Правила по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств

Постановление акимата города Алматы от 1 февраля 2023 года № 1/56. Зарегистрировано Департаментом юстиции города Алматы 3 февраля 2023 года № 1716

В соответствии с подпунктом 9-28) статьи 4 Закона Республики Казахстан "Об особом статусе города Алматы" акимат города Алматы ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить Правила по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств, согласно приложению к настоящему постановлению.

2. Управлению экологии и окружающей среды города Алматы в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего постановления в Департаменте юстиции города Алматы;

2) размещение настоящего постановления на интернет–ресурсе акимата города Алматы после его официального опубликования.

3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя акима города Алматы Абдыкадырова А.Е.

4. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Аким города Алматы

Е. Досаев

Приложение к постановлению акимата города Алматы от 1 февраля 2023 года № 1/56

Правила по осуществлению замеров выбросов от автомобильных
транспортных средств

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие правила по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств (далее - Правила) разработаны в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан, подпунктом 9-28) статьи 4 Закона Республики Казахстан "Об особом статусе города Алматы", Законом Республики Казахстан "О дорожном движении" (далее - Закон) и определяют порядок и условия замеров выбросов от автомобильных транспортных средств.

Правила распространяются на следующие автотранспортные средства, эксплуатируемые в городе Алматы: легковые автомобили категорий М1, автобусы категорий М2 и М3, грузовые автомобили категорий N1, N2 и N3, мотоциклы категории L, в соответствии с приложением 1 к настоящим Правилам.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) испытательная лаборатория – юридическое лицо или структурное подразделение юридического лица, действующее от его имени, осуществляющее исследования, испытания;

2) газоанализатор - прибор для непрерывного анализа химического состава отработавших газов двигателя;

3) дымность - видимая дисперсия жидких и (или) твердых частиц в отработавших газах, образовавшаяся в результате неполного сгорания топлива и испарившегося масла в цилиндрах двигателя, нормируемый показатель, характеризующий степень поглощения светового потока, просвечивающего столб отработавших газов определенной длины;

4) нормы содержания загрязняющих веществ в отработавших газах двигателя (далее – нормы содержания загрязняющих веществ) - нормы дымности отработавших газов для автотранспортных средств, оснащенных двигателями с принудительной системой зажигания и нормы содержания монооксида углерода (СО), углеводородов (СН) в отработавших газах двигателя с принудительным зажиганием для автотранспортных средств, работающих на бензине и на газовом топливе, утверждаемые настоящими Правилами;

5) монооксид углерода (СО) – нормируемый компонент, загрязняющее вещество в виде газа без цвета, запаха и вкуса;

6) измеритель дымности - прибор для измерения степени поглощения светового потока, просвечивающего столб отработавших газов двигателя внутреннего сгорания определенной длины;

7) отработавшие газы - смесь газов, удаляемая из цилиндров или камер сгорания двигателя через выхлопную трубу автотранспортного средства;

8) передвижной пост – автотранспортное средство, оснащенное необходимыми приборами и оборудованием для проведения измерений;

9) специалист по измерениям – сотрудник испытательной лаборатории, осуществляющий измерения;

10) сертификат о поверке – документ о прохождении метрологической поверки прибора, выданный поверочной аккредитованной лабораторией в соответствии с законодательством об обеспечении единства измерений;

11) стационарный пост – стационарный объект, оснащенный необходимыми приборами и оборудованием для проведения измерений;

12) уполномоченный орган - структурное подразделение местного исполнительного органа, осуществляющее функции в сфере государственной экологической политики на территории города Алматы;

13) углеводороды (СН) - нормируемый компонент, загрязняющее вещество, углеводородная группа соединений (парафины, олефины, нафтены, ароматические углеводороды).

Глава 2. Порядок осуществления измерений

3. Измерения осуществляются на стационарных и передвижных постах.

4. Стационарные посты города Алматы работают круглосуточно, в том числе в выходные и праздничные дни.

5. Количество измерений на стационарных и передвижных постах устанавливается в договорах, заключенных между уполномоченным органом и испытательной лабораторией.

6. Испытательная лаборатория обеспечивает:

1) стационарные и передвижные посты специалистами по измерениям в соответствии с условиями заключенных договоров;

2) стационарные и передвижные посты необходимыми приборами и оборудованием для осуществления измерений;

3) техническое обслуживание приборов согласно инструкциям к ним;

4) своевременное прохождение поверки приборов в соответствии с законодательством Республики Казахстан об обеспечении единства измерений;

5) проведение измерений в соответствии с настоящими Правилами;

6) ведение документации в соответствии с настоящими Правилами;

7) сбор, обработку и передачу уполномоченному органу результатов измерений.

7. Специалистом по измерениям выполняется измерение в соответствии с настоящими Правилами, по итогам чего формируется электронный протокол измерений, который хранится в электронном виде, а также заполняется журнал учета автотранспортных средств в электронном формате.

8. На основании протокола измерений специалист по измерениям сравнивает показания измерений с нормами содержания загрязняющих веществ.

9. Выбросы в окружающую среду, производимые автотранспортными средствами при их эксплуатации, не должны превышать допустимый уровень, установленный техническими регламентами в сфере охраны окружающей среды.

10. Нормы содержания загрязняющих веществ должны соответствовать показателям, предусмотренным в приложении 2 и 3 к настоящим Правилам.

11. В случае соответствия отработавших газов двигателя автотранспортного средства нормам содержания загрязняющих веществ автотранспортное средство продолжает движение.

12. В случае установления, в результате измерения, превышения норм содержания загрязняющих веществ, в отношении владельца автотранспортного средства принимаются меры в соответствии с частью первой статьи 334 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях (далее - Кодекс).

13. В случае, если превышение норм содержания загрязняющих веществ автотранспортного средства установлено повторно в течение года, в отношении владельца автотранспортного средства принимаются меры в соответствии со статьей 797 Кодекса, статьей 51 Закона и постановлением Правительства Республики Казахстан от 13 ноября 2014 года № 1196 "Об утверждении Правил дорожного движения, Основных положений по допуску транспортных средств к эксплуатации, перечня оперативных и специальных служб, транспорт которых подлежит оборудованию специальными световыми и звуковыми сигналами и окраске по специальным цветографическим схемам".

14. Устранение причин превышения норм содержания загрязняющих веществ автотранспортного средства подтверждается протоколом измерений испытательной лаборатории, оформленным по итогам измерений, проведенных в соответствии с настоящими Правилами.

Глава 3. Общие требования к проведению измерений

15. Содержание монооксида углерода (СО), углеводородов (СН) в отработавших газах автотранспортных средств с бензиновыми и (или) газовыми двигателями в режиме холостого хода на минимальных частотах вращения коленчатого вала двигателя не должно превышать значений, указанных в приложении 2 к настоящим Правилам.

Проведение измерений выполняется при минимальной частоте вращения коленчатого вала двигателя, установленной изготовителем транспортного средства.

16. Дымность отработавших газов для автотранспортных средств, оснащенных двигателями с воспламенением от сжатия, не должна превышать значений, указанных в приложении 3 к настоящим Правилам.

17. При проведении измерения пробег транспортного средства должен быть не менее 3 000 километров. При меньшем пробеге проверка не проводится.

18. У автотранспортного средства система выпуска отработавших газов должна быть герметична и комплектна (не должно быть видимого отсутствия и повреждений элементов выпускной системы). В случае видимого нарушения целостности и герметичности выпускной системы автотранспортного средства, измерения не проводятся.

19. Определение экологического класса автотранспортного средства осуществляется в зависимости от страны производителя и от года выпуска автотранспортного средства в соответствии с приложением 4 к настоящим Правилам.

20. Атмосферные условия (температура окружающего воздуха, атмосферное давление, относительная влажность) в месте расположения прибора при проведении измерений определяются эксплуатационными характеристиками применяемых приборов. При атмосферном давлении ниже 86,6 килопаскаль (650 миллиметров ртутного столба) до 80 килопаскаль (600 миллиметров ртутного столба), в горных условиях, применяется коэффициент повышения норм равный К = 1,1.

21. При измерениях следует применять газоанализаторы, измерители дымности и иные приборы и оборудование соответствующие требованиям ГОСТ 33997-2016 и СТ РК 1433-2017 и имеющие действующие сертификаты о поверке в соответствии с законодательством Республики Казахстан об обеспечении единства измерений.

22. Перед выполнением измерения необходимо убедиться, что двигатель автотранспортного средства прогрет до температуры не ниже 60 °С по штатному датчику автотранспортного средства.

Глава 4. Особенности подготовки и проведения измерений автотранспортных
средств, оснащенных двигателем с принудительным зажиганием,
работающих на бензине и (или) газовом топливе

23. После прогрева двигателя, при осуществлении измерений без использования программного обеспечения, проводятся следующие операции:

1) устанавливается рычаг коробки передач с ручным или полуавтоматическим переключением в нейтральное положение. Избиратель передачи для автотранспортного средства с автоматической коробкой передач устанавливает в положение "нейтраль" или "паркинг";

2) затормаживается автотранспортное средство стояночным тормозом;

3) вводится пробозаборник газоанализатора в выпускную трубу автотранспортного средства на глубину не менее 300 миллиметров от наиболее заглубленной точки среза трубы и проводятся измерения в течение не менее 30 секунд;

4) регистрируются полученные данные на бумажном носителе.

24. Проведение измерений с использованием программного обеспечения включает в себя следующее:

1) перед проведением измерений проверяются и устанавливаются нулевые показания газоанализатора на всех шкалах измерения, кроме О2. Содержание О2 должно быть в пределах, установленных в инструкции (руководстве) по эксплуатации газоанализатора;

2) устанавливается минимальная частота вращения вала двигателя;

3) подключается газоанализатор к компьютеру;

4) запускается программное обеспечение на компьютере;

5) вводятся в программное обеспечение необходимые данные об автотранспортном средстве;

6) запускается в программном обеспечении режим измерения и по завершению процедуры измерения программное обеспечение формирует протокол испытаний с результатами измерений;

7) результаты измерений сообщаются сотруднику полиции для принятия соответствующих мер реагирования согласно Кодексу.

25. При наличии раздельных выпускных систем у автотранспортного средства измерение следует проводить в каждой из них. За результат измерения принимают максимальные значения нормируемых компонентов.

26. При наличии комбинированной системы топлива (бензин и газ), измерение следует проводить на каждый вид топлива.

Глава 5. Особенности подготовки и проведения измерений автотранспортных
средств, оснащенных двигателем с воспламенением от сжатия

27. После прогрева двигателя, при осуществлении замеров без использования программного обеспечения, проводятся следующие операции:

1) устанавливается рычаг коробки передач с ручным или полуавтоматическим переключением в нейтральное положение. Избиратель передачи для автотранспортного средства с автоматической коробкой передач устанавливается в положение "нейтраль" или "паркинг";

2) затормаживается автотранспортное средство стояночным тормозом;

3) вводится изогнутая трубка измерителя дымности в выпускную трубу автотранспортного средства;

4) измерение дымности проводится в режиме свободного ускорения;

5) при работе двигателя в режиме холостого хода на минимальных частотах вращения коленчатого вала равномерно перемещается педаль за 0,5-1,0 секунд до упора. Держится педаль в этом положении 2-3 секунды. После отображения результатов первого замера на датчике приборного блока и готовности измерителя дымности к следующему измерению приступают к выполнению следующего цикла;

6) циклы свободного ускорения повторяются не менее шести раз;

4) регистрируется среднеарифметическое значение дымности четырех последних измерений, которое принимается за результат измерения и формируется протокол испытаний с результатами измерений на бумажном носителе.

28. Проведение измерений с использованием программного обеспечения включает в себя следующее:

1) измерение дымности проводится в режиме свободного ускорения;

2) при работе двигателя в режиме холостого хода на минимальных частотах вращения коленчатого вала равномерно перемещается педаль за 0,5-1,0 секунд до упора. Держится педаль в этом положении 2-3 секунды. После отображения результатов первого замера на датчике приборного блока, и готовности измерителя дымности к следующему измерению приступают к выполнению следующего цикла;

3) циклы свободного ускорения повторяются не менее шести раз;

4) подсоединяются измеритель дымности к компьютеру;

5) запускается программное обеспечение на компьютере;

6) вводятся в программное обеспечение необходимые данные об автотранспортном средстве;

7) скачивается среднеарифметическое значение дымности четырех последних измерений, которое принимается за результат измерения и формируется электронный протокол испытаний с результатами измерений;

8) результаты измерений сообщаются сотруднику полиции для принятия соответствующих мер реагирования согласно Кодексу.

Приложение 1 к Правилам по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств

Классификация автотранспортных средств по категории

Категория	Разрешенная максимальная масса*, т	Характеристика автотранспортного средства
M1	–	Легковые автомобили (имеющие не более восьми мест для сидения, кроме водителя)
М2	До 5**	Автобусы (имеющие более восьми мест для сидения, кроме места водителя)
М3	Свыше 5**
N1	До 3,5***	Грузовые автомобили
N2	Свыше 3,5 до 12,0***
N3	Свыше 12,0***
L	-	Мотоциклы
* Специальное оборудование, устанавливаемое на специальных автотранспортных средствах, рассматривают как эквивалент груза. ** Сочлененный автобус состоит из двух или более нераздельно скрепленных секций, в которых размещены пассажирские салоны, связанные между собой проходом для свободного перемещения пассажиров; нераздельные секции постоянно скреплены друг с другом и могут быть разделены только с помощью специального оборудования, имеющегося обычно только в мастерских. Сочлененный автобус, состоящий из двух или более нераздельных, но сочлененных секций, рассматривают как одно транспортное средство. *** Для седельных тягачей, предназначенных для буксирования полуприцепов, в качестве разрешенной максимальной массы рассматривают сумму массы тягача в снаряженном состоянии и массы, соответствующей максимальной статической вертикальной нагрузке, передаваемой тягачу от полуприцепа через седельно-сцепное устройство, а также, в случае необходимости, максимальной массы груза тягача.

Приложение 2 к Правилам по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств

Нормы содержания монооксида углерода (СО), углеводородов (СН) в отработавших газах двигателя с принудительным зажиганием для автотранспортных средств, работающих на бензине и (или) на газовом топливе

Категории и комплектация транспортных средств	Частота вращения коленчатого вала двигателя	СО, объемная доля, %	СН, объемная доля, млн-1
M и N, не оснащенные системами нейтрализации отработавших газов	минимальная	3,5	1200
M и N, экологического класса 2 и ниже, оснащенные системами нейтрализации отработавших газов	минимальная	0,5	400
M и N, экологического класса 3 и выше, оснащенные системами нейтрализации отработавших газов	минимальная	0,3	100
L, не оснащенные системами нейтрализации отработавших газов	минимальная	4,5

* под системой нейтрализации отработавших газов двигателя понимается совокупность компонентов, обеспечивающих снижение выбросов вредных веществ с отработавших газов при работе двигателя;

** под экологическим классом автотранспортного средства понимается классификационный код, характеризующий конструкцию транспортного средства или двигателя внутреннего сгорания в зависимости от уровня выбросов, а также уровня требований к системам бортовой диагностики.

Приложение 3 к Правилам по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств

Нормы дымности отработавших газов для автотранспортных средств,
оснащенных двигателями с принудительной системой зажигания

Категория транспортного средства, экологический класс	Тип двигателя	Дымность, коэффициент поглощения светового потока (k), м-1
М, N, экологические классы 3 и ниже:	Без наддува	2,5
	С наддувом	3,0
М, N, экологические классы 4 и выше	-	1,5

* под экологическим классом автотранспортного средства понимается классификационный код, характеризующий конструкцию транспортного средства или двигателя внутреннего сгорания в зависимости от уровня выбросов, а также уровня требований к системам бортовой диагностики.

Приложение 4 к Правилам по осуществлению замеров выбросов от автомобильных транспортных средств

Экологические классы автотранспортного средства в зависимости
от страны производителя и года выпуска

Страна производитель АТС	Тип двигателя	Экологический класс
		0	1	2	3	4	5 и 6
		год выпуска
Россия, СНГ, Казахстан	С принудительным зажиганием	до 2005	-	2006 – 2007	2008 – 2012	2013 – 2015	с 2016
	Дизельный	до 2005	-	2006 –2007	2008 – 2012	2013 – 2015	с 2016
Страны Европейского Союза (ЕС),	С принудительным зажиганием	до 1991	1992 -1995	1996 – 1999	2000 – 2004	2005 – 2009	с 2010
	Дизельный	до 1991	1992 -1995	1996 – 1999	2000 – 2004	2005 – 2009	с 2010
Япония	С принудительным зажиганием	до 1996	до 1997	1998-2004	2005-2010	с 2011
	Дизельный	до 1996	до 1997	1998-2004	2005-2010	с 2011
Корея	С принудительным зажиганием	до 2000	до 2000	2001-2002	2003-2005	с 2006	с 2010
	Дизельный	до 2000	до 2000	2001-2002	2003-2005	с 2006	с 2010
США	С принудительным зажиганием	до 1990	до 1995	1996-2000	2001-2003	с 2004	с 2010
	Дизельный	до 1990	до 1995	1996-2000	2001-2003	с 2004	с 2010
Китай	С принудительным зажиганием	до 2003	до 2003	2004-2007	2008- 2010	с 2011	с 2013
	Дизельный	до 2003	до 2003	2004-2007	с 2008	с 2011	с 2011

Автомобиль көлік құралдарынан шығарындыларды өлшеуді жүзеге асыру жөніндегі қағидалар

Алматы қаласы әкімдігінің 2023 жылғы 1 ақпандағы № 1/56 қаулысы. Алматы қаласы Әділет департаментінде 2023 жылғы 13 ақпанда № 1717 болып тіркелді

"Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы Қазақстан Республикасы" Заңының 4-бабының 9-28) тармақшасына сәйкес Алматы қаласының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Осы қаулының қосымшасына сәйкес автомобиль көлік құралдарынан шығарындыларды өлшеуді жүзеге асыру жөніндегі қағидалар бекітілсін.

2. Алматы қаласы Экология және қоршаған орта басқармасы заңнамамен белгіленген тәртіпте:

1) осы қаулыны Алматы қаласы Әділет департаментінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны Алматы қаласы әкімдігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Алматы қаласы әкімінің орынбасары Ә.Е. Әбдіқадыровқа жүктелсін.

4. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Алматы қаласының әкімі

Е. Досаев

Алматы қаласы әкімдігінің 2023 жылғы 1 ақпандағы № 1/56 қаулысына қосымша

Автомобиль көлік құралдарынан шығарындыларды өлшеуді жүзеге асыру
жөніндегі қағидалар

1 тарау. Жалпы ережелер

1. Осы автомобиль көлік құралдарынан шығарындыларды өлшеуді жүзеге асыру жөніндегі қағидалар (бұдан әрі - қағидалар) Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне, "Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4 - бабының 9-28) тармақшасына, "Жол қозғалысы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі-заң) сәйкес әзірленді және шығарындыларды өлшеу тәртібі мен шарттарын айқындайды автомобиль көліктерінен.

Қағидалар Алматы қаласында пайдаланылатын мынадай автокөлік құралдарына қолданылады: осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес М1 санаттағы жеңіл автомобильдер, м2 және М3 санаттағы автобустар, N1, N2 және N3 санаттағы жүк автомобильдері, L санаттағы мотоциклдер.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) сынақ зертханасы - оның атынан әрекет ететін, зерттеулерді, сынақтарды жүзеге асыратын заңды тұлға немесе заңды тұлғаның құрылымдық бөлімшесі;

2) газ талдағыш - қозғалтқыштың пайдаланылған газдарының химиялық құрамын үздіксіз талдауға арналған аспап;

3) түтін - қозғалтқыштың цилиндрлеріндегі отын мен буланған майдың толық жанбауы нәтижесінде пайда болған, пайдаланылған газдардағы сұйық және (немесе) қатты бөлшектердің көрінетін дисперсиясы, белгілі бір ұзындықтағы пайдаланылған газдар бағанасын көрсететін жарық ағынының сіңу дәрежесін сипаттайтын нормаланатын көрсеткіш;

4) қозғалтқыштың пайдаланылған газдарындағы ластаушы заттар құрамының нормалары (бұдан әрі – ластаушы заттар құрамының нормалары) - мәжбүрлі тұтану жүйесі бар қозғалтқыштармен жарақтандырылған автокөлік құралдары үшін пайдаланылған газдардың түтінінің нормалары және бензинмен жұмыс істейтін автокөлік құралдары үшін мәжбүрлі тұтанатын қозғалтқыштың пайдаланылған газдарындағы көміртегі (СО) тотығының, көмірсутектердің (СН) құрамының нормалары және осы Қағидалармен бекітілетін газ отынымен;

5) көміртегі тотығы (СО) – түсі, иісі және дәмі жоқ газ түріндегі ластаушы зат, нормаланатын компонент;

6) түтін өлшегіш - белгілі бір ұзындықтағы іштен жану қозғалтқышының пайдаланылған газдарының бағанасын көрсететін жарық ағынының сіңу дәрежесін өлшеуге арналған аспап;

7) пайдаланылған газдар - автокөлік құралының пайдаланылған құбыры арқылы қозғалтқыштың цилиндрлерінен немесе жану камераларынан шығарылатын газдар қоспасы;

8) жылжымалы бекет - өлшеулер жүргізу үшін қажетті аспаптармен және жабдықтармен жарақтандырылған автокөлік құралы;

9) өлшеу жөніндегі маман-өлшеуді жүзеге асыратын сынақ зертханасының қызметкері;

10) тексеру туралы сертификат - өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамаға сәйкес аккредиттелген салыстырып тексеру зертханасы берген аспапты метрологиялық тексеруден өткені туралы құжат;

11) стационарлық бекет – өлшеуді жүргізу үшін қажетті аспаптармен және жабдықтармен жарақтандырылған стационарлық объект;

12) уәкілетті орган - Алматы қаласының аумағында мемлекеттік экологиялық саясат саласындағы функцияларды жүзеге асыратын жергілікті атқарушы органның құрылымдық бөлімшесі;

13) көмірсутектер (СН) - нормаланатын компонент, ластаушы зат, қосылыстардың көмірсутекті тобы (парафиндер, олефиндер, нафтендер, хош иісті көмірсутектер).

2 тарау. Өлшеуді жүзеге асыру тәртібі

3. Өлшеу стационарлық және жылжымалы бекеттерде жүзеге асырылады.

4. Алматы қаласының стационарлық бекеттері тәулік бойы, оның ішінде демалыс және мереке күндері жұмыс істейді.

5. Стационарлық және жылжымалы бекеттердегі өлшеулер саны уәкілетті орган мен сынақ зертханасы арасында жасалған шарттарда белгіленеді.

6. Сынақ зертханасы қамтамасыз етеді:

1) жасалған шарттардың талаптарына сәйкес өлшеу жөніндегі мамандардың стационарлық және жылжымалы бекеттері;

2) өлшеуді жүзеге асыру үшін қажетті аспаптармен және жабдықтармен стационарлық және жылжымалы бекеттер;

3) аспаптарға олардың нұсқаулықтарына сәйкес техникалық қызмет көрсету;

4) Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес аспаптарды уақтылы тексеруден өткізу;

5) осы Қағидаларға сәйкес өлшеулер жүргізу;

6) осы Қағидаларға сәйкес құжаттаманы жүргізу;

7) өлшеу нәтижелерін жинау, өңдеу және уәкілетті органға беру.

7. Өлшеу жөніндегі маман осы Қағидаларға сәйкес өлшеуді орындайды, оның қорытындысы бойынша электрондық түрде сақталатын өлшемдердің электрондық хаттамасы қалыптастырылады, сондай-ақ автокөлік құралдарын есепке алу журналы электрондық форматта толтырылады.

8. Өлшеу хаттамасының негізінде өлшеу маманы өлшеу көрсеткіштерін ластаушы заттардың мөлшерімен салыстырады.

9. Автокөлік құралдары оларды пайдалану кезінде өндіретін қоршаған ортаға шығарындылар қоршаған ортаны қорғау саласындағы техникалық регламенттерде белгіленген рұқсат етілген деңгейден аспауға тиіс.

10. Ластаушы заттар құрамының нормалары осы Қағидаларға 2 және 3-қосымшаларда көзделген көрсеткіштерге сәйкес болуға тиіс.

11. Автокөлік құралы қозғалтқышының пайдаланылған газдары ластаушы заттардың болу нормаларына сәйкес келген жағдайда автокөлік құралы қозғалысын жалғастырады.

12. Өлшеу нәтижесінде ластаушы заттардың мөлшері нормаларынан асып кеткен жағдайда автокөлік құралының иесіне қатысты Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 334-бабының бірінші бөлігіне сәйкес шаралар қабылданады.

13. Егер автокөлік құралының ластаушы заттарын ұстау нормаларынан асып кету бір жыл ішінде қайта белгіленген жағдайда, автокөлік құралының иесіне қатысты кодекстің 797-бабына, Заңның 51-бабына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 13 қарашадағы № 1196 "Жол жүрісі қағидаларын, Көлік құралдарын пайдалануға рұқсат беру жөніндегі негізгі ережелерді, көлігі арнайы жарық және дыбыс сигналдарымен жабдықталуға және арнайы түсті-графикалық схемалар бойынша боялуға тиіс жедел және арнайы қызметтер тізбесін бекіту туралы" қаулысына сәйкес шаралар қабылданады.

14. Автокөлік құралының ластаушы заттар құрамының нормаларынан асып кету себептерін жою осы Қағидаларға сәйкес жүргізілген өлшеулердің қорытындылары бойынша ресімделген сынақ зертханасының өлшеу хаттамасымен расталады.

3-тарау. Өлшеулерді жүргізуге қойылатын жалпы талаптар

15. Қозғалтқыштың иінді білігінің ең төменгі айналу жиіліктерінде бос жүріс режимінде бензин және (немесе) газ қозғалтқыштары бар автокөлік құралдарының пайдаланылған газдарындағы көміртегі тотығының (СО), көмірсутектердің (СН) құрамы осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген мәндерден аспауға тиіс.

Өлшеу жүргізу көлік құралын жасаушы белгілеген қозғалтқыштың иінді білігінің ең аз айналу жиілігінде орындалады.

16. Сығымдаудан тұтанатын қозғалтқыштармен жарақтандырылған автокөлік құралдары үшін пайдаланылған газдардың түтіні осы Қағидаларға 3-қосымшада көрсетілген мәндерден аспауға тиіс.

17. Өлшеу кезінде көлік құралының жүрісі кемінде 3000 шақырым болуы керек. Аз жүгіріс кезінде тексеру жүргізілмейді.

18. Автокөлік құралында пайдаланылған газдарды шығару жүйесі герметикалық және толық болуы тиіс (шығару жүйесі элементтерінің көрінбейтін болмауы және зақымдалмауы тиіс). Автокөлік құралының шығару жүйесінің тұтастығы мен герметикалығы көрінетін бұзылған жағдайда өлшеу жүргізілмейді.

19. Автокөлік құралының экологиялық сыныбын айқындау осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес өндіруші елге және автокөлік құралының шығарылған жылына байланысты жүзеге асырылады.

20. Өлшеу жүргізу кезінде аспаптың орналасқан жеріндегі атмосфералық жағдайлар (қоршаған ауаның температурасы, атмосфералық қысым, салыстырмалы ылғалдылық) қолданылатын аспаптардың пайдалану сипаттамаларымен айқындалады. Атмосфералық қысым 86,6 килопаскальдан (650 миллиметр сынап бағанасы) 80 килопаскальға дейін (600 миллиметр сынап бағанасы) төмен болған кезде, тау жағдайында нормалардың жоғарылау коэффициенті К = 1,1-ге тең қолданылады.

21. Өлшеу кезінде ГОСТ 33997-2016 және ҚР СТ 1433-2017 талаптарына сәйкес келетін және Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамасына сәйкес тексеру туралы қолданыстағы сертификаттары бар газ талдағыштарды, түтін өлшегіштерді және өзге де аспаптар мен жабдықтарды қолдану қажет.

22. Өлшеуді орындамас бұрын автокөлік құралының қозғалтқышы автокөлік құралының штаттық датчигі бойынша 60 °с-тан төмен емес температураға дейін қыздырылғанына көз жеткізу қажет.

4-тарау. Бензинмен және (немесе) газ отынымен жұмыс істейтін, мәжбүрлеп
тұтанатын қозғалтқышпен жарақтандырылған автокөлік құралдарын дайындау
және өлшеу жүргізу ерекшеліктері

23. Қозғалтқышты қыздырғаннан кейін, бағдарламалық жасақтаманы пайдаланбай өлшеу кезінде келесі операциялар жүргізіледі:

1) қолмен немесе жартылай автоматты түрде бейтарап күйге ауысатын беріліс қорабының тұтқасы орнатылады. Автоматты беріліс қорабы бар автокөлік құралына арналған беруді таңдаушы "бейтарап" немесе "паркинг" күйіне орнатады;

2) автокөлік құралы тұрақ тежегішімен тежеледі;

3) газ анализаторының сынамасы автокөлік құралының шығару құбырына құбырдың неғұрлым тереңдетілген кесу нүктесінен кемінде 300 миллиметр тереңдікке енгізіледі және өлшеулер кемінде 30 секунд ішінде жүргізіледі;

4) алынған деректер қағаз жеткізгіште тіркеледі.

24. Бағдарламалық жасақтаманы қолдана отырып өлшеу жүргізу мыналарды қамтиды:

1) Өлшеу жүргізер алдында О2 - ден басқа барлық өлшеу шкалаларында газ талдағыштың нөлдік көрсеткіштері тексеріледі және белгіленеді. О2 мазмұны газ талдағышты пайдалану жөніндегі нұсқаулықта (Нұсқаулықта) белгіленген шектерде болуға тиіс;

2) қозғалтқыш білігінің ең аз айналу жиілігі белгіленеді;

3) газ анализаторы компьютерге қосылады;

4) бағдарламалық жасақтама компьютерде іске қосылады;

5) Бағдарламалық қамтамасыз етуге автокөлік құралы туралы қажетті деректер енгізіледі;

6) бағдарламалық қамтамасыз етуде өлшеу режимі іске қосылады және өлшеу рәсімі аяқталғаннан кейін бағдарламалық қамтамасыз ету өлшеу нәтижелерімен Сынақ хаттамасын қалыптастырады;

7) өлшеу нәтижелері кодекске сәйкес тиісті ден қою шараларын қабылдау үшін полиция қызметкеріне хабарланады.

25. Автокөлік құралында бөлек шығару жүйелері болған кезде өлшеу олардың әрқайсысында жүргізілуі керек. Өлшеу нәтижесі үшін нормаланған компоненттердің максималды мәндері алынады.

26. Аралас отын жүйесі (бензин және газ) болған кезде өлшеуді отынның әрбір түріне жүргізген жөн.

5-тарау. Қысудан тұтанатын қозғалтқышпен жабдықталған
автокөлік құралдарын дайындау және өлшеу ерекшеліктері

27. Қозғалтқыш қызғаннан кейін, бағдарламалық жасақтаманы пайдаланбай өлшеу кезінде келесі операциялар жүргізіледі:

1) қолмен немесе жартылай автоматты түрде бейтарап күйге ауысатын беріліс қорабының тұтқасы орнатылады. Автоматты беріліс қорабы бар автокөлік құралы үшін беру таңдаушысы "бейтарап" немесе "паркинг" жағдайына орнатылады;

2) автокөлік құралы тұрақ тежегішімен тежеледі;

3) түтін өлшегіштің қисық түтігі автокөлік құралының шығару құбырына енгізіледі;

4) түтінді өлшеу еркін үдеу режимінде жүргізіледі;

5) иінді біліктің ең төменгі айналу жиіліктерінде бос жүріс режимінде қозғалтқыш жұмыс істеген кезде педаль тоқтағанға дейін 0,5-1,0 секундта біркелкі қозғалады. Педаль осы күйде 2-3 секунд ұсталады. Алғашқы өлшеу нәтижелерін аспап блогының сенсорында көрсеткеннен кейін және түтін өлшегіштің келесі өлшеуге дайындығы келесі циклды орындай бастайды;

6) еркін үдеу циклдары кемінде алты рет қайталанады;

4) соңғы төрт өлшем түтінінің орташа арифметикалық мәні тіркеледі, ол өлшеу нәтижесі үшін қабылданады және қағаз жеткізгіштегі өлшеу нәтижелерімен сынақ хаттамасы қалыптастырылады.

28. Бағдарламалық жасақтаманы қолдана отырып өлшеу жүргізу мыналарды қамтиды:

1) түтінді өлшеу еркін үдеу режимінде жүргізіледі;

2) иінді біліктің ең төменгі айналу жиіліктерінде бос жүріс режимінде қозғалтқыш жұмыс істеген кезде педаль тоқтағанға дейін 0,5-1,0 секундта біркелкі қозғалады. Педаль осы күйде 2-3 секунд ұсталады. Алғашқы өлшеу нәтижелерін аспаптық блок сенсорында көрсеткеннен кейін және түтін өлшегіштің келесі өлшеуге дайындығы келесі циклды орындай бастайды;

3) еркін үдеу циклдары кемінде алты рет қайталанады;

4) түтін өлшегіш компьютерге қосылады;

5) бағдарламалық жасақтама компьютерде іске қосылады;

6) бағдарламалық қамтамасыз етуге автокөлік құралы туралы қажетті деректер енгізіледі;

7) соңғы төрт өлшемнің түтінінің орташа арифметикалық мәні жүктеледі, ол өлшеу нәтижесі ретінде қабылданады және өлшеу нәтижелері бар сынақтардың электрондық хаттамасы қалыптастырылады;

8) өлшеу нәтижелері кодекске сәйкес тиісті ден қою шараларын қабылдау үшін полиция қызметкеріне хабарланады.

Автомобиль көлік құралдарының шығарындыларын өлшеуді жүзеге асыру қағидаларына 1-қосымша

Көлік құралдарын санат бойынша жіктеу

Санат	Рұқсат етілген ең жоғары салмақ*, т	Автокөлік құралының сипаттамалары
M1	–	Жеңіл автомобильдер (жүргізушіден басқа, сегізден аспайтын орындық көлік құралдары)
М2	5** дейін	Автобустар (жүргізуші орнынан басқа сегізден астам орыны бар көлік құралдары)
М3	5** жоғары
N1	3,5*** дейін	Жүк көліктері
N2	3,5 - 12,0 жоғары***
N3	12,0*** жоғары
L	-	Мотоциклдер
* Арнайы АТС-қа орнатылатын арнайы жабдық жүктің баламасы ретінде қарастырылады. ** Біріктірілген автобус екі немесе одан да көп бөлінбейтін бекітілген бөлімдерден тұрады, онда жолаушылар салондары жолаушылардың еркін қозғалысы үшін бір-бірімен байланысқан; бөлінбейтін бөлімдер үнемі бір-бірімен бекітіліп отырады және оларды тек шеберханаларда болатын арнайы жабдықтың көмегімен бөлуге болады. Екі немесе одан да көп бөлінбейтін, бірақ артикуляциялық бөлімдерден тұратын артикуляциялық автобус бір көлік құралы ретінде қарастырылады. *** Жартылай тіркемелерді тіркеп сүйреуге арналған ершікті тартқыштар үшін рұқсат етілген ең жоғары салмақ ретінде жарақталған күйдегі тартқыштың массасының және жартылай тіркемеден ершікті-тіркеуіш құрылғы арқылы тартқышқа берілетін ең жоғары статикалық тік жүктемеге сәйкес келетін массаның, сондай-ақ қажет болған жағдайда тартқыштың ең жоғары жүк массасының сомасы қаралады.

Автомобиль көлік құралдарының шығарындыларын өлшеуді жүзеге асыру қағидаларына 2-қосымша

Көміртегі монооксиді (СО), көмірсутектер (СН)құрамының нормалары
мәжбүрлі тұтанатын қозғалтқыштың пайдаланылған газдарында жұмыс
істейтін автомобиль көлік құралдары үшін бензинмен және газ отынымен

Көлік құралдарының санаттары және жиынтықталуы	Қозғалтқыштың иінді білігінің жылдамдығы	СО, көлемдік үлесі, %	СН, көлемдік үлесі, млн-1
Пайдаланылған газдарды бейтараптандыру жүйелерімен жабдықталмаған M және N	минималды	3,5	1200
M және N, 2 және одан төмен экологиялық класс, пайдаланылған газдарды бейтараптандыру жүйелерімен жабдықталған	минималды	0,5	400
M және N, 3 және одан жоғары экологиялық класс, пайдаланылған газдарды бейтараптандыру жүйелерімен жабдықталған	минималды	0,3	100
L, пайдаланылған газдарды бейтараптандыру жүйелерімен жабдықталмаған	минималды	4,5

Бензинмен және газ отынымен жұмыс істейтін көлік құралдары үшін мәжбүрлеп жағылатын қозғалтқыштың пайдаланылған газдарында көміртегі тотығы (СО) мен көмірсутектер(СН) болу нормалары енгізіледі (МЕМСТ 33997-2016, ҚР СТ 1433-2017, ҚР СТ 1433-2005)

Автомобиль көлік құралдарының шығарындыларын өлшеуді жүзеге асыру қағидаларына 3-қосымша

Алматы қаласында пайдаланылатын, мәжбүрлі тұтану жүйесі бар қозғалтқыштармен
жарақтандырылған автомобиль көлік құралдары үшін пайдаланылған
газдардың түтіндену нормалары

Көлік құралының санаты, экологиялық сынып	Қозғалтқыш түрі	Түтінділік, жарық ағынының жұтылу коэффициенті (k), м-1
М, N, 3 және одан төмен экологиялық сыныптар:	Үрлеу жоқ	2,5
	Үрлеумен	3,0
М, N, 4 және одан жоғары экологиялық сыныптар	-	1,5

* автокөлік құралының экологиялық сыныбы деп шығарындылар деңгейіне, сондай-ақ борттық диагностика жүйелеріне қойылатын талаптар деңгейіне байланысты көлік құралының немесе іштен жану қозғалтқышының конструкциясын сипаттайтын жіктеу коды түсініледі.

Автомобиль көлік құралдарының шығарындыларын өлшеуді жүзеге асыру қағидаларына 4-қосымша

Көлік құралының экологиялық кластары өндіруші елге және шығарылған
жылына байланысты

АТС Өндіруші ел	Тип двигателя	Экологиялық класс
		0	1	2	3	4	5 и 6
		Шығарылған жылы
Ресей, ТМД, Қазақстан	С принудительным зажиганием	2005 жылға дейін	-	2006 – 2007	2008 – 2012	2013 – 2015	2016 жылдан бастап
	Дизельный	2005 жылға дейін	-	2006 –2007	2008 – 2012	2013 – 2015	2016 жылдан бастап
Елдер Еуропалық Одақ (ЕО),	С принудительным зажиганием	1991 жылға дейін	1992 -1995	1996 – 1999	2000 – 2004	2005 – 2009	2010 жылдан бастап
	Дизельный	1991 жылға дейін	1992 -1995	1996 – 1999	2000 – 2004	2005 – 2009	2010 жылдан бастап
Жапония	С принудительным зажиганием	1996 жылға дейін	1997 жылға дейін	1998-2004	2005-2010	2011 жылдан бастап
	Дизельный	1996 жылға дейін	1997 жылға дейін	1998-2004	2005-2010	2011 жылдан бастап
Корея	С принудительным зажиганием	2000 дейін	2000 дейін	2001-2002	2003-2005	2006 жылдан бастап	2010 жылдан бастап
	Дизельный	2000 дейін	2000 дейін	2001-2002	2003-2005	2006 жылдан бастап	2010 жылдан бастап
АҚШ	С принудительным зажиганием	1990 жылға дейін	1995 жылға дейін	1996-2000	2001-2003	2004 жылдан бастап	2010 жылдан бастап
	Дизельный	1990 жылға дейін	1995 жылға дейін	1996-2000	2001-2003	2004 жылдан бастап	2010 жылдан бастап
Китай	С принудительным зажиганием	2003 жылға дейін	2003 жылға дейін	2004-2007	2008- 2010	2011 жылдан бастап	2013 жылдан бастап
	Дизельный	2003 жылға дейін	2003 жылға дейін	2004-2007	с 2008	2011 жылдан бастап	с1