Об утверждении Плана по управлению пастбищами и их использованию по Сарысускому району на 2018-2019 годы

Решение Сарысуского районного маслихата Жамбылской области от 29 декабря 2017 года № 27-2. Зарегистрировано Департаментом юстиции Жамбылской области 11 января 2018 года № 3674

Примечание РЦПИ.
В тексте документа сохранена пунктуация и орфография оригинала.

В соответствии со статьей 6 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном госудаственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" и подпунктом 1) статьи 8 Закона Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах" районный маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить прилагаемый План по управлению пастбищами и их использованию по Сарысускому району на 2018-2019 годы.

2. Контроль за исполнением данного решения возложить на постоянную комиссию по вопросам экономики, финансов, бюджета, агропромышленного комплекса, охраны окружающей среды и природопользования, развития местного самоуправления.

3. Настоящее решение вступает в силу со дня государственной регистрации в органах юстиции и вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого офицального опубликования.

Председатель сессии	Секретарь районного
районного маслихата	маслихата
С. Абдималиков	С. Бегеев

Утвержден решением Сарысуского районного маслихата от 29 декабря 2017 года за № 27-2

План по управлению пастбищами и их использованию по Сарысускому району на 2018-2019 годы

Введение

Сарысуский район – административная единица в западной части Жамбылской области. Площадь района 3 136 094 гектар. Количество жителей 43 856 человек. На территории района 27 населенных пункта объединены в 9 сельских округа и город Жанатас. Районный центр – город Жанатас, расположен в 180 километрах от областного центра.

В Сарысуском районе основное направление сельское хозяйство, в последнее время динамично развивающийся в животноводстве регион. При выполнении обязанности полного обеспечения продовольствием страну особое место занимает развитие животноводства, где его основой является эффективное и рациональное использование природных пастбищ.

Для собственников и землепользователей одной из неотложных мер является осуществление по эффективному использованию пастбищ, предотвращению деградации природных пастбищ и их улучшение. В связи с этим на территории района в сельских округах проводится анализ состояния обеспеченности пастбищными землями сельскохозяйственных животных.

Климат района резкоконтинентальный, воздух сухой, влажность воздуха низкая, зимы относительно холодные, лето жаркое и засушливое. На территории района из недр земли добываются гравий и соль.

Общая площадь сельскохозяйственных земель составляет 465 564 гектар, в том числе пашни 19 559 гектаров, многолетние насаждения 166 гектаров, сенокосы 23 692 гектаров, пастбища 371 821 гектаров, земли населенных пунктов 72 470 гектаров, земли промышленности, транспорта, связи, обороны и иного несельскохозяйственного назначения 11 115 гектаров, земли особо охраняемых природных территорий 1 000 гектаров, земли лесного фонда 532 092 гектаров, земли водного фонда 1 788 гектаров, земли запаса 1 017 467 гектаров. Земли используемые землепользователями других государств (Российская Федерация) 1 035 000 гектаров.

Сарысуский район граничит с Мойынкумским и Таласским районами, Карагандинской и Южно-Казахстанской областями.

Цель плана: управление пастбищами и их использование.

Срок реализации плана: наиная с января 2018 года до конца 2019 года.

Схема (карта)

расположения пастбищ на территории административно-территориальной единицы в разрезе категорий земель, собственников земельных участков и землепользователей на основании правоустанавливающих документов

Приемлемая схема пастбищеоборота

Карта с обозначением внешних и внутренних границ и площадей пастбищ, в том числе сезонных, объектов пастбищной инфраструктуры

Схема доступа пастбищепользователей к водоисточникам (озерам, рекам, прудам, копаням, оросительным или обводнительным каналам, трубчатым или шахтным колодцам), составленная согласно норме потребления воды

Схема перераспределения пастбищ для размещения поголовья сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, у которых отсутствуют пастбища, и перемещения его на предоставляемые пастбища

Схема размещения поголовья сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах физических и (или) юридических лиц, не обеспеченных пастбищами, расположенными при городе районного значения, поселке, селе, сельском округе

Календарный график по использованию пастбищ, устанавливающий сезонные маршруты выпаса и передвижения сельскохозяйственных животных

№	Наименование сельского округа	Период выпаса на отдаленных пастбищах	Период возврата с отдаленных пастбищ	примечание
1	Байкадам	1 половина марта	2 декада октября
2	Жанаталап	1 половина марта	2 декада октября
3	Игилик	1 половина марта	2 декада октября
4	Жайылма	1 половина марта	2 декада октября
5	Тогызкент	1 половина марта	2 декада октября
6	Камкалы	1 половина марта	2 декада октября
7	Досбол	1 половина марта	2 декада октября
8	Жанаарык	1 половина марта	2 декада октября
9	Туркестан	1 половина марта	2 декада октября
10	город Жанатас	1 половина марта	2 декада октября

Сведения о состоянии геоботанического обследования пастбищ в Сарысуском районе

1. Общая информация

Территория Сарысуского района расположена в западной части Жамбылской области. Абсолютное большинство земель района равнинная, на севере граничит с Карагандинской областью, на юге с Таласским районом, на востоке с Мойынкумским районом, на западе с Южно Казахстанской областью.

Основной отраслью сельского хозяйства в районе является земледелие и животноводство. Вместе с мясномолочным животноводством основное направление района является освоение зерновых культур.

Район находится вблизи областного центра и имеет железнодорожные и автомобильные магистрали, соединяющих его с другими регионами страны.

Общие площади земель разделенных по категориям в Сарысуском районе

№	Категории земель	Всего	в том числе
			пастбище	пашня
1	Всего сельскохозяйственных угодий	465564	371821,14	3588
2	Земли населенных пунктов	72470	65168	397
3	Земли промышленности, транспорта, связи, обороны и других целей	11115	93	0,01
4	Земли особо охряняемых территорий	1000	1000	-
5	Земли лесного фонда	532092	441,724	20
6	Земли водного фонда	1788	-	-
7	Земли запаса	1017065	864053	563
8	Земли используемые землепользователями других государств	1035000	-	-
	Всего	3136094	1301576,864	4568,01

2. Рельеф

Территория района по строению рельефа делится на горы в южной части, предгорную, низкогорную равнину, увалистоволнистую равнину, сменяющуюся на севере крупным песчаным массивом Мойынкум.

Горы Каратау состоят из нескольких простирающихся хребтов, в северо–западном направлении абсолютная точка гор не единообразны, к югу достигает 420 м, к северу эта отметка уменьшается до 330 м.

Природное условие Сарысуского района, в том числе климат, почва и рельеф земли очень благоприятны для выращивания зернистых и кормовых культур. Плодородные земельные участки можно использовать для получения пастбищного корма и сена.

Микрорельеф земли соответствует комлексности почвенному слою.

Рельеф района удобен для засеивания и уборки сельскохозяйственных культур, использования новых технологий для орошения почвы и пасти скот, то есть рельеф не препятствует механической обработке почвы и выращивания сельскохозяйственных культур.

3. Почвы

Большое разнообразие условий почвообразования, рельефа, почвообразующих пород, глубины залегания грунтовых вод, климатические условия оказали влияние на формирование почвенного покрова.

Эти почвы хорошего качества, содержание гумуса до 4,2 %. Для использования земледелия требуется только обычная зональная агротехника.

На территории района светлокаштановые почвы гумусом небогаты. Механический состав этих почв также как и темнокаштановых – суглинки в разной степени защебненные.

4. Растения

Зона землепользования расположена в сухой зоне. На большей части территории растут такие растения как полынь, верблюжья колючка, болотная трава, камыш, кустарники и другие виды растений.

Площадь естественной растительности для скота распространяется по всему району.

Пастбища в основном представлены такими разновидностями растений как ковыльно-типчако-полынным, типчако-полынным, зернисто-полынно-ковыльно-типчаковым, пырейно-вейниково-зерновым, мятнико-зерновым и мятнико-зернисто-кураковым и составляют сложную скрещенную экосистему местной флоры.

Пастбища полностью основаны на распределении сельскохозяйственного скота и из-за неравномерного распределения пастбищами на растительном покрове образуются различные виды трав, которые не используются животными в виде пищи. В результате чего это приводит к уменьшению естественных питательных трав и снижению фертильности пастбищ, что приводит к снижению срока продолжительности эффективного использования. В связи с этим необходимо скорректировать сроки и правила управления пастбищами, сократить время пребывания на пастбищах до одной единицы и заняться посадкой многолетних трав в некоторые часто использующиеся территории района.

Ниже представлена таблица шести степных пастбищных угодий на естественных пастбищах.

Проект таблицы шести степных пастбищных угодий после использования одноразовых пастбищ с учетом календарных графиков использования

Годы	Номера пастбищных угодий
	I	II	III	IV	V	VI
1	Один выгон с 24.04 по 02.06	Один выгон с 03.06 по 12.07	Один выгон с 13.07 по21.08	Один выгон с 22.08 по 30.09	Один выгон с 01.10 по 10.11.	Отдых пастбища (выгон не производится)
2	Отдых пастбища (выгон не производится)	Один выгон с 24.04 по 02.06	Один выгон с 03.06 по 12.07	Один выгон с 13.07 по 21.08	Один выгон с 22.08 по 30.09	Один выгон с 01.10 по 10.11
3	Один выгон с 24.04 по 02.06	Отдых пастбища (выгон не производится)	Один выгон с 03.06 по 12.07	Один выгон с 13.07 по 21.08	Один выгон с 22.08 по 30.09	Один выгон с 01.10 по 10.11
4	Один выгон с 24.04 по 02.06	Один выгон с 03.06 по 12.07	Отдых пастбища (выгон не производится)	Один выгон с 13.07 по 21.08	Один выгон с 22.08 по 30.09	Один выгон с 01.10 по 10.11
5	Один выгон с 24.04 по 02.06	Один выгон с 03.06 по 12.07	Один выгон с 13.07 по 21.08	Отдых пастбища (выгон не производится)	Один выгон с 22.08 по 30.09	Один выгон с 01.10 по 10.11
6	Один выгон с 24.04 по 02.06	Один выгон с 03.06 по 12.07	Один выгон с 13.07 по 21.08	Один выгон с 22.08 по 30.09	Отдых пастбища (выгон не производится)	Один выгон с 01.10 по 10.11

Как видно в схеме пастбищного вращения, раз в 6 лет флора данной территории "отдыхает", а это означает, что деградация пастбищ предотвращается.

5. Гидрография и полив

Гидрографы района основаны на реках Талас и Аса, и на непроточных озерах расположенных на неглубоких впадинах. В число этих водоемов входят и большие озера такие как: Талас, Беркуты, Комитерн, Утес и другие.

Многие из озер имеют небольшую площадь и следовательно, имеют меньшую глубину. Объем воды, площадь и глубина озера варьируются в зависимости от количества осадков.

В заключение можно отметить, что источники орошения и ручные водоемы полностью удовлетворяют потребности воды животными в данном районе.

6. Геоботаника пастбищ

Для определения продуктивности пастбищ использовались данные геоботанических исследований специалистов Республиканского государственного предприятия "Гос НПЦзем" на 1980-2012 годы. Средний урожай сухой массы пастбищ составляет 3,3 центнера за гектар, по размеру корма при пересчитывании - 1,5 центнер/гектар. Суммируя это, мы можем рассчитать вес кормовой единицы в районе: 1,5*224 956 гектар = 337 434 центнера корма.

Запас пищи для скота используется для выпаса, который продлевается 180-200 дней. Вспомогательные запасы травы и запасы кошения используются в зимний период.

7. Мощность пастбищ

Определение пастбищного потенциала было основано на данных о его производительности в период пастбищ. Приблизительно были получены следующие нормы зеленой травы (в среднем на одну голову скота): крупный рогатый скот - 4 килограмма, мелкий рогатый скот - 2 килограмма, лошадь - 6 килограмм. Продолжительность пастбищного периода составляет 180-200 дней. Таким образом, можно определить вместительность пастбища, зная пастбищный продукт, необходимость на один день корма для животных, продолжительность пастбищного периода.

Средняя продуктивность пастбищ, то есть сухая масса 3,3 центнера с гектара, продолжительность пастбищного периода 180 дней, для выпаса крупного рогатого скота необходимо 4 килограмма зеленой пищи, значит на весь пастбищный период требуется 4*180 = 720 килограмм или 7,2 центнера.

Сведения о ветеринарно-санитарных объектах

№	Наименование сельского округа	Ветеринарные пункты	Места купки скота	Пункты искусственного осеменения	Скотомогильник
1	Байкадам	1	-	1	-
2	Жанаталап	1	-	1	1
3	Игилик	1	-	1	-
4	Жайылма	1	-	1	-
5	Тогызкент	1	1	-	1
6	Камкалы	1	-	1	-
7	Досбол	1	1	1	-
8	Жанаарык	1	1	1	1
9	Туркестан	1	1	-	-
10	Жанатас	1	-	1	-
	Всего	10	4	8	3

Данные о численности поголовья сельскохозяйственных животных с указанием их владельцев – пастбищепользователей, физических и (или) юридических лиц

№	Сельские округа	верблюды	лошади	Крупный рогатый скот	Мелкий рогатый скот	птицы
1	Байкадам	460	823	2584	25842	1490
	в подсобном хозяйстве	305	628	2144	20132	1490
	в крестьянском хозяйстве, в том числе	155	195	440	5710
	Искаков С.		20	6	500
	Ажулиева Ш.	27	10	3	100
	Иманбаев Б.	98	54	20	1500
	Токаев Е.	30	50	120	1100
	Алкеев А.		2	120	330
	Шаукебаева К.		5	5	340
	Елеусизова А.		26	19	600
	Талдыбаева А.		24	125	150
	Бапаш С.		3	2	620
	Елибаев М.		1	20	470
2	Игилик	265	675	1950	26677	2000
	в подсобном хозяйстве	118	443	1749	17728	2000
	в крестьянском хозяйстве, в том числе	147	232	201	8949
	Акмаганбетов Т.		20	25	1400
	Жусипалиев К.		22	30	830
	Баяхметов К.		2	15	1135
	Бузауов Б.	30	4	30	800
	Сексенбаев С.	40	80	7	991
	Карпыков А.	18	16	55	130
	Жуматаев С.		14	15	1210
	Матов Х.	37			628
	Сарсекеев Т.		17	12	600
	Рысбеков С.	22	6	6	830
3	Жанаталап	282	590	1200	26965	2000
	в подсобном хозяйстве	36	289	838	17615	2000
	в крестьянском хозяйстве, в том числе	246	301	362	9350
	Тулкибаев Б.	197	25	33	2300
	Кулынтай Д.		120	47	1500
	Султанбеков О.		14	12	500
	Сайлауов А.		18	13	350
	Егеубаев С.		3	8	450
	Сержанов Б.		15	24	1200
	Сержанов Б.		18	17	450
	Абдуллаев Ж.	6	3		400
	Дуйсенов Б.		23	16	1100
	Балашов Б.	43	30	180	1100
4	Жайылма	731	663	2782	36890	2000
	в подсобном хозяйстве	406	385	2069	32911	2000
	в крестьянском хозяйстве, в том числе	325	278	713	3979
	Ауежанов Е.	78	79	29	639
	Ыбыраев Н.		1	40	518
	Кыздарбеков Т.	59	55	87	459
	Мулкеева Ж.	15	23	34	243
	Шалбаев А.		37	31	426
	Садуов А.	41	35	104	603
	Сембин Б.		5	113	48
	Сыздыков Ж.	69	3	14	152
	Куандыков Ж.	2	2	137	95
	Сыздыков Ж.	50	11
5	Тогызкент		508	2590	15762	1500
	в подсобном хозяйстве		111	1320	7917	1500
	в крестьянском хозяйстве, в том числе		397	1270	7845
	Еликбаев А.		30	122	941
	Умирзаков А.		10	96	923
	Жаксылыков Ш.		46	126
	Мадемаров Б.		2		1200
	Джаппаров Д.		3		780
	Курымбаев Н.		3	118	980
	Сарсенбаева З.		30	25	100
	Сагындыков С.		7	40	467
	Карапашов Б.		9	27	388
	Жораев М.		2	10	714
	Дуйсенов М.		1		700
	Мырзабеков Е.		1	19	550
	Сыздыков С.		55	98	1220
	Курымбаев У.		4	31	750
	Мусаев Ш.		44	26	752
	Мауленкулов Б.		25	43	606
	Майров Ж.		2	32	555
	Божбанов К.		7	45	650
	Кокишев Ж.		10	43	522
	Курымбаев А.		5		553
	Уткелбаев С.		5	30	452
	Нурпейсов М.				935
	Жолдыбай С.		2	129
6	Досбол	263	437	2204	32410	1000
	в подсобном хозяйстве	126	25	1036	23775	1000
	в крестьянском хозяйстве, в том числе	137	412	1168	8635
	Омарбаев Б.		65	45	830
	Наханов Т.	37	30	130	2030
	Миралиева С.		2	101	60
	Кожасбаев Е.		5	40	450
	Бейсенбекова А.	23	15	33	210
	Жумадилов Б.		77	170	759
	Шагирбаев Е.	30	44	117	29
	Жылкыбаев Л.		8	71	438
	Бейсенов Ж.		12	92	485
	Курманкулова А.		10	134	300
	Акшалов А.	40	80	74	1050
	Дуйсенбеков К.	30	22	3	273
	Усенов П.		15	40	102
7	Камкалы	98	538	1501	20998	200
	в подсобном хозяйстве	82	355	946	4910	200
	в крестьянском хозяйстве, в том числе	16	183	555	16088
	Аханбеков Ж.		20	32	160
	Рашов Н.		25	120	1800
	Онгарбаев Ж.	5	9	24	320
	Исабаев Б.	6	10	108	710
	Касымов С.		5	30	300
	Конратов С.	2	21	8	180
	Ошакбаев М.		6	15	260
	Тусипбеков Т.		28	20	200
	Жусамбаев М.	3	40	120	350
8	Жанаарык	1	547	1141	33412	1000
	в подсобном хозяйстве	1	356	988	19422	1000
	в крестьянском хозяйстве, в том числе		191	153	13990
	Айтбеков Ж.		60	60	5500
	Баймуратов Н.		8	4	690
	Акдилдаев Д.		12	5	340
	Рахымбеков Т.		14	16	1400
	Кусайнов А.		10	10	450
	Мадибеков К.		37	6	2700
	Каракесекова М.		17	30	2350
	Кенжетаев А.		10	10	300
9	Туркестан		630	1852	25132	300
	в подсобном хозяйстве		496	1686	20896	300
	в крестьянском хозяйстве		134	166	4246
	Дутбаев Е.		40	89	1200
	Дутбаев М.		20	10	200
	Смайлов Т.		23	19	950
	Жумагулов Г.		12	14	400
	Байжанов А.		30	25	600
	Кемалов Т.		9	9	896
	Всего	1834	4736	17804	244088	11490

Данные о количестве гуртов, отар, табунов, сформированных по видам и половозрастным группам сельскохозяйственных животных

№	Сельские округа	верблюды	лошади (табун)	Крупный рогатый скот (стадо)	Мелкий рогатый скот (отар)
1	Байкадам	10	21	16	23
	в подсобном хозяйстве	6	12	5	6
	в крестьянских хозяйствах	4	9	11	17
2	Камкалы	2	3	7	27
	в подсобном хозяйстве	1	1	4	9
	в крестьянских хозяйствах	1	2	3	18
3	Жанаарык	7	2	12	41
	в подсобном хозяйстве	5	1	8	18
	в крестьянских хозяйствах	2	1	4	23
4	Игилик	8	17	19	30
	в подсобном хозяйстве	4	6	4	10
	в крестьянских хозяйствах	4	11	15	20
5	Досбол	6	7	3	28
	в подсобном хозяйстве	3	4	3	12
	в крестьянских хозяйствах	3	3	-	16
6	Жанатас	10	21	16	23
	в подсобном хозяйстве	10	12	5	6
	в крестьянских хозяйствах	-	9	11	17
7	Туркестан	5	5	10	18
	в подсобном хозяйстве	2	3	5	11
	в крестьянских хозяйствах	3	2	5	7
8	Жанаталап	9	26	10	27
	в подсобном хозяйстве	4	6	4	9
	в крестьянских хозяиствах	5	20	6	18
9	Жайылма	10	17	10	37
	в подсобном хозяйстве	5	10	6	12
	в крестьянских хозяиствах	5	7	4	25
	Тогызкент	-	15	12	20
	в подсобном хозяйстве	-	7	4	8
	в крестьянских хозяиствах	-	8	8	12
	Всего	67	134	115	274

Сведения о формировании отдельных пастбищ для выпаса поголовья сельскохозяйственных животных

№	Название сельских округов	земли населенных пунктов	В том числе для нужд населения (пастбище и сенокос)	Численость поголовье скота у населения и крестьяских хозяйств	площадь пастбищ на один голов, га	площадь пастбищ на один голов по нормативугектар	требующего дополнительного пастбище, гектар	Дополнительно пастбища
								в том числе
								из земель запаса (гектар)	из арендованных земель (гектар)	сезонных пастбищ (гектар)	отгонные пастбище (гектар)
1	Байкадамский сельский округ	3198	пастбище 4135,24	Крупный рогатый скот – 2584	11	28424	98924,16	98924,16	-	1000	500
				Мелкий рогатый скот – 25842	2,2	56852,4
				Лошади – 823	13	10699
				Верблюд – 460	15,4	7084
	Всего			29709	-	103059,40
2	Игиликский сельский округ	9841	пастбище 17895,27	Крупный рогатый скот – 1950	11	21450	75100,13	75100,13	-	2000	1000
				Мелкий рогатый скот – 26677	2,2	58689,4
				Лошади – 675	13	8775
				Верблюд – 265	15,4	4081
	Всего			29567	-	92995,4
3	Жанаталапский сельский округ	3767	пастбище 32497,96	Крупный рогатый скот – 1200	11	13200	52037,84	52037,84	-	1000	1000
				Мелкий рогатый скот – 26965	2,2	59323
				Лошади – 590	13	7670
				Верблюд – 282	15,4	4342,8
	Всего			29037		84535,8
4	Жайылминский сельский округ	13051	пастбище 191623,63	Крупный рогатый скот – 2782	11	30602	60287,23	60287,23	-	2000	500
				Мелкий рогатый скот – 36890	2,2	81158
				Лошади – 663	13	8619
				Верблюд – 731	15,4	11257,4
	Всего			41066		131636,4
5	Тогызкентский сельский округ	6552	пастбище -	Крупный рогатый скот – 3081	11	33891	-	-	-	-	-
				Мелкий рогатый скот – 31677	2,2	69689,4
				Лошади – 524	13	6812
				Верблюд – нет	15,4	-
	Всего			35282		110392,4
6	Досболский сельский округ	4232	пастбище 11447,7	Крупный рогатый скот – 2204	11	24244	13028,13	13028,13	-	2000	1000
				Мелкий рогатый скот – 32410	2,2	71302
				Лошади – 437	13	5681
				Верблюд – 263	15,4	40502
	Всего			35314		141729
7	Камкалинский сельский округ	14899	пастбище 361490,19	Крупный рогатый скот – 1501	11	16511	139062,81	139062,81	-	500	500
				Мелкий рогатый скот – 20998	2,2	461956
				Лошади – 538	13	6994
				Верблюд – 98	15,4	15092
	Всего			23135		500553
8	Жанаарыкский сельский округ	6399,09	пастбище 15287,08	Крупный рогатый скот – 1141	11	12551	77896,72	77896,72	-	1000	1000
				Мелкий рогатый скот – 33412	2,2	73506,4
				Лошади – 547	13	7111
				Верблюд – 1	15,4	15,4
	Всего			35101		93183,8
9	Туркестанский сельский округ	7966	пастбище 7349,26	Крупный рогатый скот – 1852	11	20372	76503,14	76503,14	-	2000	1000
				Мелкий рогатый скот – 25132	2,2	55290,4
				Лошади – 630	13	8190
				Верблюд – нет	15,4	-
	Всего			27614		83852,4
	Всего по району	69905,09	632026,33	285825		1341937,6	592840,16	592840,16	-	10500	6500

Особенности выпаса сельскохозяйственных животных на культурных и аридных пастбищах

Календарный график о выпасе сельскохозяйственных животных и перегона сезонных маршрутов устанавливающий использование пастбищ, также продолжительность пастбищеоборота;

- почва зависит от климатического региона, видов сельскохозяйственных животных, а также от пастбищеоборота;

- саксаульно-кустарниковый и степной 180-200 дней,

- пустынной 150-180 дней.

Выпас крупного рогатого скота молочной породы минимальная, а крупного рогатого скота мясной породы, овец, лошадей, верблюдов максимальная и зависит от глубины и плотности снежного покрова и других факторов.

Сведения о сервитутах для прогона скота

В Сарысуском районе не имеются сервитуты и проблем для прогона скота. Общая площадь сельскохозяйственных земель составляет 465 564 гектар.

Сарысу ауданы бойынша 2018-2019 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі Жоспарын бекіту туралы

Жамбыл облысы Сарысу аудандық мәслихатының 2017 жылғы 29 желтоқсандағы № 27-2 шешімі. Жамбыл облысы Әділет департаментінде 2018 жылғы 11 қаңтарда № 3674 болып тіркелді

РҚАО-ның ескертпесі.
Құжаттың мәтінінде түпнұсқаның пунктуациясы мен орфографиясы сақталған.

"Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін–өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңының 6 бабына және "Жайылымдар туралы" Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы Заңының 8 бабының 1) тармақшасына сәйкес аудандық мәслихат ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. Қоса беріліп отырған Сарысу ауданы бойынша 2018-2019 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі Жоспары бекітілсін.

2. Осы шешімнің орындалуын бақылау аудандық мәслихаттың экономика, қаржы, бюджет, агроөнеркәсіп кешені, қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдалану, жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту мәселелері жөніндегі тұрақты комиссиясына жүктелсін.

3. Осы шешім әділет органдарына мемлекеттік тіркелген күннен бастап күшіне енеді және оның алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Аудандық мәслихат	Аудандық мәслихат
сессиясының төрағасы	хатшысы
С. Әбдімәліков	С. Бегеев

Сарысу аудандық мәслихатының 2017 жылғы 29 желтоқсандағы № 27-2 шешімімен бекітілген

Сарысу ауданы бойынша 2018-2019 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі Жоспары

Кіріспе

Сарысу ауданы – Жамбыл облысының батысындағы әкімшілік бөлініс. Ауданның жалпы жер көлемі 3 136 094 гектар. Тұрғын саны 43 856 адам. Аудан аумағындағы 27 елді мекен 9 ауылдық округке біріктірілген және Жаңатас қаласы. Аудан орталығы – Жаңатас қаласы, облыс орталығынан ара қашықтығы 180 шақырым.

Сарысу ауданы ауыл шаруашылығы бағытында негізделген, соңғы уақытта мал шаруашылығы қарқынды дамып келе жатқан аймақ. Еліміздің азық-түлікпен толық қамтамасыз ету міндетін орындауда мал шаруашылығын дамыту айрықша орын алатын болса, оның негізі-табиғи жайылымдарды тиімді және ұтымды пайдалану болып табылады.

Жер пайдаланушылар мен меншік иелері үшін табиғи жайылымдарды тиімді пайдалану, жайылымның тозуын болдырмау, жақсарту шараларын жүзеге асыру кезек күттірмейтін міндет. Осыған орай ауылдық округтер, шаруа қожалықтары жалпы аудан аумағындағы төрт түлік мал басының жайылымдық жерлерімен қамтылу жағдайын талдау жүргізіледі.

Аудан аймағының климаты тым континентік, ауа құрғақ, ауа ылғалдығы аз мөлшерде болады, қысы бір шама суық, жазы ыстық әрі қуаң, аңызақты келеді.

Аудан аумағындағы жер қойнауынан қиыршық тас және тұз өндіріледі.

Ауыл шаруашылығына жарамды жер көлемі 465 564 гектар, оның ішінде 19 559 гектар егістік, 166 гектар көп жылдық екпелер, 23 692 гектар шабындық, 371 821 гектар жайылымдық, 72 470 гектар елді мекендер жерлері, 11 115 гектар өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жері және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жерлер, 1 000 гектар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері, 532 092 гектар орман қоры жерлері, 1 788 гектар су қорының жерлері, 1 017 467 гектар босалқы жерлер бар. Басқа мемлекеттің (Ресей Федерациясы) пайдаланып жатқан жерлері 1 035 000 гектар.

Сарысу ауданы Мойынқұм және Талас аудандарымен, Қарағанды және Оңтүстік Қазақстан облыстарымен шектеседі.

Жоспардың мақсаты: жайылымдарды басқару және оларды пайдалану.

Жоспарды іске асыру мерзімі: 2018 жылдың қаңтар айынан бастап 2019 жылдың аяғына дейін.

Құқық белгілейтін құжаттар негізінде жер санаттары, жер учаскелерінің меншік иелері және жер пайдаланушылар бөлінісінде әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жайылымдардың орналасу схемасы (картасы)

Жайылым айналымдарының қолайлы схемасы

Жайылымдардың, оның ішінде маусымдық жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен алаңдары, жайылымдық инфрақұрылым объектілері белгіленген карта

Жайылым пайдаланушылардың су тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздерiне (көлдерге, өзендерге, тоғандарға, апандарға, суару немесе суландыру каналдарына, құбырлы немесе шахталы құдықтарға)

қол жеткізу схемасы

Жайылымы жоқ жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін жайылымдарды қайта бөлу және оны берілетін жайылымдарға ауыстыру схемасы

Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемасы

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі

№	Ауылдық округ атауы	Шалғай жайылымға малдардың айдап шығарылу мерзімі	Шалғай жайылымнан малдардың қайтарылу мерзімі	Ескерту
1	Байқадам	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
2	Жаңаталап	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
3	Игілік	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
4	Жайылма	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
5	Тоғызкент	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
6	Қамқалы	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
7	Досбол	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
8	Жаңаарық	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
9	Түркістан	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік
10	Жаңатас қаласы	наурыздың 1 жартысы	Қазан 2 онкүндік

Сарысу ауданындағы жайылымдардың геоботаникалық жағдайы туралы мәлімет

1. Жалпы мәлімет

Сарысу ауданының аумағы Жамбыл облысының батыс бөлігінде орналасқан. Аудан жерінің басым көпшілігі жазық, солтүстігінде Қарағанды облысымен, оңтүстігінде Талас ауданымен, шығысында Мойынқұм ауданымен, батысында Оңтүстік Қазақстан облысымен шектесіп жатыр.

Аудандағы ауыл шаруашылығының негізгі саласы егіншілік және мал шаруашылығы. Ауданның негізгі бағыты ет-сүт мал шаруашылығымен қоса астық игеру.

Аудан негізінен облыс орталығына жақын орналасқан, темір және автомобиль жолдары еліміздің басқа өңірлерімен жалғастырады.

Сарысу ауданының санат бойынша бөлінген жер ауданы

№	Жер санаттары	Барлығы	Оның ішінде
			Жайылым	Суармалы
1	Барлық ауылшаруашылығы пайдалануындағы жерлер	465564	371821,14	3588
2	Елді мекеннің жерлері	72470	65168	397
3	Өнеркәсіп, көлік, қорғаныс, байланыс және басқа бағыттары жерлер	11115	93	0,01
4	Ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы жерлер	1000	1000	-
5	Орман қорының жері	532092	441,724	20
6	Су қорының жері	1788	-	-
7	Босалқы жер қоры	1017065	864053	563
8	Басқа мемлекеттің пайдалануындағы жер	1035000	-	-
	Барлығы:	3136094	1301576,864	4568,01

2. Жер бедері (рельеф)

Аудан территориясының беті - оңтүстік жағы таулы аймақ, бір жағы таулы етегі, солтүстікке қарай Мойынқұм массиві орналасқан.

Қаратау тауы бірнеше жоталардан түрады, солтүстік-батысқа қарай, таудың абсолюттік нүктелері бір келкі емес, оңтүстік жағы 420 метрге дейін жетсе, солтүстікке қарай 330 метрге дейін төмендейді.

Сарысу ауданының табиғи шарты, соның ішінде климат, топырақ және жер бедері дәнді және жемшөп дақылдармен айналасуға өте қолайлы. Табиғи құнарлы жер телімдерді, жайылым азықтар мен пішендерді алу үшін қолдануға болады.

Микрорельеф, яғни микро жер бедері топырақ қабатының кешенділігіне сәйкес келеді.

Ауданның жер бедері, ауыл шаруашылық дақылдарды егу және жинау, топырақты өңдеу жұмыстарына заманауи техникаларды қолдануға ыңғайлы және мал бағуға өте қолайлы, яғни жер бедері, топырақты механикалық өңдеуге және ауыл шаруашылық дақылдарды өсіруге кедергі жасамайды.

3. Топырақ

Топырақтың жоғарғы қабатының қалыптасуына әртүрлі климаттық тереңдегі ызасулардың жатуы, рельеф топырақтың түрлері себеп болады.

Бұл топырақтың сапасы жақсы, құрамында гумус 4,2 %. Топырақты егіншілікте пайдалану үшін агротехниканы ғана қажет етеді.

Аудан аумағындағы қара-қоңыр топырағының құрамында гумус төмен. Топырақтың механикалық құрамы қара-қоңыр саздақты әрі түрлі құрамдағыдай тастақтау.

4. Өсімдіктер

Ауданның жерді қолдану массиві құрғақ жерлер аймақшасында орналасқан. Негізінде, жусан, жантақ, қамыс, құрақ, бұталы өсімдіктер, яғни әр-түрлі шөптер көп тараған. Пішен жайылымдарда орташа жағдайда болып табылады.

Мал жаюға қаралған табиғи өсімдіктер аумағы ауданның барлық шекарасында таралған.

Жайылым жерлер көбінесе селеулі-бетегелі-жусанды, бетегелі-жусанды, дәнді-жусанды-бозды-бетегелі, бидайықты-айрауықты-дәнді, қияқ-дәнді және қияқ-дәнді-құрақты күрделі байланыстырылған қоғамдастықтарымен ұсынылған.

Жайылым толықтай ауыл шаруашылығы малдарының жайылуына негізделген, жайылымдарды бірқалыпты қолданбаудың салдарынан, нәтижесінде өсімдік қабатында әр түрлі желінбейтін шөптер кездеседі. Бұл табиғи шөптердің азаюына, жайылым құнарлығының төмендеуіне әкеліп соғады. Олардың қолдану мерзімі азаяды. Осыған орай, мерзімдік жайылым тәртібін дұрыстау, малдың жайылым алаңын бір бірлікке азайту керек, ал кей жерлерде көпжылдық шөптер егу қажет.

Төменде табиғи жайылымдарда алты өрістік жайылым айналымының сызбасы көрсетілген.

Жайылымдарды қолданудың күнтізбелік графигін есепке ала отырып бір рет жайлығаннан кейінгі алты өрістік жайылым айналымының сызбаның үлгісі

Жылдар	Жайылым өрістіктердің нөмірі
	I	II	III	IV	V	VI
1	Бір рет жайылған 24.04 мен 02.06 аралығы	Бір рет жайылған 03.06 мен 12.07 аралығы	Бір рет жайылған 13.07 мен 21.08 аралығы	Бір рет жайылған 22.08 мен 30.09 аралығы	Бір рет жайылған 01.10 мен 10.11 аралығы	Дала демалысы (жайылым жүрмейді)
2	Дала демалысы (жайылым жүрмейді)	Бір рет жайылған 24.04 мен 02.06 аралығы	Бір рет жайылған 03.06 мен 12.07 аралығы	Бір рет жайылған 13.07 мен 21.08 аралығы	Бір рет жайылған 22.08 мен 30.09 аралығы	Бір рет жайылған 01.10 мен 10.11 аралығы
3	Бір рет жайылған 24.04 мен 02.06 аралығы	Дала демалысы (жайылым жүрмейді)	Бір рет жайылған 03.06 мен 12.07 аралығы	Бір рет жайылған 13.07 мен 21.08 аралығы	Бір рет жайылған 22.08 мен 30.09 аралығы	Бір рет жайылған 01.10 мен 10.11 аралығы
4	Бір рет жайылған 24.04 мен 02.06 аралығы	Бір рет жайылған 03.06 мен 12.07 аралығы	Дала демалысы (жайылым жүрмейді)	Бір рет жайылған 13.07 мен 21.08 аралығы	Бір рет жайылған 22.08 мен 30.09 аралығы	Бір рет жайылған 01.10 мен 10.11 аралығы
5	Бір рет жайылған 24.04 мен 02.06 аралығы	Бір рет жайылған 03.06 мен 12.07 аралығы	Бір рет жайылған 13.07 мен 21.08 аралығы	Дала демалысы (жайылым жүрмейді)	Бір рет жайылған 22.08 мен 30.09 аралығы	Бір рет жайылған 01.10 мен 10.11 аралығы
6	Бір рет жайылған 24.04 мен 02.06 аралығы	Бір рет жайылған 03.06 мен 12.07 аралығы	Бір рет жайылған 13.07 мен 21.08 аралығы	Бір рет жайылған 22.08 мен 30.09 аралығы	Дала демалысы (жайылым жүрмейді)	Бір рет жайылған 01.10 мен 10.11 аралығы

Көріп отырғандай, жайылым айналымы сызбасында, 6 жылда бір рет шөп жайылымдарына "демалыс" беріледі, яғни жайылым деградациясының алдын алады.

5. Гидрография және суландыру

Аудан гидрографиясы Талас және Аса өзендерімен және де ағыссыз жатқан таяз ойыстардағы топталған көлдерімен негізделеді. Бұл ойыстарда ірі көлдер орналасқан. Олар: Талас, Бүркітті, Комитерн, Өтес және басқа да көлдер.

Көлдердің көбінің айна ауданы шағын, сондықтан тереңдігі де аз. Су көлемі, айна ауданы және көл тереңдігі түскен жауын-шашынның санына байланысты өзгеріп отырады.

Қорытындылай келе, суландыру көздері ауданда ауыл шаруашылық малдарының қажеттілігін толығымен қанағаттандырып отыр.

6. Жайылым геоботаникасы

Жайылым өнімділігін анықтау үшін Республикалық мемлекеттік "Мемжер ҒӨО" кәсіпорыны мамандарының 1980-2012 жылдарда өткен геоботаникалық зерттеулерінің деректері қолданылды. Жайылым жерлердің құрғақ массасының орташа өнімділігі 3,3 центнер гектар, азық өлшеміне қайта есептегенде - 1,5 центнер/гектар. Осыны қорытындылай келе, аудан жеріндегі азық бірлігіндегі қосалқы азық салмағын есептеп шығаруға болады: 1,5*224 956 гектар = 337 434 центнер азық бірлігі.

Жайылымдағы қосалқы азық 180-200 күнге жалғасатын жайылым кезеңінде қолданылады. Шабылған шөп пен жасанды шабылған шөптің қосалқы азығы қыстау кезеңінде қолданылады.

7. Жайылым сыйымдылығы

Жайылым сыйымдылығын анықтау, жайылым кезеңінде оның өнімділігі туралы деректер негізінде жүргізілді. Шамамен алғанда, жасыл азықтың келесі нормалары алынды (орта есеппен бір бас малға): ірі қара мал - 4 килограмм, ұсақ қара мал - 2 килограмм, жылқылар - 6 килограмм. Жайылым кезеңінің ұзақтылығы 180-200 күн. Осылайша, жайылым өнімін, малдың жасыл азықты бір күндегі қажет ету көлемін, жайылым кезеңінің ұзақтылығын біле отырып, жайылымның сыйымдылығын анықтауға болады.

Жайылымның орташа өнімділігі, яғни бір гектардан құрғақ масса 3,3 центнер, жайылым ұзақтығы 180 күн, ірі қара малы бір басына күніне 4 килограмм жасыл азық қажет, демек жайылымның барлық кезеңінде 4*180 = 720 килограмм немесе 7,2 центнер қажет.

Ветеринариялық – санитариялық объектілер туралы мәліметтер

№	Ауылдық округтің атауы	Мал дәрігерлік пункттері	Мал тоғыту орындары	Қашырым пункттері	Мал көмінділері
1	Байкадам	1	-	1	-
2	Жаңаталап	1	-	1	1
3	Игілік	1	-	1	-
4	Жайылма	1	-	1	-
5	Тоғызкент	1	1	-	1
6	Қамқалы	1	-	1	-
7	Досбол	1	1	1	-
8	Жаңаарық	1	1	1	1
9	Түркістан	1	1	-	-
10	Жаңатас	1	-	1	-
	Барлығы	10	4	8	3

Иелерін – жайылым пайдаланушыларды, жеке және (немесе) заңды тұлғаларды көрсете отырып, ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы деректер

№	Ауылдық округтер	түйе	жылқы	Ірі қара	Уақ мал	құс
1	Байқадам	460	823	2584	25842	1490
	қосалқы шаруашылықта	305	628	2144	20132	1490
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде	155	195	440	5710
	С.Искаков		20	6	500
	Ш.Ажулиева	27	10	3	100
	Б.Иманбаев	98	54	20	1500
	Е.Тоқаев	30	50	120	1100
	А.Әлкеев		2	120	330
	К.Шаукебаева		5	5	340
	А.Елеусізова		26	19	600
	А.Талдыбаева		24	125	150
	С.Бапаш		3	2	620
	М.Елібаев		1	20	470
2	Игілік	265	675	1950	26677	2000
	қосалқы шаруашылықта	118	443	1749	17728	2000
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде	147	232	201	8949
	Т.Акмағанбетов		20	25	1400
	Қ.Жусипалиев		22	30	830
	К.Баяхметов		2	15	1135
	Б.Бұзауов	30	4	30	800
	С.Сексенбаев	40	80	7	991
	А.Қарпықов	18	16	55	130
	С.Жұматаев		14	15	1210
	Х.Матов	37			628
	Т.Сарсекеев		17	12	600
	С.Рысбеков	22	6	6	830
3	Жаңаталап	282	590	1200	26965	2000
	қосалқы шаруашылықта	36	289	838	17615	2000
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде	246	301	362	9350
	Б.Түлкібаев	197	25	33	2300
	Д.Құлынтай		120	47	1500
	О.Сұлтанбеков		14	12	500
	А.Сайлауов		18	13	350
	С.Егеубаев		3	8	450
	Б.Сержанов		15	24	1200
	Б.Сержанов		18	17	450
	Ж.Абдуллаев	6	3		400
	Б.Дүйсенов		23	16	1100
	Б.Балашов	43	30	180	1100
4	Жайылма	731	663	2782	36890	2000
	қосалқы шаруашылықта	406	385	2069	32911	2000
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде	325	278	713	3979
	Е.Әуежанов	78	79	29	639
	Н.Ыбыраев		1	40	518
	Т.Қыздарбеков	59	55	87	459
	Ж.Мүлкеева	15	23	34	243
	А.Шалбаев		37	31	426
	А.Садуов	41	35	104	603
	Б.Сембин		5	113	48
	Ж.Сыздыков	69	3	14	152
	Ж.Куандыков	2	2	137	95
	Ж.Сыздыков	50	11
5	Тоғызкент		508	2590	15762	1500
	қосалқы шаруашылықта		111	1320	7917	1500
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде		397	1270	7845
	А.Елікбаев		30	122	941
	Ә.Өмірзақов		10	96	923
	Ш.Жақсылықов		46	126
	Б.Мадемаров		2		1200
	Д.Джаппаров		3		780
	Н.Құрымбаев		3	118	980
	З.Сарсенбаева		30	25	100
	С.Сағындықов		7	40	467
	Б.Карапашов		9	27	388
	М.Жораев		2	10	714
	М.Дүйсенов		1		700
	Е.Мырзабеков		1	19	550
	С.Сыздықов		55	98	1220
	Ұ.Құрымбаев		4	31	750
	Ш.Мұсаев		44	26	752
	Б.Мауленқұлов		25	43	606
	Ж.Майров		2	32	555
	Қ.Божбанов		7	45	650
	Ж.Көкішев		10	43	522
	А.Құрымбаев		5		553
	С.Өткелбаев		5	30	452
	М.Нұрпейсов				935
	С.Жолдыбай		2	129
6	Досбол	263	437	2204	32410	1000
	қосалқы шаруашылықта	126	25	1036	23775	1000
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде	137	412	1168	8635
	Б.Омарбаев		65	45	830
	Т.Наханов	37	30	130	2030
	С.Миралиева		2	101	60
	Е.Қожасбаев		5	40	450
	А.Бейсенбекова	23	15	33	210
	Б.Жұмаділов		77	170	759
	Е.Шағырбаев	30	44	117	29
	Л.Жылқыбаев		8	71	438
	Ж.Бейсенов		12	92	485
	А.Құрманқұлова		10	134	300
	А.Ақшалов	40	80	74	1050
	Қ.Дүйсенбеков	30	22	3	273
	П.Үсенов		15	40	102
7	Қамқалы	98	538	1501	20998	200
	қосалқы шаруашылықта	82	355	946	4910	200
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде	16	183	555	16088
	Ж.Аханбеков		20	32	160
	Н.Рәшов		25	120	1800
	Ж.Оңғарбаев	5	9	24	320
	Б.Исабаев	6	10	108	710
	С.Қасымов		5	30	300
	С.Қоңратов	2	21	8	180
	М.Ошақбаев		6	15	260
	Т.Түсіпбеков		28	20	200
	М.Жусамбаев	3	40	120	350
8	Жаңаарық	1	547	1141	33412	1000
	қосалқы шаруашылықта	1	356	988	19422	1000
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде		191	153	13990
	Ж.Айтбеков		60	60	5500
	Н.Баймұратов		8	4	690
	Д.Ақділдаев		12	5	340
	Т.Рахымбеков		14	16	1400
	А.Құсайнов		10	10	450
	Қ.Мәдібеков		37	6	2700
	М.Қаракесекова		17	30	2350
	Ә.Кенжетаев		10	10	300
9	Түркістан		630	1852	25132	300
	қосалқы шаруашылықта		496	1686	20896	300
	шаруа қожалықтарда, оның ішінде		134	166	4246
	Е.Дүтбаев		40	89	1200
	М.Дүтбаев		20	10	200
	Т.Смайлов		23	19	950
	Ғ.Жұмағұлов		12	14	400
	А.Байжанов		30	25	600
	Т.Кемалов		9	9	896
	Барлығы	1834	4736	17804	244088	11490

Ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері мен жыныстық жас топтары бойынша қалыптастырылған үйірлердің, отарлардың, табындардың саны туралы деректер

№	Ауылдық округтер	түйе	жылқы (үйір)	Ірі қара (табын)	Уақ мал (отар)
1	Байқадам	10	21	16	23
	Қосалқы шаруашылықта	6	12	5	6
	шаруа қожалықтарда	4	9	11	17
2	Қамқалы	2	3	7	27
	Қосалқы шаруашылықта	1	1	4	9
	шаруа қожалықтарда	1	2	3	18
3	Жаңаарық	7	2	12	41
	Қосалқы шаруашылықта	5	1	8	18
	шаруа қожалықтарда	2	1	4	23
4	Игілік	8	17	19	30
	Қосалқы шаруашылықта	4	6	4	10
	шаруа қожалықта	4	11	15	20
5	Досбол	6	7	3	28
	Қосалқы шаруашылықта	3	4	3	12
	шаруа қожалықта	3	3	-	16
6	Жаңатас	10	21	16	23
	Қосалқы шаруашылықта	10	12	5	6
	шаруа қожалықта		9	11	17
7	Түркістан	5	5	10	18
	Қосалқы шаруашылықта	2	3	5	11
	шаруа қожалықтарда	3	2	5	7
8	Жаңаталап	9	26	10	27
	Қосалқы шаруашылықта	4	6	4	9
	шаруа қожалықтарда	5	20	6	18
9	Жайылма	10	17	10	37
	Қосалқы шаруашылықта	5	10	6	12
	шаруа қожалықтарда	5	7	4	25
10	Тоғызкент	-	15	12	20
	Қосалқы шаруашылықта	-	7	4	8
	шаруа қожалықтарда	-	8	8	12
	Барлығы	67	134	115	274

Аудан көлемінде ауыл шаруашылығы жануарларын мал басын орналастыру үшін жайылымдарды қайта бөлу және оны берілген жайылымдарға ауыстыру схемасы

№	Ауылдық округ атауы	Елді мекен жерлері	Оның ішінде халық қажеттілігі үшін (жайылымы және шабындық алқаптары, га)	Жеке қожалық және шаруа қожалықтар бойынша мал басы саны	Бір бірлікке қажет жайылым көлемі (га)	Норматив бойынша қажет жайылым көлемі (га)	Қосымша қажет етілетін жайылым (га)	Қосымша берілетін жайылымдар
								Оның ішінде
								Мемлекеттік жер қорынан (га)	Жалға берілген жерлерден (га)	Маусымдық жайылым (га)	Айдалмалы жайылым (га)
1	Байқадам ауылдық округі	3198	Жайылым 4135,24	Мүйізді ірі қара - 2584	11	28424	98924,16	98924,16	-	1000	500
				Уақ мал - 25842	2,2	56852,4
				Жылқы - 823	13	10699
				Түйе - 460	15,4	7084
	Барлығы	3198		29709	-	103059,4
2	Игілік ауылдық округі	9841	Жайылым 17895,27	Мүйізді ірі қара - 1950	11	21450	75100,13	75100,13	-	2000	1000
				Уақ мал - 26677	2,2	58689,4
				Жылқы - 675	13	8775
				Түйе - 265	15,4	4081
	Барлығы	9841		29567	-	92995,4
3	Жаңаталап ауылдық округі	3767	Жайылым 32497,96	Мүйізді ірі қара - 1200	11	13200	52037,84	52037,84	-	1000	1000
				Уақ мал - 26965	2,2	59323
				Жылқы - 590	13	7670
				Түйе - 282	15,4	4342,8
	Барлығы	3767		29037	-	84535,8
4	Жайылма ауылдық округі	13051	Жайылым 191923,63	Мүйізді ірі қара - 2782	11	30602	60287,23	60287,23	-	2000	500
				Уақ мал - 36890	2,2	81158
				Жылқы - 663	13	8619
				Түйе - 731	15,4	11257,4
	Барлығы	13051		41066	-	131636,4
5	Тоғызкент ауылдық округі	6552		Мүйізді ірі қара - 3081	11	33891
				Уақ мал - 31677	2,2	69689,4
				Жылқы - 524	13	6812
				Түйе - 0	15,4	0
	Барлығы	6552		35282	-	110392,4
6	Досбол ауылдық округі	4232	Жайылым 11447,7	Мүйізді ірі қара - 2204	11	24244	13028,13	13028,13	-	2000	1000
				Уақ мал - 32410	2,2	71302
				Жылқы - 437	13	5681
				Түйе - 263	15,4	40502
	Барлығы	4232		35314	-	141729
7	Қамқалы ауылдық округі	14899	Жайылым 361490,19	Мүйізді ірі қара - 1501	11	16511	139062,81	139062,81	-	500	500
				Уақ мал - 20998	2,2	461956
				Жылқы - 538	13	6994
				Түйе - 98	15,4	15092
	Барлығы	14899		23135	-	500553
8	Жаңаарық ауылдық округі	6399,09	Жайылым 15287,08	Мүйізді ірі қара - 1141	11	12551	77896,72	77896,72	-	1000	1000
				Уақ мал - 33412	2,2	73506,4
				Жылқы - 547	13	7111
				Түйе - 1	15,4	15,4
	Барлығы	6399,09		35101	-	93183,8
9	Түркістан ауылдық округі	7966	Жайылым 7349,26	Мүйізді ірі қара - 1852	11	20372	76503,14	76503,14	-	2000	1000
				Уақ мал - 25132	2,2	55290,4
				Жылқы - 630	13	8190
				Түйе - 0	15,4	0
	Барлығы	7966		27614	-	83852,4
	Аудан бойынша	69905,09	632026,33	285825	-	1341937,6	592840,16	592840,16	-	10500	6500

Екпе және аридтік жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю ерекшеліктері

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі. Сонымен қатар, жайылым кезеңінің ұзақтығы;

- топырақ – климаттық аймаққа, ауыл шаруашылығы жануарлар түріне, сондай – ақ жайылым өнімділігіне байланысты жайылымның ұзақтық кезеңі;

- сексеуілді – бұта дала және дала 180 – 200 күн,

- шөлейтте 150 – 180 күн.

Бұл ретте, сүтті ірі қара малды жаю ұзақтығы – ең кіші, ал етті ірі қара мал үшін, қой, жылқы, түйе үшін – максималды және қар жамылғысының тереңдігіне, қардың тығыздығына және басқа да факторларға байланысты.

Малды айдап өтуге арналған сервитуттар туралы мәліметтер

Сарысу ауданы бойынша малды айдап өтуге арналған сервитуттар және малды айдап өтуге ешқандай кедергілер жоқ. Ауыл шаруашылығына жарамды жер көлемі 465 564 гектар.