Об утверждении Типовых правил выпаса сельскохозяйственных животных

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 29 апреля 2020 года № 145. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 апреля 2020 года № 20540.

      В соответствии с подпунктом 3-3) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий" ПРИКАЗЫВАЮ:

      Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Утвердить прилагаемые Типовые правила выпаса сельскохозяйственных животных.

      2. Департаменту производства и переработки животноводческой продукции Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан после его официального опубликования.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра сельского хозяйства Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечение 10 (десяти) календарных дней после дня его первого опубликования.

      Министр сельского
хозяйства Республики Казахстан
С. Омаров

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство экологии, геологии
и природных ресурсов
Республики Казахстан

  Утверждены приказом
Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан
от 29 апреля 2020 года № 145

Типовые правила выпаса сельскохозяйственных животных

Глава 1. Общие положения

      1. Настоящие Типовые правила выпаса сельскохозяйственных животных (далее – Типовые правила) разработаны в соответствии с подпунктом 3-3) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий" (далее – Закон) и определяют порядок выпаса сельскохозяйственных животных.

      Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2. На основании настоящих Типовых правил и в соответствии с подпунктом 5-1) пункта 4 статьи 7 Закона местные исполнительные органы (акиматы) районов (городов областного значения) разрабатывают правила выпаса сельскохозяйственных животных.

      3. В соответствии с подпунктом 12-14) пункта 2 статьи 7 Закона местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы представляют на утверждение в соответствующий местный представительный орган правила выпаса сельскохозяйственных животных, разработанных на основании настоящих Типовых правил.

      4. В настоящих Типовых правилах используются следующие понятия:

      1) сельскохозяйственные животные – культивируемые человеком все виды животных, имеющих непосредственное отношение к сельскохозяйственному производству;

      2) владельцы сельскохозяйственных животных – физические или юридические лица, имеющее на праве собственности, хозяйственного ведения, оперативного управления или ином законном основании сельскохозяйственных животных;

      3) прогон (перегон) сельскохозяйственных животных – передвижение сельскохозяйственных животных от места их постоянного нахождения до места выпаса и обратно;

      4) выпас сельскохозяйственных животных – контролируемый человеком процесс потребления сельскохозяйственными животными травостоя и иной растительности на земельных участках в составе земель сельскохозяйственного назначения, а также на земельных участках в составе других категорий земель;

      5) ветеринарный паспорт – документ установленной уполномоченным органом формы, в котором в целях учета животных указываются: владелец, вид, пол, масть, возраст животного;

      6) пастбища – земельные участки, предоставляемые и используемые для круглогодичного или сезонного выпаса сельскохозяйственных животных. При выпасе сельскохозяйственных животных на пастбищах допускается сенокошение в целях заготовки кормов в случаях, когда продуктивность пастбищ превышает потребность в кормах выпасаемых сельскохозяйственных животных при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

      6-1) общественные пастбища – пастбища, расположенные на прилегающей территории населенных пунктов и находящиеся в государственной собственности, предназначенные для удовлетворения нужд местного населения по выпасу маточного поголовья сельскохозяйственных животных личного подворья;

      7) сезонные пастбища – пастбища, которые используются для выпаса сельскохозяйственных животных в благоприятных природно-климатических условиях в соответствии со временами года и (или) периодичностью их использования;

      8) отгонные пастбища – пастбища, которые используются для ведения отгонного животноводства на отдаленных от населенных пунктов территорий;

      9) земли общего пользования – земли занятые и предназначенные для занятия площадями, улицами, тротуарами, проездами, придомовым земельным участком, не вошедшим в состав кондоминиума, дорогами, набережными, парками, скверами, лесопарками, бульварами, водоемами, пляжами, кладбищами и иными объектами, предназначенными для удовлетворения нужд населения (водопроводы, отопительные трубы, очистные сооружения и другие инженерные системы общего пользования, а также охранные зоны тепловых сетей и инженерных систем общего пользования).

      Сноска. Пункт 4 с изменениями, внесенными приказом Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок выпаса сельскохозяйственных животных

      5. Сельскохозяйственные животные, принадлежащие физическим и юридическим лицам, независимо от формы собственности, подлежат учету и регистрации.

      Каждому зарегистрированному сельскохозяйственному животному присваивается идентификационный номер в соответствии с Правилами идентификации сельскохозяйственных животных, утвержденными приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 января 2015 года № 7-1/68 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан № 11127). Ветеринарный паспорт на сельскохозяйственных животных выдается индивидуально, за исключением мелкого рогатого скота, свиней.

      Ветеринарный паспорт на мелкий рогатый скот (овцы, козы), свиней выдается на группу (отару).

      Выпас сельскохозяйственных животных осуществляется на огороженных или неогороженных пастбищах владельцами сельскохозяйственных животных, либо лицами, ими уполномоченными.

      В зависимости от природно-климатических зон выпас сельскохозяйственных животных в темное и ночное время суток допускается только на отведенных для пастьбы пастбищах и других земельных участках.

      Прогон (перегон) сельскохозяйственных животных до места выпаса и обратно, а в темное и ночное время суток до мест содержания, осуществляется под сопровождением владельцев сельскохозяйственных животных либо лиц, ими уполномоченных.

      6. Не допускается:

      1) выпас больных сельскохозяйственных животных (в том числе зараженных заразными болезнями);

      2) выпас сельскохозяйственных животных, не прошедших обязательных ветеринарных процедур (в том числе вакцинации);

      3) выпас сельскохозяйственных животных на землях общего пользования, в полосах отвода железных и автомобильных дорог, границах водоохранных полос и зон санитарной охраны;

      4) в пределах водоохранных зон выпас сельскохозяйственных животных с превышением нормы нагрузки, купание и санитарная обработка скота и другие виды хозяйственной деятельности, ухудшающие режим водоемов;

      5) выпас сельскохозяйственных животных без идентификации;

      6) прогон (перегон) до места выпаса и обратно, выпас, а также перемещение сельскохозяйственных животных без сопровождения владельцев сельскохозяйственных животных либо лиц, ими уполномоченных.

      При этом, в соответствии с пунктом 2 статьи 99 Лесного кодекса Республики Казахстан выпас сельскохозяйственных животных без сопровождения владельцев сельскохозяйственных животных либо лиц, ими уполномоченных, на пастбищах, входящих в государственный лесной фонд, осуществляется в исключительных случаях в отдаленных, труднодоступных и малонаселенных районах. Перечень таких районов утверждается местным представительным органом области по представлению местного исполнительного органа области;

      7) прогон (перегон) сельскохозяйственных животных через железнодорожные пути и дороги вне специально отведенных мест, а также в темное время суток и условиях недостаточной видимости (кроме скотопрогонов на разных уровнях);

      8) прогон (перегон) сельскохозяйственных животных по дороге с асфальтовым и цементобетонным покрытием при наличии иных путей;

      9) водопой сельскохозяйственных животных в общественных местах купания, прудах, фонтанах, водоемах и водозаборах общего пользования.

      Для водопоя сельскохозяйственных животных допускается использование водных объектов вне зоны санитарной охраны при наличии водопойных площадок и других устройств, предотвращающих загрязнение и засорение водных объектов в порядке общего водопользования согласно Водному кодексу Республики Казахстан.

      Порядок выпаса сельскохозяйственных животных на участках государственного лесного фонда определяется в соответствии с Правилами сенокошения и пастьбы скота на участках государственного лесного фонда, утвержденными приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 12 октября 2015 года № 18-02/909 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12259).

      Сноска. Пункт 6 с изменениями, внесенными приказом Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      7. Дата начала выпаса в зависимости от природно-климатических зон Республики Казахстан приурочивается к периоду устойчивого перехода температуры воздуха выше +10 градусов по Цельсию.

      Продолжительность выпаса каждого сезона (дней) определяется условиями конкретного года.

      8. Сельскохозяйственные животные, передвигающиеся без сопровождающих лиц, считаются безнадзорными и подлежат загону в места для временного содержания до выявления владельца.

      Порядок содержания, возврата задержанных безнадзорных сельскохозяйственных животных владельцам, а также ответственность владельцев определяется в соответствии со статьей 246 Гражданского кодекса Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 8 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9. При определении мест выпаса и прогона сельскохозяйственных животных предусматриваются и осуществляются мероприятия по сохранению среды обитания и условий размножения объектов животного мира, путей миграции и мест концентрации животных, а также обеспечивается неприкосновенность участков, представляющих особую ценность в качестве среды обитания диких животных в соответствии с пунктом 1 статьи 17 Закона Республики Казахстан "Об охране, воспроизводстве и использовании животного мира".

      Сноска. Пункт 9 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 24.05.2023 № 196 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      10. В зависимости от природно-климатических зон в республике применяются системы сезонного и круглогодичного выпаса сельскохозяйственных животных на пастбищах.

      При сезонной системе выпаса сельскохозяйственные животные весной, летом и осенью находятся на пастбищах, зимой – на стойловом содержании с полноценным кормлением.

      При круглогодичной системе выпаса сельскохозяйственные животные находятся на пастбищах круглый год.

      При неблагоприятных погодных условиях используются животноводческие помещения, и создается соответствующий запас кормов.

      11. При выпасе сельскохозяйственных животных учитывается видовой состав пастбищ, поскольку все пастбища на территории Республики Казахстан имеют сезонный характер, так эфемеровые пастбища могут использоваться весной, дерновинно-злаковые и горные - летом, а эфемерово-полынные как весной, так и осенью.

      12. Перед началом выпаса в зависимости от вида сельскохозяйственного животного и типа растительности оптимальная высота травостоя должна варьировать от 2 до 6 сантиметров (далее – см) на естественных пастбищах и от 10 см и выше на культурных пастбищах.

      13. Коэффициент использования пустынных пастбищ не должен превышать 60 процентов (далее – %); полупустыни и сухой степи – 65 %. Горные пастбища можно использовать с коэффициентом 70%, как и участки с весенней эфемеровой растительностью.

      14. Пастбища, в том числе общественные пастбища, указанные в подпункте 2) пункта 2 статьи 13 Закона Республики Казахстан "О пастбищах" (далее – Закон о пастбищах), не предоставляются в частную собственность и землепользование и используются только для нужд населения для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья.

      Отгонные пастбища, за исключением пастбищ, указанных в пункте 4 статьи 15 Закона о пастбищах, предоставляются физическим и (или) юридическим лицам в порядке, установленном статьей 43-1 Земельного кодекса Республики Казахстан (далее – Земельный кодекс).

      Доступ к обводнительным сооружениям, состоящим на балансе государственных юридических лиц и расположенным на пастбищах, предназначенных для нужд населения по выпасу сельскохозяйственных животных личного подворья, в том числе общественных пастбищах, предоставляется на безвозмездной основе.

      В целях удовлетворения нужд населения по выпасу сельскохозяйственных животных личного подворья осуществляется резервирование пастбищ в соответствии со статьей 49-2 Земельного кодекса.

      Основанием для резервирования пастбищ является План по управлению пастбищами и их использованию (далее – План).

      Сноска. Пункт 14 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      15. План является нормативным правовым актом, утверждаемым местным представительным органом района, города областного значения на пять лет.

      Сноска. Пункт 15 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      16. План разрабатывается местным исполнительным органом района (кроме районов в городах), города областного значения совместно с акимами города районного значения, поселка, села, сельского округа и органами местного самоуправления на основании типового плана по управлению пастбищами и их использованию, утверждаемого уполномоченным органом в области управления и использования пастбищ в соответствии с подпунктом 4-1) статьи 6 Закона о пастбищах.

      Сноска. Пункт 16 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      17. Выпас сельскохозяйственных животных на пастбищах осуществляется в соответствии с Планами.

      18. Исключен приказом Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      19. Пастбища, расположенные на территории, непосредственно прилегающей к границам (чертам) населенных пунктов, находящиеся в государственной собственности, используются для удовлетворения нужд населения для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья.

      Поголовье сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, не обеспеченных пастбищами в пределах границ (черты) населенного пункта, перемещается на другие участки пастбищ, в том числе на отгонные пастбища, согласно Плану.

      Использование пастбищ, предназначенных для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья, в том числе отгонных пастбищ, осуществляется в соответствии с Планом. Вынесения отдельного решения акимов города районного значения, поселка, села, сельского округа и местного исполнительного органа района, города областного значения о предоставлении пастбищ не требуется.

      Сноска. Пункт 19 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      20. Выпас на пастбищах, указанных в части первой пункта 19 настоящих Типовых правил, других сельскохозяйственных животных допускается только при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ, утвержденных приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11064).

      При превышении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ в целях увеличения площадей пастбищ, предназначенных для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья, может осуществляться принудительное отчуждение для государственных нужд ранее предоставленных пастбищ в соответствии со статьями 84, 85, 86 и 87 Земельного кодекса и главой 6 Закона Республики Казахстан "О государственном имуществе".

      Сноска. Пункт 20 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      21. Поголовье сельскохозяйственных животных владельцев, не обеспеченных пастбищами в пределах города районного значения, поселка, села, сельского округа формируется по видам и половозрастным группам и направляется на отгонные пастбища согласно Плану.

      22. Исключен приказом Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Организация перегона при выпасе сельскохозяйственных животных

      23. Для перегона комплектуют стада, отары, табуны из здоровых сельскохозяйственных животных, одинаковых по возрасту, полу, упитанности. Численность поголовья сельскохозяйственных животных составляет: овец и коз 600-800 голов, крупного рогатого скота не более 250 голов, лошадей не более 200 голов, верблюдов не более 120 голов.

      Нормы отбора сельскохозяйственных животных, подлежащих перегону, указаны в приложении 1 к настоящим Типовым правилам.

      24. Нормы комплектования сельскохозяйственных животных в зависимости от вида, половозрастной группы и упитанности, подлежащих перегону указаны в приложении 2 к настоящим Типовым правилам.

      Нормы нагрузки на одно лицо, осуществляющего выпас сельскохозяйственных животных, указаны в приложении 3 к настоящим Типовым правилам.

      25. На всем пути перегона сельскохозяйственных животных не допускается смешивание групп.

      26. Перегону на отгонные пастбища подлежат все виды и группы сельскохозяйственных животных необеспеченные пастбищами в пределах населенных пунктов, за исключением маточного (дойного) поголовья (в том числе перед отелом, родами и неокрепших после отела, родов) и больных сельскохозяйственных животных (в том числе зараженных заразными болезнями), неокрепшего новорожденного молодняка, сельскохозяйственных животных, не прошедших обязательных ветеринарных процедур (в том числе вакцинации).

      27. Для перегона сельскохозяйственных животных проектируются скотопрогонные трассы (далее – скотопрогоны) временного (сезонного) пользования и долгосрочного пользования в соответствии со статьями 70 и 104 Земельного кодекса.

      Сноска. Пункт 27 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      28. Скотопрогоны определяются местным исполнительным органом районов (городов) и областей по согласованию с главными государственными ветеринарно-санитарными инспекторами соответствующих административно-территориальных единиц в соответствии с пунктом 3 статьи 21 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".

      Сноска. Пункт 28 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      29. Скотопрогоны размещаются с расчетом обслуживания ими наибольшей площади и создания удобной и кратчайшей связи пастбищ с местами стоянки, и водопоя сельскохозяйственных животных.

      30. При перегоне сельскохозяйственных животных на расстояния до 5 километров (далее – км), ширина скотопрогона составляет 50-70 метров, при количестве перегоняемого крупного рогатого скота 200-250 голов или 600-800 голов мелкого рогатого скота.

      Общая площадь скотопрогона не превышает 4-5 % всей обслуживаемой территории.

      31. При большой протяженности пути (если движение совершается в течение нескольких дней) через каждые 40-50 км скотопрогоны оборудуются пастбищными подкормочными площадками достаточной кормовой емкостью и через каждые 10-15 км обеспечиваются водопоем.

      В этих случаях ширина скотопрогона составляет от 200-300 до 1000 метров и более.

      32. Радиус водопоя сельскохозяйственных животных на равнинной местности пастбищ составляет:

      для крупного рогатого скота в степных и лесостепных зонах 2-4 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 4-6 км;

      для лошадей в степных и лесостепных зонах 4-5 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 5-7 км;

      для верблюдов в степных и лесостепных зонах 6-7 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 7-8 км;

      для овец и коз в степных и лесостепных зонах 2,5-4 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 3-6 км.

      Фактическое расстояние между колодцами по республике в среднем - 3,8 км.

Параграф 2. Организация выпаса сельскохозяйственных животных

      33. Местные исполнительные органы районов, города областного значения обеспечивают:

      1) реализацию Плана;

      2) осуществление разъяснительной работы среди владельцев сельскохозяйственных животных о проведении мероприятий по рациональному использованию пастбищ и представление ежегодного отчета об итогах его реализации местному представительному органу района, города областного значения.

      34. Акимы города районного значения, поселка, села, сельского округа перед началом пастбищного периода:

      обеспечивают:

      1) реализацию Плана и представляют ежегодный отчет о ходе его реализации органу местного самоуправления (сходу местного сообщества);

      2) осуществление разъяснительной работы среди владельцев сельскохозяйственных животных о проведении мероприятий по рациональному использованию пастбищ;

      3) совместно с органами местного самоуправления соблюдение предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

      4) организацию мест для временного содержания безнадзорных сельскохозяйственных животных;

      5) идентификацию сельскохозяйственных животных;

      определяют:

      6) места сбора сельскохозяйственных животных;

      7) маршруты прогона сельскохозяйственных животных внутри населенного пункта до места сбора стада, участков выпаса и обратно;

      8) участки для выпаса сельскохозяйственных животных на пастбищах вокруг населенных пунктов;

      9) маршруты перегона сельскохозяйственных животных необеспеченных пастбищами в пределах города районного значения, поселка, села, сельского округа на отгонные пастбища;

      10) участки для выпаса сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах по видам и половозрастным группам.

      Сноска. Пункт 34 с изменением, внесенным приказом Министра сельского хозяйства РК от 03.06.2024 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      35. Владельцы сельскохозяйственных животных, либо уполномоченные ими лица организуют:

      1) формирование групп сельскохозяйственных животных по видам и половозрастным группам;

      2) отбивку маточного (дойного) поголовья от остальных групп сельскохозяйственных животных;

      3) выпас сельскохозяйственных животных на пастбищах, расположенных в пределах территории поселков, сельских населенных пунктов и на отгонных пастбищах;

      4) сопровождение сельскохозяйственных животных при прогоне (перегоне) до места выпаса, выпасе и обратно;

      5) перегон групп сельскохозяйственных животных необеспеченных пастбищами в пределах населенных пунктов на отгонные пастбища.

      36. Нарушение утвержденных соответствующими местными представительными органами правил выпаса сельскохозяйственных животных влечет ответственность, предусмотренную законодательством Республики Казахстан.

      37. Правила выпаса сельскохозяйственных животных, разрабатываемые местными исполнительными органами на основании настоящих Типовых правил в зависимости от региональных особенностей, дополняются местными исполнительными органами иными положениями, не противоречащими законодательству Республики Казахстан.

  Приложение 1 к Типовым
правилам выпаса
сельскохозяйственных
животных

Норма отбора сельскохозяйственных животных, подлежащих перегону

Половозрастные группы

Количество животных, голов

Суточный перегон, километров

Крупный рогатый скот

Коровы с телятами
(на подсосе)

150-200

15-20

Телки (до 2 лет)

200-250

20-25

Бычки (до 2 лет)

200-250

20-25

Мелкий рогатый скот

Овцы с ягнятами,
Козы с козлятами

500-600

20-30

Молодняк одного года

600-800

30-40

Лошади

Кобылы с жеребятами

100-150

25-30

Молодняк 1,5-2 лет

150-200

35-40

Верблюды

Верблюды

100-120

40-50

  Приложение 2 к Типовым
правилам выпаса
сельскохозяйственных
животных

Нормы комплектования сельскохозяйственных животных в зависимости от вида, половозрастной группы и упитанности, подлежащих перегону

Половозрастные группы

Упитанность

Нижнесредняя, голов

Средняя, голов

Вышесредняя, голов

1

2

3

4

Крупный рогатый скот

Коровы с телятами
(на подсосе)

50-70

150-200

150-200

Телки (до 2 лет)

100-150

200-250

200-250

Бычки (до 2 лет)

100-150

200-250

200-250

Мелкий рогатый скот

Матки с ягнятами,
Козы с козлятами

400-500

500-600

500-600

Молодняк 1 года

400-500

600-700

600-800

Лошади

Кобылы с жеребятами
Молодняк 1,5-2 лет

50-70
80-100

100-150
120-150

150-200
150-200

Верблюды

Верблюды

30-60

60-90

90-120

  Приложение 3 к Типовым
правилам выпаса
сельскохозяйственных
животных

Нормы нагрузки на одно лицо, осуществляющего выпас сельскохозяйственных животных

Крупный рогатый скот, голов

Мелкий рогатый скот, голов

Лошади, голов

Верблюды, голов

до 150

до 500

до 100

до 100


Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың үлгілік қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 29 сәуірдегі № 145 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 30 сәуірде № 20540 болып тіркелді.

      "Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабы 1-тармағының 3-3) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Қоса беріліп отырған Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың үлгілік қағидалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

      2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оның Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрі
С. Омаров

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Ішкі істер министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Экология, геология және табиғи

      ресурстар министрлігі

  Қазақстан Республикасы
Ауыл шаруашылығы
министрінің
2020 жылғы 29 сәуірдегі
№ 145 бұйрығымен
бекітілген

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың үлгілік қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың үлгілік қағидалары (бұдан әрі – Үлгілік қағидалар) "Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 6-бабы 1-тармағының 3-3) тармақшасына сәйкес әзірленді және ауыл шаруашылығы жануарларын жаю тәртібін айқындайды.

      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2. Осы Үлгілік қағидалар негізінде және Заңның 7-бабы 4-тармағының 5-1) тармақшасына сәйкес аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары (әкімдіктер) ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын әзірлейді.

      3. Заңның 7-бабы 4-тармағының 12-14) тармақшасына сәйкес облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары осы Үлгілік қағидалар негізінде әзірленген ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын тиісті жергілікті өкілді органға бекітуге ұсынады.

      4. Осы Үлгілік қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

      1) ауыл шаруашылығы жануарлары - адам өсіретін, ауыл шаруашылығы өндірісіне тікелей қатысы бар жануарлардың барлық түрлері;

      2) ауыл шаруашылығы жануарларының иелері - меншік, шаруашылық жүргізу құқығындағы, жедел басқарудағы немесе басқа да заңды негізінде ауыл шаруашылығы жануарлары бар заңды немесе жеке тұлғалар;

      3) ауыл шаруашылығы жануарларын айдап өту (айдау) - ауыл шаруашылығы жануарларының тұрақты тұрған жерінен жаю орнына дейін және кері қарай жылжуы;

      4) ауыл шаруашылығы жануарларын жаю - ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер құрамындағы жер учаскелерінде, сондай-ақ жердің басқа санаттарының құрамындағы жер учаскелерінде адамның бақылауында болатын ауыл шаруашылығы жануарларының шөп және өзге де өсімдіктерді тұтыну процесі;

      5) ветеринариялық паспорт - уәкілетті орган белгілеген нысандағы құжат, онда: жануарларды есепке алу мақсатында жануардың иесі, түрі, жынысы, түсі, жасы (тyған күні), жеке нөмірі көрсетіледі;

      6) жайылымдар – ауыл шаруашылығы жануарларын жыл бойы немесе маусымдық жаю үшін берілетін және пайдаланылатын жер учаскелері. Жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю кезінде жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталған кезде жайылымдардың өнімділігі жайылатын ауыл шаруашылығы жануарларына жемшөп қажеттілігінен асатын жағдайларда жемшөп дайындау мақсатында шөп шабуға жол беріледі;

      6-1) көпшілік пайдаланатын жайылымдар – елді мекендердің іргелес аумағында орналасқан және мемлекет меншігіндегі, жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларының аналық мал басын жаю бойынша жергілікті халық мұқтажын қанағаттандыруға арналған жайылымдар;

      7) маусымдық жайылымдар - жыл мезгілдеріне және (немесе) пайдалану кезеңділігіне сәйкес қолайлы табиғи-климаттық жағдайларда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін пайдаланылатын жайылымдар;

      8) шалғайдағы жайылымдар - елді мекендерден алыстағы аумақтарда шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу үшін пайдаланылатын жайылымдар;

      9) жалпыға ортақ пайданалатын жерлер - алаңдар, көшелер, тротуарлар, өтпе жолдар, кондоминиум құрамына кірмеген үй жанындағы жер учаскесі, жолдар, жағалаулар, парктер, саябақтар, opмaн парктерi, бульварлар, су айдындары, жағажайлар, зираттар және басқа да халықтың мұқтажын қанағаттандыруға арналған өзге де объектiлер (су құбырлары, жылу құбырлары, тазарту құрылысжайлары және ортақ пайдаланылатын басқа да инженерлiк жүйелер, сондай-ақ ортақ пайдаланылатын жылу желілері мен инженерлік жүйелердің күзет аймақтары) алып жатқан және оларды орналастыруға арналған жерлер.

      Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю тәртібі

      5. Жеке және заңды тұлғаларға тиесілі ауыл шаруашылығы жануарлары меншік нысанына қарамастан есепке алуға және тіркеуге жатады.

      Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 7-1/68 бұйрығымен (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11127 болып тіркелген) бекітілген Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларына сәйкес әрбір тіркелген ауыл шаруашылығы жануарларына сәйкестендіру нөмірі беріледі. Ветеринариялық паспорт ауыл шаруашылығы жануарларына ұсақ малдарды, шошқаны қоспағанда жеке беріледі.

      Ұсақ малға (қойлар, ешкілер), шошқаларға ветеринариялық паспорт тобына (отарына) беріледі.

      Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қоршалған немесе қоршалмаған жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларының иелері не олар уәкілеттік берген адамдар жүзеге асырады.

      Табиғи-климаттық аймақтарға байланысты тәуліктің қараңғы және түнгі уақытында ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға бөлінген жайылымдар мен басқа да жер учаскелерінде ғана жол беріледі.

      Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю орнына дейін және кері қарай жылжуы, ал тәуліктің қараңғы және түнгі уақытында ұстау орнына дейін айдап өту (айдау) ауыл шаруашылығы жануарларының иелерінің немесе олардың уәкілетті адамдарының қадағалауымен жүзеге асырылады.

      6. Мыналарға:

      1) ауру ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға (оның ішінде жұқпалы ауруларды жұқтырған);

      2) міндетті ветеринариялық рәсімдерден өтпеген, оның ішінде егу және вакцинациялаудан өтпеген ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға;

      3) жалпыға ортақ пайдаланылатын жерлерде, темір және автомобиль жолдарына бөлінген белдеулерде, су қорғау белдеулері мен санитариялық қорғау аймақтарының шекарасында ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға;

      4) су қорғау аймақтарының шегінде жүктелім нормасынан асырып мал жаюға, су тоғандарының режимін нашарлататын мал тоғыту мен санитариялық өңдеуге және шаруашылық қызметінің басқа да түрлеріне;

      5) бірдейлендірілмеген ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға;

      6) ауыл шаруашылығы жануарларын жаю орнына дейін және кері қарай айдап өту (айдау), жаю, сондай-ақ ауыл шаруашылығы жануарлары иелерінің немесе олар уәкілеттік берген адамдардың қадағалауынсыз ауыл шаруашылығы жануарларының орнын ауыстыруға жол берілмейді.

      Бұл ретте, Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 99-бабының 2-тармағына сәйкес мемлекеттік орман қорына кіретін жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын ауыл шаруашылығы жануарлары иелерінің немесе олар уәкілеттік берген адамдардың қадағалауынсыз жаюға ерекше жағдайларда шалғайдағы, қол жеткізу қиын және халық аз қоныстанған аудандарда жүзеге асырылады. Осындай аудандардың тізбесін облыстың жергілікті атқарушы органының ұсынымы бойынша облыстың жергілікті өкілді органы бекітеді;

      7) ауыл шаруашылығы жануарларын теміржолдар арқылы және арнайы бөлінген жерлерден тыс, сондай-ақ тәуліктің қараңғы уақытында және жеткіліксіз көріну жағдайларында (әртүрлі деңгейлердегі мал айдаудан басқа);

      8) өзге жолдар болған кезде ауыл шаруашылығы жануарларын асфальт төселген және цементпен бетондалған жолдармен айдап өтуге;

      9) қоғамдық шомылатын орындарда, тоғандарда, субұрқақтарда, жалпыға ортақ пайдаланылатын су айдындарында және су жиналатын жерлерде ауыл шаруашылығы жануарларын суаруға жол берілмейді.

      Ауыл шаруашылығы жануарларын суару үшін Қазақстан Республикасының Су кодексіне сәйкес ортақ су пайдалану тәртібімен су объектілерінің ластануы мен қоқыстануын болдырмайтын суат алаңдары мен басқа да құрылғылары бар санитариялық қорғау аймақтарынан тыс су объектілерін пайдалануға жол беріледі.

      Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ауыл шаруашылығы жануарларын жаю тәртібі Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 12 қазандағы № 18-02/909 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12259 болып тіркелген) бекітілген Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде шөп шабу және мал жаю қағидаларына сәйкес айқындалады.

      Ескерту. 6-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      7. Қазақстан Республикасының табиғи-климаттық аймақтарына байланысты жаюдың басталу күні ауа температурасының Цельсий бойынша +10 градустан жоғары тұрақты кезеңіне орайластырылады.

      Әрбір маусымның (күндердің) жаю ұзақтығы нақты жылдың шарттарымен анықталады.

      8. Адамдардың қадағалауынсыз жүрген ауыл шаруашылығы жануарлары қараусыз жүрген жануарлар болып есептеледі және иесі анықталғанға дейін уақытша ұстау үшін қоражайларға айдауға жатады.

      Ұсталған қараусыз жүрген жануарларды ұстау, иелеріне қайтару тәртібі, сондай-ақ иелерінің жауапкершілігі Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 246-бабына сәйкес айқындалады.

      Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      9. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю және айдап өту жерлерін айқындау кезінде жануарлар дүниесі объектілерінің мекендеу ортасын және көбею жағдайларын, жануарлардың қоныс аудару жолдары мен шоғырлану орындарын сақтау жөніндегі іс-шаралар көзделеді және жүзеге асырылады, сондай-ақ "Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 17-бабының 1-тармағына сәйкес жабайы жануарлардың мекендеу ортасы ретінде ерекше құнды учаскелерге қол сұғылмаушылық қамтамасыз етіледі.

      Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 24.05.2023 № 196 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      10. Табиғи-климаттық аймақтарға байланысты республикада жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын маусымдық және жыл бойы бағу жүйесі қолданылады.

      Маусымдық жаю жүйесінде ауыл шаруашылығы жануарлары көктемде-жазда-күзде жайылымдарда, қыста-толыққанды азықтандыру арқылы қорада ұсталады.

      Жыл бойы жаю жүйесінде ауыл шаруашылығы жануарлары жыл бойы жайылымда болады.

      Қолайсыз ауа райы жағдайында мал шаруашылығы қора-жайлары пайдаланылады және тиісті азық қоры құрылады.

      11. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю кезінде жайылымдардың түрлік құрамын ескеріледі қажет, өйткені Қазақстандағы барлық жайылымдар маусымдық сипатта болады, сондықтан эфемерлік жайылымдар көктемде, бетегелі-астық тұқымды және таулы - жазда, ал эфемерлік-жусан жайылымдар көктемде де, күзде де пайдаланылуы мүмкін.

      12. Ауыл шаруашылығы жануарлары түрі мен өсімдік түріне байланысты жаюдың алдында оңтайлы биіктік табиғи жайылымдарда шөптің тиімді биіктігі 2-ден 6 сантиметрге (бұдан әрі - см) дейін және екпе жайылымдарда 10 см-ден жоғары болуы тиіс.

      13. Шөлейт жайылымдарын пайдалану коэффициенті 60 пайыздан (бұдан әрі - %) ; шөлейт және құрғақ далада - 65% аспауы тиіс. Таулы жайылымдарды 70% коэффициентпен, көктемгі эфемер өсімдіктері бар учаскелер сияқты пайдалануға болады.

      14. "Жайылымдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Жайылымдар туралы заң) 13-бабы 2-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген жайылымдар, оның ішінде көпшілік пайдаланатын жайылымдар жеке меншікке және жер пайдалануға берілмейді және жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін халық мұқтажына ғана пайдаланылады.

      Жайылымдар туралы заңның 15-бабы 4-тармағында көрсетілген жайылымдарды қоспағанда, шалғайдағы жайылымдар жеке және (немесе) заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасы Жер кодексінің (бұдан әрі – Жер кодексі) 43-1-бабында белгіленген тәртіппен беріледі.

      Мемлекеттік заңды тұлғалардың балансында тұрған және жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю бойынша халық мұқтажына арналған жайылымдарда, оның ішінде көпшілік пайдаланатын жайылымдарда орналасқан суландыру құрылыстарына қол жеткізу өтеусіз негізде беріледі.

      Жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю бойынша халық мұқтажын қанағаттандыру мақсатында Жер кодексінің 49-2-бабына сәйкес жайылымдарды резервке қою жүзеге асырылады.

      Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар (бұдан әрі – Жоспар) жайылымдарды резервке қою үшін негіз болып табылады.

      Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      15. Жоспар ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органы бес жылға бекітетін нормативтік құқықтық акті болып табылады.

      Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      16. Жоспарды ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімдерімен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп, Жайылымдар туралы заңның 6-бабы 4-1) тармақшасына сәйкес жайылымдарды басқару және пайдалану саласындағы уәкілетті орган бекітетін жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспардың негізінде әзірлейді.

      Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      17. Ауыл шаруашылығы жануарларын жайылымдарда жаю Жоспарға сәйкес жүзеге асырылады.

      18. Алып тасталды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      19. Елді мекендердің шекараларына (шектеріне) тікелей іргелес аумақта орналасқан, мемлекет меншігіндегі жайылымдар жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін халық мұқтажын қанағаттандыруға пайдаланылады.

      Елді мекеннің шекаралары (шектері) шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарлары мал басы Жоспарға сәйкес жайылымдардың басқа учаскелеріне, оның ішінде шалғайдағы жайылымдарға орны ауыстырылады.

      Жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған жайылымдарды, оның ішінде шалғайдағы жайылымдарды пайдалану Жоспарға сәйкес жүзеге асырылады. Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерінің және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының жайылымдар беру туралы жеке шешімін шығару талап етілмейді.

      Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      20. Осы Үлгілік қағидалардың 19-тармағының бірінші бөлігінде көрсетілген жайылымдарда басқа ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға "Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11064 болып тіркелген) бекітілген жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталған жағдайда ғана жол беріледі.

      Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормаларынан асып кеткен кезде жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған жайылымдардың алаңдарын ұлғайту мақсатында бұрын берілген жайылымдарды Жер кодексінің 84, 85, 86, және 87-баптарына және "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-тарауына сәйкес мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығару жүзеге асырылуы мүмкін.

      Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      21. Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ шегінде жайылымдармен қаматамасыз етілмеген иелерінің ауыл шаруашылығы жануарларының саны түрлері мен жыныстық-жас топтары бойынша қалыптастырылады және Жоспарға сәйкес шалғайдағы жайылымдарға жіберіледі.

      22. Алып тасталды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Ауыл шаруашылығы жануарларын айдауды ұйымдастыру

      23. Айдау үшін жасы, жынысы, қоңдылығы бірдей сау ауыл шаруашылығы жануарлардан үйірлер, отарлар, табындар жинақталады.

      Ауыл шаруашылығы жануарларының саны, оның ішінде қойлар мен ешкілер 600-800 басты, ірі қара мал 250 бастан аспайтын мөлшерді, жылқылар 200 бастан аспайтын мөлшерде, түйе 120 бастан аспайтын мөлшерді құрайды.

      Айдауға жататын жануарларды іріктеу нормалары осы Үлгілік қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген.

      24. Айдауға жататын жануарлардың түріне, жыныстық-жастық тобына және қоңдылығына қарай жинақтау нормалары осы Үлгілік қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген.

      Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды жүзеге асыратын бір адамға арналған жүктеме нормалары осы Үлгілік қағидаларға 3-қосымшада көрсетілген.

      25. Ауыл шаруашылығы жануарларын айдаудың барлық жолында ауыл шаруашылығы жануарларының топтарын араластыруға жол берілмейді.

      26. Аналық (сауын) мал басын (оның ішінде төлдеу, босану алдындағы төлдеуден, туудан кейін буыны бекімеген) және ауру ауыл шаруашылығы жануарларын (оның ішінде жұқпалы аурулар жұқтырған), буыны бекімеген жаңа туған төлді, міндетті ветеринариялық рәсімдерден (оның ішінде егу және вакцинациялаудан) өтпеген ауыл шаруашылығы жануарларын қоспағанда, елді мекендер шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген ауыл шаруашылығы жануарларының барлық түрлері мен топтары шалғайдағы жайылымдарға айдауға жатады.

      27. Ауыл шаруашылығы жануарларын айдау үшін Жер кодексінің 70 және 104-баптарына сәйкес уақытша (маусымдық) пайдаланылатын және ұзақ мерзімді пайдаланылатын мал айдау жолдары (бұдан әрі – мал айдау жолдары) жобаланады.

      Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      28. Мал айдау жолдарын аудандардың (қалалардың) және облыстардың жергілікті атқарушы органдары "Ветеринария туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы 3-тармағына сәйкес тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің бас мемлекеттік ветеринариялық-санитариялық инспекторларымен келісу бойынша айқындайды.

      Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      29. Мал айдайтын жолдар олардың ең үлкен ауданына қызмет көрсету және жайылымдардың мал тұратын және суару орындарымен қолайлы және қысқа байланысын құру есебімен орналастырылады.

      30. Ауыл шаруашылығы жануарларын 5 километрге (бұдан әрі - км) дейінгі қашықтыққа айдағанда, айдалатын ірі қара малдың саны 200-250 бас немесе ұсақ малдың саны 600-800 бас болған кезде мал айдалатын жердің ені 50-70 метрді құрайды.

      Мал айдайтын жолдың жалпы алаңы қызмет көрсетілетін барлық аумақтың 4-5%-ынан аспайды.

      31. Жолдың ұзындығы үлкен болған кезде (егер қозғалыс бірнеше күн ішінде жасалса) әрбір 40-50 км сайын мал айдайтын жолдар жеткілікті азықтық сыйымдылықтағы жайылымдық қоректендіру алаңдарымен жабдықталады және әрбір 10-15 км сайын суатпен қамтамасыз етіледі.

      Бұл жағдайларда мал айдайтын жолдың ені 200-300-ден 1000 метрге дейін және одан да көп алаңды құрайды.

      32. Жайылымның жазық жерінде ауыл шаруашылығы жануарларын суару радиусы:

      ірі қара мал үшін далалық және орманды дала аймақтарында 2-4 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 4-6 км,

      жылқылар үшін далалық және орманды дала аймақтарында 4-5 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 5-7 км,

      түйелер үшін далалық және орманды дала аймақтарында 6-7 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 7-8 км, қой мен ешкілер үшін далалық және орманды дала аймақтарында 2,5-4 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 3-6 км,

      Республика бойынша құдықтар арасындағы қашықтық орташа 3,8 км.

2-параграф. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды ұйымдастыру

      33. Аудандардың, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдары:

      1) Жоспардың іске асырылуын;

      2) ауыл шаруашылығы жануарларының иелері арасында жайылымдарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы түсіндіру жұмысын жүзеге асыру және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органына оны іске асыру қорытындылары туралы жыл сайынғы есепті ұсынуды қамтамасыз етеді.

      34. Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдері жайылымдық кезең басталудың алдында:

      1) Жоспардың іске асырылуын және жергілікті өзін-өзі басқару органына (жергілікті қоғамдастық жиынына) оны іске асыру барысы туралы жыл сайынғы есепті ұсынады;

      2) ауыл шаруашылығы жануарларының иелері арасында жайылымдарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы түсіндіру жұмысын жүзеге асыруды;

      3) жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормаларының сақталуын;

      4) қараусыз қалған ауыл шаруашылығы жануарларын уақытша ұстау орындарын ұйымдастыруды;

      5) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді қамтамасыз етеді;

      6) ауыл шаруашылығы жануарларын жиналатын орындарды;

      7) елді мекен ішіндегі ауыл шаруашылығы жануарларын табынды жиналатын орнына дейін, жайылатын учаскелерге дейін және кері айдау бағдарларды;

      8) елді мекендер айналасындағы жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған учаскелерді;

      9) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген ауыл шаруашылығы жануарларын шалғайдағы жайылымдарға айдау бағдарларын;

      10) шалғайдағы жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған жас топтары мен түрлері бойынша учаскелерін айқындайды.

      Ескерту. 34-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 03.06.2024 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      35. Ауыл шаруашылығы жануарларының иелері не олар уәкілеттілік берген адамдар:

      1) ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері мен жыныстық-жастық топтары бойынша топтарын қалыптастыруды;

      2) ауыл шаруашылығы жануарларының қалған топтарынан аналық (сауын) мал басын айыруды;

      3) кенттердің және ауылдық елді мекендердің аумағы шегінде және шалғайдағы орналасқан жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды;

      4) ауыл шаруашылығы жануарларын жаю, жаю орнына дейін және кері қарай айдау (айдау) кезінде сүйемелдеу;

      5) елді мекендер шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген ауыл шаруашылығы жануарлары топтарын шалғайдағы жайылымдарға айдауды ұйымдастырады.

      36. Тиісті жергілікті өкілді органдары бекіткен ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын бұзу Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған жауапкершілікке әкеп соғады.

      37. Осы Үлгілік қағидалардың негізінде жергілікті атқарушы органдар әзірлейтін ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидалары өңірлік ерекшеліктерге байланысты жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де ережелермен толықтырылады.

  Ауыл шаруашылығы
жануарларын жаюдың үлгілік
қағидаларына
1-қосымша

Айдауға жататын жануарларды іріктеу нормалары

Жыныстық-жастық топтары

Жануарлардың саны, бас

Тәуліктік айдау қашықтығы, километр

Ірі қара мал

Бұзаулы сиырлар
(емізулі)

150-200

15-20

Қашарлар (2 жасқа дейін)

200-250

20-25

Бұқашықтар (2 жасқа дейін)

200-250

20-25

Ұсақ мал

Қозылы қойлар,
Лақты ешкілер

500-600

20-30

Бір жылғы төл

600-800

30-40

Жылқылар

Құлынды биелер

100-150

25-30

1,5-2 жастағы төл

150-200

35-40

Түйелер

Түйелер

100-120

40-50

  Ауыл шаруашылығы
жануарларын жаюдың үлгілік
қағидаларына
2-қосымша

Айдауға жататын жануарлардың түріне, жыныстық-жастық тобына және қоңдылығына байланысты жинақтау нормалары

Жыныстық-жастық топтары

Қоңдылығы

Ортадан төмен, бас

Орташа, бас

Ортадан жоғары, бас

1

2

3

4

Ірі қара мал

Бұзаулы сиырлар
(емізілулі)

50-70

150-200

150-200

Қашарлар (2 жасқа дейін)

100-150

200-250

200-250

Бұқашықтар (2 жасқа дейін)

100-150

200-250

200-250

Ұсақ мал

Қозылы қойлар,
Лақты ешкілер

400-500

500-600

500-600

Бір жылғы төл

400-500

600-700

600-800

Жылқылар

Құлынды биелер

50-70
80-100

100-150
120-150

150-200
150-200

1,5-2 жастағы төл

30-60

60-90

90-120

Түйелер

Түйелер

30-60

60-90

90-120

  Ауыл шаруашылығы
жануарларын жаюдың үлгілік
қағидаларына
3-қосымша

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды жүзеге асыратын бір адамға арналған жүктеме нормалары

Ірі қара мал, бас

Ұсақ мал, бас

Жылқылар, бас

Түйелер, бас

150-ге дейін

500-ге дейін

100-ге дейін

100-ге дейін