ИПС "Әділет"

Настоящее постановление вводится в действие с 1 января 2020 года.

В соответствии с Законом Республики Казахстан "О микрофинансовой деятельности" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

Сноска. Преамбула - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.10.2023 № 81 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила предоставления микрокредитов электронным способом.

2. Департаменту методологии и регулирования финансовых организаций в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктом 2) настоящего пункта и пунктом 3 настоящего постановления.

3. Департаменту внешних коммуникаций – пресс-службе Национального Банка обеспечить в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего постановления направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания.

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Смолякова О.А.

5. Настоящее постановление вводится в действие с 1 января 2020 года и подлежит официальному опубликованию.

Председатель
Национального Банка

Е. Досаев

Утверждены
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 28 ноября 2019 года № 217

Правила предоставления микрокредитов электронным способом

Сноска. Правила - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.10.2023 № 81 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила предоставления микрокредитов электронным способом (далее - Правила) разработаны в соответствии с пунктом 3-1 статьи 3 Закона Республики Казахстан "О микрофинансовой деятельности" (далее - Закон) и определяют порядок предоставления микрокредитов электронным способом.

2. В Правилах используются понятия, предусмотренные Законом, а также следующие понятия:

1) автоматизированная информационная система – информационная система, автоматизирующая предоставление микрокредитов электронным способом в организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность;

2) аутентификация – процедура проверки подлинности клиента, электронных сообщений и иных документов, в том числе электронных копий документов, необходимых для предоставления микрокредита, а также определяющих клиента и содержание его волеизъявления;

3) задолженность – сумма долга по микрокредиту, включая суммы остатка основного долга, начисленное, но не уплаченное вознаграждение, неустойку (штрафы, пени), предусмотренные договором о предоставлении микрокредита, заключенным с заемщиком;

4) биометрическая идентификация – комплекс мер, идентифицирующих личность на основании физиологических и биологических неизменных признаков;

5) одноразовый пароль – пароль, действительный только для одного сеанса аутентификации субъектов получения услуг в электронной форме;

6) двухфакторная аутентификация – аутентификация, осуществляемая с применением двух из трех различных факторов: знания, владения, неотъемлемости;

7) личный кабинет – многофункциональный защищенный сервис автоматизированной информационной системы, обеспечивающий взаимодействие между организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, и клиентом;

8) клиент – физическое или юридическое лицо, заключившее с организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, договор о предоставлении микрокредита или подавшее (намеревающееся подать) заявление на получение микрокредита;

9) идентификация клиента – процедура предоставления клиентом своих идентификационных данных с целью проведения дальнейшей его аутентификации;

10) мобильное приложение – программный продукт, используемый на абонентском устройстве сотовой связи и предоставляющий доступ к личному кабинету посредством услуг сотовой связи или интернета;

11) идентификатор – уникальный цифровой, буквенный или содержащий иные символы код, присваиваемый клиенту для входа в личный кабинет;

12) центр обмена идентификационными данными (ЦОИД) – операционный центр межбанковской системы переводов денег, обеспечивающий взаимодействие с финансовыми организациями по обмену данными клиентов из доступных источников для проведения процедур идентификации клиентов;

13) смарт-карта – пластиковая карта со встроенной микросхемой;

14) терминал – электронно-механическое устройство, предназначенное для осуществления операций, связанных с предоставлением микрокредитов;

15) токен – устройство, предназначенное для обеспечения информационной безопасности пользователя, а также для идентификации его владельца, безопасного удаленного доступа к информационным ресурсам;

16) уполномоченный орган – государственный орган, осуществляющий государственное регулирование, контроль и надзор финансового рынка и финансовых организаций;

17) веб-портал "электронного правительства" – информационная система, представляющая собой единое окно доступа ко всей консолидированной правительственной информации, включая нормативную правовую базу, и к государственным услугам, услугам по выдаче технических условий на подключение к сетям субъектов естественных монополий и услугам субъектов квазигосударственного сектора, оказываемым в электронной форме.

Глава 2. Предоставление микрокредитов электронным способом

3. Операции, связанные с предоставлением микрокредитов электронным способом, осуществляются с использованием автоматизированной информационной системы, соответствующей требованиям главы 3 настоящих Правил, в личном кабинете клиента на интернет-ресурсе, в мобильном приложении и (или) терминалах организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность.

4. За 10 (десять) рабочих дней до открытия интернет-ресурса, мобильного приложения и (или) терминала, посредством которых осуществляется предоставление микрокредитов электронным способом, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, уведомляет об этом уполномоченный орган.

Уведомление, направляемое в уполномоченный орган, содержит:

1) наименование интернет-ресурса, мобильного приложения и (или) место нахождения терминала организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность;

2) перечень услуг (операций), которые возможно предоставлять посредством интернет-ресурса, мобильного приложения и (или) терминала организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность;

3) информацию о наличии у организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, утвержденных процедур безопасности и защиты информации от несанкционированного доступа при предоставлении услуг посредством интернет-ресурса, мобильного приложения и (или) терминала, с приложением подтверждающих документов.

5. При изменении информации, содержащейся в уведомлении, указанном в пункте 4 Правил, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, за 10 (десять) рабочих дней до осуществления таких изменений уведомляет об этом уполномоченный орган.

6. Для регистрации в личном кабинете клиент - физическое лицо вводит (прикрепляет) следующие данные:

фамилию, имя, отчество (при наличии), указанные в документе, удостоверяющем личность, за исключением свидетельства о рождении;

индивидуальный идентификационный номер;

номер и срок действия документа, удостоверяющего личность, за исключением свидетельства о рождении;

абонентский номер устройства сотовой связи;

фотография лица в анфас на светлом фоне, с нейтральным выражением лица и закрытым ртом.

Для регистрации в личном кабинете клиент - юридическое лицо вводит (прикрепляет) следующие данные (документы в сканированном виде):

приказ о назначении руководителя исполнительного органа юридического лица или доверенность, подтверждающая полномочия лица, уполномоченного подписывать договор о предоставлении микрокредита;

фамилию, имя, отчество (при наличии), указанные в документе, удостоверяющем личность, за исключением свидетельства о рождении, лица, уполномоченного подписывать договор о предоставлении микрокредита;

бизнес идентификационный номер клиента - юридического лица;

индивидуальный идентификационный номер лица, уполномоченного подписывать договор о предоставлении микрокредита;

номер и срок действия документа, удостоверяющего личность, за исключением свидетельства о рождении, лица, уполномоченного подписывать договор о предоставлении микрокредита;

абонентский номер устройства сотовой связи клиента - юридического лица;

фотография клиента в анфас на светлом фоне, с нейтральным выражением лица и закрытым ртом, уполномоченного подписывать договор о предоставлении микрокредита.

Организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, для подтверждения регистрации клиента осуществляет сверку данных, предоставленных:

клиентом - физическим лицом: фамилию, имя, отчество (при наличии), индивидуальный идентификационный номер и фотографию клиента;

клиентом - юридическим лицом: фамилию, имя, отчество (при наличии) и фотографию лица, указанные в документе, удостоверяющим личность, за исключением свидетельства о рождении, лица, уполномоченного подписывать договор о предоставлении микрокредита.

Регистрация клиента в личном кабинете осуществляется с применением, как минимум, двух способов аутентификации, указанных в пункте 35 Правил, одним из которых является биометрическая идентификация.

После регистрации клиента в личном кабинете последующий допуск клиента к личному кабинету осуществляется путем генерации и (или) ввода паролей или с использованием не менее одного из аутентификационных признаков (токенов, смарт-карт, одноразовых паролей).

Внесение изменений в данные об абонентском номере устройства сотовой связи клиента и реквизитов банковского счета (за исключением предоставления микрокредитов посредством терминалов), осуществляется в личном кабинете клиента с применением одного из способов аутентификации, указанных в пункте 35 Правил.

В личном кабинете не подлежат изменению данные об индивидуальном идентификационном номере или бизнес-идентификационном номере клиента.

7. Личный кабинет должен предоставлять клиенту возможность осуществления следующих, но не ограничиваясь ими, действий:

1) подача клиентом заявления на получение микрокредита;

2) просмотр сведений об организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность (юридический и (или) фактический адрес, контактные телефоны, факс, адрес электронной почты и другие сведения), сведений о первом руководителе (фамилия, имя, отчество (при наличии) организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность;

3) просмотр договора (договоров) клиента о предоставлении микрокредита (до и после заключения договора);

4) просмотр информации о ходе и результатах рассмотрения заявления клиента на получение микрокредита;

5) просмотр информации о сумме текущей задолженности клиента по микрокредиту (микрокредитам), предстоящих и фактических платежах клиента, в том числе о сумме основного долга, вознаграждения, неустойки (штрафов, пени);

6) просмотр информации о способах погашения микрокредита клиентом;

7) обмен письмами (сообщениями) между клиентом и организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность.

8. До предоставления микрокредита электронным способом организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность:

1) осуществляет надлежащую проверку клиента в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма и внутренними документами;

2) ознакамливает клиента с правилами предоставления микрокредитов;

3) предоставляет клиенту полную и достоверную информацию о платежах и переводах, связанных с получением, обслуживанием и погашением (возвратом) микрокредита;

4) предоставляет клиенту для ознакомления и выбора метода погашения микрокредита проекты графиков погашения, рассчитанных различными методами (методом дифференцированных платежей, аннуитетных платежей или методом, рассчитанным в соответствии с правилами предоставления микрокредитов);

5) информирует клиента о его правах и обязанностях, связанных с получением микрокредита;

6) запрашивает у клиента способ предоставления микрокредита (посредством выдачи клиенту наличных денег через терминал или кассу, или перевода микрокредита на банковский счет (платежную карточку) клиента или банковский счет юридического лица, с которым у организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, заключен договор, предусматривающий оплату за приобретаемый товар или выполненные работы, услуги заемщиком);

7) запрашивает реквизиты банковского счета (IBAN) и (или) реквизиты платежной карточки клиента, в случае предоставления микрокредита на банковский счет (платежную карточку) клиента;

8) осуществляет проверку на наличие в кредитном отчете информации об установлении клиентом добровольного отказа от получения микрокредита.

Сноска. Пункт 8 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 29.03.2024 № 17 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9. Заключение договора о предоставлении микрокредита, внесение изменений и дополнений в договор о предоставлении микрокредита электронным способом между организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, и клиентом осуществляется посредством аутентификации клиента с использованием, как минимум, двух способов, указанных в пункте 35 Правил.

Предоставление микрокредита электронным способом осуществляется путем перевода денег с банковского счета организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, на банковский счет (платежную карточку) клиента, а также посредством выдачи клиенту наличных денег через терминал или кассу и (или) перевода микрокредита по заявлению заемщика на банковский счет юридического лица, с которым у организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, заключен договор, предусматривающий оплату за приобретаемый товар или выполненные работы, услуги заемщиком.

Перевод микрокредита по заявлению заемщика на банковский счет юридического лица, с которым у организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, заключен договор, предусматривающий оплату за приобретаемый товар или выполненные работы, услуги заемщиком, осуществляется посредством аутентификации клиента с использованием, как минимум, двух способов аутентификации, указанных в пункте 35 Правил.

Предоставление заемщику микрокредита через кассу осуществляется путем проведения визуальной идентификации клиента, получающего наличные деньги, с документом, удостоверяющим его личность, за исключением свидетельства о рождении либо данными, подтверждающими (идентифицирующими) личность клиента, полученными посредством сервиса цифровых документов.

10. Организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, отказывает в предоставлении клиенту микрокредита по основаниям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан в сфере противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, а также при установлении клиентом добровольного отказа от получения микрокредита.

Сноска. Пункт 10 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 29.03.2024 № 17 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. Предоставление микрокредитов электронным способом осуществляется в соответствии с внутренними документами организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, предусматривающими выявление искажений и (или) изменений в содержании электронных документов, на основании которых клиенту предоставлен микрокредит электронным способом, а также защиту от несанкционированного доступа к информации, составляющей тайну предоставления микрокредита, и целостность данной информации, включая защиту предоставляемых клиентом идентификационных и аутентификационных данных от повторного несанкционированного использования при получении микрокредита.

12. По запросу клиента организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, предоставляет ему подтверждение об отправке и (или) получении электронных документов, подтверждающих предоставление (получение) микрокредита электронным способом, в порядке и сроки, предусмотренные договором о предоставлении микрокредита.

13. В случае обнаружения несанкционированного доступа к информации, составляющей тайну предоставления микрокредита, ее несанкционированного изменения, осуществления несанкционированных действий со стороны третьих лиц либо иных незаконных (мошеннических) действий с микрокредитами, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, в течение двух рабочих дней принимает меры для устранения причин и последствий таких действий, а также в течение одного рабочего дня информирует об этом клиента и уполномоченный орган.

В случае внесения лицом, осуществляющим досудебное расследование в соответствии со статьей 200 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан (далее – УПК РК), в организацию, осуществляющую микрофинансовую деятельность, представления о принятии мер по устранению обстоятельств, способствовавших совершению уголовного правонарушения в отношении пострадавших, либо постановления о признания заемщика организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, потерпевшим в соответствии со статьей 71 УПК РК, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, не позднее 3 (трех) рабочих дней с даты получения представления либо постановления:

приостанавливает начисление вознаграждения по такому микрокредиту;

приостанавливает взыскание задолженности и претензионно-исковую работу по микрокредиту;

приостанавливает направление в кредитные бюро информации о наличии задолженности клиента по микрокредиту;

направляет письменное уведомление клиенту о приостановлении начисления вознаграждения по микрокредиту, взыскания задолженности и проведения претензионно-исковой работы по клиенту.

В случае отмены уполномоченным на то лицом или органом представления либо постановления, на основании которого приостановлено начисление вознаграждения по микрокредиту, взыскание задолженности и проведение претензионно-исковой работы, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, вправе доначислить вознаграждение за пользование микрокредитом за период приостановления начисления вознаграждения, и возобновить взыскание задолженности и претензионно-исковую работу по клиенту.

На основании вступившего в законную силу приговора суда, в котором установлен факт неполучения клиентом микрокредита, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, в течении 15 (пятнадцати) рабочих дней:

принимает решение о списании задолженности клиента по данному микрокредиту;

вносит корректировки в кредитную историю клиента в кредитных бюро путем направления информации об отсутствии задолженности по данному микрокредиту и количестве просроченных дней по нему;

осуществляет возврат клиенту сумм задолженности по данному микрокредиту, ранее взысканных организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, либо погашенных клиентом самостоятельно.

Списание задолженности клиента по микрокредиту, согласно настоящему пункту Правил, не лишает организацию, осуществляющую микрофинансовую деятельность, права требовать с клиента возмещения задолженности по выданному ему микрокредиту, оформленному мошенническим способом при наличии вины самого клиента, установленной судом.

Глава 3. Требования к автоматизированной информационной системе

14. Автоматизированная информационная система включает:

1) программное обеспечение серверов веб-приложений (далее – веб-приложение);

2) программное обеспечение для мобильных устройств (далее – мобильное приложение);

3) программное обеспечение серверов программных интерфейсов (далее – серверное ППО).

15. Разработка и (или) доработка автоматизированной информационной системы осуществляется организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, в соответствии с внутренним документом, регламентирующим порядок разработки и (или) доработки, этапы разработки и их участников.

16. В случае, если разработка и (или) доработка автоматизированной информационной системы передана сторонней организации и (или) третьему лицу, организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, обеспечивает исполнение сторонней организацией и(или) третьим лицом требований настоящей главы и внутренних документов, отвечают за состояние безопасности автоматизированной информационной системы.

17. Хранение исходных кодов автоматизированной информационной системы, разрабатываемых в организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, осуществляется в специализированных системах управления репозиториями кода, размещаемых в периметре защиты организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, с обеспечением резервного копирования.

18. Независимо от принятого в организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, подхода к разработке и (или) доработке автоматизированной информационной системы, обязательным этапом является тестирование безопасности, в ходе которого осуществляются, как минимум, следующие мероприятия:

1) статический анализ исходного кода;

2) анализ компонентов и (или)сторонних библиотек.

19. Статический анализ исходного кода автоматизированной информационной системы, проводится с использованием сканера статического анализа исходных кодов, поддерживающего анализ всех используемых языков программирования в проверяемом программном обеспечении, в функции которого входит выявление следующих уязвимостей, но не ограничиваясь:

1) наличие механизмов, допускающих инъекции вредоносного кода;

2) использование уязвимых операторов и функций языков программирования;

3) использование слабых и уязвимых криптографических алгоритмов;

4) использование кода, вызывающего при определенных условиях отказ в обслуживании или существенное замедление работы приложения;

5) наличие механизмов обхода систем защиты приложения;

6) использование в коде секретов в открытом виде;

7) нарушение шаблонов и практик обеспечения безопасности приложения.

20. Анализ компонентов и (или) сторонних библиотек автоматизированной информационной системы, проводится с целью выявления известных уязвимостей, присущих используемой версии компонента и(или) сторонней библиотеки, а также отслеживания зависимостей между компонентами и (или) сторонними библиотеками и их версиями.

21. Организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, обеспечивает реализацию корректирующих мер по устранению выявленных уязвимостей в порядке, определенном внутренним документом, при этом критичные уязвимости устраняются до ввода в эксплуатацию автоматизированной информационной системы и (или) ее новых версий.

22. Организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, обеспечивает хранение и доступ в оперативном режиме ко всем версиям исходных кодов автоматизированной информационной системы и результатов тестирования безопасности, которые были введены в эксплуатацию в течение последних 3 (трҰх) лет.

23. Обмен данными между клиентской и серверной сторонами автоматизированной информационной системы шифруется с использованием версии протокола шифрования Transport Layer Security (Транспорт Лэйер Секьюрити) не ниже 1.2.

24. Веб-приложение обеспечивает:

1) однозначность идентификации принадлежности веб-приложения организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность (доменное имя, логотипы, корпоративные цвета);

2) запрет на сохранение в памяти браузера авторизационных данных;

3) маскирование вводимых секретов;

4) информирование на странице авторизации клиента о мерах обеспечения кибергигиены, которым рекомендуется следовать при использовании веб-приложения;

5) обработку ошибок и исключений безопасным способом, не допуская отображение в интерфейсе клиента конфиденциальных данных, предоставляя минимально достаточную информацию об ошибке.

25. Мобильное приложение обеспечивает:

1) однозначность идентификации принадлежности мобильного приложения организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, (данные в официальном магазине приложений, логотипы, корпоративные цвета);

2) блокировку функционала по предоставлению микрокредитов электронным способом организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, в случае обнаружения признаков нарушения целостности и (или) обхода защитных механизмов операционной системы, обнаружения процессов удаленного управления;

3) уведомление клиента о наличии обновлений мобильного приложения;

4) возможность принудительной установки обновлений мобильного приложения или блокировки функционала мобильного приложения до их установки в случаях необходимости устранения критичных уязвимостей;

5) хранение конфиденциальных данных в защищенном контейнере мобильного приложения или хранилище системных учетных данных;

6) исключение кэширования конфиденциальных данных;

7) исключение из резервных копий мобильного приложения конфиденциальных данных;

8) информирование клиента о действенных методах обеспечения кибергигиены, которым рекомендуется следовать при использовании мобильного приложения;

9) информирование клиента о событиях авторизации под его учетной записью, изменения и (или) восстановления пароля, изменения, зарегистрированного организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, номера мобильного телефона;

10) в ходе осуществления операций с денежными средствами - передачу в серверное ППО организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, геолокационных данных мобильного устройства при наличии разрешения от клиента, либо передачу информации об отсутствии такого разрешения.

26. Организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, обеспечивает на своей стороне:

1) обработку ошибок и исключений безопасным способом, не допуская в ответе раскрытия конфиденциальных данных, предоставляя минимально достаточную информацию для диагностики проблемы;

2) идентификацию и аутентификацию мобильных приложений и связанных с ними устройств;

3) проверку данных на валидность для предотвращения атак с подделкой запросов и инъекций.

27. Доступ к информации в автоматизированной информационной системе предоставляется работникам организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, в объеме, необходимом для исполнения их функциональных обязанностей.

28. Доступ к автоматизированной информационной системе осуществляется путем идентификации и аутентификации работников организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность.

29. В автоматизированной информационной системе применяются функции по управлению учетными записями и паролями, а также блокировке учетных записей пользователей, определяемые внутренним документом организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность.

30. Автоматизированная информационная система обеспечивается технической поддержкой, в состав которой входят услуги по предоставлению обновлений автоматизированной информационной системы, в том числе обновлений безопасности.

31. Автоматизированная информационная система обеспечивает резервное хранение данных, файлов и настроек, которое обеспечивает восстановление ее работоспособной копии.

32. В организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность, обеспечивается ведение и неизменность аудиторского следа автоматизированной информационной системы, как на организационном, так и на техническом уровне.

33. Для защиты автоматизированной информационной системы используется лицензионное антивирусное программное обеспечение или системы, обеспечивающие целостность или контроль неизменности программной среды на рабочих станциях, ноутбуках и мобильных устройствах.

34. Организация, осуществляющая микрофинансовую деятельность, обеспечивает безопасное хранение электронных сообщений и иных документов, предоставленных клиенту и полученных от него, с соблюдением их целостности и конфиденциальности в течение не менее 5 (пяти) лет после прекращения обязательств сторон по договору о предоставлении микрокредита.

Хранение электронных сообщений и иных документов осуществляется в том формате, в котором они были сформированы, отправлены клиенту или получены от него.

35. Для идентификации и аутентификации клиента в личном кабинете клиента используются следующие способы:

1) электронная цифровая подпись клиента, представленная национальным удостоверяющим центром Республики Казахстан;

2) биометрическая идентификация клиента посредством использования услуг ЦОИД;

3) двухфакторная аутентификация клиента.

Двухфакторная аутентификация клиента осуществляется путем применения как минимум двух из следующих факторов:

подтверждение фактора знания: ввода клиентом самостоятельно заданного при регистрации пароля или кодового слова;

подтверждение фактора владения: ввода клиентом одноразового пароля, автоматически сгенерированного токеном, зарегистрированным за клиентом, или подключения к устройству считывания клиентом смарт-карты, зарегистрированной за клиентом, или ввода клиентом одноразового пароля, автоматически сгенерированного и переданного на указанный клиентом абонентский номер устройства сотовой связи клиента, с проверкой принадлежности клиенту данного абонентского номера путем сверки индивидуального идентификационного номера клиента с индивидуальным идентификационным номером владельца абонентского номера в базе данных оператора мобильной связи или получения информации о принадлежности клиенту данного абонентского номера путем сверки индивидуального идентификационного номера клиента в базе номеров мобильных телефонов клиентов посредством веб-портала "электронного правительства";

подтверждение фактора неотъемлемости: сверки изображения лица клиента в режиме реального времени с его изображением на документе, удостоверяющем личность, за исключением свидетельства о рождении, при которой обеспечивается защита от использования вместо изображения в режиме реального времени лица клиента статичного изображения или видеозаписи лица клиента.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы қаулы 01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі

"Микроқаржылық қызмет туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.10.2023 № 81 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Қоса беріліп отырған Электрондық тәсілмен микрокредиттер беру қағидалары бекітілсін.

2. Қаржы ұйымдарының әдіснамасы және реттеу департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2) тармақшасында және 3-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Сыртқы коммуникациялар департаменті – Ұлттық Банктің баспасөз қызметі осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары О.А. Смоляковқа жүктелсін.

5. Осы қаулы 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Ұлттық Банк Төрағасы

Е. Досаев

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкі Басқармасының
2019 жылғы 28 қарашадағы
№ 217 қаулысымен
бекітілді

Электрондық тәсілмен микрокредиттер беру қағидалары

Ескерту. Қағида жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.10.2023 № 81 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Электрондық тәсілмен микрокредиттер беру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Микроқаржылық қызмет туралы" Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі – Заң) 3-бабының 3-1 тармағына сәйкес әзірленді және электрондық тәсілмен микрокредиттер беру тәртібін айқындайды.

2. Қағидаларда Заңда көзделген ұғымдар, сондай-ақ мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) автоматтандырылған ақпараттық жүйе – микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда электрондық тәсілмен микрокредиттер беруді автоматтандыратын ақпараттық жүйе;

2) бірдейлендіру – клиенттің, электрондық хабарламалардың және өзге де құжаттардың, оның ішінде микрокредит беру үшін қажетті, сондай-ақ клиентті және оның өз еркінің мазмұнын айқындайтын құжаттардың электрондық көшірмелерінің түпнұсқалығын тексеру рәсімі;

3) берешек – қарыз алушымен жасалған микрокредит беру туралы шартта көзделген негізгі борыштың қалдық сомасын, есептелген, бірақ төленбеген сыйақыны, айыпақыны (айыппұлдарды, өсімпұлдарды) қоса алғанда, микрокредит бойынша борыш сомасы;

4) биометриялық сәйкестендіру – жеке басты физиологиялық және биологиялық өзгермейтін белгілері негізінде сәйкестендіретін шаралар кешені;

5) бір реттік құпиясөз – электрондық нысанда көрсетілетін қызметтерді алатын субъектілерді сәйкестендірудің бір сеансы үшін ғана жарамды құпиясөз;

6) екі факторлы бірдейлендіру – үш түрлі мынадай факторларды: білімнің, иеленудің, бөлінбеушіліктің екеуін қолдана отырып, жүзеге асырылатын бірдейлендіру;

7) жеке кабинет – микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым мен клиент арасындағы өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің көпфункционалды қорғалған сервисі;

8) клиент – микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйыммен микрокредит беру туралы шарт жасасқан немесе микрокредит алуға өтініш берген (беруге ниеттенген) жеке немесе заңды тұлға;

9) клиентті сәйкестендіру – клиенттің одан әрі бірдейлендіруді жүргізу мақсатында өзінің сәйкестендіру деректерін ұсыну рәсімі;

10) мобильдік қосымша – ұялы байланыстың абоненттік құрылғысында пайдаланылатын және ұялы байланыс қызметі немесе интернет арқылы жеке кабинетке кіруге мүмкіндік беретін бағдарламалық өнім;

11) сәйкестендіруші – клиентке жеке кабинетке кіру үшін берілетін цифрлардан, әріптерден немесе өзге символдардан тұратын бірегей код;

12) сәйкестендіру деректерімен алмасу орталығы (СДАО) – клиенттерді сәйкестендіру рәсімдерін жүргізу үшін қолжетімді көздерден клиенттердің деректерімен алмасу бойынша қаржы ұйымдарымен өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін банкаралық ақша аудару жүйесінің операциялық орталығы;

13) смарт-карта – орнатылған микросхемасы бар пластик карта;

14) терминал – микрокредиттер беруге байланысты операцияларды жүзеге асыруға арналған электрондық-механикалық құрылғы;

15) токен – пайдаланушының ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, сондай-ақ оның иесін сәйкестендіруге, ақпараттық ресурстарға қауіпсіз қашықтан қолжетімділікке арналған құрылғы;

16) уәкілетті орган – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеуді, бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

17) "электрондық үкіметтің" веб-порталы – нормативтік құқықтық базаны қоса алғанда, барлық шоғырландырылған үкіметтік ақпаратқа және мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге, табиғи монополиялар субъектілерінің желілеріне қосылуға техникалық талаптар беру бойынша көрсетілетін қызметтерге және электрондық нысанда көрсетілетін квазимемлекеттік сектор субъектілерінің көрсетілетін қызметтеріне қол жеткізудің бірыңғай терезесі болып табылатын ақпараттық жүйе.

2-тарау. Электрондық тәсілмен микрокредиттер беру

3. Микрокредиттерді электрондық тәсілмен берумен байланысты операциялар микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның интернет-ресурсындағы клиенттің жеке кабинетінде, мобильдік қосымшасында және (немесе) терминалдарында осы Қағидаларға 3-тараудың талаптарына сәйкес келетін автоматтандырылған ақпараттық жүйені пайдалана отырып жүзеге асырылады.

4. Микрокредиттерді электрондық тәсілмен беру жүзеге асырылатын интернет-ресурс, мобильдік қосымша және (немесе) терминал ашылғанға дейін 10 (он) жұмыс күні бұрын микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым бұл туралы уәкілетті органға хабарлайды.

Уәкілетті органға жіберілетін хабарлама:

1) микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның интернет-ресурсының, мобильдік қосымшасының атауын және (немесе) терминалдың тұрған жерін;

2) микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның интернет-ресурсы, мобильдік қосымшасы және (немесе) терминалы арқылы көрсетуге болатын қызметтердің (операциялардың) тізбесін;

3) микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда интернет-ресурс, мобильдік қосымша және (немесе) терминал арқылы қызметтер көрсету кезінде растайтын құжаттармен қоса ақпарат қауіпсіздігінің және оған заңсыз қол жеткізуден қорғаудың бекітілген рәсімдерінің болуы туралы ақпаратты қамтиды.

5. Қағидалардың 4-тармағында көрсетілген хабарламадағы ақпарат өзгерген кезде микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым мұндай өзгерістер жүзеге асырылғанға дейін 10 (он) жұмыс күні бұрын бұл туралы уәкілетті органға хабарлайды.

6. Жеке кабинетте тіркеу үшін клиент – жеке тұлға мынадай деректерді енгізеді (қоса береді):

туу туралы куәлікті қоспағанда, жеке басын растайтын құжатта көрсетілген тегі, аты, әкесінің аты (бар болса);

жеке сәйкестендіру нөмірі;

туу туралы куәлікті қоспағанда, жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі және қолданылу мерзімі;

ұялы байланыс құрылғысының абоненттік нөмірі;

беттің бейтарап қалыпта және аузы жабық ашық түстегі анфас фотосуреті.

Жеке кабинетте тіркеу үшін клиент – заңды тұлға мынадай деректерді (сканерленген түрдегі құжаттар) енгізеді (қоса береді):

заңды тұлғаның атқарушы органының басшысын тағайындау туралы бұйрық немесе микрокредит беру шартына қол қоюға уәкілетті тұлғаның өкілеттіктерін растайтын сенімхат;

туу туралы куәлікті қоспағанда, микрокредит беру туралы шартқа қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген тегі, аты, әкесінің аты (бар болса);

клиенттің – заңды тұлғаның бизнес сәйкестендіру нөмірі;

микрокредит беру туралы шартқа қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке сәйкестендіру нөмірі;

туу туралы куәлікті қоспағанда, микрокредит беру туралы шартқа қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі және қолданылу мерзімі;

клиенттің – заңды тұлғаның ұялы байланыс құрылғысының абоненттік нөмірі;

микрокредит беру туралы шартқа қол қоюға уәкілетті клиенттің беті бейтарап қалыпта және аузы жабық ашық түстегі анфас фотосуреті.

Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым клиентті тіркеуді растау үшін ұсынылған мынадай деректерді салыстырып тексеруді жүзеге асырады:

клиентпен – жеке тұлғамен: клиенттің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), жеке сәйкестендіру нөмірі және фотосуреті;

клиентпен – заңды тұлғамен: туу туралы куәлікті қоспағанда, микрокредит беру туралы шартқа қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) және микрокредит беру туралы шартқа қол қоюға уәкілетті тұлғаның фотосуреті.

Клиентті жеке кабинетте тіркеу Қағидалардың 35-тармағында көрсетілген бірдейлендірудің кемінде екі әдісін қолдана отырып жүзеге асырылады, олардың бірі биометриялық идентификаттау болып табылады.

Клиентті жеке кабинетке тіркегеннен кейін, қарыз алушыны жеке кабинетке кейіннен кіргізу құпиясөздерді жинақтау және енгізу арқылы немесе бірдейлендіру мүмкіндіктерінің кем дегенде біреуін (токендер, смарт-карталар, бір реттік құпиясөздер) пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

Клиенттің ұялы байланыс құрылғысының абоненттік нөмірі туралы деректерге және банк шотының деректемелеріне (терминалдар арқылы микрокредит беруді қоспағанда) өзгерістер енгізу клиенттің жеке кабинетінде Қағидалардың 35-тармағында көрсетілген бірдейлендіру тәсілдерінің бірін қолдана отырып, жүзеге асырылады.

Жеке кабинетте клиенттің жеке сәйкестендіру нөмірі/бизнес-сәйкестендіру нөмірі туралы деректер өзгертілмейді.

7. Жеке кабинет клиентке мынадай, бірақ олармен шектелмей, іс-қимылдарды жүзеге асыру мүмкіндігін береді:

1) клиенттің микрокредит алуға өтініш беруі;

2) микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым туралы мәліметтерді (заңды және (немесе) нақты мекенжайы, байланыс телефондары, факс, электрондық пошта мекенжайы және басқа мәліметтер), микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның бірінші басшысы туралы мәліметтерді (тегі, аты, әкесінің аты (болса)) қарау;

3) клиенттің микрокредит беру туралы шартын (шарттарын) (шарт жасалғанға және жасалғаннан кейінгі) қарау;

4) клиенттің микрокредит алуға өтінішінің қаралу барысы және нәтижелері туралы ақпаратты қарау;

5) клиенттің микрокредит (микрокредиттер) бойынша ағымдағы берешегінің сомасы, клиенттің алдағы және нақты төлемдері туралы, оның ішінде негізгі борыш, сыйақы, айыпақы (айыппұлдар, өсімпұлдар) сомасы туралы ақпаратты қарау;

6) клиенттің микрокредитті өтеу тәсілдері туралы ақпаратты қарау;

7) клиент пен микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым арасында хаттар (хабарлар) алмасу.

8. Электрондық тәсілмен микрокредит берілгенге дейін микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым:

1) клиентті Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамасына және ішкі құжаттарға сәйкес клиентті тиісінше тексеруді жүзеге асырады;

2) клиентті микрокредиттер беру қағидаларымен таныстырады;

3) клиентке микрокредитті алумен, қызмет көрсетумен және өтеумен (қайтарумен) байланысты төлемдер және аударымдар туралы толық әрі дәйекті ақпарат береді;

4) клиентке микрокредитті өтеу әдісімен танысу және таңдау үшін түрлі әдістермен (сараланған төлемдер, аннуитеттік төлемдер әдісімен немесе микрокредиттер беру қағидаларына сәйкес есептелген әдіспен) есептелген өтеу кестелерінің жобаларын ұсынады;

5) клиентті микрокредит алумен байланысты құқықтары мен міндеттер туралы хабардар етеді;

6) клиенттен микрокредит беру тәсілін сұратады (клиентке терминал немесе касса арқылы қолма-қол ақша беру немесе микрокредитті клиенттің банктік шотына (төлем карточкасына) немесе микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда сатып алынатын тауарға немесе қарыз алушының орындаған жұмыстарына, қызметтеріне ақы төлеуді көздейтін шарт жасалған заңды тұлғаның банктік шотына аудару арқылы);

7) микрокредит клиенттің банктік шотына (төлем карточкасына) берілген жағдайда, клиенттің банктік шотының деректемелерін (IBAN) және (немесе) төлем карточкасының деректемелерін сұратады.

8) кредиттік есепте клиенттің микрокредит алудан ерікті түрде бас тартуын белгілеу туралы ақпараттың болуын тексереді.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 29.03.2024 № 17 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

9. Микрокредит беру туралы шарт жасасу, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым мен клиент арасында электрондық тәсілмен микрокредит беру туралы шартқа өзгерістер мен толықтырулар енгізу Қағидалардың 35-тармағында көрсетілген кемінде екі тәсілді пайдаланумен клиентті бірдейлендіру арқылы жүзеге асырылады).

Электрондық тәсілмен микрокредит беру микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның банктік шотынан клиенттің банктік шотына (төлем карточкасына) ақша аудару жолымен, сондай-ақ клиентке терминал арқылы қолма-қол ақшаны беру және (немесе) микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымды қарыз алушы сатып алатын тауарларға немесе орындаған жұмыстарға, қызметтерге ақы төлеуді көздейтін шарт жасасқан заңды тұлғаның банктік шотына микрокредитті қарыз алушының өтініші бойынша аудару арқылы жүзеге асырылады.

Микрокредитті қарыз алушының өтініші бойынша микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда сатып алынатын тауар немесе орындалған жұмыстар, көрсетілетін қызметтер үшін ақы төлеуді көздейтін шарт жасалған заңды тұлғаның банктік шотына аудару Қағидалардың 35-тармағында көрсетілген бірдейлендірудің кемінде екі әдісін пайдалана отырып, клиентті бірдейлендіру арқылы жүзеге асырылады.

Қарыз алушыға касса арқылы микрокредит беру туу туралы куәлікті қоспағанда, қолма-қол ақша алатын клиенттің жеке басын куәландыратын құжатпен не цифрлық құжаттар сервисі арқылы алынған клиенттің жеке басын растайтын (сәйкестендіретін) деректермен визуалды сәйкестендіруді жүргізу арқылы жүзеге асырылады.

10. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға), және терророизмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласында Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ клиенттің микрокредит алудан ерікті бас тартуын белгілеген кезде клиентке микрокредит беруден бас тартарды.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 29.03.2024 № 17 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

11. Электрондық тәсілмен микрокредиттер беру клиентке электрондық тәсілмен микрокредит берілген электрондық құжаттардың мазмұнындағы бұрмалануларды және (немесе) өзгерістерді анықтауды, сондай-ақ микрокредит беру құпиясын құрайтын ақпаратқа рұқсатсыз қол жеткізуден қорғауды және клиент ұсынатын сәйкестендіру және бірдейлендіру деректерін микрокредит алу кезінде рұқсатсыз қайта пайдаланудан қорғауды қоса алғанда, осы ақпараттың тұтастығын көздейтін микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

12. Клиенттің сұратуы бойынша микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым оған микрокредит беру туралы шартта көзделген тәртіппен және мерзімдерде микрокредит беруді (алуды) электрондық тәсілмен растайтын электрондық құжаттарды жіберу және (немесе) алу туралы растауды ұсынады.

13. Микрокредит беру құпиясын құрайтын ақпаратқа рұқсатсыз қол жеткізу, оның рұқсатсыз өзгеруі, үшінші тұлғалар тарапынан рұқсатсыз әрекеттерді не микрокредиттермен өзге де заңсыз (алаяқтық) әрекеттерді жүзеге асыру анықталған жағдайда, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым екі жұмыс күні ішінде осындай әрекеттердің себептері мен салдарын жою үшін шаралар қабылдайды, сондай-ақ осы туралы клиентке және уәкілетті органға бір жұмыс күні ішінде хабарлайды.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінің кодексінің (бұдан әрі - ҚР ҚПК) 200-бабына сәйкес сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымға зардап шеккендерге қатысты қылмыстық құқық бұзушылық жасауға ықпал еткен мән-жайларды жою бойынша шаралар қабылдау туралы ұсыныс не микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның қарыз алушысын ҚР ҚПК 71-бабына сәйкес зардап шегуші деп тану туралы қаулы енгізген жағдайда, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым ұсынымды не қаулыны алған күннен бастап 3 (үш) жұмыс күнінен кешіктірмей:

мұндай микрокредит бойынша сыйақы есептеуді тоқтата тұрады;

микрокредит бойынша берешекті өндіріп алуды және талап-арыз жұмысын тоқтатады;

клиенттің микрокредит бойынша берешегінің болуы туралы ақпаратты кредиттік бюроларға жіберуді тоқтата тұрады;

клиентке микрокредит бойынша сыйақы есептеуді, берешекті өндіріп алуды және клиент бойынша талап-арыз жұмысын жүргізуді тоқтата тұру туралы жазбаша хабарлама жібереді.

Оның негізінде уәкілетті тұлға немесе орган микрокредит бойынша сыйақы есептеуді, берешекті өндіріп алуды және талап-арыз жұмысын жүргізуді тоқтата тұрған ұсыным не қаулының күшін жойған жағдайда, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым сыйақы есептеуді тоқтата тұру кезеңінде микрокредитті пайдаланғаны үшін сыйақыны қосымша есептеуге және клиент бойынша берешекті өндіріп алуды және талап-арыз жұмысын қайта бастауға құқылы.

Клиенттің микрокредит алмау фактісін растайтын заңды күшіне енген сот үкімінің негізінде микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым 15 (он бес) жұмыс күні ішінде:

клиенттің осы микрокредит бойынша берешегін есептен шығару туралы шешім қабылдайды;

осы микрокредит бойынша берешектің болмауы және ол бойынша мерзімі өткен күндердің саны туралы ақпаратты жіберу арқылы клиенттің кредиттік бюролардағы кредиттік тарихына түзетулер енгізеді;

микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым бұрын өндіріп алған не клиент дербес өтеген осы микрокредит бойынша берешек сомаларын клиентке қайтаруды жүзеге асырады.

Қағидалардың осы тармағына сәйкес микрокредит бойынша клиенттің берешегін есептен шығару микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымды клиенттен клиенттің өзінің кінәсі болған кезде, сот белгілеген оған берілген, алаяқтық тәсілмен ресімделген микрокредит бойынша берешекті өтеуді талап ету құқығынан айырмайды.

3-тарау. Автоматтандырылған ақпараттық жүйеге қойылатын талаптар

14. Автоматтандырылған ақпараттық жүйе мынаны қамтиды:

1) веб-қосымшалар (бұдан әрі – веб-қосымша) серверлерінің бағдарламалық қамтылымы;

2) мобильдік құрылғыларға арналған бағдарламалық қамтылым (бұдан әрі – мобильдік қосымша);

3) бағдарламалық интерфейстер серверлерінің бағдарламалық қамтылымы (бұдан әрі – серверлік ҚБҚ).

15. Автоматтандырылған ақпараттық жүйені әзірлеуді және (немесе) пысықтауды микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым әзірлеу және (немесе) пысықтау тәртібін, әзірлеу кезеңдерін және олардың қатысушыларын регламенттейтін, ішкі құжатқа сәйкес жүзеге асырады.

16. Автоматтандырылған ақпараттық жүйені әзірлеу және (немесе) пысықтау тысқары ұйымға және (немесе) үшінші тұлғаға берілсе, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым тысқары ұйымның және (немесе) үшінші тұлғаның осы тараудың және ішкі құжаттардың талаптарын орындауын қамтамасыз етеді, автоматтандырылған ақпараттық жүйенің қауіпсіздік жағдайына жауап береді.

17. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда әзірленетін автоматтандырылған ақпараттық жүйенің бастапқы кодтарын сақтау резервтік көшірме жасауды қамтамасыз ете отырып, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның қорғау периметрінде орналастырылатын мамандандырылған код репозиторияларын басқару жүйесінде жүзеге асырылады.

18. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда қабылданған автоматтандырылған ақпараттық жүйені әзірлеу және (немесе) пысықтау тәсіліне қарамастан, қауіпсіздікті тестілеу міндетті кезең болып табылады, оның барысында кем дегенде мынадай іс-шаралар жүзеге асырылады:

1) бастапқы кодты статикалық талдау;

2) құрауыштарды және (немесе) тысқары кітапханаларды талдау.

19. Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің бастапқы кодын статикалық талдау тексерілетін бағдарламалық қамтылымда қолданылатын барлық бағдарламалау тілдерін талдауды қолдайтын бастапқы кодтарды статикалық талдау сканерін пайдалана отырып жүргізіледі, оның функцияларына мынадай осалдықтарды анықтау кіреді, бірақ мыналармен шектелмейді:

1) зиянды кодты енгізуге мүмкіндік беретін тетіктердің болуы;

2) осал операторларды және бағдарламалау тілдерінің функцияларын пайдалану;

3) әлсіз және осал криптографиялық алгоритмдерді қолдану;

4) белгілі бір жағдайларда қызмет көрсетуден бас тартуды немесе қосымшаның жұмысын айтарлықтай баяулатуды тудыратын кодты пайдалану;

5) қосымшаны қорғау жүйелерін айналып өту тетіктерінің болуы;

6) құпия кодты ашық түрде пайдалану;

7) қосымшаның қауіпсіздік үлгілері мен тәжірибелерін бұзу.

20. Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің құрауышын және (немесе) тысқары кітапханаларын талдау құрауыштың және (немесе) тысқары кітапхананың қолданылатын нұсқасына тән белгілі осалдықтарды анықтау, сондай-ақ құрауыштар және (немесе) үшінші тарап кітапханалары мен олардың нұсқалары арасындағы тәуелділіктерді қадағалау мақсатында жүргізіледі.

21. Микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйым ішкі құжатта айқындалған тәртіпте анықталған осалдықтарды жою бойынша түзету шараларының іске асырылуын қамтамасыз етеді, бұл ретте аса маңызды осалдықтар автоматтандырылған ақпараттық жүйе және (немесе) оның жаңа нұсқалары пайдалануға берілгенге дейін жойылады.

22. Микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйым автоматтандырылған ақпараттық жүйенің бастапқы кодтарының және соңғы 3 (үш) жыл ішінде пайдалануға берілген қауіпсіздікті тестілеу нәтижелерінің барлық нұсқаларын сақтауды және оларға жедел режимде қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

23. Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің клиенттік және серверлік тараптары арасында деректер алмасу Transport Layer Security (Транспорт Лейер Секьюрити) шифрлау хаттамасының 1.2-ден төмен емес нұсқасын пайдалана отырып шифрландырылады.

24. Веб-қосымша:

1) веб-қосымшасының тек қана микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйымға тиесілігін сәйкестендіруді (домендік аты, логотиптері, корпоративтік түстері);

2) браузердің жадында авторландырылған деректерді сақтауға тыйым салуды;

3) енгізілген құпияларды бүркемелеуді;

4) клиентті авторландыру парақшасында веб-қосымшаны пайдалану кезінде басшылыққа алу ұсынылатын кибергигиенаны қамтамасыз ету шаралары туралы хабардар етуді;

5) қате туралы ең аз қажетті ақпарат бере отырып, клиенттің интерфейсінде конфиденциалды деректердің көрсетілуіне жол бермей қателер мен ерекшеліктерді қауіпсіз тәсілмен өңдеуді қамтамасыз етеді.

25. Мобильдік қосымша:

1) микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның мобильдік қосымшасының тиесілігін идентификаттаудың бірегейлігін (қосымшалардың ресми дүкеніндегі деректер, логотиптер, корпоративтік түстер);

2) операциялық жүйенің тұтастығын бұзу және (немесе) қорғау тетіктерін айналып өту белгілері анықталған, қашықтан басқару процестері анықталған жағдайда микроқаржылық қызметін жүзеге асыратын ұйымның микрокредиттер беру жөніндегі функционалын электрондық тәсілмен бұғаттауды;

3) клиентке мобильдік қосымшаның жаңартулары бар екендігі туралы хабарлауды;

4) маңызды осалдықтарды жою қажет болған жағдайда мобильдік қосымшаның жаңартуларын мәжбүрлеп орнату немесе оларды орнатқанға дейін мобильдік қосымшаның функционалын бұғаттау мүмкіндігін;

5) конфиденциалды деректерді мобильдік қосымшаның қорғалған контейнерінде немесе жүйелік есептік деректер қоймасында сақтауды;

6) конфиденциалды деректерді кэштеуді болдырмауды;

7) конфиденциалды деректердің мобильдік қосымшасынан резервтік көшірмелерді шығаруды;

8) клиентті мобильдік қосымшаны пайдалану кезінде ұстануға ұсынылатын кибергигиенаны қамтамасыз етудің тиімді әдістері туралы хабардар етуді;

9) клиентті оның есептік жазбасы арқылы авторизациялау оқиғалары, құпиясөзді өзгерту және (немесе) қалпына келтіру, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым тіркеген өзгерістер, ұялы телефон нөмірі туралы хабардар етуді;

10) ақшалай қаражатпен операцияларды жүзеге асыру барысында – клиенттің рұқсаты болатын кезде мобильдік құрылғының геолокациялық деректерін микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйымның серверлік ҚБҚ-ға беруді не мұндай рұқсаттың жоқ екені туралы ақпарат беруді қамтамасыз етеді.

26. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым өз жағында:

1) жауапта конфиденциалды деректердің жария болуына жол бермей, проблеманы анықтау үшін ең аз қажетті ақпарат ұсына отырып, қателер мен ерекшеліктерді қауіпсіз тәсілмен өңдеуді;

2) мобильдік қосымшаларды және олармен байланысты құрылғыларды идентификаттауды және бірдейлендіруді;

3) жалған сұратулар мен инъекциялармен шабуылдардың алдын алу үшін деректердің жарамдылығын тексеруді қамтамасыз етеді.

27. Автоматтандырылған ақпараттық жүйеде ақпаратқа қолжетімділік микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның қызметкерлеріне олардың функционалдық міндеттерін орындау үшін қажетті көлемде беріледі.

28. Автоматтандырылған ақпараттық жүйеге қолжетімділік микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның қызметкерлерін идендификаттау және бірдейлендіру арқылы жүзеге асырылады.

29. Автоматтандырылған ақпараттық жүйеде микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымның ішкі құжатымен айқындалатын есептік жазбалар мен құпиясөздерді басқару, сондай-ақ пайдаланушылардың есептік жазбаларын бұғаттау жөніндегі функциялар қолданылады.

30. Автоматтандырылған ақпараттық жүйе техникалық қолдаумен қамтамасыз етіледі, оның құрамына автоматтандырылған ақпараттық жүйенің жаңартуларын, оның ішінде қауіпсіздік жаңартуларын ұсыну жөніндегі қызметтер кіреді.

31. Автоматтандырылған ақпараттық жүйе оның жұмыс істеуге қабілетті көшірмесін қалпына келтіруді қамтамасыз ететін деректердің, файлдардың және өлшемдердің резервтік сақталуын қамтамасыз етеді.

32. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымда ұйымдастырушылық және техникалық деңгейде автоматтандырылған ақпараттық жүйенің аудиторлық ізінің жүргізілуі және өзгермеуі қамтамасыз етіледі.

33. Автоматтандырылған ақпараттық жүйені қорғау үшін лицензияланған антивирустық бағдарламалық қамтылым немесе жұмыс станцияларында, ноутбуктерде және мобильдік құрылғыларда бағдарламалық ортаның тұтастығын немесе өзгермейтіндігін бақылауды қамтамасыз ететін жүйелер қолданылады.

34. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйым клиентке берілген және одан алынған электрондық хабарлар мен өзге құжаттардың тұтастығы мен конфиденциалдылығын сақтай отырып, олардың микрокредит беру туралы шарт бойынша тараптардың міндеттемелері тоқтатылғаннан кейін кемінде 5 (бес) жыл бойы қауіпсіз сақталуын қамтамасыз етеді.

Электрондық хабарларды және өзге құжаттарды сақтау олар қалыптастырылған, клиентке берілген немесе одан алынған форматта жүзеге асырылады.

35. Клиентті сәйкестендіру және бірдейлендіру үшін клиенттің жеке кабинетінде мынадай тәсілдер пайдаланылады:

1) Қазақстан Республикасының ұлттық куәландыру орталығы ұсынған клиенттің электрондық цифрлық қолтаңбасы;

2) СДАО-ның қызметін пайдалану арқылы клиентті биометриялық сәйкестендіру;

3) клиентті екі факторлы бірдейлендіру.

Клиенттің екі факторлы бірдейлендіру мынадай факторлардың кем дегенде екеуін қолдану арқылы жүзеге асырылады:

білім факторын растау: клиенттің тіркеу кезінде берілген құпиясөзді немесе код сөзін өз бетінше енгізуі;

иелену факторын растау: клиенттің клиент тіркелген токенмен автоматты түрде генерацияланған бір реттік құпиясөзді енгізуі немесе клиенттің клиент тіркелген смарт-картаны оқу құрылғысына қосылуы немесе клиенттің клиент көрсеткен клиенттің байланыс құрылғысының абоненттік нөміріне автоматты түрде генерацияланған және берілген бір реттік құпиясөзді енгізуі, клиенттің жеке сәйкестендіру нөмірін ұялы байланыс операторының дерекқорындағы абоненттік нөмір иесінің жеке сәйкестендіру нөмірімен салыстырып тексеру немесе "электрондық үкімет" веб-порталы арқылы клиенттердің ұялы телефон нөмірлері базасындағы клиенттің жеке сәйкестендіру нөмірін салыстырып тексеру арқылы осы абоненттік нөмірдің клиентке тиесілілігі туралы ақпарат алу арқылы клиентке осы абоненттік нөмірдің тиесілілігін тексеру;

бөлінбеушілік факторын растау: туу туралы куәлікті қоспағанда, нақты уақыт режимінде клиент тұлғасының бейнесін оның жеке басын куәландыратын құжаттағы бейнесімен салыстыру, бұл ретте клиенттің нақты уақыт режимінде бейненің орнына клиент тұлғасының статикалық бейнесін немесе бейнежазбасын пайдаланудан қорғау қамтамасыз етіледі.

Об утверждении Правил предоставления микрокредитов электронным способом