О внесении изменений в некоторые приказы исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан и приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан

Приказ и.о. Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 7 апреля 2023 года № 229. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 апреля 2023 года № 32267

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в некоторые приказы исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан и приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан изменения согласно приложению, прилагаемому к настоящему приказу.

2. Комитету гражданской авиации Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа представление в Юридический департамент Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан

А. Бейспеков

"СОГЛАСОВАН"
Министерство сельского хозяйства
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

Приложение к приказу исполняющий обязанности Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 7 апреля 2023 года № 229

Перечень некоторых приказов исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию и Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан, в которые вносятся изменения

1. Внести в приказ исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 24 февраля 2015 года № 191 "Об утверждении Правил хранения, подготовки к выдаче на заправку и проведения контроля качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в организациях гражданской авиации Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11678) следующее изменение:

в Правилах хранения, подготовки к выдаче на заправку и проведения контроля качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в организациях гражданской авиации Республики Казахстан, утвержденных указанным приказом, приложение 2 изложить в редакции согласно приложению к настоящему перечню.

2. Внести в приказ исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 324 "Об утверждении Правил пожарной безопасности в гражданской авиации Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12217) следующие изменения:

в Правилах пожарной безопасности в гражданской авиации Республики Казахстан, утвержденных указанным приказом:

пункт 6 изложить в следующей редакции:

"6. Для привлечения инженерно-технических работников и служащих к участию в проведении мероприятий по обеспечению пожарной безопасности в организациях гражданской авиации при необходимости по решению первого руководителя организации создаются пожарно-технические комиссии.

Положение о пожарно-технических комиссиях утверждаются организациями гражданской авиации.";

пункт 17 изложить в следующей редакции:

"17. Места стоянок воздушных судов располагаются на расстоянии:

1) не менее 100 метров от складов ГСМ, стоянок топливозаправщиков;

2) не менее 50 метров от производственных зданий и сооружений, за исключением ангаров, где воздушные суда устанавливаются не ближе 25 метров от ангара, и оборудуются средствами связи.

Территория вокруг мест стоянок воздушных судов (в радиусе не менее 50 метров) содержится в чистоте, очищенной от сухой травы, мусора и горючих материалов. Для слива отстоя топлива и отработанного масла устанавливаются специальные емкости, а для сбора использованных обтирочных материалов (ветоши) - металлические ящики с плотно закрывающимися крышками.";

пункт 18 изложить в следующей редакции:

"18. Осуществление размещения воздушных судов на стоянках, а также минимальные безопасные расстояния между ними устанавливаются приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 31 марта 2015 года № 381 "Об утверждении норм годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов) гражданской авиации" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12303) (далее – Нормы годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов).".

пункт 20 изложить в следующей редакции:

"20. Техническая эксплуатация заземляющих устройств воздушного судна осуществляется в соответствии с Нормами годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов).".

пункт 29 изложить в следующей редакции:

"29. Металлическая кровля зданий, корпуса аппаратуры, металлические оболочки проводов, трубы, корпуса электрощитов, трансформаторов, электропечей, болты крепления проходных изоляторов и другие стационарные металлические предметы обеспечиваются защитным заземлением.";

пункт 65 изложить в следующей редакции:

"65. Пожарно-спасательные расчеты оснащаются пожарно-спасательной техникой, огнетушащими составами, специальным аварийно-спасательным снаряжением, предусмотренными Нормами годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов).";

пункт 66 изложить в следующей редакции:

"66. В организациях гражданской авиации в зависимости от категории аэродрома по уровню требуемой противопожарной защиты создается нормативный запас огнетушащего состава, одновременно доставляемого на пожарных транспортных средствах к месту авиационного происшествия, имеющих полный боевой расчет личного состава согласно тактико-технической характеристики пожарных машин.

Осуществление категорирования аэродромов по уровню требуемой противопожарной защиты определяется нормами годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов).";

пункт 67 изложить в следующей редакции:

"67. Все производственные складские, вспомогательные и административные здания и сооружения организации гражданской авиации, а также отдельные помещения и технологические установки обеспечиваются первичными средствами пожаротушения в соответствии с минимальным перечнем необходимых первичных средств пожаротушения, предусмотренным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 21 февраля 2022 года № 55 "Об утверждении Правил пожарной безопасности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 26867).";

Приложение к Правилам пожарной безопасности в гражданской авиации Республики Казахстан исключить.

3. Внести в приказ исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 327 "Об утверждении Правил по организации работы специального транспорта в аэропортах Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11676) следующие изменения:

в Правилах по организации работы специального транспорта в аэропортах Республики Казахстан, утвержденных указанным приказом:

пункт 50 изложить в следующей редакции:

"50. Организация работ при обслуживании воздушных судов производится в соответствии с требованиями действующих документов по технической эксплуатации и ремонту авиационной техники и Руководства по эксплуатации данного типа воздушных судов.

Заправка воздушных судов осуществляется топливом и маслом, предусмотренными приказом исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 24 февраля 2015 года № 190 "Об утверждении Правил обеспечения авиационными горюче-смазочными материалами гражданских воздушных судов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11677).";

пункт 62 изложить в следующей редакции:

"62. Технологические операции по содержанию аэродрома осуществляются в соответствии приказом исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 7 октября 2015 года № 978 "Об утверждению правил аэродромного обеспечения в гражданской авиации" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12360) (далее – Правила аэродромного обеспечения в гражданской авиации).";

пункт 85 изложить в следующей редакции:

"85. Расстановка воздушных судов на перроне и на местах стоянки производится в соответствии со схемой расстановки и движения воздушных судов на перроне, разрабатываемой и утверждаемой в соответствии с Правилами аэродромного обеспечения в гражданской авиации. В тех случаях, когда расстановка воздушных судов не обеспечивает безопасного подъезда к ним, подъезд спецтранспорта к этим воздушным судам запрещен.".

4. Внести в приказ исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 350 "Об утверждении Правил электросветотехнического обеспечения полетов гражданской авиации Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11637) следующее изменение:

в Правилах электросветотехнического обеспечения полетов гражданской авиации Республики Казахстан, утвержденных указанным приказом:

пункт 72 изложить в следующей редакции:

"72. Обслуживание осветительных устройств производится в соответствии с настоящими Правилами и техническими документами по эксплуатации производителя устройства.".

5. Внести в приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 4 ноября 2013 года № 862 "Об утверждении классов аэровокзалов и методики их определения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8932) следующие изменения:

в методике определения классов аэровокзалов, утвержденной указанным приказом:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Методика определения класса аэровокзала предназначена для определения класса аэровокзала аэропортов Республики Казахстан в зависимости от их пропускной способности.

В зависимости от класса аэровокзала к ним предъявляются разные требования к наличию в них обязательных и дополнительных услуг для пассажиров (точки общепита и торговли, билетные кассы, камера хранения, медпункт, паркинг, аренда авто, молельные комнаты, бюро находок, гостиница, почта, курьеры, носильщики, обмен валюты).".

пункт 5 изложить в следующей редакции:

"5. Основным производственно-технологическим показателем аэровокзальных комплексов аэропорта является пропускная способность, характеризующаяся количеством пассажиров всех категорий, которое может быть обслужено в течение часа. Пропускную способность аэровокзальных комплексов аэропорта следует определять в зависимости от годового объема пассажирских перевозок согласно действующих норм.";

пункт 6 исключить;

пункт 7 исключить.

	Приложение к перечню некоторых приказов исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан и приказа Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан, в которые вносятся изменения
	Приложение 2 к Правилам хранения, подготовки к выдаче на заправку и проведения контроля качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в организациях в гражданской авиации Республики Казахстан

Особенности подготовки к выдаче авиа ГСМ и специальных жидкостей

1. Авиационное топливо

1. К применению на двигателях и ВСУ воздушных судов Республики Казахстан допускаются авиаГСМ, представленные в таблице 1, а также авиационные топлива допущены к применению с комплексом присадок, оговоренных нормативно-технической документацией на их производство и применение.

2. Основными марками авиакеросинов, применяемых для газотурбинных двигателей и ВСУ, являются ТС-1, РТ и Джет А-1.

Разрешается заправка и дозаправка каждой из этих марок в отдельности или их смесями в любой пропорции независимо от марки остатка топлива в баках ВС (в том числе и иностранной).

При заправке топливом, являющимся смесью марок, соответствующая запись вносится в контрольный талон.

Авиакеросины Т-1 и Т-2, являются резервными. Особенности их применения определяются эксплуатационной и нормативной документацией на конкретный вид авиатехники или специальной документацией.

3. Перечень авиаГСМ определяется организацией-разработчиком или заводом-изготовителем авиационной техники. Аналоги основных топлив указываются в Руководствах по летной и технической эксплуатации ВС с указаниями эксплуатационных ограничений и мероприятий, связанных с их применением.

По сравнению с топливами ТС-1, РТ (НД авиаГСМ) топлива иностранных марок имеют следующие эксплуатационные ограничения:

1) пониженные противоизносные свойства;

2) повышенную агрессивность к некоторым маркам уплотнительных резин;

3) большую агрессивность к некоторым маркам герметиков, применяемых для герметизации топливных баков;

4) повышенное коррозионное воздействие на материалы, содержащие свинец;

5) более высокую температуру начала кристаллизации (в соответствии с требованиями спецификации норма для этого показателя составляет "не выше минус 40 оС").

4. По климатическим условиям в аэропорту вылета (прилета) для применения авиакеросинов ТС-1 и РТ соблюдаются, исходя из данных паспорта изготовителя, по показателю температуры кристаллизации, следующие нормативы:

1) при температуре кристаллизации авиакеросина не выше минус 60 ^оС разрешается его применение без ограничений во всех климатических районах по НД авиаГСМ;

2) при температуре кристаллизации авиакеросина не выше -50 ^оС разрешается его применение без ограничений во всех климатических районах, кроме района I1 по НД авиаГСМ при температуре наружного воздуха у земли не ниже минус 45 ^оС;

3) заправка авиакеросина в ВС в климатическом районе I1 при температуре наружного воздуха у земли не ниже минус 30 ^оС должна быть обеспечена в течение 24 часов до вылета;

4) применять подпункт 1), если лаборатория ГСМ в результате анализа установит, что у данной партии авиакеросина температура кристаллизации ниже минус 60 ^оС.

5. Смесь топлива ТС-1 и РТ с различными температурами кристаллизации применяется по нормативам, установленным для продукта с наивысшей из указанных в паспортах температур кристаллизации.

6. При прилете в аэропорт, находящийся в климатическом районе I1, где текущая температура окружающего воздуха ниже минус 30 ^оС с остатком авиакеросина, имеющего температуру кристаллизации не выше минус 50 ^оС и если до вылета более 24 часов, необходимо в течение не более 1 часа либо слить остаток авиакеросина из баков, либо дозаправить ВС авиакеросином с температурой кристаллизации не выше минус 60 оС.

7. При нахождении авиакеросина в технологическом оборудовании склада ГСМ потребителя, технических средствах заправки, а также в топливной системе ВС при определенных условиях возникает явление помутнения, обнаруживаемое при контроле чистоты визуальным или инструментальным методами.

8. Причиной помутнения авиакеросина может являться наличие в нем эмульсионной воды, неполное растворение в топливе ПВК жидкости при ее дозировке или частичное выделение ПВК жидкости вместе с растворенной водой из авиакеросина в результате изменения условий окружающей среды.

Наличие эмульсионной воды в авиакеросине является браковочным признаком. Эмульсионная вода подлежит удалению из топлива отстаиванием и сливом накопившегося отстоя, а также фильтрацией через средства водоотделения.

Временное помутнение авиакеросина с ПВК жидкости после ее введения (не более 30 мин) не является браковочным признаком.

При неполном растворении ПВК жидкости при дозировке, а также при резком понижении температуры воздуха возможно помутнение топлива в резервуарах складов ГСМ и средствах заправки. В этом случае необходимо проверить чистоту топлива той же партии без ПВК жидкости, качество самой жидкости на содержание воды и соблюдение норм дозирования. При положительных результатах всех анализов и проверок авиакеросин допускается к заправке ВС.

При содержании в авиакеросине в баках ВС ПВК жидкости И-М, в результате ряда климатических и эксплуатационных факторов процесс помутнения топлива интенсифицируется.

Помутнение топлива с ПВК жидкостью И-М в баках ВС не является браковочным признаком, необходимо в обязательном порядке сливать накапливающийся отстой.

9. Основной маркой авиабензина, допущенной для заправки ВС с поршневыми двигателями в ГА Республики Казахстан, является Б-91/115, Б-92 и Б-95.

10. Бензин Б-92 (ТУ 38.401-58-47-92) и Б-95 разработаны в научно-исследовательском институте гражданской авиации и могут применяться взамен бензина Б-91/115 в поршневых двигателях всех типов. Применение авиабензина Б-92 и Б-95 оговаривается специальной документацией.

2. Авиационные масла

11. Марки авиационных масел, допущенные к применению на авиадвигателях, ВСУ и ТХУ указаны в соответствующих Руководствах по летной эксплуатации ВС. Резервные авиамасла применяются наравне с основными.

12. Применение масел на ВС определяется эксплуатантом ВС.

13. При эксплуатации ВС с газотурбинными двигателями аналогом масла МС-8П является Turbonycoil-321, масла ИПМ-10 - масло Turbonycoil-210A фирмы NYCO и масло Castrol-4000 фирмы Castrol. Применение масел Turbonycoil-321 и Turbonycoil-210A и Castrol-4000 в газотурбинных двигателях осуществляется в соответствии с рекомендациями.

14. При эксплуатации вертолетов Ми-2 и Ми-8 разрешается использовать в системах смазки масло Castrol-98 фирмы Castrol взамен масла Б-ЗВ. Применение масла Castrol-98 осуществляется в соответствии с рекомендациями.

15. Авиамасло ВНИИНП-50-1-4ф, допущенное к применению как резервное для двигателей марок НК-8-2У, Д-30 и НК-8-4 запрещается применять для дозаправки маслосистем с основными маслами. Перевод с основного масла на резервное и наоборот производится по технологии ТО указанных двигателей.

16. В ТХУ допущены к применению в качестве основных и резервных пары марок ВНИИНП-50-1-4ф и ИПМ-10 и перевод с основной марки на резервную и обратно производится по технологии ТО указанных типов ТХУ.

17. Маслосмеси СМ-8; СМ-10; СМ-11,5; СМ-9; 50/50 готовятся из исходных компонентов по установленной технологии приготовления и контроля качества.

18. Для обеспечения заправки ВС в установленные сроки и нормальной работы масляных фильтров МЗ, авиационные масла и маслосмеси должны иметь температуру:

1) МС-20, МС-14, МК-22 - не ниже 20^оС;

2) МК-8П, МС-8П - не ниже 15^оС;

3) СМ-8, СМ-9, СМ-11,5 - не ниже 15^оС;

4) СМ-4,5, СМ-10 - не ниже 5^оС;

5) Б-3В, ЛЗ-240, ИПМ-10, ВНИИНП-50-1-4ф(у) - не ниже минус 15^оС.

19. Для консервации авиадвигателей и их систем на ремонтных заводах применяются масла, смазки и маслосмеси в зависимости от марки рабочего авиамасла.

20. Для внутренней консервации двигателей, работающих на синтетических маслах:

1) синтетические масла марок ИПМ-10, ВНИИНП-50-1-4ф (у), Б-3В, Л3-240, 36/1Ку-А;

2) масла МК-8, МС-8П, МС-8РК для топливной системы;

3) масло ИПМ-10 для консервации при пятилетнем хранении топливных систем авиадвигателей, работающих на данном масле.

21. Для внутренней консервации двигателей, работающих на минеральных маслах:

1) авиамасла МС-20, МК-8П, МС-8П, МС-8РК;

2) смазка К-17 (для поршневых двигателей);

3) масло МС-8П (только для маслосистем).

22. При консервации смешение синтетических масел с минеральными не допускается. Замена рабочего синтетического масла на минеральное масло при консервации двигателей, прошедших контрольные испытания, не допускается.

23. Сроки сохраняемости двигателей, консервируемых различными маслами, приведены в "Порядке применения масел МС-8П, МС-8РК, ИПМ-10 для консервации".

Порядок и условия хранения авиатехники осуществляется по ОСТ 1.90109 "Консервация авиационных приборов, агрегатов, авиационного оборудования и запасных частей к ним".

Консервация маслосистем ГТД производится рабочим маслом в соответствии с ОСТ 1.90277 "Консервация авиационных двигателей и запасных частей к ним".

3. Масла и пластичные смазки для агрегатов, узлов трения и приборов ВС

24. Допущенные к применению для смазки узлов и агрегатов вертолетов с ГТД масла и пластичные смазки по типам вертолетов и сезонам эксплуатации приведены в указанных в соответствующих Руководствах по летной эксплуатации.

25. Температурные условия применения смазочных масел и их смесей в главных редукторах, агрегатах трансмиссий, несущих системах, узлах и агрегатах вертолетов определяются нормативно-технической документацией по соответствующей авиационной технике.

26. Допущенные к применению на авиационной технике при техническом обслуживании авиамасла, приборные масла, пластичные смазки, твердые смазочные покрытия и пасты приведены в Руководстве по обслуживанию.

27. Масла и пластичные смазки, допущенные к применению для защиты от коррозии поверхностей двигателей, агрегатов и деталей ВС при их консервации, приведены в соответствующих Руководствах по обслуживанию. Порядок и условия консервации определены в регламентах технического обслуживания, соответствующих бюллетенях изготовителя и заводских инструкциях.

4. Рабочие жидкости для гидросистем и амортстоек ВС

28. Допущенные к применению рабочие жидкости для гидросистем и стоек шасси ВС: АМГ-10, НГЖ-4у, НГЖ-5у, FH-51. Применение других гидрожидкостей, кроме допущенных РЛЭ и бюллетенями промышленности, а также смешение марок гидрожидкостей при дозаправке гидросистем и стоек шасси не допускается.

29. При заливке в заправочное средство рабочих жидкостей в целях предотвращения попадания воды и посторонних включений необходимо:

1) использовать рабочую жидкость из герметичных, опломбированных или запаянных крышками банок;

2) очищать от загрязнений заливные горловины гидравлических баков и банок;

3) не взбалтывать и не перемешивать рабочую жидкость в таре;

4) не выливать полностью рабочую жидкость из тары, оставляя ее в количестве 100-200 см³;

5) заправку рабочей жидкости из тары производить через воронку с сеткой, имеющей 8000-10000 ячеек на см² (N 0058 или 0063 по НД авиаГСМ);

6) при частичном использовании рабочей жидкости тару с оставшимся продуктом герметично закрывать и опломбировать.

5. Противоводокристаллизационные жидкости

30. ПВК жидкости используются в виде присадок к керосинам всех марок и снижают вероятность обмерзания самолетных и вертолетных топливных фильтров, не имеющих систем подогрева топлива перед этими фильтрами.

При отсутствии авиакеросина без ПВК жидкости, разрешается применять авиакеросин с ПВК жидкостями для заправки всех типов ВС, включая имеющие указанные системы подогрева.

31. При добавлении ПВК жидкостей в авиакеросин в установленных количествах, изменения его физико-химических свойств, за исключением возможного понижения температуры вспышки, не происходит.

По коррозионным свойствам, а также по набухаемости в них РТИ авиакеросины, содержащие ПВК жидкость в регламентированных количествах, не отличаются от керосина, не содержащего ее.

32. При попадании воды в авиакеросин, содержащий ПВК жидкость, или при переходе растворенной в авиакеросине воды в эмульсионную, может происходить частичное выделение в эмульсию компонентов ПВК жидкости и уменьшение ее процентного содержания в топливе.

33. ПВК жидкости поставляются потребителем в железнодорожных цистернах и стальных неоцинкованных бочках.

Разрешается использовать для перевозки ПВК жидкостей автотранспорт (ТЗ, АГЦ) с ненарушенным внутренним антикоррозионным покрытием на срок не более 2 суток. При более длительных перевозках должны использоваться стальные бочки, контейнеры, емкости без внутреннего оцинкованного или лакокрасочного покрытия.

34. При приеме ПВК жидкостей исключаются случаи смешения однокомпонентных и двухкомпонентных жидкостей.

Перед началом слива поступившего продукта остаток ПВК жидкости из приемного трубопровода должен быть слит в отдельную емкость. При невозможности слива остатка ПВК жидкости из приемного трубопровода первую партию сливаемого продукта в количестве 1,5 объема трубопровода необходимо слить.

35. Если после приема в резервуаре образовалась смесь ПВК жидкостей (однокомпонентных или двухкомпонентных) необходимо оформить акт на смесь.

36. При получении ПВК жидкости ОГСМ, для повышения взаимной ответственности, производится отбор двух арбитражных проб из выдаваемого резервуара. Одна проба остается в организации, выдавшей продукт, другую забирает получатель. Срок хранения проб - до израсходования получаемой партии.

37. Анализ ПВК жидкостей производится:

1) при поступлении на склад ГСМ до слива в объеме установленными настоящими Правилами;

2) после слива и не реже 1 раза в 3 месяца из средств хранения по показателям технических требований;

3) из расходной емкости по показателям содержания воды и смешиваемость с водой - 1 раз в неделю (если объем емкости, бачка превышает недельный расход).

38. Анализ ПВК жидкости производится по методикам, изложенным в Методических рекомендациях по анализу качества ГСМ в ГА.

39. Смешение авиакеросина с ПВК жидкостью производится при наполнении топливозаправщиков на пунктах налива, при заправке самолетов через систему централизованной заправки самолетов, а также в резервуарах и топливозаправщиках по Единой технологии ввода, контроля содержания ПВК жидкостей в авиатопливе и эксплуатации дозирующих устройств.

40. На ВС допущены к применению ПВК жидкости марок "И" и ТГФ (однокомпонентные) "И-М" и ТГФ-М (двухкомпонентные).

41. Нормы добавления ПВК жидкости в авиакеросины в зависимости от температуры воздуха у земли в аэропорту вылета и продолжительности полета для типов ВС, требующих ее применения, даны в таблице 2.

Если в Правилах отсутствует информация о нормах добавления ПВК жидкости для какого-либо типа ВС, следует руководствоваться данными, установленными Руководством по летной эксплуатации.

42. Самолеты Ил-96-300. Ту-204, Ил-86 и вертолет Ка-26 выполняют полеты на авиакеросине без добавления ПВК жидкости.

43. Самолеты Ту-154 всех модификаций в период летней навигации заправляются авиакеросином без добавления ПВК жидкости при условиях, указанных в таблице 3.

44. Если по условиям предстоящего полета требуется применение авиакеросина с ПВК жидкостью, а остаток топлива без ПВК жидкости от предыдущего полета составляет более 9 тонн или в аэропорту вылета произошло снижение температуры наружного воздуха более чем на 10^оС, то при стоянке самолета более 5 часов необходимо слить излишек топлива, превышающий 9 тонн, и дозаправить самолет топливом с ПВК жидкостью в соответствии с нормативами.

45. Самолеты Ту-154, оборудованные бортовой системой впрыска ПВК жидкости в авиакеросин, заправляются в зарубежных аэропортах без добавления ПВК жидкости. На территории Республики Казахстан и стран СНГ эти самолеты заправляются авиакеросином с добавлением ПВК жидкостей в объемах, указанных в таблицах 2 и 3.

46. Самолеты Як-42 и Як-40 выполняют полеты на авиакеросине без ПВК жидкостей при температуре воздуха у земли минус 400С и выше, самолеты Ил-114 - минус 30оС и выше.

47. Самолеты Ил-62М, выполняющие полеты из зарубежных аэропортов заправляются авиакеросином без ПВК жидкости, если:

1) температура авиакеросина в баках перед вылетом выше минус 150С;

2) топливный подкачивающий насос самолета оборудован предохранительной сеткой с ячейками 2,5 х 2,5;

3) самолет оборудован системой измерения температуры авиакеросина в первом и четвертом баках по бюллетеню изготовителя.

48. Если баки ВС заправлены полностью или частично авиакеросином без ПВК жидкости, а предстоит выполнение задания, требующего по условиям полета использование авиакеросина с ПВК жидкостью, то в этом случае по требованию экипажа или представителя авиационно-технической базы сливается из баков все топливо без присадки и вновь заправляется авиакеросином, содержащим положенное количество ПВК жидкости.

49. Разрешается дозаправка ВС авиакеросином с ПВК жидкостью другой марки.

50. Добавление ПВК жидкости в авиакеросин производится с помощью дозатора. Допускается введение жидкости в авиакеросин непосредственно в расходных резервуарах и в ТЗ по технологии.

Добавление ПВК жидкости непосредственно в баки ВС не допускается.

51. Дозаторы ПВК жидкости стабильно обеспечивают точность дозирования в пределах, указанных в примечании к таблице 2.

52. При прекращении работы средств дозирования на срок более 10 суток необходимо сливать жидкость из полости фильтра, насоса, трубопровода.

53. При хранении авиакеросина с ПВК жидкостью в резервуаре или ТЗ, контроль концентрации производится ежедневно (перед началом полетов).

54. Разрешается дозаправка ВС авиакеросином с ПВК жидкостью другой марки.

55. При добавлении ПВК жидкостей в авиакеросин в количествах, оговоренных настоящими Правилами, изменений его физико-химических и эксплуатационных свойств не происходит, за исключением возможного понижения температуры вспышки в закрытом тигле на 8-12^оС, которое не считается браковочным признаком.

6. Противообледенительные жидкости

56. Противообледенительные жидкости (например, "Арктика", "Арктика ДГ" и иностранные марки "Type 1", "Type II", "Type IV" и другие.), предназначаются для удаления с поверхностей самолетов и вертолетов на земле ледяных образований (льда, примерзшего снега, инея), а также для профилактической обработки поверхностей ВС в целях ее предохранения от обледенения на земле. Жидкости применяются нагретыми до температуры 80-85^оС.

57. Прием, хранение и выдача в специальные машины противообледенительных жидкостей производит ОГСМ.

Приготовление растворов противообледенительных жидкостей в специальных транспортных средствах осуществляется инженерно-авиационной службой. Лаборатория ГСМ по заявке инженерно-авиационной службы осуществляет контроль качества "Type 1", "Type II", "Type IV" по специальной технологии.

58. В случае верхней заправки ВС обработка его поверхности противообледенительной жидкостью производится после заправки авиакеросином. После нанесения на обшивку ВС жидкости обшивка становится скользкой, что следует иметь ввиду при обслуживании ВС.

59. Методы удаления обледенения:

1) одноступенчатый процесс осуществляется с помощью горячей смеси противообледенителя и воды с учетом температуры окружающей среды и погодных условий с целью удаления и защиты поверхностей от льда, снега и инея;

2) двухступенчатый процесс: первая ступень осуществляется с помощью горячей воды или горячей смеси противообледенителя и воды и через 3 минуты после этой обработки следует вторая ступень обработки для предотвращения обледенения с помощью холодной концентрированной жидкости или смеси противообледенителя и воды.

В обоих методах противообледенительная обработка выполняется как можно ближе к времени вылета ВС.

7. Спирт этиловый

60. При техническом обслуживании и ремонте авиационной техники, проведении анализов авиаГСМ, а также для предупреждения обледенения ВС, согласно нормативно-технических документов по эксплуатации применяются этиловые спирты:

1) ректификат из пищевого сырья, НД авиаГСМ;

2) технический марки "А", НД авиаГСМ;

3) синтетический очищенный, НД авиаГСМ;

4) ректифицированный технический высшего и первого сорта НД авиаГСМ;

5) головная фракция (ранее жидкость эфироальдегидной фракции), ОСТ 18-121-73;

6) гидролизный абсолютированный ТУ 59-108-73.

8. Дистиллированная вода

61. Согласно РЛЭ для самолетов Ан-24 и Л-410УВП дистиллированная вода применяется в системе впрыска воды в двигатель при повышенных температурах окружающего воздуха.

62. Дистиллированная вода, заправляемая в баки систем впрыска самолетов, по своему качеству соответствовать требованиям НД авиаГСМ, в том числе:

1) солесодержание не более 5 мг/дм3 (мг/л), определяется по НД авиаГСМ, или 10 мкСм/см;

2) концентрация водородных ионов (рН) - 5,4...7,0.

63. Производство, хранение, контроль качества и выдачу на заправку в самолеты дистиллированной воды осуществляет ОГСМ по заявке инженерно-авиационной службы.

64. Порядок подготовки и контроля качества дистиллированной воды изложен в приложении 11 к настоящим Правилам.

9. Сохраняемость качества авиаГСМ на складе

65. Закупки ГСМ и специальных жидкостей в аэропорты и авиакомпании создаются с запасом, которые нормированы по количеству и по срокам хранения. Пластичные смазки, жидкость для гидросистем, синтетические смазочные масла, поставляемые на склады организаций по топливообеспечению аэропортов и авиакомпаний хранятся в мелкой таре массой от 1-20 кг. Топлива, бензины, минеральные масла, ПВК жидкости, противообледенительные жидкости, поступающие в цистернах или танкерах, хранят в металлических горизонтальных и вертикальных резервуарах.

66. Основные задачи, решаемые специалистами при хранении ГСМ, сводятся к обеспечению сохранения их количества и качества. В результате сложной совокупности протекающих физико-химических процессов в топливе происходит накопление механических примесей и воды, смолистых соединений и потеря легких фракций.

67. Хранение топлива начинается с его приема. После выполнения приемо-сдаточного анализа и изучение паспорта поставщика решается вопрос о сливе. Топливо, предназначаемое для хранения, должно быть слито в отдельные резервуары с тем, чтобы в процессе хранения оно не подвергалось внутрискладским перекачкам. Степень изменения физико-химических показателей топлив при хранении пропорционально числу перекачек (перемешиваний). Резервуары должны иметь противокоррозийную защиту и в них не должно быть донных отложений. При хранении топлив менее стабильными являются показатели, нормирующие его чистоту (содержание механических примесей и воды), химическую стабильность (содержание смол) и испаряемость (давление насыщенных паров, фракционный состав).

68. Изменение содержания в топливе механических примесей начинается с момента его изготовления. Источниками загрязнений являются технологическое оборудование, промывочная вода и воздух, с которыми контактирует готовое топливо. Технологическое оборудование загрязняет топливо продуктами коррозии, продуктами разрушения уплотнительных материалов, фильтров, материала пар трения насосов.

69. Основными источниками твердых загрязнений являются воздух и коррозия металлического оборудования. В воздухе содержатся во взвешенном состоянии частички почвы, пыли. Особенно вредной с точки зрения эксплуатационных свойств является пыль песчаной и супесчаной почв. Она увеличивает в топливе содержание твердых окислов кремния, изнашивающих оборудование и агрегаты топливной системы. Пыль из воздуха попадает в резервуары, цистерны, баки, емкости при открытых горловинах и люках и через клапаны резервуаров.

Объем воздуха, попадающего в резервуары, может достигать 10-40 м³ в зависимости от коэффициента заполнения и емкости резервуара. При запыленности воздуха в 0,1г/м³ в резервуары попадает ежесуточно 4-10 г пыли. 80 % пыли уносится с топливом при раздаче, а остальное оседает на дне резервуара.

70. Процесс загрязнения топлива идет на всем пути от нефтеперерабатывающих заводов до фильтров системы очистки аэропорта. При подготовке топлива в аэропортах к заправке необходимо в среднем в 3 раза уменьшить содержание в нем твердых загрязнений. В организациях по авиатопливообеспечению должны соблюдаться принятые системы очистки:

1) отстой топлива в резервуарах и емкостях по продолжительности отстаивания топлива;

2) последовательное пропускание топлива через 3 фильтра (трехкратная фильтрация).

71. Топливо при хранении насыщается водой. Ее источник воздух. Скорость насыщения в резервуаре зависит от площади контакта топлива с атмосферным воздухом и толщины слоя. При продолжительном хранении в результате фазовых переходов молекулярной воды в топливе возникает эмульсионная и отстойная вода. Отстойную воду периодически сливают как часть донных отложений. Присутствие в топливе воды ускоряет коррозионные процессы и процессы смолообразования. Значительное влияние на осмоление топлива оказывает температура, так как в основе этого явления лежат химические процессы.

72. Сроки хранения топлива регламентируются инструкциями по каждой марке ГСМ, условиям хранения и по климатическим поясам. При решении вопросов хранения топлива на складах ГСМ необходимо учитывать испаряемость. Реактивное топливо при хранении в вертикальных металлических резервуарах теряет наиболее легкокипящие фракции через клапаны резервуаров и в результате нагрева поверхности резервуара с солнечной стороны.

73. При хранении ПВК жидкости за счет растворения воды, парциальное давление в них практически равно нулю. Это обуславливает диффузионный перенос воды только в направлении ПВК жидкости. Для исключения обводнения ПВК жидкости их хранят в герметической таре. Даже небольшое количество воды в ПВК жидкости является достаточным для образования электролита, вызывающего электрохимические явления. ПВК жидкости запрещается хранить в оцинкованных резервуарах и в резервуарах с лакокрасочными покрытиями в связи с их высокой растворяющей способностью.

Таблица 1

Виды и марки авиационного топлива, допущенные к применению на основных и вспомогательных силовых установках ВС, выполняющих полеты на авиалиниях Республики Казахстан

Тип ВС	Марка авиатоплива
Самолеты с газотурбинными двигателями	РТ ТС-1 Джет А-1
Вертолеты с газотурбинными двигателями	РТ ТС-1 Джет А-1
Самолеты с поршневыми двигателями	Б-91/115, Б-92, Б-95, 100LL
Вертолеты с поршневыми двигателями	Б-91/115, Б-92, Б-95, 100LL

Таблица 2

Нормы добавления ПВК жидкостей при заправке ВС

Тип ВС	Температура окружающего воздуха в аэропорту вылета, С0	Продолжительность полета, час	Марка добавляемой ПВК жидкости		Независимо от температуры окружающего воздуха в аэропорту вылета в полете за Полярный круг или из-за Полярного круга
			"И"***	"И-М"***	"И"	"И-М"
1	2	3	4	5	6	7
ТУ-134 и его модификации, АН-24 и его модификации, АН-26 и его модификации, АН-28, АН-30 и его модификации, Л-410 и его модификации, МИ-2, МИ-6, МИ-8 и его модификации, МИ-10К, МИ-26, КА-32, В-3	5 и ниже	Независимо от продолжительности полета	0,1	0,1	0,1	0,1
То же**	Выше 5		Без добавления ПВК жидкости		0,1	0,1
ЯК-40, ЯК-42	Ниже -40		0,1	0,1	0,1	0,1
ТУ-154 и его модификации	Независимо от температуры окружающего воздуха и продолжительности полета, за исключением условий изложенных в пункте 2.5.5.		0,3	0,1	0,3	0,1
ИЛ-18 и его модификации	5 и ниже	Независимо от продолжительности полета	0,1	0,1	0,1	0,1
	Выше 5	До 5	Без добавления ПВК жидкости		0,1	0,1
		5 и более	0,1	0,1	0,1	0,1
АН-12 и его модификации	5 и ниже Выше 5	Независимо от продолжительности полета	0,1	0,1	0,1	0,1
			Без добавления ПВК жидкости		0,2	0,1
ИЛ-62, ИЛ-62М	5 и ниже	То же	0,2	0,1	---	---
	Выше 5	До 3	Без добавления ПВК жидкости		---	---
		3 и более	0,2	0,1	---	---
ИЛ-76Т, ДТ	5 и ниже	Независимо от продолжительности полета	0,2	0,1	0,2	0,1
	Выше 5	До 3	Без добавления ПВК жидкости		0,2	0,1
		3 и более	0,2	0,1	0,2	0,1
ВС, выполняющие рейсы литера "А" и "ОК", за исключением ИЛ-62М и ТУ-154 всех модификаций	Независимо от температуры окружающего воздуха и продолжительности полета		0,2	0,2	0,2	0,2
Самолеты ИЛ-62М и ТУ-154 всех модификаций, выполняющие рейсы литера "А" и "ОК"			0,3	0,3	0,3	0,3
Вертолеты с ГТД, базирующиеся на ледоколах			0,2	0,2	0,2	0,2

Необходимость применения ПВК воздушным судам, оснащенными подогревом топливной системы, регламентируются Руководством летной эксплуатации.

Учитывая допуск точности контрольно-измерительной аппаратуры, а также погрешности дозаторов, устанавливаются следующие пределы содержания ПВК жидкости в авиакеросине, подаваемом на заправку ВС: 0,1+0,05; 0,2+0,02; 0,3+0,03.

Содержание ПВК жидкости в указанных пределах нормируется в авиакеросине, предназначенном к заправке ВС, и определяется по анализу проб, отобранных из средств заправки (ТЗ, ЗА, колонки ЦЗС) или расходного резервуара.

Для самолетов АН-24(РВ), АН-26(Б), АН-28, АН-30(Р), Л-410 (МА, УВП, УВП-3) при температуре окружающего воздуха выше 5^оС в случае обнаружении по прилету в пробе отстоя мутного топлива, дозаправку производить топливом с добавлением 0,1+0,05 % (по объему) ПВК жидкости. В случае отсутствия ПВК жидкости остаток мутного топлива слить из бака и заправить его топливом без ПВК жидкости.

Заправку самолетов ИЛ-62М в аэропортах Республики Казахстан следует производить в соответствии с пунктом 38 приложения 2 к настоящим Правилам.

Таблица 3

Условия заправки самолетов ТУ-154 всех модификаций авиакеросином без добавления ПВК жидкостей

Температура наружного воздуха в аэропорту при заправке, 0С, не ниже	Продолжительность полета по расписанию, час не более
10	1
15	1,5
20	2
25 и выше	2

Примечание:
Если при указанных условиях запасные аэродромы находятся на удалении более 1 часа полета от аэропорта назначения, то заправка производится авиакеросином с добавлением ПВК жидкости в соответствии с действующей нормой.

Расшифровка аббревиатур:

ГА - гражданская авиация;
АвиаГСМ - авиационные горюче-смазочные материалы;
АГЦ - автомобильная герметичная цистерна;
ВС - воздушное судно;
ГТД - газотурбинный двигатель;
ГСМ - горюче-смазочные материалы;
ОГСМ - организация по авиатопливо обеспечению;
ЗА - Заправочный агрегат;
ВСУ - вспомогательные силовые установки;
МЗ - Масло заправщик.
НД - нормативные документы;
ЦЗС - центральная заправочная система;
ПВК - противоводокристаллизационная;
ТЗ - топливозаправщик;
ТО - технического обслуживания;
СНГ - Содружества Независимых Государств;
ТХУ - турбохолодильныая установка;
РЛЭ - руководство по летной эксплуатации;

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының кейбір бұйрықтарына және Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 7 сәуірдегі № 229 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 10 сәуірде № 32267 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қоса берілген қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының кейбір бұйрықтарына және Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің бұйрығына өзгерістер енгізілсін.

2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Азаматтық авиация комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушы

А. Бейспеков

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ауыл шаруашылығы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ішкі істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрлігі

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушы 2023 жылғы 7 сәуірдегі № 229 бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының және Көлік және коммуникация министрінің өзгерістер енгізілетін кейбір бұйрықтарының тізбесі

1. "Қазақстан Республикасының азаматтық авиация ұйымдарында авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнаулы сұйықтықтарды сақтау, құюға беруге дайындау және олардың сапасына бақылау жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 191 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11678 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиация ұйымдарында авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнаулы сұйықтықтарды сақтау, құюға беруге дайындау және олардың сапасына бақылау жүргізу қағидаларында 2-қосымша осы тізбеге қосымшаға сәйкес редакцияда жазылсын.

2. "Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы өрт қауіпсіздігі қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының 2015 жылғы 26 наурыздағы № 324 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12217 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы өрт қауіпсіздігі қағидаларында:

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"6. Инженерлік-техникалық қызметкерлерді және қызметшілерді азаматтық авиация ұйымдарында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды өткізуге қатысуға тарту үшін қажет болған жағдайда ұйымның бірінші басшысының шешімі бойынша өртке қарсы техникалық комиссиялар құрылады.

Өртке қарсы техникалық комиссиялар туралы ережені азаматтық авиация ұйымдары бекітеді.";

17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"17. Әуе кемелері тұратын орындар:

1) ЖЖМ қоймаларынан, отын құю тұрақтарынан кемінде 100 метр;

2) әуе кемелері ангардан 25 метр жақын емес орналасқан және байланыс құралдарымен жабдықталған ангарларды қоспағанда, өндірістік ғимараттар мен құрылыстардан кемінде 50 метр қашықтықта орналасады.

Әуе кемесі тұратын орындардың айналасындағы аумақ (радиусы кемінде 50 метр) құрғақ шөптен, қоқыстан және жанғыш материалдардан тазартылған, таза ұсталады. Отынның қалдығын және өңделген майды ағызу үшін арнайы сыйымдылықтар, ал пайдаланылған сүрту (ескі) материалдарын жинау үшін тығыз жабылатын қақпақтары бар металл жәшіктер қойылады.";

18-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"18. Тұрақтарда әуе кемелерін орналастыруды жүзеге асыру, сондай-ақ олардың арасындағы ең аз қауіпсіз қашықтық "Азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 381 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12303 болып тіркелген) (бұдан әрі - Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормалары) сәйкес белгіленеді.";

20-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"20. Әуе кемесінің жерге қосылған құрылғыларын техникалық пайдалану Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарын) пайдалануға жарамдылық нормаларына сәйкес жүзеге асырылады.";

29-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"29. Ғимарат шатырының металл жабындысын, аппаратура корпусын, сымдардың, құбырдың металл қаптамаларын, электр қалқандарының корпусын, трансформаторларды, электр пештерін, өтпелі изолятордың бекіткіш болттары және басқа да стационарлық металл заттар қорғаныш жерге тұйықтағышпен қамтамасыз етіледі.";

65-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"65. Өрт-құтқару жасақтары Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылық нормаларында көзделген өрт-құтқару техникасымен, өрт сөндіру құрамдарымен, арнайы авариялық-құтқару жарақтарымен жарақтандырылады.";

66-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"66. Азаматтық авиация ұйымдарында әуеайлақтың санатына қарай талап етілетін өртке қарсы қорғау деңгейі бойынша өрт машиналарының тактикалық-техникалық сипаттамаларына сәйкес жеке құрамның толық қарулы жасағына ие авиациялық оқиға орнына өрт көлігі құралдарында бір уақытта жеткізілетін өрт сөндіру құрамының нормативтік қоры құрылады.

Әуеайлақтарды талап етілетін өртке қарсы қорғау деңгейі бойынша санаттау азаматтық авиация Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларымен жүзеге асыру белгіленеді.";

67-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"67. Азаматтық авиация ұйымдарының барлық өндірістік қоймалық, көмекші және әкімшілік ғимараттары мен құрылыстары, сондай-ақ жекелеген үй-жайлары мен технологиялық қондырғылар бастапқы өрт сөндіру құралдарымен "Өрт қауіпсіздігі қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 21 ақпандағы № 55 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 26867 болып тіркелген) қарастырылған бастапқы өрт сөндіру құралдарының қажетті ең аз тізбесіне сәйкес қамтамасыз етіледі.";

Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясындағы өрт қауіпсіздігі қағидаларына қосымша алып тасталсын.

3. "Қазақстан Республикасының әуежайларында арнайы көліктің жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағидаларды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 26 наурыздағы № 327 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11676 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасының әуежайларында арнайы көліктің жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағидаларда:

50-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"50. Әуе кемесiне қызмет көрсету жұмыстарын ұйымдастыру авиациялық техниканы жөндеу мен пайдалану жөнiндегi қолданыстағы құжат талаптарына және берiлген үлгiдегi әуе кемесiне пайдалану жөнiндегi нұсқауға сәйкес жүргiзiледi.

Әуе кемелеріне жанармай құю "Азаматтық әуе кемелерін авиациялық жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының 2015 жылғы 24 ақпандағы №190 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11677 болып тіркелген) көзделген отынмен және маймен жүзеге асырылады.";

62-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"62. Әуеайлақты күтіп ұстау жөніндегі технологиялық операциялар "Азаматтық авиациядағы әуеайлақтық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының 2015 жылғы 7 қазандағы № 978 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12360 болып тіркелген) (бұдан әрі - Азаматтық авиациядағы әуеайлақтық күтіп ұстау қағидалары) сәйкес орындалуы тиіс.";

85-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"85. Әуе кемелерін перронға және тұрақ орындарына орналастыру Азаматтық авиациядағы әуеайлақтық күтіп ұстау қағидаларына сәйкес әзірленетін және бекітілетін перронға әуе кемелерін орналастыру және олардың қозғалысы схемасына сәйкес жүргізіледі. Әуе кемелерін орналастыру оған келу қауiпсiздiгiн қамтамасыз етпейтін жағдайларда, әуе кемелеріне арнайы көліктің келуiне рұқсат етілмейді.".

4. "Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясының ұшуын электрлі жарықпен-техникалық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының 2015 жылғы 26 наурыздағы № 350 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11637 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

Көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясының ұшуын электрлі жарықпен-техникалық қамтамасыз ету қағидаларында:

72-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"72. Жарықтандыру құрылғыларына қызмет көрсету осы Қағидаларға және құрылғы өндірушісін пайдалану жөніндегі техникалық құжаттарға сәйкес жүргізіледі.".

5. "Аэровокзалдар кластарын және оларды анықтау әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2013 жылғы 4 қарашадағы № 862 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8932 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген аэровокзалдар кластарын және оларды анықтау әдістемесінде:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Аэровокзалдың классын анықтау әдістемесі олардың өткізу қабілеттілігіне қарай Қазақстан Республикасы әуежайлары аэровокзалының класын анықтауға арналған.

Аэровокзалдың класына байланысты оларға жолаушылар үшін міндетті және қосымша қызметтердің болуына әр түрлі талаптар қойылады (тамақтану және сауда нүктелері, билет кассалары, сақтау камерасы, медициналық пункт, паркинг, автокөлік жалдау, намазханалар, олжалар бюросы, қонақ үй, пошта, курьерлер, жүк тасушылар, валюта айырбастау).";

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5. Әуежай терминалдарының негізгі өндірістік-технологиялық көрсеткіші бір сағат ішінде қызмет көрсетуге болатын барлық санаттағы жолаушылар санымен сипатталатын өткізу қабілеттілігі болып табылады. Әуежайдың терминалдық кешендерінің өткізу қабілеті қолданыстағы стандарттарға сәйкес жолаушылар тасымалының жылдық көлеміне байланысты анықталуы керек."

6-тармақ алып тасталсын;

7-тармақ алып тасталсын.

	Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушысының және Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің өзгерістер енгізілетін кейбір бұйрықтарының тізбесіне 2-қосымша
	Қазақстан Республикасының азаматтық авиация ұйымдарында авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнаулы сұйықтықтарды сақтау, құюға беруге дайындау және олардың сапасына бақылау жүргізу қағидаларына 2-қосымша

АвиаЖЖМ мен арнаулы сұйықтықтарды беруге дайындау ерекшеліктері

1. Авиациялық отын

1. Қазақстан Республикасы әуе кемелерінің қозғалтқыштары мен ҚҚҚ 1-кестеде ұсынылған авиаЖЖМ, сондай-ақ оларды өндіру және қолданудың нормативтік-техникалық құжаттамасында ескерілген қондырғылар кешенімен қолдануға жол берілген авиациялық отынды қолдануға жол беріледі.

2. Газтурбиналық қозғалтқыштар мен ҚҚҚ үшін қолданылатын негізгі авиакеросин маркалары ТС-1, РТ және Джет А-1 болып табылады.

Осы маркалардың әрқайсысын жеке немесе олардың кез келген үлестегі қоспасын ӘК (оның ішінде шетелдік) бактарында отын қалдығының маркасына қарамастан құюға және үстемелеп құюға рұқсат етіледі.

Маркалар қоспасы болып табылатын отынды құйған кезде бақылау талонына тиісті жазба енгізіледі.

Т-1 және Т-2 авиакеросиндері резервті болып табылады. Оларды қолдану ерекшеліктері авиатехниканың нақты түріне арналған пайдалану және нормативтік құжаттамалармен немесе арнайы құжаттамамен анықталады.

3. АвиаЖЖМ-ның тізбесін өндіруші ұйым немесе авиациялық техниканы дайындаушы зауыт айқындайды. Негізгі отындарға ұқсас отындар пайдалану шектеулері мен оларды қолданумен байланысты іс-шаралар көрсетіле отырып, Әуе кемелерінің ұшу және техникалық пайдалану жөніндегі нұсқауында көрсетіледі.

ТС-1 және РТ (авиаЖЖМ НҚ) отындарымен салыстырғанда шетелдік маркалы отындарда мынадай пайдалану шектеулері болады:

1) тозуға қарсы төмендеген қасиеттер;

2) нығыздайтын резеңкелердің кейбір маркаларына жоғары қарсылығы;

3) отын бактарын герметизакалау үшін қолданылатын герметиктердің кейбір маркаларына үлкен қарсылық;

4) құрамдас қорғасын бар материалдарға жоғары тотығу әсері;

5) кристалданудың басталуының анағұрлым жоғары температурасы (бұл көрсеткіш үшін өзіндік талаптарына сәйкес норма "минус 40о С-дан жоғары емес" құрайды).

4. Ұшып кету (ұшып келу) әуежайларындағы климаттық жағдайлар бойынша ТС-1 және РТ авиакеросиндерін қолдану үшін дайындаушы паспортының деректеріне сүйене отырып, кристалдану температурасының көрсеткіштері бойынша мынадай нормативтер сақталады:

1) авиакеросиннің кристалдану температурасы минус 60о С-ден жоғары емес болғанда, оны барлық климаттық аудандарда авиаЖЖМ НҚ бойынша шектеусіз қолдануға рұқсат беріледі;

2) авиакеросиннің кристалдану температурасы - 50оС-ден жоғары емес болғанда, жер бетіндегі сыртқы ауа температурасы минус 45оС-ден төмен емес болған кезде оны Т1 ауданнан басқа барлық климаттық аудандарда авиаЖЖМ НҚ бойынша шектеусіз қолдануға рұқсат беріледі;

3) жер бетіндегі сыртқы ауа температурасы минус 30оС-ден төмен емес болған кезде Т1 климаттық ауданда ӘК-ге авиакеросин құю ұшуға дейінгі 24 сағаттың ішінде қамтамасыз етілуі тиіс;

4) егер талдау нәтижесінде ЖЖМ зертханасы авиакеросиннің осы партиясының кристалдану температурасы минус 60 оС-тан төмен екенін анықтаса, 1) тармақша қолданылады.

5. Түрлі кристалдану температураларымен ТС-1 мен РТ отындарының қоспасы паспорттарда көрсетілген кристалдану температураларының ең жоғарысымен өнім үшін белгіленген нормативтер бойынша қолданылады.

6. Ағымдағы қоршаған ауа температурасы минус 30о С-ден төмен 11 климаттық ауданында орналасқан әуежайға кристалдану температурасы минус 50о С-ден жоғары емес авиакеросин қалдығымен ұшып келген кезде және егер ұшуға 24 сағаттан астам уақыт бар болса, онда 1 сағаттан аспайтын уақыт ішінде не бактерден авиакеросиннің қалдығын төгу, не ӘК-ге кристалдану температурасы минус 60о С-ден жоғары емес авиакеросинді үстемелеп құю қажет.

7. Авиакеросин ЖЖМ тұтынушы қоймасының технологиялық жабдығында, май құюдың техникалық құралдарында, сондай-ақ ӘК-нің отын жүйесінде болған кезде белгілі бір жағдайларда тазалықты көзбен шолу немесе аспаптық тәсілдермен бақылаған кезде байқалатын лайлану құбылысы туындайды.

8. Авиакеросиннің лайлану себебі онда эмульсиялық судың болуы, оны мөлшерлеу кезінде отында СКҚ сұйықтығының толық ерімеуі немесе қоршаған орта жағдайының өзгеруі нәтижесінде авиакеросиннен еріген сумен бірге СКҚ сұйықтығының жартылай бөлінуі болуы мүмкін.

Авиакеросинде эмульсиялық судың болуы ақаулық белгісі болып табылады. Эмульсиялық су тұндыру және жиналған тұнбаны төгу, сондай-ақ су бөлу құралдары арқылы сүзу жолымен отыннан алып тасталуы тиіс.

СКҚ сұйықтықтары бар авиакеросинді құйғаннан кейін (30 мин артық емес) уақытша лайлануы ақаулық белгі болып табылмайды.

Мөлшерлеу кезінде СКҚ сұйықтықтары толық ерімеген кезде, сондай-ақ ауа температурасы күрт төмендеген кезде ЖЖМ қоймаларының резервуарлары мен құю құралдарындағы отын лайлануы мүмкін. Бұл жағдайда, СКҚ сұйықтықтарынсыз отынның сол партиясының тазалығын, сұйықтықтың сапасын судың болуы мен мөлшерлеу нормаларының сақталуына тексеру қажет. Барлық талдаулар мен тексерулердің оң нәтижесі болған кезде ӘК-ге авиакеросинді құюға рұқсат беріледі.

ӘК бактарындағы авиакеросин құрамында И-М СКҚ сұйықтықтары болған кезде бірқатар климаттық және пайдалану факторларының нәтижесінде отынның лайлану процесі қарқындай түседі.

ӘК бактарында СКҚ сұйықтықтары бар И-М отынының лайлануы ақаулық белгі болып табылмайды, міндетті түрде жиналған тұнбаны төгіп тұру қажет.

9. Қазақстан Республикасы АА-да піспекті қозғалтқыштары бар ӘК-ге қүю үшін рұқсат етілген авиабензиннің негізгі маркасы Б-91/115 Б-92 және Б-95 болып табылады.

10. Б-92 (ТУ 38.401-58-47-92) және Б-85 бензині азаматтық авиацияның ғылыми-зерттеу институтында әзірленген және барлық үлгідегі піспекті қозғалтқыштарда Б-91/115 бензинінің орнына қолданылуы мүмкін. Б-92 және Б-95 авиабензинін қолдану арнайы құжаттамада айтылады.

2. Авиациялық майлар

11. Авиақозғалтқыштарда, ҚҚҚ және ТСҚ пайдалануға рұқсат етілген авиациялық майлардың маркалары ӘК-нің ұшуды пайдалану жөніндегі тиісті басшылықта көрсетілген. Резервтегі авиамайлар негізгілермен бірдей қолданылады.

12. ӘК-де майларды қолдануды ӘК пайдаланушысы анықтайды.

13. Газтурбиналы қозғалтқыштары бар ӘК-ні пайдаланған кезде Тurbonусоіl-321, ИПМ-10 майлары - NҮСО фирмасының Тurbonусоіl-210А майы және Саstrol фирмасының Саstrol-4000 майы МС-8П майына ұқсас болып табылады. Газтурбиналы қозғалтқыштарда Тurbonусоіl-321 және Тurbonусоіl-210А және Саstrol-4000 майларын қолдану ұсынымдарға сәйкес жүзеге асырылады.

14. Ми-2 және Ми-8 тікұшақтарын пайдаланған кезде жағармай жүйелерінде Б-3В майының орнына Саstrоl фирмасының Саstrоl-98 майын пайдалануға рұқсат етіледі. Саstrоl-98 майын қолдану ұсынымдарға сәйкес жүзеге асырылады.

15. НК-8-2У, Д-30 және НК-8-4 маркалы қозғалтқыштар үшін резерв ретінде қолдануға жіберілген ВНИИНП-50-1-4ф авиамайын негізгі майлармен май жүйелеріне үстемелеп құю үшін пайдалануға тыйым салынады. Негізгі майдан резервтегі майға және керісінше ауысу көрсетілген қозғалтқыштардың ТҚ технологиясы бойынша жүргізіледі.

16. ТСҚ-да негізгі және резерв ретінде ВНИИНП-50-1-4ф және ИПМ-10 маркалар жұбын қолдануға рұқсат етілген және негізгі маркадан резервтегіге және керісінше ауысу көрсетілген ТСҚ түрлерінің ТҚ технологиясы бойынша жүргізіледі.

17. СМ-4,5; СМ-8; СМ-10; СМ-11,5; СМ-9;50/50 май қоспалары дайындау және сапаны бақылаудың белгіленген технологиясы бойынша бастапқы құрамдауыштардан дайындалады.

18. ӘК-ге белгіленген мерзімдерде май құю және МҚ май сүзгіштерінің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін авиациялық майлар мен май қоспалары мынадай температурада болу керек:

1) МС-20, МС-14, МК-22 - 20 оС-тан төмен емес;

2) МК-8П, МС-8П - 15 о С-тан төмен емес;

3) СМ-8, СМ-9, СМ-11, 5 - 15 о С-тан төмен емес;

4) СМ-4, 5, СМ-10 - 5о С-тан төмен емес;

5) Б-3В, ЛЗ-240, ИПМ-10, ВНИИНП-50-1-4ф (у) - минус 15о С-тан төмен емес.

19. Жөндеу зауыттарында авиақозғалтқыштарды және олардың жүйелерін консервациялау үшін жұмыс авиамайының маркасына байланысты майлар, жағармайлар және май қоспалары қолданылады.

20. Синтетикалық майлармен жұмыс істейтін қозғалтқыштарды ішкі консервациялау үшін:

1) ИПМ-10, ВНИИНП-50-1-4ф(у), Б-3В, ЛЗ-240, 36/1 Ку-А маркалы синтетикалық майлар;

2) отын жүйесіне арналған МК-8, МС-8П, МС-8РК майлары;

3) осы маймен жұмыс істейтін авиақозғалтқыштардың отын жүйелерін бесжылдық сақтау кезінде консервациялау үшін ИПМ-10 майы қолданылады.

21. Минералды майлармен жұмыс істейтін қозғалтқыштарды ішкі консервациялау үшін:

1) МС-20, МК-8П, МС-8П, МС-8 РК авиамайлары;

2) К-17 жағармайы (піспекті қозғалтқыштар үшін);

3) МС-8П майы (тек май жүйелері үшін) қолданылады.

22. Консервациялау кезінде синтетикалық майларды минералды майлармен араластыруға рұқсат етілмейді. Бақылау сынақтан өткен қозғалтқыштарды консервациялау кезіңде синтетикалық жұмыс майын минералды маймен ауыстыруға рұқсат етілмейді.

23. Түрлі майлармен консервацияланатын қозғалтқыштардың сақталу мерзімдері "Консервациялау үшін МС-8П, МС-8РК, ИПМ-10 майларын қолдану тәртібінде" келтірілген.

Авиатехниканы сақтау тәртібі мен шарттары ОСТ 1.90109 "Авиациялық аспаптарды, агрегаттарды, авиациялық жабдықты және олардың қосалқы бөлшектерін консервациялау" бойынша жүзеге асырылады.

ГТҚ май жүйелерін консервациялау ОСТ 1.90277 "Авиациялық қозғалтқыштарды және оларға қосалқы бөлшектерді консервациялауға" сәйкес жұмыс майымен жүргізіледі.

3. Агрегаттарға, үйкелу түйіндері мен ӘК аспаптарына арналған майлар және пластикалық жағармайлар

24. ГТҚ бар тікұшақтардың түйіндері мен агрегаттарын майлау үшін қолдануға рұқсат етілген, тікұшақ түрлері және пайдалану маусымы бойынша майлар мен пластикалық жағармайлар тиісті Ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқауларда көрсетілген.

25. Бас редукторларда, трансмиссия агрегаттарында, алып жүруші жүйелерде, тікұшақтың түйіндері мен агрегаттарында жанармайлар мен олардың қоспаларын қолданудың температуралық шарттары тиісті авиациялық техника жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттамада айқындалады.

26. Техникалық қызмет көрсеткен кезде авиациялық техникада пайдалануға рұқсат етілген авиамайлар, аспаптық майлар, пластикалық жағармайлар, қатты жағармай жабындары мен пасталар Қызмет көрсету жөніндегі нұсқауда келтірілген.

27. Оларды консервациялау кезінде қозғалтқыштардың, ӘК агрегаттарының және бөлшектерінің үстіңгі қабатын тоттанудан қорғау үшін пайдалануға рұқсат етілген майлар мен пластикалық жағар майлар тиісті Қызмет көрсету жөніндегі нұсқауларда келтірілген. Консервациялау тәртібі мен шарттары техникалық қызмет көрсету регламенттерінде, дайындаушының тиісті бюллетендерінде және зауыт нұсқаулықтарында айқындалған.

4. Гидрожүйелер мен ӘК-нің бәсеңдеткіш тіреулеріне арналған жұмыс сұйықтықтары

28. Гидрожүйелер мен ӘК шасси тіректері үшін қолдануға рұқсат етілген жұмыс сұйықтықтары: АМГ-10, НГЖ-4у, НГЖ-5у, ҒН-51. ҰПН және өнеркәсіп бюллетендері рұқсат еткеннен басқа өзге гидросұйықтықтарды қолдануға, гидрожүйелер маркаларын араластыруға рұқсат етілмейді.

29. Май құйылатын құралға жұмыс сұйықтықтарын құйған кезде су мен бөтен қоспалардың түсуін алдын алу мақсатында:

1) жұмыс сұйықтығын тұмшаланған, таңба басылған немесе қақпағы дәнекерленген банкілерден пайдалану;

2) гидравликалық бактар мен банкілердің құятын түтіктерін ластанудан тазарту;

3) ыдыстағы жұмыс сұйықтығын араластырмау және шайқамау;

4) оны 100-200 см3 мөлшерінде қалдырып, жұмыс сұйықтығын ыдыстан толық төкпеу;

5) ыдыстан жұмыс сұйықтығын құюды см2 -ге 8000-10000 ұяшығы бар торлы құйғыш арқылы жүргізу (авиаЖЖМ НҚ бойынша № 0058 немесе 0063);

6) жұмыс сұйықтарын жартылай пайдаланған кезде қалған өнімі бар ыдысты тұмшалап жабу әрі таңба басу қажет.

5. Судың кристалдануына қарсы сұйықтықтар

30. Судың кристалдануына қарсы сұйықтықтар (бұдан әрі - СКҚ сұйықтықтар) керосиннің барлық маркаларына қоспа ретінде пайдаланылады және осы сүзгіштердің алдында отынды жылыту жүйесі жоқ ұшақтық және тікұшақтық отын сүзгіштерінің тоңазу мүмкіндігін төмендетеді.

СКҚ сұйықтықтарынсыз авикеросин жоқ болған кезде, көрсетілген жылыту жүйелерін қоса алғанда, ӘК-нің барлық түрлеріне май құюға арналған СКҚ сұйықтықтары бар авиакеросинді қолдануға рұқсат етіледі.

31. СКҚ сұйықтықтарын авиакеросинге қосқан кезде белгіленген мөлшерде тұтану температурасының ықтимал төмендеуін қоспағанда, оның физика-химиялық қасиеттерінің өзгеруі болмайды.

Тоттану қасиеттері бойынша, сондай-ақ олардың ісінуі бойынша регламенттелген санда СКҚ сұйықтары бар РТИ авиакеросині құрамында ол жоқ керосиннен ерекшеленбейді.

32. СКҚ сұйықтары бар авиакеросинге су түсіп кеткен кезде немесе авиакеросинде ерітілген су эмульсиялық түрге өзгерген кезде эмульсияға СКҚ сұйықтары компоненттерінің ішінара бөлінуі және отындағы оның пайыздық құрамы азаюы мүмкін.

33. СКҚ сұйықтарын тұтынушы теміржол цистерналарында және болат мырыш жалатылмаған бөшкелерде жеткізеді.

СКҚ сұйықтықтарын тасымалдау үшін 2 тәуліктен аспайтын мерзімде бұзылмаған ішкі тоттануға қарсы жамылғымен автокөлікті (ОҚ, АГЦ) қолдануға рұқсат етіледі. Анағұрлым ұзақ тасымалдау кезінде мырыш жалатылмаған немесе лактаусыз жамылғысы жоқ болат бөшкелер, контейнерлер, сыйымдылықтар пайдаланылуы тиіс.

34. СКҚ сұйықтықтарын қабылдаған кезде бір компонентті және екі компонентті сұйықтықтарды араластыруға болмайды.

Келіп түскен өнімді төгуді бастаудан бұрын СКҚ сұйықтарының қалдығы қабылдау құбырынан жеке ыдысқа құйып алынуы тиіс. СКҚ сұйықтарының қалдығын қабылдау құбырынан төгу мүмкін болмаған жағдайда, құбырдың 1,5 көлемі санынан төгілетін өнімнің бірінші топтамасын төгу қажет.

35. Егер қабылдаудан кейін резервуарда СКҚ сұйықтықтарының (бір компонентті немесе екі компонентті) қоспасы болса, қоспаға акт ресімдеу қажет.

36. ЖЖМҰ СКҚ сұйықтарын алған кезде өзара жауапкершілікті арттыру үшін берілетін резервуардан екі төрелік сынаманы іріктеу жүргізіледі. Бір сынама өнімді берген ұйымда қалады, екіншісін алушы алады. Сынаманы сақтау мерзімі - алынатын партия жұмсалғанға дейін.

37. СКҚ сұйықтықтарын талдау:

1) осы Қағидаларда белгіленген көлемде ағызуға дейін ЖЖМ қоймасына түскен кезде;

2) төгілгеннен кейін және 3 айда кемінде 1 рет техникалық талаптардың көрсеткіштері бойынша сақтау құралдарынан;

3) судың құрамы көрсеткіштері бойынша шығыс сыйымдылығынан және сумен араласу - аптасына 1 рет (егер ыдыс, бак көлемі апталық шығыннан асатын болса) жүргізіледі.

38. СКҚ сұйықтарын талдау АА-да ЖЖМ сапасын талдау жөніндегі әдістемелік ұсынымдарда айтылған әдістемелер бойынша жүргізіледі.

39. Авиакеросинді СКҚ сұйықтарымен араластыру құю пункттерінде отын құюшыларды толтырған кезде, ұшақтарға орталықтандырылған ұшақтарға май құю жүйесі арқылы, сондай-ақ резервуарларға және отын құюшыларға май құйған кезде авиаотынға СКҚ сұйықтарын енгізудің, болуын бақылау және мөлшерлеу құрылғыларын пайдаланудың бірыңғай технологиясы бойынша жүргізіледі.

40. ӘК-ге "И" және ТГФ (бір компонентті), "И-М" және ТГФ-М (екі компонентті) маркалы СКҚ сұйықтарын қолдануға жоя берілген.

41. Ұшып кету әуежайында жер бетіндегі ауа температурасы мен ӘК типтеріне арналған ұшу ұзақтығына байланысты оның қолданылуын талап ететін авиакеросиндерге СКҚ сұйықтарын қосу нормалары 2-кестеде берілген.

Егер Қағидаларда қандай да бір ӘК типі үшін СКҚ сұйықтарын қосу нормалары туралы ақпарат болмаса, Ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқауда белгіленген деректерді басшылыққа алу қажет.

42. ИЛ-96-300, Ту-204, ИЛ-86 ұшақтары мен Ка-126 тікұшағы ұшуларды СКҚ сұйықтарын қоспастан авиакеросинде орындайды.

43. Жазғы навигация кезеңінде барлық модификациялардағы Ту-154 ұшақтарына 3-кестеде көрсетілген жағдайлар кезінде СКҚ сұйықтары қосылмаған авиакеросин кұйылады.

44. Егер алдағы ұшу шарттары бойынша СКҚ сұйықтары бар авиакеросинді қолдану талап етілсе, ал отынның алдыңғы ұшудан қалған қалдығы СКҚ сұйықтарынсыз 9 тоннадан астамды құраса немесе ұшу әуежайында сыртқы ауа температурасы 10о С-тен артық төмендесе, онда ұшақ 5 сағаттан артық тұрған кезде 9 тоннадан асатын отынның артығын төгу керек және ұшаққа нормативтерге сәйкес СКҚ сұйықтары бар отынды үстемелеп құю қажет.

45. Авиакеросинге СКҚ сұйықтарын бүркудің борттық жүйесімен жабдықталған Ту-154 ұшақтарына шетел әуежайларында СКҚ сұйықтарын қосусыз май құйылады. Қазақстан Республикасы мен ТМД елдері аумағында бұл ұшақтарға 2 және 3-кестелерде көрсетілген көлемде СКҚ сұйықтары қосылған авиакеросин құйылады.

46. ЯК-42 және ЯК-40 ұшақтары ұшуларды жердің бетіндегі температура минус 40оС және одан жоғары болған жағдайда, Ил-114 ұшақтары - минус 30о С және одан жоғары болған кезде СКҚ сұйықтарынсыз авиакеросинде орындайды.

47. Шетелдік әуежайлардан ұшуларды орындайтын Ил-62М ұшақтарына, егер:

1) ұшу алдында бактардағы авиакеросин температурасы минус 15 оС-ден жоғары болса;

2) ұшақтың отын айдайтын сорғысы 2,5x2,5 ұяшықты қорғайтын тормен жабдықталса;

3) ұшақ дайындаушының бюллетені бойынша бірінші және төртінші бактарда авиакеросин температурасын өлшеу жүйесімен жабдықталса, СКҚ сұйықтарынсыз авиакеросин құйылады.

48. Егер ӘК бактарына СКҚ сұйықтарынсыз авиакеросин толық немесе жартылай құйылса, ал алда ұшу шарттары бойынша СКҚ сұйықтары қосылған авиакеросинді пайдалануды талап ететін тапсырманы орындау тұрса, онда бұл жағдайда экипаждың немесе авиациялық-техникалық база өкілінің талабы бойынша бактардан қоспасыз отынның бәрін төгу керек және қайтадан СКҚ сұйықтығының тиісті мөлшері қосылған авиакеросин құйылады.

49. ӘК-ге басқа маркалы СКҚ сұйықтары бар авиакеросинді үстемелеп құюға рұқсат беріледі.

50. Авиакеросинге СКҚ сұйықтарын қосу мөлшерлегіштің көмегімен жүргізіледі. Авиакеросинге сұйықтарды шығыс резервуарларында және технология жөніндегі ОҚ-да тікелей енгізуге жол беріледі.

СКҚ сұйықтығын ӘК бактарына тікелей қосуға рұқсат етілмейді.

51. СКҚ сұйықтықтары мөлшерлегіші 2-кестеге ескертуде көрсетілген шекте мөлшерлеу дәлдігін тұрақты түрде қамтамасыз етеді.

52. Мөлшерлеу құралдарының жұмысын 10 тәуліктен астам мерзімге тоқтатқан кезде сүзгі, сорғы, құбыр қуысындағы сұйықтықты төгу қажет.

53. СКҚ сұйықтары бар авиакеросинді резервуарда немесе ОҚ-да сақтау кезінде қоюлануын бақылау күн сайын (ұшу алдында) жүргізіледі.

54. ӘК-ге басқа маркалы СКҚ сұйықтары бар авиакеросинді үстемелеп құюға рұқсат етіледі.

55. Авиакеросинге СКҚ сұйықтарын осы Қағидаларда көрсетілген мөлшерде қосқан кезде жабық тигельдегі тұтану температурасының 8-12о С-ге ықтимал төмендеуін қоспағанда, оның физика-химиялық және пайдалану қасиеттері өзгермейді, ол ақаулық белгі деп есептелмейді.

6. Мұздануға қарсы сұйықтықтар

56. Мұздануға қарсы сұйықтықтар (мысалы, "Арктика-200", "Арктика" және шетелдік маркалы "Туре I", "Туре II", "Туре IV" және басқалар) жерде ұшақтар мен тікұшақтар бетінен мұз түзінділерін (мұзды, қатып қалған қарды, қырауды) алып тастау үшін, сондай-ақ оны жерде мұзданудан қорғау мақсатында ӘК-нің үстіңгі бетін профилактикалық өңдеуге арналады. Сұйықтықтар 80-85 оС температураға дейін қыздырылып қолданылады.

57. Мұздануға қарсы сұйықтықтарды қабылдау, сақтау және арнайы машиналарға беруді ЖЖМҰ жүргізеді.

Арнайы көлік құралдарында мұздануға қарсы ерітінділерді дайындауды инженерлік-авиациялық қызмет жүзеге асырады. ЖЖМ зертханасы инженерлік-авиациялық қызметтің өтінімі бойынша арнайы технологиямен "Туре I", "Туре II", "Туре IV" сапасын бақылауды жүзеге асырады.

58. ӘК-ге жоғарғы май құйған жағдайда, оның үстіңгі бетін мұздануға қарсы сұйықтықпен өңдеу авиакеросинді құйғаннан кейін жүргізіледі. ӘК-нің қаптамасына сұйықтықты жаққаннан кейін қаптама тайғақ болады, ӘК-ге қызмет көрсеткен кезде мұны ескеру қажет.

59. Мұздануды алып тастау әдістері:

1) бір сатылы процесс алып тастау және үстіңгі қабатты мұздан, қардан және қыраудан қорғау мақсатында қоршаған ортаның температурасын және ауа райы жағдайларын ескере отырып, мұздануға қарсы сұйықтық пен судың ыстық қоспаның көмегімен жүзеге асырылады;

2) екі сатылы процесс: бірінші саты ыстық су мен мұздануға қарсы сұйықтық пен судың ыстық қоспасының көмегімен жүзеге асырылады және осы өңдеуден кейін 3 минуттан кейін суық қоюлатылған сұйықтықтың немесе мұздануға қарсы сұйықтық пен су қоспасының көмегімен мұздануды алдын алу үшін жөндеудің екінші сатысы жүргізіледі.

Екі әдісте де мұздануға қарсы өңдеу ӘК-нің ұшып шығуына неғұрлым жақын уақытта орындалады.

7. Этил спирті

60. Авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және жөндеу, авиа ЖЖМ-ға талдау жүргізу кезінде, сондай-ақ ӘК-нің мұздануының алдын алу үшін пайдалану жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес этил спирттері қолданылады:

1) тағамдық шикізаттан ректификат, авиаЖЖМ НҚ;

2) "А" техникалық маркалы, авиаЖЖМ НҚ;

3) синтетикалық тазартылған, авиаЖЖМ НҚ;

4) жоғары және бірінші сортты ректификатталған техникалық, авиаЖЖМ НҚ.

5) бас фракция (бұрын ЭД сұйықтығы), ОСТ 18-121-73;

6) гидролиздік абсолюттелген ТУ 59-108-73.

8. Тазартылған су

61. ҰПН сәйкес Ан-24 және Л-410УВП ұшақтары үшін тазартылған су қоршаған ауаның жоғары температурасы кезінде қозғалтқышқа су бүрку жүйесінде қолданылады.

62. Ұшақтардың бүрку жүйелері бактарына құйылатын тазартылған су өз сапасы бойынша авиаЖЖМ НҚ талаптарына сәйкес келуі керек, оның ішінде:

1) тұздың болуы 5 мг/дм 3 (мг/л) артық емес, авиаЖЖМ НҚ бойынша анықталады, немесе 10 мкСм/см;

2) сутекті иондарының шоғырлануы (рН) - 5,4... 7,0.

63. Тазартылған суды өндіруді, сақтауды, сапасын тексеруді және ұшақтарға құюға беруді инженерлік-авиациялық қызметтің өтінімі бойынша ЖЖМҰ жүзеге асырады.

64. Тазартылған судың сапасын дайындау және бақылау тәртібі осы Қағидаларға 11-қосымшада жазылған.

9. Қоймада авиаЖЖМ сапасының сақталуы

65. Әуежайлар мен әуе компанияларына ЖЖМ мен сұйықтықтарды сатып алу саны мен сақтау мерзімі бойынша нормаланған қормен жасалады. Әуежайлар мен әуе компанияларды отынмен қамтамасыз ету жөніндегі ұйымдардың қоймаларына жеткізілетін пластикалық жағармайлар, гидрожүйелерге арналған сұйықтық, синтетикалық майлайтын майлар массасы 1-20 кг-ға дейін кішкентай ыдыста сақталады. Цистерналарда немесе танкерлерде келіп түсетін отындар, бензиндер, минералды майлар, СКҚ сұйықтықтары, мұздануға қарсы сұйықтықтар металды көлденең және тік резервуарларда сақталады.

66. ЖЖМ-ны сақтаған кезде мамандар шешетін негізгі міндеттер олардың саны мен сапасын сақтауды қамтамасыз етеді. Отында болып жатқан физика-химиялық процестердің күрделі жиынтығы нәтижесінде механикалық қоспалар мен су, шайырлы қоспалар жиналады және жеңіл фракциялардың шығыны болады.

67. Отынды сақтау оны қабылдаудан басталады. Қабылдап алу-тапсыру талдауы орындалғаннан және жеткізушінің паспорты зерделенгеннен кейін май құю мәселесі шешіледі. Сақтауға арналған отын сақтау процесінде ол қойма ішінде қотарылмайтындай жеке резервуарларға құйылу керек. Сақтау кезінде отынның физика-химиялық көрсеткіштерінің өзгеру дәрежесі қотару (араластыру) санына тепе-тең болады. Резервуарларда тоттануға қарсы қорғау болу керек және олардың түбінде шөгінділер болмауға тиіс. Отынды сақтау кезінде оның тазалығын (механикалық қоспалар мен судың болуы), химиялық тұрақтылығын (шайырдың болуы) және буланушылығын (қаныққан будың қысымы, фракциялық құрам) нормалайтын көрсеткіштердің тұрақтылығы азырақ болып табылады.

68. Отындағы механикалық қоспалар мөлшерінің өзгеруі оны дайындаған кезден басталады. Технологиялық жабдық, дайын отынмен түйісетін жуатын су және ауа ластану көздері болып табылады. Технологиялық жабдық отынды тоттану өнімдерінен, нығыздайтын материалдардың, сүзгіштердің, сорғылардың үйкеліс бу материалдарының ыдырау өнімдерімен ластайды.

69. Қатты ластанудың негізгі көздері ауа және металл жабдықтың тоттануы болып табылады. Ауада топырақ, шаң бөлшектері қалқыған күйде болады. Пайдалану қасиеттері тұрғысынан құмды және құмайт топырақты шаң әсіресе зиянды болып табылады. Ол отында жабдық пен отын жүйесінің агрегаттарын тоздыратын кремнийдің қатты тотықтарының болуын арттырады. Шаң ашық түтіктер мен люктерде және резервуарлардың клапандары арқылы ауадан резервуарларға, цистерналарға, бактарға, ыдыстарға түседі.

Резервуарларға түсетін ауаның көлемі толтыру коэффициенті мен резервуар сыйымдылығына байланысты 10-40 м 3 -ге жетуі мүмкін. Ауа шаңдануы 0,1 г/м 3 болған кезде резервуарларға тәулік сайын 4-10 г шаң түседі. Шаңның 80%-ы отынмен бірге тарату кезінде кетеді, ал қалғаны резервуар түбіне тұнады.

70. Отынның ластану процесі жол бойы мұнай өңдеу зауыттарынан әуежайдың тазалау жүйесінің сүзгіштеріне дейін жүреді. Әуежайларда отынды құюға дайындау кезінде ондағы ластаушы қатты заттардың мөлшерін орташа есеппен 3 есеге азайту керек. Авиаотынмен қамтамасыз ету жөніндегі ұйымдарда қабылданған тазалау жүйелері сақталуы тиіс:

1) отынның тұну ұзақтығы бойынша резервуарлар мен ыдыстардағы отынды тұндыру;

2) отынды 3 сүзгіш (үш мәрте сүзу) арқылы біртіндеп өткізу.

71. Отын сақтау кезінде сумен қанығады. Оның көзі - ауа. Резервуарда қанығу жылдамдығы отынның атмосфералық ауамен түйісу ауданы мен қабаттың қалыңдығына байланысты. Ұзақ сақтау кезінде молекулалық судың фазалық ауысуы нәтижесінде отында эмульсиялық және тұнған су пайда болады. Тұнған суды түбіндегі тұнба бөлігі ретінде мерзімді төгіп тұрады. Отында судың болуы тоттану процестері мен шайыр түзілу процестерін жеделдетеді. Отынның шайырлануына температура айрықша әсер етеді, өйткені бұл құбылыстың негізінде химиялық процестер жатыр.

72. Отынды сақтау мерзімі ЖЖМ-ның әрбір маркасы бойынша, сақтау шарттары мен климаттық белдік жөніндегі нұсқауларда регламенттеледі. Отынды ЖЖМ қоймаларында сақтау мәселелерін шешу кезінде булануды ескеру керек. Реактивті отын тік металл резервуарларда сақталған кезде резервуарлар клапандары арқылы және резервуар бетінің күн жағынан қызуы нәтижесінде неғұрлым жеңіл қайнайтын фракцияларын жоғалтады.

73. СКҚ сұйықтарын суды еріту есебінен сақтаған кезде олардағы парциал қысым нөлге тең. Бұл судың СКҚ сұйықтары бағытына қарай диффузиялық ауысуын туғызады. СКҚ сұйықтарының сулануын болдырмау үшін оларды тұмшаланған ыдыста сақтайды. СКҚ сұйықтарындағы судың тіпті азғантай мөлшері электр химиялық құбылыстарды туғызатын электролиттер үшін жеткілікті болады. СКҚ сұйықтықтарын олардың жоғары еру қабілетіне байланысты мырыш жалатылған резервуарларда және лактаулы жамылғысы бар резервуарларда сақтауға тыйым салынады.

1-кесте

Қазақстан Республикасының әуе желілерінде ұшуларды орындайтын ӘК негізгі және қосалқы қуатты құрылғыларында қолдануға жол берілген авиациялық отындардың түрлері мен маркалары

ӘК түрі	Авиаотынның маркасы
Газтурбиналы қозғалтқыштары бар ұшақтар	РТ ТС-1 Джет А-1
Газтурбиналы қозғалтқыштары бар тікұшақтар	РТ ТС-1 Джет А-1
Піспе қозғалтқыштары бар ұшақтар	Б-91/115, Б-92, Б-95, 100LL
Піспе қозғалтқыштары бар тікұшақтар	Б-91/115, Б-92, Б-95, 100LL

2-кесте

ӘК-ге отын құю кезінде СКҚ сұйықтықтарын қосу нормалары

ӘК типі	Ұшу әуежайындағы қоршаған ауаның температурасыоС	Ұшу ұзақтығы, сағат	Қосылатын СҚҚ сұйықтықтың маркасы		Арктикалық шеңберден тыс немесе Арктикалық шеңберден бері ұшу кезінде әуежайдағы қоршаған ауа температурасына тәуелсіз
			"И"***	"И-М"***	"И"	"И-М"
1	2	3	4	5	6	7
ТУ-134 және оның модификациялары, АН-24 және оның модификациялары ,АН-26 және оның модификациялары, АН-28, АН-30 және оның модификациялары, Л-410 және оның модификациялары, МИ-2, МИ-6, МИ-8 және оның модификациялары, МИ-10К, МИ-26, КА-32, В-3	5 және одан төмен	Ұшу ұзақтығына байланысты емес	0,1	0,1	0,1	0,1
Сол сияқты **	5-тен жоғары		СКҚ сұйықтықты қоспай		0,1	0,1
ЯК-40, ЯК-42	40-тан төмен		0,1	0,1	0,1	0,1
ТУ-154 және оның модификациялары	2.5.5-тармақта жазылған шарттарды қоспағанда, қоршаған ауа температурасы мен ұшу ұзақтығына байланысты емес		0,3	0,1	0,3	0,1
ИЛ-18 және онын модификациялары	5 және одан төмен	Ұшу ұзақтығына байланысты емес	0,1	0,1	0,1	0,1
		5-ке дейін	СКҚ сұйықтықты қоспай		0,1	0,1
		5 және одан артық	0,1	0,1	0,1	0,1
АН-12 жэне оның модификациялары	5 және одан төмен 5-тен жоғары	Ұшу ұзақтығына байланысты емес	0,1	0,1	0,1 0,2	0,1 0,1
			СКҚ сұйықтықты қоспай
ИЛ-62, ИЛ-62М	5 және одан төмен	Сондай	0,2	0,1	---	---
	5-тен жоғары	3-ке дейін	СКҚ сұйықтықты қоспай		---	---
		3 және одан артық	0,2	0,1	---	---
ИЛ-76Т, ДТ	5 және одан төмен	Ұшу ұзақтығына байланысты емес	0,2	0,1	0,2	0,1
	5-тен жоғары	3-ке дейін	СКҚ сұйықтықты қоспай		0,2	0,1
		3 және одан артық	0,2	0,1	0,2	0,1
ИЛ-62М және ТУ-154 барлық модификацияларында қоспағанда, "А" мен "ОК" литерлі рейстер орындайтын ӘК,	Қоршаған ауа температурасы мен ұшу ұзақтығына байланысты емес		0,2	0,2	0,2	0,2
"А" мен "ОК" литерлі рейстерді орындайтын ИЛ-62М және ТУ-154 ұшақтарының барлық модификациялары			0,3	0,3	0,3	0,3
Мұзжарғыштарда орналасатын ГТҚ бар тікұшақтар			0,2	0,2	0,2	0,2

Отын жүйесін жылытумен жабдықталған әуе кемелеріне СКҚ қолдану қажеттілігі ұшуды пайдалану басшылығымен реттеледі.

Бақылау-өлшеу аппаратурасының дәлдігіне төзімділікті, сондай-ақ мөлшерлегіштердің қателіктерін ескере отырып, ӘК жанармай құюға берілетін авиакеросиндегі СКҚ сұйықтығының мынадай шектері белгіленеді: 0,1+0,05; 0,2+0,02; 0,3+0,03.

ӘК-ге құюға арналған авиакеросинде СКҚ сұйықтардың мөлшері белгіленген шектеулерде нормаланады және құю құралдарынан (ОҚ, ҚА, ОЖҚЖ бағанасы) немесе жұмсалатын резервуардан алынған сынама талдауы бойынша анықталады.

АН-24 (РВ), АН-26 (Б), АН-28, АН-30 (Р), Л-410 (МА, УВП, УВП-3) ұшақтары үшін қоршаған ауа температурасы 5оС-ден жоғары болғанда, ұшып келгеннен кейін сынамада қоқыс отын тұнбасы табылса, онда 0,1 + 0,05% (көлем бойынша) СКҚ сұйықтық қосылған отын үстемелеп құйылады. Егер СКҚ сұйықтары жоқ болса, қоқыс отынды бактан төгіп тастайды және оған СКҚ сұйықтарысыз отын құяды.

Қазақстан Республикасы әуежайларында ИЛ-62М ұшақтарына отын құю осы Қағидаларға 2-қосымшаның 38-тармағына сәйкес жүргізілуі тиіс.

3-кесте

СҚҚ сұйықтарын қоспай ТУ-154 ұшағының барлық модификациясын авиакеросинмен толтыру шарттары

Әуежайда май құюдағы сыртқы ауа қызуы, оС, кем емес	Кесте бойынша ұшу ұзақтығы, сағат, артық емес
10	1
15	1,5
20	2
25 және жоғары	2

Ескертпе: Егер көрсетілген жағдайларда қосалқы әуеайлақтар межелі әуежайдан ұшу 1 сағаттан астам қашықтықта болса, онда қолданыстағы нормаға сәйкес ССҚ сұйықтарын қосып авиакеросин құйылады.

Аббревиатураларды толық жазу:

АА - азаматтық авияция;

АвиаЖЖМ - авияциялық жанар-жағармай материалдары;

АГЦ - автокөлік герметикалық цистернасы;

ӘК - әуе кемесі;

ГТҚ - газ турбиналы қозғалтқыш;

ЖЖМ - жанар-жағармай материалдары;

ЖЖМҰ - авиаотынмен қаматамасыз ету жөніндегі ұйым;

ҚА - құю агрегаты;

ҚҚҚ - қосалқы қуатты қондырғылары;

МҚ - майқұйғыш.

НҚ - нормативтік құжаттар;

ОЖҚЖ - орталық жанармай құю жүйесі;

СКҚ - судың кристалдауына қарсы;

ОҚ - отын құйғыш;

ТҚ - техникалық қызмет;

ТМД - Тәуелсіз Елдер Достастығы;

ТСҚ - турбосуыту қондырғылары;

ҰПН - ұшу пайдалану жөніндегі нұсқаулық;