Об утверждении Методики составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск"

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 1 октября 2019 года № 10. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 4 октября 2019 года № 19443

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" и подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск".

2. Управлению национальных счетов совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель

Н. Айдапкелов

Утверждена приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 1 октября 2019 года № 10

Методика составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск"

Глава 1. Общие положения

1. Методика составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск" (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее - Закон).

2. Настоящая Методика применяется Комитетом по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее – КС МНЭ РК) при формировании таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск" согласно международным стандартам и используется для целей Системы национальных счетов (далее – СНС).

3. В качестве методологической основы использовано руководство СНС 2008 года, подготовленное Международным Валютным Фондом, Организацией экономического сотрудничества и развития, Статистическим бюро Европейских сообществ, Организацией Объединенных Наций и Всемирным банком.

Глава 2. Формирование таблиц "Ресурсы-Использование" в ценах покупателя

4. Таблицы "Ресурсы-Использование" (далее – ТРИ) являются одним из основных компонентов интегрированной структуры Системы национальных счетов, описывающим предложение товаров и услуг в экономике, их использование, образование добавленной стоимости и служащим основой для построения таблиц "Затраты-Выпуск" (далее – ТЗВ). Для целей составления ТРИ используются применяемые в международной практике и принятые в национальной экономике концепции, определения и системы классификации статистических единиц, видов деятельности, продуктов.

5. ТРИ обеспечивают основу согласованности данных о потоках товаров и услуг, полученных из разных источников: обследований предприятий по всем видам экономической деятельности, обследований расходов домашних хозяйств, обзоров инвестиций, внешнеторговой статистики, финансовой статистики, статистики государственного бюджета.

6. В структуру ТРИ входят две взаимосвязанные таблицы – таблица ресурсов и таблица использования, их общая структура представлена в Приложении 1 настоящей Методики.

7. Основной принцип формирования этих таблиц состоит в том, что общее количество ресурсов равняется общему объему использования товаров и услуг, когда измерение осуществляется по одинаковой цене:

Выпуск
+	импорт
=	промежуточное потребление
+	конечное потребление
+	накопление
+	экспорт

8. Выпуск продукции по отрасли в таблице ресурсов равняется величине затрат (включая компоненты валовой добавленной стоимости) в таблице использования. Это рассматривается как балансовое тождество:

промежуточное потребление
+	добавленная стоимость
=	выпуск продукции

соблюдается для каждой группы производящих единиц (отрасли).

9. ТРИ Республики Казахстан включают в себя:

таблицу "Ресурсы товаров и услуг в основных ценах, переход к ценам покупателя";

таблицу "Использование товаров и услуг в ценах покупателей";

таблицу "Использование товаров и услуг в основных ценах";

таблицу транспортных наценок;

таблицу торговых наценок;

таблицу чистых налогов на продукты;

таблицу использования импортной продукции (товаров и услуг);

таблицу использования отечественной продукции (товаров и услуг) в основных ценах.

Параграф 1. Формирование таблицы ресурсов товаров и услуг

10. В таблице ресурсов приводится стоимость выпускаемых каждой отраслью различных продуктов в основных ценах и общий объем ресурсов каждого продукта, как в основных ценах, так и в ценах покупателей.

11. Ресурсы экономики складываются из выпуска продукции, производимой на территории страны, и импорта. Выпуск товаров и услуг оценивается в основных ценах. Основными источниками для формирования выпуска отечественной продукции в отраслях экономики являются официальная статистическая информация общегосударственных статистических наблюдений по объемам выпуска продукции по основной и вторичным видам деятельности с учетом объемов скрытой и неформальной экономики, а также сводные данные структурной статистики КС МНЭ РК о выпуске продукции в разрезе основного и вторичного видов деятельности, официальная статистическая информация Национального Банка Республики Казахстан (далее – НБ РК) и административные данные Министерства финансов Республики Казахстан (далее - МФ РК).

12. Импорт представлен как часть таблицы ресурсов. Импорт товаров формируется на основе данных платежного баланса НБ РК и данных по импорту таможенной статистики МФ РК, которые дополняется официальной статистической информацией о взаимной торговле КС МНЭ РК.

13. Источником информации по импорту услуг является "Баланс международных услуг по расширенной классификации", представляемый НБ РК.

14. В таблицу ресурсов добавляются корректировочные статьи: торговые и транспортные наценки и налоги на продукты за вычетом субсидий на продукты для оценивания ресурсов в ценах покупателей.

15. Торговые наценки рассчитываются для каждого товара. В строке, относящейся к услугам торговли, делается погашающая запись общей величины наценки с отрицательным знаком. Записи для транспортной наценки делаются аналогичным образом. В Приложении 2 к настоящей Методике приведен пример записи отражения торговых и транспортных наценок в стоимости ресурсов.

16. Данные по налогам и субсидиям на продукты заполняются на основе данных государственного бюджета по налоговым поступлениям, представляемые МФ РК.

Параграф 2. Формирование таблицы использования товаров и услуг

17. Формирование таблицы использования осуществляется путем построения трех квадрантов, верхнего левого квадранта – промежуточного потребления, верхнего правого квадранта – конечного использования и нижнего левого квадранта – валовой добавленной стоимости.

18. При формировании промежуточного потребления используются данные общегосударственного статистического наблюдения структурной статистики КС МНЭ РК по расходам предприятия на товары и услуги, потребленные в процессе производства, официальная статистическая информация НБ РК и административные данные МФ РК о затратах.

19. Квадрант конечного использования формируется в ценах покупателей и состоит из следующих компонентов:

расходы на конечное потребление;

валовое накопление;

экспорт товаров и услуг.

20. Расходы на конечное потребление включают расходы домашних хозяйств, органов государственного управления и некоммерческих организаций, обслуживающие домашние хозяйства (далее - НКООДХ).

21. Расходы на конечное потребление состоят из расходов домашних хозяйств на потребительские товары и услуги. В качестве первоначальной информации для расчета потребления домашних хозяйств используются данные КС МНЭ РК из отчетов обследования домашних хозяйств, которые дополняются данными КС МНЭ РК о розничной торговле и об оказанных услугах за счет средств населения.

22. В ТРИ предусмотрены корректировочные строки для отражения прямых покупок за рубежом, совершаемые резидентами и прямых покупок на внутреннем рынке, совершаемые нерезидентами, которые формируются на основе данных платежного баланса НБ РК, статья "Поездки".

23. Расходы на конечное потребление сектора государственного управления и сектора НКООДХ охватывают расходы институциональных единиц секторов на товары и услуги, предоставляемые единицам других секторов соответственно бесплатно или по сниженным ценам. Расходы на конечное потребление государственного управления формируются на основе данных государственного бюджета, представляемые МФ РК.

24. Валовое накопление состоит из следующих статей: валовое накопление основного капитала, изменение запасов материальных оборотных средств, приобретение ценностей за вычетом их выбытия.

25. Величина валового накопления основного капитала (далее - ВНОК) оценивается из общей стоимости основных фондов, приобретенных производителями (за вычетом реализованных) в отчетном периоде, плюс увеличение стоимости непроизведенных активов, произошедшее в результате производительной деятельности институциональных единиц. Исходной информацией для расчета ВНОК являются данные КС МНЭ РК по статистике строительства и основных фондов.

26. Изменение запасов материальных оборотных средств включает в себя увеличение (уменьшение) материалов, незавершенного производства и товаров. Изменения запасов материальных оборотных средств формируются на основе данных структурной статистики КС МНЭ РК.

27. Экспорт товаров уменьшает национальные запасы материальных ценностей. Информационной базой экспорта товаров служат данные платежного баланса НБ РК и данные по экспорту таможенной статистики МФ РК, которые дополняются официальными статистическими данными о взаимной торговле КС МНЭ РК.

28. Источником информации по экспорту услуг служит "Баланс международных услуг по расширенной классификации", представляемый НБ РК.

29. Квадрант валовой добавленной стоимости состоит из оплаты труда работников, налогов за вычетом субсидий на производство и импорт, потребления основного капитала, чистого смешанного дохода и чистой прибыли и приравненных к ней доходов.

30. Источником формирования третьего квадранта компонентов валовой добавленной стоимости является структура данных валового внутреннего продукта методом доходов.

Глава 3. Балансирование таблиц "Ресурсы-Использование"

31. После подстановки всех исходных данных в таблицу ресурсов и в таблицу использования балансовые уравнения, указанные в п.7 и п.8 настоящей Методики не выполняются. Расхождения данных в ресурсах и использовании в разбивке по товарам являются результатом несогласованности данных поступивших из разных источников информации. Для устранения несогласованностей проводится балансирование.

32. Процедура балансировки производиться за счет корректировки таблицы использования: промежуточного потребления, конечного потребления домашних хозяйств, ВНОК и столбца "изменения запасов материальных оборотных средств".

33. В результате балансировки таблицы ресурсов с таблицей использования обеспечиваются равенства указанные в п.7 и п.8 настоящей Методики, как для каждого продукта или отрасли, так и для экономики в целом.

Глава 4. Формирование таблицы "Ресурсы-Использование" в основных ценах

34. ТРИ в основных ценах получается вычитанием из матрицы использования в ценах покупателя оценочных матриц. Эти оценочные матрицы формируются в следующем порядке:

матрица теоретического налога на добавленную стоимость;

матрица торговых наценок;

матрица транспортных наценок;

матрица субсидий на продукты;

матрица прочих налогов на продукты.

35. Матрица теоретического НДС вычисляется по следующей формуле:

где, VAT – НДС в ТРИ;

– использование в ценах покупателя;

– ставка;

s – доля объема использования, которые содержат невычитаемый НДС.

36. Формула вычисления торговой наценки:

где, VAT – НДС в ТРИ;

TRM – торговая наценка в ТРИ;

TRMr – ставка торговой наценки;

– использование в ценах покупателя.

37. Формула вычисления транспортной наценки:

где, VAT – НДС в ТРИ;

TRM – торговая наценка в ТРИ;

TM – транспортная наценка в ТРИ;

TMr – ставка транспортной наценки;

– использование в ценах покупателя.

38. Таблица использования в основных ценах раскладывается на использование импортной и отечественной продукции.

39. Так как, нет источников информации для формирования таблицы использования импортной продукции в отраслях экономики, указанная таблица получается путем пропорционального распределения вектора импорта в ценах сиф (в основных ценах) в ресурсной части таблицы по структуре использования в основных ценах. Таблица использования отечественной продукции вычисляется вычитанием матрицы использования в основных ценах и матрицы использования импортной продукции.

Глава 5. Формирование симметричных таблиц "Затраты-Выпуск"

40. Исходной основой для составления симметричных ТЗВ являются таблицы ресурсов и использования.

41. ТЗВ составляются "продукт на продукт", где квадрант конечного спроса таблицы использования остается без изменения. Он уже отражает спрос по группам продуктов. В те части таблицы, которые относятся к промежуточному потреблению и добавленной стоимости, вносятся изменения для перехода от данных по отраслям к данным по группам продуктов. Классическая схема ТЗВ приведена в Приложении 3 к настоящей Методике.

42. Симметричные ТЗВ формируются применением двух методов:

На основе предположения о технологии производства в отрасли, в соответствии с которым в каждой отрасли есть свои характерные для нее средства производства независимо от состава продукции этой отрасли.

На основе предположения о технологии производства продукта, в соответствии с которым каждый продукт производится своим характерным для него способом независимо от отрасли, в которой он производится.

43. ТЗВ формируются методом на основе предположения о технологии производства в отрасли с использованием формулы матрицы трансформации:

где, V – матрица выпуска в основных ценах (продукты на отрасли),

– диагональная матрица.

Формула расчета промежуточного потребления по чистым отраслям:

где, U – матрица промежуточного потребления в основных ценах (продукт на отрасль),

S – симметричная матрица промежуточного потребления в основных ценах (продукт на продукт).

Аналогичным образом, мы получаем матрицу добавленной стоимости:

где, Y – матрица добавленной стоимости (компонент по отраслям).

44. ТЗВ формируются с использованием метода на основе предположения о технологии производства продукта с использованием формулы матрицы трансформации:

где,

– вектор продукции в основных ценах

Формула расчета промежуточного потребления и компонентов валовой добавленной стоимости по чистым отраслям:

45. Для аналитических целей особое значение имеют коэффициенты прямых и полных затрат, которые рассчитываются по данным ТЗВ в основных ценах.

46. ТЗВ отражают линейную зависимость между затратами на производство и выпуском продукции. Эта связь выражается через коэффициенты прямых затрат. Коэффициенты прямых затрат исчисляются путем деления величины промежуточного потребления на выпуск каждой "чистой" отрасли.

47. Для изучения межотраслевых связей и совершенствования прогнозирования, наряду с коэффициентами прямых затрат используются коэффициенты полных затрат. Коэффициенты полных затрат позволяют учесть не только прямые, но и косвенные затраты на единицу совокупного конечного спроса.

48. Коэффициенты полных затрат рассчитываются по формуле:

где, Кпз – коэффициенты полных затрат;

Е – единичная матрица;

А – матрица коэффициентов прямых затрат.

Приложение 1 к Методике составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск"

Таблица ресурсов

Ресурсы продуктов	Отрасли	Импорт	Ресурсы в основных ценах	Торговые и транспортные наценки	Чистые налоги на продукты	Ресурсы в ценах покупателей
Продукты – товары, услуги	Выпуск в основных ценах по продуктам и отраслям	по продуктам	по продуктам	по продуктам	по продуктам	Итого по продуктам
Итого

Таблица использования

Использование продуктов	Отрасли	Конечное потребление			Все использование продукции в ценах покупателя
		Конечное потребление	Валовое накопление	Экспорт
Продукты – товары, услуги	Промежуточное потребление по продуктам и отраслям	по продуктам	по продуктам	по продуктам	Итого по продуктам
Итого	по отраслям	по категориям конечного потребления
ВДС в основных ценах	по отраслям
Оплата труда	Компоненты валовой добавленной стоимости по отраслям
Другие налоги на производство
Потребление основного капитала
Чистая прибыль, чистый смешанный доход
Выпуск в основных ценах	по отраслям

Приложение 2 к Методике составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск"

Пример записей отражения торговых и транспортных наценок в стоимости ресурсов

Наименование продукции	Торговые и транспортные наценки
Продукты сельского хозяйства, лесоводства и рыболовства (0)	2
Руды и минералы; электричество, газ и вода (1)	2
Продукты обрабатывающей промышленности (2-4)	74
Объекты строительства и строительные услуги (5)	0
Услуги торговли; услуги по размещению и услуги общественного питания; транспортные услуги (6)	-78
Финансовые и страховые услуги (7 минус 72-73)	0
Риэлторские услуги; услуги по лизингу и аренде без оператора (72-73)	0
Деловые услуги (8)	0
Услуги образования, здравоохранения и социальные услуги (92-93)	0
Прочие виды услуг (94-99)	0
Услуги государственного управления и другие услуги обществу в целом (91)	0
Всего	0

Приложение 3 к Методике составления таблиц "Ресурсы-Использование" и "Затраты-Выпуск"

Классическая схема ТЗВ

Использование		Промежуточное потребление			Конечное использование	Всего использовано
		1	…	N
Промежуточное потребление	1	a11x1	…	a1nxn	y1	x1
	…	…	…	…	…	…
	n	an1x1	…	annxn	yn	xn
ВВП	Валовая добавленная стоимость	z1	…	zn
	Чистые налоги на продукты	t1	…	tn
Импорт		k1	…	kn
Всего ресурсов		x1	…	xn

"Ресурстар – Пайдалану" және "Шығындар – Шығарылым" кестелерін құру әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 2019 жылғы 1 қазандағы № 10 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 4 қазанда № 19443 болып тіркелді

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 258) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса берілген "Ресурстар – Пайдалану" және "Шығындар – Шығарылым" кестелерін құру әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Ұлттық шоттар басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төраға

Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2019 жылғы 1 қазандағы № 10 бұйрығымен бекітілді

"Ресурстар – Пайдалану" және "Шығындар – Шығарылым" кестелерін құру бойынша әдістеме

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы "Ресурстар-Пайдалану" және "Шығындар-Шығарылым" кестелерін құру бойынша әдістеме (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті (бұдан әрі – ҚР ҰЭМ СК) халықаралық стандарттарға сәйкес "Ресурстар-Пайдалану" және "Шығындар-Шығарылым" кестелерін қалыптастыру кезінде қолданады және Ұлттық шоттар жүйесінің (бұдан әрі – ҰШЖ) мақсаттары үшін пайдаланылады.

3. Әдіснамалық негіз ретінде Халықаралық Валюта Қоры, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы, Еуропалық қауымдастықтың статистикалық бюросы, Біріккен Ұлттар Ұйымы және Дүниежүзілік банкі дайындаған 2008 жылғы ҰШЖ нұсқаулары пайдаланылды.

2-тарау. "Ресурстар-Пайдалану" кестелерін сатып алушының бағасында қалыптасыру

4. "Ресурстар – Пайдалану" кестелері (әрі қарай- РПК) экономикадағы тауарлар мен көрсетілетін қызметтер ұсыныстарын, олардың пайдаланылуын, қосылған құнның құрылуын сипаттайтын және "Шығындар– Шығарылым" кестелерін (әрі қарай- ШШК) құру үшін негіз болып табылатын Ұлттық шоттар жүйесінің интеграцияланған құрылымның негізгі компоненттерінің бірі болып табылады. РПК –ны құру мақсаттары үшін халықаралық практикада қолданылатын және ұлттық экономикада қабылданған тұжырымдамалар, анықтамалар мен статистикалық бірліктердің, қызмет түрлерінің, өнімдердің жіктеу жүйесі пайдаланылады.

5. РПК экономикалық қызметтің барлық түрлері бойынша кәсіпорындарды зерттеу, үй шаруашылықтарының шығыстарын зерттеу, инвестицияларға шолу жасау, сыртқы сауда статистикасы, қаржы сатистикасы, мемлекеттік бюджет статистикасы сияқты дереккөздерден алынған тауарлар және көрсетілетін қызметтер ағындары туралы деректердің келісілу негізін қамтамасыз етеді.

6. РПК құрылымына өзара байланысқан екі кесте кіреді – ресурстар кестесі және пайдалану кестесі, олардың жалпы құрылымы осы Әдістеменің 1-қосымшасында келтірілген.

7. Осы кестелерді қалыптастырудың негізгі қағидаты ресурстардың жалпы саны егер өлшем бірдей бағада жүзеге асырылатын болса, тауарларды және көрсетілетін қызметтерді пайдаланудың жалпы көлеміне тең болудан тұрады:

Шығарылым
+	импорт
=	аралық тұтыну
+	түпкілікті тұтыну
+	жинақтау
+	экспорт

8. Ресурстар кестесіндегі сала бойынша өнімнің жиынтық шығарылымы пайдалану кестесіндегі шығындар мөлшеріне (жалпы қосылған құнның компоненттерін қоса алғанда) теңестіріледі. Бұл баланстық теңдестік ретінде қарастырылады:

аралық тұтыну

+ қосылған құн

= өнімдер шығарылымы

өндіретін бірліктер (салалар) тобының әрқайсысы үшін сақталады.

9. Қазақстан Республикасының РПК төмендегілерді қамтиды:

"Негізгі бағалардағы тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің ресурстары, сатып алушылардың бағаларына өту" кестесі;

"Тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алушылардың бағаларында пайдалану" кестесі;

"Тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді негізгі бағаларда пайдалану" кестесі;

көлік үстеме бағалары кестесі;

сауда үстеме бағалары кестесі;

өнімдерге салынатын таза салықтар кестесі;

импорттық өнімді (тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді) пайдалану кестесі;

отандық өнімді (тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді) негізгі бағаларда пайдалану кестесі.

1-параграф. Тауарлар және пайдалану көрсетілетін қызметтердің ресурстар кестесін қалыптастыру

10. Ресурстар кестесінде негізгі бағалардағы әртүрлі өнімдердің әрбір саламен шығарылған құны және негізгі бағалардағы әрі сатып алушылар бағаларындағы әрбір өнім ресурстарының жалпы көлемі көрсетіледі.

11. Экономиканың ресурстары ел аумағында өндірілетін өнімнің шығарылымынан және импорттан құралады. Тауарлар және көрсетілетін қызметтер шығарылымы негізгі бағаларда бағаланады. Экономика салаларындағы отандық өнімнің шығарылымын қалыптастыру үшін жасырылған және бейресми экономиканың көлемін есептегендегі негізгі және қосалқы қызмет түрлері бойынша өнім шығарылымының көлемі бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың ресми статистикалық ақпараты, сондай-ақ негізгі және қосалқы қызмет түрлері бөлінісіндегі өнімдер шығарылымы туралы ҚР ҰЭМ СК құрылымдық статистиканың жиынтық деректері мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің (бұдан әрі – ҚР ҰБ) ресми статистикалық ақпараты және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің (бұдан әрі - ҚР Қаржымині) әкімшілік деректері негізгі дереккөз болып табылады.

12. Импорт ресурстар кестесінің бір бөлігі ретінде көрсетілген. Тауарлар импорты ҚР ҰБ төлем балансының деректері және өзара сауда туралы ҚР ҰЭМ СК ресми статистикалық деректермен толықтырылатын ҚР Қаржыминінің кеден статистикасының импорты бойынша деректер негізінде қалыптастырылады.

13. ҚР ҰБ ұсынатын "Кеңейтілген жіктелім бойынша халықаралық көрсетілетін қызметтер балансы" көрсетілетін қызметтер импорты бойынша ақпарат көзі болып табылады.

14. Ресурстар кестесіне түзетуші баптар: сауда және көлік үстеме бағалары және сатып алушының бағасында ресурстарды бағалау үшін өнімге салынатын субсидияларды шегергендегі өнімге салынатын салықтар қосылады.

15. Сауда үстеме бағалары әрбір тауар үшін есептеленеді. Сауда қызметіне қатысты жолда теріс таңбамен үстеме бағаның толық шамасын өтейтін жазба жасалады. Көлік үстеме бағасы үшін жазба осыған ұқсас түрде жасалады. Осы Әдістемеге 2-қосымшада ресурстар құнындағы сауда және көлік үстеме бағаларын көрсету жазбасына мысал келтірілген.

16. Салықтар және өнімдерге субсидиялар бойынша деректер ҚР Қаржымині ұсынатын салық түсімдері бойынша мемлекеттік бюджет деректерінің негізінде толтырылады.

2-параграф. Тауарлар және көрсетілетін қызметтерді пайдалану кестесін қалыптастыру

17. Пайдалану кестесін қалыптастыру үш квадрантты құру жолымен жүзеге асырылады, жоғарғы сол жақ квадрант – аралық тұтыну, жоғарғы оң жақ квадрант - түпкілікті пайдалану және төменгі сол жақ квадрант – жалпы қосылған құн.

18. Аралық тұтынуды қалыптастыру кезінде өндіріс процессінде тұтынылған тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге кәсіпорындардың шығыстары бойынша ҚР ҰЭМ СК құрылымдық стастистиканың жалпымемлекеттік статистикалық байқауының деректері, ҚР ҰБ ресми статистикалық ақпараты және ҚР Қаржыминінің шығындар туралы әкімшілік деректері пайдаланылады.

19. Түпкілікті пайдалану квадранты сатып алушылар бағасында қалыптастырылады және келесі компоненттерден тұрады:

түпкілікті тұтынуға шығыстар;

жалпы жинақтау;

тауарлар мен көрсетілген қызметтер экспорты.

20. Түпкілікті тұтынуға шығыстар үй шаруашылықтарының, мемлекеттік басқару органдарының және үй шаруашылықтарына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар (ары қарай – ҮШҚКЕҰ) шығыстарын қамтиды.

21. Үй шаруашылықтарының түпкілікті тұтыну шығыстары үй шаруашылықтарының тұтыну тауарлары мен көрсетілетін қызметтерге жұмсаған шығыстарынан тұрады. Үй шаруашылықтарының тұтынуын есептеу үшін бастапқы ақпарат ретінде ҚР ҰЭМ СК бөлшек сауда туралы деректерімен және ҚР ҰЭМ СК халық қаражаты есебінен көрсетілген қызметтер туралы деректерімен толықтырылатын үй шаруашылықтарын зерттеу есептеріндегі деректер пайдаланылады.

22. РПК-де ҚР ҰБ төлем балансының "Сапарлар" бабы деректері негізінде қалыптастыратын резиденттер шетелде жүзеге асыратын тікелей сатып алулар және ішкі нарықтағы резидент еместер жүзеге асыратын тікелей сатып алуларды көрсету үшін түзету жолдары қарастырылған.

23. Мемлекеттік басқару секторының және ҮШҚКЕҰ секторының түпкілікті тұтынуға жұмсаған шығыстары, тегін немесе төмен бағалар бойынша тиесінше басқа секторлар бірліктеріне ұсынылатын институционалдық сектор бірліктерінің тауарлар мен қызметтер көрсетуге шығыстарын қамтиды. Мемлекеттік басқарудың түпкілікті тұтынуға жұмсаған шығыстары ҚР Қаржымині беретін мемлекеттік бюджет деректері негізінде калыптасады.

24. Жалпы жинақтау мынадай баптардан тұрады: негізгі капиталды жалпы жинақтау, материалдық айналымдық құрал-жабдық қорларының өзгеруі, құндылықтарды олардың істен шығуын есептемей сатып алу.

25. Негізгі капиталды жалпы жинақтау (НКЖЖ) мөлшері есепті кезеңде өндірушілер сатып алған (өткізілгендерді есептемегенде) негізгі қорлардың жалпы құнына институционалдық бірліктердің өндірістік қызметі нәтижесінде туындаған өндірістік емес активтер құнының кейбір ұлғаюы қоса бағаланады. НКЖЖ есептеуге арналған бастапқы ақпарат құрылыс және негізгі қорлар статистикасы бойынша ҚР ҰЭМ СК деректері болып табылады.

26. Материалдық айналым құралдары қорларының өзгерісі материалдардын аяқталмаған өндіріс пен тауарлардың өсімін (төмендеуін) қамтиды. Материалдық айналым құралдары қорларының өзгеруі ҚР ҰЭМ СК құрылымдық статистика деректерінің негізінде қалыптасады.

27. Тауарлар экспорты материалдық құндылықтардың ұлттық қорларын төмендетеді. ҚР ҰБ төлем балансының деректері және өзара сауда туралы ҚР ҰЭМ СК ресми статистикалық деректерімен толықтырылған ҚР Қаржыминінің кедендік статистистикасының экспорты бойынша деректер ақпараттық дереккөзі болып табылады.

28. Қызметтер экспорты бойынша ақпараттың дереккөзі ҚР ҰБ ұсынатын "Кеңейтілген жіктелім бойынша халықаралық қызметтер балансы" болып табылады.

29. Жалпы қосылған құн квадранты жұмыскерлердің еңбекақы төлем; өндіріске және импортқа субсидияларды шегеруден салықтар, негізгі капиталды тұтыну; таза аралас кіріс және таза табыс және оған теңестірілген кірістерден тұрады.

30. Жалпы қосылған құн компоненттерінің үшінші квадрантын қалыптастырудың дереккөзі табыстар әдісімен есептелетін жалпы ішкі өнім деректерінің құрылымы болып табылады.

3-тарау. "Ресурстар – Пайдалану" кестелерін теңгеру

31. Ресурстар кестелеріне және пайдалану кестелеріне барлық бастапқы деректер қойылғаннан кейін, осы Әдістемедегі 7-тармақта және 8-тармақта көрсетілген баланстық теңдік орындалмайды. Ресурстар және тауарлар бойынша бөліністе пайдалану деректеріндегі алшақтықтар әртүрлі ақпарат көздерінен келіп түскен деректердің келіспеушіліктерінің нәтижесі болып табылады.

32. Теңгеру рәсімі пайдалану кестесін түзету есебінен жүргізілуі мүмкін: аралық тұтыну, үй шаруашылықтарын түпкілікті тұтынуы, НКЖЖ және "материалдық айналым құрал-жабдықтары қорларының өзгеруі" бағаны.

33. Ресурстар кестесімен пайдалану кестесін теңгеру нәтижесінде осы Әдістеменің 7 және 8-тармағында көрсетілген әрбір өнім немесе саламен қатар тұтастай экономика үшін де теңдік қамтамасыз етіледі.

4-тарау. Ресурстар – Пайдалану" кестелерін негізгі бағаларда қалыптастыру

34. Негізгі бағаларда РПК сатып алушылардың бағасындағы пайдалану матрицасынан бағалау матрицалары алынады. Бұл бағалау матрицалары келесі тәртіпте қалыптасады:

қосылған құнға салынатын теоретикалық салық матрицасы

сауда үстеме бағалары матрицасы

көлік үстеме бағалары матрицасы;

өнімдерге субсидиялар матрицасы;

өнімдерге салынатын өзге де салықтар матрицасы.

35. Теоретикалық ҚҚС матрицалары келесі формула бойынша есептеледі:

мұндағы, VAT РПК-дағы ҚҚС

– сатып алушылардың бағаларындағы пайдалану;

– мөлшерлеме;

s – азайтылмайтын ҚҚС бар пайдаланудың көлем үлесі.

36. Сауда үстеме бағаларын есептеу формуласы:

мұндағы, VAT – РПК-дағы ҚҚС;

TRM – РПК-дағы сауда үстеме бағасы;

– сауда үстеме бағасының мөлшерлемесі;

– сатып алушылардың бағаларындағы пайдалану.

37. Көлік үстеме бағасын есептеу формуласы:

мұндағы , VAT – РПК-дағы ҚҚС;

TRM – РПК-дағы сауда үстеме бағасы;

TM – РПК-дағы көлік үстеме бағасы;

– көлік үстеме бағасының мөлшерлемесі;

– сатып алушылардың бағаларындағы пайдалану.

38. Негізгі бағалардағы пайдалану кестесі импорттық және отандық өнімдерді пайдалануға бөлшектенеді.

39. Экономика салаларындағы импорттық өнімдерді пайдалану кестесін қалыптасу үшін ақпарат дереккөзі жоқ болғандықтан, көрсетілген кесте негізгі бағалардағы пайдалану құрылымы бойынша кестенің ресурстық бөлігіндегі сиф бағасындагы (негізгі бағалардағы) импорт векторын пропорционалды үлестіру жолымен табылады. Отандық өнімді пайдалану кестесі негізгі бағалардағы пайдалану матрицасы мен импорт өнімін пайдалану матрицасын шегерумен есептеледі.

5-тарау. "Шығындар – Шығарылым" симметриялық кестелерін қалыптастыру

40. Симметриялық ШШК құру үшін ресурстар және пайдалану кестелері бастапқы негізі болып табылады.

41. ШШК "өнімге өнім" болып құрастырылады, мұндағы пайдалану кестесінің түпкілікті сұраныс квадранты өзгеріссіз болып қалады. Ол өнімдердің топтары бойынша сұранысты көрсетеді. Аралық тұтынуға және қосылған құнға қатысты кестенің бөліктеріне салалар бойынша деректерден өнім топтары бойынша деректерге өту үшін өзгерістер енгізіледі. Осы Әдістемеге 3-қосымшада ШШК-нің классикалық схемасы келтірілген.

42. Симметриялық ШШК екі әдісті қолданумен қалыптасады:

Саладағы өндіріс технологиясы туралы болжам негізінде, оған сәйкес әрбір салада өзіне тән сол саланың өнім құрамына тәуелсіз өндіріс құралдары бар.

Өнімнің өндіріс технологиясы туралы болжам негізінде, оған сәйкес әрбір өнім өндіретін саласына қарамастан өзіне тән әдіспен жасалады.

43. ШШК трансформация матрицасының формуласын пайдалана отырып, салада өндіріс технологиясы туралы болжам негізіндегі әдіспен қалыптасады:

мұндағы, V – негізгі бағалардағы шығарылым матрицасы (өнімдер салаға),

– диагональды матрица.

Таза салалар бойынша аралық тұтынуды есептеу формуласы:

мұндағы, U – негізгі бағалардағы аралық тұтыну матрицасы (өнім салаға),

S – негізгі бағалардағы аралық тұтынудың симметриялық матрицасы (өнім өнімге).

Осыған ұқсас жолмен біз қосылған құн матрицасын табамыз:

мұндағы, Y – қосылған құн матрицасы (салалар бойынша компонент).

44. ШШК трансформация матрицасының формуласын пайдалана отырып өнімнің өндіріс технологиясы туралы болжам негізіндегі әдісімен қалыптасады:

мұндағы,

– негізгі бағалардағы өнім векторы

Аралық тұтынуды және жалпы қосылған құн компонентерін таза салалар бойынша есептеу формуласы:

45. Талдамалық мақсаттарда ШШК деректері бойынша негізгі бағаларда есептелетін тікелей және толық шығындардың коэффициенттері айрықша мәнге ие болады.

46. ШШК өндіріске шығындар мен өнім шығарылымы арасындағы желілік тәуелділікті бейнелейді. Бұл байланыс тікелей шығындар коэффициенттері арқылы көрсетіледі. Тікелей шығындар коэффициенттері аралық тұтыну шамасын әрбір "таза" саланың шығарылымына бөлу жолымен есептеледі.

47. Тікелей шығындар коэффициенттерімен қатар салааралық байланыстарды зерделеу және болжауды жетілдіру үшін толық шығындар коэффициенттері пайдаланады. Толық шығындар коэффициенттері жиынтық түпкілікті сұраныстың бірлігіне тікелей ғана емес, сонымен қатар жанама шығындарды да есепке алуға мүмкіндік береді.

48. Толық шығындар коэффициенттері мынадай формула арқылы есептеледі:

Ктш = (Б – А)-¹,

мұндағы, Ктш – толық шығындар коэффициенттері;

Е – бірлікті матрица;

А – тікелей шығындар коэффициенттерінің матрицасы.

"Ресурстар –Пайдалану" және "Шығындар-Шығарылым" кестелерін құру бойынша әдістемеге 1-қосымша

Ресурстар кестесі

Өнімдер ресурстары	Салалар	Импорт	Негізгі бағалардағы ресурстар	Сауда және көлік үстеме бағалары	Өнімдерге салынатын таза салықтар	Сатып алушылар дың бағаларын дағы ресурстар
Өнімдер – тауарлар, көрсетілген қызметтер	Негізгі бағалардағы өнімдер мен салалар бойынша шығарылым	өнімдер бойынша	өнімдер бойынша	өнімдер бойынша	өнімдер бойынша	Барлығы өнімдер бойынша
Барлығы

Пайдалану кестесі

Өнімдерді пайдалану	Салалар	Түпкілікті тұтыну			Сатып алушының бағаларындағы барлық өнімді пайдалану
		Түпкілікті тұтыну	Жалпы жинақтау	Экспорт
Өнімдер – тауарлар, көрсетілген қызметтер	Өнімдер мен салалар бойынша аралық тұтыну	өнімдер бойынша	өнімдер бойынша	өнімдер бойынша	өнімдер бойынша жиыны
Барлығы	салалар бойынша	түпкілікті тұтынудың санаттары бойынша
Негізгі бағалардағы ЖҚҚ	салалар бойынша
Еңбекке ақы төлеу	салалар бойынша жалпы қосылған құн компоненттері
Өндіріске басқа салықтар
Негізгі капиталды тұтыну
Таза табыс, таза аралас кіріс
Негізгі бағалардағы шығарылым	салалар бойынша

"Ресурстар –Пайдалану" және "Шығындар-Шығарылым" кестелерін құру бойынша әдістемеге 2-қосымша

Сауда және көлік үстем бағаларын ресурстар құнында көрсету үшін жазу мысалы

Өнімнің атауы	Сауда және көлік үстеме бағалары
Ауыл, орман және балық шаруашылықтарының өнімдері, (0)	2
Кендер және минералдар, электр, газ және су (1)	2
Өңдеуші өнеркәсіптің өнімдері (2-4)	74
Құрылыс объектілері және құрылыс қызметтері (5)	0
Сауда қызметтері, орналастыру бойынша қызметтер және қоғамдық тамақтандыру қызметтері, көлік қызметтері (6)	-78
Қаржылық және сақтандыру қызметтері (7 алу 72-73)	0
Риэлторлардың қызметтер, лизинг және операторсыз жалдау бойынша қызметтер (72-73)	0
Іскерлік қызметтер (8)	0
Білім беру, денсаулық сақтау қызметтері және әлеуметтік қызметтер (92-93)	0
Өзге қызметтердің түрлері (94-99)	0
Мемлекеттік басқару қызметтері және жалпы алғанда қоғамға көрсетілетін басқа да қызметтер (91)	0
Барлығы	0

"Ресурстар –Пайдалану" және "Шығындар-Шығарылым" кестелерін құру бойынша әдістемеге 3-қосымша

ШШК классикалық схемасы

Пайдалану		Аралық тұтыну			Түпкілікті пайдалану	Барлық пайдаланылғаны
		1	…	N
Аралық тұтыну	1	a11x1	…	a1nxn	y1	x1
	…	…	…	…	…	…
	n	an1x1	…	annxn	yn	xn
ЖІӨ	Жалпы қосылған құн	z1	…	zn
	Өнімге салынатын таза салықтар	t1	…	tn
Импорт		k1	…	kn
Ресурстардың барлығы		x1	…	xn