Об утверждении плана по управлению пастбищами Кызылкогинского района и их использованию на 2017-2018 годы

Решение Кызылкогинского районного маслихата Атырауской области от 6 декабря 2017 года № XVIII-1. Зарегистрировано Департаментом юстиции Атырауской области 22 декабря 2017 года № 4018. Утратило силу решением Кызылкогинского районного маслихата Атырауской области от 2 февраля 2018 года N XXI-1

      Сноска. Утратило силу решением Кызылкогинского районного маслихата Атырауской области от 02.02.2018 N XXI-1.

      В соответствии со статьей 6 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", со статьями 8, 13 Закона Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах" районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить план по управлению пастбищами Кызылкогинского района и их использованию на 2017-2018 годы согласно приложению.

      2. Контроль за исполнением настоящего решения возложить на постоянную комиссию (А. Баймуратова) районного маслихата по вопросам бюджета, финансов, экономики, развитию предпринимательства, аграрным вопросам и экологии.

      3. Настоящее решение вступает в силу со дня государственной регистрации в органах юстиции, вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель сессии,
секретарь районного маслихата:
Т. Бейскали

  Утверждено решением
Кызылкогинского районного
маслихата от "6" декабря 2017 года № XVIII-1
  Приложение к решению
Кызылкогинского районного
маслихата от "6" декабря 2017 года № XVIII-1

ПЛАН
По управлению пастбищами
Кызылкогинского района и их использованию на 2017-2018 годы

Введение

      В Кызылкогинском районе, как и в стране в целом, земельные отношения в области сельского хозяйства были регламентированы в основном Земельным кодексом Республики Казахстан и Законом "О крестьянском и фермерском хозяйстве". Теперь, начиная с этого года, правовые отношения с использованием пастбищных угодий будут управляться и организовываться Законом Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах" (далее – Закон). Законом определены мероприятия по регулированию рационального использования пастбищных угодий в стране, а также мероприятия местных исполнительных органов и хозяйствующих организаций относительно системы организации, управления и планирования на отдаленных и сезонных выпасах. Для проведения систематической работы установлены и уточнены нормы.

      Площадь Кызылкогинского района составляет 2488423 гектар, 1545745 гектар из которых считаются пастбищами. В настоящее время используется только 407231 тысячи гектар пастбищных угодий, 73,0 процента земли в категории запаса из-за неиспользования.

      В настоящее время в районе 10 сельских округов, где 2 товарищество с ограниченной ответственностью, 1 производственный кооператив, 187 крестьянских хозяйства занимающихся животноводством и многие семьи содержат скот, продукцию используют для своих нужд. У них 75239 голов овец и коз, 21348 голов крупно рогатого 6928 голов лошадей, 1149 голов верблюдов. Около 60 процентов этого скота пасутся на пастбище близ села. Если считать площадь используемых пастбищ по нормативам, установленным на каждый скот, то будет считаться, что скот пасли повторно в одном месте. Это приводит к уменьшению трав и вытаптывание копытами скота ведет к нарушению поверхностных слоев земли, то есть земля подвергается эрозии. Таких "вытоптанных" пастбищ в районе сотни гектаров. Особенно, из-за тесноты пастбищ, земли, подверженные эрозии и лысые места (солончаковые) в основном, занимают земли населенных пунктов и в зонах водопоя.

      Поэтому основной целью этого плана в дальнейшем, чтобы не испортить экологическое состояние окружающей среды, на основании приказа Министра сельского хозяйства Республики Казахстан № 3-3/332 от 14 апреля 2015 года "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11064, опубликованный 5 июня 2015 года в информационно-правовой системе "Әділет"), является проведение анализа в соответствии с нормами, утвержденными в зависимости от вида скота, пастбищ, в целом района, проведение работ в соответствии с требованиями нового Закона по восстановлению пастбищ района, по их коренному улучшению, сохранению, освоению целинных земель, их рациональному использованию. Кроме того, основным путем предотвращения эрозии является объединение скота населения сельских округов в зависимости от времени года и периода использования пастбищ содействие организации эффективного использования пастбищ, улучшение состояния скота и пастбищ. Закон направлен на улучшение инфраструктуры пастбищ в нашей стране, предотвращение деградации пастбищ и сохранение экологической целостности их экосистем. А также рассматривает вопросы повышения экологической чистой продукции животноводства.

1. Категории земель и их объемы в районе

      Площадь района относится к зонам пустыни-полупустыни. Почва соленая, маловлажная, земля солончаковая. В основном произрастают полынь, серая полынь, травы семейства полынных, в соленой почве произрастают рогач, солончаковый ежовник, гармала, в песчаной почве острец, ковыль, перистый ковыль и другие травы. В отдельные годы, когда весна теплая и влажная, с середины апреля начинают расти эфемерные травы (мортык, конырбас, синбирик, мысык куйрык). Эти травы начинают усыхать через месяц, полтора. Эффективное использование пастбищ, предотвращение его износа связано с размещением каждого скота в зависимости от его хорошо потребляемой травы. (приложение 3 к настоящему плану)

      Как видно из таблицы, территория района в связи с природным географическим положением делится на 5 категорий земель. Эти категории земель используются в соответствии с их целями.

      Если характеризовать в целом пастбища района, то их производительность непостоянна, меняется из года в год в зависимости от количества дождя и снега.

      Урожайность травы может варьироваться от 1,0 до 3 центнеров с гектара, в зависимости от погодных условий года.

      Малочисленность травы пастбищ и разобщенность используемых сезонных пастбищ требует выпаса скота в отдаленных весенних, летних и осенне-зимних пастбищах. В отдельные годы, в зависимости от мягкости зимы, скот хозяйственных структур чаще всего бывает на пастбищах.

      А 90 процента объема земель района пастбищные угодья (приложение 1 к настоящему плану). Сегодня из них используется только 35 процента или 493,607 тысяч гектаров. Если проанализировать использование действующих пастбищ, то 284200 тысяч гектаров приобретены 187 крестьянскими хозяйствами, 131972 гектаров негосударственными структурами сельского хозяйства.

      Только около половины из 103912 гектаров пастбищ, относящихся к категории земель населенных пунктов, орошаемы, то есть эта земля в полной мере в своих целях не используется. А на 277354 гектарах землях запаса 103912гектаров пастбищ или только 31 процент орошаемы. На землях лесного фонда около 2200 гектаров пастбищных угодий. И эти земли необходимо привести в соответствие с действующим земельным законодательством о землепользовании и разработать пути развития потребности в кормах.

      В районе ясно наблюдается сезонный характер природных пастбищ. В зависимости от климатических условий, есть фонд, в среднем равный 15 млн. центнерам кормовых единиц, в том числе на летний сезон приходится 20-25 процентов, на весенне-осенний сезон приходится 45-50 процентов и на зимний сезон приходится 25-30 процентов. В настоящее время значительная часть участков бывших пастбищ не используется по различным причинам. У населения нескольких населенных пунктов на руках есть скот. Частные владельцы, некоторые крестьянские хозяйства не уделяют внимания на вывоз животных на плодородные пастбища, на перемену пастбищ. Из-за нахождения скота на одном месте и зимой и летом, земля изнашивается, уменьшаются виды кормовых растений, пастбища выходят из хозяйственного оборота, подвергаясь эррозии.

2. Рациональное использование пастбищ в районе

      В районе расположены 10 сельских округов. В основном, в сельских округах большинство животных содержатся на руках, в течение шести- семи месяцев в год пасутся в окрестностях села, то есть скот не отдаляется от села на дистанцию больше 1-2 километров. Сейчас практически большая часть этих земель повреждена, изношена. Потому что во дворах населения содержатся более тысячи животных и скот крестьянских хозяйств, не перекочевавших на выпас на дальние пастбища, соответственно плотность скота в несколько раз превышает размер (норматив), действующий в этом регионе.

      Состояние использования пастбищ в районе в настоящее время (приложение 4 к настоящему плану)

      Как показано в таблице, из имеющихся в наличии 1738841 гектаров пастбищных угодий практически 16 процентов или 229612 тысяч гектаров применяются для выпаса скота. Большинство этих земель расположены вблизи, а некоторые пастбищные угодья по неизвестной причине используются неэффективно.

      При приватизации сельского хозяйства отдаленные от аулов пастбища бывших совхозов остались свободными, возможно тогда оставшиеся на их месте либо на их зимовке товарищества с ограниченной ответственностью, производственные кооперативы, либо скотники, создавшие крестьянские хозяйства, приобрели их без учета. В таких случаях в некоторых округах наблюдается усложнение недостаточности пастбищ. А по району, как было сказано выше, более половины пастбищ не используется.

      В настоящее время, из-за несоблюдения порядка использования пастбищ и выпаса большого количества скота, из-за не ухоженности, фонд кормовых растений из года в год уменьшается. Вследствие этого, такие пастбища зарастают такими травами как есекмия, безлистый ежовник, гармала, чертополох и другими крупностебельными растениями, которые животные не едят.

      По этому на этом этапе планируем, в населенных пунктах, где много скота организовать выпас скота на отдаленных пастбищах с водопоем и разделить их на 2 участка. Поочередное их использование, то есть. использование с заменой (1 участок используется в период первого выпаса, 2 участок – от середины до конца периода выпаса) позволит восстановить растения. Надеемся, что собственники земель убедятся в обновлении полей, пастбищ, что в дальнейшем откроет путь к сезонной эксплуатации земли.

      В целом, на научно-обоснованной практике для сохранения продуктивности пастбищ на долгие годы, пользователям пастбищ необходимо учитывать три основных требования:

      1) На пастбищном участке соблюдать нормы количества скота;

      2) После использования пастбищ 30-40 процентов валового продукта должны быть сохранены;

      После выпаса скота на пастбище, растения должны быть высотой 4-5 сантиметра. Потому что скот съедает практически все листья растений, к зиме в их фонде остается меньше питательных веществ. Иногда зимой обмораживаются, а выжившие, хотя и расцветают весной, травянистость будет плохого качества.

      3) Строгое соблюдение сроков выпаса скота. Выпас скота весной необходимо начинать после 10-12 дней после того, как многие многолетние травы начнут ворситься (семейства зерновых), а другие обрастать ветвями (частично кустарники).

      Несоблюдение этих правил ведет к резкому снижению продукции пастбищ в следующем году. Но, тем не менее, известно, что травянистость пастбищ в течение года меняется по разным причинам.

      Сегодня, коренным образом изменился геоботанический состав растительности сенокосных угодий и пастбищ в целом. Такая ситуация требует проведения других агротехнических мероприятий и мелиорации земель. Способ, требующий восстановления роста травы, переменных пастбищ для изношенных пастбищ следует вести на научной основе.

      Сведения о ветеринарно-санитарных объектах в районе (приложение 5 к настоящему плану)

      Ветеринарные пункты в районе полностью укомплектованы специалистами ветеринарами, полностью оборудованы (компьютеры, холодильники, необходимые инструменты). Перед выгоном на выпас скота сельских округов полностью выполняются запланированные ежегодные противоэпизоотические мероприятия, работы по ветеринарной профилактической прививке, аллергические и серологические проверочные работы. Проходят ветеринарный осмотр на пастбищах вблизи сел. В округах, указанных в таблице, указаны места купания скота. Небрежное содержание скота, отсутствие контроля при случке, при окоте скота, отсутствие контроля за здоровьем скота, нарушение правил объединения, группировки скота и другие приводит к распространению инфекции среди животных. Поэтому при использовании пастбищ и содержании скота необходимо строго соблюдать ветеринарно-санитарные и зоогигиенические правила. В местах возникновения заболевания должны быть проведены работы по вакцинации животных, дезинфекции, дератизации.

      Трупы животных и преднамеренно отловленных и уничтоженных бродячих собак и кошек выбрасываются в специальные скотомогильники. Эти скотомогильники соответствуют современным ветеринарным требованиям.

3. Организация сезонной эксплуатации пастбищ населенных пунктов

      В районе 25 населенных пунктов. Площадь всех их земель 134662 тысяч гектаров, из которых 130 210 тысяч гектаров пастбища. Этих пастбищ в расчете на соответствующее количество каждого скота частных подворий в населенных пунктах очень мало. Например, в селе Миялы 2530 голов крупно рогатого, 8952 голов овец и коз, 419 голов лошадей, 21 голов верблюдов. Этим животным в соответствующих размерах необходимо 73635 гектаров пастбищ, а в поселке 3200 гектаров, то есть. 70435 гектаров пастбищ не хватает. Поэтому планируется кроме ежедневного поголовья скота каждой семьи, объединив, в соответствии с ветеринарными требованиями, в зависимости от вида животных, организовать выпас на пастбище запаса поселка. Конечно, должны полностью решиться вопросы необходимые для условий объединения скота жителей села для выпаса, то есть такие как заработная плата семьи, пасущей скот, или бригады, бытовые, социальные вопросы. А также, в населенных пунктах должны обеспечить пастухов юртами, гарантировать безопасность животных и человека. Этот шаг, в соответствии с поручением Главы государства, станет еще одним шагом интеграции кооперативов. А недостающие пастбища для скотов крестьянских хозяйств поселка будут разрешаться путем предоставления в аренду дополнительных земель и расширения объема(приложение 2 к настоящему плану).

      По Уильскому сельскому округу: Площадь Уильского сельского округа составляет 105718 гектара, из них 98,8 процентов, то есть 18939 гектаров пастбищные угодья. 17725 гектаров этих пастбищных угодий в эксплуатации частных хозяйств округа, 108350 гектара в эксплуатации крестьянских хозяйств. Скот жителей округа равномерно обеспечен пастбищами. А недостающие крестьянским хозяйствам округа 10,0 гектаров пастбищ планируется предоставить в аренду (прилагается приложение 2).

      Так можно охарактеризовать использование пастбищ во всех округах.

      Обеспеченность пастбищами скота жителей населенных пунктов Кызылкогинского района (приложение 6 к настоящему плану).

4. Разработка схемы обращения пастбища в целях эффективного использования отдаленных пастбищ

      Площадь пастбищ Кызылкогинского района полностью обеспечивает поголовье скота. Вообще, на практике научно доказано, что годовой баланс кормов составляет 60-70 процентов фуража. Для того, чтобы пастбища вокруг сел отдышались, отдохнули, следует использовать сезонные пастбища путем традиционных выездов. На дальних сезонных пастбищах следует пасти скот на заранее установленных участках. А также, самое главное, с научной точки зрения и в рамках закона необходимо формирование скота на пастбищах, богатых полезными веществами и легко усваиваемых природных пастбищах. Эффективное использование пастбищ производится путем чередования его различных схем. Под пастбищеоборотом понимается система мер, направленная на улучшение природных пастбищ от одного года или повторяющаяся через несколько лет без снижения его продуктивности. Например, в нашей области можно организовать полевой и песочный выпас скота и использование пастбищ, чередуя в годовом круге 4 сезона. В 1 год – весной, во 2 год – осенью, в 3 год – летом, в 4-зимой, весной. Так, пастбища используются в зависимости от условий геоботаники, водоснабжения. Это как пример. В целом, применение пастбищеоборота и системы использования окружения, чередование по сезонам, позволяет сохранить продуктивность растений.

      Максимально удобное для пастбищ Жангелдинского, Мукурского сельских округов с распространенной полынью и различными травами – во все сезоны, по порядку, ежегодный выпас скота с составлением 4- поясного пастбищеоборота.

      Каждый загон должен быть использован только в течение одного сезона, если участок используется весной, в следующем году этот участок должен использоваться летом, а в следующем году – осенью. Только в этом случае растительность пастбищ может дать семена и изношенные участки могут восстановить прежнюю производительность.

      А также, в условиях пустынных и полупустынных пастбищ можно предложить следующие схемы переходных пастбищ и сенокосооборотов. Для восстановления способностей роста трав изношенных пастбищ благоприятно использовать трехлетний переходный пастбищный и сенокосный оборот.

      В 1 год- травы засеиваются массово или дополнительно, расслабляются;

      во 2 год- травы расслабляются или вырубаются (после созревания семян трав);

      в 3 год- скот пасется или повторяется в четырехгодичной последовательности, размещенный в обороте в предыдущих годах;

      в 3-4 годы- скот пасется.

      Для коренного улучшения пастбищ рекомендуется выращивать изень, ячмень, пырей, полынно подобные аридные культуры. Эти растения хорошо переносят засушливость воздуха и почвы, в самые засушливые годы приостанавливают свой рост и развитие, а при выпадении осадков быстро используя влагу, начинают оперативно развиваться, что будет очень важным в природных условиях всех районов. Здесь большой резерв размножения кормовых растений.

      В таком порядке, можно сделать пяти-шести годовой пастбищеоборот и площадь выпаса скота изменится в зависимости от производительности травы, стабильности, роста поголовья скота.

5. Заключение

      Развитие животноводческой отрасли в стране связаны в первую очередь с постоянным налаживанием кормовой базы и его укреплением. Основным составом кормов скота является травянистость пастбищ. В соответствии с требованиями Закона организация эффективного использования земель в районе, требует нескольких мероприятий в системе управления, планирования. Сегодня вопросы рационального и устойчивого управления пастбищными ресурсами актуальны. О необходимости возрождения отечественного животноводства, с учетом исторически сложившихся традиций, а также научно-технического управления отметил Глава государства в Стратегии "Казахстан-2050".

      Одним словом в настоящем плане предусмотрены конкретные меры, регулирующие аккуратное использование природных пастбищ для развития животноводства в районе. Если в районе наладить эффективное использование пастбищных угодий, можно повысить поголовье скота, производимого им молока, мяса и других продуктов.

  Приложение 1 к плану по управлению
пастбищами Кызылкогинского района
и их использованию на 2017-2018 годы

     


     

  Приложение 2 к плану по управлению
пастбищами Кызылкогинского района
и их использованию на 2017-2018 годы

Схема размещения на отгонных пастбищах поголовья сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, не обеспеченных пастбищами, расположенных в Кызылкогинском районе

     


  Приложение 3 к плану по управлению
пастбищами Кызылкогинского района
и их использованию на 2017-2018 годы

Категории земель и их объемы в районе

Наименование категории земли

объем,гектар

из них

пастбище

обводненные

1

Земли сельскохозяйственного назначения

422836

407136

188200

2

Земли населенных пунктов

134662

130210

55

3

Земли, предназначенные для нужд промышленности, транспорта, связи, космической службы, охраны, национальной безопасности и иные земли, непредназначенные для сельского хозяйства

19975

-

-

4

Земли особо охраняемых природных территорий, земли оздоровительного назначения, рекреационные земли и земли историко-культурного назначения

-

-

-

5

Земли лесного фонда

2200

626


6

Земли водного фонда

-

-

-

7

Запасы земли

1159168

1007700

748654


Всего:

1738841

1545672

936909

  Приложение 4 к плану по управлению
пастбищами Кызылкогинского района
и их использованию на 2017-2018 годы

Состояние использования пастбищ в районе в настоящее время

Населенные пункты

Площадь,гектар

В том числе




пастбища

В эксплуатации

процент

1

Миялинский сельский округ

26613

992



2

Жангелдинский сельский округ

120020

40192



3

Уйлский сельский округ

105718

18939



4

Куздигаринский сельский округ

100742

18812



5

Кызылкогинский сельский округ

100150

12787



6

Тасшагилский сельский округ

79200

13808



7

Тайсойганский сельский округ

75771

10229



8

Жамбулский сельский округ

109962

10364



9

Мукурский сельский округ

626880

40326



10

Сагизский сельский округ

393785

63163



Всего

1738841

229612



  Приложение 5 к плану по управлению
пастбищами Кызылкогинского района
и их использованию на 2017-2018 годы

Сведения о ветеринарно-санитарных объектах в районе

Населенные пункты

Ветеринарные пункты

Места купания скота

Пункты искуственного осеменения

Скотомогильники

Запланированные

Построенные

1

Миялинский сельский округ

1

Есть




2

Жангелдинский сельский округ

1





3

Уйлский сельский округ

1

Есть




4

Куздигаринский сельский округ

1





5

Кызылкогинский сельский округ

1





6

Тасшагилский сельский округ

1





7

Тайсойганский сельский округ

1





8

Жамбулский сельский округ

1





9

Мукурский сельский округ

1





10

Сагизский сельский округ

1






Итого

10

2




  Приложение 6 к плану по управлению
пастбищами Кызылкогинского района
и их использованию на 2017-2018 годы

Обеспеченность пастбищами скота жителей населенных пунктов Кызылкогинского района

Название сельских округов, населенных пункт

Разновидность скота

Поголовье скота

Нормы пастбища гектар

Пастбища граничащие с населенными пунктами

Охват
+, -

Название пастбищ

поголовые

всего

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

Миялинский сельский округ

-

-

-

74139

3200

-70939


Село Миялы




74139

3200

-70939


Крупный рогатый

2532

15

37980



Курмангазы

Овцы, козы

8952

3

26856



Уры

лошади

419

21

8799



Секер-Самай

верблюды

21

24

504



Жага

2

Жангелдинский сельский округ




37575

46313

+8738


Село Жангелдин




37575

46313

+8738


Крупный рогатый

1045

15

15675



Наурызали

Овцы, козы

4333

3

12999



Есмырза

лошади

377

21

7917



Қолат

верблюды

41

24

984



Салмен

3

Уйлский сельский округ




64962

49133

-15829


Село Жаскайрат




61113

36298

-24815


Крупный рогатый

2462

15

3693




Овцы, козы

11411

3

34233




лошади

967

21

20307




верблюды

120

24

2880




Населенный пункт Аккора




3849

12835

+8986


Крупный рогатый

157

15

2355



Жарыпшыккан

Овцы, козы

365

3

1095




лошади

19

21

399




верблюды

0

24

0




4

Куздигаринский сельский округ




42615

17500

-25115


Село Коныстану




33237

5020

-28217


Крупный рогатый

795

15

11925



Коздигара

Крупный рогатый

4023

3

12069




Овцы, козы

391

21

8211




лошади

43

24

1032




Населенный пункт Коскулак




4530

6240

+1710


Крупный рогатый

157

15

2355



Абдолкора

Овцы, козы

444

3

1332




лошади

39

21

819




верблюды

1

24

24




Населенный пункт Буйрек




4848

6240

 +1392


Крупный рогатый

112

15

1680



Табылды

Овцы, козы

640

3

1920




лошади

56

21

1176




верблюды

3

24

72




5

Тасшагилский сельский округ




 78489

28435

-50054 


Село Тасшгыл




67266

6506

 -60706


Крупный рогатый

2960

15

44400



Сексенбай

Овцы, козы

6726

3

20178



Коркияк

лошади

104

21

2184



Жапалак

верблюды

21

24

504



Тиленши

Населенный пункт Когам




6219

11495

 +5276


Крупный рогатый

194

15

2910



Акши

Овцы, козы

739

3

2217



Шили арал

лошади

44

21

924



Пригород Уйл

верблюды

7

24

168




Населенный пункт Коныстану




5004

10434

 +5430


Крупный рогатый

158

15

2370



Орлыкудык

Овцы, козы

480

3

1440



Қарагай

лошади

34

21

714



Керик

верблюды

20

24

480




6

Жамбулский сельский округ




132426 

30294

-102132


Село Каракол




112752

20294

-92458


Крупный рогатый

2965

15

44475




Крупный рогатый

6506

3

19518




Овцы, козы

2035

21

42735




лошади

251

24

6024




Населенный пункт Айдын




19674

10000

-9674


Крупный рогатый

237

15

3555




Крупный рогатый

720

3

2160




Овцы, козы

539

21

11319




лошади

110

24

2640




7

Кызылкогинский сельский округ




 25950

13287

-12663


Село Карабау




25950

13287

-12663


Крупный рогатый

714

15

10710




Крупный рогатый

4131

3

12393




Овцы, козы

123

21

2583




лошади

11

24

264




8

Тайсойганский сельский округ




 44913

17408

-27505 


Село Тайсойган




44913

17408



Крупный рогатый

1235

15

18525



Ак­ку­дык, Би­ман,

Овцы, козы

4647

3

13941



Шыбынды,

лошади

459

21

9639



Жетибай

верблюды

117

24

2808



Шайган,

9

Сагизский сельский округ




 116352

79197

-37155 


с.Сагыз




90015

38949

 -51066


Крупный рогатый

2208

15

33120



Сарапан

Овцы, козы

10799

3

32397



Акжар

лошади

946

21

19866



Кызылсай

верблюды

193

24

4632



Сарытогай

Населенный пункт Былкылдакты




5859

14873

 +9014


Крупный рогатый

150

15

2250



Был­қыл­дак­ты

Крупный рогатый

767

3

2301




Овцы, козы

52

21

1092




лошади

9

24

216




Населенный пункт Коныраулы




13725

12688

-1037 


Крупный рогатый

295

15

4425



Тобекудык

Крупный рогатый

1073

3

3219



Қоңыраулы

Овцы, козы

277

21

5817




лошади

11

24

264




Населенный пункт Кенбай




6753

12687

+5934 


Крупный рогатый

166

15

2490



Кенбай

Крупный рогатый

976

3

2928




Овцы, козы

51

21

1071




лошади

11

24

264




10

Мукурский сельский округ




 71301

122369

+51068 


Село Мукур




43146

64764

+21618 


Крупный рогатый

1064

15

15960



Шопти кол

Крупный рогатый

4841

3

14523



Кемеркол

Овцы, козы

587

21

12327




лошади

14

24

336




Населенный пункт Жамансор




7656

5643

-2013


МІҚ

238

15

3570




Овцы, козы

1053

3

3159




лошади

43

21

903




верблюды

1

24

24




Населенный пункт Жантерек




7461

23656

+16195 


Крупный рогатый

250

15

3750



Киши кол

Крупный рогатый

397

3

1191



Караколдеу

Овцы, козы

120

21

2520




лошади


24





Населенный пункт Кенбай




4128

5643

+1515 


Крупный рогатый

83

15

1245



Кызылсай

Крупный рогатый

471

3

1413




Овцы, козы

62

21

1302




лошади

7

24

168




Населенный пункт Таскудык




5310

5643

+333 


Крупный рогатый

158

15

2370



Тортмола

Крупный рогатый

450

3

1350



Токсанкол

Овцы, козы

62

21

1302




лошади

12

24

288




Населенный пункт Соркол




2517

12646

+10129 


Крупный рогатый

55

15

825



Иткомген

Крупный рогатый

181

3

543




Овцы, козы

49

21

1029




лошади

5

24

120




Населенный пункт Саркумак




1083

4374

+3291 


Крупный рогатый

12

15

180



Сагыз бойы

Овцы, козы

168

3

504




лошади

19

21

399




Овцы, козы


24






Всего по району




688722

407136

-281586


      Нет необходимости в пастбищах для перераспределения поголовья сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, у которых отсутствуют пастбища.

Қызылқоға ауданының жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі 2018-2019 жылдарға арналған жоспарын бекіту туралы

Атырау облысы Қызылқоға ауданы мәслихатының 2017 жылғы 6 желтоқсандағы № XVIII-1 шешімі. Атырау облысының Әділет департаментінде 2017 жылғы 22 желтоқсанда № 4018 болып тіркелді. Күші жойылды - Атырау облысы Қызылқоға аудандық мәслихатының 2018 жылғы 2 ақпандағы № XXI-1 шешімімен

      Ескерту. Күші жойылды - Атырау облысы Қызылқоға аудандық мәслихатының 02.02.2018 № XXI-1 шешімімен.

      "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңының 6 бабына, "Жайылымдар туралы" Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы Заңының 8, 13-бабтарына сәйкес аудандық мәслихат ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Қызылқоға ауданының жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі 2018-2019 жылдарға арналған жоспары қосымшаға сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешімнің орындалуын бақылау аудандық мәслихаттың бюджет, қаржы, экономика, кәсіпкерлікті дамыту, аграрлық мәселелер және экология жөніндегі тұрақты комиссиясына (А. Баймуратова) жүктелсін.

      3. Осы шешім әділет органдарында мемлекеттік тіркелген күннен бастап күшіне енеді, ол алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Сессия төрағасы, аудандық мәслихат хатшысы: Т. Бейсқали

  Қызылқоға аудандық мәслихатының
2017 жылғы "6" желтоқсандағы
№ XVIII-1 шешімімен бекітілген
  Қызылқоға аудандық мәслихатының
2017 жылғы "6" желтоқсандағы
№ XVIII-1 шешіміне қосымша

Қызылқоға ауданының жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі 2017-2018 жылдарға арналған
ЖОСПАРЫ

Кіріспе

      Қызылқоға ауданында, жалпы еліміздегі сияқты бүгінге дейін ауыл шаруашылығы саласындағы жер қатынастары, негізінен Қазақстан Республикасының Жер кодексі мен "Шаруа немесе фермер қожалықтарының қызметі туралы" Заңымен реттелген болатын. Енді, биылдан бастап жайылымдық алқапты пайдалану құқықтық қатынастары "Жайылымдар туралы" Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы Заңмен (бұдан әрі -Заң) басқарылып, ұйымдастырылатын болады. Заңда, еліміздегі жайылымдық жерлерді тиімді пайдалануды реттеуде, жергілікті атқарушы органдар мен шаруашылық жүргізуші ұйымдардың жұмысты ұйымдастыру, басқару, жоспарлау жүйесіне қатысты іс-шаралар айқындалған. Жұмысты жүйелі түрде жүргізуге нормалар белгіленіп, нақтыланған.

      Қызылқоға ауданы көлемі 2488423 гектар жерді құрайды, оның 1545745 гектары жайылым алқабы болып есептеледі. Бүгінде осы жайылымдық жерлердің 407231 мың гектары ғана қолданыста, 73,0 пайызы пайдаланылмағандықтан босалқы жерлер санатында.

      Қазірде аудандағы 10 округ, мал шаруашылығы мен айналысатын 2-жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 1- өндірістік кооператив, 187- шаруа қожалықтары жұмыс істейді және 4098 отбасы төрт түлік мал ұстап, өнімдерін өз игіліктеріне жаратып отыр. Жалпы аудан бойынша 75239 қой мен ешкі, 21348 мүйізді ірі қара, 6928 жылқы, 1149 түйе малы бар. Осы малдың 60 пайызға жуығы ауыл маңындағы жайылымда бағылуда. Әр мал басына белгіленген норматив бойынша пайдаланып отырылған жайылым көлемін есептесек, онда малды бір жерге қайталап жая берген болып саналады. Бұл шөптердің сиреуіне және мал тұяқтарымен жердің беткі қабаттарының бұзылуына, яғни жерді эрозияға ұшыратады. Мұндай "тұяқкесті", яғни тапталған жайылымдар ауданда жүздеген гектарды алып жатыр. Әсіресе, жайылымдардың тарлығынан эрозияға ұшырап шаңы шыққан, тақыр жерлер негізінен елді мекендер мен малды суаратын аймақтарда көп орын алады.

      Осы жоспардың негізгі мақсаты, қоршаған ортаның экологиялық жағдайын бүлдірмеу үшін, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 "Жайылымның жалпы алаңы жүктемесінің шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11064 болып тіркелген, 2015 жылғы 5 маусымда "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) бұйрығы негізінде аудан көлеміндегі жайылымдарды түгелдей, мал түріне қарай бекітілген нормаға сәйкес пайдалануына талдау жасап, ауданда жаңа Заңдағы қойылған талаптарға сәйкес, жайылымдарды қалпына келтіру, түбегейлі жақсарту, сақтау, тың жерлерді игеру, ұтымды пайдалану жұмыстарын жургізу. Сонымен қатар, жыл мезгілдеріне және пайдалану кезеңдеріне қарай, ауылдық округтердегі тұрғындардың малдарын маусымдық және шалғай жайылымдарға біріктіріп, топтастырып шығарып жаюды ұйымдастыру жайылымдарды тиімді пайдаланудың, малдың жағдайын табудың, жайылым эрозиясын болдырмаудың негізгі жолы. Заң еліміздегі жайылымдар инфрақұрылымдарын жақсартуға, жайылым жерлердің тозуын болдырмауға, олардың қоршаған орта экожүйесіндегі экологиялық тұтастығын сақтауға бағыттайды. Сондай–ақ, экологиялық таза мал өнімдерін арттыру мәселелерін қарастырады.

1. Аудандағы жер санаттары және олардың көлемі

      Аудан көлемі шөл-шөлейтті аймақ зонасына жатады. Топырағы ащы, ылғалы аз, жері сорлы. Өсетін шөптер негізінен жусан, жусан-бүйіргенді, сұр-жусанды және жусан тұқымдастар, ащы жерлерге көкпек, ебелек, бұйырғын, адыраспан өссе, құмды жерлерге қияқ, еркек, қияқ боз, селеу тағы да басқа шөптер өседі. Кей жылдары, көктем ылғалды, жылы болғанда сәуірдің ортасынан бастап эфемерлер (мортық, қоңырбас, сіңбірік, мысық құйрық) сияқты шөптер өсе бастайды. Бұл шөптер бір, бір жарым айларда қурай бастайды. Жайылымды тиімді пайдалану, оның тозуына жол бермеу, әр малдың жақсы жейтін шөбіне қарай орналастыруға да байланысты. (осы жоспардың 3 қосымшаға сәйкес)

      Кесте де көрсетілгендей, аудан территориясы табиғи географикалық орналасуына байланысты бес жер санатына бөлінген. Бұл санаттардағы жерлер өз мақсаттарына сәйкес пайдалануда.

      Ал, аудан жайылымдарына жалпы, сипаттама жасайтын болсақ, олардың өнімділігі тұрақты емес, жауын-қардың аз-көптігіне қарап, әр жылдарда өзгеріп отырады. Шөбінің өнімділігі, жылдың ауа райының жағдайына қарай, гектарына 1,0 центнерден 3 центнерге дейін болады. Жайылым шөбінің аздығы және маусымдап пайдаланылатын жайылымдардың бытыраңқылығы себепті малды алыстағы көктемгі, жазғы және күзгі-қысқы жайылымдарға жаюды керек етеді. Кей жылдары қыстың жұмсақтығына қарай, шаруашылық құрылымдардың малдары көбінесе жайылымда болады.

      Аудан жері көлемінің 90 пайызы жайылымдық жер (осы жоспардың 1 қосымшаға сәйкес). Бүгінде соның 35 пайызы ғана қолданыста немесе 493,607 мың гектары ғана игерілген. Егерде, осы қолданыстағы жайылымды пайдалануды талдайтын болсақ, оның 284200мың гектары 187 шаруа қожалықтарында, 131972 гектарын мемлекеттік емес ауылшаруашылығы құрылымдары иемденіп отыр.

      Елді мекендердің жерлері санатына қарасты 103912 гектар жайылым алқабының жартысына жуығы ғана суландырылған, яғни бұл жер өз мақсатында толық пайдаланылмай отыр. Ал, босалқы жердегі 277354 гектар, жайылымның 103912 гектары, немесе 31 пайызы ғана суландырылған. Орман қоры жерінде 2200 гектар жайылым алқабы бар. Міне, осы жерлерді де қолданыстағы жер пайдалану заңдылықтарына сәйкестендіріп, мал азығы қажеттілігіне игеру жолдарын ойластыру қажет.

      Ауданда табиғи жайылымдардың маусымдық сипаты анық байқалады. Олардың климат жағдайына байланысты, орташа алғанда, 15 миллион центнер жем-шөптік бірлікке тең қоры бар, соның ішінде жазғы маусым үлесіне 20-25 пайызы, көктемгі-күзгі маусым үлесіне 45-50 пайызы және қысқы маусым үлесіне 25-30 пайызы келеді. Қазірде бұрынғы кеншарлардың малдары жайылған жайылым учаскелерінің едәуір бөлігі түрлі себептермен толық пайдаланылмайды. Елді мекенді жерлердегі тұрғындардың қолында біршама малы бар. Жеке меншік иелері, кейбір шаруа қожалықтары малдарын шалғай, құнарлы жайылымдарға шығаруға, жайылым ауыстырып отыруға көңіл бөлмейді. Қысы жазы бір орында отырудың әсерінен, жер тозып, мал азықтық өсімдіктердің түрі азайып, жайылымдар шаруашылық айналымынан шығып, эрозияға ұшырауда.

2. Аудан көлеміндегі жайылымдарды тиімді пайдалану

      Ауданда 10 ауылдық округ орналасқан. Негізінде, ауылдық округтерде төрт түлік малдың басым көпшілігі ауылда қолда ұсталып, жылына алты- жеті ай бойы ауыл маңында жайылады, яғни мал ауылдан 1-2 километрден қашыққа ұзамайды. Қазірде бұл жерлердің басым бөлігі іс жүзінде бүлінген, әрі тозған. Себебі, халықтың жеке ауласындағы мыңнан астам малы мен алыс жайылымға көшпейтін шаруа қожалықтарының малдары осы жерде ұсталады, тиісінше бұл аймақтағы малдың тығыздығы қолданыстағы шектеулі мөлшерден (нормативтен) бірнеше есе жоғары.

      Аудан көлеміндегі жайылым пайдаланудың қазіргі жағдайы (осы жоспардың 4 қосымшаға сәйкес)

      Кестеде көрсетілгендей, іс жүзінде қолда бар 1738841 гектар жайылымдық алқаптың 16 пайызы, немесе 229612 мың гектары мал жаюға қолданылып отыр. Бұл жерлердің көбі ауыл маңына жақын орналасқан, ал кейбір жайылымдық жерлер белгісіз себептермен тиімсіз пайдаланылуда.

      Ауыл шаруашылығын жекешелендіру кезінде ауылдан шалғай жатқан бұрынғы совхоздардың жайылымдары бос қалды, олардың орнында қалғаны жауапкершілігі шектеулі серіктестікке, өндірістік кооперативтерге өтіп кетсе немесе қыстақтарында отырып қалған, немесе шаруа қожалығын құрған малшылар есепсіз алып алған болуы мүмкін. Осындай жағдайларда, кейбір ауылдық округтерде жайылым жетіспеушілігінің күрделеніп бара жатқандығы байқалады. Ал аудан бойынша жоғарыда айтылғандай, жайылымның жартысынан көбі пайдаланылмай жатыр.

      Қазіргі уақытта, ауыл аумағындағы жайылымды пайдалану тәртібінің сақталмауынан және малды шамадан тыс көп шығаруы, күтілмеуі себепті, мал азықтық өсімдіктер қоры жылдан -жылға азая беруде. Мұның салдарынан, ондай жайылымдарды мал жемейтін шөптер есекмия, итсигек, адыраспан, шоғайна сияқты тағы басқа ірі сабақты өсімдіктер басып барады.

      Сондықтан, қазіргі кезеңде малы көп елді мекендерге малдарын бағу үшін суаратын суы бар шалғай жайылымдарда бағуды және оны 2 учаскеге бөліп ұйымдастыру қажет деп жоспарлап отырмыз. Оларды кезектестіріп пайдалану, яғни ауыстырып пайдалану (1 учаске-бірінші жылдың алғашқы жаю кезеңінде, 2 учаске-жаю кезеңінің ортасынан аяғына дейін пайдаланылады) өсімдікті қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Бұл қарапайым ғана жайылым айналымы жеке меншік иелерінің өрістерін жаңарту қажет екендігіне көздерін жеткізіп, жерді одан әрі маусымдық пайдалануға жол ашады деген ойдамыз.

      Жалпы, ғылыми тұрғыда негізделген тәжірибеде жайылымдардың өнімділігін ұзақ жылдар сақтау үшін жайылым пайдаланушылар үш негізгі талапты ескеру қажет:

      1) Жайылым учаскесінде малдың мөлшерлі санын сақтау;

      2) Жайылымды пайдаланып болғаннан кейін жалпы өнімнің 30-40 пайызы сақталуы тиіс;

      Жайылымда мал жайылып болғаннан кейін, өсімдіктің биіктігі 4-5 сантиметр болуы қажет. Себебі, аласа өсімдіктің мал түгелге жуық жапырағын жеп қояды да, қысқа қарай олардың қоректік заттар қоры аз қалады.Кейде қыста үсіп кетеді, ал аман қалғандары көктемде қайта көктегенмен оттық сапасы нашар болады.

      3) Мал жаю мерзімін қатаң сақтау. Мал жаюды көктемде, шамамен, көп жылдық шөптер бой көтеріп, олардың көбі түктену (астық тұқымдастар), енді біреулері бұтақтану (жартылай бұталар) кезеңіне жеткен соң 10-12 күннен кейін бастау керек.

      Осы ережелерді сақтамау жайылым өнімінің келер жылы күрт төмендеуіне әкеп соғады. Дегенмен де, түрлі себептермен жайылым оты мөлшерінің жыл бойы талай өзгеріске түсетіні белгілі.

      Бүгінде, жалпы жайылым мен шабындықтардағы өсімдіктердің геоботаникалық құрамы түбірімен өзгерді. Мұндай жағдай жерді мелиорациялауды басқа да агротехникалық шараларды жүргізуді қажет етеді. Шөп өсу қабілетін қалпына келтіру керек қылатын, мықтап тозған жайылымдар үшін ауыспалы жайылым, тәсілін ғылыми негізде жүргізген жөн.

      Аудан көлеміндегі малдәрігерлік – санитариялық объектілер туралы мәлімет (осы жоспардың 5 қосымшаға сәйкес)

      Аудандағы малдәрігерлік пункттер толық мал дәрігері мамандарымен толықтырылған, толықтай жабдықталған (компьютер, тоназытқыш, қажетті саймандары). Ауылдық округтер бойынша мал жайылымға шығар алдындағы жылма – жылғы жоспарланған эпизоотияға қарсы іс-шаралар жоспары, мал дәрігерлік алдын-ала егу, аллергиялық және серологиялық тексеру жұмыстары толық орындалып келеді. Ауыл маңындағы жайылымдарда малдәрігерлік тексерістен өтіп отырады.Кестеде көрсетілген округтерде мал тоқыту орындары белгіленген.

      Мал арасында инфекцияның таралуына оларды қалай болса солай күтіп-бағу, шағылыстыруда, төлдетуге, мал денсаулығына бақылаудың жоқтығы, малды біріктіру, топтау ережелерінің бұзылуы тағы басқасына әкеп соғады. Сондықтан, малды күтіп-бағып жайылымды пайдаланудың мал дәрігерлік - санитарлық және зоогигиеналық ережелерін қатаң сақтау қажет. Ауру шыққан жерлерде малдарға вакцинация жасау, дезинфекциялау, дератизациялау жұмыстарын жүргізу тиіс.

      Мал және әдейі ауланып жойылған қаңғыбас иттермен, мысықтар өлекселері арнайы мал қорымдарына тасталады. Мал қорымдары, қазіргі мал дәрігерлік талаптарға сай жасалған.

3. Елді мекенді жерлердегі жайылымдарды маусымдық пайдалануды ұйымдастыру

      Ауданда 25 елді мекен бар. Олардың барлық жер көлемі 134662 мың гектар,оның 130210 мың гектары жайылым. Ал, осы жайылымды елді мекендердегі жеке қожалықтар малының әр басына тиісті мөлшер бойынша есептегенде өте аз. Мысалы, Миялы ауылдық округінде 2530 бас ірі мүйізді қар, 8952бас қой мен ешкі, 419 жылқы, 21 түйе малы бар. Осы малдарға тиісті мөлшер бойынша 73635 гектар жайылым оты қажет, ал кенттің өзінде 3200 га, яғни 70435 гектар жайылым жетіспейді. Сондықтан, әрбір отбасындағы қүнделікті қолданыстағы мал басынан басқа малдарды түріне қарай мал дәрігерлік талаптарға сәйкес біріктіріп, кенттің босалқы жердегі жайылымға шығарып бағуды ұйымдастыру жоспарланып отыр.Әрине, ауыл тұрғындарының малдарын біріктіріп бағудың барлық қажетті жағдайы, яғни бағатын отбасының немесе шаруа қожалықтарының еңбек ақылары, тұрмыстық, әлеуметтік мәселелері түгелдей шешілуі керек. Сондай-ақ, елді мекендерде малшыларды киіз үймен қамтамасыз етіп, адам мен мал қауіпсіздігіне кепілдік беруі тиіс. Бұл қадам, Елбасының тапсырмасына сәйкес, кооперативтерге бірігудің бір қадамы болмақ. Ал, кенттегі шаруа қожалықтарының малына жетіспейтін жайылымдарды қосымша жалға жер алып, малдың отының көлемін кеңейту жолымен шешіледі ( жалғанды 2 қосымша).

      Ойыл ауылдық округі бойынша: Ойыл ауылдық округінің жер көлемі 105718 гектарды құрайды, оның 98,8 пайызы, яғни 18939 гектар жайылым алқабы. Осы жайылым алқабының 17725 гектарын шаруа қожалықтары пайдалануда. Округ тұрғындарының малдары жайылыммен біркелкі қамтылған. Ал шаруа қожалықтарына жетіспейтін 108350 гектар жайылым отын округтің босалқы жеріндегі жерден жалға беру жоспарлануда (осы жоспардың 2 қосымшаға сәйкес).

      Осылай барлық ауылдық округтегі жайылымды пайдалануды сипаттауға болады.

      Қызылқоға ауданы елді мекендердегі тұрғындар малдарының жайылымдармен қамтамасыз етілуі (осы жоспардың 6 қосымшаға сәйкес)

4. Шалғайдағы жайылымдарды тиімді пайдалану мақсатында жайылым айналымы схемасын жасақтау

      Қызылқоға ауданының жайылым алқабы қазіргі мал басын толықтай қамтамасыз етеді. Ғылыми дәлелденген тәжірибеде, жемшөптің жылдық балансында жайылымдылық мал азығы 60-70 пайыз құрайды. Ауыл маңындағы өрістерді тыныстантырып, демалдыру үшін маусымдық жайылымдарды көшпелі жолмен дәстүрлі пайдаланған жөн. Маусымда пайдаланылатын далалық жайылымдарға малды, күні бұрын белгіленген учаскелерге бөліп, алмастырып жаю керек. Сондай - ақ, ең бастысы, малдың пайдалы заттарға бай, жеңіл сіңірілетін табиғи жайылымдарға қол жеткізудің амалдарын ғылыми тұрғыдан және заң шеңберінде реттелетін жағдайда қалыптастыру қажет.

      Жайылым отын тиімді пайдалану, оны пайдалану мерзімінің түрлі схемасын кезектестіру жолымен жүргізіледі. Жайылым айналымы дегеніміз, табиғи жайылымдарды бір жылдан немесе бірнеше жылдан соң қайталанатын және оның өнімділігін төмендетпей, жақсартуға бағытталған шаралар жүйесі болып табылады. Мәселен, біздің облыс жағдайында далалық және құм жайылымдарын пайдалануды мал жаю маусымын 4 жылдық жайылым айналымында кезектестіре отырып ұйымдастыруға болады. 1 жылы - көктемде, 2 жылы - күзде, қыста, 3жылы - жазда, 4 жылы - қыста, көктемде. Осылай жайылымның геоботаникалық, сумен қамтылу жағдайларына қарай пайдаланылады. Бұл үлгі ретінде. Жалпы, жайылым айналымын қолдану және қоршап пайдалану жүйесі, маусым - маусым бойынша кезектестіруге, өсімдіктердің өнімділігін сақтауға мүмкіндік береді.

      "Жангелдин", "Мұқыр" ауылдық округтернідегі кең таралған жусан мен әртүрлі шөптерден тұратын жайылымдар үшін барынша қолайлысы- жыл сайын ретімен ,жылдың барлық маусымында мал жайып, кезек-кезек 4-белдеулі жайылым айналымын жасау. Әрбір загон, яғни малды қоршап бағатын учаскелер жыл бойы тек бір маусым пайдаланылуы тиіс, егер учаске көктемде пайдаланылса, келесі жылы бұл учаске - жазда, ал келесі жылы-күзде пайдаланылуы тиіс. Тек осы жағдайда ғана жайылымдық өсімдіктердің тұқым тастауы мүмкін, және азып тозған учаскелер бұрынғы өнімділігін қалпына келтіре алады.

      Сондай-ақ, ауданның шөл және шөлейт жайылымы жағдайында ауыспалы жайылым–шабындық айналымының мынадай да схемаларын ұсынуға болады. Шөп өсу қабілетін қалпына келтіруді керек қылатын, мықтап тозған жайылымдар үшін үш жылдық ауыспалы жайылым шабындық айналымын пайдалану қолайлы.

      1 жылы-шөптер жаппай немесе үстеп егіліп, тынықтырылады;

      2 жылы-тынықтырылады немесе шөбі кем (сепкен шөптердің дәні піскеннен кейін) шабылады;

      3 жылы-мал жайылады, немесе төрт жылдық айналымда, алдыңғы жылдары жоғарыдағы ретпен қайталанады да;

      3- 4 жылдары мал жайылады.

      Жайылымдарды түбірлі жақсарту үшін изен, терескен, бидайық, жусан тәрізді аридті дақылдар өсіру ұсынылады. Бұл өсімдіктер ауа және топырақ қуаңшылығын жақсы көтереді, ең қуаң жылдары өз өсуі мен дамуын тоқтата тұрады, ал жауын-шашын болған кезде ылғалды тез пайдаланып, жедел дами бастайды, бұл біздің жалпы барлық аудандардың табиғи жағдайында өте маңызды болады. Мал азықтық өсімдіктерді көбейтудің мол резерві осында

      Осындай ретпен, бес-алты жылдық жайылым айналым жасауға болады және мал жайылатын жердің аумағы, шөптің өніміне, тұрақтылығына, мал басының өсуіне қарай өзгереді.

5. Қорытынды

      Елімізде мал шаруашылығы саласын дамыту бірінші кезекте, жемшөп қорын тұрақты жолға қойып және оны нығайтып отыруға байланысты. Мал азығының негізгі құрамы жайылым оты болып табылады. Заңның талаптарына сәйкес, ауданда жайылымдық жерлерді тиімді пайдалануды ұйымдастыру, жоспарлау, басқару жүйесіне қатысты біршама іс- шараларды жүргізуді қажет етеді. Жайылымдық ресурстарды ұтымды және тұрақты басқару туралы мәселелер бүгінде өзекті. Бұл туралы Елбасы өзінің "Қазақстан-2050" Стратегиясында отандық мал шаруашылығын бұрыннан қалыптасқан тарихи дәстүрлерді және жаңа ғылыми техникалық басқаруды ескере отыра қайта жандандыру керек екенін атап өткен болатын.

      Бір сөзбен, осы жоспарда ауданда мал шаруашылығы саласын дамыту үшін табиғи жайылымдарды ұқыпты пайдалануды реттейтін нақты шаралар көзделген. Егер, ауданда жайылымдық алқаптарды тиімді пайдалану жолға қойылатын болса, мал басын өсіруге одан өндірілетін ет, сүт тағы басқа да өнімдерді арттыруға болады.

  Қызылқоға ауданының жайылымдарды
басқару және оларды пайдалану
жөніндегі 2017-2018 жылдарға
арналған жоспарына 1 қосымша

     


  Қызылқоға ауданының жайылымдарды
басқару және оларды пайдалану
жөніндегі 2017-2018 жылдарға
арналған жоспарына 2 қосымша

Қызылқоға ауданының ауылдық округтер маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемасы

     


  Қызылқоға ауданының жайылымдарды
басқару және оларды пайдалану
жөніндегі 2017-2018 жылдарға
арналған жоспарына 3 қосымша

Аудандағы жер санаттары және олардың көлемі

Жер санаттарының атауы

көлемі, мың гектар

оның ішінде

жайылым

суландырылғаны

1

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер

422836

407136

188200

2

Елді мекендердің жерлері

134662

130210

55

3

Өнеркәсіп,көлік,байланыс,қорғаныс және басқа да ауыл ауыл шаруашылықтық емес жерлер

19975

-

-

4

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтық жерлер

-

-

-

5

Орман қоры жері

2200

626


6

Су қоры жері

-

-

-

7

Босалқы жерлер

1159168

1007700

748654


Барлығы

1738841

1545672

936909

  Қызылқоға ауданының жайылымдарды
басқару және оларды пайдалану
жөніндегі 2017-2018 жылдарға
арналған жоспарына 4 қосымша

Аудан көлеміндегі жайылым пайдаланудың қазіргі жағдайы

Елді мекендер

Жер көлемі, гектар

Оның ішінде

жайылым

пайдаланыста

пайызы

1

Миялы ауылдық округі

26613

992



2

Жангелдин ауылдық округі

120020

40192



3

Ойыл ауылдық округі

105718

18939



4

Көздіғара ауылдық округі

100742

18812



5

Қызылқоға ауылдық округі

100150

12787



6

Тасшағыл ауылдық округі

79200

13808



7

Тайсойған ауылдық округі

75771

10229



8

Жамбыл ауылдық округі

109962

10364



9

Мұқыр ауылдық округі

626880

40326



10

Сағыз ауылдық округі

393785

63163




Барлығы

1738841

229612



  Қызылқоға ауданының жайылымдарды
басқару және оларды пайдалану
жөніндегі 2017-2018 жылдарға
арналған жоспарына 5 қосымша

Аудан көлеміндегі малдәрігерлік – санитариялық объектілер туралы мәлімет

Ауылдық округтер

Мал дәрігерлік пунктері

Мал тоғыту орындары

Қолдан ұрықтандыру пунктері

Мал қорымдары

Жоспарланғаны

Салынғаны

1

Миялы ауылдық округі

1

бар




2

Жангелдин ауылдық округі

1





3

Ойыл ауылдық округі

1

бар




4

Көздіғара ауылдық округі

1





5

Қызылқоға ауылдық округі

1





6

Тасшағыл ауылдық округі

1





7

Тайсойған ауылдық округі

1





8

Жамбыл ауылдық округі

1





9

Мұқыр ауылдық округі

1





10

Сағыз ауылдық округі

1






Барлығы

10

2




  Қызылқоға ауданының жайылымдарды
басқару және оларды пайдалану
жөніндегі 2017-2018 жылдарға
арналған жоспарына 6 қосымша

Қызылқоға ауданы елді мекендердегі тұрғындар малдарының жайылымдармен қамтамасыз етілуі

Ауылдық округтер, елді мекендер атауы

Мал түрлері

Мал басы

Мөлшерлі жайылым, га

Елді мекендер шекарасындығы жайылым, ға

Қамтылуы
+, -

Мал шығаратын жайылым атауы

басына

барлығы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

Миялы ауылдық округі

-

-

-

74139

3200

-70939


Миялы ауылы




74139

3200

-70939


Мүйізді ірі қара

2532

15

37980



Құрманғазы

Қой, ешкі,

8952

3

26856



Ұры

жылқы

419

21

8799



Секер-Самай

түйе

21

24

504



Жаға

2

Жангелдин ауылдық округі




37575

46313

+8738


Жангелдин ауылы




37575

46313

+8738


Мүйізді ірі қара

1045

15

15675



Наурызәлі

Қой, ешкі,

4333

3

12999



Есмырза

жылқы

377

21

7917



Қолат

түйе

41

24

984



Сәлмен

3

Ойыл ауылдық округі




64962

49133

-15829


Жасқайрат ауылы




61113

36298

-24815


Мүйізді ірі қара

2462

15

3693




Қой, ешкі,

11411

3

34233




жылқы

967

21

20307




түйе

120

24

2880




Аққора елді мекені




3849

12835

+8986


Мүйізді ірі қара

157

15

2355



Жарыпшыққан

Қой, ешкі,

365

3

1095




жылқы

19

21

399




түйе

0

24

0




4

Көздіғара ауылдық округі




42615

17500

-25115


Қоныстану ауылы




33237

5020

-28217


Мүйізді ірі қара

795

15

11925



Көздіғара

Қой, ешкі,

4023

3

12069




жылқы

391

21

8211




түйе

43

24

1032




Қосқұлақ елді мекені




4530

6240

+1710


Мүйізді ірі қара

157

15

2355



Абдолқора

Қой, ешкі,

444

3

1332




жылқы

39

21

819




түйе

1

24

24




Бүйрек елді мекені




4848

6240

 +1392


Мүйізді ірі қара

112

15

1680



Табылды

Қой, ешкі,

640

3

1920




жылқы

56

21

1176




түйе

3

24

72




5

Тасшағыл ауылдық округі




 78489

28435

-50054 


Тасшағыл ауылы




67266

6506

 -60706


Мүйізді ірі қара

2960

15

44400



Сексенбай

Қой, ешкі,

6726

3

20178



Көрқияқ

жылқы

104

21

2184



Жапалақ

түйе

21

24

504



Тіленші

Қоғам елді мекені




6219

11495

 +5276


Мүйізді ірі қара

194

15

2910



Ақши

Қой, ешкі,

739

3

2217



Шилі арал

жылқы

44

21

924



Ойыл маңы

түйе

7

24

168




Қоныстану елді мекені




5004

10434

 +5430


Мүйізді ірі қара

158

15

2370



Орлықұдық

Қой, ешкі,

480

3

1440



Қарағай

жылқы

34

21

714



Керік

түйе

20

24

480




6

Жамбыл ауылдық округі




132426 

30294

-102132


Қаракөл ауылы




112752

20294

-92458


Мүйізді ірі қара

2965

15

44475




Қой, ешкі,

6506

3

19518




жылқы

2035

21

42735




түйе

251

24

6024




Айдын елді мекені




19674

10000

-9674


Мүйізді ірі қара

237

15

3555




Қой, ешкі,

720

3

2160




жылқы

539

21

11319




түйе

110

24

2640




7

Қызылқоға ауылдық округі




 25950

13287

-12663


Қарабау ауылы




25950

13287

-12663


Мүйізді ірі қара

714

15

10710




Қой, ешкі,

4131

3

12393




жылқы

123

21

2583




түйе

11

24

264




8

Тайсойған ауылдық округі




 44913

17408

-27505 


Тайсойған ауылы




44913

17408



Мүйізді ірі қара

1235

15

18525



Аққұдық, Биман,

Қой, ешкі,

4647

3

13941



Шыбынды,

жылқы

459

21

9639



Жетібай

түйе

117

24

2808



Шайған,

9

Сағыз ауылдық округі




 116352

79197

-37155 


Сағыз ауылы




90015

38949

 -51066


Мүйізді ірі қара

2208

15

33120



Сарапан

Қой, ешкі,

10799

3

32397



Ақжар

жылқы

946

21

19866



Қызылсай

түйе

193

24

4632



Сарытоғай

Былқылдақты елді мекені




5859

14873

 +9014


Мүйізді ірі қара

150

15

2250



Былқылдақты

Қой, ешкі,

767

3

2301




жылқы

52

21

1092




түйе

9

24

216




Қоңыраулы елді мекені




13725

12688

-1037 


Мүйізді ірі қара

295

15

4425



Төбеқұдық

Қой, ешкі,

1073

3

3219



Қоңыраулы

жылқы

277

21

5817




түйе

11

24

264




Кенбай елді мекені




6753

12687

+5934 


Мүйізді ірі қара

166

15

2490



Кенбай

Қой, ешкі,

976

3

2928




жылқы

51

21

1071




түйе

11

24

264




10

Мұқыр ауылдық округі




 71301

122369

+51068 


Мұқыр ауылы




43146

64764

+21618 


Мүйізді ірі қара

1064

15

15960



Шөпті көл

Қой, ешкі,

4841

3

14523



Кемеркөл

жылқы

587

21

12327




түйе

14

24

336




Жамансор елді мекені




7656

5643

-2013


Мүйізді ірі қара

238

15

3570




Қой, ешкі,

1053

3

3159




жылқы

43

21

903




түйе

1

24

24




Жантерек елді мекені




7461

23656

+16195 


Мүйізді ірі қара

250

15

3750



Кіші көл

Қой, ешкі,

397

3

1191



Қаракөлдеу

жылқы

120

21

2520




түйе


24





Кенбай елді мекені




4128

5643

+1515 


Мүйізді ірі қара

83

15

1245



Қызылсай

Қой, ешкі,

471

3

1413




жылқы

62

21

1302




түйе

7

24

168




Тасқұдық елді мекені




5310

5643

+333 


Мүйізді ірі қара

158

15

2370



Төртмола

Қой, ешкі,

450

3

1350



Тоқсанкөл

жылқы

62

21

1302




түйе

12

24

288




Соркөл елді мекені




2517

12646

+10129 


Мүйізді ірі қара

55

15

825



Ит көмген

Қой, ешкі,

181

3

543




жылқы

49

21

1029




түйе

5

24

120




Сарқұмақ елді мекені




1083

4374

+3291 


Мүйізді ірі қара

12

15

180



Сағыз бойы

Қой, ешкі,

168

3

504




жылқы

19

21

399




түйе


24






Барлығы аудан бойынша




688722

407136

-281586


      Жайылымы жоқ жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін жайылымдарға қажеттілік жоқ.