өкілдерін шақыру.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 10-қосымша

Ұшуды әуеайлақтық-техникалық қамтамасыз етуде қауіпті факторлардың ықпал етуін болдырмау (оқшаулау) үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі

Ескерту. 10-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар
1. Әуеайлақты күтіп ұстаудағы және ұшуға дайындаудағы бұзушылықтар	1. Әуеайлақтың авиациялық аға бастығы комиссиясының (кемінде жылына 2 рет) әуеайлаққа техникалық қарап тексеруді жүргізуі. Комиссия жұмысының нәтижесі анықталған кемшіліктер актісі мен оларды жою жоспары болып табылады. 2. Әуеайлаққа техникалық қарап тексеруді жүргізу барысында әуеайлақ маңындағы аумақта ұшу қауіпсіздігіне қауіп төндіретін объектілер мен құрылыстардың салынуын бақылау. 3. Қамтамасыз ету бөліміне (бөлімшесіне) әуеайлақ төсемесін жөндеуге және дайындауға қажетті уақыт бөлуді ескере отырып, ұшуды жоспарлау: 1) әр айда қатарынан кемінде 3 тәулік; 2) жоспарлы ұшуға дайындық кезінде кемінде 3 сағат; 3) ауысымдар арасындағы ұшуға дайындық кезінде кемінде1 сағат. 4. Ұшуға әуеайлақты қабылдау кезінде ұшулар жетекшісі қамтамасыз ету бөлімшесінің командирімен бірлесіп, ұшу-қону жолағы, шеткі және жиектегі қауіпсіздік жолақтары шегінде құрғату-су ағызу жүйесі құдықтарының мықты жабылуын тексеру. 5. Әуеайлақты тексеру аяқталғаннан кейін топырақтың (қар қабатының) мықтылығы мен тегістігін көрсете отырып, әуеайлақтың ұшуға әзірлік жай-күйін есепке алу журналы бойынша ұшулар жетекшісіне әуеайлақты тапсыру. 6. Ұшу барысында жасанды ұшу-қону жолағын қарап тексеруді ұшу ауысымында кемінде 1 рет жүргізу. 7. Әуеайлақты периметр бойынша екі қатарлы тікенекті сыммен қоршау. 8. Әуеайлақты күрделі жөндеуді және реконструкциялауды орындағаннан кейін ұшу жолағы элементтері геометриялық өлшемдерінің әуеайлақтың формуляры мен басты жоспарына сәйкес келуі. 9. Мынадай ақаулықтарды дереу жою: 1) жасанды жабындардың бетінде бөгде заттардың, көктайғақтың болуы; 2) қорғаусыз ашықарматураның өткір ұштары, өткір ұштары бар плиталардың сынықтары мен тереңдігі 30 миллиметрден (бұдан әрі – мм) астам сынықтар; 3) ұшу-қону жолағында және магистральдық басқару жолында тиісінше 25 және 30 мм астам плиталардың өзара кертпештері; 4) биіктігі 30 мм астам жіктердің үстінде жатқан резеңке-битумнан жасалған білікшелер; 5) ұшу-қону жолағының асфальт-бетонды жабынындағы тереңдігі 30 мм астам және басқару жолында 50 мм астам із жолдар, толқын тәрізді кедір-бұдыр мен ауытқулар. 10. Көктемде және ұшу алаңының топырақты бөлігін (топырақты ұшу-қону жолағының, қауіпсіздік жолақтарының) жөндеуден кейін нивелирлік түсірілім арқылы сыртқы беттің тегістігін бақылау. 11. 3 м тақтайшаны төсеп салған кезде ұшу жолағының топырақ бөлігіндегі тегіс еместікті бақылау: көлік ұшақтары үшін кемінде 15 сантиметр (бұдан әрі – см), басқа үлгідегі әуе кемелері үшін – кемінде 10 см (қар қабатының тегістігіне қойылатын талаптар ұқсас). 12. Ұзындығы кемінде 200 метр (әуе кемесінің типіне байланысты – 270 метр), ені кемінде 100 метр авариялық тежеу алаңының болуы. 13. Әуедегі кіреберіс жолақтарындағы кедергілер биіктігінің ұшу-қону жолағының шетінен учаскелердегі шекті жол берілген еңістерге сәйкес болуы: 400 метр – 0,005, 1450 метр – 0,013, 9000 метр – 0,02. 14. Ұшу-қону жолағының шетінде төсемі анағұрлым қатты 20 метр өтпелі учаскелердің, жасанды жабындардың жиектері бойынша – кемінде 0,5 метр өтпелердің болуы. 15. Ұшу жолағының шекарасында қар үйінділерінің болмауы. Қар үйіндісі кемінде 1:15 аспайтын еңіспен орындалуы тиіс. 16. Авиациялық қозғалтқыштарды уақытынан бұрын алуды ескерту үшін мемлекеттік авиацияны басқару органдары мен авиациялық бөлімдерде іс-шаралар жоспарын пысықтау, жыл сайын.
2. Авиациялық отынды қабылдауды, сақтауды және сапасын бақылауды ұйымдастырудағы кемшіліктер.	1. Әуеайлақ жанар-жағармай материалдары қоймасында авиациялық отынды (оны теміржол цистерналарынан ағызып алудан бастап және әуе кемелерінің бактарына құюға дейін) жабық түрде айдау технологиясын сақтау. 2. Шығыс резервуарларында қабылдау, ағызу және тазарту құбыржолдарының, ағызу крандары мен әуе сүзгілерінің болуы. 3. Отынды сүзгілеу схемасының белгіленген талаптарға сәйкес келуі және номиналдық жіңішкелігі 5 – 7 микрометрден аспайтын жанармайды екі рет сүзгілеуді қамтамасыз ету. 4. Жанар және жағармай материалдары қоймасының зертханасы мен бақылау пунктінің жабдықпен және бақылау материалдарымен жабдықталуының басшылық құжаттардың талаптарына сәйкес келуі. 5. Әуе кемелеріне сапалы жанармай құюды қамтамасыз ететін негізгі жұмыстарды орындау технологиялық картасының ережелерін қатаң сақтау. 6. Авиациялық майды (сұйықтықты) тек тұндырудан, сүзгілеуден және тазалығын тексергеннен кейін қолдану. Майды (сұйықтықты) бақылап талдауды шығыс сыйымдылығын әрбір толтыру кезінде жүргізу. 7. Жабдық орнатылған отын құбыржолдарын акт жасай отырып, төзімділік пен герметикалыққа сынау (тереңдетілген – жылына 1 рет, тереңдетілмеген – екі жылда 1 рет).
3. Зарядтау аккумуляторлық станциялар жұмысындағы кемшіліктер (олқылықтар).	1. Зарядтау аккумуляторлық станцияларының үй-жайларында мәжбүрлеп желдетумен (қышқыл және сілті цехтары үшін бөлек), орталықтандырылған жылытумен және су құбырымен тиісті бөлмелер санының болуы. 2. Зарядтау аккумуляторлық станциялардың бақылау-өлшеу аппаратурасымен, құрал-сайманмен, қондырғылармен, ыдыспен және басқа да мүлікпен жабдықталуының басшылық құжаттардың талаптарына сәйкес болуы. 3. Аккумуляторлық батареяларда регламенттеу жұмыстарын авиациялық бөлімде әзірленетін және қамтамасыз ету бөлімімен (бөлімшесімен) келісілетін жоспар-кестеде көзделген мерзімдерде орындау.
4. Әуе кемелеріне әуеайлақтық-техникалық қызмет көрсету құралдарын пайдалануды ұйымдастырудағы кемшіліктер.	1. Әуе кемелеріне әуеайлақтық-техникалық қызмет көрсету құралдарын пайдалану кезінде негізгі қуат қондырғысының (жүйенің, агрегаттың) әрбір 50 ± 10 және 200 (+40, – 30) сағат жұмыс атқарымы сайын регламенттік жұмыстарды жоспарлау және орындау. Регламенттік жұмыстарды базалық шассиге нөмірлік техникалық қызмет көрсетуді жүргізумен қатар орындау. 2. Тиісті техникалық қызмет көрсетуден және регламенттік жұмыстардан өтпеген, сондай-ақ басшылық құжаттарда тізбесі жарияланған басқа да кемшіліктері бар автомобиль және арнайы автомобиль техникасын пайдалануға жол бермеу.
5. Әуеайлақта автокөлік, ұшуды жерүсті қамтамасыз ету құралдарының және жолаушылар қозғалысын ұйымдастырудағы бұзушылықтар.	1. Белгіленген маршруттар және таңбасы (межелеу) бар бағыттар бойынша әуеайлақта машиналардың қозғалысы әуеайлақтың ұшу алаңы бойынша жеке құрамның және автомобиль техникасының қозғалу маршруттарының схемасына сәйкес. 2. Машина жүргізушілерінің мынадай қағидаларды сақтауы: 1) ұшу-қону жолағына, басқару жолына шығу үшін рұқсат алып, жүргізуші ұшу-қону жолағына, басқару жолына дейін 50 метр жетпей тоқтайды, әуе кемесінің жоқ екеніне көз жеткізеді және тек содан кейін қозғалысты жалғастырады; 2) басқару жолы бойынша қозғалған кезде жүргізуші қарсы жүріп келе жатқан әуе кемесіне дейін кемінде 100 метр қалғанда оның жүру қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін басқару жолын босатады, жиекке шығады және тоқтайды. 3. Әуе кемесіне қызмет көрсету үшін келген машиналар жүргізушілерінің әуе кемесі технигінің барлық командалары мен өкімдерін орындайды. Машинаның әуе кемесіне 10 метрден жақын келуіне әуе кемесі технигінің рұқсатынсыз жол берілмейді. 4. Әуе кемесін сүйреп тарту кезінде жүргізуші сүйреп тартуды басқаратын адамға бағынады. Сүйреп тарту әуе кемесінің сынуын болдырмау үшін жылдамдықты 20 км/сағ. асырмай қалыпты (жұлқусыз, күрт бұрылусыз) жүргізіледі. Түнгі уақытта сүйреп тарту кезінде және әуе кемесінде нашар көріну кезінде аэронавигациялық шамдар, ал тартқышта – жақын жарық фаралар қосылады.
6. Әуеайлақты және әуе қозғалысын басқару объектілерін электрмен жабдықтаудағы бұзушылықтар (олқылықтар).	1. Әуеайлақтарды электрмен жабдықтау кемінде екі байланыссыз түрде өзара резервтегі электр энергиясымен қоректендіру көздерінен. 2. Әуе қозғалысын басқару, радионавигация, қондыру және байланыс объектілерін электрмен жабдықтау кепілді электр энергиясымен қоректендіру қалқандарынан. 3. Жылыту аспаптарын, сондай-ақ әуеайлақтың кез келген басқа да объектілерін әуе қозғалысын басқару, радионавигация, қондыру және байланыс объектілерін кепілді қоректендіру қалқанына қосуға тыйым салу.
7. Әуе кемелері ұшуларының қауіпсіздігіне қауіп төндіретін объектілердің әуеайлақ маңындағы аумақта орналасуы және салынуы.	1. Мекемелердің, кәсіпорындар мен ұйымдардың әуе кемелері ұшуларының қауіпсіздігіне қауіп төндіретін объектілерді әуеайлақ маңындағы аумақта орналастыру жөніндегі қызметіне бақылауды жүзеге асыру.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 11-қосымша

Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етуде қауіпті факторлардың ықпал етуін болдырмау (оқшаулау) үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі

Ескерту. 11-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін жүргізілетін негізгі іс-шаралар
1. Радиолокациялық станциялар, радиолокациялық қону жүйелері операторларының, автоматты радиопеленгаторлардың әуе кемелерінің экипаждарына және ұшуға басшылық жасау тобына деректерді берудегі қателіктері.	1. Жеке құрамның кәсіби даярлық деңгейін, функционалдық міндеттерін орындау қабілетін талдау. 2. Тренаждарды қолдана отырып, радиолокациялық станциялар мен пеленгаторлардың есептоптарын әуе кемелерінің экипаждарына және ұшуға басшылық жасау тобының адамдарына ақпаратты дұрыс беру жөніндегі іс-қимылдарға тиімді оқытып-үйрету процесін қалыпты емес жағдайлардағы іс-қимылдарға назар аудара отырып ұйымдастыру. 3. Операторлардың әуе кемелерінің координаталарын айқындаудағы, биіктік, пеленг мағыналарын танып оқу және т.б. білімі мен дағдыларын жүйелі түрде (жылына екі реттен сиретпей) тексеруді қамтамасыз ету. 4. Оператор лауазымына кәсіби тұрғыдан даярланған және психологиялық тұрақты, дикциясы мен ден қоюы жақсы әскери қызметшілерді іріктеу.
2. Авиацияны басқару пункттерінің жұмыс орындарына радиолокациялық ақпарат беруді қатарынан үш және одан көп антенна айналымы ішінде тоқтату. Соңғы бағыттау кезеңінде радиолокациялық ақпарат беруді тоқтату.	1. Радиолокациялық станцияларға техникалық қызмет көрсетуді, радиолокациялық станциялардың көпфункционалды жүйелерінің анағұрлым жиі қайталанатын істен шығуларын талдауды және ескертуді ұйымдастыру. 2. Қолда бар радиолокация құралдарын кешенді қолдану, авиацияны басқару пункттерінің жұмыс орындарына радиолокациялық ақпаратты үздіксіз беруді қамтамасыз ету үшін радиолокациялық станциялар резервін құру. 3. Радиолокациялық станциялар есептоптарының радиолокациялық ақпарат беруде қолда бар резервтерін жедел пайдалануы жөніндегі жүйелі жаттықтыруларын жүргізу.
3. Радиолокациялық станциялар, радиолокациялық қону жүйелері операторларының, автоматты радиопеленгаторлардың "Зілзала" сигналын өткізіп алуы немесе оны беруді екі минуттан аса кешіктіруі.	1. Операторлардың "Зілзала" сигналын алу, ұшуға басшылық жасау тобына оларды уақтылы беру іс-қимылдарына жаттықтырулар өткізу. 2. Сигналдарды қабылдау аппаратурасының жұмыс істеу қабілетін, оның ішінде байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын ұшу алдында ұшып тексеру барысында және ұшуды қамтамасыз ету процесінде кезеңдік бақылау.
4. Ұшуда сыналмаған байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын ұшуды қамтамасыз ету үшін пайдалану.	1.Ұшуларды қамтамасыз етуге ұшуда сыналмаған байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын бөлу оқиғаларын болдырмау. 2.Ұшуларды байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын ұшу алдындағы аралап ұшу әдістемесін орындау.
5. Жеке құрамның әуе кемелерінің ұшқыш экипаждарына және ұшуға басшылық жасау тобының адамдарына ақпаратты беруді тоқтатуға (немесе оның бұрмалануына) әкеп соқтыратын байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын іске қосу жөніндегі сауатсыз әрекеттері.	1.Жеке құрамды байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының негізгі жұмыс істеу қағидаттарына, олардың құрылысы мен техникалық мүмкіндіктеріне оқытып-үйретуді, сол білімдерін ұдайы бақылауды ұйымдастыру. 2.Жеке құрамның байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын қабылдау-тарату құрылғыларының резервтегі жиынтықтарына ауыстырып қосу жөніндегі іс-қимылдарға жаттығуының жоғары деңгейіне қол жеткізу. 3.Кезекші ауысым жеке құрамының жоғары жауапкершілігін, орындаушылығы мен тәртіптілігін, өз қызметтік борышы мен жұмыс орнындағы функционалдық міндеттерін нақты орындаудың маңыздылығы жөніндегі түсінігін тәрбиелеу.
6. Байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының электрқоректендіру жүйесіндегі істен шығулары, автономдық көздерді уақтылы іске қоспау.	1. Негізгі және резервтегі электрмен қоректендіру көздерінің жұмыс істеу қабілетіне жүйелі тексеру жүргізу. 2. Автономды автоматтандырылған электрмен қоректендіру көздерін пайдалану. 3. Кезекші ауысымның жеке құрамымен тұтынушыларды сыртқы электрмен қоректендіру көздерінен автономдыға ауыстырып қосу жөнінде тренаждар өткізу, жеке құрамның жаттықтырылу деңгейін ұдайы бақылау.
7.Байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының ұшу уақытында істен шығулары	1. Байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының жай-күйін объективті түрде бақылау, белгіленген шарттарды және оның пайдалану мерзімдерін сақтау; 2. Байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарында жөндеу және регламенттік жұмыстардың барлық түрлерін уақтылы жүргізу; 3. Байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын ұшуды қамтамасыз етуге дайындау жөніндегі жұмыстардың тізбесін және көлемін белгілеу; 4. Жеке құрамның, негізгі және қосымша байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының ұшуды қамтамасыз етуге әзірлігін жүйелі түрде тексеру.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 12-қосымша

Ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз етуде қауіпті
факторлардың әсер етуін болдырмау (оқшаулау) үшін өткізілетін негізгі іс-шаралар
тізбесі

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін өткізілетін негізгі іс-шаралар
1. Ауа райын болжаудағы қателер және ұшуға басшылық жасау тобының персоналы мен ұшқыш құрамын ауа райының қауіпті құбылыстары туралы уақтылы хабардар етпеу.	1. Метеорологиялық бөлімшелер жеке құрамының арнайы даярлық деңгейін арттыру мақсатында авиациялық бөлімдердің басшылық және ұшқыш құрамымен, сондай-ақ әуе қозғалысын басқару пункттері мен басқару органдарының есептоптарымен авиациялық метеорология бойынша сабақтар өткізу. 2. Метеорологиялық жағдайды болжаудың сенімді және анағұрлым жасалған әдістерін, метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз ету нысандары мен тәсілдерін әзірлеу және оларды метеорологиялық бөлімшелер жұмысының практикасына енгізу. 3. Кезекші синоптиктің ұшулар жетекшісіне нақты ауа райы және өзінің, қосалқы әуеайлақтардағы және сағат сайын ұшу кезеңінде ұшу ауданы бойынша орнитологиялық жағдай туралы деректерді, ал аспаптар бойынша ұшу қағидалары бойынша ұшқан кезде, белгіленген төмен ауа райы кезінде және тұрақсыз, кенеттен өзгеретін метеорологиялық жағдайда – әрбір 30 минут сайын баяндауы. Ұшулар жетекшісінің нұсқауы бойынша баяндамалар одан да жиі жасалуы мүмкін. 4. Кезекші синоптиктің ол кезінде ұшуға шектеу қойылатын немесе тоқтатылатын (экипаждар маршруттан қайтарылатын) ауа райының қауіпті құбылыстарына дейінгі метеорологиялық элементтердің өлшемдік мәндері мен шекті арақашықтықтарын айқындауы. 5. Ұшу аяқталғаннан кейін ұшулар жетекшісінің ұшуға ауа райының болжамын және ұшуды метеорологиялық және орнитологиялық қамтамасыз ету сапасын бағалауы. Қамтамасыз ету сапасы "өте жақсы", "жақсы", "қанағаттанарлық" және "қанағаттанарлықсыз" деп бағаланады. 6. Дауылды ескертулер ауа райының қауіпті құбылысының пайда болуы басталғанға дейін кемінде 30 минуттан кешіктірілмей қолтаңба қоя отырып тапсырылуға тиіс: ұшу кезеңінде – ұшулар жетекшісіне; ұшу болмаған кезде – командалық пункттің жедел кезекшісіне, ұшақтарды қабылдау және жіберу жөніндегі кезекшіге (кезекші авиадиспетчерге). Одан басқа, дауылды ескертулер авиациялық бөлімнің дауылды ескерту жөніндегі нұсқаулығына сәйкес командирге және басқа да лауазымды адамдарға баяндалады.
2. Басшылық ұшқыш құрамы мен ұшуға басшылық жасау тобының персоналы тарапынан метеорологиялық жағдайларды елемеу, әуе кемелерінің экипаждарын олардың даярлық деңгейіне және ұшу тапсырмаларын орындау сипатына сәйкес келмейтін метеожағдайларда ұшуға шығару.	1. Мемлекеттік авиацияны басқару органдары метеорологиялық бөлімшелерінің ауысымдары бастықтарының әуеайлақтардағы (маршруттардағы) нақты және күтілетін метеорологиялық жағдайдың авиациялық бөлімдерде орындалатын ұшудың сипатына сәйкестігін бақылауы. 2. Кезекші синоптиктің метеожағдайлар сәйкес келмеген кезде ұшуды тоқтату туралы командалық пункттердің жедел кезекшілеріне дереу баяндауы және ұсынымдар беруі. 3. Авиациялық бөлім командирінің (ұшулар жетекшісінің) күрделі, кенеттен өзгеретін (тұрақсыз) метеожағдайлар кезінде мынадай шараларды қабылдауы: 1) ұшу тапсырмаларын тоқтату, кезекші синоптикті тыңдау, егер метеожағдайлар мүмкіндік берсе, ауа райына толық барлау жүргізу және метеорологиялық жағдайды жаңадан бағалағаннан кейін ұшуды одан әрі жалғастыруға шешім қабылдау; 2) дауылды ескерту алған кезде күтілетін метеорологиялық жағдайды өзгерту туралы кезекші синоптиктің баяндамасын тыңдау, ауа райының күтілетін қауіпті құбылыстары басталғанға дейін 30 минут бұрын күтілетін өзгертуді бағалау және ұшуды тоқтату; 3) әуеайлақ ауданында ауа райы кенеттен бұзылған кезде ұшақтарды өз әуеайлағына қондыруды ұйымдастыру. Егер метеожағдайлар әуе кемелері ұшатын экипаждардың даярлық деңгейіне сәйкес келмесе, оларды қосалқы әуеайлаққа жіберу.
3. Радиолокациялық және әуеде ауа райын барлауды жүргізуді қанағаттанарлықсыз ұйымдастыру, әуе кемелерінің ұшқыш экипаждарынан ауа райы туралы объективті емес ақпарат.	1. Ауа райына әуеде барлауды бастағанға дейін 1 сағат және барлаушы ұшақтың ұшып шығуы алдында 20-25 минут бұрын, ұшуды бастағанға дейін 30 минут бұрын, ЖМЖ-да ұшу уақытында – әрбір 2 сағат сайын, КМЖ-да – әрбір сағат сайын, БАМ-да – әрбір 30 минут сайын (қажет болған кезде – жиі) ұшулар жетекшісінің нұсқауы бойынша ауа райына радиолокациялық барлау жүргізу. 2. Ауа райына әуеде барлауды ұшу алды нұсқаулар басталғанға дейін тікелей ұшу ауысымы алдында жүргізу. 3. Ұшу барысында ауа райына толық барлау жүргізу. Көзбен шолып ұшу қағидалары бойынша ұшу кезінде – 2 сағаттан сиретпей, аспаптар бойынша ұшу қағидалары бойынша – сағат сайын, ал белгіленген ауа райы минимумы кезінде – 30 минуттан кейін (қажет болғанда – жиі).
4. Әуеайлақтың метеорологиялық тұрғыдан техникалық жабдықталуының белгіленген ауа райы минимумына сәйкес келмеуі.	1. Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуді регламенттейтін басшылық құжаттармен ауа райы минимумының әртүрлі мәні кезінде ұшып шығуды және қонуды қамтамасыз ететін әуеайлақтардың метеорологиялық жабдығының құрамын айқындау.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 13-қосымша

Ұшуды медициналық қамтамасыз етуде қауіпті факторлардың әсер етуін болдырмау
(оқшаулау) үшін өткізілетін негізгі іс-шаралар тізбесі

Қауіпті факторлар	Қауіпті факторларды болдырмау үшін өткізілетін негізгі іс-шаралар
1. Медициналық қамтамасыз етуді ұйымдастырудағы қауіпті факторлар
әуе кемесі экипажы мүшелерінің медициналық тексерусіз, сырқаттанған жай-күйде медициналық бақылаудан өткеннен кейін, мерзімі өтіп кеткен дәрігерлік-ұшқыштар комиссиясының қорытындысымен ұшып шығуы; ұшу алды еңбек, демалыс және тамақтану режимін ұтымды ұйымдастырмау немесе сақтамау; ұшу жүктемесін ұтымды нормаламау салдарынан ұшқыш құрамы жұмыс қабілетінің төмендеуі; ұшуда туындаған немесе ұшу алды медициналық тексеру уақытында анықталмаған ұшқыштың (экипаж мүшесінің) денсаулық жағдайының нашарлауы, жұмыс қабілетінің күрт төмендеуі.	денсаулық жағдайы бойынша ұшуға оқып-үйретуге және әуе кемесінің жаңа типтеріне қайта оқып-үйретуге жарамды адамдарды іріктеу; дәрігерлік-ұшу сараптамасын уақтылы жүргізу; комиссияаралық кезеңде ұшқыш құрамының денсаулық жағдайын қарқынды дәрігерлік қадағалау (тексеру, емдеу, профилактикалық демалыс беру немесе ұшудан уақытша шеттету); ұшуға дайындалу және оны жүргізу кезеңінде ұшқыш құрамының және ұшуға басшылық жасау тобы персоналының денсаулық жағдайын медициналық бақылау; ұшу алды еңбек, демалыс және тамақтану режимін сақтауды бақылау; ұшуды ұйымдастырудағы, қамтамасыз етудегі және ұшу алды еңбек, демалыс және тамақтану режиміндегі кемшіліктерді жою жөніндегі, ұшу жүктемесін, бөлімшелердегі (экипаждардағы) психологиялық ахуалды нормалау жөніндегі ұсыныстарды әзірлеу және қолбасшылыққа ұсыну; басқа мамандармен бірлесіп, ұшуда адамның техникамен өзара іс-қимылына теріс ықпал ететін және ерекше жағдайлардың туындауына әкеп соқтыратын индикация, дабылдама, басқару, тіршілік әрекетін қамтамасыз ету және құтқару жүйелеріндегі эргономикалық кемшіліктерді айқындауға қатысу; авиациялық медицина, алғашқы медициналық көмек көрсету, сондай-ақ ұшу уақытында денсаулық жағдайын өзін-өзі бақылау және өзара бақылау мәселелері бойынша ұшқыш құрамын даярлау.
2. Моральдық-психологиялық қамтамасыз етудегі қауіпті факторлар
әуе кемесі экипажы мүшелерінің психологиялық	адамдарды жеке психологиялық ерекшеліктері бойынша іріктеу;
үйлесімсіздігі; тұрмыстық және кәсіби факторлардың (отбасылық-тұрмыстық, қызметтік) психикалық зақымдаумен ықпал етуі.	ұшқыш құрамын қызметтік тұрғын үймен қамтамасыз ету; ұшқыш құрамының әйелдерімен ұшқыш құрамының ұшу алды режимін сақтауына саналы көзқарасты пысықтауға бағытталған санитариялық-ағарту жұмыстарын жүргізу; жұмыс ұжымында қолайлы моральдық-психологиялық ахуал жасау.
3. Салауатты өмір салтын бұзумен байланысты қауіпті факторлар
әуе кемесі экипажы мүшелерінің алкогольдік ішімдіктерді, есірткі және психотроптық заттарды тұтынуы; ұшқыш құрамының дене дайындығы бойынша сабақтарды орындамауы; тамақтану режимін сақтамау.	салауатты өмір салтын насихаттау; жеке құрамның ұдайы спортпен шұғылдануы; тамақтану режимін бақылауды ұйымдастыру.
4. Ұшудың қолайсыз жағдайларының әсер етуімен және қорғаныш керек-жарағын дұрыс пайдаланбаумен байланысты қауіпті факторлар
әуе кемесі кабинасындағы қолайсыз гигиеналық жағдайлардың организмге әсер етуі (артық жүктеме, шайқалу, гипоксия, барометрлік қысымның төмендеуі және жарылу декомпрессиясы, кабина ауасына бөгде қосындылардың түсуі, ұтымсыз температуралық режим); ұшу тапсырмасында көзделген қорғаныш керек-жарағынсыз әуе кемесі экипажының ұшуды орындауы; қорғаныш керек-жарағын және оттегілі-тыныс алу аппаратурасын дұрыс пайдаланбау немесе олардың ақаулы болуы.	ұшқыш құрамын қорғану тәсілдерін пайдалану дағдыларына оқып-үйрету және ұшу факторларының қолайсыз әсер етуіне төзімділікті арттыратын жаттығуларды орындау; ұшқыш құрамын ұшудағы ерекше жағдайлардағы іс-қимылдарға психикалық-физиологиялық даярлауды және арнайы жаттықтыруларды жүргізуге қатысу; ұшқыш құрамын артық қысым болған кезде демалуға үйрету, барокамералық көтеру өткізу, артық жүктемеге қарсы костюмдегі артық қысым жасау кезінде жаттықтыру; ұшқыш құрамының қорғаныш керек-жарағын іріктеу және дәлдеп пішу.
5. Сұрыпталмаған оттегіні пайдаланудағы қауіпті факторлар
әуе кемесінің оттегі жүйесіне сұрыпталмаған оттегіні құю.	әуе кемелеріне медициналық оттегі құю құралдарының гигиеналық жай-күйін, оттегінің органолептикалық сапасын және оның паспорттық деректерінің МЕМСТ-ға сәйкестігін тексеру.
6. Материалдық қамтамасыз ету кемшіліктерімен байланысты қауіпті факторлар
ұшу уақытында әуеайлақта санитариялық көліктің болмауы; қажетті медициналық мүлікпен жеткіліксіз қамтамасыз ету.	авиациялық бөлімдерді санитариялық көлікпен қамтамасыз ету; жабдықталым органдарынан медициналық мүлікті уақтылы талап ету.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 14-қосымша
	Нысан

____________________ әскери бөлімі ұшқыш құрамының (ұшқыш, штурман) даярлық
әскери бөлімнің нөмірі
деңгейі туралы ақпарат

Ескерту. 14-қосымша алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулыққа 15-қосымша
	Нысан

________________ әскери бөлімінің 20___ жылғы ____________ арналған жоспарланған ұшу
әскери бөлімнің нөмірі (айы)
уақыты және негізгі міндеттері

Ескерту. 15-қосымша алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 06.08.2020 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.