О внесении изменений и дополнения в некоторые приказы Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан

Приказ Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 30 апреля 2021 года № 214. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 апреля 2021 года № 22674

      Примечание ИЗПИ!
Введение в действие приказа см. п. 4.

      ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. В приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 13 июня 2011 года № 362 "Об утверждении квалификационных требований к лицу для получения свидетельства авиационного персонала" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 7058) внести следующее изменение:

      Квалификационные требования к лицу для получения свидетельства авиационного персонала, утвержденные указанным приказом изложить в редакции согласно приложению 1 к настоящему приказу.

      2. В приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 28 сентября 2013 года № 764 "Об утверждении Типовых программ профессиональной подготовки авиационного персонала, участвующего в обеспечении безопасности полетов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8785) внести следующие изменения и дополнение:

      в Типовых программах профессиональной подготовки авиационного персонала, участвующего в обеспечении безопасности полетов, утвержденных указанным приказом:

      пункт 4 изложить в следующей редакции:

      "4. В настоящих Типовых программах используются следующие термины и определения:

      1) аварийное оборудование – оборудование, которое установлено или находится на борту воздушного судна (далее – ВС), для использования в аварийных и нештатных ситуациях, которые требуют незамедлительного принятия мер в целях обеспечения безопасности полетов и сохранения жизни всех находящихся на борту (подача кислорода в пассажирском салоне, топор, огнетушитель, дымозащитный кислородный капюшон, механический инструмент размыкания, аварийный трап);

      2) аварийные процедуры – процедуры, установленные эксплуатантом в руководстве по производству полетов и применяемые в нештатных и аварийных ситуациях. Нештатной называется ситуация, которая не является типичной или стандартной, ведет к отклонениям и создает угрозу аварийной ситуации;

      3) авиационный учебный центр (далее – АУЦ) – юридическое лицо, осуществляющее подготовку, переподготовку и поддержание профессионального уровня авиационного персонала;

      4) авиационный персонал – физические лица, имеющие специальную и (или) профессиональную подготовку, осуществляющие деятельность по выполнению и обеспечению полетов ВС, воздушных перевозок и авиационных работ, техническому обслуживанию (далее – ТО) ВС, организации и обслуживанию воздушного движения, управлению воздушным движением;

      5) возможности человека – способности человека и пределы его возможностей, влияющие на безопасность и эффективность авиационной деятельности;

      6) уполномоченный орган в сфере гражданской авиации (далее – уполномоченный орган) – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области использования воздушного пространства и деятельности гражданской и экспериментальной авиации;

      7) приборное время – время полета по приборам или время наземной тренировки по приборам;

      8) тяжелые воздушные суда:

      самолеты – ВС с максимальной взлетной массой равной и более 5700кг;

      вертолеты – ВС с максимальной взлетной массой равной и более 3180кг;

      9) аэростат – ВС легче воздуха, не приводимое в движение двигателем;

      10) реальное техническое обслуживание воздушных судов или вовлечение в реальное техническое обслуживание воздушных судов – работа специалиста на ВС, обладающего действующим свидетельством специалиста по ТО ВС и использование полномочий сертификационного разрешения и (или) реальное выполнение ТО, по крайней мере, на таком же типе ВС или группах систем ВС, определенных в индивидуальном сертификационном разрешении;

      11) привилегии специалиста по техническому обслуживаю воздушных судов (AML Holder Privileges) – ограниченные права и обязанности, официально предоставленные либо организацией ТО и ремонту авиационной техники (далее – РАТ) обладателю действующего свидетельства на основании записи в графе "Rating" типов ВС, двигателя и категории специалиста по ТО ВС, а также сертификационного разрешения на выполнение ТО ВС, либо в условиях, когда ТО ВС выполняется, а организация по ТО и РАТ не требуется – действующим свидетельством специалиста по ТО ВС и соответствующей записью в графе "Rating";

      12) вид воздушных судов – классификация ВС на основе установленных основных характеристик:

      самолет;

      вертолет;

      планер;

      свободный аэростат;

      ВС с системой увеличения подъемной силы;

      дирижабль;

      мотодельтаплан;

      автожир;

      13) воздушное судно – аппарат, поддерживаемый в атмосфере за счет его взаимодействия с воздухом, исключая взаимодействие с воздухом, отраженным от земной (водной) поверхности;

      14) техническое обслуживание воздушных судов – проведение работ, необходимых для обеспечения сохранения (поддержания) летной годности ВС, включая контрольно-восстановительные работы, проверки, замены, устранение дефектов, выполняемые как в отдельности, так и в сочетании, а также практическое осуществление модификации или ремонта, исключая выполнение предполетной инспекцией;

      15) командир воздушного судна под наблюдением – второй пилот, выполняющий под наблюдением командира ВС обязанности и функции командира ВС в соответствии с методикой наблюдения, приемлемой для уполномоченной организации;

      16) командир воздушного судна (далее – КВС) – пилот, назначенный эксплуатантом или, в случае авиации общего назначения, владельцем ВС выполнять обязанности командира и отвечать за безопасное выполнение полета;

      17) тип воздушных судов – все ВС одной и той же принципиальной конструкции, в том числе все их модификации, за исключением тех, которые приводят к изменению пилотажных или летных характеристик;

      18) обслуживание воздушного движения (далее – ОВД) – полетно-информационное обслуживание, аварийное оповещение, диспетчерское ОВД (районное диспетчерское обслуживание, диспетчерское обслуживание подхода и аэродромное диспетчерское обслуживание);

      19) система наблюдения обслуживания воздушного движения – общий термин, под которым в отдельности понимаются системы ADS-B, ПОРЛ, ВОРЛ или любая другая сопоставимая наземная система, позволяющие опознать ВС;

      20) обслуживание воздушного движения на основе наблюдения – термин, используемый в отношении одного из видов обслуживания, обеспечиваемого непосредственно с помощью системы наблюдения ОВД;

      21) подготовка по утвержденной программе – подготовка, осуществляемая под контролем и по специальной программе, утвержденной договаривающимся государством;

      22) утвержденная учебная (одобренная) организация – организация, утвержденная (одобренная) договаривающимся государством и функционирующая под его контролем для проведения подготовки по утвержденной программе;

      23) утвержденная (одобренная) организация по техническому обслуживанию – организация, утвержденная (одобренная) договаривающимся государством в соответствии с требованиями главы 8 "Техническое обслуживание самолетов";

      24) бортовое электронное оборудование – любое электронное устройство, включая его электрическую часть, предназначенное для использования на борту ВС, в том числе радиооборудование, система автоматического управления полетом и приборное оборудование;

      25) неразрушающий контроль (NDT) – метод контроля, используемый для контроля состояния материалов, компонентов и систем, применяемых на ВС, силовых установках, связанных с ними системах и компонентах, в целях проверки состояния этих изделий и выявления дефектов без повреждения подвергающихся контролю изделий;

      26) квалификация – сочетание умений, знаний и установок, требуемых для выполнения задачи на предписанном уровне;

      27) квалификационная отметка – запись, сделанная в свидетельстве или имеющая к нему отношение документе, являющимся его частью, в которой указываются особые условия, права или ограничения, относящиеся к этому свидетельству;

      28) квалификационный блок – дискретная функция, состоящая из ряда квалификационных элементов;

      29) квалификационный тест – демонстрация теоретических знаний и практических навыков для получения (подтверждения, продления срока действия) свидетельства или квалификационной отметки;

      30) квалификационный элемент – действие, представляющее собой задачу, которая имеет инициирующее событие и завершающее событие, четко определяющие ее границы, и наблюдаемый результат;

      31) воздушное судно, сертифицированное для полетов с одним пилотом – тип ВС, которое по решению государства регистрации, принятому во время сертификации, допущено к эксплуатации с летным экипажем минимального состава, а именно одним пилотом;

      32) комбинированное обучение – проведение профессиональной подготовки путем совмещения различных форм обучения;

      33) методика, содействующая подготовке – активный метод подготовки, в котором используются эффективный опрос, внимательное выслушивание и без оценочный подход, и который особенно эффективен в развитии навыков и отношения к делу, оказывает помощь стажерам в получении более глубоких знаний и выработке своих собственных решений, что приводит к более высокому уровню понимания, запоминания учебного материала и заинтересованности;

      34) цель подготовки – четкая формулировка, состоящая из трех частей: желаемые показатели эффективности или что слушатель предположительно умеет делать по окончанию срока подготовки (или по окончании тех или иных конкретных этапов подготовки); стандарт эффективности, который достигается для подтверждения уровня квалификации слушателя; условия, в которых слушатель демонстрирует свою квалификацию;

      35) самостоятельный налет – время полета, в течение которого пилот-курсант является единственным лицом на борту ВС;

      36) дирижабль – летательный аппарат, который легче воздуха, приводимый в движение двигателем;

      37) второй пилот – лицо, имеющий свидетельство пилота, который выполняет любые функции пилота, кроме функций КВС, исключение составляет пилот, находящийся на борту ВС исключительно с целью прохождения летной подготовки;

      38) экзаменатор (оценщик) – физическое лицо, обладающее соответствующей квалификацией, уполномоченное и назначенное уполномоченной организацией проводить оценку теоретических знаний и (или) практических навыков авиационного персонала, специалистов с целью выдачи или продления свидетельств или внесения квалификационных отметок или допуска к самостоятельной деятельности;

      39) условия – все, что считается особой средой, в которой будет демонстрироваться эффективность;

      40) время наземной тренировки по приборам – время, в течение которого пилот отрабатывает на земле имитируемый полет по приборам на тренажерном устройстве имитации полета;

      41) член кабинного экипажа – лицо, относящееся к авиационному персоналу, которое в интересах безопасности и в целях обслуживания пассажиров и (или) перевозки грузов выполняет обязанности на борту ВС, поручаемые ему эксплуатантом или КВС, но не являющееся членом летного экипажа;

      42) профессиональная подготовка (обучение) – первоначальная подготовка, переподготовка и поддержание профессионального уровня;

      43) поддержание профессионального уровня – процесс обучения авиационного персонала, целью которого является обновление профессиональных знаний, навыков и умений с целью соответствия квалификационным требованиям;

      44) комплексное обучение – проведение профессиональной подготовки путем единовременной реализации всей программы обучения за установленный период;

      45) комплексный курс подготовки пилотов коммерческой авиации – подготовка пилотов в рамках одного непрерывного курса обучения до уровня квалификации, необходимого для выдачи свидетельства пилота коммерческой авиации (далее – CPL);

      46) модульный курс подготовки пилотов коммерческой авиации – подготовка пилотов в рамках конечного этапа курса обучения до уровня квалификации, необходимого для выдачи свидетельства CPL и (или) квалификационной отметки о праве выполнения полетов по приборам;

      47) коммерческая воздушная перевозка - деятельность юридических лиц по перевозке пассажиров, багажа, грузов и почтовых отправлений гражданскими воздушными судами за плату или по найму в соответствии с договором воздушной перевозки;

      48) воздушное судно с системой увеличения подъемной силы – ВС тяжелее воздуха, способное выполнять вертикальный взлет, вертикальную посадку и полет на малой скорости, что в основном обеспечивается приводимой в действие двигателем механизацией крыла или тягой двигателя, используемых для создания подъемной силы на этих режимах полета, а также не вращающимися аэродинамическими поверхностями, создающими подъемную силу при выполнении горизонтального полета;

      49) удостоверить годность к полетам (допустить ВС или компонент к эксплуатации) – выдать удостоверение (сертификат) о том, что ВС или его части соответствуют действующим нормам летной годности после выполнения технического обслуживания ВС или его частей;

      50) диспетчер обслуживания воздушного движения с квалификационной отметкой в свидетельстве – диспетчер ОВД, имеющий свидетельство и действительные квалификационные отметки, соответствующие осуществляемым им правам;

      51) придание силы (свидетельству) – действие, в результате которого договаривающееся государство вместо выдачи собственного свидетельства признает свидетельство, выданное другим договаривающимся государствам, в качестве равноценного его собственному свидетельству;

      52) переподготовка – процесс обучения специалистов отрасли гражданской авиации, направленный на изучение авиационной техники, приобретение новых (дополнительных) профессиональных знаний, навыков умений;

      53) ошибка – действие или бездействие члена эксплуатационного персонала, которое приводит к отступлению от намерений или ожиданий организации или этого члена эксплуатационного персонала;

      54) контроль ошибок – процесс обнаружения ошибок и реагирования на них с помощью контрмер, которые уменьшают или устраняют последствия ошибок и снижают вероятность дальнейших ошибок или нежелательных состояний;

      55) угроза – события или ошибки, которые происходят вне сферы компетенции члена эксплуатационного персонала, повышают сложность эксплуатации и которыми необходимо управлять для поддержания допустимого уровня безопасности;

      56) контроль факторов угрозы – процесс обнаружения угроз и реагирования на них с помощью контрмер, которые уменьшают или устраняют последствия угроз и снижают вероятность ошибок или нежелательных состояний;

      57) оборудование для обеспечения безопасности – оборудование, которое установлено или находится на борту ВС, для постоянного использования в целях обеспечения безопасности полетов и всех лиц, находящихся на борту (ремни безопасности, инструкции по безопасности, демонстрационный комплект);

      58) дистанционное обучение – обучение, осуществляемое при взаимодействии педагога и обучающихся на расстоянии, в том числе с применением информационно-коммуникационных технологий и телекоммуникационных средств;

      59) время полета по приборам – время, в течение которого пилот управляет воздушным судном в полете исключительно по показаниям приборов без использования внешних ориентиров;

      60) полет по маршруту – полет между точкой вылета и точкой прибытия, следующий по предварительно запланированному маршруту, с использованием стандартных навигационных процедур;

      61) участок маршрута – полет, включающий такие этапы как: взлет, отправление в маршрут, крейсерский режим в течение не менее чем 15 минут, прибытие, заход на посадку и приземление;

      62) модульное обучение – метод непрерывного образования, использующий поэтапную систему подготовки кадров, в которой каждый этап (модуль) представляет собой законченный цикл с рейтинговой системой контроля и оценки полученных знаний и умений;

      63) инструктор – лицо, осуществляющее непосредственную деятельность по профессиональной подготовке и проверке навыков у авиационного персонала в соответствии со своей квалификацией;

      64) налет с инструктором – полетное время, в течение которого какое-либо лицо проходит летную подготовку на борту ВС с пилотом инструктором, имеющим соответствующее свидетельство;

      65) соотнесенное с критериями тестирование – тестирование, при котором результаты оценки сравниваются с объективным стандартом (а не с данными других оценок);

      66) воздушное судно, для эксплуатации которого требуется второй пилот – тип ВС, как определено в сертификате типа или сертификате эксплуатанта;

      67) планер – ВС, которое тяжелее воздуха, не приводимое в движение двигателем, подъемная сила которого создается в основном за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

      68) свидетельство (сертификат) допуска к эксплуатации (Certificate Release to Service (далее – CRS) – разрешение к эксплуатации ВС, выданное специалистом после выполнения работ по ТО ВС или его компонентов с целью подтверждения его летной годности. Сертификат допуска к эксплуатации реализуется через личную подпись специалиста или постановку индивидуального штампа, выданного организацией по ТО и РАТ специалисту в записи по поддержанию летной годности ВС или компонента;

      69) практическая стажировка (On the Job Training (далее – OJT) – практическая стажировка на ВС, проводимая в условиях организации по ТО и РАТ и только ее специалистами на ВС (супервайзерами и оценщиками практической стажировки) с целью получения кандидатом 1-ой отметки типа ВС в новой для специалиста категории ("В2", "В3" (только для самолета Ан-2)) и подкатегории ("В1.1", "В1.2", "В1.3", "В1.4") в графу "Rating" свидетельства специалиста ТО ВС;

      70) система контроля качества – документально оформленные организационные процедуры и принципы, внутренний аудит этих принципов и процедур, обзор системы управления и выдача рекомендаций по повышению качества;

      71) сертифицирующий персонал – персонал, ответственный за выдачу сертификата допуска к эксплуатации после выполнения технического обслуживания ВС или компонента;

      72) сертификационные требования – требования к авиационным учебным центрам, предъявляемые с целью установления соответствия организации, содержания, уровня и качества подготовки авиационного персонала принятым стандартам;

      73) сертификационное разрешение (Certification Company Authorisation, CCA) – разрешение, выданное организацией ГА специалисту на право осуществления определенной деятельности в объемах полномочий, разрешенных индивидуально. В условиях организации по ТО и РАТ сертификационное разрешение выдается сертифицирующему персоналу, не сертифицирующему персоналу, персоналу, проводящему обучение и оценку; в условиях авиационного учебного центра – инструкторскому и экзаменующему персоналу, аттестующему персоналу (оценщикам). Сертификационное разрешение выдается индивидуально и распечатывается на отдельном бланке;

      74) сессия – период времени, в течение которого кандидат сдает экзамен, не превышающий 10 последовательных календарных дней;

      75) стандартные процедуры или стандартные рабочие процедуры эксплуатанта (Standard Operating Procedures (далее – SOP)) – процедуры, которые установлены эксплуатантом в руководстве по производству полетов для выполнения стандартных действий на борту (например, предполетный инструктаж кабинного экипажа, проверки пассажирского салона ВС перед полетом, инструктаж пассажиров, приведение в безопасное положение кухонных помещений, туалетных комнат и пассажирского салона ВС, мониторинг пассажирского салона ВС во время полета);

      76) зачет – признание альтернативного средства или полученной ранее квалификации;

      77) стажировка – обучение на рабочем месте под руководством лица, обеспечивающего обучение, в целях практического овладения специальностью, адаптации к объектам обслуживания и управления, а также быстрого ориентирования на рабочем месте и освоения новых приемов работы;

      78) теоретическая подготовка – этап процесса профессиональной подготовки, при прохождении которого обучаемый приобретает специальные теоретические знания, а также поддерживает и совершенствует их в соответствии с утвержденными программами обучения;

      79) подписание свидетельства о техническом обслуживании (выдача сертификата допуска к эксплуатации CRS) – удостоверение того, что работа по ТО ВС или компонента выполнена удовлетворительно в соответствии с применимыми в этом случае стандартами летной годности, в подтверждение чего выдается свидетельство о техническом обслуживании (сертификат допуска к эксплуатации CRS);

      80) критерии эффективности – простое, поддающееся оценке изложение требуемого результата квалификационного элемента и описание критериев, используемых для определения того, достигнут ли требуемый уровень эффективности;

      81) тренажерная подготовка – этап процесса профессиональной подготовки авиационного персонала, при прохождении которого обучаемый приобретает, поддерживает и совершенствует практические навыки и умения с помощью имитирующих устройств, утвержденных уполномоченной организацией в сфере гражданской авиации (далее – уполномоченная организация);

      82) ночь – период темного времени суток между солнечными явлениями, наступлением темноты и рассветом (концом вечерних гражданских сумерек и началом утренних гражданских сумерек);

      83) вертолет – ВС тяжелее воздуха, которое поддерживается в полете в основном за счет реакций воздуха с одним или несколькими несущими винтами, вращаемыми силовой установкой вокруг осей, находящихся примерно в вертикальном положении;

      84) самолет – ВС, тяжелее воздуха, приводимое в движение силовой установкой, подъемная сила которого в полете создается в основном за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

      85) летная подготовка – этап процесса профессиональной подготовки членов летного экипажа, при прохождении которого обучаемый приобретает и совершенствует практические навыки и умения выполнения полета;

      86) тренажерное устройство имитации полета – любой из следующих трех видов устройств, с помощью которого на земле имитируются условия полета:

      тренажер, имитирующий условия полета, который обеспечивает точное воспроизведение кабины экипажа определенного типа ВС, позволяющее имитировать реальные функции механической, электрической, электронной и других бортовых систем управления, обычную для членов летного экипажа обстановку и летные характеристики данного типа ВС;

      тренажер для отработки техники пилотирования, который обеспечивает реальное воспроизведение обстановки в кабине экипажа и имитирует показания приборов, простые функции механической, электрической, электронной и других бортовых систем, а также летно-технические характеристики ВС определенного класса;

      тренажер для основной подготовки к полетам по приборам, который оборудован соответствующими приборами и который имитирует обстановку в кабине экипажа, аналогичную обстановке во время полета ВС по приборам;

      87) пилотировать – манипулировать органами управления ВС в течение полетного времени;

      88) тренажер для отработки техники пилотирования – смотреть тренажерное устройство имитации полета;

      89) летное умение (мастерство) – постоянное принятие правильных решений с использованием глубоких знаний, навыков и установок для выполнения целей полета;

      90) план полета – определенные сведения о намеченном полете или части полета ВС, представляемые пилотом, экипажем или эксплуатантом органам обслуживания воздушного движения (или) управления воздушным движением;

      91) время полета:

      для самолетов, автожиров, мотодельтапланов и ВС с системой увеличения подъемной силы - общее время с момента начала движения ВС с целью взлета до момента его остановки по окончании полета;

      для вертолетов – общее время с момента начала вращения лопастей несущих винтов c целью взлета до момента полной остановки вертолета по окончании полета и прекращения вращения несущих лопастей;

      для дирижаблей – общее время с момента, когда дирижабль освобождается от мачты для целей взлета до момента, когда дирижабль окончательно останавливается после завершения полета и закрепляется на мачте;

      для планеров – общее время нахождения в полете на буксире или без буксира с момента, когда планер начинает разбег по земле в процессе взлета, до момента, когда планер останавливается после завершения полета;

      для аэростатов – общее время с момента, когда гондола отрывается от земли для целей взлета, до момента, когда она окончательно останавливается после завершения полета;

      92) тренажер, имитирующий условия полета – смотреть тренажерное устройство имитации полета;

      93) член летного экипажа – лицо, относящееся к авиационному персоналу, имеющее действующее свидетельство авиационного персонала, на которого возложены обязанности, связанные с управлением воздушным судном в течение полетного времени;

      94) типовые программы – программы, обеспечивающие единообразный подход к профессиональной подготовке, являющихся основой для авиационных учебных центров и организаций гражданской авиации в разработке собственных учебных программ, отражающих особенности направлений, специальностей и их деятельности;

      95) нештатные ситуации – ряд обстоятельств, которые не возникают систематически или часто, серьезные и неожиданные, необязательно приводящие к возникновению опасности или серьезного риска, но требующие немедленного реагирования;

      96) оптимизация работы экипажа (Crew Resource Management (далее – CRM) – или управление возможностями экипажа – методика обучения персонала в таких сферах деятельности, в которых человеческая ошибка создает угрозу катастрофы. CRM акцентируется не на технических знаниях, а на взаимоотношении членов команды или экипажа в одной кабине, включая лидерство и принятие решений;

      97) Crowd Control (термин на английском языке) – управление массами;

      98) PICUS (аббревиатура на английском языке) КВС под наблюдением – второй пилот, выполняющий функции и обязанности в качестве КВС под наблюдением. Время PICUS фиксируется в летной книжке второго пилота, удостоверяется подписью инструктора и засчитывается в общий налет в качестве КВС;

      99) Protective Breathing Equipment (термин на английском языке) – дымозащитный капюшон (далее – PBE);

      100) SPIC (аббревиатура на английском языке) – студент-командир ВС –студент-пилот во время учебного полета осуществляет функции КВС, в то время, как летный инструктор только наблюдает за ходом полета, не участвуя в управлении ВС. Время SPIC фиксируется в летной книжке студента пилота, удостоверяется подписью инструктора и засчитывается в общий налет в качестве КВС.".

      заголовок параграфа 2 главы 1 изложить в следующей редакции:

      "Параграф 2. Программы профессиональной подготовки с использованием дистанционного обучения";

      пункты 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 и 17 изложить в следующей редакции:

      "9. Основная цель дистанционного обучения – предоставление обучающимся возможности освоения программ профессиональной подготовки самостоятельно, посредством применения информационно-коммуникационных технологий и телекоммуникационных средств, взаимодействуя с руководящим, инструкторским и вспомогательным персоналом удаленно. Организация, контролирующая подготовку персонала с использованием программного обеспечения СВТ (Computer Based Training), обеспечивает качество подготовки обучаемых, соответствие программ обучения требованиям настоящих Типовых программ.

      10. Дистанционное обучение используется для проведения учебных, лабораторных и практических занятий (за исключением тренажерной подготовки, переподготовки на новый тип ВС, освоения новой техники и технологий), практик (за исключением производственной и летной практик), текущего контроля и промежуточной аттестации обучающихся.

      11. Использование дистанционного обучения совмещается с обучением в классе, включая текущий контроль, промежуточную и итоговую проверку полученных знаний. При этом соотношение объема проведенных учебных, лабораторных и практических занятий с использованием дистанционного обучения или путем непосредственного взаимодействия с обучающимся определяется либо АУЦ, либо организациями гражданской авиации по тем видам профессиональной подготовки, которые им разрешены к обучению.

      12. Применение принципов дистанционного обучения раскрывается в программах профессиональной подготовке организаций гражданкой авиации.

      13. Дистанционное обучение используется при наличии руководящего, инструкторского и вспомогательного персонала, имеющего соответствующую подготовку, и специально оборудованных помещений, позволяющих реализовывать программы профессиональной подготовки с использованием дистанционного обучения.

      14. При применении дистанционного обучения обеспечивается учебно-методическая помощь обучающимся, в том числе в форме консультаций с использованием информационно-коммуникационных технологий и телекоммуникационных средств.

      15. Для организации учебного процесса по дистанционному обучению требуется наличие:

      1) образовательного портала со страницами, содержащими учебно-методическую и организационно-административную информацию для обучающихся;

      2) оборудования, имеющего выход в телекоммуникационную сеть (интернет, спутниковое телевидение);

      3) мультимедийных классов и электронных читальных залов (при необходимости);

      4) содержания учебного курса;

      5) тестирующего комплекса или специальных программ.

      16. Для осуществления учебного процесса по дистанционному обучению:

      1) организуют обучение инструкторов, экзаменаторов и служб по реализации дистанционного обучения;

      2) создают условия инструкторскому составу для разработки и обновления образовательных ресурсов;

      3) организуют и проводят консультации дистанционно с применением информационно-коммуникационных технологий;

      4) организуют обратную связь дистанционно с применением информационно-коммуникационных технологий;

      5) организуют обратную связь с обучающимися в режиме "Off-line" (занятие, обмен информацией внутри системы с доступом в систему ее пользователям в любое удобное для них время);

      6) контролируют учебные достижения обучающихся дистанционно с применением информационно-коммуникационных технологий;

      7) идентифицируют личность каждого обучающегося посредством системы аутентификации.

      17. Для обеспечения обучаемых учебно-методическими материалами необходимо иметь электронные учебно-методические комплексы по всем дисциплинам (курсам) учебного плана, реализуемых с использованием дистанционного обучения.";

      заголовок главы 3 изложить в следующей редакции:

      "Глава 3. Программа первоначальной подготовки пилотов сверхлегких ВС на автожире - Ultra Light Aircraft Pilot Licenсe – ULAPL(AG)";

      пункт 34 изложить в следующей редакции:

      "34. Авиационный учебный центр, при разработке Программы подготовки на конкретном типе автожирa увеличивает объем учебных часов и количество дисциплин, если это обосновано требованиями повышения безопасности полетов. Тематика дисциплин по теоретической подготовке пилотов сверхлегких ВС на автожире приведены в приложении 3 к настоящим Типовым программам.";

      заголовок главы 4 изложить в следующей редакции:

      "Глава 4. Программа первоначальной подготовки пилотов планера – Glider Pilot Licence – GPL";

      пункт 50 изложить в следующей редакции:

      "50. Претендент на получение GPL имеет налет не менее 15 часов летной подготовки на планерах, в том числе, по меньшей мере:

      1) 10 часов с летным инструктором на планере, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам;

      2) 2 часа самостоятельного налета;

      3) 45 стартов и посадок;

      4) 1 самостоятельный полет по маршруту протяженностью не менее 50 км или 1 полет с летным инструктором по маршруту протяженностью не менее 100 км.";

      заголовок главы 5 изложить в следующей редакции:

      "Глава 5. Программа первоначальной подготовки пилотов свободного аэростата – Free Ballon Pilot Licence – FBPL";

      пункт 54 изложить в следующей редакции:

      "54. Авиационный учебный центр, при разработке Программы подготовки пилотов на свободном аэростате – FBPL, увеличивает объем учебных часов и количество дисциплин, если это обосновано требованиями безопасности полетов. Тематика дисциплин по теоретической подготовке пилотов свободного аэростата приведены в приложении 5 к настоящим Типовым программам.";

      пункты 60 и 61 изложить в следующей редакции:

      "60. Претендент на FBPL налетал не менее 16 часов летной подготовки на свободных аэростатах, в том числе, по меньшей мере:

      1) 12 часов налета с летным инструктором;

      2) 10 наполнений и 20 стартов и посадок;

      3) 1 самостоятельный полет с минимальным временем не менее 30 минут.

      61. Программа летной подготовки FBPL учитывает принципы управления угрозами и ошибками и включает:

      1) предполетную подготовку, включая расчет загрузки, инструктаж о воздушной и метеорологической обстановке в районе полетов, предполетную подготовку и обслуживание оболочки;

      2) инструктаж экипажа и пассажиров;

      3) заполнение оболочки горячим воздухом и управление скоплением людей;

      4) управление аэростатом с использованием внешних визуальных ориентиров;

      5) выполнение взлета в разных условиях ветра;

      6) подход на малых и больших высотах;

      7) посадка в разных условиях приземного ветра;

      8) полеты по маршруту с использованием визуальных ориентиров, счислением пути и применением цифровых навигационных устройств;

      9) действия в особых случаях полета, включая имитацию неисправности оборудования аэростата;

      10) соблюдение правил воздушного движения, процедур связи и фразеологии;

      11) избежание природоохранных территорий и конфликтных отношений с владельцами земельных участков.";

      пункт 413 изложить в следующей редакции:

      "413. Специальная подготовка специалистов по АНИ осуществляется в следующих случаях:

      1) ввода в эксплуатацию новых автоматизированных систем обработки аэронавигационной информации (программного обеспечения по обеспечению АНИ, систем картографии и дизайна воздушного пространства/летных процедур);

      2) обновления или установки дополнительных модулей автоматизированных систем обработки аэронавигационной информации (программного обеспечения по обеспечению АНИ, систем картографии и дизайна воздушного пространства/летных процедур);

      3) других случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации.";

      дополнить пунктом 413-1 следующего содержания:

      "413-1. В случаях изменения требований законодательства Республики Казахстан об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации, стандартов и рекомендуемой практики ИКАО, регламентирующих деятельность служб аэронавигационной информации, руководителями структурных подразделений AIS обеспечивается ознакомление специалистов АНИ с указанными изменениями.";

      приложения 2, 3, 4 и 5 к указанным Типовым программам изложить в редакции согласно приложениям 2, 3, 4 и 5 к настоящему приказу.

      2. Комитету гражданской авиации Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении шестидесяти календарный дней после дня его первого официального опубликования, за исключением абзаца второго подпункта 3) пункта 2 и пункта 42 Квалификационных требований к лицу для получения свидетельства авиационного персонала, которые вводятся в действие с 3 ноября 2022 года.

      Министр индустрии и инфраструктурного развития
Республики Казахстан
Б. Атамкулов

  приложение 1 к приказу
Министра индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан
от 30 апреля 2021 года № 214
  Утверждены приказом
Министра транспорта и коммуникаций
Республики Казахстан
от 13 июля 2011 года № 362

Квалификационные требования к лицу для получения свидетельства авиационного персонала

Глава 1. Общие положения

      1. Настоящие Квалификационные требования к лицу для получения свидетельства авиационного персонала (далее – Квалификационные требования) разработаны в соответствии с пунктом 5 статьи 54 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации", со стандартами и рекомендуемой практикой Международной организации гражданской авиации (далее – ИКАО) (Приложение 1 к Конвенции о международной гражданской авиации "Выдача свидетельств авиационному персоналу").

      2. Настоящие квалификационные требования определяют требования к следующему авиационному персоналу:

      1) члены летного экипажа:

      пилот сверхлегкого воздушного судна (мотодельтаплан, автожир, дирижабль, воздушное судно с системой увеличения подъемной силы);

      пилот легкого воздушного судна (самолет, вертолет);

      частный пилот (самолет, вертолет, дирижабль, воздушное судно с системой увеличения подъемной силы);

      пилот коммерческой авиации (самолет, вертолет, дирижабль, воздушное судно с системой увеличения подъемной силы);

      пилот многочленного экипажа (самолет);

      линейный пилот (самолет, вертолет, воздушное судно с системой увеличения подъемной силы);

      пилот свободного аэростата;

      пилот планера;

      2) члены летного экипажа, отличные от пилотов:

      штурман;

      бортинженер (бортмеханик);

      бортрадист;

      3) другой авиационный персонал:

      внешний пилот (самолет, дирижабль, планер, винтокрыл, воздушное судно с системой увеличения подъемной силы или свободный аэростат);

      диспетчер обслуживания воздушного движения (далее – диспетчер ОВД);

      персонал по техническому обслуживанию воздушных судов далее – персонал по ТО ВС);

      персонал по техническому обслуживанию легких и сверхлегких воздушных судов;

      сотрудник по обеспечению полетов или полетный диспетчер;

      оператор авиационной станции.

      3. Выполнение функций члена экипажа воздушных судов, а также внешнего пилота, диспетчера ОВД, персонала по ТО ВС, персонала по техническому обслуживанию легких и сверхлегких воздушных судов, сотрудника по обеспечению полетов или полетного диспетчера и оператора авиационной станции осуществляется лицом, отвечающим настоящим Квалификационным требованиям и имеющим действующее свидетельство авиационного персонала (далее – свидетельство) с соответствующими квалификационными отметками.

      Личные дела авиационного персонала, содержащие документы, их копии и записи, подтверждающие соответствие настоящим Квалификационным требованиям, хранятся в организациях гражданской авиаций и в уполномоченной организации в сфере гражданской авиации (далее – уполномоченная организация) и передаются в установленном законодательством порядке в архив уполномоченной организации по истечении 5 лет с момента окончания срока действия свидетельства.

      4. Основные определения и термины, используемые в настоящих Квалификационных требованиях:

      1) авиационный учебный центр (далее – АУЦ) – юридическое лицо, осуществляющее подготовку, переподготовку и поддержание профессионального уровня авиационного персонала;

      2) организация по техническому обслуживанию и ремонту авиационной техники (далее – ТО и РАТ) – юридическое лицо, осуществляющее техническое обслуживание и (или) ремонт авиационной техники и имеющее действующий сертификат организации по техническому обслуживанию и ремонту авиационной техники;

      3) автожир – винтокрылое воздушное судно тяжелее воздуха, поддерживаемое в полете подъемной силой свободновращающегося в режиме авторотации несущего винта;

      4) возможности человека – способности человека и пределы его возможностей, влияющие на безопасность и эффективность авиационной деятельности;

      5) уполномоченный орган в сфере гражданской авиации (далее – уполномоченный орган) – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области использования воздушного пространства и деятельности гражданской и экспериментальной авиации;

      6) уполномоченная организация в сфере гражданской авиации (далее – уполномоченная организация) – акционерное общество со стопроцентным участием государства в уставном капитале, осуществляющее деятельность, направленную на обеспечение устойчивого развития отрасли гражданской авиации Республики Казахстан, безопасности полетов и авиационной безопасности;

      7) организация гражданской авиации (далее – организация ГА) – юридическое лицо, осуществляющее деятельность в сфере гражданской авиации;

      8) специальная отметка – дополнительная запись, сделанная в свидетельстве, в которой указываются особые условия, права или ограничения, включая отметку об уровне владения языком, и другая информация, относящиеся к этому свидетельству;

      9) время наземной тренировки по приборам – время, в течение которого пилот отрабатывает на земле имитируемый полет по приборам на тренажерном устройстве имитации полета;

      10) время полета (налет) по приборам – время, в течение которого пилот пилотирует воздушное судно исключительно по приборам без использования внешних ориентиров;

      11) приборное время – время полета по приборам или время наземной тренировки по приборам;

      12) вид воздушных судов – классификация воздушных судов на основе установленных основных характеристик:

      самолет;

      вертолет;

      планер;

      свободный аэростат;

      воздушное судно с системой увеличения подъемной силы;

      дирижабль;

      мотодельтаплан;

      автожир;

      13) воздушное судно (далее – ВС) – аппарат, поддерживаемый в атмосфере за счет его взаимодействия с воздухом, исключая взаимодействие с воздухом, отраженным от земной (водной) поверхности;

      14) командир воздушного судна (далее – КВС) – пилот, назначенный эксплуатантом или, в случае авиации общего назначения, владельцем воздушного судна выполнять обязанности командира и отвечать за безопасное выполнение полета;

      15) командир воздушного судна под наблюдением – второй пилот, выполняющий под наблюдением КВС обязанности и функции КВС в соответствии с методикой наблюдения, для уполномоченной организации;

      16) подготовка по утвержденной программе – подготовка, осуществляемая под контролем и по специальной программе, утвержденной договаривающимся государством;

      17) бортовое электронное оборудование – любое электронное устройство, включая его электрическую часть, предназначенное для использования на борту воздушного судна, в том числе радиооборудование, система автоматического управления полетом и приборное оборудование;

      18) квалификация – сочетание умений, знаний и установок, требуемых для выполнения задачи на предписанном уровне;

      19) квалификационная отметка – запись, сделанная в свидетельстве или имеющем к нему отношение документе, являющимся его частью, в которой указываются особые условия, права или ограничения, относящиеся к этому свидетельству;

      20) воздушное судно, сертифицированное для полетов с одним пилотом – тип воздушного судна, которое по решению государства регистрации, принятому во время сертификации, допущено к эксплуатации с летным экипажем минимального состава, а именно одним пилотом;

      21) дирижабль – летательный аппарат, который легче воздуха, приводимый в движение двигателем;

      22) второй пилот – лицо, имеющий свидетельство пилота, который выполняет любые функции пилота, кроме функций командира воздушного судна; исключение составляет пилот, находящийся на борту воздушного судна исключительно с целью прохождения летной подготовки;

      23) экзаменатор (оценщик) – физическое лицо, обладающее соответствующей квалификацией, уполномоченное и назначенное уполномоченной организацией проводить оценку теоретических знаний и (или) практических навыков авиационного персонала, специалистов с целью выдачи или продления свидетельств или внесения квалификационных отметок или допуска к самостоятельной деятельности;

      24) свободный аэростат – летательный аппарат легче воздуха, использующий для полета подъемную силу заключенного в оболочке газа или нагретого воздуха с плотностью меньшей, чем плотность окружающего воздуха;

      25) коммерческая воздушная перевозка – деятельность юридических лиц по перевозке пассажиров, багажа, грузов и почтовых отправлений гражданскими воздушными судами за плату или по найму в соответствии с договором воздушной перевозки;

      26) воздушное судно с системой увеличения подъемной силы – воздушное судно тяжелее воздуха, способное выполнять вертикальный взлет, вертикальную посадку и полет на малой скорости, что в основном обеспечивается приводимой в действие двигателем механизацией крыла или тягой двигателя, используемых для создания подъемной силы на этих режимах полета, а также не вращающимися аэродинамическими поверхностями, создающими подъемную силу при выполнении горизонтального полета;

      27) диспетчер обслуживания воздушного движения с квалификационной отметкой в свидетельстве – диспетчер ОВД, имеющий свидетельство и действительные квалификационные отметки, соответствующие осуществляемым им правам;

      28) ошибка – действие или бездействие члена эксплуатационного персонала, которое приводит к отступлению от намерений или ожиданий организации ГА или этого члена эксплуатационного персонала;

      29) контроль ошибок – процесс обнаружения ошибок и реагирования на них с помощью контрмер, которые уменьшают или устраняют последствия ошибок и снижают вероятность ошибок или нежелательных состояний;

      30) угроза – события или ошибки, которые происходят вне сферы компетенции члена эксплуатационного персонала, повышают сложность эксплуатации и которыми необходимо управлять для поддержания допустимого уровня безопасности;

      31) контроль факторов угрозы – процесс обнаружения угроз и реагирования на них с помощью контрмер, которые уменьшают или устраняют последствия угроз и снижают вероятность ошибок или нежелательных состояний;

      32) медицинское заключение – документ, подтверждающий соответствие его обладателя требованиям, предъявляемым к годности по состоянию здоровья;

      33) мотодельтаплан – моторное сверхлегкое воздушное судно с гибким крылом и балансирным управлением;

      34) инструктор – лицо, осуществляющее непосредственную деятельность по профессиональной подготовке и тестирование навыков авиационного персонала в соответствии со своей квалификацией;

      35) налет с инструктором – полетное время, в течение которого какое-либо лицо проходит летную подготовку на борту воздушного судна с пилотом инструктором, имеющим соответствующее свидетельство;

      36) самостоятельный налет – время полета, в течение которого студент-пилот является единственным лицом на борту воздушного судна;

      37) воздушное судно, для эксплуатации, которого требуется второй пилот – тип воздушного судна, как определено в сертификате типа или сертификате эксплуатанта;

      38) беспилотный летательный аппарат – воздушное судно, выполняющее полет без пилота (экипажа) на борту и управляемое в полете автоматически, оператором с пункта управления или сочетанием указанных способов;

      39) пилотировать – манипулировать органами управления воздушного судна в течение полетного времени;

      40) планер – воздушное судно тяжелее воздуха, не приводимое в движение силовой установкой, подъемная сила которого создается за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

      41) внешний пилот – лицо, которому поручено эксплуатантом выполнять необходимые обязанности по выполнению полета дистанционно пилотируемого воздушного судна и которое манипулирует соответствующими органами управления полетом в течение времени полета;

      42) ночь – период времени между концом вечерних гражданских сумерек и началом утренних гражданских сумерек;

      43) вертолет – воздушное судно тяжелее воздуха, которое поддерживается в полете в основном за счет реакций воздуха с одним или несколькими несущими винтами, вращаемыми силовой установкой вокруг осей, находящихся примерно в вертикальном положении;

      44) самолет – воздушное судно тяжелее воздуха, приводимое в движение силовой установкой, подъемная сила которого в полете создается в основном за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

      45) тренажерное устройство имитации полета (далее – тренажер) – любой из следующих трех видов устройств, с помощью которого на земле имитируются условия полета:

      тренажер, имитирующий условия полета, который обеспечивает точное воспроизведение кабины экипажа определенного типа воздушного судна, позволяющее имитировать реальные функции механической, электрической, электронной и других бортовых систем управления, обычную для членов летного экипажа обстановку и летные характеристики данного типа ВС;

      тренажер для отработки техники пилотирования, который обеспечивает реальное воспроизведение обстановки в кабине экипажа и имитирует показания приборов, простые функции механической, электрической, электронной и других бортовых систем, а также летно-технические характеристики ВС определенного класса;

      тренажер для основной подготовки к полетам по приборам, который оборудован соответствующими приборами и который имитирует обстановку в кабине экипажа, аналогичную обстановке во время полета ВС по приборам;

      46) план полета – определенные сведения о намеченном полете или части полета воздушного судна, представляемые пилотом, экипажем или эксплуатантом органам обслуживания воздушного движения и (или) управления воздушным движением;

      47) ситуация в полете:

      сложная – особая ситуация, характеризующаяся заметным повышением психофизиологической нагрузки на экипаж ВС или ухудшением характеристик устойчивости, управляемости, летных характеристик или выходом одного или нескольких параметров полета за эксплуатационные ограничения, но без достижения предельных ограничений и расчетных условий полета;

      особая – авиационное событие, возникновение которого связано с воздействием неблагоприятных факторов или их сочетания на любом из этапов полета, приводящее к снижению уровня безопасности полетов;

      аварийная – особая ситуация, характеризующаяся значительным повышением психофизиологической нагрузки на экипаж ВС, ухудшением летных характеристик, устойчивости, управляемости и приводящая к достижению (превышению) предельных ограничений и расчетных условий полета;

      48) время полета:

      для самолетов, автожиров, мотодельтапланов и воздушных судов с системой увеличения подъемной силы – общее время с момента начала движения воздушных судов с целью взлета до момента его остановки по окончании полета;

      для вертолетов – общее время с момента начала вращения лопастей несущих винтов c целью взлета до момента полной остановки вертолета по окончании полета и прекращения вращения несущих лопастей;

      для дирижаблей – общее время с момента, когда дирижабль освобождается от мачты для целей взлета до момента, когда дирижабль окончательно останавливается после завершения полета и закрепляется на мачте;

      для планеров – общее время нахождения в полете на буксире или без буксира с момента, когда планер начинает разбег по земле в процессе взлета, до момента, когда планер останавливается после завершения полета;

      для аэростатов – общее время с момента, когда гондола отрывается от земли для целей взлета, до момента, когда она окончательно останавливается после завершения полета;

      49) летное мастерство – постоянное принятие и осуществление правильных решений по управлению ВС с использованием знаний, навыков и умений для достижения целей полета;

      50) член летного экипажа – лицо, относящееся к авиационному персоналу, имеющее действующее свидетельство авиационного персонала, на которого возложены обязанности, связанные с управлением воздушным судном в течение полетного времени.

Глава 2. Квалификационные требования к пилоту сверхлегкого воздушного судна

Параграф 1. Общие квалификационные требования к пилоту сверхлегкого воздушного судна на мотодельтаплане, автожире, дирижабле и воздушном судне с системой увеличения подъемной силы

      5. Кандидату на получение свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна - мотодельтаплана, автожира, дирижабля и воздушного судна с системой увеличения подъемной силы предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинского заключение класса легкой и сверхлегкой авиации.

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами профессиональной подготовки авиационного персонала, участвующего в обеспечении безопасности полетов, утвержденными приказом Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 28 сентября 2013 года № 764 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8785) (далее – Типовые программы), в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 100 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательства Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся выполнения полетов пилотом сверхлегкого воздушного судна, обладателя свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна, ОВД, а также практика его применения;

      принципы эксплуатации и работы силовых установок, систем и приборного оборудования;

      эксплуатационные ограничения;

      соответствующие эксплуатационные данные из руководства по летной эксплуатации или другого содержащего эту информацию документа;

      для дирижаблей - физические характеристики и практическое применение используемых газов, принципы эксплуатации и работы газовых установок, систем и приборного оборудования;

      влияние загрузки и распределения массы на летные характеристики, расчет массы и центровки;

      использование и практическое применение взлетных, посадочных и других летно-технических характеристик, приведенных в эксплуатационной документации;

      предполетная подготовка и планирование полета по маршруту при выполнении полетов по правилам визуальных полетов (далее – ПВП), подготовка и заполнение планов полета ОВД, требования законодательства Республики Казахстан, стандартов и рекомендуемой практики ИКАО, касающихся ОВД, порядка донесений о местоположении, порядка установки высотомера, выполнение полетов в районах с интенсивным движением;

      порядок донесений о местоположении, выполнения полетов в районах с интенсивным воздушным движением;

      организация воздушного движения;

      возможности человека, включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      применение основ авиационной метеорологии и Правил метеорологического обеспечения гражданской авиации, утвержденных приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 14 июня 2017 года № 345 зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15358) (далее – Правила метеорологического обеспечения), измерение высоты, опасные метеорологические условия;

      методы выявления опасных метеоусловий;

      для дирижабля – основные метеорологические явления и аэросиноптические процессы, влияние метеорологических элементов на выполнение полета дирижабля;

      практические аспекты аэронавигации и методы счисления пути, пользование аэронавигационными картами;

      использование аэронавигационной документации, авиационных кодов и сокращений;

      применение методов контроля факторов угрозы и ошибок в эксплуатационной обстановке;

      порядок установки высотомера;

      использование аэронавигационной документации: сборник аэронавигационной информации, существенные изменения в аэронавигационной обстановке, авиационные коды и сокращения;

      соответствующие меры предосторожности и действия в аварийной обстановке, включая действия, предпринимаемые с целью обхода опасных метеоусловий, турбулентности в спутном следе от ВС и других опасных для полета явлений;

      порядок действий в аварийной обстановке и используемые сигналы, методы и меры предотвращения столкновений;

      для дирижабля – распознавание режима быстрого спуска из-за утечки газа и выход из него;

      требования законодательства Республики Казахстан, стандартов и рекомендуемой практики ИКАО, касающихся обеспечения безопасности при полетах в визуальных метеорологических условиях;

      основы и принципы полета;

      Правила фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения, утвержденных приказом исполняющего обязанности Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 15 октября 2010 года № 454 "Об утверждении Правил фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6635) (далее – Правила фразеологии радиообмена) применительно к полетам по ПВП, действия при отказе связи;

      процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание сверхлегкого воздушного судна, ремонт, ведение технической документации;

      основные виды авиационных горюче – смазочных материалов, специальных жидкостей и газов, применяемых в эксплуатации;

      4) опыт эксплуатации в следующих областях:

      предполетная подготовка, включая сборку и осмотр ВС;

      технические приемы и процедуры, применяемые при используемом методе старта, включая соответствующие ограничения воздушной скорости, порядок действия в аварийной обстановке и используемые сигналы;

      полеты по схемам движения, методы и меры, применяемые для предотвращения столкновений;

      полет в эксплуатационном диапазоне режимов полета;

      распознавание начального и развившегося сваливания и вывод из него и из крутого снижения по спирали;

      запуски, заходы на посадку и посадки в нормальных условиях и при боковом ветре;

      полеты по маршруту с помощью визуальных ориентиров и методов счисления пути;

      порядок действий в аварийной обстановке.

Параграф 2. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота сверхлегкого воздушного судна на мотодельтаплане

      6. Кандидату на получение свидетельства пилота воздушного судна с квалификационной отметкой о виде ВС "мотодельтаплан" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 20 часов, в том числе:

      10 часов с инструктором на мотодельтаплане, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам, из них не менее 25 подлетов на высотах 3, 15, 30 и 50 метров и 40 посадок с задросселированным двигателем;

      1 час полета на критически малых воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии сваливания, предупреждение складывания крыла;

      6 часов самостоятельного налета, из них не менее 2 часов самостоятельных полетов по маршрутам протяженностью не менее 40 километров (далее – км);

      2) эксплуатационный опыт, в качестве пилота мотодельтаплана в следующих областях:

      предполетная подготовка, включая сборку и осмотр мотодельтаплана;

      распознавание, анализ и контроль факторов угроз и ошибок;

      принятие правильных решений на основе оценки ситуации в полете и владения летными умениями, с обеспечением приемлемого уровня;

      безопасности полетов в нормальном полете, при возникновении сложных, особых и аварийных ситуаций;

      соблюдение ограничений воздушной скорости, порядка действий в аварийной обстановке;

      выполнение полетов по схемам движения, методы и меры, применяемые для предотвращения столкновений;

      управление мотодельтапланом по маршруту с помощью внешних визуальных ориентиров;

      выполнение полета в эксплуатационном диапазоне режимов полета;

      распознавание начального и развившегося сваливания и вывод из него, складывания крыла и других опасных режимах полета;

      предотвращение выхода на опасные режимы полета;

      взлеты и посадки в различных условиях (боковой ветер, с задросселированным двигателем, ограниченная взлетно-посадочная полоса);

      выполнение полетов по маршруту с помощью визуальных ориентиров и методов счисления пути;

      порядок действий в аварийной обстановке;

      полеты на критически минимальных и максимальных воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии сваливания крыла.

Параграф 3. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота сверхлегкого воздушного судна на автожире

      7. Кандидату на получение свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна с квалификационной отметкой о виде ВС "автожир" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 25 часов в ходе летной подготовки на автожире, в том числе:

      15 часов с инструктором на автожире, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам, из них не менее 10 посадок с задросселированным двигателем;

      1 час полетов на критически малых воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии замедления оборотов ротора.

      2 часа полета по маршруту протяженностью не менее 100 км с одной посадкой до полной остановки на другом аэродроме, отличающийся от аэродрома вылета;

      6 часов самостоятельного налета, из них не менее 3 часов самостоятельных полетов по маршрутам, в том числе 1 полет по маршруту протяженностью не менее 100 км с одной посадкой до полной остановки на другом аэродроме, не являющимся аэродромом вылета;

      2) эксплуатационный опыт, в качестве пилота легкого воздушного судна на автожире в следующих областях:

      предполетная подготовка, включая сборку и осмотр автожира;

      распознавание, анализ и контроль факторов угроз и ошибок;

      принятие правильных решений на основе оценки ситуации в полете и владения летными умениями, с обеспечением приемлемого уровня безопасности полетов в нормальном полете, и в случаях возникновении сложных, особых и аварийных ситуаций;

      соблюдение ограничений воздушной скорости, порядка действий в аварийной обстановке;

      выполнение полетов по схемам движения, методы и меры, применяемые для предотвращения столкновений;

      управление автожиром по маршруту с помощью внешних визуальных ориентиров;

      выполнение полета в эксплуатационном диапазоне режимов полета;

      распознавание начального и развившегося сваливания и вывод из него, при падении оборотов ротора, складывании крыла и других опасных режимах полета;

      предотвращение выхода на опасные режимы полета;

      взлеты и посадки в различных условиях (боковой ветер, с задросселированным двигателем, ограниченная взлетно-посадочная полоса);

      выполнение полетов по маршруту с помощью визуальных ориентиров и методов счисления пути;

      порядок действий в аварийной обстановке;

      полеты на критически минимальных и максимальных воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии замедления оборотов ротора.

Параграф 4. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота сверхлегкого воздушного судна на дирижабле

      8. Кандидат на получение свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна с квалификационной отметкой о виде ВС "дирижабль" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 25 часов в качестве пилота на дирижаблях, в том числе:

      3 часа учебного полета по маршруту на дирижабле, включая полет по маршруту общей протяженностью не менее 45 км;

      выполнение 5 взлетов и 5 посадок до полной остановки на аэродроме, включая выполнение перед каждой посадкой полета по установленной схеме движения в зоне аэродрома;

      3 часа полета по приборам;

      5 часов полета в качестве пилота, выполняющего функции КВС под контролем КВС;

      2) эксплуатационный опыт, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчеты массы и центровки, осмотр и обслуживание дирижаблей;

      выполнение маневров по наземным ориентирам;

      аэродромное движение и полеты по схемам движения, правила и меры предосторожности, связанные с предотвращением столкновений;

      методы и процедуры выполнения взлета, включая соответствующие ограничения, порядок действий в аварийной обстановке и используемые сигналы;

      управление дирижаблем по внешним визуальным ориентирам;

      взлеты, посадки и уход на второй круг;

      техника взлета в максимальном режиме (с учетом пролета препятствий);

      полет только по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости;

      навигация, полет по маршруту с помощью визуальных ориентиров, счисления пути и радионавигационных средств;

      порядок действий в аварийной обстановке (распознавание утечек), включая имитацию отказов оборудования дирижабля;

      Правила фразеологии радиообмена.

Параграф 5. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота сверхлегкого воздушного судна на воздушном судне с системой увеличения подъемной силы

      9. Кандидату на получение свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна с квалификационной отметкой о виде ВС "с системой увеличения подъемной силы" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 25 часов в ходе летной подготовки на воздушном судне с системой увеличения подъемной силы, из них:

      15 часов с инструктором на воздушном судне с системой увеличения подъемной силы, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам, из них не менее 10 посадок;

      1 час полетов на критически малых воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии замедления оборотов ротора.

      3 часа полета по маршруту протяженностью не менее 100 км с одной посадкой до полной остановки на другом аэродроме, отличающийся от аэродрома вылета;

      6 часов самостоятельного налета, из них не менее 3 часов самостоятельных полетов по маршрутам, в том числе 1 полет по маршруту протяженностью не менее 100 км с одной посадкой до полной остановки на другом аэродроме, не являющимся аэродромом вылета;

      2) эксплуатационный опыт, в качестве пилота легкого воздушного судна на воздушном судне с системой увеличения подъемной силы в следующих областях:

      предполетная подготовка, включая сборку и осмотр воздушного судна с системой увеличения подъемной силы;

      распознавание, анализ и контроль факторов угроз и ошибок;

      принятие правильных решений на основе оценки ситуации в полете и владения летными умениями, с обеспечением приемлемого уровня безопасности полетов в нормальном полете, при и в случаях возникновении сложных, особых и аварийных ситуаций;

      соблюдение ограничений воздушной скорости, порядка действий в аварийной обстановке;

      выполнение полетов по схемам движения, методы и меры, применяемые для предотвращения столкновений;

      управление воздушным судном с системой увеличения подъемной силы по маршруту с помощью внешних визуальных ориентиров;

      выполнения полета в эксплуатационном диапазоне режимов полета;

      предотвращение выхода на опасные режимы полета;

      взлеты и посадки в различных условиях (боковой ветер, ограниченная взлетно-посадочная полоса);

      выполнение полетов по маршруту с помощью визуальных ориентиров и методов счисления пути;

      порядок действий в аварийной обстановке;

      полеты на критически минимальных и максимальных воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии замедления оборотов ротора.

Глава 3. Квалификационные требования к пилоту легкого воздушного судна (самолет, вертолет)

      10. Кандидату на получение свидетельства пилота легкого воздушного судна на самолете предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) минимальный возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение класса легкой и сверхлегкой авиации;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 100 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательства Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся выполнения полетов пилотом сверхлегкого воздушного судна, обладателя свидетельства пилота легкого воздушного судна, ОВД, а также практика его применения;

      принципы эксплуатации и работы силовых установок, систем и приборного оборудования;

      эксплуатационные ограничения;

      соответствующие эксплуатационные данные из руководства по летной эксплуатации или другого содержащего эту информацию документа;

      влияние загрузки и распределения массы на летные характеристики, расчет массы и центровки;

      использование и практическое применение взлетных, посадочных и других летно-технических характеристик, приведенных в эксплуатационной документации;

      предполетное подготовка и планирование полета по маршруту при выполнении полетов по ПВП, подготовка и заполнение планов полета ОВД, соответствующие требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся ОВД, порядка донесений о местоположении, порядка установки высотомера, выполнение полетов в районах с интенсивным движением;

      порядок донесений о местоположении, выполнения полетов в районах с интенсивным воздушным движением;

      организация воздушного движения;

      возможности человека, включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      применение основ авиационной метеорологии и Правил метеорологического обеспечения, измерение высоты, опасные метеорологические условия;

      методы выявления опасных метеоусловий;

      практические аспекты аэронавигации и методы счисления пути, пользование аэронавигационными картами;

      использование аэронавигационной документации, авиационных кодов и сокращений;

      применение методов контроля факторов угрозы и ошибок в эксплуатационной обстановке;

      порядок установки высотомера;

      использование аэронавигационной документации: сборник аэронавигационной информации, существенные изменения в аэронавигационной обстановке, авиационные коды и сокращения;

      соответствующие меры предосторожности и действия в аварийной обстановке, включая действия, предпринимаемые с целью обхода опасных метеоусловий, турбулентности в спутном следе от ВС и других опасных для полета явлений;

      порядок действий в аварийной обстановке и используемые сигналы, методы и меры предотвращения столкновений;

      требования законодательства Республики Казахстан, стандартов и рекомендуемой практики ИКАО, касающихся обеспечения безопасности при полетах в визуальных метеорологических условиях;

      основы и принципы полета;

      Правила фразеологии радиообмена применительно к полетам по ПВП, действия при отказе связи;

      процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание сверхлегкого воздушного судна, ремонт, ведение технической документации;

      основные виды авиационных горюче – смазочных материалов, специальных жидкостей и газов, применяемых в эксплуатации;

      4) налет не менее 40 часов летной подготовки на самолетах, в том числе:

      25 часов с инструктором на самолете, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам;

      1,5 часа по приборам, включая выполнение разворота на 180º в горизонтальной плоскости на самолете, оборудованном соответствующими приборами;

      1,5 часа на критически малых воздушных скоростях, опознание и вывод из начальной и развившейся стадии сваливания, предупреждение попадания в штопор;

      2 полета по маршрутам, в том числе один полет по маршруту протяженностью не менее 270 км с посадками до полной остановки на 2 различных аэродромах, не являющихся аэродромом вылета;

      5) самостоятельный налет не менее 10 часов, из них:

      5 часов по кругу и в зону;

      2 полета по маршрутам, в том числе 1 (один) полет по маршруту протяженностью не менее 270 км с посадками до полной остановки на 2 различных аэродромах, не являющихся аэродромом вылета;

      6) эксплуатационный опыт, в следующих областях:

      распознавать, анализировать и контролировать факторы угрозы и ошибок;

      управлять ВС в пределах ограничений его характеристик;

      управлять ВС по приборам, включая выполнение разворота на 180º в горизонтальной плоскости;

      плавно и точно выполнять все маневры;

      принимать своевременные решения и квалифицированно осуществлять контроль в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      постоянно осуществлять управление ВС таким образом, чтобы обеспечить точное выполнение схемы полета или маневра.

      11. Кандидату на получение свидетельства пилота легкого воздушного судна на вертолете предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 45 часов летной подготовки на вертолетах, из которых засчитывается не более 5 часов налета на сертифицированном тренажере, в том числе, не менее:

      25 часов с пилотом - инструктором на вертолете с двойным управлением;

      10 часов самостоятельного налета на вертолетах под руководством пилота-инструктора, включая 5 часов самостоятельного налета по маршруту, при этом один полет по маршруту протяженностью не менее 180 км с посадками в двух различных пунктах;

      3 часа налета по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости;

      35 часов налета с пилотом - инструктором на вертолете, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам;

      2) эксплуатационный опыт на уровне требований, предъявляемых к пилоту легкого воздушного судна на вертолете, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчет массы и центровки, осмотр и обслуживание вертолета;

      аэродромное движение и полеты по схеме движения, методы и меры предотвращения столкновений;

      управление вертолетом с помощью внешних визуальных ориентиров;

      вывод на начальном этапе из режима проваливания при работающих двигателях;

      методы вывода из режима малых оборотов винта в пределах нормального диапазона оборотов двигателя;

      маневрирование на земле и опробование двигателя; висение; взлеты и посадки - в нормальных условиях, с попутным ветром и с площадок с уклоном;

      взлеты и посадки с минимальной потребной тягой; техника взлета и посадки в максимальном режиме;

      полет только по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости;

      производство полетов с площадок ограниченных размеров; быстрые остановки;

      полеты по маршруту с помощью визуальных ориентиров, методов счисления пути и, при их наличии, радионавигационных средств, включая, по крайней мере, часовой полет;

      действия в аварийной обстановке, включая имитацию неисправностей бортового оборудования; заход на посадку в режиме авторотации;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, согласно Правил фразеологии радиообмена.

Глава 4. Квалификационные требования к частному пилоту

Параграф 1. Общие квалификационные требования, к частному пилоту самолета, вертолета, дирижабля и воздушного судна с системой увеличения подъемной силы

      12. Кандидату на получение свидетельства частного пилота на самолете, вертолете, дирижабле или воздушном судне с системой увеличения подъемной силы предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 2 класса;

      3) прохождение теоретического курса, разработанного в соответствии с Типовыми программами в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 100 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся выполнения полетов частным пилотом, обладателя свидетельства частного пилота, ОВД, а также практика его применения;

      принципы эксплуатации и работы двигателей, систем и приборного оборудования;

      эксплуатационные ограничения соответствующего вида ВС и двигателей, соответствующие эксплуатационные данные из руководства по летной эксплуатации ВС или другого содержащего эту информацию документа;

      для вертолетов: трансмиссия (силовой привод);

      влияние загрузки и распределения массы на летные характеристики, расчет массы и центровки;

      использование и практическое применение параметров взлетных, посадочных и других характеристик;

      предполетное планирование и планирование полета по маршруту при выполнении полетов по ПВП, подготовка и заполнение планов полета ОВД, соответствующие требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся ОВД, порядка донесений о местоположении, порядка установки высотомера, выполнение полетов в районах с интенсивным движением;

      возможности человека, включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      применение основ авиационной метеорологии и Правил метеорологического обеспечения, измерение высоты, опасные метеорологические условия;

      практические аспекты аэронавигации и методы счисления пути, пользование аэронавигационными картами;

      применение методов контроля факторов угрозы и ошибок в эксплуатационной обстановке;

      порядок установки высотомера;

      использование аэронавигационной документации: сборник аэронавигационной информации, существенные изменения в аэронавигационной обстановке, авиационные коды и сокращения;

      соответствующие меры предосторожности и действия в аварийной обстановке, включая действия, предпринимаемые с целью обхода опасных метеоусловий, турбулентности в следе и других опасных для полета явлений;

      в случае вертолетов: проваливание при работающих двигателях, земной резонанс, срыв на отступающей лопасти, динамичный боковой крен и другие опасные при эксплуатации ситуации; требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся обеспечения безопасности при полетах в визуальных метеорологических условиях;

      основы полета;

      Правила фразеологии радиообмена применительно к полетам по ПВП, действия при отказе связи;

      4) способность выполнять в качестве КВС соответствующего вида полеты и маневры, со степенью компетенции, соответствующей правам, предоставляемым частным пилотам, а также умение:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      управлять воздушным судном в пределах его ограничений;

      плавно и точно выполнять все маневры;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять контроль и наблюдение в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      постоянно осуществлять управление воздушным судном таким образом, чтобы обеспечить успешное выполнение схемы полета или маневра.

      13. Для осуществления полетов в ночное время или по приборам кандидат на получение свидетельства частного пилота проходит обучение на воздушном судне соответствующего вида с двойным управлением с пилотом-инструктором, по выполнению полетов в ночное время или по приборам, включающее взлеты, посадки и навигацию.

Параграф 2. Квалификационные требования к частному пилоту самолета

      14. Кандидат на получение свидетельства частного пилота с квалификационной отметкой о виде ВС "самолет" имеет:

      1) налет в качестве пилота самолета в ходе прохождения курса подготовки по утвержденной программе не менее 45 часов, из который засчитывается не более 5 часов налета на сертифицированном тренажере, в том числе, не менее:

      25 часов налета с пилотом-инструктором на самолете с двойным управлением, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам;

      3 часа налета по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости;

      10 часов самостоятельного налета на самолетах под руководством пилота-инструктора в соответствии с запрашиваемой квалификационной отметкой, включая 5 часов самостоятельного налета по маршруту, при этом один полет по маршруту протяженностью не менее 270 км с посадкой до полной остановки на двух различных аэродромах, не являющихся аэродромом вылета;

      2) эксплуатационный опыт на уровне требований, предъявляемых к частному пилоту, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчеты массы и центровки, осмотр и обслуживание самолета;

      аэродромное движение и полеты по схемам движения, методы и меры предотвращения столкновений;

      управление самолетом с помощью внешних визуальных ориентиров;

      полеты на критически низких воздушных скоростях; распознавание начального и развившегося сваливания и выход из него;

      полеты на критически высоких воздушных скоростях; определение и выход из крутого снижения по спирали;

      взлеты и посадки в нормальных условиях и при боковом ветре;

      взлеты с коротким разбегом (с укороченной летной полосы и с учетом высоты пролета препятствий);

      посадки на аэродром ограниченных размеров;

      полет только по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости на вертолете, оборудованном соответствующими приборами;

      полет по маршруту с использованием визуальных ориентиров, методов счисления пути, и, при наличии, радионавигационных средств;

      работа в аварийном режиме, включая имитацию неисправностей бортового оборудования;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, согласно Правил фразеологии радиообмена.

Параграф 3. Квалификационные требования к частному пилоту вертолета

      15. Кандидат на получение свидетельства частного пилота с квалификационной отметкой о виде ВС "вертолет" имеет:

      1) налет не менее 45 часов летной подготовки на вертолетах, из которых засчитывается не более 5 часов налета на сертифицированном тренажере, в том числе, не менее:

      25 часов с пилотом - инструктором на вертолете с двойным управлением;

      10 часов самостоятельного налета на вертолетах под руководством пилота-инструктора, включая 5 часов самостоятельного налета по маршруту, при этом один полет по маршруту протяженностью не менее 180 км с посадками в двух различных пунктах;

      3 часа налета по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости;

      35 часов налета с пилотом - инструктором на вертолете, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам;

      2) эксплуатационный опыт на уровне требований, предъявляемых к частному пилоту, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчет массы и центровки, осмотр и обслуживание вертолета;

      аэродромное движение и полеты по схеме движения, методы и меры предотвращения столкновений;

      управление вертолетом с помощью внешних визуальных ориентиров;

      вывод на начальном этапе из режима проваливания при работающих двигателях;

      методы вывода из режима малых оборотов винта в пределах нормального диапазона оборотов двигателя;

      маневрирование на земле и опробование двигателя; висение; взлеты и посадки - в нормальных условиях, с попутным ветром и с площадок с уклоном;

      взлеты и посадки с минимальной потребной тягой; техника взлета и посадки в максимальном режиме;

      полет только по приборам, включая выполнение разворота на 1800 в горизонтальной плоскости;

      производство полетов с площадок ограниченных размеров; быстрые остановки;

      полеты по маршруту с помощью визуальных ориентиров, методов счисления пути и, при их наличии, радионавигационных средств, включая, по крайней мере, часовой полет;

      действия в аварийной обстановке, включая имитацию неисправностей бортового оборудования; заход на посадку в режиме авторотации;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, согласно Правил фразеологии радиообмена.

Параграф 4. Квалификационные требования к частному пилоту воздушного судна с системой увеличения подъемной силы

      16. Кандидат на получение свидетельства частного пилота с квалификационной отметкой о виде ВС "воздушного судна с системой увеличения подъемной силы" имеет:

      1) налет не менее 40 часов летной подготовки на воздушных судах с системой увеличения подъемной силы, не менее:

      20 часов с пилотом - инструктором на воздушных судах с системой увеличения подъемной силы с двойным управлением;

      10 часов самостоятельного налета на воздушных судах с системой увеличения подъемной силы под руководством пилота - инструктора, включая 5 часов самостоятельного налета при выполнении полетов по маршруту, включая полет по маршруту протяженностью не менее 270 км с выполнением в ходе такого полета посадок до полной остановки на двух различных аэродромах, не являющихся аэродромом вылета;

      2) эксплуатационный опыт на уровне требований, предъявляемых к частному пилоту, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчеты массы и центровки, осмотр и обслуживание воздушного судна с энергетической системой увеличения подъемной силы;

      аэродромное движение и полеты по схемам движения, методы и меры предотвращения столкновений;

      управление воздушным судном с системой увеличения подъемной силы с помощью внешних визуальных ориентиров;

      маневрирование на земле и опробование двигателей; висение и выполнение безостановочных взлетов и набора высоты; висение и непрерывный заход на посадку и посадка – в нормальных условиях, с попутным ветром и с площадок с уклоном;

      взлеты и посадки с минимальной потребной тягой; техника взлета и посадки в максимальном режиме; производство полетов с площадок ограниченных размеров; быстрые остановки;

      полет только по приборам, включая выполнение разворота на 180º в горизонтальной плоскости;

      вывод на начальном этапе из режима проваливания при работающих двигателях; методы вывода из режимов малых оборотов винта в пределах нормального диапазона оборотов двигателя;

      полеты по маршруту по визуальным ориентирам, методы счисления пути и использование, при их наличии, радионавигационных средств, включая выполнение полета в течение по крайней мере 1 часа;

      действия в аварийной обстановке, включая имитацию отказов оборудования воздушного судна с системой увеличения подъемной силы; восстановление тяги для авторотации и заход на посадку в режиме авторотации, где это применимо; отказ трансмиссии и соединительного вала, где это применимо;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, согласно Правил фразеологии радиообмена.

Параграф 5. Квалификационные требования к частному пилоту дирижабля

      17. Кандидату на получение свидетельства частного пилота с квалификационной отметкой о виде ВС "дирижабль" предъявляются квалификационные требования в соответствии с пунктом 8 настоящих Квалификационных требований.

Глава 5. Квалификационные требования к пилоту коммерческой авиации

Параграф 1. Общие квалификационные требования к пилоту коммерческой авиации самолета, вертолета, дирижабля, воздушного судна с системой увеличения подъемной силы

      18. Кандидату на получение свидетельства пилота коммерческой авиации на самолете, вертолете, дирижабле, воздушного судна с системой увеличения подъемной силы предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 1 класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 750 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся полета по правилам полетов по приборам (далее – ППП), обладателя свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна, ОВД, а также практика его применения;

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся выполнения полетов;

      общие характеристики и ограничения электрических, гидравлических систем, системы наддува и других систем воздушного судна; системы управления полетом, включая автопилот и автостабилизацию;

      принципы работы, правила эксплуатации и ограничения двигателей воздушных судов; влияние атмосферных условий на характеристики двигателей; соответствующие эксплуатационные данные из руководства по летной эксплуатации или другого содержащего эту информацию документа;

      использование, ограничения и пригодность к эксплуатации бортового электронного оборудования, электронных устройств и приборов, необходимых для управления и навигации воздушного судна при полете по ППП и в метеорологических условиях полета по приборам, использование и ограничения автопилота;

      правила эксплуатации и ограничения соответствующих видов воздушных судов;

      влияние атмосферных условий на летно-технические характеристики воздушных судов согласно соответствующим эксплуатационным данным из руководства по летной эксплуатации;

      пилотажные приборы, компасы, поворотная ошибка и ошибка из-за воздействия ускорения;

      гироскопические приборы, эксплуатационные ограничения и воздействие прецессии, порядок действий при отказах различных пилотажных приборов и электронных индикаторов;

      техническое обслуживание планеров, систем и двигателей соответствующих воздушных судов;

      для вертолетов: трансмиссия (силовой привод);

      влияние загрузки и распределения массы на летно-технические характеристики и характеристики управляемости воздушного судна; расчеты массы и центровки;

      использование и практическое применение параметров взлетных, посадочных и других характеристик, включая порядок управления в крейсерском режиме;

      предполетная подготовка и проверка, соответствующие полету по ППП;

      предполетное планирование и оперативное планирование полета по маршруту, подготовка и представление планов полета ОВД, соответствующие требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся ОВД;

      оперативное планирование полета; подготовка и представление для целей ОВД планов полета по ППП;

      порядок установки высотомера;

      в случае вертолетов – влияние грузов на внешней подвеске на характеристики управляемости;

      возможности человека включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      возможности человека применительно к полетам на воздушных судах по приборам, включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      понимание и применение авиационных метеорологических сводок, карт и прогнозов; коды и сокращения; процедуры получения и использование метеорологической информации перед полетом и во время полета, измерение высоты;

      авиационная метеорология, климатология соответствующих районов, с точки зрения ее влияния на авиацию, перемещение областей низкого и высокого давления, структура фронтов, возникновение и характеристики особых явлений погоды, которые влияют на условия взлета, полета по маршруту и посадки;

      причины, распознавание и последствия обледенения двигателей и планера, порядок прохода фронтальных зон, обход районов с опасными метеоусловиями;

      для вертолетов: последствия обледенения несущего винта;

      в случае самолетов: практические знания метеорологии на больших высотах, включая понимание и использование метеосводок, карт и прогнозов, струйные течения;

      практическая аэронавигация, включая использование аэронавигационных карт, радионавигационных средств и систем зональной навигации, особые навигационные требования в отношении полетов по маршрутам большой протяженности;

      использование, ограничения и эксплуатационная надежность авиационного электронного и приборного оборудования, необходимого для управления воздушным судном и навигации;

      использование, точность и надежность навигационных систем, применяемых на этапах вылета, полета по маршруту, захода на посадку и посадки, опознавание радионавигационных средств;

      принципы и характеристики автономных навигационных систем и систем, ориентированных на внешние средства, работа бортового оборудования;

      применение методов контроля факторов угрозы и ошибок в эксплуатационной обстановке;

      понимание и использование аэронавигационной документации, такой как сборник аэронавигационной информации, существенные изменения в аэронавигационной обстановке, авиационные коды и сокращения, и карт вылета, полета по маршруту, снижения и захода на посадку по приборам;

      меры предосторожности и действия в аварийной обстановке; правила безопасности;

      меры безопасности, связанные с полетами по ППП, критерии пролета препятствий;

      Правила перевозки пассажиров, багажа и грузов на воздушном транспорте, утвержденные приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 апреля 2015 года № 540 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12115) (далее – Правила перевозок грузов), Правила перевозки опасных грузов по воздуху на гражданских воздушных судах, утвержденные приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 21 июня 2017 года № 371 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15370) (далее – Правила перевозок опасных грузов);

      требования и практика инструктажа пассажиров по вопросам безопасности, включая меры предосторожности при посадке на воздушное судно и высадке;

      в случае вертолетов: проваливание при работающих двигателях; земной резонанс; срыв на отступающей лопасти, динамичный боковой крен и другие опасные при эксплуатации ситуации; требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся обеспечения безопасности при полетах в визуальных метеорологических условиях;

      основы полета;

      Правила фразеологии радиообмена, применяемые при полетах воздушных судов по ПВП и ППП, действия при отказе связи;

      4) прохождение курса взаимодействия в многочленном экипаже в объеме не менее 25 часов теоретической подготовки и не менее 20 часов практической подготовки;

      5) способность выполнять в качестве КВС установленные процедуры и маневры со степенью компетенции, соответствующей правам пилота коммерческой авиации, а также умение:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      управлять ВС в пределах его ограничений;

      плавно и точно выполнять все маневры;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять контроль и наблюдение в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      постоянно осуществлять управление ВС таким образом, чтобы обеспечить успешное выполнение схемы полета или маневра.

      6) способность выполнять полет на многодвигательных воздушных судах соответствующего вида исключительно по приборам при одном неработающем двигателе или с имитацией одного неработающего двигателя.

      19. Для осуществления полетов в ночное время или по приборам кандидат на получение свидетельства коммерческого пилота проходит обучение на воздушном судне соответствующего вида с двойным управлением с пилотом-инструктором, по выполнению полетов в ночное время или по приборам, включающее взлеты, посадки и навигацию.

      20. Квалификационная отметка о типе ВС ставится, если кандидат:

      1) приобрел под надлежащим контролем опыт на соответствующем типе ВС и (или) соответствующем пилотажном тренажере в следующем;

      обычные схемы полета и маневры на всех этапах полета;

      особые и аварийные процедуры и маневры, связанные с выходом из строя и отказами оборудования;

      по мере необходимости, выполнение полетов по приборам, включая заходы на посадку, уходы на второй круг и посадки по приборам в нормальных, особых и аварийных условиях, в том числе с имитацией отказа двигателя;

      для выдачи квалификационной отметки о типе для самолета прошел подготовку по предотвращению сложных пространственных положений и выводу из них;

      порядок действий при потере экипажем трудоспособности и порядок координации действий экипажа, включая распределение задач по пилотированию; взаимодействие членов экипажа и применение контрольных карт;

      2) продемонстрировал умение и знания, требуемые для обеспечения безопасного выполнения полетов на соответствующем типе воздушных судов, которые отвечают обязанностям КВС или второго пилота, в зависимости от того, что требуется;

      3) для пилота самолета - продемонстрировал, на уровне свидетельства линейного пилота авиакомпании, объем знаний согласно подпункту 3) пункта 18 настоящих Квалификационных требований.

Параграф 2. Квалификационные требования к пилоту коммерческой авиации самолета

      21. Кандидату на получение свидетельства коммерческого пилота с квалификационной отметкой о виде воздушного судна "самолет" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 200 часов или налетал 150 часов в ходе прохождения курса подготовки по утвержденной программе в качестве пилота самолета, из которых засчитывается не более 20 часов налета на сертифицированном тренажере, в том числе, по меньшей мере:

      100 часов в качестве КВС или, если кандидат проходил курс обучения по утвержденной программе, 70 часов в качестве КВС;

      20 часов, выполняя полеты по маршруту в качестве КВС, включая полет по маршруту протяженностью не менее 540 км (300 м. миль) с выполнением в ходе этого полета посадок до полной остановки на двух различных аэродромах;

      10 часов в процессе обучения полетам по приборам, из которых не более 5 часов составляет время наземной тренировки по приборам;

      если предполагается осуществление прав данного свидетельства ночью, то 5 часов в ночное время, включая выполнение пяти взлетов и пяти посадок в качестве КВС;

      2) эксплуатационный опыт на уровне требований, предъявляемых к коммерческому пилоту, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчеты массы и центровки, осмотр и обслуживание самолета;

      аэродромное движение и полеты по схемам движения, методы и меры предотвращения столкновений;

      управление самолетом с помощью внешних визуальных ориентиров;

      полет на критически низких воздушных скоростях;

      предотвращение штопора;

      распознавание начального и развившегося сваливания и выход из него;

      полеты с ассиметричной тягой при выдаче пилотам свидетельств или квалификационных отметок типа и класса самолетов с несколькими двигателями;

      полеты на критически высоких воздушных скоростях, определение и выход из крутого снижения по спирали;

      взлеты и посадки в нормальных условиях и при боковом ветре;

      взлеты с коротким разбегом (с укороченной летной полосы с учетом высоты пролета препятствий);

      посадки на аэродром ограниченных размеров;

      основные маневры и выход из необычных угловых положений с помощью только основных пилотажных приборов;

      полет по маршруту с использованием визуальных ориентиров, методов счисления пути и радионавигационных средств, порядок изменения маршрута;

      порядок действий и маневры в особых и аварийных условиях, включая имитацию отказов бортового оборудования;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, согласно Правил фразеологии радиообмена;

      предполетная подготовка, включая использование руководства по летной эксплуатации или эквивалентного ему документа и соответствующих документов по обслуживанию воздушного движения при подготовке плана полета по ППП;

      предполетный осмотр, использование контрольных перечней, проверки перед рулением и взлетом;

      порядок действий и маневры при выполнении полетов по ППП в нормальных, особых и аварийных условиях, включая, по крайней мере, следующее:

      переход на полет по приборам после взлета;

      стандартные схемы вылета и прибытия по приборам;

      схемы полета по ППП по маршруту;

      полет в зоне ожидания;

      заходы на посадку по приборам при установленных минимумах;

      порядок ухода на второй круг;

      посадки после выполнения заходов на посадку по приборам;

      маневры в полете и конкретные летные характеристики.

      22. При получении квалификационной отметки на право выполнения полетов по приборам на воздушном судне "самолет" с несколькими двигателями, кандидат проходит летную подготовку соответствующего типа воздушного судна с двойным управлением под руководством пилота-инструктора. Пилот–инструктор обеспечивает получение кандидатом эксплуатационного опыта по управлению воздушным судном соответствующего вида по приборам с одним неработающим двигателем или с имитацией одного неработающего двигателя.

Параграф 3. Квалификационные требования к пилоту коммерческой авиации вертолета

      23. Кандидату на получение свидетельства коммерческого пилота с квалификационной отметкой о виде воздушного судна "вертолет" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 150 часов или налетал 100 часов во время подготовки по утвержденному курсу в качестве пилота вертолетов, из который засчитывается не более 10 часов налета на сертифицированном тренажере, в том числе, по меньшей мере:

      35 часов в качестве КВС;

      10 часов, выполняя полеты по маршруту в качестве КВС, включая полет по маршруту с выполнением в ходе этого полета посадок в двух различных пунктах;

      10 часов, выполняя полеты по приборам, из которых не более 5 часов составляет время наземной тренировки по приборам;

      если предполагается осуществление прав данного свидетельства ночью, то 5 часов в ночное время, включая выполнение 5 схем взлетов и 5 схем посадок в качестве КВС;

      2) эксплуатационный опыт на уровне требований, предъявляемых к пилоту коммерческой авиации, в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок;

      предполетная подготовка, включая расчеты массы и центровки, осмотр и обслуживание вертолета;

      аэродромное движение и полеты по схемам движения, порядок и меры предосторожности, связанные с предотвращением столкновений;

      управление вертолетом с помощью внешних визуальных ориентиров;

      вывод на начальном этапе из режима проваливания при работающих двигателях, методы вывода из режима малых оборотов несущего винта в пределах нормального диапазона оборотов двигателя;

      маневрирование на земле и опробование двигателя, висение, взлеты и посадки – в нормальных условиях, с попутным ветром и с площадок с уклоном, заходы на посадку по крутым траекториям;

      взлеты и посадки с минимальной потребной тягой, техника взлета и посадки в максимальном режиме;

      использование площадок ограниченных размеров, быстрые остановки;

      висение за пределами влияния земли, по мере необходимости, полеты с грузом на внешней подвеске;

      полет на большой высоте;

      основные маневры в полете и вывод из необычного углового положения с использованием только основных пилотажных приборов;

      полет по маршруту с помощью визуальных ориентиров, счисления пути и радионавигационных средств, порядок изменения маршрута;

      порядок действий в особых случаях и аварийной обстановке, включая имитацию неисправностей бортового оборудования, заход на посадку и посадка в режиме авторотации;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, согласно Правил фразеологии радиообмена.

Параграф 4. Квалификационные требования к пилоту коммерческой авиации дирижабль.

      24. Кандидату на получение свидетельства пилота коммерческой авиации с квалификационной отметкой о виде ВС "дирижабль" предъявляются квалификационные требования в соответствии с пунктом 8 настоящих Квалификационных требований.

Параграф 5. Квалификационные требования к пилоту коммерческой авиации воздушного судна с системой увеличения подъемной силы

      25. Кандидат имеет налет не менее 200 часов в качестве пилота воздушного судна с системой увеличения подъемной силы или налетал 150 часов в ходе обучения на утвержденном курсе подготовки в качестве пилота воздушного судна.

      Кандидат имеет налет на воздушных судах с системой увеличения подъемной силы не менее:

      50 часов в качестве командира воздушного судна;

      10 часов, выполняя полеты по маршрутам в качестве командира воздушного судна, включая полет по маршруту протяженностью не менее 540 км (300 м. миль) с выполнением в ходе этого полета посадок до полной остановки на двух различных аэродромах;

      10 часов в процессе обучения полетам по приборам, из которых не более 5 часов составляет время наземной тренировки по приборам;

      если предполагается осуществление пилотом прав свидетельства ночью, то 5 часов в ночное время, включая выполнение 5 взлетов и 5 посадок в качестве командира воздушного судна.

      Если кандидат имеет налет в качестве пилота воздушных судов других категорий, то уполномоченная организация определяет возможность учета этого налета и, при положительном решении, снижает требования данного пункта к времени налета.

      Кандидату следует пройти летную подготовку на воздушных судах с системой увеличения подъемной силы с двойным управлением под руководством пилота-инструктора. Инструктор обеспечивает получение кандидатом эксплуатационного опыта на уровне требований, предъявляемых к коммерческому пилоту, по крайней мере в следующих областях:

      распознавание и контролирование факторов угрозы и ошибок.

      предполетная подготовка, включая расчеты массы и центровки, осмотр и обслуживание воздушных

      судов с энергетической системой увеличения подъемной силы;

      аэродромное движение и полеты по схемам движения, методы и меры предотвращения

      столкновений;

      управление воздушным судном с системой увеличения подъемной силы с помощью внешних визуальных

      ориентиров;

      вывод на начальном этапе из режима проваливания при работающих двигателях; методы вывода из

      режима малых оборотов винта в пределах нормального диапазона оборотов двигателя;

      маневрирование на земле и опробование двигателей; висение и выполнение безостановочных взлетов и

      набора высоты; висение и выполнение непрерывного захода на посадку и посадки – в нормальных

      условиях, с попутным ветром и с площадок с уклоном; заходы на посадку по крутым траекториям;

      взлеты и посадки с минимальной потребной тягой; техника взлета и посадки в максимальном

      режиме; производство полетов с площадок ограниченных размеров; быстрые остановки;

      висение за пределами влияния земли; по мере необходимости выполнение полетов с грузом на внешней

      подвеске; полет на большой высоте;

      основные маневры в полете и вывод из необычного углового положения с использованием только

      основных пилотажных приборов;

      полеты по маршрутам с помощью визуальных ориентиров, счисления пути и радионавигационных

      средств, включая выполнение полета в течение по крайней мере 1 ч;

      порядок действий в аварийной обстановке, включая имитацию отказов оборудования воздушных

      судов с системой увеличения подъемной силы; тяга для перехода к авторотации и заход на посадку в

      режиме авторотации, где это применимо; отказ трансмиссии и соединительного вала, где это применимо;

      полеты на контролируемый аэродром, вылеты с контролируемого аэродрома, пролет контролируемого аэродрома, соблюдение требований законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся ОВД;

      Правила фразеологии радиообмена.

Глава 6. Квалификационные требования к пилоту многочленного экипажа

      26. Кандидату на получение свидетельства пилота многочленного экипажа на самолете предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 1 класса.

      3) прохождение курса теоретической подготовки и демонстрация уровня теоретических знаний в соответствии с подпунктом 3) пункта 18 настоящих Квалификационных требований;

      4) подготовку на самолетах с двойным управлением по всем квалификационным блокам, указанным в добавлении 3 Приложения 1 к Конвенции ИКАО, на уровне, отвечающем требованиям к выдаче свидетельств пилота многочленного экипажа, включая квалификационные блоки, которые требуются для пилота, выполняющего полеты по приборам;

      5) навыки, которые необходимы для выполнения всех квалификационных блоков, указанных в добавлении 3 Приложения 1 к Конвенции ИКАО, в качестве пилота, управляющего воздушным судном, и пилота, не управляющего воздушным судном, на уровне, требуемом для выполнения функций второго пилота на самолетах с газотурбинными двигателями, сертифицированных для выполнения полетов по ПВП и ППП с экипажем в составе не менее двух пилотов, а также умение:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      плавно и точно осуществлять ручное управление самолетом в пределах его ограничений на постоянной основе таким образом, чтобы обеспечить успешное выполнение схемы полета или маневра;

      управлять самолетом в режиме автоматизации, соответствующем этапу полета, и быть в курсе активного режима автоматизации;

      точно выполнять порядок действий в нормальных, особых и аварийных условиях на всех этапах полета;

      поддерживать действенное общение с другими членами летного экипажа и демонстрировать способность эффективно выполнять процедуры в случае потери трудоспособности членами экипажа и обеспечивать координацию действий членов экипажа, включая распределение задач по пилотированию, сотрудничество членов экипажа, соблюдение штатных эксплуатационных процедур и использование контрольных карт;

      6) налетал не менее 240 часов, по утвержденному курсу, в качестве пилотирующего и в качестве контролирующего пилота при выполнении реальных полетов и на тренажере;

      7) опыт полетов в реальных условиях включает соблюдение всех требований к опыту, перечисленных в пункте 14 настоящих Квалификационных требований, подготовку по предотвращению сложных пространственных положений и выводу из них, полеты в ночное время и полеты исключительно по приборам на самолете с газотурбинными двигателями, сертифицированном для выполнения полетов с экипажем в составе не менее двух пилотов, или на тренажере, имитирующем условия полета, утвержденном уполномоченным органом в соответствии с пунктом 4 добавления 3 Приложения 1 к Конвенции ИКАО, опыт, который необходим для получения соответствующего квалификационного уровня, определенного в добавлении 3 Приложения 1 к Конвенции о международной гражданской авиации.

      27. При осуществлении прав обладателя квалификационной отметки о праве на полеты по приборам на самолете с одним пилотом, пилот многочленного экипажа демонстрирует способность выполнять функции КВС при выполнении полетов с одним пилотом исключительно по приборам и отвечает требованиям, предъявляемым при внесении квалификационной отметки о праве на полеты по приборам.

      28. Прежде чем осуществлять функции пилота коммерческой авиации для выполнения полетов на самолете с одним пилотом, пилоту имеющий свидетельство многочленного экипажа необходимо:

      налетать 70 часов на самолетах в качестве КВС или не менее 10 часов в качестве КВС и требуемые часы дополнительного налета в качестве КВС под наблюдением;

      налетать в качестве КВС 20 часов, выполняя полеты по маршруту, из которых не менее 10 часов в качестве КВС и 10 часов в качестве КВС под наблюдением, в том числе полет по маршруту протяженностью не менее 540 км, в ходе которого выполняются посадки с полной остановкой на двух аэродромах;

      обеспечить свое соответствие другим требованиям, предъявляемым при выдаче свидетельства коммерческого пилота, применительно к соответствующему виду самолета.

      Налет в качестве КВС под наблюдением фиксируется в летной книжке пилота, удостоверяется подписью инструктора и засчитывается в общий налет в качестве КВС.

Глава 7. Квалификационные требования к линейному пилоту

Параграф 1. Общие квалификационные требования к линейному пилоту самолета, вертолета и воздушного судна с системой увеличения подъемной силы

      29. Кандидату на получение свидетельства линейного пилота на самолете, вертолете или воздушном судне с системой увеличения подъемной силы предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 21 года;

      2) действующее медицинское заключение 1 класса.

      3) прохождение курса теоретической подготовки и демонстрация уровня теоретических знаний в соответствии с подпунктом 3) пункта 18 настоящих Квалификационных требований;

      4) для вертолета - продемонстрировал способность выполнять в качестве КВС соответствующего вида, эксплуатация которого требует наличия второго пилота, следующие процедуры и маневры, для самолета - продемонстрировал способность выполнять действия и маневры, в качестве командира самолета с несколькими двигателями:

      предполетную подготовку, включая подготовку эксплуатационного плана полета и представление плана полета ОВД;

      обычные схемы полетов и маневры на всех этапах полета;

      порядок действий в особых и аварийных случаях и маневры, связанные с отказами и неисправностями такого оборудования, как двигатели, системы и планер;

      порядок действий в случаях потери трудоспособности членами экипажа и взаимодействие в экипаже, включая распределение задач по пилотированию, координацию действий членов экипажа и использование контрольных карт;

      5) способность выполнять процедуры и маневры, со степенью компетенции, соответствующей правам, предоставляемым линейному пилоту, а также умение:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      плавно и точно осуществлять ручное управление самолетом в пределах его ограничений на постоянной основе таким образом, чтобы обеспечить успешное выполнение схемы полета или маневра;

      управлять самолетом в режиме автоматизации, соответствующем этапу полета, и быть в курсе активного режима автоматизации;

      точно выполнять порядок действий в нормальных, особых и аварийных условиях на всех этапах полета;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять, включая процесс принятия взвешенных решений и осведомленность о воздушной обстановке;

      поддерживать действенное общение с другими членами летного экипажа и продемонстрировать способность эффективно выполнять процедуры на случай потери трудоспособности членами экипажа и обеспечения координации членов экипажа, включая распределение задач по пилотированию, координацию действий членов экипажа, соблюдение штатных эксплуатационных процедур и использование контрольных карт.

Параграф 2. Квалификационные требования к линейному пилоту самолета

      30. Кандидату на получение свидетельства линейного пилота с квалификационной отметкой "самолет" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 1500 часов в качестве пилота самолета, включаемое в общий налет время полетов на сертифицированном тренажере не превышает 100 часов, из которых не более 25 часов составляет налет на процедурном тренажере или на тренажере для базовой подготовки к полетам по приборам;

      500 часов в качестве КВС под наблюдением или 250 часов либо в качестве КВС, либо не менее 70 часов из этого времени в качестве КВС, а необходимое дополнительное время налета – в качестве КВС под наблюдением;

      200 часов, выполняя полеты по маршруту, из которых не менее 100 часов в качестве КВС под наблюдением;

      75 часов, выполняя полеты по приборам, из которых время наземной тренировки по приборам не превышает 30 часов;

      100 часов, выполняя полеты ночью в качестве КВС или второго пилота;

      2) прохождение летной подготовки на самолете с двойным управлением и квалификационной отметки о допуске к полетам по приборам, согласно требованиям к пилотам коммерческой авиации самолета или для пилота многочленного экипажа.

Параграф 3. Квалификационные требования к линейному пилоту вертолета

      31. Кандидату на получение свидетельства линейного пилота с квалификационной отметкой "вертолет" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 1000 часов в качестве пилота вертолета, включаемое в общий налет время полетов на сертифицированном тренажере не превышает 100 часов, из которых не более 25 часов составляет налет на процедурном тренажере или на тренажере для базовой подготовки к полетам по приборам;

      250 часов в качестве КВС или не менее 70 часов в качестве КВС и необходимое дополнительное время налета – в качестве КВС под наблюдением;

      200 часов по маршруту, из которых не менее 100 часов в качестве КВС под наблюдением;

      30 часов по приборам, из которых не более 10 часов тренажерной подготовки по приборам;

      50 часов ночью в качестве КВС или второго пилота.

      2) прохождение летной подготовки, согласно требованиям к пилоту коммерческой авиации вертолета.

Параграф 4. Квалификационные требования к линейному пилоту воздушного судна с системой увеличения подъемной силы

      32. Кандидат имеет налет не менее 1500 часов в качестве пилота воздушных судов с системой увеличения подъемной силы.

      Налет кандидата на воздушных судах с системой увеличения подъемной силы составляет не менее:

      250 часов в качестве командира воздушного судна либо не менее 70 часов из этого времени в качестве командира воздушного судна, а необходимое дополнительное время налета – в качестве командира воздушного судна под наблюдением;

      100 часов, выполняя полеты по маршруту, из которых не менее 50 часов в качестве командира воздушного судна или в качестве второго пилота, выполняющего под контролем командира воздушного судна обязанности и функции командира воздушного судна;

      75 часов, выполняя полеты по приборам, из которых время наземной тренировки по приборам не превышает 30 часов;

      25 часов, выполняя полеты ночью в качестве командира воздушного судна или второго пилота.

      33. Если кандидат имеет налет в качестве пилота воздушных судов других категорий, то уполномоченная организация определяет возможность учета этого налета и, при положительном решении, снижает требования данного пункта к времени налета.

      34. Кандидат проходит летную подготовку с инструктором на воздушном судне с двойным управлением, которая требуется для получения свидетельства коммерческого пилота и для получения квалификационной отметки о допуске к полетам по приборам.

Глава 8. Квалификационные требования, предъявляемые к лицу для получения свидетельства пилота свободного аэростата и свидетельства пилота планера

Параграф 1. Общие квалификационные требования к пилотам свободного аэростата и планера

      35. Кандидату на получение свидетельства пилота свободного аэростата и свидетельства пилота планера предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинского заключение второго класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 100 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся выполнения полетов пилотом сверхлегкого воздушного судна, обладателя свидетельства пилота сверхлегкого воздушного судна, ОВД, а также практика его применения;

      принципы эксплуатации и работы силовых установок, систем и приборного оборудования;

      эксплуатационные ограничения;

      соответствующие эксплуатационные данные из руководства по летной эксплуатации или другого содержащего эту информацию документа;

      для свободных аэростатов – физические характеристики и практическое применение используемых газов, принципы эксплуатации и работы газовых установок, систем и приборного оборудования;

      влияние загрузки и распределения массы на летные характеристики, расчет массы и центровки;

      использование и практическое применение взлетных, посадочных и других летно-технических характеристик, приведенных в эксплуатационной документации;

      предполетное подготовка и планирование полета по маршруту при выполнении полетов по правилам визуальных полетов (далее – ПВП), подготовка и заполнение планов полета ОВД, соответствующие требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся ОВД, порядка донесений о местоположении, порядка установки высотомера, выполнение полетов в районах с интенсивным движением;

      порядок донесений о местоположении, выполнения полетов в районах с интенсивным воздушным движением;

      организация воздушного движения;

      возможности человека, включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      применение основ авиационной метеорологии и Правил метеорологического обеспечения, измерение высоты, опасные метеорологические условия;

      методы выявления опасных метеоусловий;

      для свободного аэростата – основные метеорологические явления и аэросиноптические процессы, влияние метеорологических элементов на выполнение полета аэростата;

      для планера – условия парения в восходящих и нисходящих термических и горных волновых потоках, парящий полет по маршруту и использование облачных гряд, использование восходящих потоков, не совпадающих с направлением маршрута, опасные ситуации, связанные с метеоусловиями и действия пилота при этом;

      практические аспекты аэронавигации и методы исчисления пути, пользование аэронавигационными картами;

      использование аэронавигационной документации, авиационных кодов и сокращений;

      применение методов контроля факторов угрозы и ошибок в эксплуатационной обстановке;

      порядок установки высотомера;

      использование аэронавигационной документации: сборник аэронавигационной информации, существенные изменения в аэронавигационной обстановке, авиационные коды и сокращения;

      соответствующие меры предосторожности и действия в аварийной обстановке, включая действия, предпринимаемые с целью обхода опасных метеоусловий, турбулентности в спутном следе от ВС и других опасных для полета явлений;

      порядок действий в аварийной обстановке и используемые сигналы, методы и меры предотвращения столкновений;

      для свободного аэростата – распознавание режима быстрого спуска из-за утечки газа и выход из него;

      требования законодательства Республики Казахстан, стандарты и рекомендуемой практика ИКАО, касающихся обеспечения безопасности при полетах в визуальных метеорологических условиях;

      основы и принципы полета;

      Правила фразеологии радиообмена применительно к полетам по ПВП, действия при отказе связи;

      процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание сверхлегкого воздушного судна, ремонт, ведение технической документации;

      основные виды авиационных горюче – смазочных материалов, специальных жидкостей и газов, применяемых в эксплуатации;

      4) опыт эксплуатации в следующих областях:

      предполетная подготовка, включая сборку и осмотр летательного аппарата;

      технические приемы и процедуры, применяемые при используемом методе старта, включая соответствующие ограничения воздушной скорости, порядок действий в аварийной обстановке и используемые сигналы;

      полеты по схемам движения, методы и меры, применяемые для предотвращения столкновений;

      управление планером с помощью внешних визуальных ориентиров;

      полет в эксплуатационном диапазоне режимов полета;

      распознавание начального и развившегося сваливания и вывод из него и из крутого снижения по спирали;

      запуски, заходы на посадку и посадки в нормальных условиях и при боковом ветре;

      полеты по маршруту с помощью визуальных ориентиров и методов счисления пути;

      порядок действий в аварийной обстановке.

Параграф 2. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота свободного аэростата

      36. Кандидату на получение свидетельства пилота с квалификационной отметкой о виде летательного аппарата "свободный аэростат" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 16 часов летной подготовки на свободных аэростатах, в том числе:

      12 часов налета с инструктором;

      10 наполнений и 20 стартов и посадок;

      1 самостоятельный контролируемый полет с минимальным временем не менее 30 минут;

      2) эксплуатационный опыт, в качестве пилота летательного аппарата на свободном аэростате в следующих областях:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      управлять свободным аэростатом в пределах его ограничений;

      плавно и точно выполнять все маневры;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять наблюдение в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      постоянно осуществлять управление свободным аэростатом таким образом, чтобы обеспечить успешное выполнения схемы полета или маневра.

Параграф 3. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота планера

      37. Кандидату на получение квалификационной отметки о виде "планер" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) налет не менее 15 часов летной подготовки на планерах, в том числе:

      10 часов с инструктором на планере, на котором будет производиться проверка готовности к самостоятельным полетам;

      не менее 6 часов налета в качестве пилота планера;

      2 часа самостоятельного налета;

      45 стартов и посадок;

      1 самостоятельный полет по маршруту протяженностью не менее 50 км или 1 полет с инструктором по маршруту протяженностью не менее 100 км;

      2) для мотопланеров – не менее 6 часов, включая 4 часа с летным инструктором, в том числе один полет по маршруту и 1 самостоятельный полет по маршруту протяженностью не менее 150 км с 1 посадкой до полной остановки на другом аэродроме;

      3) эксплуатационный опыт, в качестве пилота легкого воздушного судна на планере в следующих областях:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      управлять планером в пределах его ограничений;

      плавно и точно выполнять все маневры;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять наблюдение в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      постоянно осуществлять управление планером таким образом, чтобы обеспечить успешное выполнение схемы полета или маневра.

Глава 9. Квалификационные требования к штурману

      38. Кандидату на получение свидетельства штурмана предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 2 класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 500 часов или 170 часов (при наличии опыта) и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающихся выполнения полетов обладателя свидетельства штурмана, ОВД, а также практика его применения;

      влияние загрузки и распределения массы на летно-технические характеристики воздушного судна;

      использование взлетно-посадочных и других характеристик, включая порядок управления в крейсерском режиме;

      предполетное планирование и оперативное планирование полета по маршруту, подготовка и представление планов полета для целей ОВД, соответствующие требования законодательства Республики Казахстан, стандартов и рекомендуемой практики ИКАО, касающихся ОВД порядка установки высотомера;

      возможностей человека применительно к штурману, включая принципы контроля факторов угроз и ошибок;

      понимание и практическое применение авиационных метеорологических сводок, карт и прогнозов, коды и сокращения;

      порядок получения и использование метеорологической информации перед полетом и во время, измерение высоты;

      авиационная метеорология, климатология соответствующих районов, с точки зрения ее влияния на авиацию, перемещение областей низкого и высокого давления, структура фронтов, возникновение и характеристики особых явлений погоды, которые влияют на условия взлета, полета по маршруту и посадки;

      методы счисления пути, полеты по изобарической поверхности и процедуры астронавигации, использование аэронавигационных карт, радионавигационных средств и систем зональной навигации, особые навигационные требования в отношении полетов по маршрутам большой протяженности;

      использование, ограничения и эксплуатационная надежность авиационного электронного и приборного оборудования, необходимого для навигации воздушного судна;

      использование, точность и надежность навигационных систем, применяемых на этапах вылета, полета по маршруту и захода на посадку;

      опознавание радионавигационных средств;

      принципы, характеристики и использование автономных систем и систем, ориентированных на внешние средства;

      работа бортового оборудования;

      небесная сфера, включая движение небесных светил, их выбор и распознавание в целях определения местонахождения воздушного судна в полете;

      тарировка сектантов;

      заполнение навигационной документации;

      определения, единицы измерения и формулы, используемые в аэронавигации;

      понимание и использование такой аэронавигационной документации, как сборник аэронавигационной информации, существенные изменения в аэронавигационной обстановке, авиационные коды, сокращения и карты вылета, полета по маршруту, снижения и захода на посадку по приборам;

      основы полета;

      Правила фразеологии радиообмена;

      4) способность выполнять обязанности штурмана ВС с уровнем компетенции, соответствующим функциям, предоставляемым штурману, а также умение:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять наблюдение в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      выполнять все обязанности члена единого экипажа;

      осуществлять действенное общение с другими членами летного экипажа.

      5) налет не менее 200 часов, выполняя функции штурмана, на воздушных судах, выполняющих полеты по маршруту, включая не менее 30 часов полетов в ночное время.

      6) способность удовлетворительно определять в полете местонахождение ВС и использовать данную информацию для осуществления навигации воздушного судна следующим образом:

      ночью – не менее 25 раз методом астрономических наблюдений;

      днем – не менее 25 раз методом астрономических наблюдений в сочетании с использованием автономных навигационных систем и навигационных систем, ориентированных на внешние средства.

      39. Штурман осуществляет функции на любом типе воздушного судна, при осуществлении радиотелефонной связи, штурман демонстрирует способность говорить на языке, используемом в радиотелефонной связи.

Глава 10. Квалификационные требования к бортинженеру (бортмеханику)

      40. Кандидату на получение свидетельства бортинженера (бортмеханика) предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 2 класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 200 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, касающейся обладателя свидетельства бортинженера (бортмеханика), эксплуатации гражданских ВС, обязанностей бортинженера (бортмеханика);

      основные принципы устройства двигателей, газотурбинных и (или) поршневых двигателей, характеристики топлива, топливные системы, включая регулирование подачи топлива, смазочные материалы и системы смазки, форсажные камеры и системы впрыска, назначение и принципы работы систем зажигания и запуска двигателей;

      принципы работы, правила эксплуатации и ограничения двигателей воздушных судов; влияние атмосферных условий на характеристики двигателей;

      планеры, органы управления, конструкции, колесные шасси, тормоза и противоюзовые устройства, ресурс по коррозии и усталости материалов; обнаружение повреждений и дефектов конструкции;

      противообледенительные и водоотталкивающие системы;

      системы наддува и кондиционирования воздуха, кислородные системы;

      гидравлические и пневматические системы;

      основы электротехники, электрические системы постоянного и переменного тока, системы электропроводки воздушных судов, металлизация и экранирование;

      принципы работы приборного оборудования, компасов, автопилотов, связного радиооборудования, радионавигационных и радиолокационных средств, систем управления полетом, дисплеев и авиационного электронного оборудования;

      ограничения соответствующих воздушных судов;

      системы пожарной сигнализации и противопожарные системы;

      использование и проверка исправности оборудования и систем соответствующих воздушных судов;

      влияние загрузки и распределения массы на летно-технические характеристики и характеристики управляемости воздушного судна; расчеты массы и центровки;

      использование и практическое применение данных о летно-технических характеристиках, включая порядок управления в крейсерском режиме;

      эксплуатационные аспекты метеорологии;

      основы навигации, принцип работы и эксплуатация автономных систем;

      возможности человека применительно к бортинженеру (бортмеханику), включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок;

      принципы технического обслуживания, особенности поддержания летной годности, дефектация, предполетные осмотры, меры предосторожности при заправке топливом и применение внешних источников питания; установленное оборудование и системы кабины;

      порядок действий в нормальных, особых и аварийных условиях;

      Правила перевозок грузов и Правила перевозок опасных грузов;

      основы аэродинамики;

      Правила фразеологии радиообмена;

      4) эксплуатационный опыт работы, накопленный при выполнении обязанностей бортинженера (бортмеханика) под контролем бортинженера (бортмеханика) – инструктора, в следующих областях:

      предполетные осмотры;

      порядок заправки топливом, регулирование расходов топлива;

      проверка документов по техническому обслуживанию;

      обычные действия в кабине экипажа на всех этапах полета;

      координация действий экипажа и порядок действий в случае потери членами экипажа трудоспособности;

      дефектация;

      распознавание отклонений в функционировании бортовых систем;

      применение особых и альтернативных (резервных) процедур;

      распознавание аварийной обстановки;

      применение соответствующего порядка действий в аварийной обстановке.

      5) способность выполнять обязанности и требования к бортинженеру (бортмеханика) воздушного судна, с уровнем компетенции, соответствующим правам бортинженера (бортмеханика), а также умение:

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибки;

      использовать бортовые системы с учетом характеристик и ограничений воздушного судна;

      принимать правильные решения и квалифицированно осуществлять наблюдение в полете;

      применять знания в области аэронавигации;

      выполнять все обязанности члена единого экипажа таким образом, чтобы гарантировать успешные результаты;

      осуществлять действенное общение с другими членами летного экипажа.

Глава 11. Квалификационные требования к бортрадисту

      41. Кандидату на получение свидетельства бортрадиста предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 2 класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 100 часов и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательство Республики Казахстан об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающихся выполнения полетов и технического обслуживания, обладателю свидетельства бортрадиста;

      радиооборудование и его эксплуатация;

      электрооборудование ВС и его эксплуатация;

      назначение средств сбора полетной информации, решаемых ими задачи, правила эксплуатации;

      назначение аварийно-спасательного снаряжения ВС, правила эксплуатации;

      основные метеорологические элементы, явлений и связанных с ними эксплуатационные аспекты;

      опасные для полетов метеорологические явления, особые условия погоды и связанные с ними эксплуатационные аспекты;

      практическая работа с метеорологическими кодами и прогнозами;

      возможности человека применительно к бортрадисту, включая принципы контроля факторов угроз и ошибок;

      Правила фразеологии радиообмена;

      телеграфная азбука, прием на слух сигналов азбуки Морзе;

      применение и передача корреспонденции телеграфным ключом;

      4) налет не менее 100 часов в качестве бортрадиста на ВС, в которое включает не более 50 часов налета, полученного на летном тренажере, имитирующем реальные условия полета.

Глава 12. Квалификационные требования к внешнему пилоту (самолет, дирижабль, планер, винтокрыл, воздушное судно с системой увеличения подъемной силы или свободный аэростат)

      42. Кандидату на получение свидетельства внешнего пилота предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) действующее медицинское заключение 3 класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ.

Глава 13. Квалификационные требования к специалисту по техническому обслуживанию воздушных судов

      43. Кандидату на получение свидетельства специалиста по ТО ВС предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) прохождение курсов первоначальной подготовки, включающих теоретическую подготовку в виде модулей, представленных в типовых программах, путем обучения в авиационных учебных центрах, сертифицированных уполномоченной организацией, иностранных учебных центрах, признанных в Республике Казахстан, или самостоятельно с демонстрацией уровня теоретических знаний через экзамен в уполномоченной организации или сертифицированном учебном центре.

      3) знания в следующих областях:

      законодательство Республики Казахстан и международное авиационное законодательство в области использования воздушного пространства и деятельности авиации в части технического обслуживания ВС, поддержания летной годности ВС, обучения персонала, занятого в ТО ВС, выдачи, продления свидетельств специалистов по ТО ВС и внесения в них квалификационных отметок (Модуль 10RK);

      основы математики, единицы измерения, фундаментальные принципы и теоретические основы физики и химии, имеющие отношение к ТО ВС;

      характеристики материалов и их применение при проектировании ВС, включая принципы проектирования конструкции и функционирования систем ВС, методы сборки, двигатели и связанные с ними системы, механические, гидравлические, электрические и электронные источники питания; приборное оборудование и системы индикации ВС, системы управления ВС и бортовые системы навигационного и связного оборудования;

      работы, выполнение которых необходимо для поддержания летной годности ВС, включая методы и процедуры капитального ремонта, текущего ремонта, проверки, замены, модификации или устранения дефектов конструкции ВС, его компонентов и систем согласно методикам, предусмотренным в соответствующих руководствах по ТО и РАТ и применяемых в этом случае стандартах летной годности;

      возможности человека, включая принципы контроля фактора угрозы и ошибок, применительно к ТО ВС (Модуль 9);

      4) опыт в ТО ВС, при наличии у кандидата на получение свидетельства среднего образования (школы) или любого образования, либо профессиональной подготовки, которые не попадают под определение подпунктов 5) и 6) настоящего пункта:

      для категорий "А", "B3" "B1.2", "B1.4" – 3 года практического опыта ТО ВС в эксплуатации;

      для категории "B2" и подкатегорий "B1.1" и "B1.3" – 5 лет практического опыта ТО ВС в эксплуатации;

      5) опыт в ТО ВС при наличии у кандидата на получение свидетельства высшего или среднего технического образования, позволяющее уполномоченной организации рассматривать специалиста как опытного работника в технической профессии:

      для категории "А" и "B3" и подкатегорий "B1.2", "B1.4" – 2 года практического опыта ТО ВС в эксплуатации;

      для категории "B2" и подкатегорий "B1.1", "B1.3" – 3 года практического опыта ТО ВС в эксплуатации;

      6) опыт в ТО ВС, при прохождении кандидатом первоначальной подготовки специалистов по ТО ВС категорий "А", "В1", "В2" и "В3" в сертифицированном авиационном учебном центре:

      для категории "А", подкатегорий "B1.2" и "B1.4" – 1 год практического опыта ТО ВС в эксплуатации;

      для категории "B2" и подкатегорий "B1.1", "B1.3" – 2 года практического опыта ТО ВС в эксплуатации;

      для категории "В3" – 6 месяцев практического опыта ТО ВС в эксплуатации.

      7) кандидату на получение отметки в приложении к свидетельству (пункт XV) категории "С" для тяжелых ВС, который приобретает эту категорию через квалификационные отметки "B1.1", "B1.3" или "B2" – не менее 3 года опыта с использованием привилегий сертифицирующего персонала в одной или нескольких категориях "B1.1", "B1.3" или "B2" или поддерживающего персонала в этих подкатегориях или категории, или их комбинации;

      8) кандидату на получение отметки в приложении к свидетельству (пункт XV) категории "С" для тяжелых ВС, который приобретает эту категорию через высшее техническое образование – не менее 3 года опыта работы в организации ТО и РАТ по задачам, напрямую связанным с ТО ВС, включая 6 месяцев работы по наблюдению задач в среде, связанной с базовым (периодическим) ТО ВС;

      9) для получения первой отметки категории "С" в графу XII "Rating" свидетельства запрашиваемого типа ВС для любого из специалистов, указанных в подпунктах 7) и 8) настоящего пункта – прохождение теоретического элемента по курсу обучения на тип ВС затребованного типа, для каждой последующей отметки – прохождение общего ознакомительного курса по типу ВС в соответствии с типовой программой;

      10) кандидату на получение отметки в приложении к свидетельству (пункт XV) по категории "С" для ВС иных, чем многодвигательные, который получает эту категорию через квалификационные отметки "B1.2" или "B1.4" – не менее 5 лет опыта с использованием привилегий сертифицирующего персонала категории "В1.2" или "В1.4" или поддерживающего персонала в этих подкатегориях или их комбинации;

      11) наблюдение за базовым (периодическим) ТО ВС включает в себя выполнение обязанностей специалистом в подразделениях организации ТО и РАТ по планированию ТО ВС, гарантии качества, по ведению и сохранению записей по ТО ВС или поддержания летной годности, по контролю одобрения запасных частей, работу в отделе технического сервиса или техническом отделе.

      44. При первоначальном получении категории и внесении ее в свидетельство специалиста ТО ВС, за исключением категории "В3", требуется не менее 1 года опыта в ТО ВС на ВС по тем категориям или подкатегориям, на которые претендует заявитель. Для последующих добавлений категорий или подкатегорий в свидетельство специалиста по ТО ВС, дополнительный "последний" опыт в ТО ВС составляет не более одного года, но не менее трех месяцев. Требуемый опыт зависит от разницы между имеющейся категорией или подкатегорией и той, на которую претендует специалист по ТО ВС. Такой дополнительный опыт является "базовым" для новой запрашиваемой категории или подкатегории свидетельства специалиста по ТО ВС.

      45. В качестве "последнего" опыта рассматриваются не менее 6 месяцев от затребованных 12 месяцев, который приобретается в пределах 12 месяцев до даты подачи заявления на свидетельство специалиста по ТО ВС. Остаток "последнего" опыта приобретается в пределах 7 лет до подачи заявления. Остальной "базовый" опыт приобретается в пределах 10 лет до подачи заявления.

      46. Несмотря на требования по опыту в ТО ВС, опыт полученный в государственной и экспериментальной авиации принимается к рассмотрению, при условии, что такое техническое обслуживание является эквивалентом к требуемому.

      47. Для категории "А" и "В3" дополнительный опыт в ТО ВС составляет не менее 6 месяцев, для категорий "В1" и "В2" – не менее 12 месяцев.

      48. Специалист по ТО ВС удостоверяет годность к эксплуатации воздушного судна или его частей после санкционированного ремонта, модификации или монтажа двигателя, вспомогательных агрегатов, приборов и (или) единиц оборудования и подписывать разрешение на эксплуатацию после осмотра, технического обслуживания и (или) периодического обслуживания и осуществляет функции:

      1) в отношении:

      тех воздушных судов, которые указаны в его свидетельстве, либо по своей принадлежности к общему виду; или

      таких планеров, двигателей, бортовых систем или элементов, которые указаны в его свидетельстве, либо по своей принадлежности к общему виду; и (или)

      таких бортовых электронных систем или элементов, которые указаны в его свидетельстве либо, либо по своей принадлежности к общему виду;

      2) при условии, что специалист по ТО ВС знаком со всей необходимой информацией, касающейся технического обслуживания и летной годности определенного воздушного судна, на которое специалист по ТО ВС подписывает свидетельство о техническом обслуживании или планера двигателя, бортовой системы или ее элемента, бортовой электронной системы или ее элемента, годность к эксплуатации которых специалист по ТО ВС удостоверяет;

      3) при условии, что за предшествующие 24 месяцев специалист по ТО ВС имел опыт по осмотру, обслуживанию или технической эксплуатации ВС или его компонентов в соответствии с правами, предоставленными ему как обладателю свидетельства, в течение по крайней мере 6 месяцев или что были соблюдены условия выдачи ему свидетельства с предоставлением соответствующих прав согласно настоящих Квалификационных требований.

      49. Кандидату на получение свидетельства специалиста по техническому обслуживанию легких и сверхлегких воздушных судов предъявляются квалификационные требования в соответствии с пунктом 43 настоящих Квалификационных требований.

Глава 14. Квалификационные требования к сотруднику по обеспечению полетов или полетный диспетчер

      50. Кандидату на получение свидетельства сотрудника по обеспечению полетов или полетный диспетчер предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 21 года;

      2) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ в объеме не менее 500 часов или 150 часов (при наличии опыта) и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательства Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающихся обладателя свидетельства сотрудника по обеспечению полетов или полетного диспетчера, ОВД, принципов работы силовых установок самолетов, систем и приборного оборудования;

      эксплуатационных ограничений ВС и силовых установок;

      перечня минимального оборудования воздушного судна;

      влияния загрузки и распределения массы на летно-технические характеристики ВС, по расчету массы и центровки;

      оперативного планирования полета; по расчету расхода топлива и продолжительности полета по топливу; процедур выбора запасного аэропорта, управления крейсерским полетом по маршруту, полетов на увеличенную дальность;

      подготовки и представления планов полета для организации воздушного движения;

      основных принципов систем планирования с помощью компьютеров;

      возможностей человека применительно к обязанностям диспетчера;

      авиационной метеорологии, перемещения областей низкого и высокого давления, структур фронтов, возникновения и характеристик особых явлений погоды, которые влияют на условия взлета, полета по маршруту и посадки;

      по применению авиационных метеорологических сводок, карт и прогнозов, кодов и сокращений, Правил метеорологического обеспечения;

      принципов аэронавигации, ППП;

      пользования аэронавигационной документацией;

      эксплуатационных процедур перевозки обычных и опасных грузов;

      процедур, касающихся авиационных происшествий и инцидентов, полеты в аварийной ситуации;

      процедур, связанных с актами незаконного вмешательства в деятельность гражданской авиации и диверсиями в отношении ВС;

      принципов полета, относящихся к соответствующему виду воздушного судна;

      требования законодательства Республики Казахстан, стандартов и рекомендуемой практики ИКАО, касающихся ведения связи с воздушными судами и соответствующими наземными станциями;

      производить точные расчеты и проводить анализ погоды по ежедневным синоптическим картам и сводкам погоды, проводить инструктаж об условиях погоды в районах конкретной воздушной трассы, прогнозировать погоду при осуществлении воздушных перевозок в аэропортах назначения и запасных аэропортах;

      определять оптимальную траекторию полета для данного участка и готовить планы полетов;

      проводить оперативный контроль и оказывать помощь летному экипажу при полетах в неблагоприятных метеорологических условиях;

      3) имеет не менее 2 года опыта по исполнению функций на одной или нескольких (в любом сочетании) должностях при условии, что при любом сочетании опыта период работы составляет не менее 1 года в любой из следующей должности:

      члена летного экипажа воздушного судна, задействованного в коммерческих воздушных перевозках; или

      метеоролога в организации, обеспечивающей полеты ВС, задействованных в коммерческих воздушных перевозках; или

      диспетчера обслуживания воздушного движения или технического руководителя сотрудников по обеспечению полетов или службы производства полетов ВС, задействованных в коммерческих воздушных перевозках; или

      наличие не менее одного года стажа работы в качестве сотрудника, оказывающего помощь в обслуживании полетов ВС при осуществлении воздушных перевозок; или

      пройти курс подготовки по утвержденной программе и проработать под наблюдением сотрудника по обеспечению полетов не менее 90 рабочих дней в течение 6 месяцев непосредственно перед подачей заявления.

      4) имеет способность:

      производить точные и приемлемые с эксплуатационной точки зрения анализы погоды на основе серий ежедневных синоптических карт и сводок погоды;

      обеспечивать проведение обоснованных с эксплуатационной точки зрения инструктажей об условиях погоды, преобладающих в районах конкретной воздушной трассы; прогнозировать погоду для транспортной авиации, уделяя особое внимание аэропортам назначения и запасным аэропортам;

      определять оптимальную траекторию полета для данного участка и готовить точные, заполненные от руки и (или) с помощью компьютера планы полетов;

      обеспечивать оперативный контроль и оказывать все прочие виды помощи при полетах в неблагоприятных метеорологических условиях в соответствии с обязанностями обладателя свидетельства сотрудника по обеспечению полетов;

      распознавать и контролировать факторы угрозы и ошибок.

Глава 15. Квалификационные требования к диспетчеру обслуживания воздушного движения

      51. Кандидату на получение свидетельства диспетчера ОВД предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 21 года;

      2) действующее медицинское заключение 3 класса;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      основы международного воздушного законодательства и законодательства Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части, касающейся обслуживания воздушного движения, в том числе права, обязанности и ответственность обладателя квалификационной (ых) отметки (ок) диспетчера ОВД;

      принципы, использование и ограничения оборудования, применяемого в ОВД, речевая связь, регистрация информации, передача данных, радионавигационные средства, наблюдение и радиолокационные системы, автоматическое зависимое наблюдение, обработка планов полета, дисплей (интерфейс пользователя), оперативные данные и данные об условиях эксплуатации;

      принципы полета, принципы эксплуатации и функционирования ВС, силовых установок и систем, характеристики ВС, имеющие отношение к ОВД;

      возможности человека, включая принципы контроля факторов угрозы и ошибок, а также подготовку по оптимизации работы группы;

      авиационная метеорология, применение и понимание метеорологической документации и информации, возникновение и характеристики особых явлений погоды, которые влияют на выполнение полетов и их безопасность, принцип измерения барометрической высоты;

      принципы аэронавигации, принципы, ограничения и точность навигационных систем и визуальных средств;

      процедуры ОВД, связи, радиотелефонии и обмена фразеологией (штатные, нештатные и аварийные), использование соответствующей авиационной документации, практические методы обеспечения безопасности полетов;

      52. Кандидат на получение квалификационной отметки диспетчера ОВД продемонстрировал уровень знаний, в следующих областях:

      1) для квалификационной отметки диспетчера аэродрома:

      генеральный план аэродрома, физические характеристики и визуальные средства;

      структура воздушного пространства;

      применяемые правила, процедуры и источники информации;

      аэронавигационные средства;

      оборудование управления воздушным движением и его использование;

      рельеф местности и характерные наземные ориентиры;

      характерные особенности воздушного движения;

      особые явления погоды;

      планы действий в аварийной обстановке и поисково-спасательных операциях;

      2) для квалификационной отметки диспетчер процедурного контроля подхода или диспетчер процедурного контроля района ОВД:

      структура воздушного пространства;

      применяемые правила, процедуры и источники информации;

      аэронавигационные средства;

      оборудование управления воздушным движением и его использование;

      рельеф местности и характерные наземные ориентиры;

      характерные особенности воздушного движения и потока движения;

      особые явления погоды;

      планы действий в аварийной обстановке и поисково-спасательных операциях;

      3) для квалификационной отметки диспетчер контроля подхода с использованием средств наблюдения, диспетчер контроля района ОВД с использованием средств наблюдения:

      структура воздушного пространства;

      применяемые правила, процедуры и источники информации;

      аэронавигационные средства;

      оборудование управления воздушным движением и его использование;

      рельеф местности и характерные наземные ориентиры;

      характерные особенности воздушного движения и потока движения;

      особые явления погоды;

      планы действий в аварийной обстановке и поисково-спасательных операциях;

      принципы, использование и ограничения соответствующих систем наблюдения ОВД и связанного с ним оборудования;

      процедуры предоставления обслуживания ОВД на основе наблюдения, при необходимости, включая порядок выдерживания соответствующей высоты полета над местностью;

      4) успешно обеспечивал под руководством аттестованного инструктора (диспетчера) ОВД:

      в отношении квалификационной отметки диспетчера аэродрома, осуществление аэродромного диспетчерского обслуживания на диспетчерском пункте руления в течение не менее 140 часов или на стартовом диспетчерском пункте в течение не менее 280 часов, или на диспетчерском пункте вышка в течение не менее 430 часов;

      в отношении квалификационной отметки диспетчера процедурного контроля подхода, осуществление процедурного контроля воздушного движения на диспетчерском пункте подхода в течение не менее 280 часов;

      в отношении квалификационной отметки диспетчера контроля подхода с использованием средств наблюдения, осуществление диспетчерского обслуживания воздушного движения подхода на диспетчерском пункте подхода или диспетчерском пункте круга в течение не менее 350 часов;

      в отношении квалификационной отметки диспетчера контроля подхода с использованием средств наблюдения, с получением одновременно квалификационной отметки диспетчера процедурного контроля подхода, осуществление диспетчерского обслуживания воздушного движения подхода и процедурный контроль на диспетчерском пункте подхода или на диспетчерском пункте круга в течение не менее 430 часов;

      в отношении квалификационной отметки диспетчера процедурного контроля района ОВД, осуществление процедурного контроля на рабочем месте районного диспетчерского пункта или районного диспетчерского центра в течение не менее 280 часов;

      в отношении квалификационной отметки диспетчера контроля района ОВД с использованием средств наблюдения, осуществление районного диспетчерского обслуживания воздушного движения с использованием систем наблюдения на рабочем месте районного диспетчерского пункта или районного диспетчерского центра в течение не менее 380 часов;

      в отношении квалификационной отметки диспетчера контроля района ОВД с использованием средств наблюдения, с одновременным получением квалификационной отметки диспетчера процедурного контроля района ОВД, осуществление районного диспетчерского обслуживание воздушного движения с использованием систем наблюдения и процедурный контроль на рабочем месте районного диспетчерского пункта или районного диспетчерского центра в течение не менее 460 часов;

      в отношении квалификационной отметки (допуска) на местном диспетчерском пункте осуществлять районное диспетчерское обслуживание воздушного движения на местных воздушных линиях с использованием имеющихся радиотехнических средств в течение не менее 280 часов.

      53. Квалификационные отметки соответствуют следующим диспетчерским пунктам:

      1) квалификация диспетчера аэродрома присваивается для лиц, имеющих допуск к самостоятельной работе на диспетчерском пункте руления и (или) стартовом диспетчерском пункте и (или) диспетчерском пункте вышки;

      2) квалификация диспетчера процедурного контроля подхода и диспетчера контроля подхода с использованием средств наблюдения присваивается для лиц, имеющих допуск к самостоятельной работе на диспетчерском пункте подхода, и (или) диспетчерском пункте круга, и (или) для лиц, имеющих допуск к самостоятельной работе на других диспетчерских пунктах (при совмещении диспетчерских пунктов);

      3) квалификация диспетчера процедурного контроля района ОВД и диспетчера контроля района ОВД с использованием средств наблюдения присваивается для лиц, имеющих допуски на рабочем месте районного диспетчерского пункта или районного диспетчерского центра и (или) местного диспетчерского пункта.

      54. При получении одновременно нескольких квалификационных отметок применяются требования по отношению к каждой квалификационной отметке.

      55. Кандидату для получения специальной квалификационной отметки (допуска) инструктора ОВД требуется:

      стаж работы в ОВД не менее 3 года;

      прохождение специализированной подготовки в сертифицированном АУЦ;

      осуществление функции в отношении которого запрашивается квалификационная отметка, под руководством аттестованного инструктора в течение не менее 8 часов.

      56. Кандидату для получения специальной квалификационной отметки (допуска) руководителя полетов (старшего диспетчера смены) требуется:

      стаж работы в ОВД не менее 3 года – для старшего диспетчера смены, не менее шести лет – для руководителя полетов;

      пройти специализированную подготовку в сертифицированном АУЦ;

      допуск хотя бы на одном диспетчерском пункте, на котором осуществляет контроль;

      осуществлять функции в отношении которого запрашивается квалификационная отметка, под руководством аттестованного инструктора (руководителя полетов или старшего диспетчера смены) в течение не менее 180 часов.

      57. Кандидат на получение квалификации, связанной с диспетчерским обслуживанием международных полетов, владеет авиационным английским языком, используемым в радиотелефонной связи, и понимает его на уровне не ниже рабочего (уровень 4 по шкале ИКАО).

      58. Диспетчера ОВД (имеющий допуск на диспетчерском пункте) осуществляет функции по обслуживанию воздушного движения, предусмотренные данной квалификационной отметкой, не менее 24 часов в течение 6 месяцев.

      59. Квалификационная отметка теряет силу, если диспетчер ОВД не осуществляет функции, предусмотренные квалификационной отметкой в течение 6 месяцев.

      60. Диспетчер ОВД с внесенными в свидетельство одной или несколькими ниже указанными квалификационными отметками (допусками) осуществляет следующие функции:

      квалификационная отметка диспетчера аэродрома, обеспечивает или контролирует обеспечение аэродромного диспетчерского обслуживания на том аэродроме, по которому аттестован данный обладатель свидетельства;

      квалификационная отметка диспетчера процедурного контроля подхода, обеспечивает или контролирует обеспечение диспетчерского обслуживания подхода на аэродроме или аэродромах, по которым аттестован данный обладатель свидетельства, в пределах воздушного пространства или части этого воздушного пространства, находящегося под юрисдикцией диспетчерского органа, обеспечивающего диспетчерское обслуживание подхода;

      квалификационная отметка диспетчера контроля подхода с использованием средств наблюдения, обеспечивает и (или) контролирует обеспечение диспетчерского обслуживания подхода с использованием соответствующих систем наблюдения ОВД на аэродроме или аэродромах, по которым аттестован данный обладатель свидетельства, в пределах воздушного пространства или части этого воздушного пространства, находящегося под юрисдикцией диспетчерского органа, обеспечивающего диспетчерское обслуживание подхода;

      квалификационная отметка диспетчера процедурного контроля района ОВД, обеспечивает и (или) контролирует обеспечение районного диспетчерского обслуживания в пределах диспетчерского района или части этого диспетчерского района, по которому аттестован данный обладатель свидетельства;

      квалификационная отметка диспетчера контроля района ОВД с использованием средств наблюдения, обеспечивать и (или) контролировать обеспечение диспетчерского обслуживания района ОВД с использованием системы наблюдения ОВД в пределах воздушного пространства или части этого воздушного пространства, по которому аттестован данный обладатель свидетельства.

Глава 16. Квалификационные требования к оператору авиационной станции (расположенной на морской установке)

      61. Кандидату на получение свидетельства оператора авиационной станции (расположенной на морской установке) предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) имеет техническое образование;

      3) прохождение курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      процедуры радиотелефонной связи, фразеология, сеть электросвязи;

      законодательства Республики Казахстан и нормативных актов, регулирующих выполнение работ на морской установке;

      обслуживание воздушного движения;

      основы международного воздушного законодательства и законодательства Республики Казахстан об использовании воздушного пространство Республики Казахстан и деятельности авиации, в части касающейся выполнения полетов и воздушной навигации, оператора авиационной станции, ОВД;

      основные теоретические вопросы авиационной метеорологии и основные положения документов, регламентирующие метеообеспечение авиации;

      основы и принципы работы радионавигационного оборудования;

      тактико-технические характеристики радионавигационного оборудования и средств авиационной электросвязи;

      принципы, использование и ограничения оборудования электросвязи на авиационной станции;

      основные данные и тактико-технические характеристики обслуживаемых ВС;

      4) опыт работы:

      успешно закончил курс подготовки по утвержденной программе в течение 12 месячного периода, непосредственно предшествовавшего подаче заявления, и успешно проработал под руководством аттестованного оператора авиационной станции не менее 2 месяцев; или

      успешно проработал под руководством аттестованного оператора авиационной станции не менее 6 месяцев из 12 месяцев, непосредственно предшествовавших подаче заявления;

      5) продемонстрировал свою компетентность:

      в эксплуатации используемого оборудования электросвязи;

      в качественной и точной передаче и приеме радиотелефонных сообщений.

Глава 17. Общие квалификационные требования, предъявляемые к летному персоналу для получения квалификационной отметки "инструктор"

      62. Инструкторы подразделяются на следующие категории:

      1) пилот-инструктор ВС;

      2) инструктор по типу ВС;

      3) инструктор по классу ВС;

      4) инструктор для допуска к полетам по приборам;

      5) инструктор по пилотажным тренажерам;

      6) инструктор по взаимодействию членов экипажа на ВС, управляемых многочленным экипажем;

      7) инструктор по комплексной летной подготовке.

      63. Кандидату на получение квалификационной отметки "инструктор", предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) возраст – с 18 лет;

      2) отвечает требованиям к знаниям и опыту предъявляемым при получении свидетельства пилота коммерческой авиации в соответствии с видом ВС, за исключением подготовки на получение свидетельства пилота легких и сверхлегких ВС, в этом случае кандидат отвечает требованиям к знаниям и опыту, предъявляемым при получении свидетельства пилота соответствующего вида легкого и сверхлегкого ВС;

      3) подтверждение о прохождении курса теоретической подготовки, разработанного в соответствии с Типовыми программами, в сертифицированном АУЦ и демонстрация уровня теоретических знаний, в следующих областях:

      методики теоретического и практического обучения;

      по оценке успеваемости студентов, учащихся или слушателей по тем предметам, по которым осуществляется наземная подготовка;

      процесса усвоения материала;

      элементов эффективного обучения;

      по оценке и проверке уровня знаний студентов, учащихся или слушателей, теории обучения;

      по разработке программы подготовки;

      планирования урока;

      методики аудиторного обучения;

      по использованию учебных средств, включая при необходимости тренажеры;

      по проведению анализа и исправлению ошибок студентов, учащихся и слушателей;

      возможностей человека применительно к летной подготовке, включая принципы контроля факторов угроз и ошибок;

      опасности, связанной с имитацией выхода из строя систем и отказов на ВС;

      4) под руководством назначенного пилота-инструктора кандидат:

      прошел курс обучения по методике ведения летной подготовки, включая демонстрацию операций, методы практического обучения, распознавание и исправление наиболее распространенных ошибок курсантов;

      применял на практике методику выполнения маневров и схем полета, по которой он намерен проводить летную подготовку.

      5) продемонстрировал способность обучать в тех областях, в которых он намерен проводить летную подготовку, и на тех видах и классах ВС, по которым предусматривается осуществление функций пилота-инструктора, включая, в соответствующих случаях, предполетный инструктаж, разбор полетов и наземную подготовку;

      6) имеет подготовку по утвержденной программе в соответствии с видом ВС, указанном в свидетельстве;

      7) владеет летно-методическими навыками:

      распознавание, анализ и контроль факторов угроз и ошибок в процессе подготовки слушателя;

      управление воздушным судном в пределах ограничений его характеристик и методически грамотно обучать слушателя на приемлемом уровне безопасности полетов;

      умения плавно и точно выполнять все маневры и умело показывать их слушателю;

      принятие своевременных решений и квалифицированное осуществление контроля в полете;

      анализ и исправление ошибок обучаемых;

      управлять воздушным судном таким образом, чтобы обеспечить точное выполнение и показ схемы полета или маневра слушателю;

      распознавать и контролировать факторы угроз и ошибок при обучении;

      управлять воздушным судном в пределах ограничений его характеристик;

      плавно и точно выполнять все маневры, методически правильно объяснять слушателю координацию движений при пилотировании воздушным судном;

      применять знания в области аэронавигации (самолетовождения) и передавать их слушателю;

      методически грамотно и безопасно обучать слушателя.

Параграф 1. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки пилота-инструктора

      64. Кандидату для получения квалификационной отметки пилота- инструктора "самолет" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 200 часов налета, из которых 150 часов в качестве КВС;

      2) наличие действующего свидетельства пилота;

      3) не менее 5 часов налета на однодвигательном самолете с поршневой силовой установкой в течение 6 месяцев, предшествующих проверочному полету перед поступлением на курсы летного инструктора;

      4) прохождение курсов летных инструкторов, включающие не менее:

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего типа ВС;

      15 часов летно-методической подготовки на ВС, управляемых одним пилотом.

      65. Кандидату для получения квалификационной отметки пилота- инструктора "вертолет" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 250 часов налета на вертолете, из которых не менее 100 часов в качестве командира вертолета;

      2) наличие свидетельства коммерческого пилота вертолета;

      3) не менее 5 часов налета на однодвигательном вертолете в течение 6 месяцев, предшествующих проверочному полету перед поступлением на курсы летного инструктора;

      4) прохождение курсов летных инструкторов вертолета, включающие не менее:

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего типа ВС;

      15 часов летно-методической подготовки на ВС, управляемых одним пилотом.

      66. Кандидату для получения квалификационной отметки пилота-инструктора "мотодельтаплан" или "автожир" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 100 часов в качестве КВС;

      2) прохождение курсов летных инструкторов "мотодельтаплан" или "автожир", включающие не менее:

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего типа ВС;

      10 часов летно-методической подготовки.

      67. Кандидату для получения квалификационной отметки пилота- инструктора "планер" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 100 часов налета и 200 стартов (запусков) в качестве КВС;

      2) прохождение курсов летных инструкторов планер:

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего типа ВС;

      10 часов летно-методической подготовки.

      68. Кандидат для получения квалификационной отметки пилота- инструктора "свободный аэростат" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 75 часов налета в качестве КВС;

      2) прохождение курсов летных инструкторов "свободный аэростат",

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего типа ВС;

      10 часов летно-методической подготовки.

      69. Кандидату для получения квалификационной отметки пилота- инструктора "дирижабль" предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 100 часов налета в качестве КВС;

      2) прохождение курсов летных инструкторов "дирижабль" включающие не менее:

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего типа ВС;

      10 часов летно-методической подготовки.

Параграф 2. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки инструктора по типу ВС

      70. Кандидату для получения квалификационной отметки инструктора по типу самолета, управляемого одним пилотом или самолете, управляемого многочленным экипажем предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) наличие свидетельства коммерческого пилота самолета, пилота многочленного экипажа (самолет) или линейного пилота авиакомпании;

      2) для инструктора ВС, управляемого одним пилотом – не менее 500 часов налета на самолете, управляемом одним пилотом, в том числе не менее 30 часов в качестве КВС данного типа или имеет квалификационные отметки инструктора и квалификационную отметку о допуске к полетам по приборам;

      3) для инструктора на ВС с многочленным экипажем – не менее 1500 часов налета на самолете с многочленным экипажем, в том числе в качестве КВС данного типа не менее 30 участков по маршруту из которых не более 15 полетов допускается на летном тренажере, выполненных за 12 месяцев, предшествующих заявке;

      4) прохождение курса подготовки инструкторов по типу запрашиваемого ВС (засчитывается пройденный курс по подготовке инструкторов при поддержании профессионального уровня).

      71. Кандидату для получения квалификационной отметки инструктора по типу вертолета предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) наличие свидетельства коммерческого пилота вертолета или линейного пилота вертолета;

      2) 250 ч налета на однодвигательных вертолетах с одним пилотом;

      3) 500 ч налета на многодвигательных вертолетах с одним пилотом;

      4) 1000 ч налета на вертолетах с многочленным экипажем, включая не менее 350 часов на вертолетах с многочленным экипажем или для многодвигательных вертолетах с одним пилотом – не менее 100 часов на вертолетах с многочленным экипажем;

      5) прохождение курса подготовки инструкторов по типу ВС (засчитывается пройденный курс по подготовке инструкторов при поддержании профессионального уровня).

Параграф 3. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки инструктора ВС по классу самолета

      72. Кандидату для получения квалификационной отметки инструктора по классу самолета предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) на однодвигательном самолете – налет не менее 300 часов в качестве пилота, из них не менее 30 часов налета в качестве КВС самолета конкретного типа или класса;

      2) на многодвигательном самолете – налет не менее 500 часов в качестве пилота, из них не менее 30 часов налета в качестве КВС самолета конкретного типа или класса.

      3) прохождение курса инструкторов по классу самолета (засчитывается пройденный курс по подготовке летного инструктора) включающий не менее:

      50 часов по методике летного обучения;

      25 часов по методике теоретического обучения;

      10 часов по знаниям профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего класса ВС;

      летную подготовку на однодвигательном самолете 3 часа или на двухдвигательном самолете 5 часов.

Параграф 4. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки инструктора для допуска к полетам по прибору

      73. Кандидату для получения квалификационной отметки инструктора для допуска к полетам по приборам предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) не менее 500 ч налета по приборам, из них 400 ч налета на самолете для инструктора инструментальной квалификации самолета;

      2) не менее 500 ч налета по приборам, из них 250 ч на вертолете для инструктора инструментальной квалификации вертолета;

      3) прохождение курсов инструкторов инструментальной квалификации включающий:

      методика летного обучения не менее 50 часов, кандидату с квалификацией летного инструктора засчитывается полностью;

      методика теоретического обучения (преподавание и изучение) не менее 25 часов, кандидату с квалификацией летного инструктора засчитывается полностью;

      повторение знаний профилирующих дисциплин летной эксплуатации соответствующего ВС не менее 10 часов, кандидату с квалификацией летного инструктора засчитывается полностью;

      4) учебные полеты не менее 10 часов налета на ВС, летном тренажере или процедурном тренажере, для летного инструктора учебные полеты в объеме не менее 5 часов.

Параграф 5. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки инструктора по пилотажным тренажерам

      74. Кандидату на получение квалификационной отметки инструктора по пилотажным тренажерам предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) имеет или имел свидетельство коммерческого пилота, пилота многочленного экипажа или линейного пилота авиакомпании конкретного вида ВС;

      2) имеет или имел квалификационную отметку о допуске к полетам по приборам;

      3) имеет успешно законченный учебный курс инструктора по допуску к полетам по приборам;

      4) прошел проверку квалификации по соответствующему типу ВС на летном тренажере в течение 12 месяцев;

      5) для получения квалификационной отметки инструктора тренажера для самолетов с многочленным экипажем необходимо:

      не менее 1500 часов полетного времени в качестве пилота самолетов с многочленным экипажем или ВС с системой увеличения подъемной силы;

      в качестве пилота или наблюдателя, в течение 12 месяцев;

      3 сектора полета по маршруту на борту соответствующего типа ВС или

      2 линейно-ориентированные сессии летной подготовки на тренажере ВС, соответствующего типа, проводимые квалифицированным летным экипажем.

      Эти тренажерные сессии включают, по крайней мере, 2 маршрута по 2 часа между 2 различными аэродромами, а также соответствующий предполетный инструктаж и послеполетный разбор;

      6) для получения квалификационной отметки инструктора тренажера для самолетов с системой увеличения подъемной силы с одним пилотом, необходимо:

      не менее 500 часов полетного времени в качестве КВС на соответствующем типе;

      имеет или имел квалификацию инструктора по допуску к полетам по приборам на самолете;

      7) для получения квалификационной отметки инструктора тренажера для вертолетов, необходимо:

      1 час полета на борту соответствующего типа вертолета, в течение 12 месяцев в качестве пилота или в качестве наблюдателя;

      для вертолетов с многочленным экипажем не менее 1000 часов налета в качестве пилота на вертолетах, в том числе не менее 350 часов в качестве пилота на вертолетах с многочленным экипажем;

      для многодвигательных вертолетов с одним пилотом, не менее 500 часов в качестве пилота, в том числе 100 часов в качестве КВС;

      для однодвигательных вертолетов с одним пилотом, не менее 250 часов в качестве пилота вертолета;

      8) для получения квалификационной отметки инструктора тренажера для обучения исключительно на тренажере базовой подготовки, необходимо пройти практическую подготовку и проверку в объеме не менее 3 часов под контролем квалифицированного инструктора, назначенного в этих целях уполномоченной организацией.

Параграф 6. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки инструктора по взаимодействию членов экипажа многочленного воздушного судна

      75. Кандидату на получение квалификации инструктора по взаимодействию членов экипажа многочленного ВС предъявляются следующие квалификационные требования:

      1) имеет или имел свидетельство коммерческого или линейного пилота;

      2) не менее 1500 ч налета в качестве пилота многочленного ВС для самолетов и дирижаблей, 1000 часов – для вертолетов;

      3) обучение на процедурном тренажере или летном тренажере в рамках утвержденного курса для инструкторов по координации многочленного экипажа:

      методика летного обучения – 25 часов (засчитывается пройденный курс подготовки для летного инструктора, инструктора типа ВС, инструктора класса ВС, инструктора по допуску к полетам по приборам, инструктора тренажера);

      методика теоретического обучения (преподавание и изучение) – 25 часов (засчитывается пройденный курс подготовки для летного инструктора, инструктора типа ВС, инструктора класса ВС, инструктора по допуску к полетам по приборам, инструктора тренажера);

      техническая учеба по изучению эксплуатируемого тренажера;

      не менее 3 часов практической подготовки или инструктажа по координации многочленного экипажа в рамках всего курса на соответствующем тренажере, под контролем и исполняя требования назначенного в этих целях уполномоченной организацией инструктора типа ВС, инструктора тренажера или инструктора по координации многочленного экипажа.

Параграф 7. Квалификационные требования, предъявляемые при внесении квалификационной отметки инструктора по проведению комплексной летной подготовки

      76. Кандидат на получение квалификации инструктора по проведению комплексной летной подготовки предъявляются следующие требования:

      1) в течение предыдущих 3 лет действующее свидетельство пилота, с указанием инструкторской квалификации, отвечающего требованиям соответствующих курсов;

      2) не менее 3 часов летной подготовки на пилотажном тренажере, связанных с функциями инструктора по проведению комплексной летной подготовки под контролем и выполняя требования назначенного в этих целях уполномоченной организацией, или если инструктор по проведению комплексной летной подготовки желает проводить обучение исключительно на учебным стенде полета по приборам, ему необходимо провести не менее 3 часов летной подготовки под контролем и выполняя требования назначенного в этих целях уполномоченной организацией инструктора;

      3) в течение 12 месяцев перед заявкой пройти проверку летной подготовки в соответствии действующего класса или типа в соответствии с предполагаемым обучением, который желает проводить обучение исключительно на учебном стенде полета по приборам, необходимо в течение 12 месяцев перед заявкой провести проверку летной подготовки;

      4) для продления квалификационной отметки (рейтинга) инструктора по комплексной летной подготовке соискателю необходимо в течение последних 12 месяцев провести не менее 3 часов обучения на пилотажном тренажере, а также выполнить проверки профессиональной пригодности, для соответствующего типа или класса воздушного судна на пилотажном тренажере.

      77. Инструктору, который обучает для получения квалификационной отметки (рейтинга) типа, требуется:

      1) свидетельство и квалификационные отметки (рейтинги), выданные соответствии с ИКАО, согласно требованиям другой страны, для проводимого обучения по воздушному судну, зарегистрированного в данной стране;

      2) в качестве инструктора квалификационной отметки (рейтинги) типа выполнить 100 часов налета или обучения на имитирующих тренажерах;

      3) срок действия разрешения определяется по усмотрению уполномоченной организации, но не превышает 3 лет;

      4) разрешение ограничивается следующим образом:

      обучение не осуществляется для выдачи какой-либо инструкторской квалификационной отметки (рейтинги);

      к обучению допускаются курсанты, владеющие языком, на котором будет проводиться обучение;

      не проводится обучение для инструктора по взаимодействию членов экипажа многочленного экипажа.

  приложение 2 к приказу
Министра индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан
от 30 апреля 2021 года № 214
  приложение 2
к Типовым программам
профессиональной подготовки
авиационного персонала,
участвующего в обеспечении
безопасности полетов

Тематика дисциплин по теоретической подготовке пилотов сверхлегкого воздушного судна на мотодельтаплане – ULAPL(MGH)

Наименование предметов

Краткое содержание учебной дисциплины

1

Основы воздушного права и нормативные правовые акты в сфере деятельности гражданской авиации Республики Казахстан

Конвенция ИКАО. Приложения конвенции, Национальные и международные организации и ассоциации, международные стандарты и рекомендуемая практика, национальное и международное право, трудовое законодательство, охрана труда и техника безопасности, охрана окружающей среды, требования законодательства Республики Казахстан, касающиеся авиационного персонала непосредственно участвующего в обеспечении безопасности полетов. Уполномоченный орган в сфере гражданской авиации, уполномоченная организация в сфере гражданской авиации: местоположение и организация. Права, обязанности и ответственность владельца Свидетельства пилота сверхлегкой авиации. Правила визуальных полетов.
Безопасность полетов и расследование авиационных происшествий. Основные определения. Цели и задачи. Нормативная база, регламентирующая деятельность в области обеспечения безопасности полетов. Обязанности командира ВС по обеспечению безопасности полетов. Основные причины авиационных происшествий и цель их расследований. Правила по организации поисково-спасательного обеспечения полетов на территории Республики Казахстан, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 ноября 2011 года № 1296.

2

Человеческий фактор в авиации

Основы авиационной физиологии и поддержания здоровья. Основы авиационной психологии. Проблема человеческого фактора в авиации. Термины и определения. Ошибка человека. Изучение роли человека в функционировании авиационной транспортной системы и обеспечении безопасности полетов. Управление угрозами и ошибками. Ресурсы экипажа. Применение знаний о человеческом факторе в деятельности авиационного персонала.

3

Авиационная метеорология

Изучение основных метеорологических явлений и аэросиноптических процессов, влияние метеорологических элементов на выполнение полета. Обучение методикам: выявления опасных для авиации погодных явлений, изучения метеорологической информации перед вылетом и в полете и использование знаний в интересах выполнения полета и обеспечения безопасности полетов.

4

Воздушная навигация

Изучение основных положений теории воздушной навигации, аэронавигационного обеспечения полетов и обеспечения безопасности полетов в штурманском отношении.

5

Основы аэродинамики и практическая аэродинамика гибкого крыла

Изучение теоретических основ аэродинамики и практической аэродинамики гибкого крыла, процессов, происходящих с летательным аппаратом при взаимодействии с воздухом во время взлета, горизонтального полета, выполнении маневров, снижения, посадки.

6

Конструкция и летная эксплуатация мотодельтаплана

Изучение конструкции мототележки, агрегатов и узлов крепления гибкого крыла и правил летной эксплуатации.

7

Конструкция и летная эксплуатация двигателя

Изучение конструкции и систем обеспечения, правил летной эксплуатации авиационного поршневого двигателя внутреннего сгорания.

8

Электрическая, приборное и радиооборудование, и их летная эксплуатация

Изучение приборного, электротехнического и радиоэлектронного оборудования, их назначение, комплекта и размещения на МДП, принципы действия и функционирования приборов и систем, приборов контроля работы силовой установки, правил летной эксплуатации.

9

Эксплуатационные процедуры. Руководство по летной эксплуатации

Изучение правил эксплуатации, ограничений и действия пилота при возникновении особых случаев в полете.

10

Средства связи VFR. Правила ведения радиообмена и фразеологии

Изучение терминов, обозначений и обучение Правилам фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения, утвержденных приказом исполняющего обязанности Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 15 октября 2010 года № 454 "Об утверждении Правил фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6635).

11

Аварийно-спасательные средства и их применение

Подготовка по аварийно-спасательному оборудованию воздушного судна, процедур по вынужденной посадке. Тренировка по автономному выживанию на местности.

12

Техническая эксплуатация мотодельтаплан и применяемые ГСМ

Процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание, ремонт, ведение технической документации. Основные виды авиационных горюче-смазочные материалов и специальных жидкостей, применяемых в эксплуатации.

  приложение 3 к приказу
Министра индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан
от 30 апреля 2021 года № 214
  приложение 3
к Типовым программам
профессиональной подготовки
авиационного персонала,
участвующего в обеспечении
безопасности полетов

Тематика дисциплин по теоретической подготовке пилотов сверхлегкого воздушного судна на автожире – ULAPL(AG)

Наименование предметов

Краткое содержание учебной дисциплины

1

Основы воздушного права и нормативные правовые акты в сфере деятельности гражданской авиации Республики Казахстан

Конвенция ИКАО. Приложения конвенции. Национальные и международные организации и ассоциации, международные стандарты и рекомендуемая практика, национальное и международное право, трудовое законодательство, охрана труда и техника безопасности, охрана окружающей среды, требования законодательства Республики Казахстан, касающиеся авиационного персонала непосредственно участвующего в обеспечении безопасности полетов. Уполномоченный орган в сфере гражданской авиации, уполномоченная организация в сфере гражданской авиации: местоположение и организация. Права, обязанности и ответственность владельца Свидетельства пилота сверхлегкой авиации. Правила визуальных полетов.
Безопасность полетов и расследование авиационных происшествий. Основные определения. Цели и задачи. Нормативная база, регламентирующая деятельность в области обеспечения безопасности полетов. Обязанности командира ВС по обеспечению безопасности полетов. Основные причины авиационных происшествий и цель их расследований. Правила по организации поисково-спасательного обеспечения полетов на территории Республики Казахстан, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 ноября 2011 года № 1296.

2

Человеческий фактор в авиации

Основы авиационной физиологии и поддержания здоровья. Основы авиационной психологии. Проблема человеческого фактора в авиации. Термины и определения. Ошибка человека. Изучение роли человека в функционировании авиационной транспортной системы и обеспечении безопасности полетов. Управление угрозами и ошибками. Ресурсы экипажа. Применение знаний о человеческом факторе в деятельности авиационного персонала.

3

Авиационная метеорология

Изучение основных метеорологических явлений и аэросиноптических процессов, влияние метеорологических элементов на выполнение полета. Обучение методикам: выявления опасных для авиации погодных явлений, изучения метеорологической информации перед вылетом и в полете и использование знаний в интересах выполнения полета и обеспечения безопасности полетов.

4

Воздушная навигация

Изучение основных положений теории воздушной навигации, аэронавигационного обеспечения полетов и обеспечения безопасности полетов в штурманском отношении.

5

Основы аэродинамики и практическая аэродинамика автожира

Изучение теоретических основ аэродинамики и практической аэродинамики воздушного судна роторной системой создания подъемной силы, процессов, происходящих с летательным аппаратом при взаимодействии с воздухом во время взлета, горизонтального полета, выполнении маневров, снижения, посадки.

6

Конструкция и летная эксплуатация автожира

Изучение конструкции, агрегатов и узлов крепления ротора и двигателя, топливная и масляная системы, правил летной эксплуатации.

7

Конструкция и летная эксплуатация двигателя

Изучение конструкции и систем обеспечения, правил летной эксплуатации авиационного поршневого двигателя внутреннего сгорания.

8

Электрическая, приборное и радиооборудование, и их летная эксплуатация

Изучение приборного, электротехнического и радиоэлектронного оборудования, их назначение, комплекта и размещения на автожире, принципы действия и функционирования приборов и систем, приборов контроля работы силовой установки, правил летной эксплуатации.

9

Эксплуатационные процедуры. Руководство по летной эксплуатации

Изучение правил эксплуатации, ограничений и действия пилота при возникновении особых случаев в полете.

10

Средства связи VFR. Правила ведения радиообмена и фразеологии

Изучение терминов, обозначений и обучение Правилам фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения, утвержденных приказом исполняющего обязанности Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 15 октября 2010 года № 454 "Об утверждении Правил фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6635).

11

Аварийно-спасательные средства и их применение

Подготовка по аварийно-спасательному оборудованию воздушного судна, процедур по вынужденной посадке. Тренировка по автономному выживанию на местности.

12

Техническая эксплуатация автожира и применяемые ГСМ

Процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание, ремонт, ведение технической документации. Основные виды авиационных горюче-смазочные материалов и специальных жидкостей, применяемых в эксплуатации.

  приложение 4 к приказу
Министра индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан
от 30 апреля 2021 года № 214
  приложение 4
к Типовым программам
профессиональной подготовки
авиационного персонала,
участвующего в обеспечении
безопасности полетов

Тематика дисциплин по теоретической подготовке пилотов планера – GPL

Наименование учебной дисциплины

Краткое содержание учебной дисциплины

1

Основы воздушного права и нормативные правовые акты в сфере деятельности гражданской авиации Республики Казахстан

Конвенция ИКАО. Приложения конвенции. Национальные и международные организации и ассоциации, международные стандарты и рекомендуемая практика, национальное и международное право, трудовое законодательство, охрана труда и техника безопасности, охрана окружающей среды, требования законодательства Республики Казахстан, касающиеся авиационного персонала непосредственно участвующего в обеспечении безопасности полетов. Уполномоченный орган в сфере гражданской авиации, уполномоченная организация в сфере гражданской авиации: местоположение и организация; национальные законы.
Права, обязанности и ответственность владельца Свидетельства пилота планера. Правила визуальных полетов.
Безопасность полетов и расследование авиационных происшествий. Основные определения. Цели и задачи. Нормативная база, регламентирующая деятельность в области обеспечения безопасности полетов. Обязанности командира ВС по обеспечению безопасности полетов. Основные причины авиационных происшествий и цель их расследований. Правила по организации поисково-спасательного обеспечения полетов на территории Республики Казахстан, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 ноября 2011 года № 1296.

2

Человеческий фактор в авиации

Основы авиационной физиологии и поддержания здоровья. Основы авиационной психологии. Проблема человеческого фактора в авиации. Термины и определения. Ошибка человека. Изучение роли человека в функционировании авиационной транспортной системы и обеспечении безопасности полетов. Управление угрозами и ошибками. Ресурсы экипажа. Применение знаний о человеческом факторе в деятельности авиационного персонала.

3

Авиационная метеорология

Изучение основных метеорологических явлений и аэросиноптических процессов, влияние метеорологических элементов на выполнение полета. Условия возникновения термических восходящих потоков и их применение. Вертикальные термические и динамические потоки. Обучение методикам: выявления опасных для авиации погодных явлений, изучения метеорологической информации перед вылетом и в полете и использование знаний в интересах выполнения полета и обеспечения безопасности полетов.

4

Воздушная навигация и аэронавигационное обеспечение полетов

Изучение основных положений теории воздушной навигации, аэронавигационного обеспечения полетов и обеспечения безопасности полетов в штурманском отношении.

5

Основы аэродинамики и практическая аэродинамика планера

Изучение теоретических основ аэродинамики и практической аэродинамики планера, процессов, происходящих с летательным аппаратом при взаимодействии с воздухом во время взлета, горизонтального полета, выполнении маневров, снижения, посадки.

6

Теория и техника парящего полета

Теоретические основы парения. Основы парения в восходящем термическом потоке. Классическая теория парящего полета (теория МАК-КРЕДИ) и ее дополнение. Основы стационарной теории полета стилем "дельфин" и нестационарных режимов парения. Парение в потоках обтекания, восходящих термических и горных волновых потоках. Основы парящего полета по маршруту и использование облачных гряд. Использование гряд восходящих потоков, не совпадающих с направлением маршрута.

7

Конструкция и летная эксплуатация планера

Изучение конструкции, прочности планера и правил летной эксплуатации планера. Конструкция агрегатов и основных узлов воздушного судна.

8

Конструкция и летная эксплуатация авиационных двигателей для мотопланеров

Изучение конструкции и правил летной эксплуатации авиационного поршневого двигателя внутреннего сгорания. Изучение основных видов авиационных горюче-смазочные материалов и специальных жидкостей, их физико-химических свойств.

9

Электротехническое, приборное и радиоэлектронное оборудование и их летная эксплуатация

Изучение приборного, электротехнического и радиоэлектронного оборудования, его назначения, комплекта и размещения на самолете, принципы действия и функционирования приборов и систем, приборов контроля работы силовой установки, данных оборудования и правил летной эксплуатации.

10

Эксплуатационные процедуры. Руководство по летной эксплуатации

Изучение ограничений и правил эксплуатации планера, действия экипажа при возникновении особых случаев в полете.

11

Средства связи VFR. Правила ведения радиообмена и фразеологии

Изучение терминов, обозначений и обучение правилам ведение радиообмена между экипажами воздушных судов и органами обслуживания воздушного движения.

12

Аварийно-спасательная подготовка

Подготовка по аварийно-спасательному оборудованию воздушного судна, процедур по вынужденной посадке и эвакуации пассажиров и членов экипажа. Тренировка по автономному выживанию на местности.

13

Техническая эксплуатация планера

Процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание, ремонт, ведение технической документации.

  приложение 5 к приказу
Министра индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан
от 30 апреля 2021 года № 214
  приложение 5
к Типовым программам
профессиональной подготовки
авиационного персонала,
участвующего в обеспечении
безопасности полетов

Тематика дисциплин по теоретической подготовке пилотов свободного аэростата – FBPL

Наименование учебной дисциплины

Краткое содержание учебной дисциплины

1

Основы воздушного права и нормативные правовые акты в сфере деятельности гражданской авиации Республики Казахстан

Конвенция ИКАО. Приложения конвенции. Национальные и международные организации и ассоциации, международные стандарты и рекомендуемая практика, национальное и международное право, трудовое законодательство, охрана труда и техника безопасности, охрана окружающей среды, требования законодательства Республики Казахстан, касающиеся авиационного персонала непосредственно участвующего в обеспечении безопасности полетов. Уполномоченный орган в сфере гражданской авиации, уполномоченная организация в сфере гражданской авиации: местоположение и организация; национальные законы. Права, обязанности и ответственность владельца Свидетельства пилота свободного аэростата. Правила визуальных полетов.
Безопасность полетов и расследование авиационных происшествий. Основные определения. Цели и задачи. Нормативная база, регламентирующая деятельность в области обеспечения безопасности полетов.
Обязанности командира ВС по обеспечению безопасности полетов. Основные причины авиационных происшествий и цель их расследований. Правила по организации поисково-спасательного обеспечения полетов на территории Республики Казахстан, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 ноября 2011 года № 1296.

2

Человеческий фактор в авиации

Основы авиационной физиологии и поддержания здоровья. Основы авиационной психологии. Проблема человеческого фактора в авиации. Термины и определения. Ошибка человека. Изучение роли человека в функционировании авиационной транспортной системы и обеспечении безопасности полетов. Управление угрозами и ошибками. Ресурсы экипажа. Применение знаний о человеческом факторе в деятельности авиационного персонала.

3

Авиационная метеорология

Изучение основных метеорологических явлений и аэросиноптических процессов, влияние метеорологических элементов на выполнение полета.
Обучение методикам: выявления опасных для авиации погодных явлений, изучения метеорологической информации перед вылетом и в полете и использование знаний в интересах выполнения полета и обеспечения безопасности полетов.

4

Воздушная навигация и аэронавигационное обеспечение полетов

Изучение основных положений теории воздушной навигации, аэронавигационного обеспечения полетов и обеспечения безопасности полетов в штурманском отношении.

5

Основы теории полета свободного аэростата

Аэростатика и подъемная сила аэростата. Международная стандартная атмосфера. Зависимость между высотой, давлением и температурой. Значения удельной подъемной силы для различных газов при температуре наружного воздуха 15оС и высоте над уровнем моря Н=0 м. Перевод подъемной силы из ньютонов в килограммы. Внутреннее давление в оболочке. Зависимость полной подъемной силы аэростата от разницы между температурой наружного воздуха и температурой воздуха в оболочке. Величина удельной подъемной силы. Сравнительная эффективность тепловых аэростатов и газовыми аэростатами по значению удельных подъемных сил одного кубического метра различных газов. Силы, действующие на аэростат на различных режимах полета. Расчет загрузки. Тепловой баланс аэростата. Уравнение теплового баланса аэростата. Коэффициент теплопроводности и кинематическая вязкость воздуха. Тепловые потери. Теоретическая зависимость расхода топлива (пропан-бутановой смеси) от полной подъемной силы и температуры наружного воздуха. Различие между истинной температурой по объему оболочки и аэростатической.

6

Конструкция и летная эксплуатация свободного аэростата. Наземное оборудование.

Классификация аэростатов. Оболочка. Горелки. Газовое оборудование и баллоны. Гондолы. Приборный блок. Наземное оборудование. Правила эксплуатации на земле и в воздухе.

7

Электротехническое, приборное и радиоэлектронное оборудование и их летная эксплуатация

Изучение приборного, электротехнического и радиоэлектронного оборудования, его назначения, комплекта и размещения на самолете, принципы действия и функционирования приборов и систем, приборов контроля работы газовой установки, данных оборудования и правил летной эксплуатации.

8

Эксплуатационные процедуры. Руководство по летной эксплуатации

Эксплуатационные ограничения и их физическая сущность. Подготовка и расчет полета. Выполнение полета. Техника пилотирования в особых условиях. Эксплуатация систем и оборудования СТА. Действия пилота при возникновении особых случаев в полете.

9

Средства связи VFR. Правила ведения радиообмена и фразеологии

Изучение терминов, обозначений и обучение Правилам фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения, утвержденных приказом исполняющего обязанности Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 15 октября 2010 года № 454 "Об утверждении Правил фразеологии радиообмена при выполнении полетов и обслуживании воздушного движения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6635).

10

Аварийно-спасательная подготовка

Подготовка по аварийно-спасательному оборудованию воздушного судна, процедур по вынужденной посадке и эвакуации пассажиров и членов экипажа. Тренировка по автономному выживанию на местности.

11

Техническая эксплуатация свободного аэростата

Процедуры предполетного и послеполетного технического обслуживания, оперативное и периодическое обслуживание, ремонт, ведение технической документации


Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2021 жылғы 30 сәуірдегі № 214 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 30 сәуірде № 22674 болып тіркелді

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз

      БҰЙЫРАМЫН:

      1. "Авиация персоналының куәлігін алу үшін адамға қойылатын біліктілік талаптарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрінің 2011 жылғы 13 маусымдағы № 362 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7058 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Авиация персоналының куәлігін алу үшін адамға қойылатын біліктілік талаптары осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес редакцияда жазылсын.

      2. "Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрінің 2013 жылғы 28 қыркүйектегі № 764 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8785 болып тіркелген мынадай өзгерістер мен толықтыру енгізілсін:

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасында:

      4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "4. Осы Үлгілік бағдарламада мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) авариялық жабдық – борттағылардың барлықтарының өмірін сақтау және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында шұғыл шараларды қолдануды қажет ететін авариялық немесе штаттан тыс жағдайларда қолдануға арналған әуе кемесінің бортында (бұдан әрі – ӘК) орналасқан немесе бекітілген жабдық (мысалы: жолаушылар салонында оттегіні таратушы, балта, өрт сөндіргіш, түтіннен қорғайтын оттегі капюшоны, ажыратқыш механикалық құралы, авариялық басқыш);

      2) авариялық рәсімдер – ұшу өндірісі жөніндегі нұсқаулықта пайдаланушы бекіткен, штаттан тыс және авариялық жағдайларда қолданылатын рәсімдер. Штаттан тыс жағдайлар дегеніміз – әдеттегі немесе үйреншікті емес, ауытқуларға әкелетін және авариялық жағдайларды қаупін тудырады.

      3) авиациялық оқу орталығы (бұдан әрі – АОО) – авиация персоналын даярлауды, қайта даярлауды және олардың кәсіптік деңгейін ұстауды жүзеге асыратын заңды тұлға;

      4) авиация персоналы – арнайы және (немесе) кәсіптік даярлығы бар, ӘК ұшуын, әуе тасымалдары мен авиациялық жұмыстарды орындау және қамтамасыз ету, ӘК техникалық қызмет көрсету (бұдан әрі – ТҚК), әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жеке адамдар;

      5) адамның мүмкіндігі – авиациялық қызметтің тиімділігі мен қауіпсіздігіне әсер ететін адамның қабілеттілігі және мүмкіндіктерінің шамасы;

      6) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және азаматтық және эксперименттiк авиация қызметі саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      7) аспаптық уақыт – аспаптар бойынша ұшу уақыты немесе аспаптар бойынша жер үстiнде жаттығу уақыты;

      8) ауыр әуе кемелері:

      ұшақтар – ең үлкен ұшу салмағы 5700 кг тең және одан асатын ӘК;

      тікұшақтар – ең үлкен ұшу салмағы 3180 кг тең және одан асатын ӘК;

      9) аэростат – қозғалтқышпен қозғалысқа келмейтін ауадан да жеңіл ӘК;

      10) әуе кемелеріне нақты техникалық қызмет көрсету немесе әуе кемелеріне нақты техникалық қызмет көрсетуге жұмылдыру – қолданыстағы куәлігі бар ӘК ТҚК бойынша маманның және сертификаттық рұқсат өкілеттіктерін пайдалану және/немесе сертификаттық рұқсатында белгіленген кем дегенде, осындай ӘК түрінде ТҚК немесе ӘК жүйелерінің топтарында ТҚК нақты орындау бойынша ӘК маманының жұмысы;

      11) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету бойынша маманның артықшылықтары (AML Holder Privileges) – ӘК, қозғалтқыш үлгілері мен ӘК ТҚК санаты бойынша маманның "Rating" бағанындағы жазбасы, сондай-ақ ТҚК орындауға сертификаттық рұқсаты негізінде қолданыстағы куәлік иесіне және авиациялық техниканы жөндеу (бұдан әрі – АТЖ) және ТҚК ұйымына немесе қолданыстағы куәлігі және тиісті Rating "бағанында" жазбасы бар ӘК ТҚК бойынша маманның ӘК ТҚК орындау барысында АТЖ және ТҚК жөніндегі ұйымы талап етілмейтін жағдайларда ресми берілген шектелген құқықтар мен міндеттер;

      12) әуе кемелерінің түрлері – бекітілген негізгі сипаттамалары негізіндегі ӘК топтастыру:

      ұшақ;

      тікұшақ;

      планер;

      еркін аэростат;

      көтергіш күшті ұлғайту жүйесі бар ӘК;

      дирижабль;

      мотодельтоплан;

      автожир;

      13) әуе кемесі – жер (су) бетiнен шағылысқан ауамен әрекеттесуді болғызбай, ауамен өзара әрекеттесу есебiнен атмосферада қалықтайтын аппарат;

      14) әуе кемесіне техникалық қызмет көрсету – ӘК ұшу жарамдылығын сақтауды қамтамасыз ету үшін қажетті жұмыстарды өткізу, оның ішінде жеке не бірге орындалатын бақылау – қалыпқа келтіру жұмыстары, тексерулер, ауыстырулар, ақауларды жою, сондай-ақ ұшу алдындағы инспекцияның орындауын қоспағанда, жұмыстарды түрлендіру немесе практикалық жүзеге асыру;

      15) әуе кемесінің бақылаудағы командирі – ӘК командирі бақылауында ӘК командирінің міндеттері мен функциялары куәлікті беру жөніндегі уәкілетті органдарда жарамды бақылау әдістемесіне сәйкес орындайтын екінші пилот;

      16) әуе кемесінің командирі (бұдан әрі – ӘКК) – пайдаланушы немесе жалпы мақсаттағы авиация жағдайында, әуе кемесінің иесі командирдің міндеттерін орындауға және ұшуды қауіпсіз орындауға жауап беруге әуе кемесінің иесі тағайындаған пилот;

      17) әуе кемесінің типі – бір принциптік конструкциядағы барлық ӘК, оның ішінде пилотаждық және ұшу сипаттамаларының өзгерісіне алып келетіндерді есепке алмағанда олардың барлық модификациялары;

      18) әуе қозғалысына қызмет көрсету (бұдан әрі – ӘҚК) – әуе қозғалысына ұшу-ақпараттық қызмет көрсету, авариялық хабар беру, диспетчерлік ӘҚК (аумақтық диспетчерлік қызмет көрсету, қонуға жақындағанда диспетчерлік қызмет көрсету немесе әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсету);

      19) әуе қозғалысын ұйымдастыруды бақылау жүйесі – жеке-жеке ADS-B, ПОРЛ, ВОРЛ жүйелері немесе осыған теңестірілетін әуе кемесін тануға мүмкіндік беретін кез келген басқа жүйелер ретінде түсіндірілетін жалпы термин;

      20) бақылау негізінде әуе қозғалысын ұйымдастыруға қызмет көрсету – қызмет көрсету түрлерінің біріне қатысты қолданылатын термин, тікелей ӘҚҰ бақылау жүйесі көмегімен қамтамасыз етіледі;

      21) бекітілген бағдарлама бойынша даярлау – бақылауда және келісілген мемлекеттер бекіткен арнайы бағдарлама бойынша жүзеге асырылатын даярлық;

      22) бекітілген (мақұлданған) оқу ұйымы – уағдаласушы мемлекет бекіткен (мақұлдаған) және бекітілген бағдарлама бойынша дайындықты жүргізу үшін оның бақылауымен жұмыс істейтін ұйым;

      23) бекітілген (мақұлданған) техникалық қызмет көрсету жөніндегі ұйым – "Ұшақтарға техникалық қызмет көрсету" 8-бөлімінің талаптарына сәйкес келісілген мемлекет бекіткен ұйым;

      24) борттық электрондық жабдық – әуе кемесінің бортында пайдалануға арналған кез келген электрондық құрылғы, оның электрлік бөлігін қоса алғанда, оның ішінде радио жабдық, ұшуды автоматты басқару жүйесі және аспаптық жабдық;

      25) бұзбай бақылау (NDT) – ӘК, күштік қондырғыларда, және олармен байланысты жүйелерде және компоненттерде қолданылатын материалдар, компоненттер мен жүйелер жағдайын бақылау үшін қолданылатын бақылау әдісі, мақсаты осы бұйымдардың жағдайын тексеру және бақыланатын бұйымдарды зақымдамай ақауларын анықтау;

      26) біліктілік – белгіленген стандарттарға сәйкес қандай да бір тапсырмаларды орындау үшін қажетті білімнің, дағдының және іске деген қарым-қатынастың үйлесуі;

      27) біліктілік бағасы – куәлікте жасалынған немесе оған қатысы бар, бір бөлігі болып табылатын жазба, онда осы куәлікке қатысты ерекше талаптар, құқықтар мен шектеулер көрсетіледі;

      28) біліктілік блогы – бірқатар біліктілік элементтерінен тұратын диск қызмет;

      29) біліктілік тестісі – куәлікті немесе біліктілік бағасын алу үшін (растау, қолданыс мерзімін ұзарту) теориялық білім мен практикалық дағдыны көрсету;

      30) біліктілік элементтері – шекараларын, бақыланатын нәтижесін нақты айқындайтын бастама оқиғаға және аяқталған оқиғаға ие тапсырмалар түріндегі іс-қимыл;

      31) бір ұшқышпен ұшу үшін сертификатталған ӘК – сертификаттау барысында қабылданған мемлекеттік тіркеу шешімі бойынша ең аз құрамдағы ұшу экипажымен, оның ішінде бір ұшқышпен пайдаланылуға рұқсат етілгенәуе кемесінің түрі;

      32) біріктірілген оқыту – оқытудың түрлі формаларын қиыстыру арқылы кәсіптік даярлықтан өткізу;

      33) дайындыққа ықпал ететін әдістеме – бұл тиімді сауалнаманы, мұқият тыңдауды және бағалаусыз тәсілді қолданатын, әсіресе дағдылар мен іс-әрекеттерді дамытуда тиімді, тыңдаушыларға терең білім алуға және өз шешімдерін әзірлеуге көмектеседі, бұл оқу материалын түсінудің, есте сақтаудың және қызығушылықтың жоғары деңгейіне әкеледі;

      34) даярлау мақсаты – үш бөліктен тұратын нақты тұжырымдау: тиімділіктің қалаулы көрсеткіші немесе тыңдарман даярлық мерзімі аяқталған уақытта (немесе даярлықтың қандай да бір нақты кезеңі аяқталысымен) шамамен нені жасай алуы қажет; тиімділік стандарты, бұған тыңдарман біліктілік деңгейін растау үшін жетуге тиіс; тыңдарман өз біліктілігін көрсетуге тиіс жағдайлар;

      35) дербес ауаға көтерiлу – курсант пилот ӘК бортында жалғыз адам болып табылатын ұшу уақыты;

      36) дирижабль – қозғалысқа қозғалтқыш арқылы келетін ауадан да жеңіл ұшу аппараты;

      37) екінші пилот – пилот куәлігі бар, ӘКК қызметінен басқа пилоттың кез келген қызметін орындайтын тұлға, ӘК бортында тек қана ұшу дайындығынан өту мақсатында болған пилоттар есепке алынбайды;

      38) емтихан қабылдаушы (бағалаушы) – тиісті біліктілігі бар, Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясы саласындағы нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес куәлікті немесе біліктілік бағасын алу үшін (растау, қолданыс мерзімін ұзарту) үміткерлерге қатысты бағалауды өткізуге (тексеру, тестілеу және т.б. рәсімдер) уәкілетті ұйым уәкілеттік еткен және уәкілетті ұйым тағайындаған жеке тұлға;

      39) жағдайлар – тиімділік көрсетілетін барлық ерекше жағдайлар;

      40) жердегі құрал бойынша жаттығулардың уақыты – ұшқыш ұшуды ұқсатудың жаттығу құрылғысында құрал бойынша ұқсастырылатын ұшуды жерде жасап шығатын мерзім ішіндегі уақыт;

      41) кабиналық экипаж мүшесі – қауіпсіздік мүддесіне орай және жолаушыларға қызмет көрсету және (немесе) жүктерді тасымалдау мақсатында ӘК бортында пайдаланушы немесе ӘКК өзіне тапсыратын міндеттерді орындайтын, авиация персоналына жататын, бірақ ұшу экипажының мүшесі болып табылмайтын тұлға;

      42) кәсіптік даярлау (оқыту) – бастапқы даярлау, қайта даярлау, кәсіптік деңгейде ұстау;

      43) кәсіптік деңгейді сақтап тұру – біліктілік талаптарына сәйкестендіру мақсатында мақсаты кәсіптік білімді, біліктілік пен машықты жаңғырту болып табылатын авиациялық қызметкерлерді оқыту процесі;

      44) кешенді оқыту – белгіленген мерзім ішінде оқытудың барлық бағдарламаларын бір уақытта жүзеге асыру арқылы кәсіптік даярлықтан өткізу;

      45) коммерциялық авиация пилоттарын дайындаудың кешенді курсы – коммерциялық авиация пилоттарына (бұдан әрі – CPL) куәлікті беру үшін қажетті біліктілік деңгейіне дейін пилоттарды оқыту курсының бір үздіксіз шеңберінде дайындау;

      46) коммерциялық авиация пилоттарын даярлаудың модульдік курсы – пилоттарды оқыту курсының соңғы кезеңі шеңберінде аспаптар бойынша ұшуды орындау құқығы туралы CPL куәлігін және (немесе) біліктілік белгісін беру үшін қажетті біліктілік деңгейіне дейін даярлау;

      47) коммерциялық әуе тасымалы – заңды тұлғалардың жолаушыларды, багажды, жүктер мен почта жөнелтілімдерін әуемен тасымалдау шартына сәйкес азаматтық әуе кемелерімен ақысын төлеу немесе жалдау бойынша тасымалдау жөніндегі қызметі;

      48) көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесі – ауадан ауыр, тік ұшуды, тік қонуды және төмен жылдамдықпен ұшуды орындауға қабілетті әуе кемесі, бұл негізінен осы ұшу режимдерінде көтеру күшін жасау үшін пайдаланылатын қозғалтқыштың қозғағышымен немесе қозғалтқыштың тартылуымен, сондай-ақ көлденең ұшуды орындау кезінде көтеру күшін тудыратын айналмалы емес аэродинамикалық беттермен қамтамасыз етіледі;

      49) куәландыруға ұшуға жарамдылығы (жол ӘК-ні немесе оның компонентін пайдалану) – куәлік (сертификат) туралы әуе кемесі немесе оның бөліктері сәйкес қолданыстағы ұшуға жарамдылық нормаларына техникалық қызмет көрсетуді орындағаннан кейін әуе кемесі немесе оның бөліктері;

      50) куәлігінде біліктілік белгісі бар әуе қозғалысына қызмет көрсету диспетчері – куәлігі және жүзеге асыратын құқықтарына сәйкес келетін айқын біліктілік белгілері бар ӘҚБ диспетчері;

      51) күш беру (куәлікке) – нәтижесінде келісілген мемлекет өз куәлігін берудің орнына басқа келісілген мемлекеттің берген куәлігін өз куәлігіне тең дәрежеде мойындайтын әрекет;

      52) қайта даярлау – авиациялық техниканы зерттеулеріне, жаңа кәсіптік білім (қосымша) алуына, біліктілікке, машықтануына бағытталған азаматтық авиация саласы мамандарын оқыту процесі;

      53) қателік – ұйымның немесе пайдалану персоналының осы мүшесінің ниеттерінен немесе болжамдарынан кері шегінуіне әкелетін пайдалану персоналы мүшесінің әрекеті немесе әрекетсіздігі;

      54) қателіктерді бақылау – қателіктерді табу және қателіктердің зардаптарын азайтатын немесе жоятын және қателер мен қолайсыз жағдайлардың ықтималдылығын төмендететін қарсы шаралардың көмегімен оларға ден қою үрдісі;

      55) қатер – пайдалану персоналы мүшелерінің құзыреті саласынан тыс болатын, пайдаланудың күрделілігін арттыратын және қауіпсіздіктің рұқсат етілген деңгейін ұстап тұру үшін басқарылуы қажет оқиғалар немесе қателіктер;

      56) қатерлер факторларын бақылау – қатерлерді табу және қатерлердің зардаптарын азайтатын немесе жоятын және қатерлердің немесе қолайсыз жағдайлардың ықтималдылығын төмендететін қарсы шаралардың көмегімен оларға ден қою үрдісі;

      57) қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған жабдық – борттағы барлық тұлғалардың және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету (мысалы: қауіпсіздік баулары, қауіпсіздік бойынша нұсқаулық, көрсету жиынтығы) мақсатында тұрақты қолдануға арналған ӘК бортында орнатылған немесе болатын жабдық;

      58) қашықтан оқыту – педагог пен білім алушылардың қашықтан, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мен телекоммуникациялық құралдарды қолдана отырып өзара іс-қимыл жасауы кезінде жүзеге асырылатын оқыту;

      59) құралдар бойынша ұшу уақыты – ұшқыш ұшу барысында әуе кемесін сыртқы бағдарларды қолданбай тек қана құралдар көрсеткіші бойынша басқаратын кездегі уақыт;

      60) маршрут бойынша ұшу – стандартты навигациялық рәсімдерді қолдана отырып, алдын-ала жоспарланған маршрут бойынша келесі ұшу нүктесі мен қону нүктесі аралығындағы ұшу;

      61) маршрут учаскесі – ұшу, маршрутқа жолға шығу, 15 минуттан кем емес аралықтағы крейсерлік режим, келу, қонуға кіру және жерге қону сияқты кезеңдерден тұратын ұшу;

      62) модульді оқыту – үздіксіз білім әдісі, кадрларды кезең-кезеңмен дайындау жүйесін қолданады, оның ішінде әр кезең (модуль) бақылаудың және алынған білім мен машықтың рейтингтік жүйесімен аяқталған циклді білдіреді;

      63) нұсқаушы – кәсіптік даярлау және біліктілігіне сәйкес авияциялық персоналдың дағдыларын тексеру бойынша қызметтерді тікелей жүзеге асыратын тұлға;

      64) нұсқаушымен ұшу – қандай да бiр тұлғаның тиiстi куәлiгi бар ұшқыш-нұсқаушымен бірге ӘК бортында ұшу даярлығынан өтетін ұшу уақыты;

      65) өлшемшарттарға қатысты тестілеу – бағалау нәтижесі объективті стандарттармен (басқа бағалардың деректерімен емес) салыстырылатын тестілеу;

      66) пайдалану үшін екінші ұшқышты қажет ететін ӘК – сертификат түрінде немесе эксплуатант сертификатында анықталғандай пайдалану үшін екінші ұшқышты қажет ететін әуе кемесінің түрі;

      67) планер – қозғалысқа күш қондырғыларымен келтiрiлмейтiн, көтерiлу күшi негiзiнен ұшудың осы жағдайында қозғалыссыз қалатын жоғары қабаттағы аэродинамикалық қарсы әсер есебiнен құрылатын ауадан ауырлау ӘК;

      68) пайдалануға рұқсат ету куәлігі (сертификат) (Certificate Release to Service (бұдан әрі – CRS) – оның ұшу жарамдылығын растау мақсатында ӘК ТҚК немесе оның компоненттері бойынша жұмыстарды орындаған соң маманмен берілген ӘК пайдалануға рұқсат. Пайдалануға рұқсат ету сертификаты ӘК-нің немесе компоненттің ұшуға жарамдылығын күтіп ұстау бойынша жазбаны маманның жеке қолы немесе ТҚК және АТЖ жөніндегі ұйым берген жеке мөртабанды қою арқылы іске асырылады;

      69) практикалық машықтану (On the Job Training (бұдан әрі – OJT) – тәжірибелік машықтану ӘК жүргізілетін, ТҚК және АТЖ ұйымы жағдайында жүргізілетін және тек оның әк мамандары (супервайзерлер мен бағалаушылар) маман үшін жаңа санаттағы ӘК үлгісінің 1-ші белгісін алу мақсатында жүргізеді ("В2", "В3" (Ан-2)) және кіші ("В1.1", "В1.2", "В1.3", "В1.4") "Rating" бағанына ӘК ТҚК маманының куәлікке;

      70) сапаны бақылау жүйесі – құжат түрінде ресімделген ұйымдастыру рәсімдері мен қағидаттары, осы қағидаттар мен рәсімдердің ішкі аудиті, басқару жүйесін шолу және сапаны арттыру бойынша ұсыныстар жасау;

      71) сертификаттау персоналы – қабылданған стандарттарға ұйымдардың, олардың мазмұнының, авиациялық қызметкерлерді даярлау деңгейі мен сапасының сәйкес келуін бекіту мақсатында авиациялық оқу орталықтарына қойылатын талаптар;

      72) сертификаттау талаптары – авиациялық оқу орталықтарына қойылатын сәйкестігін анықтау мақсатында ұйымның, мазмұнының, деңгей мен сапасының авиациялық персоналды даярлау қабылданған стандарттарға сәйкес;

      73) сертификаттық рұқсат (Certification Company Authorisation, CE) - АА ұйымы маманға жеке рұқсат етілген өкілеттіктер көлемінде белгілі бір қызметті жүзеге асыру құқығына берген рұқсат. ТҚК жөніндегі ұйым жағдайында сертификаттық рұқсат сертификаттаушы персоналға, сертификаттамайтын персоналға, оқыту мен бағалауды жүргізетін персоналға; авиациялық оқу орталығы жағдайында – нұсқаушы және емтихан алушы персоналға, аттестаттаушы персоналға (бағалаушыларға) беріледі. Сертификаттық рұқсат жеке беріледі және жеке бланкіге басып шығарылады.

      74) сессия – үміткер емтихан тапсыратын уақыт кезеңі қатарына 10 күннен аспайды;

      75) стандартты рәсімдер немесе эксплуатанттың стандартты жұмыс рәсімдері (Standard Operating Procedures – бұдан әрі SOP) – бортта стандартты әрекеттерді (мысалы: кабиналық экипажды ұшу алдында нұсқаулықтан өткізу, ұшу алдында ӘК жолаушылар салонын тексеру, жолаушыларды нұсқаулықтан өткізу, ас-үй орынжайларын, дәретхана бөлмелерін және ӘК жолаушылар салонын қауіпсіз қалыпқа келтіру, ұшу кезінде ӘК жолаушылар салонына мониторинг жасау) жасауға арналған ұшу өндірісі бойынша басшылықта эксплуатант бекіткен рәсімдер;

      76) сынақ – баламалы құралды немесе бұдан бұрын алынған біліктілікті мойындау;

      77) тағылымдама – мамандықты практикалық игеру және қызмет көрсету мен басқару объектілеріне бейімделу, сонымен қатар жұмыс орнында тез бағдар алу және жұмыстың жаңа әдіс-тәсілдерін игеру мақсатында оқытуды қамтамасыз ететін тұлғаның басшылығымен жұмыс орнында оқыту;

      78) теориялық даярлау – кәсіптік даярлау процесі кезеңі, оның барысында үйренуші арнайы теориялық білім алады, сондай-ақ білімін бекітілген оқу бағдарламасына сәйкес жаңғыртады және жетілдіріп отырады;

      79) техникалық қызмет көрсету туралы куәлікке қол қою (пайдалануға рұқсат беру сертификатын беру, CRS) – әк немесе компонентке техникалық қызмет көрсету жөніндегі жұмыс осы жағдайда қолданылатын ұшуға жарамдылық стандарттарына сәйкес қанағаттанарлық деңгейде орындалғаны туралы куәлік, осыны растау үшін техникалық қызмет көрсету туралы куәлік (пайдалануға рұқсат беру сертификаты, CRS) беріледі);

      80) тиімділік өлшемшарттары – талап етілетін тиімділік деңгейіне жеткендігін анықтау үшін қолданылатын біліктілік элементінің талап етілген нәтижесін және өлшемшарттар сипатын қарапайым, бағаға бейімделген баяндау;

      81) тренажердағы даярлық – авиациялық қызметкерлердің кәсіптік даярлау процесі кезеңі, оның барысында үйренуші азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым (бұдан әрі – уәкілетті ұйым) бекіткен ұқсас құрылғылар арқылы тәжірибелік біліктілік пен машыққа қол жеткізеді, біліктілікті бабына келтіреді және жетілдіреді;

      82) түн – күн құбылыстары, қараңғылықтың басталуы мен таңның атысы (кешкі азаматтық ымырттың аяқталуы мен таңертеңгі азаматтық ымырттың басталуы) арасындағы тәуліктің қараңғы уақыты кезеңі);

      83) тікұшақ – ауадан ауыр, ұшу кезінде негізінен шамамен тік қалыпта болатын осьтердің айналасындағы күш қондырғысы арқылы айналатын бір немесе бірнеше тірек бұрандамен ауа реакциясының есебінен қалықтайтын ӘК;

      84) ұшақ – ауадан ауыр, ұшу кезіндегі көтеру күші негізінен осы ұшу жағдайларында қозғалмаған күйінде қалатын үстіңгі беттердегі аэродинамикалық реакциялар есебінен қалыптасатын күш қондырғысы арқылы қозғалысқа келтірілетін ӘК;

      85) ұшуға даярлау – ұшу экипажының мүшелерін кәсіптік даярлау үрдісінің кезеңі, бұдан өту арқылы оқушы практикалық дағдылары мен ұшуды орындау шеберлігін иеленеді және жетілдіреді;

      86) ұшуды айнытпай көрсететін тренажер қондырғы – қондырғылардың үш түрiнiң кез келгенi, оның көмегiмен жерде ұшу шарттары айнытпай көрсетіледі:

      механикалық, электр, электронды және тағы басқа борттық басқару жүйелерiнің нақты функцияларын айнытпай көрсетуге мүмкіндік беретін ӘК белгілі бір түрінің экипажы кабинасын, осы типті ӘК ұшу экипажы мүшелері үшін әдеттегідей жағдайын және ұшу сипаттамаларын дәл келтіретін тренажер;

      экипаж кабинасындағы ахуалды нақты iске қосуды қамтамасыз ететін және аспаптардың көрсеткiштерiн, механикалық, электр, электрондық және басқа борт жүйелерiнiң қарапайым функцияларын, сондай-ақ белгiлi бiр сыныптағы әуе кемелерiнiң ұшу-техникалық сипаттамаларын айнытпай көрсететін ұшуды басқару техникасын пысықтауға арналған тренажер;

      аспаптар бойынша ұшуға негiзгi дайындыққа арналған тренажер, ол тиiстi аспаптармен жабдықталған және ұшу уақытында аспаптар бойынша әуе кемесiнiң ұшуына ұқсас жағдайды экипаж кабинасында айнытпай көрсетеді;

      87) ұшуды басқару – ұшу уақыты ішінде әуе кемесін басқару органдарымен күрделі әрекеттер жасау;

      88) ұшуды басқару техникасын пысықтауға арналған тренажер – ұшуды айнытпай көрсететін тренажер қондырғыға қарау;

      89) ұшу ептілігі (шеберлігі) – ұшу мақсатына жету үшін білімдерін, дағдыларын және ептілігін қолдана отырып ӘК басқару бойынша үнемі дұрыс шешімдерді қабылдау және жүзеге асыру;

      90) ұшу жоспары – әуе қозғалысына қызмет көрсету және (немесе) әуе қозғалысын басқару органдарына пилот, экипаж немесе пайдаланушы ұсынатын ӘК белгіленген ұшуы немесе ұшуының бір бөлігі туралы белгілі бір мәліметтер;

      91) ұшу уақыты:

      көтергіш күшті ұлғайту жүйесі бар ӘК, автожирлар, мотодельтапландар және ӘК үшін – тоқтау сәтіне дейін ұшу мақсатындағы ӘК қозғалысының басталу сәтінен ұшудың аяқталуы бойынша жалпы уақыт;

      тікұшақтар үшін – ұшудың ақталуы бойынша тікұшақтың толық тоқтау сәтіне дейін ұшу мақсатында салмақ түсетін бұрандалар қалақшаларының айналуының басталу сәтінен бастап салмақ түсетін қалақшалардың айналуының тоқтауына дейінгі жалпы уақыт;

      дирижабльдер үшін – дирижабль мачтадан босаған сәттен бастап дирижабль ұшудың толық аяталғанынан кейін біржолата тоқтауы және матчтада бекітілуі сәтіне дейін ұшу мақсатындағы жалпы уақыт;

      планерлер үшін – планер ұшу барысында жерде жүрісті бастаған сәттен планер ұшу аяқталғаннан кейін тоқтайтын сәтке дейінгі буксирде немесе буксирсіз ұшуда болған жалпы уақыт;

      аэростаттар үшін – гандола ұшу мақсатында жерден бөлектеген сәттен бастап ұшу аяқталғаннан кейін біржолата тоқтайтын сәтке дейінгі жалпы уақыт;

      92) ұшу шарттарын дәл келтіретін тренажер – ұшуды айнытпай көрсететін тренажер қондырғыға қарау;

      93) ұшу экипажының мүшесі – авиация персоналына жататын, авиация персоналының қолданыстағы куәлігі бар, ұшу уақыты ішінде әуе кемесін басқаруға байланысты міндеттер жүктелген тұлға;

      94) үлгілік бағдарламалар – авиациялық оқу орталықтары мен азаматтық авиация ұйымдарының кәсіптік даярлықты бір үлгіде оқытумен қатар, өз бағыттарының, мамандануларының және қызмет түрлерінің ерекшеліктеріне қарай оқу бағдарламаларын өз қалаулары бойынша жасау мүмкіндіктерін сақтауға арналған бағдарламалар;

      95) штаттан тыс жағдайлар – жүйелі түрде немесе жиі болмайтын ауыр және күтпеген бірқатар міндеттер, қауіптің туындауына немесе шындық қатерге әкелуі міндетті емес, алайда шұғыл жауап қатуды талап етеді;

      96) экипаж жұмысын оңтайландыру (Crew Resourse Management – бұдан әрі CRM) – экипаж мүмкіндігін басқару – қызметкерлерді адам қатесі апатқа қауіп төндіретін қызмет саласында оқыту әдістемесі. CRM техникалық білімдерге емес, команда немесе бір кабинадағы экипаж мүшелерінің өзара қарым-қатынасына ден қояды, оның ішіне жетекшілік пен шешім қабылдау да кіреді;

      97) Crowd Control (ағылшын тіліндегі термин) – салмақты басқару;

      98) PICUS (ағылшын тіліндегі аббревиатура) – бақылаудағы әуе кемесінің командирі – екінші пилот – бақылауда әуе кемесінің командирі ретінде қызметтер мен міндеттерді атқарады. PICUS уақыты екінші пилоттың ұшу кітапшасында тіркеледі, нұсқаушы оны қол қою арқылы растайды және ӘКК ретінде жалпы ұшуға есептеледі;

      99) Рrotective breating equipment (ағылшын тіліндегі термин) – түтіннен сақтайтын капюшон (бұдан әрі - PBE);

      100) SPIC (ағылшын тіліндегі аббревиатура) – әуе кемесінің студент-командирі (СКВС) – студент-пилот оқыту ұшуы кезінде әуе кемесінің командирінің (бұдан әрі – ӘКК) қызметін жүзеге асыратындығын білдіреді, бұл уақытта ұшу нұсқаушысы ұшу барысын бақылап қана отырады, ӘК басқаруға қатыспайды. SPIC уақыты студент-пилоттың ұшу кітапшасында тіркеледі, нұсқаушы оны қол қою арқылы растайды және ӘКК ретінде жалпы ұшуға есептеледі.";

      1-тараудың 2-параграфының тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2-параграф. Қашықтықтан оқытуды пайдалана отырып кәсіптік даярлау бағдарламалары";

      9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 және 17-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

      "9. Қашықтықтан оқытудың негізгі мақсаты – білім алушыларға ақпараттық-коммуникациялық технологияларды және телекоммуникациялық құралдарды қолдану арқылы қашықтықтан басшылық, нұсқаушы және көмекші персоналмен өзара іс-қимыл жасай отырып, кәсіптік даярлау бағдарламаларын дербес игеруге мүмкіндік беру. СВТ (Computer Based Training) бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып, персоналды даярлауды бақылайтын ұйым білім алушыларды даярлау сапасын, оқыту бағдарламаларының осы Үлгілік бағдарламалардың талаптарына сәйкестігін қамтамасыз етеді.

      10. Қашықтықтан оқыту оқу, зертханалық және практикалық сабақтарды (тренажерлық даярлауды, әуе кемесінің жаңа түріне қайта даярлауды, жаңа техника мен технологияларды игеруді қоспағанда), практикаларды (өндірістік және ұшу практикаларын қоспағанда), білім алушыларды ағымдағы бақылау және аралық аттестаттауды өткізу үшін пайдаланылады.

      11. Қашықтықтан оқытуды қолдану ағымдағы бақылауды, алынған білімді аралық және қорытынды тексеруді қоса алғанда, сыныптағы оқумен біріктіріледі. Бұл ретте қашықтықтан оқытуды пайдалана отырып немесе білім алушымен тікелей өзара іс-қимыл жасау арқылы өткізілген оқу, зертханалық және практикалық сабақтар көлемінің арақатынасын не АОО, не Азаматтық авиация ұйымдары кәсіптік даярлаудың оларға оқуға рұқсат етілген түрлері бойынша айқындайды.

      12. Қашықтықтан оқыту қағидаттарын қолдану азаматтық авиация ұйымдарын кәсіптік даярлау бағдарламаларында ашылады.

      13. Қашықтықтан оқыту тиісті даярлығы бар басшы, нұсқаушы және қосалқы персонал және қашықтықтан оқытуды пайдалана отырып кәсіптік даярлау бағдарламаларын іске асыруға мүмкіндік беретін арнайы жабдықталған үй-жайлар болған кезде пайдаланылады.

      14. Қашықтықтан оқытуды қолдану кезінде білім алушыларға оқу-әдістемелік көмек, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мен телекоммуникациялық құралдарды пайдалана отырып консультациялар нысанында қамтамасыз етіледі.

      15. Қашықтықтан оқыту бойынша оқу процесін ұйымдастыру үшін:

      1) білім алушылар үшін оқу-әдістемелік және ұйымдастырушылық-әкімшілік ақпаратты қамтитын парақтары бар білім беру порталы арқылы жүзеге асырылады;

      2) телекоммуникациялық желіге (интернет, спутниктік теледидар) шығатын жабдығы);

      3) мультимедиялық сыныптар және электрондық оқу залдары (қажет болған жағдайда);

      4) оқу курсының мазмұны;

      5) тестілеу кешені немесе арнайы бағдарламалар.

      16. Қашықтықтан оқыту бойынша оқу процесін жүзеге асыру үшін:

      1) нұсқаушыларды, емтихан алушыларды және қашықтықтан оқытуды іске асыру қызметтерін оқытуды ұйымдастырады;

      2) білім беру ресурстарын әзірлеу және жаңарту үшін нұсқаушы құрамға жағдай жасайды;

      3) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып, қашықтықтан консультациялар ұйымдастырады және өткізеді;

      4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып, қашықтықтан кері байланысты ұйымдастырады;

      5) "Off-line" режимінде білім алушылармен кері байланысты ұйымдастырады (сабақ, жүйеге пайдаланушыларға ыңғайлы кез келген уақытта қол жеткізе отырып, жүйе ішінде ақпарат алмасу);

      6) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып, білім алушылардың оқу жетістіктерін қашықтықтан бақылайды;

      7) аутентификация жүйесі арқылы әрбір білім алушының жеке басын сәйкестендіреді.

      17. Білім алушыларды оқу-әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету үшін қашықтықтан оқытуды пайдалана отырып іске асырылатын оқу жоспарының барлық пәндері (курстары) бойынша электрондық оқу-әдістемелік кешендер болуы қажет.";

      3-тараудың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

      "3-тарау. Автожирдегі аса жеңіл әуе кемелерінің ұшқыштарын бастапқы даярлау бағдарламасы - Ultra Light Aircraft Pilot Licence – ULAPL (AG)";

      34-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "34. Авиациялық оқу орталығы автожирдің нақты типінде даярлау бағдарламасын әзірлеу кезінде, егер бұл ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарымен негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтады. Автожирдегі аса жеңіл әуе кемелерінің ұшқыштарын теориялық даярлау жөніндегі пәндердің тақырыптары осы Үлгілік бағдарламаның 3-қосымшасында келтірілген.";

      4-тараудың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

      "4-тарау. Планер ұшқыштарын алғашқы даярлау бағдарламасы - Glider Pilot Licence – GPL";

      50-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "50. GPL алуға үміткердің планерлерде кемінде 15 сағат ұшу даярлығы бар, оның ішінде кемінде:

      1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін планерде пилот-нұсқаушымен 10 сағат;

      2) 2 сағат жеке ұшу;

      3) 45 ұшу және қону;

      4) 1 рет маршрутты 50 км-нан кем емес қашықтықта жеке өзі ұшуы немесе 1 рет маршруты 100 км-ден кем емес қашықтықта пилот-нұсқаушымен ұшуы.";

      5-бөлімнің тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

      "5-бөлім. Еркін аэростатын пилоттарын бастапқы даярлау бағдарламасы – Free Ballon Pilot Licence – FBPL";

      54-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "54. FBPL – авиациялық оқу орталығы еркін аэростаттағы пилоттарды даярлау бағдарламасын әзірлеген кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтады. Еркін аэростатты пилоттарының теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаға 5-қосымшада келтірілген.";

      60 және 61-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

      "60. FBPL-ға үміткердің еркін аэростатында кемінде 16 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде кем дегенде:

      1) 12 сағат пилот-нұсқаушымен бірге ұшу;

      2) 10 толықтырулар мен 20 ұшу және қону;

      3) 1 рет ең кемі 30 минут жеке өзі ұшу.

      61. FBPL ұшу даярлығы бағдарламасы қатерлер және қателер факторларын басқару қағидаттарын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оның құрамында:

      1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде жүктеу есептеулері, ұшу ауданының әуе және метеорологиялық жағдайы туралы нұсқаулық, ұшуалды даярлық және қабықшасына қызмет көрсетулер;

      2) экипаж бен жолаушыларға нұсқау беру;

      3) қабықты ыстық ауамен толтыру және адам топтарын басқару;

      4) аэростатты сыртқы көзге көрінетін бағдарларды пайдалана отырып басқару;

      5) желдің әртүрлі жағдайында ұшу;

      6) кіші және жоғары биіктерге ұшу;

      7) желдің әртүрлі жағдайларында жерге қондыру;

      8) көзбен көрінетін бағдарларды қолдану арқылы маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және сандық навигациялық құралдарды қолдану;

      9) аэростат жабдықтарының істен шығуының ұқсас кезін қоса алғанда ұшудың айрықша жағдайларындағы әрекет;

      10) әуе қозғалысы ережелерін, байланыс және фразеологияласы рәсімдерін сақтау;

      11) табиғат қорғау аумақтарынан және жер учаскелері иелерімен жанжалдық қатынастарға барудан бойларын аулақ ұстау.";

      413-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "413. АНА жөніндегі мамандарды қайта даярлау төмендегі жағдайларда арнайы даярлық түрінде жүзеге асырылуы тиіс:

      1) аэронавигациялық ақпаратты өңдеудің жаңа автоматтандырылған жүйесін пайдалануға енгізу (АНА қамтамасыз ету бойынша бағдарламалық жасақтама, әуе кеңістігінің дизайны және картография/ұшу рәсімдері жүйелері);

      2) аэронавигациялық ақпаратты өңдеудің автоматтандырылған жүйелерінің қосымша модулдерін жаңарту немесе орнату ақпараттар (АНА қамтамасыз ету бойынша бағдарламалық жасақтама, әуе кеңістігінің дизайны және картография/ұшу рәсім жүйелері);

      3) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да жағдайларда жүргізіледі.";

      мынадай мазмұндағы 413-1-тармақпен толықтырылсын:

      "413-1. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары, аэронавигациялық ақпарат қызметтерінің қызметін регламенттейтін ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы өзгерген жағдайларда, AIS құрылымдық бөлімшелерінің басшылары АНИ мамандарын көрсетілген өзгерістермен таныстыруды қамтамасыз етеді.";

      көрсетілген Үлгілік бағдарламаларға 2, 3, 4 және 5-қосымшалар осы бұйрыққа 2, 3, 4 және 5-қосымшаларға сәйкес редакцияда жазылсын.

      2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Азаматтық авиация комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық 2022 жылғы 3 қарашадан бастап енгізілетін Авиация персоналының куәлігін алу үшін адамға қойылатын біліктілік талаптарының 2-тармағының 3) тармақшасының екінші абзацын және 42-тармағын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі
Б. Атамкулов

  Қазақстан Республикасы
Индустрия және
инфрақұрылымдық
даму министрінің
2021 жылғы 30 сәуірдегі
№ 214 бұйрығына
1- қосымша
  Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникация
министрінің
2011 жылғы 13 маусымдағы
№ 362 бұйрығымен
бекітілген

Авиация персоналының куәлігін алу үшін адамдарға қойылатын біліктілік талаптары

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Авиация персоналының куәлігін алу үшін адамға қойылатын біліктілік талаптары (бұдан әрі – Біліктілік талаптары) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 54-бабының 5-тармағына, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (бұдан әрі – ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына сәйкес (Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға "Авиация персоналына куәліктер беру" деген 1-қосымша) әзірленген.

      2. Осы біліктілік талаптары мынадай авиация персоналына қойылатын талаптарды айқындайды:

      1) ұшу экипажының мүшелері:

      аса жеңіл әуе кемесінің пилоты (мотодельтаплан, автожир, дирижабль, көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесі);

      жеңіл әуе кемесінің пилоты (ұшақ, тікұшақ);

      жеке пилот (ұшақ, тікұшақ);

      коммерциялық авиация пилоты (ұшақ, тікұшақ, дирижабль, көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесі);

      көпмүшелі экипаждың пилоты (ұшақ);

      желілік пилот (ұшақ, тікұшақ);

      еркін аэростататтың пилоты;

      планер пилоты;

      2) пилоттардан басқа ұшу экипажының мүшелері:

      штурман;

      бортинженер (бортмеханик);

      бортрадист;

      3) басқа авиация персоналы:

      сыртқы пилот (ұшақ, дирижабль, планер, винтті, көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесі немесе еркін аэростат)

      әуе қозғалысына қызмет көрсету диспетчері (бұдан әрі – ӘҚД);

      әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету жөніндегі маман (бұдан әрі – ӘК ТҚ маманы);

      жеңіл және аса жеңіл авиацияға ӘҚ ТҚ маманы;

      ұшуларды қамтамасыз ету жөніндегі қызметкер немесе ұшу диспетчері;

      авиация станциясының операторы.

      3. Әуе кемелері экипажы мүшесінің, сыртқы ұшқыштың, ӘҚҚ диспетчерінің, ӘК ТҚ жөніндегі персоналдың, жеңіл және аса жеңіл әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету жөніндегі персоналдың, ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі қызметкердің немесе ұшу диспетчерінің және авиациялық станция операторының функцияларын орындауды осы біліктілік талаптарына жауап беретін және тиісті біліктілік белгілері бар авиация персоналының қолданыстағы куәлігі (бұдан әрі-куәлік) бар тұлға жүзеге асырады.

      Осы Біліктілік талаптарына сәйкестікті растайтын құжаттары, олардың көшірмелері мен жазбалары бар авиация персоналының жеке істері азаматтық авиация ұйымдарында және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымда (бұдан әрі – уәкілетті ұйым) сақталады және авиация персоналы куәлігінің қолданылу әрекеті аяқталған сәттен бастап 5 жыл өткен соң уәкілетті ұйымның мұрағатына заңнамада белгіленген тәртіппен тапсырылады.

      4. Осы Біліктілік талаптарында пайдаланылатын негізгі анықтамалар мен терминдер:

      1) авиациялық оқу орталығы (бұдан әрі – АОО) – авиация персоналын даярлауды, қайта даярлауды және олардың кәсіптік деңгейін ұстауды жүзеге асыратын заңды тұлға;

      2) авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйым (бұдан әрі – АТҚжЖ) – авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және (немесе) оны жөндеуді жүзеге асыратын және авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымның қолданыстағы сертификаты бар заңды тұлға;

      3) автожир – ауадан ауыр, ұшу кезінде авторотация режимінде еркін айналатын тірек бұранданың көтеру күшімен қалықтайтын әуе кемесі;

      4) адамның мүмкіндіктері – авиация қызметінің қауіпсіздігіне және тиімділігіне әсер ететін адамның қабілеттері және оның қабілеттерінің шектері;

      5) азаматтық авиация саласындағы уәкiлеттi орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – әуе кеңiстiгiн пайдалану және азаматтық эксперименттiк авиация қызметi саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      6) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым (бұдан әрі – уәкілетті ұйым) – жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын, Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын орнықты дамытуды, ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған қызметті жүзеге асыратын акционерлік қоғам;

      7) азаматтық авиация ұйымы (бұдан әрі – АА ұйымы) – азаматтық авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

      8) арнайы белгі – куәлікте жасалған қосымша жазба, онда тілді меңгеру деңгейі туралы белгіні қоса алғанда, ерекше шарттар, құқықтар немесе шектеулер және осы куәлікке қатысты басқа да ақпарат көрсетіледі;

      9) аспаптар бойынша жер үсті жаттығуының уақыты –ұшуды имитациялаудың тренажерлік құрылғысында пилоттың аспаптар бойынша ұшуды жерде имитациялық ұшуды пысықтайтын уақыты;

      10) аспаптар бойынша ұшу уақыты–пилоттың сыртқы бағдарларды пайдаланусыз тек аспаптар бойынша әуе кемесін ұшыру уақыты;

      11) аспаптық уақыт – аспаптар бойынша ұшу уақыты немесе аспаптар бойынша жер үсті жаттығуының уақыты;

      12) әуе кемелерінің түрі – белгіленген негізгі сипаттамалардың негізінде әуе кемелерін саралау:

      ұшақ;

      тікұшақ;

      планер;

      еркін аэростат;

      көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесі;

      дирижабль;

      мотодельтаплан;

      автожир;

      13) әуе кемесі (бұдан әрі – ӘК) – жер (су) бетiнен шағылысқан ауамен әрекеттесуді болғызбай, ауамен өзара әрекеттесу есебiнен атмосферада қалықтайтын кез келген аппарат;

      14) әуе кемесінің командирі (бұдан әрі – ӘКК) – пайдаланушы немесе жалпы мақсаттағы авиация жағдайында, әуе кемесінің иесі командирдің міндеттерін орындауға және ұшуды қауіпсіз орындауға жауап беруге әуе кемесінің иесі тағайындаған пилот;

      15) бақылаудағы әуе кемесінің командирі – уәкілетті ұйым үшін бақылау әдістемесіне сәйкес ӘКК бақылауымен ӘКК міндеттері мен функцияларын орындайтын екінші ұшқыш;

      16) бекітілген бағдарлама бойынша даярлық – бақылаумен және уағдаласатын мемлекет бекіткен арнайы бағдарлама бойынша жүзеге асырылатын даярлық;

      17) борттық электрондық жабдық – әуе кемесінің бортында пайдалануға арналған кез келген электрондық құрылғы, оның электрлік бөлігін қоса алғанда, оның ішінде радио жабдық, ұшуды автоматты басқару жүйесі және аспаптық жабдық;

      18) біліктілік – алдын ала ұйғарым деңгейінде орындау үшін талап етілетін дағдылардың, білімдердің және міндеттердің үйлесімі;

      19) біліктілік белгісі – куәлікте немесе оған қатысы бар құжатта жасалған ерекше жағдайларды, құқықтарды немесе осы куәлікке жататын шектеулерді көрсететін жазба;

      20) бір пилотпен ұшу үшін сертификатталған әуе кемесі – тіркеу мемлекетінің сертификаттау уақытында қабылдаған шешімі бойынша, ұшу экипажының ең аз құрамы, атап айтқанда бір пилотпен пайдалануға рұқсат етілген әуе кемесінің типі;

      21) дирижабль – күш қондырғысы әрекетке келтіретін ауадан жеңіл әуе кемесі;

      22) екінші пилот – әуе кемесі командирінің функцияларынан басқа, пилоттың кез келген функцияларын орындайтын пилот куәлігі бар тұлға; ерекшелік тек ұшу даярлығынан өту мақсатында әуе кемесінің бортындағы пилот болып табылады;

      23) емтихан қабылдаушы (бағалаушы) – тиісті біліктілігі бар, куәліктерді беру немесе ұзарту немесе біліктілік белгілерін енгізу немесе дербес қызметке рұқсат беру мақсатында авиация персоналының, мамандардың теориялық білімін және (немесе) практикалық дағдыларын бағалауды жүргізуге уәкілетті және уәкілетті ұйым тағайындаған жеке тұлға;

      24) еркін аэростат – ауадан жеңіл, ұшу үшін қабығындағы газдың немесе қоршаған ауаның тығыздығынан аз тығыздықтағы қыздырылған ауаның көтеру күшін пайдаланатын ұшу аппараты;

      25) коммерциялық әуе тасымалы – заңды тұлғалардың жолаушыларды, багажды, жүктерді және пошта жөнелтілімдерін азаматтық әуе кемелерімен әуе тасымалы шартына сәйкес ақы төлеу немесе жалдау бойынша тасымалдау жөніндегі қызметі;

      26) көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесі – ауадан ауыр, тік ұшып көтерілуді, тік қонуды және негізінен осы ұшу режимдерінде көтеру күшін жасау үшін пайдаланылатын қанатты механизациялау қозғалтқышы немесе қозғалтқыш тартымы, сондай-ақ көлденең ұшуды орындау кезінде көтеру күшін жасайтын айналмайтын аэродинамикалық беткі қабаттар қамтамасыз ететін аз жылдамдықта ұшуды орындайтын әуе кемесі;

      27) куәлігінде біліктілік белгісі бар әуе қозғалысына қызмет көрсету диспетчері – куәлігі және ол жүзеге асыратын құқықтарға сәйкес қолданыстағы біліктілік белгілері бар ӘКҚ диспетчері;

      28) қателік – АА ұйымының немесе пайдалану персоналының осы мүшесінің ниеттерінен немесе болжамдарынан кері шегінуіне әкелетін пайдалану персоналы мүшесінің әрекеті немесе әрекетсіздігі;

      29) қателіктерді бақылау – қателіктерді табу және қателіктердің зардаптарын азайтатын немесе жоятын және қателер мен қолайсыз жағдайлардың ықтималдылығын төмендететін қарсы шаралардың көмегімен оларға ден қою үрдісі;

      30) қатер – пайдалану персоналы мүшелерінің құзыреті саласынан тыс болатын, пайдаланудың күрделілігін арттыратын және қауіпсіздіктің рұқсат етілген деңгейін ұстап тұру үшін басқарылуы қажет оқиғалар немесе қателіктер;

      31) қатерлер факторларын бақылау – қатерлерді табу және қатерлердің зардаптарын азайтатын немесе жоятын және қатерлердің немесе қолайсыз жағдайлардың ықтималдылығын төмендететін қарсы шаралардың көмегімен оларға ден қою үрдісі;

      32) медициналық қорытынды – денсаулық жағдайы бойынша жарамдылығына қойылатын талаптарға оның иесінің сәйкестігін растайтын құжат;

      33) мотодельтаплан – икемді қанаты бар және теңгерулі басқаралатын моторлы аса жеңіл әуе кемесі;

      34) нұсқаушы – өзінің біліктілігіне сәйкес авиация персоналын кәсіби дарялауды және дағдыларын тестілеуді тікелей жүзеге асыратын тұлға;

      35) нұсқаушымен ұшу – тиісті куәлігі бар нұсқаушы пилотпен бірге әуе кемесінің бортында ұшу даярлығынан уақыт ішінде өтетін қандай да бір тұлғаның ұшу уақыты;

      36) өз бетінше ұшу – студент - пилот әуе кемесінің бортында жалғыз адам болып табылатын уақыт;

      37) пайдалану үшін екінші пилот талап етілетін әуе кемесі – типтің сертификатында немесе пайдаланушының сертификатында белгіленгендей, оны пайдалану үшін екінші пилот талап етілетін әуе кемесінің типі;

      38) пилотсыз ұшу аппараты-бортында пилотсыз (экипажсыз) ұшуды орындайтын және ұшуда оператор басқару пунктінен автоматты түрде немесе көрсетілген тәсілдерді үйлестіре отырып басқаратын әуе кемесі;

      39) пилоттың басқаруы – ұшу уақыты ішінде әуе кемесін басқару органдарымен манипуляция жасау;

      40) планер – ауадан ауыр, көтеру күші негізінен осы ұшу жағдайларында қозғалмаған күйінде қалатын үстіңгі беттердегі аэродинамикалық реакциялар есебінен қалыптасатын күш қондырғысы арқылы қозғалысқа келтірілетін әуе кемесі;

      41) сыртқы ұшқыш – қашықтықтан басқарылатын әуе кемесінің ұшуын орындау бойынша қажетті міндеттерді орындайтын және ұшу уақыты ішінде ұшуды басқарудың тиісті органдарымен айла-шарғы жасайтын жеке тұлға.

      42) түн – кешкі азаматтық ымырттың аяқталу және таңертеңгі азаматтық ымырттың басталуы арасындағы уақыт кезеңі;

      43) тікұшақ – ауадан ауыр, ұшу кезінде негізінен шамамен тікқалыпта болатын осьтердің айналасындағы күш қондырғысы арқылы айналатын бір немесе бірнеше тірек бұрандамен ауа реакциясының есебінен қалықтайтын әуе кемесі;

      44) ұшақ – ауадан ауыр, ұшу кезіндегі көтеру күші негізінен осы ұшу жағдайларында қозғалмаған күйінде қалатын үстіңгі беттердегі аэродинамикалық реакциялар есебінен қалыптасатын күш қондырғысы арқылы қозғалысқа келтірілетін әуе кемесі;

      45) ұшуды имитациялаудың тренажерлік құрылғысы (бұдан әрі – тренажер) – олардың көмегімен жерде ұшу жағдайлары имитацияланатын құрылығылардың үш түрінің кез келгені:

      механикалық, электрлік, электрондық және басқа борттық басқару жүйелерінің нақты функцияларын, ұшу экипажы мүшелері үшін әдеттегі жағдайды және ӘК осы үлгісінің ұшу сипаттамаларын имитациялауға мүмкіндік беретін әуе кемесінің белгілі бір типіндегі экипаж кабинасын нақты жаңғыртуды қамтамасыз ететін ұшу жағдайларын имитациялайтын тренажер;

      экипаж кабинасындағы жағдайды нақты жаңғыртуды қамтамасыз ететін және аспаптардың көрсеткіштерін, механикалық, электрлік, электрондық және басқа борттық жүйелердің қарапайым функцияларын, сондай-ақ белгілі бір сыныптағы ӘК ұшу-техникалық сипаттамаларын имитациялайтын ұшу техникасын пысықтауға арналған тренажер;

      тиісті аспаптармен жабдықталған және аспаптар бойынша ӘК ұшу кезіндегі жағдайға ұқсас экипаж кабинасындағы жағдайды имитациялайтын аспаптар бойынша ұшуға негізгі дайындыққа арналған тренажер;

      46) ұшу жоспары – пилот, экипаж немесе пайдаланушы әуе қозғалысына қызмет көрсету және (немесе) әуе қозғалысын басқару органдарына ұсынатын белгіленген ұшу немесе әуе кемесінің ұшу бөлігі туралы белгілі бір мәліметтер;

      47) ұшу кезіндегі ахуал:

      күрделі – ӘК экипажына елеулі жоғары психофизиологиялық жүктемемен немесе тұрақтылықтың, басқарушылықтың, ұшу сипаттамаларының нашарлауымен немесе ұшудың бір немесе бірнеше параметрлерінің пайдалану шектеулерінен шығуымен сипатталатын, бірақ ұшудың шекті шектеулеріне не есептік жағдайларына қол жеткізуінсіз ерекше ахуал;

      ерекше – туындауы қолайсыз факторлардың әсерімен немесе ұшулардың қауіпсіздік деңгейін төмендетуге әкелетін ұшулардың кез келген сатысындағы олардың үйлесуімен байланысты авиациялық оқиға;

      авариялық – ӘК экипажына елеулі жоғары психофизиологиялық жүктемемен, ұшу сипаттамаларының, тұрақтылықтың, басқарушылықтың нашарлауымен және ұшудың шекті шектеулеріне және есептік жағдайларына жетуге (арттыруға) әкелетін ерекше ахуал;

      48) ұшу уақыты:

      ұшақтар, автожирлер, мотодельтапландар және көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелері үшін – ұшып көтерілу мақсатында әуе кемелерінің қозғалысы басталған сәттен бастап ұшу аяқталғанға дейін оның тоқтаған сәтіне дейінгі жалпы уақыт;

      тікұшақтар үшін – ұшып көтерілу мақсатында тірек бұрандалар қалақтарының айналуы басталған сәттен бастап ұшу және тірек қалақшалардың айналуы тоқтағаннан кейін тікұшақтың толық тоқтаған сәтіне дейінгі уақыт;

      дирижабльдер үшін – ұшып көтерілу мақсатында дирижабль мачтадан босатылған сәттен бастап ұшу аяқталғаннан кейін дирижабль түпкілікті тоқтаған және мачтаға бекітілген сәтке дейінгі жалпы уақыт;

      планерлер үшін – ұшып көтерілу үрдісінде планер жер үстімен екпін алуды бастаған сәттен бастап ұшу аяқталғанан кейін планердің тоқтаған сәтіне дейінгі буксирмен немесе буксирсіз ұшудың жалпы уақыты;

      аэростаттар үшін – ұшып көтерілу мақсатында гондола жерден көтерілген сәттен бастап ұшу аяқталғанна кейін ол түпкілікті тоқтаған сәтке дейінгі жалпы уақыт;

      49) ұшу шеберлігі – ұшудың мақсаттарына қол жеткізу үшін білімдерді, дағдыларды және машықтарды пайдалана отырпы, ӘК басқару бойынша ұдайы дұрыс шешімдер қабылдау және жүзеге асыру;

      50) ұшу экипажының мүшесі – ұшу уақытының ішінде әуе кемесін басқарумен байланысты міндеттер жүктелген авиациялық персоналдың қолданыстағы куәлігі бар авиация персоналына жататын адам.

2-тарау. Аса жеңіл әуе кемесінің пилотына қойылатын біліктілік талаптары

1-параграф. Мотодельтапланда, автожирде, дирижабльде және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесі аса жеңіл әуе кемесінің пилотына қойылатын жалпы біліктілік талаптары

      5. Аса жеңіл әуе кемесі - мотодельтапланның, автожирдің, дирижабльдің және көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесінің пилот куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) жеңіл және аса жеңіл авиация класына жарамды медициналық қорытынды;

      3) Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрінің 2013 жылғы 28 қыркүйектегі № 764 бұйрығымен бекітілген Ұшулардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналын кәсіптік даярлаудың үлгі бағдарламаларына (Нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8785 болып тіркелген) сәйкес әзірленген 100 сағаттан кем емес көлемде сертификатталған АОО-да теориялық даярлық курсынан (бұдан әрі – үлгілік бағдарламалар) өту және мынадай салаларда теориялық білім деңгейін көрсету:

      аса жеңіл әуе кемесі пилотының ұшуларды орындауына қатысты халықаралық әуе заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының негіздері, аса жеңіл әуе кемесінің, ӘҚҚ ұшқышы куәлігінің иегері, сондай-ақ оны қолдану практикасы;

      күштік қондырғыларды, жүйелерді және аспаптық жабдықты пайдалану және олардың жұмыс қағидаттары;

      пайдаланудағы шектеулер;

      ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаудан немесе осы ақпаратты қамтитын басқа құжаттан тиісті пайдалану деректері;

      дирижабльдер үшін – пайдаланылатын газдардың физикалық сипаттамалары мен практикалық қолданылуы, газды қондырғыларды, жүйелерді және аспаптық жабдықты пайдалану және олардың жұмыс істеу қағидаттары;

      жүктеменің және массаның таралуының ұшу сипаттамаларына әсері, массаны және орталықтандыруды есептеу;

      ұшып көтерілу, қону және пайдалану құжаттамасында келтірілген басқа да ұшу-техникалық сипаттамаларды пайдалану және практикалық қолдану;

      визуалдық ұшу қағидалары (бұдан әрі – ВҰҚ) бойынша ұшуларды орындау кезінде бағдар бойынша ұшу алдындағы даярлық және ұшуды жоспарлау ӘҚҚ ұшу жоспарларын дайындау және толтыру, ӘҚҚ-ға қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасының талаптары, орналасқан жері туралы хабарламалар тәртібі, биіктік өлшегішті орнату тәртібі, қозғалысы қарқынды аудандарда ұшуларды орындау;

      орналасқан жері туралы жеткізу, әуе қозғалысы қарқынды аудандарда ұшуларды орындау тәртібі;

      әуе қозғалысын ұйымдастыру;

      қатерлер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, адамның мүмкіндіктері;

      авиациялық метеорология негіздерін және ережелерді қолдану Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 14 маусымдағы № 345 бұйрығымен бекітілген № 15358 нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде тіркелген азаматтық авиацияны метеорологиялық қамтамасыз ету қағидалары) (бұдан әрі – метеорологиялық қамтамасыз ету қағидалары), биіктігін өлшеу, қауіпті метеорологиялық жағдайлар;

      қауіпті метео жағдайларды анықтау әдістері;

      дирижабль үшін – негізгі метеорологиялық құбылыстар және аэросиноптиктік үрдістер, аэростат пен дирижабльдік ұшуларды орындауына метеорологиялық элементтердің әсері;

      аэронавигацияның практикалық аспектілері және жолды санау әдістері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;

      аэронавигациялық құжаттаманы, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;

      пайдалану жағдайында қатер және қателіктер факторларын бақылау әдістерін қолдану;

      биіктік өлшегішті орнату тәртібі;

      аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану: аэронавигациялық ақпарат жинағы, аэронавигациялық жағдайдағы елеулі өзгерістер, авиациялық кодтар мен қысқартулар;

      тиісті сақтық шаралары және қауіпті метеожағдайларды, ӘК-ден жол ізіндегі турбуленттілікті және ұшу үшін қауіпті басқа да құбылыстарды айналып өту мақсатында алдын ала қабылданатын іс-қимыл;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі және пайдаланылатын сигналдар, әдістер және соқтығысуларды болдырмау шаралары;

      дирижабль үшін – газдың сыртқа шығуынан жылдам төмен түсу режимін тану және одан шығу;

      визуалдық метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасының талаптары;

      ұшудың негіздері мен қағидаттары;

      "Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 15 қазандағы № 454 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6635 болып тіркелген) бекітілген ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезіндегі радиоалмасу фразеологиясының қағидалары (бұдан әрі – радиоалмасу фразеологиясының қағидалары) ВҰҚ бойынша ұшуға қатысты, байланыс істен шыққан кездегі іс-қимыл;

      аса жеңіл әуе кемесіне ұшудың алдында және ұшудан кейін техникалық қызмет көрсету рәсімдері, жедел және мерзімдік қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу;

      авиациялық жанар-жағармай материалдарының, пайдалануда қолданылатын арнайы сұйықтықтар мен газдардың негізгі түрлері;

      4) мынадай салалардағы пайдалану тәжірибесі:

      ӘК жинау және қарауды қоса алғанда ұшу алдындағы даярлық;

      әуе жылдамдығының тиісті шектеулерін, авариялық жағдайдағы әрекет ету тәртібі және пайдаланылатын сигналдарды қоса алғанда, старттың пайдаланылатын әдісі кезінде қолданылатын техникалық тәсілдер мен рәсімдер;

      қозғалыс схемалары бойынша ұшу, соқтығысуларды болдырмау үшін қолданылатын әдістер мен шаралар;

      сыртқы визуалдық бағдарлардың көмегімен планерді басқару;

      ұшу режимдерінің пайдалану диапазонында ұшу;

      бастапқы және дамыған бірігуді тану және одан және бұранда бойынша күрт төмендеуден шығу;

      қалыпты жағдайларда және бүйірлік жел жағдайларында ұшып кету, қонуға кіру және қону;

      визуалдық бағдарлардың және жолды есептеу әдістерінің көмегімен бағдар бойынша ұшу;

      авариялық жағдайдағы әрекет ету тәртібі.

2-параграф. Аса жеңіл әуе кемесі мотодельтаплан пилотының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптары

      6. "Мотодельтоплан" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар әуе кемесі пилотының куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) 20 сағаттан кем емес ұшу, оның ішінде:

      10 сағат нұсқаушымен бірге мотодельтапланда, онда дербес ұшуларға даярлық тексерілетін болады, олардың ішінде 3, 15, 30 және 50 метр биіктіктерде кемінде 25 ұшу және дроссельденген қозғалтқышпен 40 қону;

      өте аз әуе жылдамдықтарында ұшу 1 сағат ұшү, ауытқудың, қанатты жинауды ескертудің бастапқы және дамыған сатыларында тану және шығару;

      6 сағат дербес ұшу, олардың ішінде кемінде 40 километр (одан әрі - км) қашықтықта бағыттар бойынша кемінде 2 сағат дербес ұшулар;

      2) мотодельтапланның пилоты ретінде мынадай салалардағы пайдалану тәжірибесі:

      мотодельтапланды жинау және қарауды қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық;

      қатерлер мен қателіктер факторларын тану, талдау және бақылау;

      ұшуда ахуалды бағалаудың және жақсы ұшу дағдыларын білудің негізінде, күрделі, ерекше және авариялық жағдайлар туындаған кезде қалыпты ұшуда ұшу қауіпсіздігінің қолайлы деңгейін қамтамасыз ете отырып, дұрыс шешімдер қабылдау;

      әуе жылдамдығының шектеулерін, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібін сақтау;

      қозғалыс схемалары бойынша ұшуларды орындау, соқтығысуларды болдырмау үшін қолданылатын әдістер мен шаралар;

      сыртқы визуалдық бағдарлардың көмегімен бағдар бойынша мотодельтапланды басқару;

      ұшу режимдерінің пайдалану диапазонында ұшуды орындау;

      бастапқы және дамыған ауытқуды тану және одан, қанатты жинаудан және ұшудың басқа да қауіпті режимдерінен шығу;

      ұшудың қауіпті режимдеріне шығуды болдырмау;

      түрлі жағдайларда ұшып көтерілу және қону (бүйір желдері, дроссельденген қозғалтқышпен, шектеулі ұшып көтерілу-қону жолағы);

      визуальдық бағдарлар мен жолды есептеу әдістерінің көмегімен бағдар бойынша ұшуларды орындау;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі;

      ең төменгі және ең жоғары күрделі әуе жылдамдықтарында ұшу, қанаттың ауытқуын тану және бастапқы және дамыған сатыларынан шығару.

3-параграф. Аса жеңіл әуе кемесі автожирде пилоттың біліктілік белгілерін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптары

      7. "Автожир" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар аса жеңіл әуе кемесі пилотының куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) автожирде ұшу даярлығының барысында кемінде 25 сағат ұшу, оның ішінде:

      15 сағат автожирде нұсқаушымен бірге, онда дербес ұшуларға даярлықты тексеру жүргізілетін болады, олардың ішінде кемінде дроссельденген қозғалтқышпен 10 қону;

      өте аз әуе жылдамдықтарында 1 сағат ұшу, ротор айналымының баяулаудың бастапқы және дамыған сатыларында тану және шығару;

      ұзындығы 100 км кем емес бағдар бойынша ұшып шығу аэродромынан ерекшеленетін басқа аэродромда толық тоқтағанға дейін бір қонумен 2 сағат ұшу;

      6 сағат дербес ұшу, олардың ішінде кемінде 3 сағат бағдарлар бойынша дербес ұшу, оның ішінде 1 ұшу ұзындығы 100 км кем емес бағдар бойынша ұшып шығу аэродромы болып табылмайтын басқа аэродромда толық тоқтағанға дейін бір қонумен ұшу;

      2) мынадай салаларда автожирде жеңіл әуе кемесінің пилоты ретінде пайдалану тәжірибесі:

      автожирді жинауды және қарауды қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық;

      қатерлер мен қателіктерді тану, талдау және бақылау;

      ұшуда ахуалды бағалаудың және жақсы ұшу дағдыларын білудің негізінде, күрделі, ерекше және авариялық жағдайлар туындаған кезде қалыпты ұшуда ұшу қауіпсіздігінің қолайлы деңгейін қамтамасыз ете отырып, дұрыс шешімдер қабылдау;

      әуе жылдамдығының шектеулерін, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібін сақтау;

      қозғалыс схемалары бойынша ұшуларды орындау, соқтығысуларды болдырмау үшін қолданылатын әдістер мен шаралар;

      сыртқы визуалдық бағдарлардың көмегімен бағдар бойынша ӘК басқару;

      ұшу режимдерінің пайдалану диапазонында ұшуларды орындау;

      бастапқы және дамыған ауытқуды тану және одан, қанатты жинаудан және ұшудың басқа да қауіпті режимдерінен шығу;

      ұшудың қауіпті режимдеріне шығуды болдырмау;

      түрлі жағдайларда ұшып көтерілу және қону (бүйір желдері, дроссельденген қозғалтқышпен, шектеулі ұшып көтерілу-қону жолағы);

      визуальдық бағдарлар мен жолды есептеу әдістерінің көмегімен бағдар бойынша ұшуларды орындау;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі;

      ең төменгі және ең жоғары күрделі әуе жылдамдықтарында ұшу, ротор айналымының баяулауының бастапқы және дамыған сатыларын тану және шығару.

4-параграф. Аса жеңіл әуе кемесі дирижабльде пилоттың біліктілік белгілерін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптары

      8. "Дирижабль" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар аса жеңіл әуе кемесінің пилоты куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) дирижабльдерде пилот ретінде кемінде 25 сағат ұшу, оның ішінде:

      Жалпы ұзындығы кемінде 45 км бағдар бойынша ұшуды қоса алғанда, дирижабльде бағдар бойынша 3 сағат жаттығу ұшуы;

      әрбір қонудың алдында аэродром аймағында қозғалыстың белгіленген сызбасы бойынша ұшудың орындауды қоса алғанда, аэродромда толық тоқтағанға дейін 5 ұшып көтерілуді және 5 қонуды орындау;

      аспаптар бойынша 3 сағат ұшу;

      ӘКК бақылауымен ӘКК функциясын орындаушы пилот ретінде 5 сағат ұшу;

      2) пайдалану тәжірибесі, мынадай салаларда:

      қатер мен қателіктер факторларын тану және бақылау;

      дирижабльдердің массасын және орталықтануын есептеуді, қарауды және қызмет көрсетуді қоса алғанда ұшу алдындағы даярлық

      жерүсті бағдарлары бойынша маневрлерді орындау;

      қозғалыс схемалары бойынша әуеайлақтық қозғалыс және ұшулар, соқтығысуларды болдырмаумен байланысты қағидалар мен сақтық шаралары;

      тиісті шектеулерді қоса алғанда, ұшып көтерілуді орындаудың әдістері мен рәсімдері, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі және пайдаланылатын сигналдар;

      сыртқы визуалды бағдарлар бойынша дирижабльді басқару;

      ұшып көтерілу, қонулар және екінші айналымға кету;

      ең жоғары режимде ұшып көтерілу техникасы (кедергілерді ұшып өтуді ескере отырып);

      көлденең жазықтықта 1800 бұрылуды орындауды қоса алғанда, тек аспаптар бойынша ұшу;

      навигация, визуалдық бағдарлардың, жолды есептеудің және радионавигациялық құралдардың көмегімен бағыт бойынша ұшу;

      дирижабль жабдығының істен шығуын имитациялауды қоса алғанда, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі (сыртқа ағып кетуді тану);

      Радиоалмасу фразеологиясының қағидалары.

5-параграф. Көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінде аса жеңіл әуе кемесі ұшқышының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптары

      9. "Көтеру күшін ұлғайту жүйесімен" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар аса жеңіл әуе кемесі ұшқышының куәлігін алуға үміткер мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінде ұшу дайындығы барысында кемінде 25 сағат ұшу, оның ішінде:

      Өздігінен ұшуға дайындығын тексеру жүргізілетін көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесінде нұсқаушымен 15 сағат, оның ішінде кемінде 10 қону;

      Өте аз әуе жылдамдықтарында 1 сағат ұшу, ротор айналымдарының баяулауының бастапқы және дамыған сатысынан тану және шығару.

      Ұшып шығу әуеайлағынан ерекшеленетін, бір қонумен басқа әуеайлақта толық тоқтағанға дейін ұзындығы кемінде 100 км маршрут бойынша 3 сағат ұшу;

      Дербес ұшудың 6 сағаты, оның ішінде маршруттар бойынша дербес ұшудың кемінде 3 сағаты, оның ішінде ұшу әуеайлағы болып табылмайтын басқа әуеайлақта толық тоқтағанға дейін бір қонумен ұзақтығы кемінде 100 км маршрут бойынша 1 ұшу;

      2) мынадай салаларда көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесінде жеңіл әуе кемесінің ұшқышы ретінде пайдалану тәжірибесі:

      көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесін құрастыруды және қарауды қоса алғанда, ұшу алдындағы дайындық;

      қауіптер мен қателер факторларын тану, талдау және бақылау;

      күрделі, ерекше және авариялық жағдайлар туындаған кезде қалыпты ұшу кезінде ұшу қауіпсіздігінің қолайлы деңгейін қамтамасыз ете отырып, ұшу жағдайын бағалау және жақсы ұшу шеберліктерін иелену негізінде дұрыс шешімдер қабылдау;

      ауа жылдамдығының шектеулерін, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібін сақтау;

      қозғалыс схемалары бойынша ұшуларды орындау, соқтығысуды болдырмау үшін қолданылатын әдістер мен шаралар;

      сыртқы визуалды бағдарлардың көмегімен бағыт бойынша көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесін басқару;

      ұшу режимдерінің пайдалану диапазонында ұшуды орындау;

      ұшудың қауіпті режимдеріне шығудың алдын алу;

      әр түрлі жағдайдағы ұшу-қону (бүйірлік жел, шектеулі ұшу-қону жолағы);

      визуалдық бағдарлары мен жолды есептеу әдістерінің көмегімен маршрут бойынша ұшуларды орындау;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі;

      ең төменгі және ең жоғары әуе жылдамдықтарында ұшу, ротор айналымдарының баяулауының бастапқы және дамыған сатысынан тану және шығару.

3-тарау. Жеңіл әуе кемесінің пилотына қойылатын біліктілік талаптары (ұшақ, тікұшақ)

      10. Ұшақта жеңіл әуе кемесінің пилоты куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) ең төменгі жас – 18 жастан бастап;

      2) жеңіл және аса жеңіл авиация класына жарамды медициналық қорытынды;

      3) сертификатталған АОО-да кемінде 100 сағат көлемінде Үлгі бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық даярлық курсынан өту және мына салаларда теориялық білімдерінің деңгейін көрсету:

      аса жеңіл әуе кемесі пилотының ұшуларды орындауына қатысты халықаралық әуе заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының негіздері, жеңіл әуе кемесінің, ӘҚҚ ұшқышы куәлігінің иегері, сондай-ақ оны қолдану практикасы;

      күштік қондырғыларды, жүйелерді және аспаптық жабдықты пайдалану және олардың жұмыс қағидаттары;

      пайдаланудағы шектеулер;

      ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаудан немесе осы ақпаратты қамтитын басқа құжаттан тиісті пайдалану деректері;

      жүктеменің және массаның таралуының ұшу сипаттамаларына әсері, массаны және орталықтандыруды есептеу;

      ұшып көтерілу, қону және пайдалану құжаттамасында келтірілген басқа да ұшу-техникалық сипаттамаларды пайдалану және практикалық қолдану;

      ВҰҚ бойынша ұшуларды орындау кезінде бағдар бойынша ұшу алдындағы даярлық және ұшуды жоспарлау, ӘҚҚ ұшу жоспарларын дайындау және толтыру, ӘҚҚ-ға қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы, орналасқан жері туралы хабарламалар тәртібі, биіктік өлшегішті орнату тәртібі, қозғалысы қарқынды аудандарда ұшуды орындау;

      орналасқан жері туралы жеткізу, әуе қозғалысы қарқынды аудандарда ұшуларды орындау тәртібі

      әуе қозғалысын ұйымдастыру;

      қатерлер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, адамның мүмкіндіктері;

      авиация метеорологиясының негіздерін және метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларын қолдану, биіктікті өлшеу, қауіпті метеорологиялық жағдайлар;

      қауіпті метеожағдайларды анықтау әдістері;

      аэронавигацияның практикалық аспектілері және жолдысанау әдістері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;

      аэронавигациялық құжаттаманы, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;

      пайдалану жағдайында қатер және қателіктер факторларын бақылау әдістерін қолдану;

      биіктік өлшегішті орнату тәртібі;

      аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану: аэронавигациялық ақпарат жинағы, аэронавигациялық жағдайдағы елеулі өзгерістер, авиациялық кодтар мен қысқартулар;

      тиісті сақтық шаралары және қауіпті метеожағдайларды, ӘК-ден жол ізіндегі турбуленттілікті және ұшу үшін қауіпті басқа да құбылыстарды айналып өту мақсатында алдын ала қабылданатын іс-қимыл;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі және пайдаланылатын сигналдар, әдістер және соқтығысуларды болдырмау шаралары;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі және пайдаланылатын сигналдар, соқтығыстарды болдырмаудың әдістері мен шаралары;

      визуалдық метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасының талаптары;

      ұшудың негіздері мен қағидаттары;

      ВҰҚ бойынша ұшуларға қолданылатын радиоалмасу фразеологиясының қағидалары, байланыс істен шыққан кездегі іс-қимыл;

      аса жеңіл әуе кемесіне ұшудың алдында және ұшудан кейін техникалық қызмет көрсету рәсімдері, жедел және мерзімдік қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу;

      авиациялық жанар-жағармай материалдарының, пайдалануда қолданылатын арнайы сұйықтықтар мен газдардың негізгі түрлері.

      4) ұшақтарда ұшу даярлығының кемінде 40 сағат ұшу, оның ішінде ұшақта нұсқаушымен 25 сағат болу, онда дербес ұшуларға әзірлікке тексеру жүргізілетін болады;

      тиісті аспаптармен жабдықталған ұшақта көлденең беттерде бұрылуды орындауды қоса алғанда, аспаптар бойынша 180º 1,5 сағат;

      өте аз әуе жылдамдықтарында 1,5 сағат ұшу, ауытқудың, штопорға түсуді ескертудің бастапқы және дамыған сатыларында тану және шығару;

      бағдарлар бойынша 2 ұшу, оның ішінде бір ұшу ұзындығы кемінде 270 км бағдар бойынша ұшып көтерілу аэродромы болып табылмайтын 2 түрлі аэродромда толық тоқтағанға дейін қонулармен;

      5) кемінде 10 сағат дербес ұшу, олардың ішінде:

      5 сағат шеңбер бойынша және аймаққа;

      2 ұшу бағдарлар бойынша, оның ішінде 1 (бір) ұшу ұзындығы кемінде 270 км бағдар бойынша ұшу ұшып көтерілу аэродромы болып табылмайтын 2 түрлі аэродромда толық тоқтағанға дейін қонулармен;

      6) пайдалану тәжірибесі, мынадай салаларда:

      қатер мен қателік факторларын тану, талдау және бақылау;

      ӘК сипаттамаларының шектеулері шегінде оны басқару;

      көлденең жазықтықта 1800 бұрылуды орындауды қоса алғанда, аспаптар бойынша ӘК басқару;

      барлық маневрлерді біртіндеп және дәл орындау;

      дұрыс шешімдер қабылдау және ұшуда бақылауды білікті жүзеге асыру;

      аэронавигация саласында білімдерді қолдану;

      ӘК басқаруды ұдайы ұшудың немесе маневрдің сызбасын дәл орындауды қамтамасыз ететіндей етіп жүзеге асыру.

      11. Тікұшақпен жеңіл әуе кемесі ұшқышының куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) тікұшақтарда кемінде 45 сағат ұшу даярлығының ұшуы, оның ішінде сертификатталған тренажерде кемінде 5 сағат ұшу есепке алынады, оның ішінде кемінде:

      қос басқарылатын тікұшақта ұшқыш-нұсқаушымен 25 сағат;

      пилот-нұсқаушының басшылығымен тікұшақтарда 10 сағат дербес ұшу, оның ішінде бағыт бойынша 5 сағат дербес ұшу, бұл ретте ұзындығы кемінде 180 км маршрут бойынша екі түрлі пунктке қона отырып бір ұшу;

      көлденең жазықтықта 1800 бұрылысты орындауды қоса алғанда, аспаптар бойынша 3 сағат ұшу;

      тікұшақта пилот - нұсқаушымен 35 сағат ұшу, онда дербес ұшуға әзірлікті тексеру жүргізілетін болады;

      2) тікұшақпен жеңіл әуе кемесінің ұшқышына қойылатын талаптар деңгейіндегі мынадай салалардағы пайдалану тәжірибесі:

      қауіп пен қателік факторларын тану және бақылау;

      салмақты және орталықтандыруды есептеуді, тікұшақты қарау мен қызмет көрсетуді қоса алғанда, ұшу алдындағы дайындық;

      әуеайлақтық қозғалыс және қозғалыс сызбасы бойынша ұшу, соқтығысуды болдырмау әдістері мен шаралары;

      сыртқы визуалды бағдарлар арқылы тікұшақты басқару;

      қозғалтқыштар жұмыс істеп тұрған кезде істен шығу режимінен бастапқы кезеңде шығару;

      қозғалтқыш айналымдарының қалыпты диапазонындағы бұранданың аз айналу режимінен шығару әдістері;

      жерде маневрлеу және қозғалтқышты сынамалау; іліну; ұшып көтерілу және қону - қалыпты жағдайларда, ілеспе желмен және еңісі бар алаңдардан;

      ең аз қажетті тартыммен ұшу және қону; ең жоғары режимде ұшу және қону техникасы;

      көлденең жазықтықта 180° бұрылысты орындауды қоса алғанда, аспаптар бойынша ғана ұшу;

      шектеулі көлемдегі алаңдардан ұшуларды жүргізу; жылдам аялдау;

      визуалдық бағдарларының, жолды есептеу әдістерінің және олар болған кезде радионавигациялық құралдардың көмегімен маршрут бойынша ұшу, ең болмағанда бір сағаттық ұшуды қоса алғанда;

      борттық жабдықтың ақауларын имитациялауды қоса алғанда, авариялық жағдайдағы іс-қимылдар; авторотация режимінде қонуға кіру;

      радиоалмасу фразеологиясының қағидаларына сәйкес бақыланатын әуеайлаққа ұшу, бақыланатын әуеайлақтан ұшып шығу, бақыланатын әуеайлақтың ұшып өтуі.

4-тарау. Жеке пилотқа қойылатын біліктілік талаптары

1-параграф. Ұшақтың, тікұшақтың, дирижабльдың және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесіде жеке пилотына қойылатын жалпы біліктілік талаптары

      12. Ұшақта, тікұшақта, дирижабльда және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінде жеке пилоттың куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) 2 класты жарамды медициналық қорытынды;

      3) сертификатталған АОО-да кемінде 100 сағат көлемінде Үлгі бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық курстан өту және мына салаларда теориялық білімдерінің деңгейін көрсету:

      жеке пилоттың ұшуларды орындауына қатысты халықаралық әуе заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының негіздері, жеке пилот куәлігін иеленушінің, ӘҚҚ, сондай-ақ оны қолдану практикасы;

      қозғалтқыштарды, жүйелерді және аспаптық жабдықты пайдалану және олардың жұмыс қағидаттары;

      ӘК тиісті түрінің және қозғалтқыштардың пайдалану шектеулері, ӘК ұшуын пайдалану жөніндегі нұсқаудан немесе осы ақпаратты қамтитын басқа құжаттан тиісті пайдалану деректері;

      тікұшақтар мен көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелері: трансмиссия (күштік жетек);

      жүктеменің және массаның таралуының ұшу сипаттамаларына әсері, массаны және орталықтандыруды есептеу;

      ұшып көтерілу, қону және басқа да сипаттамаларды пайдалану және практикалық қолдану;

      ВҰҚ бойынша ұшуларды орындау кезінде бағдар бойынша ұшу алдындағы даярлық және ұшуды жоспарлау ӘҚҚ-ға қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы, орналасқан жері туралы хабарлау тәртібі, биіктік өлшегішті орнату тәртібі, қозғалысы қарқынды аудандарда ұшуды орындау;

      қатерлер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, адамның мүмкіндіктері;

      авиация метеорологиясының негіздерін және қамтамасыз ету қағидаларын қолдану;

      аэронавигацияның практикалық аспектілері және жолды санау әдістері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;

      аэронавигациялық құжаттаманы: аэронавигациялық ақпарат жинағы, аэронавигациялық жағдайдағы елеулі өзгерістер, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;

      пайдалану жағдайында қатер және қателіктер факторларын бақылау әдістерін қолдану;

      биіктік өлшегішті орнату тәртібі;

      қауіпті метеожағдайларды, іздегі турбуленттілікті және ұшу үшін қауіпті басқа да құбылыстарды айналып өту мақсатында алдын ала қабылданатын іс-қимыл қоса алғанда; тиісті сақтық шаралары және авариялық жағдайдағы іс-әрекеттер;

      тікұшақтар жағдайында және егер қолданылатын болса, көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелері: көрнекі метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы;

      визуалдық метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары;

      ұшудың негіздері;

      ВҰҚ бойынша ұшуларға қолданылатын радиоалмасу фразеологиясының қағидалары, байланыс істен шыққан кездегі іс-қимыл;

      4) ӘКК ретінде ұшулар мен маневрлердің тиісті түрін орындау қабілеті, жеке пилоттарға берілетін тиісті құқықтар құзыреті дәрежесімен, сондай-ақ:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      әуе кемесінің шектеулері шегінде оны басқару;

      барлық маневрлерді біртіндеп және дәл орындау;

      дұрыс шешімдер қабылдау және ұшуда бақылауды білікті жүзеге асыру;

      аэронавигация саласында білімдерді қолдану;

      әуе кемесін басқаруды ұдайы ұшудың немесе маневрдің схемасын табысты орындауды қамтамасыз ететіндей етіп жүзеге асыру.

      13. Түнгі уақытта немесе аспаптар бойынша ұшуларды жүзеге асыру үшін жеке пилоттың куәлігін алуға кандидат пилот-нұсқаушымен бірге қосарлы басқаруы бар тиісті түрдегі әуе кемесінде ұшып көтерілуді, қонуды және навигацияны қамтитын түнгі уақытта немесе аспаптар бойынша ұшуларды орындау жөніндегі оқытудан өтеді.

2-параграф. Ұшақтың жеке пилотына қойылатын біліктілік талаптары

      14. "Ұшақ" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар жеке пилот куәлігін алуға кандидатта

      1) бекітілген бағдарлама бойынша кемінде 45 сағат даярлықтан өту курсының барысында ұшақ пилоты ретінде ұшу, оның ішінде ұшудың кемінде 5 сағаты сертификатталған тренажерде ұшу болып есептеледі, оның ішінде, кем емес:

      қосарлы басқаруы бар ұшақта пилот-нұсқаушымен бірге 25 сағат ұшу, онда дербес ұшуларға әзірлікті тексеру жүргізілетін болады;

      көлденең жазықтықта 1800 бұрылуды қоса алғанда, аспаптар бойынша 3 сағат ұшу;

      сұралатын біліктілік белгісіне сәйкес пилот-нұсқаушының басшылығымен ұшақтарда дербес ұшудың 10 сағаты, бағдар бойынша 5 сағат дербес ұшуды қоса алғанда, бұл ретте ұзындығы кемінде 270 км бағдар бойынша ұшып көтерілу аэродромы болып табылмайтын екі түрлі аэродромда толық тоқтағанға дейін қонумен ұшу;

      2) жеке пилотқа қойылатын талаптардың деңгейінде пайдалану тәжірибесі мынадай салаларда:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      массаны және орталықтауды қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық, ұшақты қарау және қызмет көрсету;

      қозғалыс схемалары, соқтығысуларды болдырмау әдістері мен шаралары бойынша әуеайлақтық қозғалыс және ұшулар;

      сыртқы визуалды бағдарлардың көмегімен ұшақты басқару;

      өте төмен әуе жылдамдықтарында ұшу; бастапқы және дамыған ауытқуды тану және одан шығу;

      өте жоғары әуе жылдамдықтарында ұшу және бұрандамен тік төмендеуді белгілеу және одан шығу;

      қалыпты жағдайларда және бүйір желдерінде ұшып көтерілу және қону;

      қысқа екпінмен ұшып көтерілу (қысқартылған ұшу жолағы бар және кедергіден ұшып өту биіктігін ескере отырып);

      шектеулі көлемдегі аэродромға қону;

      тиісті аспаппен жабдықталған тікұшақта көлденең жазықтықта 1800 бұрылуды орындауды қоса алғанда, аспаптар бойынша ұшу;

      визуалдық бағдарларды, жолды есептеу әдістерін және болған жағдайда радионавигациялық құралдарды пайдалана отырып, бағдар бойынша ұшу;

      борттық жабдықтың ақауларын имитациялауды қоса алғанда, авариялық режимде жұмыс істеу;

      ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларына сәйкес бақыланатын аэродромға ұшу, бақыланатын аэродромнан ұшып көтерілу, бақыланатын аэродромнан ұшып өту.

3-параграф. Тікұшақтың жеке пилотына қойылатын біліктілік талаптары

      15. "Тікұшақ" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар жеке пилот куәлігін алуға кандидатта:

      1) кемінде 45 сағат тікұшақтарда ұшу даярлығының ұшуы, оның ішінде ұшудың кемінде 5 сағаты сертификатталған тренажерде ұшу болып есептеледі, оның ішінде, кем емес:

      қосарлы басқаруы бар тікұшақта пилот-нұсқаушымен бірге 25 сағат;

      бағдар бойынша 5 сағат дербес ұшуды қоса алғанда пилот-нұсқаушының басшылығымен тікұшақтарда 10 сағат дербес ұшу, бұл ретте екі түрлі пункттерде кемінде 180 км ұзындықтағы бағдар бойынша бір рет ұшу;

      көлденең жазықтықта 1800 бұрылуды орындауды қоса алғанда, аспаптар бойынша ұшу 3 сағат ұшу;

      Пилот-нұсқаушымен 35 сағат ұшу, оларға дербес ұшуларға әзірлікті тексеру жүргізілетін болады.

      2) жеке пилотқа қойылатын талаптар деңгейінде пайдалану тәжірибесі, мынадай салаларда:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      массаны және орталықтауды есептеуді, тікұшақты қарау және қызмет көрсетуді қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық;

      әуеайлақтық қозғалыс және ұшулар қозғалыс сызбасына, соқтығысуларды болдырмаудың әдістері мен шаралары;

      сыртқы визуалдық бағдарлардың көмегімен тікұшақты басқару;

      жұмыс істеп тұрған қозғалтқыштарда опырылу режимінен бастапқы кезеңге шығару; қозғалтқыш айналымдарының қалыпты диапозонының шегінде бұранданың аз айналымдары режимінен шығару әдістері;

      жерде маневрлеу және қозғалтқышты сынау; ілініп тұру; ұшып көтерілу және қону –қалыпты жағдайларда, ілеспе желмен және еңіс алаңдардан;

      барынша аз тұтыну тартымымен ұшып көтерілу және қону; ең жоғары

      режимде ұшып көтерілу және қону техникасы;

      көлденең жазықтықта 1800 бұрылуды орындауды қоса алғанда, тек аспаптар бойынша ұшу;

      шектеулі көлемдегі алаңдардан ұшуды жүргізу; жылдам тоқтау;

      визуалдық бағдарлардың, жолды есептеу әдістерінің және олар болған жағдайда радионавигациялық құралдарды пайдалана отырып, ең болмағанда 1 сағаттық ұшуды қоса алғанда, бағдар бойынша ұшу;

      борттық жабдықтың ақауларын имитациялауды қоса алғанда, авариялық жағдайдағы іс-қимыл; авторотация режимінде қонуға кіру;

      ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларына сәйкес бақыланатын аэродромға ұшу, бақыланатын аэродромнан ұшып көтерілу, бақыланатын аэродромнан ұшып өту.

4-параграф. Көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінің жеке ұшқышына қойылатын біліктілік талаптары

      16. "Көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінің" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар жеке пилот куәлігін алуға кандидаттың:

      1) көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемелерінде кемінде 40 сағат ұшу даярлығының ұшуы:

      Қос басқарылатын көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелерінде ұшқыш-нұсқаушымен 20 сағат;

      Ұшу әуеайлағы болып табылмайтын екі түрлі әуеайлақта толық тоқтағанға дейін осындай ұшу барысында қонуды орындай отырып, ұзақтығы 270 км кем емес маршрут бойынша ұшуды қоса алғанда, маршрут бойынша ұшуларды орындау кезінде 5 сағат дербес ұшуды қоса алғанда, ұшқыш - нұсқаушының басшылығымен көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелерінде 10 сағат дербес ұшу;

      2) Жеке пилотқа қойылатын талаптар деңгейіндегі мынадай салалардағы пайдалану тәжірибесі:

      қауіп пен қателік факторларын тану және бақылау;

      көтеру күшін ұлғайтудың энергетикалық жүйесі бар әуе кемесін қарау және қызмет көрсету, салмақты және орталықтандыруды есептеуді қоса алғанда, ұшу алдындағы дайындық;

      әуеайлақтық қозғалыс және қозғалыс схемалары бойынша ұшу, соқтығысуды болдырмау әдістері мен шаралары;

      сыртқы визуалды бағдарлардың көмегімен көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесін басқару;

      жерде маневрлеу және қозғалтқыштарды сынамалау; тоқтаусыз ұшып көтерілу мен биіктікті алуды ілу және орындау; ілу және қонуға үздіксіз кіру және қону – қалыпты жағдайларда, ілеспе желмен және еңісі бар алаңдардан;

      ең аз қажетті тартыммен ұшу және қону техникасы; ең жоғары режимде ұшу және қону техникасы; шектеулі көлемдегі алаңдардан ұшу өндірісі; жылдам тоқтаулар;

      көлденең жазықтықта 180º бұрылысты орындауды қоса алғанда, тек аспаптар бойынша ұшу;

      қозғалтқыш жұмыс істеп тұрған кезде істен шығу режимінен бастапқы кезеңде шығару; қозғалтқыш айналымдарының қалыпты диапазоны шегінде бұранданың төмен айналымдары режимдерінен шығару әдістері;

      визуалдық бағдарлары бойынша маршрут бойынша ұшу, жолды есептеу әдістері және бар болған жағдайда радионавигациялық құралдарды пайдалану, кем дегенде 1 сағат ішінде ұшуды орындауды қоса алғанда;

      көтеру күшін ұлғайту жүйесімен әуе кемесі жабдығының істен шығуын имитациялауды қоса алғанда, авариялық жағдайдағы іс-қимылдар; авторотация үшін тартқышты қалпына келтіру және қолданылатын жерде авторотация режимінде қонуға кіру; қолданылатын жерде трансмиссия мен жалғау білігінің істен шығуы;

      радиоалмасу фразеологиясының қағидаларына сәйкес бақыланатын әуеайлаққа ұшу, бақыланатын әуеайлақтан ұшып шығу, бақыланатын әуеайлақтың ұшып өтуі.

5-параграф. Дирижабльдің жеке ұшқышына қойылатын біліктілік талаптары

      17. "Дирижабль" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар жеке пилот куәлігін алуға кандидатқа осы біліктілік талаптарының 8-тармағына сәйкес біліктілік талаптары қойылады.

5-тарау. Коммерциялық авиация пилотына қойылатын біліктілік талаптары

1-параграф. Ұшақтың, тікұшақтың, дирижабльдың және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесіде коммерциялық авиация пилотына қойылатын жалпы біліктілік талаптары

      18. Ұшақта, тікұшақта, дирижабльда және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінде коммерциялық авиация пилотының куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) 1 класты жарамды медициналық қорытынды;

      3) сертификатталған АОО-да кемінде 750 сағат көлемінде Үлгі бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық курстан өту және мына салаларда теориялық білімдерінің деңгейін көрсету:

      жеке пилоттың ұшуларды орындауына қатысты халықаралық әуе заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының негіздері, жеке пилот куәлігін иеленушінің, ӘҚҚ, сондай-ақ оны қолдану практикасы;

      жалпы сипаттамалар және электрлік, гидравликалық жүйелердің шектеулері, үрлеу жүйелері және әуе кемесінің басқа жүйелері; автопилотты және автотұрақтандыруды қоса алғанда, басқару жүйелерін тұрақтандыру;

      жұмыс қағидаттары, әуе кемелері қозғалтқыштарын ұмыс қағидаттары, пайдалану рәсімдері және оларды шектеу; қозғалтқыштардың сипаттамаларына атмосфералық жағдайлардың әсері; ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаудан немесе осы ақпаратты қамтитын басқа құжаттан тиісті пайдалану деректері;

      АҰҚ бойынша және аспаптар бойынша метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде әуе кемесін басқару және навигациясы үшін қажетті борттық электрондық жабдықты, электр қондырғылары мен аспаптарды пайдалану, шектеу және пайдалануға жарамдылығы, автопилотты пайдалану және шектеу;

      әуе кемелерінің тиісті түрлерін пайдалану және шектеу рәсімдері;

      ұшуда пайдалану нұсқауынан тиісті пайдалану деректеріне сәйкес әуе кемелерінің ұшу-техникалық сипаттамаларына атмосфералық жағдайлардың әсері;

      тиісті әуе кемелерінің жабдығы мен жүйелерін пайдалану және ақаусыздығын тексеру;

      пилотаждық аспаптар, компастар, бұрылыс қателігі және жеделдетудің әсерінен қателік;

      гироскопиялық аспаптар, пайдалану шектеулері және прецессияның әсері, әртүрлі пилотаждық аспаптар мен электрондық индикаторлар істен шыққан кездегі іс-қимыл тәртібі;

      тиісті әуе кемелерінің планерлеріне, жүйелеріне және қозғалтқыштарына техникалық қызмет көрсету;

      тікұшақтар үшін, трансмиссия (күштік жетек);

      жүктеменің және массаны таратудың ұшу-техникалық сипаттамаларға және әуе кемесінің басқарылу сипаттамасына әсері; массаны және орталықтануды есептеу;

      крейсерлік режимде басқару тәртібін қоса алғанда, ұшып көтерілу, қону және басқа да сипаттамалардың параметрлерін пайдалану және практикалық қолдану;

      АҰҚ бойынша ұшуға сәйкес келетін ұшу алдындағы даярлық және тексеру;

      Бағдар бойынша ұшу алдындағы даярлық және ұшуды жедел жоспарлау, ӘҚО ұшу жоспарларын дайындауы және толтыруы, ІІО-ға қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы;

      ұшуды жедел жоспарлау; АҰҚ бойынша ұшу жоспарларын даярлау және ӘҚО мақсаттары үшін ұсыну;

      биіктік өлшегішті орнату тәртібі;

      тікұшақтар жағдайында – басқарушылық сипаттамасына сыртқы ілудегі жүктердің әсері;

      қатер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, адамның мүмкіндіктері;

      қатер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, аспаптар бойынша әуе кемелерінде ұшуларға қатысты адамның мүмкіндіктері;

      авиациялық метеорологиялық ақпарларды, карталар мен болжамдарды түсіну және қолдану; кодтар мен қысқартулар; ұшу алдында және ұшу уақытында метеорологиялық ақпаратты алу және пайдалану рәсімдері, биіктікті өлшеу;

      авиациялық метеорология, оның авиацияға әсерін тұрғысынан тиісті аудандардың климатологиясы, төмен және жоғары қысым аудандарының орын ауыстыруы, фронттардың құрылымы, ұшып көтерілу, бағдар бойынша ұшу және қону жағдайларына әсер ететін ауа райының ерекше құбылыстарының туындауы және сипаттамалары;

      қозғалтқыштар мен планерлердің мұздану себептері, оларды тану және зардаптары, фронттық аймақтардың өту тәртібі, қауіпті метеожағдайлары бар аудандарды айналып өту;

      тікұшақтар мен көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелері үшін: негізгі бұранданың мұздануының зардаптары;

      тікұшақтар мен көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелері жағдайында: метеоақпарларды, карталар мен болжамдардың, шапшаң ағындарды қоса алғанда, үлкен биіктіктерде метеорологияны практикалық білу;

      аэронавигациялық карталарды, радионавигациялық құралдарды және аймақтық навигация жүйелерін пайдалануды қоса алғанда практикалық аэронавигация, үлкен ұзындықтағы бағдарлар бойынша ұшуларға қатысты ерекше навигациялық талаптар;

      әуе кемесін басқару және навигация үшін қажетті авиацияның электрондық және аспаптық жабдығын пайдалану, шектеулер және пайдалану сенімділігі;

      ұшып көтерілу, бағдар бойынша ұшу, қонуға кіру және қону кезеңдерінде қолданылатын навигациялық жүйелерді пайдалану, олардың дәлдігі және сенімділігі, радионавигациялық құралдарды тану;

      автономдық навигациялық жүйелер мен сыртқы құралдарға бағдарланған жүйелердің қағидаттары мен сипаттамалары, борттық жабдықтың жұмысы;

      эксплуатациялық жағдайдағы қатер мен қателер факторларын бақылау әдістерін қолдану;

      аэронавигациялық ақпарат жинағы сияқты аэронавигациялық құжаттаманы түсіну және пайдалану, аэронавигациялық жағдайдағы елеулі өзгерістер, авиациялық кодтар мен қысқартулар, ұшып көтерілу, бағдар бойынша ұшу, төмендеу және аспаптар бойынша қонуға кіру карталары;

      сақтық шаралары және авариялық жағдайдағы іс-қимыл; қауіпсіздік қағидалары;

      АҰҚ бойынша ұшумен байланысты қауіпсіздік шаралары, кедергілерден ұшып өту өлшем шарттары;

      жүк тасымалдарының және қауіпті жүктерді тасымалдаудың пайдалану қағидалары;

      Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30 сәуірдегі № 540 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12115 болып тіркелген) бекітілген Жолаушыларды, багажды және жүктерді әуе көлігімен тасымалдау қағидалары (бұдан әрі – Жүктерді тасымалдау қағидалары), Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 21 маусымдағы № 371 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15370 болып тіркелген) бекітілген – Азаматтық әуе кемелеріне қауіпті жүктерді тасымалдау қағидалары (бұдан әрі – Қауіпті жүктерді тасымалдау қағидалары);

      әуе кемесіне отырғызу және түсіру кезіндегі сақтық шараларын қоса алғанда, қауіпсіздік мәселелері бойынша жолаушыларға нұсқама талаптары және практикасы;

      тікұшақтар және егер қолданылатын болса, көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелері жағдайында: жұмыс істеп тұрған қозғалтқыштарда ауытқу, жер резонансі, шегіну қалақшасындағы үзілу, динамикалық бүйір крені және пайдалану кезіндегі басқа қауіпті ахуалдар; визуалдық метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы;

      ұшудың негіздері;

      ВҰҚ және АҰЕ бойынша әуе кемелерінің ұшуы кезінде қолданылатын радиоалмасу фразеологиясының қағидалары, байланыс істен шыққан кездегі іс-қимылдар;

      4) көпмүшелі экипажда өзара іс-қимыл курсынан өту көлемі кемінде 25 сағат теориялық даярлық және кемінде 20 сағат практикалық даярлық;

      5) коммерциялық авиация пилотының құқықтарына сәйкес келетін құзырет дәрежесімен ӘКК ретінде белгіленген рәсімдер мен маневрлерді орындау қабілеті, сондай-ақ мыналарды білуі:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      ӘК шектеулері шегінде оны басқару;

      барлық маневрлерді біртіндеп және дәл орындау;

      дұрыс шешімдер қабылдау және ұшуда бақылауды және қадағалауды білікті жүзеге асыру;

      аэронавигация саласында білімдерді қолдану;

      ӘК басқаруды ұдайы ұшудың немесе маневрдің сызбасын табысты орындауды қамтамасыз ететіндей етіп жүзеге асыру.

      6) жұмыс істемейтін бір қозғалтқышпен немесе жұмыс істемейін бір қозғалтқышты имитациялаумен тек аспаптар бойынша тиісті түрдегі көпқозғалтқышты әуе кемелерінде ұшуды орындау қабілеті;

      19.Түнгі уақытта немесе аспаптар бойынша ұшуларды жүзеге асыру үшін коммерциялық пилоттың куәлігін алуға кандидат пилот-нұсқаушымен бірге қосарлы басқаруы бар тиісті түрдегі әуе кемесінде ұшып көтерілуді, қонуды және навигацияны қамтитын түнгі уақытта немесе аспаптар бойынша ұшуларды орындау жөніндегі оқытудан өтеді.

      20. ӘК типі туралы біліктілік мынадай жағдайларда қойылады, егер кандидат:

      1) ӘК тиісті типінде және (немесе) тиісті пилотаждық тренажерде тиісті түрдегі бақылаумен мынадай тәжірибені алса:

      ұшудың әдеттегі схемалары және ұшудың барлық кезеңдеріндегі маневрлер;

      жабдықтың істен шығуы және жұмыс істемей қалуымен байланысты ерекше және авариялық рәсімдер мен маневрлер;

      қажет болуына қарай, қонуға кіруді, екінші айналымға кетуді және қалыпты, ерекше және авариялық жағдайларда, оның ішінде қозғалтқыштың істен шығуын имитациялаумен аспаптар бойынша қонуды қоса алғанда, аспаптар бойныша ұшуларды орындау;

      ұшақ үшін тип туралы біліктілік белгісін беру үшін күрделі кеңістіктік жағдайларды болдырмау және олардан шығу бойынша даярлықтан өтсе;

      экипаждың еңбекке қабілеті жоғалған кездегі іс-әрекеттер тәртібі және пилоттың ұшуы бойынша міндеттерді бөлуді қоса алғанда, экипаждың іс-қимыл үйлестіру тәртібі; экипаж мүшелерінің өзара іс-қимылы және бақылау карталарын қолдану;

      2) ӘКК немесе екінші пилоттың міндеттеріне жауап беретін әуе кемелерінің тиісті типінде ұшуларды қауіпсіз орындауды қамтамасыз ету үшін талап етілетін дағдылар мен білімдерді көрсетсе, мыналардың талап етілуіне қарай:

      3) ұшақтың пилоты үшін – авиакомпанияның желілік пилоты куәлігінің деңгейінде, білім көлемі осы Біліктілік талаптарының 18-тармағының 3) тармақшасына сәйкес екендігін көрсетті.

2-параграф. Ұшақтың коммерциялық авиацияпилотына қойылатын біліктілік талаптары

      21. "Ұшақ" әуе кемесінің түрі туралы біліктілік белгісі бар коммерциялық пилот куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) ұшақтың пилоты ретінде бекітілген бағдарлама бойынша дайындық курсынан өту барысында кемінде 200 сағат ұшу немесе 150 сағат ұшу, оның ішінде кемінде 20 сағат ұшу сертификатталған тренажерде, оның ішінде ең аз дегенде ұшу есептеледі:

      Әуе кемесінің командирі ретінде 100 сағат немесе егер кандидат бекітілген бағдарлама бойынша оқу курсынан өтсе, әуе кемесінің командирі ретінде 70 сағат;

      20 сағ, әуе кемесінің командирі ретінде маршрут бойынша ұшуды орындайды, оның ішінде ұзындығы кемінде 540 км (300 м миль) маршрут бойынша ұшуды осы ұшу барысында екі түрлі әуеайлақта толық тоқтағанға дейін ұшуды орындай отырып;

      Аспаптар бойынша ұшуды оқыту процесінде 10 сағат, оның 5 сағаттан аспайтын бөлігі аспаптар бойынша жердегі жаттығу уақытын құрайды;

      егер осы куәліктің құқықтарын түнде жүзеге асыру көзделсе, онда әуе кемесінің командирі ретінде бес ұшу мен бес қонуды орындауды қоса алғанда, түнгі уақытта 5 сағат.

      2) коммерциялық пилотқа қойылатын талаптардың деңгейінде эксплуатациялық тәжірибе, мынадай салаларда:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      массаны және орталықтауды есептеуді, тікұшақты қарау және қызмет көрсетуді қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық;

      әуеайлақтық қозғалыс және ұшулар қозғалыс сызбасына, соқтығысуларды болдырмаудың әдістері мен шаралары;

      сыртқы визуалдық бағдарлардың көмегімен ұшақты басқару;

      өте төмен әуе жылдамдықтарында ұшу, штопор болдырмау; бастапқы және дамыған ауытқуды тану және одан шығару;

      бірнеше қозғалтқышы бар ұшақтардың типі мен класының куәліктерін немесе біліктілік белгілерін пилоттарға беру кезінде ассиметриялық тартыммен ұшу;

      өте жоғары әуе жылдамдықтарында ұшу, бұранда бойынша күрт төмендеуді анықтау және шығару;

      қалыпты жағдайларда және бүйірлік желде ұшып көтерілу және қону;

      қысқа екпінмен ұшып көтерілу (қысқартылған ұшу жолағы бар және кедергіден ұшып өту биіктігін ескере отырып);

      көлемі шектеулі әуеайлаққа қону;

      негізгі маневрлер және тек негізгі пилотаждық аспаптардың көмегімен әдеттен тыс бұрыштық жағдайлардан шығу;

      визуалдық бағдарларда, жолды есептеу және радионавигациялық құралдарды пайдалана отырып, бағыт бойынша ұшу; бағытты өзгерту тәртібі;

      борттық жабдықтың істен шығуын имитациялауды қоса алғанда, ерекше және авариялық жағдайлардағы іс-әрекет тәртібі және маневрлер;

      ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларына сәйкес бақыланатын аэродромға ұшу, бақыланатын аэродромнан ұшып көтерілу, бақыланатын аэродромнан ұшып өту;

      ұшуда пайдалану жөніндегі нұсқауды немесе оған баламалы құжатты және АҰҚ бойынша ұшу жоспарын дайындау кезінде әуе қызметіне қызмет көрсету жөніндегі тиісті құжаттарды қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық;

      ұшу алдындағы қарау, бақылау тізбелерін пайдалану, рульді бұру және ұшып көтерілу алдындағы тексерулер;

      ең болмағанда, мыналарды қоса алғанда, қалыпты, ерекше және авариялық жағдайларда АҰҚ бойынша ұшуларды орындау кезіндегі іс-қимыл мен маневрлердің тәртібі:

      ұшып көтерілгеннен кейін аспаптар бойынша ұшуға ауысу;

      ұшып көтерілудің және аспаптар бойынша келудің стандарттық схемалары;

      бағыт бойынша АҰҚ бойынша ұшудың схемасы;

      күту аймағында ұшу;

      белгіленген минимумдарда аспаптар бойынша қонуға кіру;

      екінші айналымға кету тәртібі;

      аспаптар бойынша қонуға кіруді орындағаннан кейін қону;

      ұшудағы маневрлер және нақты ұшу сипаттамалары.

      22. Бірнеше қозғалтқышы бар "ұшақ" әуе кемесінде аспаптар бойынша ұшуларды орындау құқығына біліктілік белгілерін алу кезінде, кандидат ұшқыш – нұсқаушының басшылығымен қосарлы басқарылатын әуе кемесінің тиісті түрінің ұшу даярлығынан өтеді. Пилот-нұсқаушы кандидаттың бір жұмыс істемейтін қозғалтқышы бар немесе бір жұмыс істемейтін қозғалтқышты имитациялай отырып, аспаптар бойынша тиісті түрдегі әуе кемесін басқару жөніндегі пайдалану тәжірибесін алуын қамтамасыз етеді.

3-параграф. Тікұшақтың коммерциялық авиация пилотына қойылатын біліктілік талаптары

      23. "Тікұшақ" әуе кемесінің түрі туралы біліктілік белгісі бар коммерциялық пилот куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) кемінде 150 сағат ұшу немесе тікұшақтардың пилоты ретінде бекітілген курс бойынша даярлық уақытында 100 сағат ұшқан, оның ішінде ұшудың кемінде 10 сағаты сертификатталған тренажерде ұшу болып есептеледі, оның ішінде кемінде:

      35 сағат ӘКК ретінде;

      10 сағат, ӘКК ретінде бағыт бойынша ұшуды орындай отырып, осы ұшудың барысында екі түрлі пунктте қонуларды орындаумен;

      10 сағат, аспаптар бойынша ұшуларды орындай отырып, олардың ішінде кемінде 5 сағатты аспаптар бойынша жерүсті жаттығуларының уақыты құрайды;

      егер осы куәліктің құқықтарын жүзеге асыру көзделеді, онда 5 сағат түнгі уақытта, ұшып көтерілудің 5 схемасын және ӘКК ретінде қондың 5 схемасын орындауды қоса алғанда;

      2) коммерциялық авиацияның пилотына қойылатын талаптардың деңгейінде пайдалану тәжірибесі – мынадай салаларда:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      массаны және орталықтауды есептеуді, тікұшақты қарау және қызмет көрсетуді қоса алғанда, ұшу алдындағы даярлық;

      әуеайлақтық қозғалыс және қозғалыс схемалары бойынша ұшу, соқтығысуды болдырмаға байланысты тәртіп пен сақтық шаралар;

      сыртқы визуалдық бағдарлардың көмегімен тікұшақты басқару;

      жұмыс істеп тұрған қозғалтқыштар жағдайында ауытқу режимінен бастапқы кезеңде шығару, қозғалтқыш айналымының қалыпты диапазоны шегінде негізгі бұранданың аз айналымы режимінен шығару әдістері;

      жерде маневрлеу және қозғалтқышты сынау, ілініп тұру, ұшып көтерілу және қону – қалыпты жағдайларда, ілеспе желмен және еңіс алаңдардан, күрт траекториялар бойынша қонуға кіру;

      барынша аз тұтыну тартымымен ұшып көтерілу және қону; ең жоғары режимде ұшып көтерілу және қону техникасы;

      шектеулі көлемдегі алаңдардан ұшуды жүргізу; жылдам тоқтау;

      жердің әсерінен тыс ілініп тұру, қажет болуына қарай, сыртқы ілінуде жүкпен ұшу;

      үлкен биіктікте ұшу;

      ұшудағы негізгі маневрлер және тек негізгі пилотаждық аспаптарды пайдаланып, әдеттен тыс бұрыштық жағдайлардан шығу;

      визуалдық бағдарлардың, жолды есептеудің және радионавигациялық құралдардың көмегімен бағыт бойынша ұшу, бағытты өзгерту тәртібі;

      борттық жабдықтың ақауларын имитациялауды қоса алғанда, ерекше және авариялық жағдайлардағы іс-қимыл тәртібі, авторотация режимінде қонуға кіру және қону;

      ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларына сәйкес бақыланатын аэродромға ұшу, бақыланатын аэродромнан ұшып көтерілу, бақыланатын аэродромнан ұшып өту.

4-параграф. Дирижабльде коммерциялық авиация пилотына қойылатын біліктілік талаптары.

      24. "Дирижабль" ӘК түрі туралы біліктілік белгісі бар коммерциялық авиация пилоты куәлігін алуға кандидатқа осы біліктілік талаптарының 8-тармағына сәйкес біліктілік талаптары қойылады.

5-параграф. Көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінің коммерциялық авиация пилотына қойылатын біліктілік талаптары

      25. Кандидат әуе кемесінің ұшқышы ретінде көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесінің ұшқышы ретінде кемінде 200 сағат ұшуы немесе әуе кемесінің ұшқышы ретінде даярлықтың бекітілген курсында оқу барысында 150 сағат ұшуы тиіс.

      Кандидаттың көтеру күшін кемінде ұлғайту жүйесі бар әуе кемелерінде ұшуы болады:

      Әуе кемесінің командирі ретінде 50 сағат;

      10 сағ, әуе кемесінің командирі ретінде маршруттар бойынша ұшуларды орындайды, оның ішінде ұзындығы кемінде 540 км (300 м миль) маршрут бойынша ұшуды орындайды, осы ұшу барысында екі түрлі әуеайлақта толық тоқтағанға дейін қонуларды орындайды;

      Аспаптар бойынша ұшуды оқыту процесінде 10 сағат, оның ішінде 5 сағаттан аспайтын аспаптар бойынша жердегі жаттығу уақытын құрайды;

      егер пилоттың куәлік құқықтарын түнде жүзеге асыруы көзделсе, онда әуе кемесінің командирі ретінде 5 ұшу мен 5 қонуды орындауды қоса алғанда, түнгі уақытта 5 сағат.

      Егер кандидаттың басқа санаттағы әуе кемелерінің ұшқышы ретінде ұшуы болса, онда уәкілетті ұйым осы ұшуды есепке алу мүмкіндігін айқындайды және оң шешім қабылданған жағдайда осы тармақтың ұшу уақытына қойылатын талаптарын төмендетеді.

      Кандидат ұшқыш-нұсқаушының басшылығымен қосарлы басқарылатын көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелерінде ұшу даярлығынан өтуі тиіс. Нұсқаушы кандидаттың коммерциялық пилотқа қойылатын талаптар деңгейінде кемінде мынадай салаларда пайдалану тәжірибесін алуын қамтамасыз етеді:

      қауіп пен қателік факторларын тану және бақылау.

      салмақ пен орталықтандыруды есептеуді, әуе кемелерін тексеру мен қызмет көрсетуді қоса алғанда, ұшу алдындағы дайындық;

      көтеру күшін ұлғайтудың энергетикалық жүйесі бар кемелер;

      әуеайлақтық қозғалыс және қозғалыс схемалары бойынша ұшу, соқтығысуды болдырмау әдістері мен шаралары;

      сыртқы визуалды бағдарлардың көмегімен көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемесін басқару;

      қозғалтқыш жұмыс істеп тұрған кезде істен шығу режимінен бастапқы кезеңде шығару; қозғалтқыш айналымдарының қалыпты диапазоны шегінде бұранданың төмен айналымдары режимінен шығару әдістері;

      жерде маневрлеу және қозғалтқыштарды сынамалау; тоқтаусыз ұшып көтерілу мен биіктікті алуды ілу және орындау;

      ілу және қонуға үздіксіз кіруді және қонуды орындау – қалыпты жағдайларда, ілеспе желмен және еңісі бар алаңдардан; тік траекториялар бойынша қонуға кіру;

      ең аз қажетті тартыммен ұшу және қону; ең жоғары режимде ұшу және қону техникасы;

      шектеулі көлемдегі алаңдардан ұшуларды жүргізу; жылдам аялдау;

      жердің әсерінен тыс іліп қою; қажеттілігіне қарай сыртқы аспада жүкпен ұшуды орындау;

      биіктікте ұшу;

      ұшудағы негізгі маневрлер және тек негізгі пилотаждық аспаптарды пайдалана отырып, ерекше бұрыштық жағдайдан шығару;

      визуалдық бағдарларының, жолды есептеудің және радионавигациялық құралдардың көмегімен маршруттар бойынша ұшулар, кем дегенде 1 сағат ішінде ұшуды орындауды қоса алғанда;

      көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемелері жабдығының істен шығуын имитациялауды қоса алғанда, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі; авторотацияға көшу үшін тартым және қолданылатын жерде авторотация режимінде қонуға кіру; қолданылатын жерде трансмиссия мен жалғау білігінің істен шығуы;

      бақыланатын әуеайлаққа ұшу, бақыланатын әуеайлақтан ұшу, бақыланатын әуеайлақтың ұшып өтуі, Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтау, ӘҚҚ-ға қатысты ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы;

      Радиоалмасу фразеологиясының қағидалары.

6-тарау. Көпмүшелі экипаждың пилотына қойылатын біліктілік талаптары (ұшақ)

      26. Ұшақта көпмүшелі экипаждың пилоты куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) 1 сыныпты жарамды медициналық қорытынды;

      3) көлемі осы біліктілік талаптарының 18-тармағының 3) тармақшасына сәйкес теориялық даярлық курсынан өту және теориялық білім деңгейін көрсету;

      4) ИКАО конвенциясына 1-қосымшаның 3-толықтыруында көрсетілген барлық біліктілік блоктары бойынша қосарлы басқаруы бар ұшақтарда даярлығы аспаптар бойынша ұшуларды орындайтын пилот үшін талап етілетін біліктілік блоктарын қоса алғанда, көпмүшелі экипаж пилотының куәлігін беруге талаптарға жауап беретін деңгейде;

      5) ИКАО конвенциясына 1-қосымшаның 3-толықтыруында көрсетілген барлық біліктілік блоктарын орындау үшін қажетті дағдылар, әуе кемесін басқаратын пилот ретінде және әуе кемесін басқармайтын пилот ретінде, құрамында екі пилоттан кем емес экипажбен ВҰҚ және АКҰ бойынша ұшуларды орындау үшін сертификатталған газды турбиналық қозғалтқыштары бар ұшақтарда екінші пилоттың функцияларын орындау үшін талап етілетін деңгейде, сондай-ақ мыналарды білуі:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      ұшақты басқаруды ұшу немесе маневр схемаларын табысты орындауды қамтамасыз ететіндей етіп ұдайы негізде оның шектеулері шегінде қолмен басқаруды біртіндеп және дәл жүзеге асыру;

      ұшудың кезеңіне сәйкес келетін режимде ұшақты басқару және автоматтандырудың белсенді режимінде болу;

      ұшудың барлық кезеңдерінде қалыпты, ерекше және авариялық жағдайлардағы іс-қимыл тәртібін дәл орындау;

      ұшу экипажының басқа мүшелерімен пәрменді қарым-қатынасты ұстап тұру және экипаж мүшелері еңбек қабілетін жоғалтқан жағдайда рәсімдерді тиімді орындау қабілетін көрсету және пилоттың ұшуы бойынша міндеттерді бөлуді қоса алғанда, экипаж мүшелерінің іс-қимыл үйлестіруді қамтамасыз ету, экипаж мүшелерінің ынтымақтастығы, штаттық эксплуатациялық рәсімдерді сақтау және бақылау карталарын пайдалану.

      6) кемінде 240 сағат ұшты, бекітілген курс бойынша, пилоттаушы ретінде және шынайы ұшуларды орындау кезінде және тренажерде бақылаушы пилот ретінде;

      7) шынайы жағдайлардағы ұшу тәжірибесі осы Біліктілік талаптарының 14-тармағында көрсетілген, ИКАО конвенциясына 1-қосымшаның 3-толықтыруының 4-тармағына сәйкес уәкілетті орган бекіткен тәжірибеге барлық талаптарды сақтауды, күрделі кеңістіктік жағдайларды болдырмау және олардан шығу бойынша даярлықты, түнгі уақыттағы ұшуларды және газды турбиналық қозғалтқышы бар, құрамында кемінде екі пилот бар экипаждың тек аспаптар бойынша ұшуларды орындауына арналған сертификатталған ұшақта немесе ұшу жағдайларын имитациялайтын тренажерде ұшуларды қамтиды, Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға 1-қосымшаның 3-толықтыруында белгіленген тиісті біліктілік деңгейін алу үшін қажетті тәжірибе.

      27. Бір пилотты ұшақта аспаптар бойынша ұшуға құқық туралы біліктілік белгісі иесінің құқықтарын жүзеге асыру кезінде, көпмүшелі экипаждың пилоты тек аспаптар бойынша бір пилотты ұшуларды орындау кезіндегі ӘКК функцияларын орындау қабілетін көрсетеді және аспаптар бойынша ұшу құқығы туралы біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын талаптарға жауап береді.

      28. Бір пилотты ұшақта ұшуларды орындау үшін коммерциялық авиация пилотының функцияларын жүзеге асырудан бұрын, көпмүшелі экипаждың куәлігі бар пилот:

      ӘКК ретінде ұшақтарда 70 сағат немесе ӘКК ретінде кемінде 10 сағат және ӘКК ретінде қосымша ұшудың талап етілетін сағаттарын бақылауда ұшу;

      ӘКК ретінде 20 сағат ұшу, бағыт бойынша ұшуларды орындау, оның ішінде кемінде 10 сағат ӘКК ретінде және 10 сағат ӘКК ретінде бақылаумен, оның ішінде ұзындығы кемінде 540 км бағыт бойынша ұшу, оның барысында екі аэродромда толық тоқтағанға дейін қонулар орындалады;

      ұшақтың тиісті түріне қатысты коммерциялық пилоттың куәлігін беру кезінде қойылатын басқа талаптарға өзінің сәйкестігін қамтамасыз етуі қажет.

      ӘКК ретінде ұшу бақылаумен ұшқыштың ұшу кітапшасына тіркеледі, нұсқаушының қолымен куәландырылады және ӘКК ретінде жалпы ұшуға есептеледі.

7-тарау. Желілік пилотқа қойылатын біліктілік талаптары

1-параграф. Ұшақтың, тікұшақтың және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінің желілік пилотына қойылатын жалпы біліктілік талаптары

      29. Ұшаққа, тікұшаққа және көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінде желілік пилоттың куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 21 жастан бастап;

      2) 1 класты жарамды медициналық қорытынды;

      3) осы Біліктілік талаптарының 18-тармағының 3) тармақшасына сәйкес теориялық даярлық курсынан өту және теориялық білім деңгейін көрсету;

      4) тікұшақ үшін – пайдалану екінші пилоттың болуын талап ететін тиісті түрдегі ӘКК ретінде келесі рәсімдер мен маневрлерді орындау қабілетін көрсетті, ұшақ үшін – бірнеше қозғалтқышы бар ұшақтың командирі ретінде әрекеттер мен маневрлерді орындау қабілетін көрсетті:

      ұшудың эксплуатациялық жоспарын дайындауды қоса алғанда ұшу алдындағы даярлық және ӘҚО ұшу жоспарын ұсыну;

      ұшудың барлық кезеңдерінде ұшулар мен маневрлердің әдеттегі сызбалары;

      ерекше және авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттер тәртібі және қозғалтқыштар, жүйелер және планер сияқты жабдықтың істен шығуы мен ақауларына байланысты маневрлер;

      экипаж мүшелерінің еңбекке қабілеті жоғалған жағдайлардағы іс-әрекеттер тәртібі және пилоттың ұшуы, экипаж мүшелерінің іс-әрекетін үйлестіру бойынша міндеттерді бөлуді қоса алғанда, экипаждағы өзара іс-қимыл және бақылау карталарын пайдалану.

      5) құқықтарға сәйкес желілік пилотқа берілетін құзыреттің дәрежесімен рәсімдер мен маневрлерді орындау қабілеті, сондай-ақ мыналарды білу:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      ұшақты қолмен басқаруды ұшу немесе маневр сызбаларын табысты орындауды қамтамасыз ететіндей етіп ұдайы негізде оның шектеулері шегінде біртіндеп және дәл жүзеге асыру;

      ұшудың кезеңіне сәйкес келетін автоматтандыру режимінде ұшақты басқару және автоматтандырудың белсенді режимінің курсында болу;

      ұшудың барлық кезеңдерінде қалыпты, ерекше және авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттер тәртібін дәл орындау;

      өлшенген шешімдер қабылдау үрдісін қоса алғанда, дұрыс шешімдер қабылдау және білікті жүзеге асыру және әуе жағдайы туралы хабардар болу;

      ұшу экипажының басқа мүшелерімен пәрменді қарым-қатынасты ұстап тұру және экипаж мүшелері еңбек қабілетін жоғалтқан жағдайда рәсімдерді тиімді орындау қабілетін көрсету және пилоттың ұшуы бойынша міндеттерді бөлуді қоса алғанда, экипаж мүшелерінің іс-әрекетін үйлестіруді қамтамасыз ету;

      экипаж мүшелерінің іс-әрекетін үйлестіру, штаттық эксплуатациялық рәсімдерді сақтау және бақылау карталарын пайдалану.

2-параграф. Ұшақтың желілік пилотына қойылатын біліктілік талаптары

      30. "Ұшақ" біліктілік белгісі бар желілік пилоттың куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) ұшақтың пилоты ретінде кемінде 1500 сағат ұшу, жалпы ұшуға енгізілетін сертификатталған тренажерде ұшу уақыты 100 сағаттан аспайды, олардың ішінде кемінде 25 сағатты рәсімдік тренажерде немесе аспаптар бойынша ұшуларға базалық даярлауға арналған тренажерде ұшуды құрайды;

      500 сағат ӘКК ретінде бақылаумен немесе 250 сағат не ӘКК ретінде, не осы уақыттың кемінде 70 сағаты ӘКК ретінде, ал ұшудың қажетті қосымша уақыты бақылаумен ӘКК ретінде;

      200 сағат, бағыт бойынша ұшуларды орындау, оның ішінде кемінде 100 сағат бақылаумен ӘКК ретінде;

      75 сағат, аспаптар бойынша ұшуларды орындау, олардың ішінде аспаптар бойынша жерүсті жаттығуларының уақыты 30 сағаттан аспайды;

      100 сағат, ӘКК немесе екінші пилот ретінде түнде ұшуларды орындау;

      2) қосарлы басқаруы бар ұшақта ұшу даярлығынан және ұшақтың коммерциялық авиация пилотына немесе көпмүшелі экипаждың пилотына арналған талаптарға сәйкес аспаптар бойынша ұшуларға рұқсат туралы біліктілік белгісі.

3-параграф. Тікұшақтың желілік пилотына біліктілік талаптары

      31. "Тікұшақ" біліктілік белгісі бар желілік пилоттың куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) тікұшақтың пилоты ретінде кемінде1000 сағат ұшу, жалпы ұшуға енгізілетін сертификатталған тренажерде ұшу уақыты 100 сағаттан аспайды, олардың ішінде кемінде 25 сағатты рәсімдік тренажерде немесе аспаптар бойынша ұшуларға базалық даярлауға арналған тренажерде ұшуды құрайды;

      250 сағат ӘКК ретінде немесе 70 сағаты ӘКК ретінде және ұшудың қажетті қосымша уақыты бақылаумен ӘКК ретінде;

      200 сағат бағыт бойынша, оның ішінде кемінде 100 сағат бақылаумен ӘКК ретінде;

      30 сағат аспаптар бойынша, олардың ішінде кемінде 10 сағат аспаптар бойынша тренажерлік даярлық;

      50 сағат ӘКК немесе екінші пилот ретінде түнде.

      2) тікұшақтың коммерциялық авиация пилотына талаптарға сәйкес ұшу даярлығынан өту.

4-параграф. Көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесінің желілік пилотына қойылатын біліктілік талаптары

      32. Үміткердің көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелерінің ұшқышы ретінде кемінде 1500 сағат ұшуы болады.

      Үміткер көтеру күшін арттыру жүйесі бар әуе кемелерінде ұшуы кемінде:

      әуе кемесінің командирі ретінде 250 сағат не әуе кемесінің командирі ретінде осы уақыттан кемінде 70 сағат, ал әуе кемесінің командирі ретінде қажетті қосымша ұшу уақыты;

      әуе кемесінің командирі ретінде немесе әуе кемесі командирінің бақылауымен әуе кемесі командирінің міндеттері мен функцияларын орындайтын екінші ұшқыш ретінде кемінде 50 сағат маршрут бойынша ұшуларды орындай отырып, 100 сағат;

      75 сағат аспаптар бойынша ұшуды орындау, оның ішінде аспаптар бойынша жердегі жаттығу уақыты 30 сағат аспайды;

      түнде әуе кемесінің командирі немесе екінші ұшқыш ретінде ұшуды орындау үшін 25 сағат.

      33. Егер кандидаттың басқа санаттағы әуе кемелерінің ұшқышы ретінде ұшуы болса, онда уәкілетті ұйым осы ұшуды есепке алу мүмкіндігін айқындайды және оң шешім қабылданған жағдайда осы тармақтың ұшу уақытына қойылатын талаптарын төмендетеді.

      34. Кандидат коммерциялық пилот куәлігін алу үшін және аспаптар бойынша ұшуға рұқсат беру туралы біліктілік белгісін алу үшін талап етілетін қосарланған басқарылатын әуе кемесінде нұсқаушымен ұшу даярлығынан өтеді.

8 тарау. Еркін аэростат пилоттын куәлігін және планер ұшқышының куәлігін алу үшін тұлғаға қойылатын біліктілік талаптары

1-параграф. Еркін аэростат және планер ұшқыштарына қойылатын жалпы біліктілік талаптары

      35. Еркін аэростат ұшқышының куәлігін және планер ұшқышының куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) екінші сыныптағы қолданыстағы медициналық қорытынды;

      3) үлгілік бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық даярлық курсынан сертификатталған АОО-да кемінде 100 сағат көлемінде өту және теориялық білім деңгейін мынадай салаларда көрсету:

      халықаралық әуе заңнамасының негіздері және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және аса жеңіл әуе кемесі ұшқышының, аса жеңіл әуе кемесі ұшқышы куәлігін иеленушінің ұшуды орындауына қатысты бөлігінде авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы, сондай-ақ оны қолдану практикасы;

      күштік қондырғыларды, жүйелер мен аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс істеу қағидаттары;

      пайдалану шектеулері;

      ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулықтан немесе осы ақпаратты қамтитын басқа құжаттан алынған тиісті пайдалану деректері;

      бос аэростаттар үшін-пайдаланылатын газдардың физикалық сипаттамалары мен практикалық қолданылуы, газ қондырғыларын, жүйелер мен аспаптық жабдықтарды пайдалану және жұмыс істеу қағидаттары;

      салмақты жүктеу мен бөлудің ұшу сипаттамаларына әсері, салмақты есептеу және орталықтандыру;

      пайдалану құжаттамасында келтірілген ұшу, қону және басқа ұшу-техникалық сипаттамаларды пайдалану және практикалық қолдану;

      визуалдық ұшу қағидалары (бұдан әрі – ВҰҚ) бойынша ұшуды орындау кезінде бағыт бойынша ұшуды ұшу алдындағы даярлау және жоспарлау, ӘҚҚ-ға қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы, орналасқан жері туралы хабарламалар тәртібі, биіктік өлшегішті орнату тәртібі, қозғалысы қарқынды аудандарда ұшуларды орындау;

      қарқынды әуе қозғалысы бар аудандарда ұшулардың орналасқан жері, орындалуы туралы хабарламалардың тәртібі;

      әуе қозғалысын ұйымдастыру;

      адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қауіп пен қателік факторларын бақылау принциптері;

      авиациялық метеорология негіздерін және метеорологиялық ақпаратты алу және пайдалану қағидаларын қолдану, биіктікті өлшеу, қауіпті метеорологиялық жағдайлар;

      қауіпті метеожағдайларды анықтау әдістері;

      еркін аэростат үшін-негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптикалық үрдістер, аэростаттың ұшуын орындауға метеорологиялық элементтердің әсері;

      планер үшін-өрлемелі және төмендейтін термиялық және тау толқындық ағындарында қалықтап көтерілу шарттары, маршрут бойынша қалықтап ұшу және бұлтты жоталарды пайдалану, маршрут бағытына сәйкес келмейтін өрлемелі ағындарды пайдалану, метеожағдайлармен байланысты қауіпті жағдайлар және бұл ретте ұшқыштың іс-әрекеті;

      аэронавигацияның практикалық аспектілері және жолды есептеу әдістері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;

      аэронавигациялық құжаттаманы, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;

      пайдалану жағдайында қауіп пен қателік факторларын бақылау әдістерін қолдану;

      биіктік өлшегішті орнату тәртібі;

      аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану: аэронавигациялық ақпарат жинағы, аэронавигациялық жағдайдағы елеулі өзгерістер, авиациялық кодтар және қысқартулар;

      қауіпті метеожағдайларды, ӘК-ден спутник ізіндегі турбуленттілікті және ұшу үшін басқа да қауіпті құбылыстарды айналып өту мақсатында қолданылатын іс-қимылдарды қоса алғанда, авариялық жағдайдағы тиісті сақтық шаралары мен іс-қимылдар;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі және қолданылатын сигналдар, соқтығысуды болдырмау әдістері мен шаралары;

      еркін аэростат үшін-газдың ағып кетуіне және одан шығуына байланысты жылдам түсу режимін тану;

      визуалдық метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету етуге қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасы;

      ұшу негіздері мен принциптері;

      ВҰҚ бойынша ұшуларға қатысты байланысты жүргізу қағидалары және фразеология, байланыс істен шыққан кездегі іс-қимылдар;

      ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету рәсімдері, аса жеңіл әуе кемесіне жедел және мерзімді қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу;

      пайдалануда қолданылатын авиациялық жанар-жағармай материалдарының, арнайы сұйықтықтар мен газдардың негізгі түрлері;

      4) келесі салалардағы жұмыс тәжірибесі:

      ұшу аппаратын құрастыруды және тексеруді қоса алғанда, ұшу алдындағы дайындық;

      әуе жылдамдығының тиісті шектеулерін, авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібін және пайдаланылатын сигналдарды қоса алғанда, пайдаланылатын старт әдісі кезінде қолданылатын техникалық тәсілдер мен рәсімдер;

      қозғалыс схемалары бойынша ұшу, соқтығысуды болдырмау үшін қолданылатын әдістер мен шаралар;

      сыртқы визуалды бағдарлар арқылы планерді басқару;

      ұшу режимдерінің пайдалану диапазонындағы ұшу;

      бастапқы және дамыған құлдырауды тану және одан спираль бойынша күрт төмендеуден шығару;

      қалыпты жағдайларда және бүйірлік жел кезінде іске қосу, қонуға кіру және қону;

      визуалдық бағдарлары мен жолды есептеу әдістері арқылы маршрут бойынша ұшу;

      авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібі.

2-параграф. Еркін аэростат ұшқышының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптары

      36. "Еркін аэростат" ұшу аппаратының түрі туралы біліктілік белгісі бар ұшқыш куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) еркін аэростаттарда кемінде 16 сағат ұшу даярлығының ұшуы, оның ішінде:

      Нұсқаушымен бірге 12 сағат ұшу;

      10 толтыру және 20 ұшыру және қону;

      1 ең аз уақыты 30 минуттан кем емес дербес бақыланатын ұшу;

      2) еркін аэростатта ұшу аппаратының ұшқышы ретінде мынадай салаларда пайдалану тәжірибесі:

      қауіп факторлары мен қателерін тану және бақылау;

      еркін аэростатты оның шектеулері шегінде басқару;

      барлық маневрлерді тегіс және дәл орындаңыз;

      дұрыс шешім қабылдау және ұшу кезінде бақылауды білікті түрде жүзеге асыру;

      аэронавигация саласындағы білімді қолдану;

      ұшу немесе маневр схемасының сәтті орындалуын қамтамасыз ететіндей еркін аэростатты үнемі басқаруды жүзеге асыру.

3-параграф. Планер пилотының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптары

      37. "Планер" түрі туралы біліктілік белгісін алуға үміткерге мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) планерлерде кемінде 15 сағат ұшу даярлығының ұшуы, оның ішінде:

      планерде нұсқаушымен 10 сағат, онда өздігінен ұшуға дайындығын тексеру жүргізіледі;

      планер пилоты ретінде кемінде 6 сағат ұшу;

      2 сағат өз бетінше ұшу;

      45 ұшыру және қону;

      ұзындығы кемінде 50 км маршрут бойынша 1 дербес ұшу немесе ұзындығы кемінде 100 км маршрут бойынша нұсқаушымен 1 ұшу;

      2) мотопланерлер үшін-ұшу нұсқаушысымен 4 сағатты қоса алғанда, кемінде 6 сағат, оның ішінде маршрут бойынша бір ұшу және 1 басқа әуеайлақта толық тоқтағанға дейін 1 қонумен ұзақтығы кемінде 150 км маршрут бойынша дербес ұшу;

      3) жеңіл әуе кемесінің ұшқышы ретінде планерде мынадай салаларда пайдалану тәжірибесі:

      қауіп факторлары мен қателерін тану және бақылау;

      планерді оның шектеулері шегінде басқару;

      барлық маневрлерді тегіс және дәл орындаңыз;

      дұрыс шешім қабылдау және ұшу кезінде бақылауды білікті түрде жүзеге асыру;

      аэронавигация саласындағы білімді қолдану;

      ұшу немесе маневр схемасының сәтті орындалуын қамтамасыз ету үшін планерді үнемі басқарыңыз.

9-тарау. Штурманға біліктілік талаптары

      38. Штурманның куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы –18 жастан бастап;

      2) 2 класты жарамды медициналық қорытынды;

      3) сертификатталған АОО-да кемінде 500 сағат көлемінде немесе 170 сағаттан кем емес (тәжірибесі болған жағдайда). Үлгі бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық даярлық курсынан өту және мына салаларда теориялық білімдерінің деңгейін көрсету:

      халықаралық әуе заңнамасының негіздері және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы, штурман куәлігі иесінің, ӘҚҚ ұшуын орындауға қатысты бөлігіндегі Қазақстан Республикасының заңнамасы, сондай-ақ оны қолдану практикасы;

      жүктеудің және массаны бөлудің әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамаларына әсері;

      крейсерлік режимде басқару тәртібін қоса алғанда, ұшу-қону және басқа да сипаттамаларды пайдалану;

      бағыт бойынша ұшуды ұшу алдындағы жоспарлау және жедел жоспарлау, ӘҚҚ мақсаттары үшін ұшу жоспарларын дайындау және ұсыну, ӘҚҚ-ға қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасының тиісті тиісті талаптары биіктік өлшегішті орнату тәртібіне қатысты;

      қауіп пен қателік факторларын бақылау принциптерін қоса алғанда, штурманға қатысты адамның мүмкіндіктері;

      авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталар мен болжамдарды, кодтар мен қысқартуларды түсіну және практикалық қолдану;

      Метеорологиялық қамтамасыз ету ережелері, биіктікті өлшеу;

      авиациялық метеорология, тиісті аудандардың климатологиясы, оның авиацияға әсері тұрғысынан, төмен және жоғары қысымды аудандардың орын ауыстыруы, фронттардың құрылымы, ұшу, маршрут бойынша ұшу және қону жағдайларына әсер ететін ауа райының ерекше құбылыстарының пайда болуы мен сипаттамалары;

      жолды есептеу әдістері, изобариялық бет бойынша ұшулар және астронавигациялау рәсімдері, аэронавигациялық карталарды, Радионавигациялық құралдар мен аймақтық навигация жүйелерін пайдалану, үлкен ұзындықтағы маршруттар бойынша ұшуларға қатысты ерекше навигациялық талаптар;

      әуе кемесінің навигациясы үшін қажетті авиациялық электрондық және аспаптық жабдықты пайдалану, шектеу және пайдалану сенімділігі;

      ұшу, бағыт бойынша ұшу және қонуға кіру кезеңдерінде қолданылатын навигациялық жүйелерді пайдалану, дәлдігі және сенімділігі;

      радионавигациялық құралдарды тану;

      автономды жүйелер мен сыртқы құралдарға бағытталған жүйелердің принциптері, сипаттамалары және қолданылуы;

      борттық жабдықтың жұмысы;

      ұшу кезінде әуе кемесінің орналасқан жерін анықтау мақсатында аспан денелерінің қозғалысын, оларды таңдау мен тануды қоса алғанда, аспан саласы;

      сектанттардың тарировкасы;

      навигациялық құжаттаманы толтыру;

      аэронавигацияда пайдаланылатын анықтамалар, өлшем бірліктері және формулалар;

      аэронавигациялық ақпараттар жинағы, аэронавигациялық жағдайдағы елеулі өзгерістер, авиациялық кодтар, ұшу, маршрут бойынша ұшу, аспаптар бойынша төмендеу және қонуға кіру карталары сияқты аэронавигациялық құжаттаманы түсіну және пайдалану;

      ұшу негіздері;

      Радиоалмасу фразеологиясының қағидалары;

      4) құқықтарына сәйкес келетін штурманға ұсынылған құзырет дәрежесімен ӘК штурманының міндеттерді орындау қабілеті, сондай-ақ мыналарды білуі:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      дұрыс шешімдер қабылдау және ұшуда қадағалауды білікті жүзеге асыру;

      аэронавигация саласында білімдерді қолдану;

      біртұтас экипаж мүшесінің барлық міндеттерін орындау;

      ұшу экипажының басқа мүшелерімен пәрменді қарым-қатынасты жүзеге асыру.

      5) кемінде 200 сағат ұшу, бағыт бойынша ұшуларды орындайтын әуе кемелерінде штурманның функцияларын орындай отырып, кемінде 30 сағат түнгі уақытта ұшуды қоса алғанда.

      6) ұшудағы ӘК орналасқан орнын қанағаттанарлық анықтау және осы ақпаратты мынадай түрде әуе кемесін навигациялауды жүзеге асыру үшін пайдалану қабілеті:

      түнде – астрономиялық бақылау әдісімен кемінде 25 рет;

      күндіз – автономдық навигациялық жүйелерді және сыртқы құралдарға бағдарланған навигациялық жүйелерді пайдаланумен үйлестірілген астрономиялық бақылау әдісімен кемінде 25 рет.

      39. Штурман әуе кемесінің кез келген типінде функцияларды жүзеге асырады, радиотелефон байланысын жүзеге асыру кезінде штурман радиотелефон байланысында пайдаланылатын тілде сөйлеу қабілетін көрсетеді.

10-тарау. Бортинженерге (бортмеханикке) қойылатын біліктілік талаптары

      40. Бортинженердің (бортмеханиктің) куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) 2 класты жарамды медициналық қорытынды;

      3) сертификатталған АОО-да кемінде 200 сағат көлемінде Үлгі бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық даярлық курсынан өту және мына салаларда теориялық білімдерінің деңгейін көрсету:

      халықаралық әуе заңнамасының негіздері және бортинженер (бортмеханик) куәлігінің иесіне, азаматтық ӘК пайдалануға, бортинженердің (бортмеханиктің) міндеттеріне қатысты Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы);

      қозғалтқыштар, газ турбиналы және (немесе) поршеньді қозғалтқыштар құрылғысының негізгі қағидаттары, отын беруді реттеуді қоса алғанда, отын сипаттамалары, майлау материалдары мен майлау жүйелері, форсаждық камералар мен бүрку жүйелері, қозғалтқыштарды тұтату және іске қосу жүйелерінің мақсаты мен жұмыс қағидаттары;

      қозғалтқыштардың, газды турбиндік және (немесе) поршеньді қозғалтқыштардың құрылымының негізгі қағидаттары, отынның сипаттамасы, отынды беруді реттеуді қоса алғанда, отын жүйелері, жағармай материалдары және майлау жүйелері, форсаждық камералар және бүрку жүйелері, тұтану және қозғалтқышты іске қосу жүйелерінің мақсаты және жұмыс қағидаттары;

      әуе кемелері қозғалтқыштарының жұмыс қағидаттары, эксплуатациялау қағидалары және шектеулері; қозғалтқыштардың сипаттамаларына атмосфералық жағдайлардың әсері;

      планерлер, басқару органдары, конструкциялар, доңғалақ шассилері, тежегіштер мен сырғанауға қарсы құрылғылар, материалдардың коррозиясы және шаршауы бойынша ресурс; конструкцияның бүлінулері мен ақауларын табу;

      мұздануға қарсы және су жұқтырмайтын жүйелер;

      ауаны үрлеу және баптау жүйелері, оттегі жүйелері;

      гидравликалық және пневматикалық жүйелер;

      электротехника негіздері, тұрақты және ауыспалы токтың электр жүйелері, әуе кемелерінің электр өткізгіштік жүйелері, металлизация және экрандау;

      аспаптық жабдықтың, компастардың, автопилоттардың, байланыс радиожабдығының, радионавигациялық және радиолокациялық құралдардың, ұшуды басқару жүйелерінің, дисплейлердің және авиацияның электрондық жабдықтың жұмыс істеу қағидаттары;

      тиісті әуе кемелерінің шектеулері;

      өрт сигнализациясы жүйесі және өртке қарсы жүйелер;

      тиісті әуе кемелерінің жабдығы мен жүйелерін пайдалану және ақаусыздығын тексеру;

      жүктеменің және массаны таратудың ұшу-техникалық сипаттамаларға және әуе кемесінің басқарылу сипаттамасына әсері; массаны және орталықтануды есептеу;

      крейсерлік режимде басқару тәртібін қоса алғанда, ұшу-техникалық сипаттамалар туралы деректерді пайдалану және практикалық қолдану;

      метеорологияның эксплуатациялық аспектілері;

      навигация негіздері, автономдық жүйелердің жұмыс қағидаты және эксплуатациялау;

      қатерлер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, бортинженерге қатысты адамның мүмкіндіктері;

      техникалық қызмет көрсету қағидаттары, ұшу жарамдылығын қолдау қағидалары, дефектация, ұшу алдындағы қарау, отын құю және сыртқы қорек көздерін қолдану кезіндегі сақтық шаралары; орнатылған жабдық және кабинаның жүйесі;

      қалыпты, ерекше және авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттер тәртібі;

      жүктерді тасымалдау қағидалары және қауіпті жүктерді тасымалдау қағидалары;

      аэродинамика негіздері;

      Радиоалмасу фразеологиясының қағидалары.

      4) бортинженер (бортмеханик) – нұсқаушының бақылауымен бортинженердің (бортмеханиктің) міндеттерін орындау кезінде жинақталған эксплуатациялық жұмыс тәжірибесі, мынадай салаларда:

      ұшу алдындағы қарау;

      отын құю қағидалары, отынды жұмсауды реттеу;

      техникалық қызмет көрсету бойынша құжаттарды тексеру;

      ұшудың барлық кезеңдерінде экипаждың кабинасындағы әдеттегі іс-әрекеттер;

      экипаж мүшелерінің іс-әрекетін үйлестіру және экипаж мүшелері еңбек қабілетін жоғалтқан жағдайдағы іс-әрекеттер тәртібі;

      дефектация;

      борттық жүйелердің жұмыс істеуіндегі ауытқуларды тану;

      ерекше және баламалы (резервтік) рәсімдерді қолдану;

      авариялық жағдайды тану;

      авариялық жағдайда іс-әрекеттердің тиісті тәртібін қолдану;

      5) бортинженердің (бортмеханиктің) құқықтарына сәйкес келетін құзырет деңгейімен әуе кемесінің бортинженері (бортмеханигі) ретінде міндеттер мен қағидаларды орындау қабілеті, сондай-ақ:

      қатер мен қателік факторларын тану және бақылау;

      әуе кемесінің сипаттамалары мен шектеулерін есепке алып, борттық жүйелерді пайдалану;

      дұрыс шешімдер қабылдау және ұшуда қадағалауды білікті жүзеге асыру;

      аэронавигация саласында білімдерді қолдану;

      біртұтас экипаж мүшесінің барлық міндеттерін табысты нәтижелерге кепілдік беретіндей етіп орындау;

      ұшу экипажының басқа мүшелерімен пәрменді қарым-қатынасты жүзеге асыру.

11-тарау. Бортрадиске біліктілік талаптары

      41. Бортрадистің куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы –18 жастан бастап;

      2) 2 класты жарамды медициналық қорытынды;

      3) сертификатталған АОО-да кемінде 100 сағат көлемінде Үлгі бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық даярлық курсынан өту және мына салаларда теориялық білімдерінің деңгейін көрсету:

      ұшуларды орындауға және техникалық қызмет көрсетуге қатысты бөлігінде халықаралық әуе заңнамасының және "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасы заңнамасының негіздері, бортрадист куәлігінің иегері;

      радиожабдық және оны эксплуатациялау;

      ӘК электр жабдығы және оны эксплуатациялау;

      ұшу ақпаратын жинау құралдарының, олар шешетін міндеттердің мақсаты, эксплуатациялау қағидалары;

      ӘК авариялық-құтқару жарағының мақсаты, эксплуатациялау қағидалары;

      негізгі метеорологиялық элементтер, құбылыстар және олармен байланысты эксплуатациялық аспектілер;

      ұшу үшін қауіпті метеорологиялық құбылыстар, ауа райының ерекше жағдайлары және олармен байланысты эксплуатациялық аспектілер;

      метеорологиялық кодтармен және болжамдармен практикалық жұмыс;

      қатерлер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, бортрадиске қатысты адамның мүмкіндіктері;

      байланысты жүргізу қағидалары және фразеология;

      телеграф әліппесі, Морзе әліппесінің сигналдарын естіп қабылдау;

      телеграфтық кілтті қолдану және хат-хабарларды беру.

      4) ӘК-де бортрадист ретінде кемінде 100 сағат ұшу, оған ұшудың шынайы жағдайларын имитациялайтын ұшу тренажерінде алынған кемінде 50 сағат ұшу кіреді.

12-тарау. Сыртқы ұшқышқа (ұшақ, дирижабль, планер, винтоқан, көтеру күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемесі немесе еркін аэростат) қойылатын біліктілік талаптары

      42. Сыртқы ұшқыш куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) 3-сыныптың қолданыстағы медициналық қорытындысы;

      3) сертификатталған АОО-да үлгілік бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық даярлық курсынан өту.

13-тарау. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету жөніндегі маманға біліктілік талаптары

      43. ӘК ТҚК жөніндегі маманның куәлігін алуға кандидатқа мынадай біліктілік талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) Уәкілетті ұйым сертификаттаған авиациялық оқу орталықтарында, Қазақстан Республикасында танылған шетелдік оқу орталықтарында оқыту жолымен немесе уәкілетті ұйымдағы немесе сертификатталған оқу орталығындағы емтихан арқылы теориялық білім деңгейін көрсете отырып, үлгілік бағдарламаларда ұсынылған Модульдер түріндегі теориялық даярлықты қамтитын бастапқы даярлық курстарынан өту.

      3) келесі салалардағы білім:

      ӘК техникалық қызмет көрсету, ӘК ұшу жарамдылығын ұстап тұру, ӘК ТҚК тартылған персоналды оқыту, ӘК ТКҚ жөніндегі мамандарға куәліктер беру, ұзарту және оларға біліктілік белгілерін (10RK модулі) бөлігінде әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы және халықаралық авиация заңнамасы;

      математика негіздері, өлшем бірліктері, ӘК ТҚК қатысы бар физика мен химияның іргелі қағидаттары және теориялық негіздері;

      материалдың сипаттамасы және ӘК жобалау кезінде оларды қолдану, ӘК конструкцияларын жобалау және жүйелерінің жұмыс істеу қағидаттарын қоса алғанда, жинау әдістері, қозғалтқыштар және олармен байланысты жүйелер, механикалық, гидравликалық, электрлік және электрондық қорек көздері; ӘК аспаптық жабдығы және индикация жүйелері, ӘК басқару жүйелері және навигациялық және байланыс жабдығының борттық жүйелері;

      орындалуы ӘК ұшу жарамдылығын ұстап тұру үшін қажет жұмыстар, ӘК конструкцияларын, оның компоненттері мен жүйелерін ТҚК және АТЖ бойынша тиісті нұсқауларда көзделген әдістемелерге және осы жағдайда ұшу жарамдылығының қолданылатын стандарттарына сәйкес, күрделі жөндеудің, ағымдық жөндеудің, тексерудің, ауыстырудың, модификациялаудың немесе ақауларын жоюдың әдістері мен рәсімдерін қоса алғанда;

      қатерлер мен қателіктер факторларын бақылау қағидаттарын қоса алғанда, ӘК ТҚК қатысты адамның мүмкіндіктері (9 модуль);

      4) Үлгі бағдарламаларда ұсынылған базалық дағдылар бағдарламасына сәйкес ӘК ТҚК тәжірибесі, куәлік алуға кандидатта осы тармақтың 5) және 6) тармақтарының анықтамасына кірмейтін орта білім (мектеп) немесе кез келген білім не кәсіби даярлық болған кезде:

      "А", "B1.2", "B1.4" санаттары үшін – эксплуатациядағы ӘК ТҚК 3 жыл практикалық тәжірибесі;

      "B2" санаты және "B1.1" және "B1.3" кіші санаттары үшін - эксплуатациядағы ӘК ТҚК 5 жыл практикалық тәжірибесі;

      5) Үлгі бағдарламаларда ұсынылған базалық дағдылар бағдарламасына сәйкес ӘК ТҚК базалық тәжірибесі куәлік алуға үміткерде уәкілетті ұйымның маманды техникалық мамандықта тәжірибелі қызметкер ретінде қарауға мүмкіндік беретін жоғары немесе орта техникалық білім болған кезде:

      "А" және "B3" санат және "B1.2", "В1.4" кіші санаттары үшін – эксплуатациядағы ӘК ТҚК 2 жыл практикалық тәжірибесі;

      "B2" санаты және "B1.1", "В1.3" кіші санаттары үшін – эксплуатациядағы ӘК ТҚК 3 жыл практикалық тәжірибесі;

      6) сертификатталған авиациялық оқу орталығында "А", "В1" және "В2" санаттарының ӘК ТҚК жөніндегі мамандардың бағдарламалар бойынша кандидат бастапқы даярлық алған кезде үлгі бағдарламаларда ұсынылған базалық дағдылар бағдарламасы бойынша алынған ӘК ТҚК базалық тәжірибе:

      "А" санаты, "B1.2", "B1.4" кіші санаттары үшін – эксплуатациядағы ӘК ТҚК 1 жыл практикалық тәжірибесі;

      "B2" санаты және "B1.1" және "B1.3" кіші санаттары үшін - эксплуатациядағы ӘК ТҚК 2 жыл практикалық тәжірибесі.

      7) куәлікке қосымшада белгілер алуға кандидатқа (XV тармақ) көпқозғалтқышты ауыр ӘК үшін "С" санаты, ол бұл иеленетін санатты "B1.1", "B1.3" немесе "B2" біліктілік белгілері арқылы – "B1.1", "B1.3" немесе "B2" санатының сертификатталатын персоналының артықшылықтарын пайдалана отырып, тәжірибесі кемінде 3 жыл немесе осы кіші бір немесе бірнеше санаттарда немесе санаттарда немесе олардың комбинацияларында қолдаушы персонал алады;

      8) куәлікке қосымшада белгілер алуға кандидатқа (XV тармақ) көпқозғалтқышты ӘК үшін "С" санаты, ол бұл санатты жоғары техникалық білім арқылы алады – ТҚК және АТЖ ұйымында ӘК ТҚК тікелей байланысты міндеттер бойынша кемінде 3 жыл жұмыс тәжірибесі, базалық (кезеңдік) ӘК ТҚК байланысты ортада міндеттерді бақылау жөніндегі жұмыстың 6 айын қоса алғанда;

      9) "Rating" деген XII бағанға "С" санатының бірінші белгісін алу үшін ӘК сұрау салынатын типінің осы тармақтың 7) және 8) тармақшаларында көрсетілген мамандардың кез келгені үшін – талап етілген типтік ӘК типіне оқыту курсы бойынша теориялық элементтің өтуі, әрбір келесі белгі үшін – үлгі бағдарламаға сәйкес ӘК типі бойынша жалпы танысу курсынына өту;

      10) куәлікке қосымшада "С" санаты бойынша белгі алуға кандидатқа (XV тармақ) көп қозғалтқыштылардан өзге ӘК үшін, ол бұл санатты "B1.2" немесе "B1.4" біліктілік белгілері арқылы – "В1.2" немесе "В1.4" санатының сертификатталатын персоналының немесе осы кіші санаттарда немесе олардың комбинацияларында қолдаушы персоналдың артықшылықтарын пайдалана отырып, кемінде 5 жыл жұмыс тәжірибесі;

      11) куәлікке қосымшада "С" санатының белгісін алатын мамандар үшін (XV тармақ) жоғары техникалық білім арқылы – базалық (кезеңдік) ӘК ТҚК байланысты ортада 12 айды қоса алғанда, ТҚК және АТЖ жөніндегі ұйымда кемінде 3 жыл тәжірибесі;

      12) базалық (кезеңдік) ӘК ТҚК бақылау ӘК ТҚК жоспарлау, сапаға кепілдік беру, ӘК ТҚК бойынша жазбаларды жүргізу және сақтау немесе ұшу жарамдылығын ұстап тұру, қосалқы бөлшектерді мақұлдауды, техникалық сервис бөлімінде немесе техникалық бөлімде жұмысты бақылау бойынша ТҚК және АТЖ ұйымының бөлімшелерінде маманның міндеттерді орындауын қамтиды.

      44. "В3" санатын қоспағанда, санатты бастапқы алған және оны ӘК ТҚ маманы куәлігіне енгізген кезде өтініш беруші үміттеніп отырған санаттар немесе кіші санаттар бойынша ӘК ТҚ-да ӘК ТҚ-да кемінде 1 жыл тәжірибе талап етіледі.ӘК ҚК бойынша маманның куәлігіне санаттар немесе кіші санаттарының кейінгі толықтырулары үшін ӘК ҚК қосымша "соңғы" тәжірибесі бір жылдан аспауы тиіс, бірақ кемінде үш айды құрайды (екінші және одан кейінгі рейтингтерді алу кезінде). Талап етілетін тәжірибе ӘК ҚК бойынша маман үміт еткен қолданыстағы санаттар немесе кіші санаттар арасындағы айырмашылықтарға байланысты болуы. Ондай қосымша тәжірибе ӘК ҚК бойынша маман куәлігінің сұрау салынатын жаңа санаттар кіші санаттары үшін негізгісі болып табылады.

      45. Соңғы тәжірибе ретінде талап етілген 12 айдың ішінен 6 айдан кем емес кезеңінде қаралады, ол ӘК ҚК бойынша маманның куәлігіне өтінішті беру күніне дейін 12 айдың ішінде жинақталады. Соңғы тәжірибенің қалдығы өтінішті беру күніне дейін 7 айдың ішінде жинақталады. Қалған негізгі тәжірибе өтінішті беру күніне дейін 10 жылдың ішінде жинақталады.

      46. ӘК ТҚ тәжірибесі бойынша талаптарға қарамастан, мемлекеттік және эксперименттік авиацияда алынған тәжірибе мұндай техникалық қызмет көрсету талап етілетінге балама болып табылатын жағдайда қарауға қабылданады.

      47. "А" және "В3" санаты үшін ӘК ҚК қосымша тәжірибе 6 айдан кем емес, "В1" және "В2" санаттары үшін - кемінде 12 ай болуы тиіс.

      48. ӘК ҚК бойынша маман қозғалтқышты, қосалқы агрегаттарды, аспаптарды және немесе жабдық бірліктерін санкцияланған жөндеуден, модификациялаудан немесе монтаждаудан кейін әуе кемені немесе оның бөлшектерін пайдалануға жарамдылығын куәландырады және қарап- тексеруден, техникалық қызмет көрсетуден және немесе кезеңдік қызмет көрсетуден кейін пайдалануға рұқсат алуға қол қояды және мынадай функцияларды жүзеге асырады:

      1) мыналарға қатысты:

      оның куәлігінде не жалпы түріне өзінің қажеттілігі бойынша көрсетілген әуе кемелер үшін; немесе

      оның куәлігінде не жалпы түріне өзінің қажеттілігі бойынша көрсетілген планерлер, қозғалтқыштар, борттық жүйелер немесе элементтер үшін; және (немесе)

      оның куәлігінде көрсетілген әуе кемелер үшін не жалпы түріне өзінің қажеттілігі бойынша көрсетілген борттық электрондық жүйелер немесе элементтер үшін;

      2) ӘК ҚК бойынша маман белгілі бір әуе кемесіне тхникалық қызмет көрсету және ұшу жарамдылығына қатысты барлық қажетті ақпарат белгісімен болған жағдайда, онда ӘК ҚК бойынша маман қызмет көрсету немесе планер, қозғалтқыш, борттық жүйелер немесе оның элементі, борттық электрондық жүйелер немесе оның элементі туралы куәлікке қол қояды, пайдалануға жарамдылығын ӘК ҚК бойынша маман куәландырады;

      3) ӘК ТҚ жөніндегі маман 24 айдың алдындағы 6 ай ішінде куәліктің иеленушісі ретінде оған берілген құқықтарға сәйкес ӘК немесе құрауыштарын қарау, қызмет көрсету немесе техникалық пайдалану бойынша тәжірибесі бар болған немесе осы Біліктілік талаптарға сәйкес тиісті құқықтарды берумен оған куәлікті беру шартын сақтаған жағдайда. 6 айдың тәжірибесін есепке алу кезінде 180 жазбаға немесе 100 күнге теңестіріледі, оны маман жеке журналда тіркейді. Маман техникалық көрсету туралы куәлікті беру құқығын дәлелдеу үшін сомадағы талап етілетін цифрды құрайтын ӘК ұқсас үлгілері назарға алынады.

      49. Жеңіл және аса жеңіл әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету жөніндегі маман куәлігін алуға кандидатқа осы біліктілік талаптарының 43-тармағына сәйкес біліктілік талаптары қойылады.

14-тарау. Ұшуды қамтамасыз ету немесе ұшу бойынша диспетчер қызметкеріне қойылатын біліктілік талаптары

      50. Ұшуды қамтамасыз ету немесе ұшу бойынша диспетчер қызметкері куәлігін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) жасы –21 жастан бастап;

      2) 500 сағаттан немесе 150 сағаттан кем емес (тәжірибесі болған жағдайда) көлемде сертификатталған АОО Үлгілік бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық дайындық курсынан өту және теориялық білім деңгейін көрсету, мынадай салаларда:

      халықаралық әуе Заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы заңнамасының ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі қызметкер немесе ұшу диспетчері, ӘҚҚ куәлігінің иегеріне, ұшақтардың, жүйелер мен аспаптық жабдықтардың күш қондырғыларының жұмыс қағидаттарына қатысты бөлігіндегі негіздері;

      ӘК пайдаланушылық шектеулері және күш қондырғылары;

      әуе кемесінің барынша аз жабдығының тізбесі;

      ӘК ұшу-техникалық сипаттамасына салмағын тиеу және тарату әсері,

      ұшуды жедел жоспарлау; отынның шығысын есептеу бойынша және отын бойынша ұшу ұзақтығы; қосалқы әуежайды таңдау, бағыт бойынша крейсерлік ұшуды, ұлғайтылған ұзақтығына ұшуларды басқару рәсімі;

      әуе қозғалысын ұйымдастыру үшін ұшу жоспарын дайындау және ұсыну;

      компьютерлердің көмегімен жоспарлау жүйесінің негізгі қағидаттары;

      диспетчердің міндеттеріне қолданылатын адамның мүмкіндіктері;

      авиациялық метеорология, төмен және жоғары қысым салаларының орын ауысуы, фронттардың құрылымы, туындауы және бағыт бойынша ұшып көтерілу, ұшу және қону жағдайларына әсер ететін ауа райының ерекше құбылыстарының сипаттамасы;

      авиациялық метеорологиялық жиынтықтарды, карталар мен болжамдарды, кодтар мен қысқартуларды, метеорологиялық ақпаратты алу мен пайдалану қағидаларын қолдану бойынша;

      аэронавигация қағидаттары, АҰҚ;

      аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану;

      қарапайым және қауіпті жүктерді тасымалдаудың пайдаланушылық рәсімдері;

      авариялық оқиғалар мен инциденттерге қатысты рәсімдер, авариялық жағдайдағы ұшу қағидалары;

      азаматтық авиация қызметіне заңсыз араласу актілерімен байланысты рәсімдер және ӘК қатысты диверсиялармен;

      авиациялық оқиғалар мен инциденттерге қатысты рәсімдер, авариялық жағдайда ұшу қағидалары;

      әуе кемелерімен және тиісті жерүсті станцияларымен байланыс жүргізуге қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасының талаптары;

      нақты есептеулерді жүргізу және күн сайынғы синоптикалық карталар және ауа райы жиынтықтары бойынша ауа райына талдау жүргізу, әуе трассасының нақты аудандарында ауа райы жағдайлары туралы нұсқама жүргізу, мақсатты әуежайларда және қосалқы әуежайларда әуе тасымалдарын жүзеге асыру кезінде ауа райын болжау;

      осы учаскеге ұшудың оңтайлы траекториясын айқындау және ұшу жоспарларын дайындау;

      қолайсыз метеорологиялық жағдайларында ұшу кезінде жедел бақылау жүргізу және ұшу экипажына көмек көрсету;

      3) бір немесе бірнеше (кез келген үйлесімде) функцияларды орындау бойынша 2 жылдан кем емес тәжірибенің бар болуы, егер кез келген үйлесімде жұмыс кезеңіндегі тәжірибе төмендегі кез келген лауазымдарында 1 жылдан кем еместі құраса:

      коммерциялық әуе тасымалдарында жұмылдырылған әуе кемесінің ұшу экипажының мүшесі; немесе

      коммерциялық әуе тасымалдарында жұмылдырылған ӘК ұшуын қамтамасыз ететін ұйымдарда метеорологты; немесе

      коммерциялық әуе тасымалдарында жұмылдырылған ӘК ұшуын қамтамасыз ету бойынша қызметкерлердің немесе ұшуды жүргізу қызметінің әуе қозғалысына қызмет көрсету диспетчері немесе техникалық басшысы; немесе

      әуе тасымалдарын жүзеге асыру кезінде ӘК ұшуын қызмет көрсетуде көмек көрсететін қызметкер ретінде 1 жылдан кем емес жұмыс өтілінің болуы; немесе

      бекітілген бағдарлама бойынша дайындық курсынан өту және өтінішті беру алдында тікелей 6 ай ішінде кемінде 90 жұмыс күні ұшуларды қамтамасыз ету бойынша қызметкердің бақылауында пысықтау.

      4) мыналарға қабілеттілігі бар:

      күн сайынғы синоптикалық карталар сериялары және ауа айы жиынтықтары негізінде ауа райын талдаудың нақты және қолайлы пайдаланушылық көз қарастарын жүргізу;

      әуе трассасының нақты аудандарында болатын ауа райы жағдайлары туралы нұсқаманың негізделген пайдаланушылық көзқарастарын жүргізуді қамтамасыз ету; мақсатты әуежайларға және қосалқы әуежайларға аса назар аудара отырып көлік авиациясы үшін ауа райын болжау;

      осы учаскеге ұшудың оңтайлы траекториясын айқындау және ұшу жоспарларын қолмен және (немесе) компьютердің көмегімен толтырылған нақты дайындау;

      ұшуды қамтамасыз ету бойынша қызметкер куәлігінің иеленушісі міндеттеріне сәйкес қолайсыз метеорологиялық жағдайларында ұшу кезінде жедел бақылауды қамтамасыз ету және көмектің барлық түрін көрсету;

      қауіп және қателіктер факторларын тану және бақылау.

15-тарау. Әуе қозғалысына қызмет көрсету диспетчеріне қойылатын біліктілік талаптар

      51. ӘҚҚ диспетчері куәлігінің алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) жасы – 21 жастан бастап;

      2) 3 сыныптағы қолданыстағы медициналық қорытындысы;

      3) сертификатталған АОО Үлгілік бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық дайындық курсынан өту және теориялық білім деңгейін көрсету, мынадай салаларда:

      халықаралық әуе Заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы заңнамасының әуе қозғалысына қызмет көрсетуге қатысты бөлігіндегі негіздері, оның ішінде ӘҚҚ диспетчерінің біліктілік белгісі (МК) иесінің құқықтары, міндеттері және жауапкершілігі;

      ӘҚҚ қолданылатын жабдықты пайдалану және шектеу қағидаттары, сөз байланысы, ақпаратты тіркеу, деректерді беру, радионавигациялық құралдар, бақылау және радиолокациялық жүйелер, автоматты тәуелді бақылаулар, ұшу жоспарларын өңдеу, дисплей (пайдаланушының интерфейсі), жедел деректер және пайдалану шарттары туралы деректер;

      ұшу қағидаттары, ӘК, ӘҚҚ қатысы бар ӘК күш қондырғылары мен жүйелердің, сипаттамалардың пайдалану және жұмыс істеу қағидаттары;

      қауіп және қателіктер факторларын бақылау, сондай-ақ топтың жұмысын оңтайландыру бойынша дайындаудың қағидаттарын қоса алғанда адамның мүмкіндіктері;

      авиациялық метеорология, метеорологиялық құжаттаманы және ақпаратты қолдану және түсіндіру, ұшулардың орындалуына және олардың қауіпсіздігіне әсер ететін ауа райының ерекше құбылыстарының туындауы және сипаттамасы, барометрлік биіктікті өлшеу қағидаттары;

      аэронавигация қағидаттары, навигациялық жүйелер мен көзге көрінетін құралдарды шектеу мен нақты қағидаттары;

      ӘҚҚ, байланыс, радиотелофон және фразеологиямен алмасу (штаттық, штаттық емес және авариялық), тиісті авиациялық құжаттаманы пайдалану рәсімдері, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етудің практикалық әдістері;

      52. ӘҚҚ диспетчері куәлігінің алушы үміткер мынадай салаларда білім деңгейін көрсетті:

      1) әуеайлақ диспетчерінің біліктілік белгілері үшін:

      әуе айлақтың бас жоспары, физикалық сипаттамалары;

      әуе кеңiстiгiнiң құрылымы;

      қолданылатын қағидалар, рәсімдер және ақпарат көздерi;

      аэронавигациялық құралдар;

      әуе қозғалысын басқару жабдығы және оларды қолдану;

      жергiлiктi жер бедерi және жердегi сипатты бағдарлар;

      әуе қозғалысының сипатты ерекшелiктерi;

      ерекше ауа райы құбылыстары;

      авариялық жағдайдағы және iздестiру-құтқару операцияларындағы iс-қимылдар жоспары;

      2) жақындаудың рәсімдік бақылау диспетчерінің немесе ӘҚҚ ауданының рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгісі үшін:

      әуе кеңiстiгiнiң құрылымы;

      қолданылатын қағидалар, рәсімдер және ақпарат көздерi;

      аэронавигациялық құралдар;

      әуе қозғалысын басқару жабдығы және оларды қолдану;

      жергiлiктi жер бедерi және жердегi сипатты бағдарлар;

      әуе қозғалысының және қозғалыс ағынының сипатты ерекшелiктерi;

      ерекше ауа райы құбылыстары;

      авариялық жағдайдағы және iздестiру-құтқару операцияларындағы iс-қимылдар жоспары;

      3) қадағалау құралдарын пайдалана отырып, ӘҚҚ ауданының бақылау диспетчері, қадағалау құралдарын пайдалана отырып жақындаудың бақылау диспетчерінің біліктілік белгісі үшін:

      әуе кеңiстiгiнiң құрылымы;

      қолданылатын қағидалар, рәсімдер және ақпарат көздерi;

      аэронавигациялық құралдар;

      әуе қозғалысын басқару жабдығы және оларды қолдану;

      жергiлiктi жер бедерi және жердегi сипатты бағдарлар;

      әуе қозғалысының және қозғалыс ағынының сипатты ерекшелiктерi;

      ерекше ауа райы құбылыстары;

      авариялық жағдайдағы және iздестiру-құтқару операцияларындағы iс-қимылдар жоспары;

      ӘҚҚ қадағалаудың тиісті жүйелерін және олармен байланысты жабдықты пайдалану және шектеу қағидатттары;

      бақылау негізінде ӘҚҚ-ға қызмет көрсетуді ұсыну рәсімдері қажет болған жағдайда, жергілікті жердің үстінен тиісті ұшу биіктігін ұстап тұру тәртібін қоса алғанда;

      4) ӘҚҚ аттестатталған нұсқаушының (диспетчердің) басшылығымен сәтті қамтамасыз етті:

      әуеайлақ диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты кемінде 140 сағат ішінде рульдеу диспетчерлік пунктінде немесе кемінде 280 сағат ішінде старттық диспетчерлік пунктінде немесе кемінде 430 сағат ішінде мұнара диспетчерлік пунктінде әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсетуді жүзеге асыру;

      жақындаудың рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты 280 сағаттан кем емес сағат ішінде жақындау диспетчерлік пунктінде әуе қозғалысының рәсімдік бақылауын жүзеге асыру;

      қадағалау құралдарын пайдалана отырып жақындауды бақылау диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты кемінде 350 сағат ішінде жақындау диспетчерлік пунктінде немесе шеңбер диспетчерлік пунктінде жақындаудың әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетуді жүзеге асыру;

      жақындаудың рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгілерін бір уақытта алумен қадағалау құралдарын пайдалана отырып жақындауды бақылау диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты кемінде 430 сағат ішінде жақындау диспетчерлік пунктінде немесе шеңбер диспетчерлік пунктінде жақындаудың әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетуді және рәсімдік бақылауды жүзеге асыру;

      ӘҚҚ ауданының рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты кемінде 280 сағат ішінде аудандық диспетчерлік пунктіндегі немесе аудандық диспетчерлік орталығындағы жұмыс орнында рәсімдік бақылауды жүзеге асыру;

      ӘҚҚ ауданын бақылау диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты кемінде 380 сағат ішінде аудандық диспетчерлік пунктіндегі немесе аудандық диспетчерлік орталығындағы жұмыс орнында қадағалау жүйелерін пайдалана отырып әуе қозғалысына аудандық диспетчерлік қызмет көрсетуді жүзеге асыру;

      ӘҚҚ ауданының рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгілерін бір уақытта алумен қадағалау құралдарын пайдалана отырып ӘҚҚ ауданын бақылау диспетчерінің біліктілік белгісіне қатысты кемінде 460 сағат ішінде аудандық диспетчерлік пунктіндегі немесе аудандық диспетчерлік орталығындағы жұмыс орнында қадағалау жүйелерін және пайдалана отырып әуе қозғалысына аудандық диспетчерлік қызмет көрсетуді және рәсімдік бақылауды жүзеге асыру;

      жергілікті диспетчерлік пунктте біліктілік белгісіне (рұқсатына) қатысты кемінде 280 сағат ішінде бар радиотехникалық құралдарды пайдалана отырып жергілікті әуе желілерінде әуе қозғалысына аудандық диспетчерлік қызмет көрсетуді жүзеге асыру.

      53. Біліктілік белгілер мынадай диспетчерлік пункттерге сәйкес келеді:

      1) әуеайлақ диспетчерінің біліктілігі рульдеу диспетчерлік пунктінде және (немесе) старттық диспетчерлік пунктінде және (немесе) мұнара диспетчерлік пунктінде өзіндік жұмысқа рұқсаты бар адамдары үшін беріледі;

      2) жақындаудың рәсімдік бақылау диспетчерінің және байқау құралдарын пайдалана отырып жақындаудың бақылау диспетчерінің біліктілігі жақындау диспетчерлік пунктінде өзіндік жұмысқа рұқсаты бар адамдары үшін және (немесе) басқа да диспетчерлік пункттерінде өзіндік жұмысқа рұқсаты бар адамдары үшін беріледі (диспетчерлік пункттерді біріктіру кезінде);

      3) байқау құралдарын пайдалана отырып ӘҚҚ ауданының рәсімдік бақылау диспетчерінің және ӘҚҚ ауданының бақылау диспетчерінің біліктілігі аудандық диспетчерлік пунктіндегі немесе аудандық диспетчерлік орталығындағы және (немесе) жергілікті диспетчерлік пунктіндегі жұмыс орнында рұқсаты бар адамдары үшін беріледі.

      54. Бірнеше біліктілік белгілерді бір уақытта алған кезде әрбір біліктілік белгісіне қатысты талаптар қолданылады.

      55. ӘҚҚ нұсқаушының арнайы біліктілік белгісін (рұқсатын) алу үшін

      үміткерге мыналар талап етіледі:

      ӘҚҚ жұмыс өтілі кемінде 3 жыл;

      сертификатталған АОО арнайы дайындықтан өту;

      кемінде 8 сағат ішінде аттестатталған нұсқаушының басшылығымен сұрау салынатын біліктілік белгісіне қатысты функцияларды жүзеге асыру.

      56. Ұшу басшысының (ауысымның аға диспетчері) арнайы біліктілік белгісін (рұқсатын) алу үшін үміткерге мыналар талап етіледі:

      ӘҚҚ жұмыс өтілі кемінде 3 жыл – ауысымның аға диспетчері үшін, алты жылдан кем емес – ұшу басшысы үшін;

      сертификатталған АОО арнайы дайындықтан өту;

      бақылау жүзеге асырылатын диспетчерлік пункттің ең болмаса бірінде рұқсат;

      кемінде 180 сағат ішінде аттестатталған нұсқаушының басшылығымен (ұшу басшысының немесе ауысымның аға диспетчерінің) сұрау салынатын біліктілік белгісіне қатысты функцияларды жүзеге асыру.

      57. Халықаралық ұшуға диспетчерлік қызмет көрсетумен байланысты біліктілікті алуға үміткер радиотелефон байланысында пайдаланылатын авиациялық ағылшыл тілінд біледі және оны жұмысшы деңгейінен төмен емес деңгейде түсінуі тиіс (ИКАО бойынша 4 деңгей).

      58. ӘҚҚ диспетчері (диспетчерлік пунктінде рұқсаты бар) 6 ай ішінде кемінде 24 сағат ішінде осы біліктілік белгісімен көзделген әуе қозғалысына қызмет көрсету бойынша функцияларды жүзеге асырады.

      59. Егер ӘҚҚ диспетчері 6 ай ішінде біліктілік белгісімен көзделген функцияларды жүзеге асырмаса, біліктілік белгісі күшін жояды.

      60. ӘҚҚ диспетчері куәлікке енгізілген бір немесе бірнеше төменде көрсетілген біліктілік белгілермен (рұқсаттармен) мынадай функцияларды жүзеге асырады:

      әуеайлақ диспетчерінің біліктілік белгісі берілген куәлік иеленушісі аттестатталған бойынша сол әуеайлақта әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді немесе қамтамасыз етуді бақылайды;

      жақындаудың рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгісі жақындаудың диспетчерлік қызмет көрсетілуін қамтамасыз ететін диспетчерлік органның заңдық құзырында болатын әуе кеңістігі немесе осы әуе кеңістігінің бөлігі шегінде берілген куәлік иеленушісі аттестатталған бойынша әуеайлақта немесе әуеайлақтарда жақындаудың диспетчерлік қызмет көрсетуін қамтамасыз етеді немесе қамтамасыз етуді бақылайды;

      байқау құралдарын пайдалана отырып жақындаудың бақылау диспетчерінің біліктілік белгісі жақындаудың диспетчерлік қызмет көрсетілуін қамтамасыз ететін диспетчерлік органның заңдық құзырында болатын әуе кеңістігі немесе осы әуе кеңістігінің бөлігі шегінде берілген куәлік иеленушісі аттестатталған бойынша әуеайлақта немесе әуеайлақтарда ӘҚҚ байқаудың тиісті жүйелерін пайдалана отырып жақындаудың диспетчерлік қызмет көрсетуін қамтамасыз етеді және немесе қамтамасыз етуді бақылайды;

      ӘҚҚ ауданының рәсімдік бақылау диспетчерінің біліктілік белгісі берілген куәлік иеленушісі аттестатталған бойынша диспетчерлік аудан немесе осы диспетчерлік аудан бөлігі шегінде аудандық диспетчерлік қызмет көрсетуін қамтамасыз етеді және немесе қамтамасыз етуді бақылайды;

      байқау құралдарын пайдалана отырып ӘҚҚ ауданының бақылау диспетчерінің біліктілік белгісі берілген куәлік иеленушісі аттестатталған бойынша әуе кеңістігі немесе осы әуе кеңістігінің бөлігі шегінде ӘҚҚ байқаудың тиісті жүйелерін пайдалана отырып ӘҚҚ ауданының диспетчерлік қызмет көрсетуін қамтамасыз етеді және (немесе) қамтамасыз етуді бақылайды.

16-тарау. Авиациялық станция операторына қойылатын біліктілік талаптар (теңіз қондырғысында орналасқан)

      61. Авиациялық станция операторы куәлігінің алушы үміткерге (теңіз қондырғысында орналасқан) мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) жасы – 18 жастан бастап;

      2) техникалық білімі бар;

      3) сертификатталған АОО Үлгілік бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық дайындық курсынан өту және теориялық білім деңгейін көрсету, мынадай салаларда:

      радиотелефон байланыс, фразеология, электр байланыс желісінің рәсімдері;

      теңіз қондырғысында жұмыстардың орындалуын реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасы және нормативтік актілер;

      әуе қозғалысына қызмет көрсету;

      халықаралық әуе Заңнамасының және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және ұшуды орындауға және әуе навигациясына, авиациялық станция, ӘҚҚ операторына қатысты бөлігінде авиация қызметі туралы заңнамасының негіздері;

      ұшу қағидалары және әуе навигациясының негіздері;

      авиациялық метеорологияның негізгі теориялық мәселелері және авицияның метеоқамтамасыз етілуін регламенттейтін құжаттардың негізгі ережелері;

      радионавигациялық жабдық жұмысының негіздері мен қағидаттары;

      радионавигациялық жабдықтың және авиациялық электр байланыс құралдарының тактика техникалық сипаттамалары;

      авиациялық станцияда электр байланыс жабдығын пайдалану және шектеу қағидаттары;

      қызмет көрсетілетін ӘК негізгі деректері және тактика техникалық сипаттамалары;

      4) жұмыс тәжірибесі:

      12 айлық кезеңнің ішінде бекітілген бағдарлама бойынша дайындық курсын сәтті аяқтады, өтінішті тікелей берген және 2 айдан кем емес авиациялық станцияның аттестатталған операторының басшылығымен сәтті пысықтады; немесе

      өтінішті берудің тікелей алдын алатын 12 айдың ішінен 6 айдан кем емес авиациялық станцияның аттестатталған операторының басшылығымен сәтті пысықтады;

      5) өзінің құзыреттілігін көрсетті:

      пайдаланылатын электр байланыс жабдығын пайдалануда;

      радиотелефондық хабарламаларды сапалы және нақты беру мен қабылдауда.

17-тарау. "Нұсқаушы" біліктілік белгісін алу үшін ұшу персоналына қойылатын жалпы біліктілік талаптары

      62. Нұсқаушылар мынадай санаттарға бөлінеді:

      1) ӘК пилот-нұсқаушысы;

      2) ӘК үлгісінің нұсқаушысы;

      3) ӘК сыныбы бойынша нұсқаушысы;

      4) аспаптар бойынша ұшуға рұқсат үшін нұсқаушы;

      5) пилотаждық жаттығу құрылғылары бойынша нұсқаушы;

      6) көп мүшелі экипажбен басқарылатын ӘК экипажы мүшелерінің өзара іс-қимылы бойынша нұсқаушы;

      7) кешенді ұшу дайындығы бойынша нұсқаушы.

      63. "Нұсқаушы" біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) жасы - 18 жастан кіші емес;

      2) жеңіл және асажеңiл ӘК куәлігін алуға дайындықты қоспағанда ӘК түріне сәйкес коммерциялық авиация пилотының куәлігін алу кезінде ұсынылатын білім мен тәжірибеге қойылатын талаптарға жауап береді, мұндай жағдайда үміткер жеңіл және асажеңiл ӘК тиісті түрінің пилотының куәлігін алу кезінде ұсынылатын білім мен тәжірибеге қойылатын талаптарға жауап береді;

      3) сертификатталған АОО Үлгілік бағдарламаларға сәйкес әзірленген теориялық дайындық курсынан өткендігі туралы растау және теориялық білім деңгейін көрсету, мынадай салаларда:

      теориялық және практикалық оқыту әдістемесі;

      жер үстіндегі дайындық жүзеге асырылатын пәндер бойынша студенттердің, оқушылар мен тыңдаушылардың үлгерімділігін бағалау бойынша;

      материалды игеру үрдісі;

      тиімді оқыту элементтері;

      студенттердің, оқушылардың немесе тыңдаушылардың білім деңгейін бағалау және тексеру бойынша, оқыту теориялары;

      дайындық бағдарламаларын әзірлеу бойынша;

      сабақты жоспарлау;

      аудиторлық оқыту әдістемелері;

      қажет болған жағдайда жаттығу құрылғыларын қоса алғанда оқу құралдарын пайдалану бойынша;

      студенттердің, оқушылардың және тыңдаушылардың қателіктеріне талдау және түзету жүргізу бойынша;

      қауіптер мен қателіктер факторларының бақылау қағидаттарын қоса алғанда ұшу дайындығына қолданылатын адамның мүмкіндіктері;

      ӘК жүйелер мен бас тартулардың істен шығу имитациясына байланысты қауіптер;

      4) тағайындалған пилот-нұсқаушының басшылығымен үміткер:

      операцияларды таныстыруды, практикалық оқыту әдістерін, курсанттардың едәуір көп таралған қателіктерін табу және түзетуді қоса алғанда ұшу дайындығын жүргізу әдістемесі бойынша оқу курсынан өтті;

      ұшу дайындығын жүргізуге ниетті ол практикада маневрлеу мен ұшу схемаларын орындаудың әдістемесін қолданды.

      5) тиісті жағдайларда ұшу алдындағы нұсқаманы, ұшуды талдауды және жер үсті дайындығын қоса алғанда, пилот-нұсқаушының функцияларын жүзеге асыруды көздейтіндер бойынша ӘК түрлерінде және сыныптарында ұшу дайындығын жүргізуге ниетті ол сол салаларда оқыту қабілеттілігін көрсетті;

      6) куәлікте көрсетілген ӘК түріне сәйкес бекітілген бағдарлама бойынша дайындығы бар;

      7) ұшу-әдістемелік дағдыларға ие:

      тыңдаушыны даярлау үрдісінде қауіптер мен қателіктер факторларын тану, талдау және бақылау;

      оның сипаттамаларының шектеулері шегінде әуе кемесін басқару және ұшу қауіпсіздігінің қолайлы деңгейінде тыңдаушыны әдістемелік сауатты оқыту;

      барлық маневрлерді баяу және нақты орындау және оларды тыңдаушыға епті көрсете білу;

      ұшуда уақтылы шешімдерді қабылдау және бақылауды білікті жүзеге асыру;

      оқушылардың қателіктерін талдау және түзету;

      тыңдаушыға ұшу схемасын немесе маневрді нақты орындау мен көрсетуді қамтамасыз ететіндіктен әуе кемесін басқару;

      оқыту кезінде қауіптер мен қателіктер факторларын тану және бақылау;

      оның сипаттамасының шектеулері шегінде әуе кемесін басқару;

      барлық маневрлерді баяу және нақты орындау және тыңдаушыға әуе кемесінің ұшуын басқару кезінде қозғалыстарды үйлестіруді әдістемелік дұрыс түсіндіру;

      аэронавигация (ұшақты жүргізу) саласында білімді қолдану және оларды тыңдаушыға жеткізу;

      тыңдаушыны әдістемелік сапалы және қауіпсіз оқыту.

1-параграф. Пилот-нұсқаушының біліктілік белгілерін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      64. "Ұшқыш" пилот-нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) ұшып көтерілуі кемінде 200 сағат, олардың ішінде 150 сағат КВС ретінде;

      2) пилоттың қоланыстағы куәлігінің болуы;

      3) ұшу нұсқаушысының курсына түсу алдында ұшу тексерісінің алдын алатын 6 ай ішінде поршеньді күш қондырғысымен бір қозғалтқышы бар ұшақта ұшып көтерілуі 5 сағаттан кем емес;

      4) ұшу нұсқаушыларының курстарынан өту:

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялық оқыту әдістемесі бойынша 25 сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      бір пилот басқаратын ӘК ұшу-әдістемелік дайындықтың кемінде 15 сағатты қамтиды.

      65. "Тікұшақ" пилот-нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) тікұшақта ұшып көтерілуі кемінде 250 сағат, олардың ішінде тікұшақтың командирі ретінде кемінде 100 сағат;

      2) коммерциялық тікұшақ пилотының куәлігі болуы;

      3) ұшу нұсқаушысының курсына түсу алдында ұшу тексерісінің алдын алатын 6 ай ішінде бір қозғалтқышы бар тікұшақта ұшып көтерілуі кемінде 5 сағат;

      4) тікұшақтың ұшу нұсқаушыларының курстарынан өту:

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялық оқыту әдістемесі бойынша 25 сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      бір пилот басқаратын ӘК ұшу-әдістемелік дайындықтың кемінде 15 сағатты қамтиды.

      66. "Мотодельтаплан" немесе "автожир" пилот-нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) ӘКК ретінде 100 сағаттан кем емес;

      2) "Мотодельтаплан" немесе "автожир" пилот-нұсқаушының курстарынан өту:

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялық оқыту әдістемесі бойынша 25 сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      ұшу-әдістемелік дайындықтың кемінде 10 сағатты қамтиды.

      67. "Планер" пилот-нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) ӘКК ретінде ұшып көтерілуі кемінде 100 сағат және 200 ұшу (іске қосу);

      2) планер ұшу нұсқаушыларының курстарынан өту:

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялық оқыту әдістемесі бойынша 25 сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      ұшу-әдістемелік дайындықтың кемінде 10 сағатты қамтиды.

      68. "Бос аэростат" пилот-нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) ӘКК ретінде кемінде 75 сағат;

      2) "Бос аэростатұшу нұсқаушыларының курстарынан өту;

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялықоқыту әдістемесі бойынша 25сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      ұшу-әдістемелік дайындықтың кемінде 10сағатты қамтиды.

      69. "Дирижабль" пилот-нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) ӘКК ретінде кемінде 100 сағат;

      2) "Дирижабль" ұшу нұсқаушыларының курстарынан өту:

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялық оқыту әдістемесі бойынша 25 сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      ұшу-әдістемелік дайындықтың кемінде 10 сағатты қамтиды.

2-параграф. ӘК үлгісі бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      70. Бір пилот басқаратын ұшақтың немесе көп мүшелі экипаж басқаратын ұшақтың бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) коммерциялық ұшақ пилотының, көп мүшелі экипаж ұшқышының немесе желілік авиакомпания пилотының куәлігінің бар болуы;

      2) бір пилот басқаратын ӘК нұсқаушысы үшін - бір пилот басқаратын ұшақта ұшып көтерілуі кемінде 500 сағат, оның ішінде осы үлгідегі ӘКК ретінде кемінде 30 сағат немесе нұсқаушының біліктілік белгісі және аспаптар бойынша ұшуға рұқсаты туралы біліктілік белгісі бар;

      3) көп мүшелі экипажы бар ӘК нұсқаушысы үшін - көп мүшелі экипажы бар ұшақта ұшып көтерілуі кемінде 1500 сағат, оның ішінде осы үлгідегі ӘКК ретінде маршрут бойынша 30 учаске, олардың ішінде ұшу жаттығу құрылғысында өтінімде болжанған 12 ай ішінде орындалған 15 астам емес ұшуға рұқсат етіледі;

      4) сұрау салынатын ӘК үлгісі бойынша нұсқаушыларды дайындау курсынан өту (кәсіби деңгейін қолдау кезінде нұсқаушыларды дайындау бойынша өткен курс есептелінеді).

      71. Тікұшақ үлгісі бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) коммерциялы тікұшақ пилотының немесе желілік тікұшақ пилотының куәлігінің бар болуы;

      2) бір пилотпен бір қозғалтқышы бар тікұшақтарда ұшып көтерілу 250 с;

      3) бір пилотпен көп қозғалтқышы бар тікұшақтарда ұшып көтерілу 500 с;

      4) бір пилотпен көп мүшелі экипажы бар тікұшақтарда кемінде 350 сағатты қоса алғанда көп мүшелі экипажы бар тікұшақтарда ұшып көтерілу 1000 сағат немесе бір пилотпен көп қозғалтқышы бар тікұшақтар үшін – көп мүшелі экипажы бар тікұшақтарда кемінде 100 сағат;

      5) ӘК үлгісі бойынша нұсқаушыларды дайындау курстарынан өту (кәсіби деңгейін қолдау кезінде нұсқаушыларды дайындау бойынша өткен курс есептелінеді).

3-параграф. Ұшақ сыныбы бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      72. Ұшақ сыныбы бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) бір қозғалтқышы бар ұшақтарда - ұшып көтерілу пилот ретінде кемінде 300 сағат, олардың ішінде нақты үлгідегі немесе сыныбындағы ұшақтың КВС ретінде ұшып көтерілу кемінде 30 сағат;

      2) көп қозғалтқышы бар ұшақтарда - ұшып көтерілу пилот ретінде кемінде 500 сағат, олардың ішінде нақты үлгідегі немесе сыныбындағы ұшақтың КВС ретінде ұшып көтерілу кемінде 30 сағат;

      3) ӘК үлгісі бойынша нұсқаушылардың курстарынан өту (ұшу нұсқаушыны дайындау бойынша өткен курс есептелінеді):

      ұшуды оқыту әдістемесі 50 сағат;

      теориялық оқыту әдістемесі бойынша 25 сағат;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша 10 сағат;

      бір қозғалтқышы бар ұшақта ұшу дайындығына 3 сағат немесе екі қозғалтқышы бар ұшақта 5 сағатты қамтиды.

4-параграф. Аспап бойынша ұшуға рұқсат алу үшін нұсқаушының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      73. Аспап бойынша ұшуға рұқсат алу үшін нұсқаушыныңбіліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) аспап бойынша ұшып көтерілуі кемінде 500 сағат, олардың ішінде ұшақтың аспаптық біліктілігінің нұсқаушысы үшін ұшақта ұшып көтерілу 400 сағат;

      2) аспап бойынша ұшып көтерілуі кемінде 500 сағат, олардың ішінде тікұшақтың аспаптық біліктілігінің нұсқаушысы үшін тікұшақта ұшып көтерілу 250 сағат;

      3) аспаптық біліктілігінің нұсқаушыларының курстарынан өту:

      ұшуды оқыту әдістемесі кемінде 50 сағат, ұшу нұсқаушысының біліктілігі бар үміткерге толығымен есептеледі;

      теориялықоқыту әдістемесі (оқыту және зерделеу) кемінде 25 сағат, ұшу нұсқаушысының біліктілігі бар үміткерге толығымен есептеледі;

      ӘК тиісті үлгісіндегі ұшуды пайдаланудың бейінді пәндері бойынша білімді қайталау кемінде 10 сағат, ұшу нұсқаушысының біліктілігі бар үміткерге толығымен есептеледі;

      4) оқу ұшулары ӘК, ұшу жаттығу құрылғысында немесе рәсімдік жаттығу құрылғысында ұшып көтерілу кемінде 10 сағат, ұшу нұсқаушысы үшін оқу ұшуларының көлемі кемінде 5 сағатты қамтиды.

5-параграф. Пилотаждық жаттығу құрылғылары бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      74. Пилотаждық жаттығу құрылғылары бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) коммерциялық пилоттың, көп мүшелі экипаж пилотының немесе ӘК нақты түрінің авиакомпаниясының желілік пилоты куәлігінің бар болуы немесе болғаны;

      2) аспаптар бойынша ұшуға рұқсаты туралы рейтингісі біліктілік белгісінің бар болуы немесе болғаны;

      3) аспаптар бойынша ұшуға рұқсаты жөніндегі нұсқаушының оқу курсын сәтті аяқтаған;

      4) 12 ай ішінде ұшу жаттығу құрылғысында ӘК тиісті үлгісі бойынша біліктілік тексерісінен өткен;

      5) көп мүшелі экипажы бар ұшақтар үшін жаттығу құрылғысы нұсқаушысының біліктілік белгісін алу үшін мыналар қажет:

      көп мүшелі экипажы бар ұшақтардың немесе көтергіш күшін ұлғайту жүйесі бар ӘК пилоты ретінде ұшу уақыты кемінде 1500 сағат;

      пилот немесе байқаушы ретінде, 12 ай ішінде;

      тиісті үлгідегі ӘК бортында маршрут бойынша 3 сектор; немесе

      білікті ұшу экипажымен жүргізілген тиісті үлгідегі ӘК жаттығу құрылғысында ұшу дайындығының 2 сызықтық-бағдарланған сессиясы.

      Осы жаттығу құрылғысының сессиялары 2 әртүрлі әуеайлақтар арасында 2 сағат бойынша 2 маршрутты, сондай-ақ тиісті ұшу алдындағы нұсқама және ұшудан кейінгі іріктеуді қамтиды;

      6) бір пилотпен көтеру күшін арттыру жүйесі бар ұшақтар үшін жаттығу құрылғысы нұсқаушысының біліктілік белгісін алу үшін мыналар қажет:

      тиісті үлгідегі ӘКК ретінде ұшу уақыты кемінде 500 сағат;

      ұшақта аспаптар бойынша ұшуға рұқсаты жөніндегі нұсқаушы біліктілігінің болуы немесе болғаны;

      7) тікұшақтар үшін жаттығу құрылғысы нұсқаушысының біліктілік белгісін алу үшін мыналар қажет:

      тиісті үлгідегі тікұшақтың бортында 12 ай ішінде пилот ретінде немесе байқаушы ретінде ұшу 1 сағат;

      көп мүшелі экипажы бар тікұшақтар үшін тікұшақтарда пилот ретінде ұшып көтерілу кемінде 1000 сағат, оның ішінде көп мүшелі экипажы бар тікұшақтарда пилот ретінде ұшып көтерілу кемінде 350 сағат;

      бір пилоты бар көп қозғалтқышты тікұшақтар үшін пилот ретінде 500 сағаттан, оның ішінде ӘКК ретінде кемінде 100 сағат;

      бір пилоты бар бір қозғалтқышты тікұшақтар үшін тікұшақ пилоты ретінде кемінде 250 сағат;

      8) жаттығу құрылғысы нұсқаушысының біліктілік белгісін атап айтқанда базалық дайындығы бар жаттығу құрылғысында алу үшін практикалық дайындықтан өтуі және осы мақсаттарда уәкілетті ұйым белгілеген білікті нұсқаушының бақылауымен 3 сағаттан кем емес көлемде тексеруден өтуі қажет.

6-параграф. Көп мүшелі әуе кемесінің экипажы мүшелерінің өзара іс-қимылы бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      75. Көп мүшелі әуе кемесінің экипажы мүшелерінің өзара іс-қимылы бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) коммерциялы немесе сызықты пилот куәлігінің болуы және болғаны;

      2) ұшақтар мен дирижабльдер үшін көп мүшелі ӘК пилоты ретінде ұшып көтерілу кемінде 1500 сағат, тікұшақтар үшін - кемінде 1000 сағат;

      3). көп мүшелі экипажды үйлестіру бойынша нұсқаушылар үшін бекітілген курс шеңберінде рәсімдік жаттығу құрылғысында немесе ұшу жаттығу құрылғысында оқыту:

      ұшуды оқыту әдістемесі – 25 сағат (ұшу нұсқаушыны, ӘК үлгісіндегі нұсқаушыны, ӘК сыныбындағы нұсқаушыны, аспаптар бойынша ұшуға рұқсаты жөніндегі нұсқаушыны, жаттығу құрылғысының нұсқаушысын дайындау бойынша өткен курс есептелінеді);

      теориялық оқыту әдістемесі (оқыту және зерделеу) – 25 сағат ұшу нұсқаушыны, ӘК үлгісіндегі нұсқаушыны, ӘК сыныбындағы нұсқаушыны, аспаптар бойынша ұшуға рұқсаты жөніндегі нұсқаушыны, жаттығу құрылғысының нұсқаушысын дайындау бойынша өткен курс есептелінеді);

      пайдаланылатын жаттығу құрылғысын зерделеу бойынша техникалық оқу;

      ӘК үлгісіндегі нұсқаушыны, жаттығу құрылғысының нұсқаушысын немесе көп мүшелі экипажды үйлестіру бойынша нұсқаушыны осы мақсаттарда уәкілетті ұйым белгілеген бақылауымен және талаптарды орындай отырып тиісті жаттығу құрылғысында барлық курстың шеңберінде көп мүшелі экипажды үйлестіру бойынша практикалық дайындық немесе нұсқама 3 сағаттан кем емес.

7-параграф. Кешенді ұшу дайындығын жүргізу бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін енгізу кезінде қойылатын біліктілік талаптар

      76. Кешенді ұшу дайындығын жүргізу бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін алушы үміткерге мынадай бiлiктiлiк талаптары қойылады:

      1) тиісті курстардың талаптарына жауап беретін нұсқаушы біліктілігін көрсете отырып қолданыстағы пилоттың куәлігі алдыңғы 3 жыл ішінде;

      2) осы мақсаттарда уәкілетті ұйым белгілеген бақылауымен және талаптарды орындай отырып кешенді ұшу дайындығын жүргізу бойынша нұсқаушының функцияларымен байланысты пилотаждық жаттығу құрылғысында ұшу дайындығы 3 сағаттан кем емес немесе егер кешенді ұшу дайындығын жүргізу бойынша нұсқаушы оқытуды тек аспаптар бойынша ұшудың оқу стендінде жүргізуге ниетті болғанда, оған нұсқаушының осы мақсаттарда уәкілетті ұйым белгілеген бақылауымен және талаптарды орындай отырып 3 сағаттан кем емес ұшу дайындығын жүргізу қажет;

      3) 12 ай ішінде өтінім берудің алдында қолданыстағы сыныпқа сәйкес немесе болжанатын оқытуға сәйкес үлгіде ұшу дайындығын тексеруден өту, ол оқытуды тек аспаптар бойынша ұшудың оқу стендінде жүргізуге ниетті болғанда, оған 12 ай ішінде өтінім берудің алдында ұшу дайындығын жүргізу қажет;

      4) кешенді ұшу дайындығын жүргізу бойынша нұсқаушының біліктілік белгісін (рейтингісін) ұзарту үшін ізденушіге соңғы 12 ай ішінде пилотаждық жаттығу құрылғысында 3 сағаттан кем емес оқытуды жүргізу, сондай-ақ пилотаждық жаттығу құрылғысында әуе кемесінің тиісті үлгісі немесе сыныбы үшін кәсіби жарамдылықты тексеруді орындау қажет.

      77. Үлгінің біліктілік белгісін (рейтингісін) алу үшін оқытатын нұсқаушыға мыналар талап етіледі:

      1) осы елде тіркелген әуе кемесі бойынша оқытуды жүргізу үшін басқа елдің талаптарына сәйкес, ИКАО сәйкес берілген куәлік және біліктілік белгілер (рейтингілер);

      2) үлгінің біліктілік белгісінің (рейтингісінің) нұсқаушысы ретінде ұқсас жаттығу құрылғыларында 100 сағат ұшып көтерілу немесе оқытуды орындау;

      3) рұқсаттың жарамдылық мерзімі уәкілетті ұйымның қарауы бойынша айқындалады, бірақ 3 жылдан аспайды;

      4) рұқсат мыналармен шектеледі:

      оқыту қандай да бір нұсқаушы біліктілік белгісін (рейтингісін) беру үшін жүзеге асырылмайды;

      оқуға тілді білетін курсанттар жіберіледі, онда оқыту жүргізіледі;

      көп мүшелі экипаждың экипаж мүшелерімен өзара іс-қимылы бойынша нұсқаушыны оқытпайды.

  Қазақстан Республикасының
индустрия және
инфрақұрылымдық даму
министрінің бұйрығына
2-қосымша
  2021 ж "___" __________
№ ___
  Ұшу қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналын кәсіптік
даярлығының үлгілік
бағдарламасына
2-қосымша

ULAPL(MGH)– мотодельтапланында аса жеңіл әуе кемесі пилоттарға теориялық даярлау бойынша пәндердің тақырыбы

Сабақтар атауы

Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны

1

Қазақстан Республикасының азаматтық авиация қызметі саласындағы нормативтік құқықтық актілер және әуе құқығы негіздері

ИКАО конвенциясы. Конвенцияның қосымшалары, ұлттық және халықаралық ұйымдар мен қауымдастықтар, халықаралық стандарттар мен Ұсынылатын практика, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиация персоналына қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары. Азаматтық авиацияның ұәкілетті өкілетті орган, Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым: орналасқан орны және ұйымы; азаматтық авиацияқызметін ретке келтіретін қаулылар мен ережелер, ұлттық заңдар. Аса жеңіл авиация ұшқышы куәлігі иесінің құқықтары, міндеттері және жауапкершілігі. Визуалдық ұшу ережелері.
Ұшулар қауіпсіздігі және авиациялық уақиғаларды тексеру. Негізгі анықтамалар. Мақсаттар мен тапсырмалар. Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында қызметті ретке келтіретін нормативтік база.
Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ӘК командирінің міндеттері. Авиациялық оқиғалардың негізгі себептері және оларды тексеру мақсаты. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1296 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидалар.

2

Авиациядағы адам факторы

Авиациялық физиология және денсаулықты қалыпта ұстау негіздері. Авиациялық психология негіздері. Авиациядағы адам факторының мәселесі. Терминдер және анықтамалар. Адам қателігі. Авиациялық көлік жүйесінің қызмет ету барысында және ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз етуде адам ролін зерделеу. Қауіптерді және қателіктерді басқару. Экипаж қорлары. Авиация персоналы қызметіндегі адам факторы туралы білімді қолдану.

3

Авиациялық метеорология

Негізгі метеорологиялық құбылыстарды және аэросиноптикалық үрдістерді зерделеу, метеорологиялық элементтердің ұшуларды орындауға әсер етуі. Әдістерге оқыту: авиацияға қауіпті ауа райы құбылыстарын анықтау, ұшу алдында және ұшу барысында метеорологиялық ақпаратты зерделеу және ұшуды орындау мен ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерінде білімін пайдалану.

4

Әуе навигациясы

Әуе навигациясының теориясы, ұшуларды аэронавигациялық қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негізгі ережелерін зерделеу.

5

Аэродинамика негіздері және иілгіш қанат тәжірибелік аэродинамикасы

Аэродинамиканың және иілгіш қанат тәжірибелік аэродинамикасы теориялық негіздерін, ұшып көтерілу, көлденеңінен ұшу, маневрлер орындау, төмендеу, қону уақытында ауамен өзара әрекет ету барысында ұшу аппаратымен болатын үрдістерді зерделеу.

6

Мотодельтаплан конструкциясы және оны ұшып пайдалану

Мотоарба конструкциясын, иілгіш қанаттың бекіту түйіндері мен агрегаттарын және ұшып пайдалану ережелерін зерделеу.

7

Қозғалтқыш конструкциясы және оны ұшып пайдалану

Консрукцияны және қамтамасыз ету жүйелерін, ішкі жану авиациялық мікбасты қозғалтқышты ұшып пайдалану ережелерін оқып білу.

8

Электротехникалық, аспаптық және радиоэлектрондық жабдықтар және оларды ұшып пайдалану

Аспаптық, электротехникалық және радиоэлетрондық жабдықтарды зерделеу, олардың қандай қызмет атқаратынын, жиынтығын, ЖДП-да орналасуын, қызмет ету принциптерін, аспаптар мен жүйелердің, қуат құрылғыларының жұмысын бақылайтын аспаптар қызметін, ұшып пайдалану ережелерін зерделеу.

9

Пайдалану рәсімдері. Ұшып пайдалану жөніндегі нұсқау.

Пайдалану және шектеулер ережелерін зерделеу және ұшу барысында ерекше жағдайлар орын алған жағдайда ұшқыш әрекеті.

10

VFR байланыс құралдары. Фразеология және радиоалмасуды жүргізу ережелері

"Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 15 қазандағы № 454 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6635 болып тіркелген) бекітілген ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу терминдерін, белгілерін зерделеу және фразеология қағидаларын оқыту.

11

Апаттық-құтқару құралдары және оларды қолдану

Әуе кемесінің апаттық-құтқару жабдығы бойынша даярлық, еріксіз қону бойынша рәсімдері. Қону орнында дербес аман қалу бойынша жаттығу.

12

Мотодельтапланды техникалық пайдалану және қолданылатын ЖЖМ

Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету рәсімдері, оперативті және кезеңдік қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу. Пайдалану барысында қолданылатын авиациялық жанар-жағар материалдарының және арнайы сұйықтықтардың негізгі түрлері.


  Қазақстан Республикасының
индустрия және
инфрақұрылымдық даму
министрінің бұйрығына
3-қосымша
  2021 ж "___" __________
№ ___
  Ұшу қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналын кәсіптік
даярлаудың үлгілік
бағдарламасына
3-қосымша

ULAPL(АG) – автожирдағы аса жеңіл әуе кемесі пилоттарға теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыптары

Сабақтар атауы

Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны

1

Қазақстан Республикасының азаматтық авиация қызметі саласындағы нормативтік құқықтық актілер және әуе құқығы негіздері

ИКАО конвенциясы. Конвенцияның қосымшалары, ұлттық және халықаралық ұйымдар мен қауымдастықтар, халықаралық стандарттар мен Ұсынылатын практика, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиация персоналына қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары. Азаматтық авиацияның ұәкілетті өкілетті орган, Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым: орналасқан орны және ұйымы; азаматтық авиацияқызметін ретке келтіретін қаулылар мен ережелер, ұлттық заңдар. Аса жеңіл авиация ұшқышы куәлігі иесінің құқықтары, міндеттері және жауапкершілігі. Визуалдық ұшу ережелері.
Ұшулар қауіпсіздігі және авиациялық уақиғаларды тексеру. Негізгі анықтамалар. Мақсаттар мен тапсырмалар. Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында қызметті ретке келтіретін нормативтік база.
Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ӘК командирінің міндеттері. Авиациялық оқиғалардың негізгі себептері және оларды тексеру мақсаты. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1296 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидалар.

2

Авиациядағы адам факторы

Авиациялық физиология және денсаулықты қалыпта ұстау негіздері. Авиациялық психология негіздері. Авиациядағы адам факторының мәселесі. Терминдер және анықтамалар. Адам қателігі. Авиациялық көлік жүйесінің қызмету барысында және ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз етуде адам ролін зерделеу. Қауіптерді және қателіктерді басқару. Экипаж қорлары. Авиация персоналы қызметіндегі адам факторы туралы білімді қолдану.

3

Авиациялық метеорология

Негізгі метеорологиялық құбылыстарды және аэросиноптикалық үрдістерді зерделеу, метеорологиялық элементтердің ұшуларды орындауға әсер етуі. Әдістерге оқыту: авиацияға қауіпті ауа райы құбылыстарын анықтау, ұшу алдында және ұшу барысында метеорологиялық ақпаратты зерделеу және ұшуды орындау мен ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерінде білімін пайдалану.

4

Әуе навигациясы

Әуе навигациясының теориясы, ұшуларды аэронавигациялық қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негізгі ережелерін зерделеу.

5

Аэродинамика негіздері және автожир тәжірибелік аэродинамикасы

Аэродинамиканың және көтрілу күшін роторлық жүйемен жасайтын әуе кемесі тәжірибелік аэродинамикасы теориялық негіздерін, ұшып көтерілу, көлденеңінен ұшу, маневрлер орындау, төмендеу, қону уақытында ауамен өзара әрекет ету барысында ұшу аппаратымен болатын үрдістерді зерделеу.

6

Автожир конструкциясы және оны ұшып пайдалану

Конструкциясын, ротор және қозғалтқыштың бекіту түйіндері мен агрегаттарын, отын және май жүйесін, ұшып пайдалану ережелерін зерделеу.

7

Қозғалтқыш конструкциясы және оны ұшып пайдалану

Консрукциясын және қамтамасыз ету жүйелерін, ішкі жану авиациялық мікбасты қозғалтқышты ұшып пайдалану ережелерін оқып білу.

8

Электротехникалық, аспаптық және радиоэлектрондық жабдықтар және оларды ұшып пайдалану

Аспаптық, электротехникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды зерделеу, олардың қандай қызмет атқаратынын, жиынтығын, автожирде орналасуын, қызмет ету принциптерін, аспаптар мен жүйелердің, қуат құрылғыларының жұмысын бақылайтын аспаптар қызметін, ұшып пайдалану ережелерін зерделеу.

9

Пайдлану рәсімдері. Ұшып пайдалану жөніндегі нұсқау.

Пайдалану және шектеулер ережелерін зерделеу және ұшу барысында ерекше жағдайлар орын алған жағдайда ұшқыш әрекеті.

10

VFR байланыс құралдары. Фразеология және радиоалмасуды жүргізу ережелері

"Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 15 қазандағы № 454 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6635 болып тіркелген) бекітілген ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу терминдерін, белгілерін зерделеу және фразеология қағидаларын оқыту.

11

Апаттық-құтқару құралдары және оларды қолдану

Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша даярлау, еріксіз қону жөніндегі рәсімдері. Қону орнында дербес аман қалу бойынша жаттығу.

12

Автожирды техникалық пайдалану және қолданылатын ЖЖМ

Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету рәсімдері, оперативті және кезеңдік қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу. Пайдалану барысында қолданылатын авиациялық жанар-жағар материалдарының және арнайы сұйықтықтардың негізгі түрлері.

  Қазақстан Республикасының
индустрия және
инфрақұрылымдық даму
министрінің бұйрығына
4-қосымша
  2021 ж "___" __________
№ ___
  Ұшу қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналын кәсіптік
даярлаудың үлгілік
бағдарламасына
4-қосымша

GPL – планер пилоттарды теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыптары

Сабақтар атауы

Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны

1

Қазақстан Республикасының азаматтық авиация қызметі саласындағы нормативтік құқықтық актілер және әуе құқығы негіздері

ИКАО конвенциясы. Конвенцияның қосымшалары, ұлттық және халықаралық ұйымдар мен қауымдастықтар, халықаралық стандарттар мен Ұсынылатын практика, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиация персоналына қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары. Азаматтық авиацияның ұәкілетті өкілетті орган, Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым: орналасқан орны және ұйымы; азаматтық авиацияқызметін ретке келтіретін қаулылар мен ережелер, ұлттық заңдар. Аса жеңіл авиация ұшқышы куәлігі иесінің құқықтары, міндеттері және жауапкершілігі. Визуалдық ұшу ережелері.
Ұшулар қауіпсіздігі және авиациялық уақиғаларды тексеру. Негізгі анықтамалар. Мақсаттар мен тапсырмалар. Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында қызметті ретке келтіретін нормативтік база.
Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ӘК командирінің міндеттері. Авиациялық оқиғалардың негізгі себептері және оларды тексеру мақсаты. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1296 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидалар.

2

Авиациядағы адам факторы

Авиациялық физиология және денсаулықты қалыпта ұстау негіздері. Авиациялық психология негіздері. Авиациядағы адам факторының мәселесі. Терминдер және анықтамалар. Адам қателігі. Авиациялық көлік жүйесінің қызмету барысында және ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз етуде адам ролін зерделеу. Қауіптерді және қателіктерді басқару. Экипаж қорлары. Авиация персоналы қызметіндегі адам факторы туралы білімді қолдану.

3

Авиациялық метеорология

Негізгі метеорологиялық құбылыстарды және аэросиноптикалық үрдістерді зерделеу, метеорологиялық элементтердің ұшуларды орындауға әсер етуі. Термиялық көтерілген ағымдардың пайда болу шарттары және оларды қолдану. Тік термиялық және динамикалық ағымдар. Әдістерге оқыту: авиацияға қауіпті ауа райы құбылыстарын анықтау, ұшу алдында және ұшу барысында метеорологиялық ақпаратты зерделеу және ұшуды орындау мен ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерінде білімін пайдалану.

4

Әуенавигациясы және ұшуларды аэронавигациялық қамтамасыз ету

Әуе навигациясының теориясы, ұшуларды аэронавигациялық қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негізгі ережелерін зерделеу.

5

Аэродинамика негіздері және планер тәжірибелік аэродинамикасы

Аэродинамиканың және планер тәжірибелік аэродинамикасы теориялық негіздерін, ұшып көтерілу, көлденеңінен ұшу, маневрлер орындау, төмендеу, қону уақытында ауамен өзара әрекет ету барысында ұшу аппаратымен болатын үрдістерді зерделеу.

6

Қалықтап ұшу техникасы және теориясы

Қалықтаудың теориялық негіздері. Көтерілген термиялық ағымда қалықтау негіздері. Қалықтап ұшудың классикалық теориясы (МАК-КРЕДИ теориясы) және оның қосымшалары. "Дельфин" стилінде ұшудың стационарлық теориясы және қалықтап ұшудың стационарлық емес негіздері. Көтерілген термиялық және таулы толқынды ағымдарда орама ағымдарында қалықтау. Бағыт бойынша қалықтап ұшу негіздері және бұлт тізбектерін қолдану. Алынған бағытқа тура келмейтін көтерілген ағымдар тізбектерін пайдалану.

7

Планер конструкциясы және оны ұшып пайдалану

Конструкциясын, планердің беріктігін және планерді ұшып пайдалану ережелерін зерделеу. Әуе кемесінің негізгі түйіндері мен агрегаттарын зерделеу.

8

Мотопланерлерге арналған авиациялық қозғалтқыштардың конструкциясы және оны ұшып пайдалану

Консрукциясын және ішкі жану авиациялық мікбасты қозғалтқышты ұшып пайдалану ережелерін оқып білу. Авиациялық жанар-жағар материалдардың жәнеарнайы сұйықтықтардың негізгі түрлерін, олардың физика-химиялық қасиеттерін зерделеу.

9

Электротехникалық,, аспаптық және радиоэлектронды жабдықтар және оларды ұшып пайдалану

Аспаптық, электротехникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды зерделеу, олардың қандай қызмет атқаратынын, жиынтығын, ұшақта орналасуын, қызмет ету принциптерін, аспаптар мен жүйелердің, қуат құрылғыларының жұмысын бақылайтын аспаптар қызметін, ұшып пайдалану ережелерін зерделеу.

10

Пайдалану рәсімдері. Ұшып пайдалану жөніндегі нұсқау.

Планерді пайдалану ережелерін және шектеулерді зерделеу және ұшу барысында ерекше жағдайлар орын алған жағдайда экипаж әрекеті.

11

VFR байланыс құралдары. Фразеология және радиоалмасуды жүргізу ережелері

Терминдерді, белгілерді зерделеу,әуе кемесі экипажы мен әуе қозғалысына қызмет көрсететін органдар арасындағы радиоалмасуды жүргізу ережелерін оқу.

12

Апаттық-құтқару даярлығы

Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығымен жабдықтау жөніндегі даярлық, еріксіз қону және жолаушылар мен экипаж мүшелерін эвакуациялау бойынша рәсімдері. Қону орнында дербес аман қалу бойынша жаттығу.

13

Планерді техникалық пайдалану

Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі технкалық қызмет көрсету рәсімдері, оперативтік және кезеңдік техникалық қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу.

  Қазақстан Республикасының
индустрия және
инфрақұрылымдық даму
министрінің бұйрығына
5-қосымша
  2021 ж "___" __________
№ ___
  Ұшу қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналын кәсіптік
даярлаудың үлгілік
бағдарламасына
5-қосымша

FBPL – еркін аэростатын пилоттарды теориялық даярлау бойынша пәндер тақырыптары

Сабақтар атауы

Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны

1

Қазақстан Республикасының азаматтық авиация қызметі саласындағы нормативтік құқықтық актілер және әуе құқығы негіздері

ИКАО конвенциясы. Конвенцияның қосымшалары, ұлттық және халықаралық ұйымдар мен қауымдастықтар, халықаралық стандарттар мен Ұсынылатын практика, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиация персоналына қатысты Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары. Азаматтық авиацияның ұәкілетті өкілетті орган, Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым: орналасқан орны және ұйымы; азаматтық авиацияқызметін ретке келтіретін қаулылар мен ережелер, ұлттық заңдар. Аса жеңіл авиация ұшқышы куәлігі иесінің құқықтары, міндеттері және жауапкершілігі. Визуалдық ұшу ережелері.
Ұшулар қауіпсіздігі және авиациялық уақиғаларды тексеру. Негізгі анықтамалар. Мақсаттар мен тапсырмалар. Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында қызметті ретке келтіретін нормативтік база.
Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ӘК командирінің міндеттері. Авиациялық оқиғалардың негізгі себептері және оларды тексеру мақсаты. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1296 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидалар.

2

Авиациядағы адам факторы

Авиациялық физиология және денсаулықты қалыпта ұстау негіздері. Авиациялық психология негіздері. Авиациядағы адам факторының мәселесі. Терминдер және анықтамалар. Адам қателігі. Авиациялық көлік жүйесінің қызмету барысында және ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз етуде адам ролін зерделеу. Қауіптерді және қателіктерді басқару. Экипаж қорлары. Авиация персоналы қызметіндегі адам факторы туралы білімді қолдану.

3

Авиациялық метеорология

Негізгі метеорологиялық құбылыстарды және аэросиноптикалық үрдістерді зерделеу, метеорологиялық элементтердің ұшуларды орындауға әсер етуі. Әдістерге оқыту: авиацияға қауіпті ауа райы құбылыстарын анықтау, ұшу алдында және ұшу барысында метеорологиялық ақпаратты зерделеу және ұшуды орындау мен ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерінде білімін пайдалану.

4

Әуе навигациясы және ұшуларды аэронавигациялық қамтамасыз ету

Әуе навигациясының теориясы, ұшуларды аэронавигациялық қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негізгі ережелерін зерделеу.

5

Еркін аэростаты ұшуының теориялық негіздері

Аэростатика және аэростаттың көтерілу күші. Халықаралық стандартты атмосфера. Биіктік, қысым және температура арасындағы тәуелділік. Сыртқы ауа температурасы 150 С және теңіз деңгейінен Н=0 м биіктікте түрлі газдар үшін көтерілу күшінің үлесті мәндері. Көтерілу күшін ньютоннан килограммға алмастыру. Аэростат қабығынығ ішкі қысымы. Сыртқы ауа температурасы мен қабықтағы ауа температурасы арасындағы айырмашылықтан аэростаттың толық көтерілу күшінің тәуелділігі. Үлесті көтерілу күшінің мөлшері. Жылу аэростаттары мен газды аэростаттардың бір текше метр түрлі газдардың көтерілу күшінен үлесті мәні бойынша салыстырмалы нәтижелілігі. Ұшудың түрлі режімінде аэростатқа әсер ететін күштер. Жүктеу есебі. Аэростаттың жылу балансы. Аэростаттың жылу балансын теңестіру. Жылу өткізу коэфициенті және ауаның кинематикалық жабысқақтығы. Жылу шығындары. Ра толық көтерілу күші мен сыртқы ауа температурасынан отын шығынының (пропан бутан қоспасы) теориялық тәуелділігі. Аэростатикалық және қабық көлемі бойынша шынайы температура арасындағы айырмашылық.

6

Еркін аэростат конструкциясы және оны ұшып пайдалану. Жер үсті жабдықтар

Аэростат классификациясы. Қабық. Шілтер. Газ жабдығы және баллондар. Гондолдар (әуе шарындағы адам отыратын орын). Аспаптық блок. Жерүсті жабдық. Жерде және ауада пайдалану ережелері.

7

Электротехникалық,, аспаптық және радиоэлектронды жабдықтар және оларды ұшып пайдалану

Аспаптық, электротехникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды зерделеу, олардың қандай қызмет атқаратынын, жиынтығын, ұшақта орналасуын, қызмет ету принциптерін, аспаптар мен жүйелердің, қуат құрылғыларының жұмысын бақылайтын аспаптар қызметін, ұшып пайдалану ережелерін зерделеу.

8

Пайдлану рәсімдері. Ұшып пайдалану жөніндегі нұсқау.

Пайдалану шектеулері және олардың физикалық маңызы. Ұшуға даярлық және есептеу. Ұшуды орындау. Ерекше жағдайларда ұшуды орындау техникасы. СТА жабдықтары мен жүйелерін пайдалану. Ұшу барысында ерекше жағдай орын алған кездегі ұшқыштың әрекеті.

9

VFR байланыс құралдары. Фразеология және радиоалмасуды жүргізу ережелері

Терминдерді, белгілерді зерделеу,әуе кемесі экипажы мен әуе қозғалысына қызмет көрсететін органдар арасындағы радиоалмасуды жүргізу ережелерін оқу.

10

Апаттық-құтқару даярлығы

Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығымен жабдықтау жөніндегі даярлық, еріксіз қону және жолаушылар мен экипаж мүшелерін эвакуациялау бойынша рәсімдері. Қону орнында дербес аман қалу бойынша жаттығу.

11

Планерді техникалық пайдалану

Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету рәсімдері, оперативті және кезеңдік қызмет көрсету, жөндеу, техникалық құжаттаманы жүргізу.