О внесении изменений в некоторые приказы Министра энергетики Республики Казахстан

Приказ и.о. Министра энергетики Республики Казахстан от 14 мая 2025 года № 206-н/қ. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 мая 2025 года № 36110

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемый перечень некоторых приказов Министра энергетики Республики Казахстан, в которые вносятся изменения.

2. Департаменту газовой промышленности Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

исполняющий обязанности Министра энергетики Республики Казахстан

А. Жамауов

"СОГЛАСОВАН"
Министерство торговли и интеграции
Республики Казахстан

Приложение к приказу исполняющий обязанности Министра энергетики Республики Казахстан от 14 мая 2025 года № 206-н/қ

Перечень некоторых приказов Министра энергетики Республики Казахстан, в которые вносятся изменения

1. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 21 октября 2014 года № 63 "Об утверждении Правил осуществления централизованного оперативно-диспетчерского управления режимами работы объектов единой системы снабжения товарным газом" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 9893) следующие изменения:

преамбулу изложить в новой редакции:

"В соответствии с подпунктом 11) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении", ПРИКАЗЫВАЮ:";

в Правилах осуществления централизованного оперативно-диспетчерского управления режимами работы объектов единой системы снабжения товарным газом, утвержденных указанным приказом:

заголовок главы 1 изложить в новой редакции:

"Глава 1. Общие положения";

пункт 1 изложить в новой редакции:

"1. Настоящие Правила осуществления централизованного оперативно-диспетчерского управления режимами работы объектов единой системы снабжения товарным газом (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан "О газе и газоснабжении" (далее - Закон) и определяют порядок взаимодействия субъектов единой системы снабжения товарным газом при осуществлении централизованного оперативно-диспетчерского управления.";

заголовок главы 2 изложить в новой редакции:

"Глава 2. Порядок осуществления централизованного оперативно-диспетчерского управления";

подпункт 9) пункта 6 изложить в новой редакции:

"9) обеспечивает систематический контроль соответствия качественных параметров принимаемого к транспортировке и транспортируемого товарного газа техническим регламентам и национальным и (или) межгосударственным стандартам Республики Казахстан;".

2. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 3 ноября 2014 года № 96 "Об утверждении Правил розничной реализации и пользования товарным и сжиженным нефтяным газом" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 9936) следующие изменения:

в Правилах розничной реализации и пользования товарным и сжиженным нефтяным газом, утвержденных указанным приказом:

в пункте 1-1:

подпункт 1) изложить в новой редакции:

"1) газ - сырой, товарный, сжиженный нефтяной и сжиженный природный газ;";

подпункт 10) изложить в следующей редакции:

"10) расчетный период – период, за который определяется объем поставленного газа, производятся взаиморасчеты между поставщиком, газотранспортной, газораспределительной организациями, лицами, указанными в пункте 5 статьи 27-1 Закона и потребителем за поставленный газ. Расчетный период составляет один календарный месяц;".

3. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 12 ноября 2014 года № 117 "Об утверждении типовых договоров розничной реализации товарного и сжиженного нефтяного газа, а также технического обслуживания газопотребляющих систем и газового оборудования коммунально-бытовых и бытовых потребителей" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 9980) следующие изменения:

в Типовом договоре розничной реализации товарного газа, утвержденном указанным приказом:

в пункте 1:

подпункт 2) изложить в новой редакции:

"2) газопотребляющая система - комплекс газопроводов (линейной части) и газового оборудования, предназначенный для приема товарного газа из газораспределительной системы или сжиженного нефтяного газа из групповой резервуарной установки, а также их использования в качестве топлива и (или) сырья;";

подпункты 8) и 9) изложить в новой редакции:

"8) бытовой потребитель - физическое лицо, приобретающее товарный и (или) сжиженный нефтяной газ для бытовых нужд без целей использования в предпринимательской деятельности и дальнейшей их реализации;

9) норма потребления - расчетная величина для бытовых потребителей, не имеющих приборов учета, отражающая среднемесячное количество потребленного ими товарного или сжиженного нефтяного газа.";

пункт 7 изложить в новой редакции:

"7. Газ, поставляемый по настоящему Договору, должен отвечать требованиям технических регламентов и национальных стандартов Республики Казахстан.";

в Типовом договоре розничной реализации сжиженного нефтяного газа, утвержденном указанным приказом:

пункт 4 изложить в новой редакции:

"4. Газ, поставляемый по настоящему Договору, должен отвечать требованиям технических регламентов и национальных стандартов Республики Казахстан.";

в Типовом договоре технического обслуживания газопотребляющих систем и газового оборудования коммунально-бытовых и бытовых потребителей, утвержденном указанным приказом:

пункт 5 изложить в новой редакции:

"5. Работы, перечисленные в пункте 2 настоящего Договора, осуществляются при наличии у заказчика газового оборудования, соответствующего техническим регламентам и национальным и (или) межгосударственным стандартам, исправных и своевременно прошедших осмотры дымовых и вентиляционных каналов.".

4. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 5 мая 2018 года № 165 "Об утверждении формы программы развития переработки сырого газа" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16956) следующее изменение:

преамбулу изложить в новой редакции:

"В соответствии с пунктом 3 статьи 147 Кодекса Республики Казахстан "О недрах и недропользовании" ПРИКАЗЫВАЮ:".

5. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 18 сентября 2018 года № 377 "Об утверждении Правил расчета и утверждения норм потребления товарного и сжиженного нефтяного газа" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 17472) следующие изменения:

преамбулу изложить в новой редакции:

"В соответствии с подпунктом 18-4) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении" ПРИКАЗЫВАЮ:";

в Правилах расчета и утверждения норм потребления товарного и сжиженного нефтяного газа (далее – Правила), утвержденных указанным приказом:

пункт 1 изложить в новой редакции:

"1. Настоящие Правила расчета и утверждения норм потребления товарного и сжиженного нефтяного газа (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 18-4) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении" (далее - Закон) и определяют порядок расчета и утверждения норм потребления товарного и сжиженного нефтяного газа при отсутствии приборов учета газа для бытовых потребителей.";

часть первую пункта 20 изложить в новой редакции:

"20. В случае потребления товарного газа, расход газа исчисляется в кубометрах, приведенных к стандартным условиям в соответствии с ГОСТ 2939 "Газы. Условия для определения объема". Если установленные приборы учета не имеют специальных корректоров по температуре или по температуре и по давлению, то приведение прошедшего через прибор учета объема газа к стандартным условиям проводится расчетным путем по формуле:";

пункт 21 изложить в новой редакции:

"21. В случае потребления сжиженного нефтяного газа, количество израсходованного потребителями газа (V_сч, м³), определенное по объемному газовому счетчику, приводят к стандартным условиям (V_c) и пересчитывают в (кг) по формуле:

где:

Gm – массовый расход сжиженного нефтяного газа, кг;

- плотность газа при стандартных условиях, кг/м³, определяют, как сумму произведений стандартных плотностей компонентов на их объемное долевое содержание в смеси;

- плотность i-го компонента газа при стандартных условиях, кг/м³;

- объемное содержание i-го компонента газа, % объемный.

Если известны составы компонентов газа в % массовых, то их переводят в % мольный, а затем в % объемный по формулам (10), (11)

где:

- массовое, мольное и объемное содержание i-го компонента сжиженного нефтяного газа, соответственно, - % массовый, % мольный, % объемный;

- молекулярная масса i-го компонента газа;

- коэффициент сжимаемости i-го компонента газа при стандартных условиях.

Для углеводородов, входящих в состав газа, значения

приведены в ГОСТ 30319.1 "Газ природный. Методы расчета физических свойств. Общие положения" (далее – ГОСТ 30319.1).";

M_i – численно равно молярной массе, приведенной в ГОСТ 30319.3 "Газ природный. Методы расчета физических свойств. Вычисление физических свойств на основе данных о компонентном составе" (далее – ГОСТ 30319.3).";

пункт 29 изложить в новой редакции:

"29. Расчет среднемесячной нормы потребления сжиженного нефтяного газа на приготовление пищи для одного человека Н₁, кг/ человек х месяц, производится по формуле:

где:

- годовая норма расхода теплоты на приготовление пищи для одного человека, приведенная в таблице по годовым нормам расхода товарного и сжиженного нефтяного газа на коммунально-бытовые нужды населения согласно приложению 2 к настоящим Правилам, МДж/человек х месяц;

- низшая массовая теплота сгорания сжиженного нефтяного газа, МДж/кг;

12 - количество месяцев в году, месяц.

Низшая массовая теплота сгорания сжиженного нефтяного газа (

, МДж/кг) определяется по формуле:

где:

- низшая объемная теплота сгорания i-го компонента сжиженного нефтяного газа, приведенная к 1 м³ газообразного компонента сжиженного нефтяного газа при стандартных условиях, МДж/м³ (данные ГОСТ 31369 "Газ природный. Вычисление теплоты сгорания, плотности, относительной плотности и числа Воббе на основе компонентного состава" (далее - ГОСТ 31369);

- массовое содержание i-го компонента сжиженного нефтяного газа, % массовое;

- плотность i-го компонента сжиженного нефтяного газа при стандартных условиях, кг/м³;

- низшая массовая теплота сгорания i-го компонента сжиженного нефтяного газа, МДж/кг.

При расчете низшей теплоты сгорания сжиженного нефтяного газа необходимо использовать данные для условной смеси пропан - бутан. При этом данные легких компонентов (метан, этан) добавляются к пропану, а тяжелые (пентаны) - к бутану.

В таблице по физико-химическим свойствам пропана, бутана и их смесей согласно приложению 3 к настоящим Правилам приведены плотности, коэффициенты сжимаемости, низшие объемные теплоты сгорания для пропана и бутана при стандартных условиях и их молекулярные массы (из ГОСТ 30319.1), а также расчетные величины низших теплот сгорания сжиженного нефтяного газа при разном содержании в них пропана и бутана.

При отсутствии сведений о составе сжиженного нефтяного газа для расчета низшей теплоты сгорания принимается, что:

в холодный (отопительный) период года используется сжиженного нефтяного газа марки пропан технический по ГОСТ 34858 "Газы углеводородные сжиженные топливные. Технические условия" (далее - ГОСТ 34858) и ГОСТ 20448 "Газы углеводородные сжиженные топливные для коммунально-бытового потребления. Технические условия" (далее - ГОСТ 20448) с условным средним составом: пропан – 80 %, бутан – 20 % и низшей теплотой сгорания 46,3 МДж/кг (90,9 МДж/м³);

в теплый период года используется сжиженный нефтяной газ марки пропан – бутан технический, смесь пропан – бутан технический (по ГОСТ 34858 и ГОСТ 20448) со средним составом: пропан – 60 %, н-бутан – 40 % и низшей теплотой сгорания 46,2 МДж/кг (95,75 МДж/м³).";

в приложении 3 к Правилам:

заголовок таблицы 3.1. изложить в новой редакции:

"Таблица 3.1. Свойства пропана и бутана при стандартных условиях и их молекулярные массы (из ГОСТ 30319.1, ГОСТ 30319.3, ГОСТ 22667*)".

6. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 22 ноября 2023 года № 413 "Об утверждении Методики расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 33670) следующее изменение:

в Методике расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом, утвержденной указанным приказом:

пункт 5 изложить в новой редакции:

"5. К – коэффициент перевода объемных показателей в массовые показатели, рассчитываемый с учетом введения ряда поправочных коэффициентов:

К = р_см * К_пот * К_р * К_t,

где:

р_см – плотность газовой смеси в нормальных условиях при t = 0 ^оС и Р = 760 миллиметров ртутного столба, килограмм на метр кубический (далее - кг/м³);

К_пот – коэффициент, учитывающий технологические потери, не вошедшие в отпускную цену газа;

К_р – поправочный коэффициент на давление в населенном пункте;

К_t – поправочный коэффициент на температуру смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета.

Плотность пропан бутановой смеси при нормальных условиях определяется по формуле:

Р_см = (Р_п * П_п + Р_б * П_б)/(П_п + П_б),

где:

р_см – плотность пропан бутановой смеси при нормальных условиях;

Р_п – плотность (удельный вес) пропана при tсм = 0 С и Р = 760 миллиметров ртутного столба (2,019 кг/м³);

Р_б – плотность (удельный вес) бутана при tсм = 0 С и Р = 760 миллиметров ртутного столба (2,703 кг/м³);

П_п – содержание соответственно пропана в смеси (в массовых долях);

П_б – содержание бутана в смеси (в массовых долях).

Поправочный коэффициент на давление в населенном пункте определяется по формуле:

К_р = Р_р/760,

где:

К_р – поправочный коэффициент на давление в населенном пункте;

P_р – абсолютное давление смеси сжиженного нефтяного газа в рабочих условиях, миллиметров ртутного столба.

P_р = (Р_бар + Р_изб)/1,33,

где:

Р_бар – среднее барометрическое давление для данного населенного пункта, в соответствии с СП РК 2.04-01-2017 "Строительная климатология", гектопаскаль (далее – гПа).

Р_изб – избыточное давление перед газовым счетчиком в соответствии с Требованиями по безопасности объектов систем газоснабжения, утвержденными приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 9 октября 2017 года № 673 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 15986), гПа;

1,33 – коэффициент перевода гПа в миллиметрах ртутного столба.

Поправочный коэффициент на температуру смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета определяется по формуле:

К_t =T_а/(T_а+tсм),

где:

К_t – поправочный коэффициент на температуру смеси в рабочих условиях

T_а – абсолютная температура паровой фазы газовой смеси при нормальных условиях (273,15), К

t_см – температура паровой фазы газовой смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета, ^оС, в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 16 февраля 2022 года № ҚР ДСМ-15 "Об утверждении Гигиенических нормативов к физическим факторам, оказывающим воздействие на человека" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 26831).

Коэффициент потерь рассчитывается по формуле:

где:

К_пот – коэффициент технологических потерь;

А – процент технологических потерь газа, не учтенных в отпускной цене, %.

А=П_p + П_n.o., где

П_p – процент потерь в рукавах газовозов, %.

П_p = П_i × n × 100 / М,

где:

П_i – потери в рукаве на одну заправку газовой резервуарной установки, следует принимать П_i = 0,112 килограмм;

n – общее число заправок групповых резервуарных установок в расчетный период;

М – количество залитого газа в групповые резервуарные установки для населения в расчетный период, в тоннах.

Перевод объемных показаний приборов учета в массовые единицы производится по формуле:

М = К * V,

где:

М – показатель в массовых единицах;

V – объем газа, показанный прибором учета, м³.

Состав газовой смеси, поставляемой потребителям и количество неиспарившегося остатка, нормируется в зависимости от периода года.

В качестве расчетного периода для городов Казахстана рассматривается отдельно теплый период года (с 1 апреля по 1 октября) и холодный период года (с 1 октября по 1 апреля) в соответствии с ГОСТ 34858 "Газы углеводородные сжиженные топливные. Технические условия".

Величина П_n.o, в формуле определяется для теплого или холодного периода года по ГОСТ 34858 "Газы углеводородные сжиженные топливные. Технические условия" и составляет для пропана технического не более 0,7 %, для смеси пропана и бутана технического не более 1,6 %, и для бутана технического не более 1,8 %.".

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің м.а. 2025 жылғы 14 мамырдағы № 206-н/қ бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 15 мамырда № 36110 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің өзгерістер енгізілетін кейбір бұйрықтарының тізбесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Газ өнеркәсібі департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалғаны туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің міндетін атқарушы

А. Жамауов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Сауда және интеграция министрлігі

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің міндетін атқарушы 2025 жылғы 14 мамырдағы № 206-н/қ Бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің өзгерістер енгізілетін кейбір бұйрықтарының тізбесі

1. "Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің жұмыс режимдерін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Энергетика министрінің 2014 жылғы 21 қазандағы № 63 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9893 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

кіріспе жаңа редакцияда жазылсын:

"Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 6-бабының 11) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің жұмыс режимдерін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру қағидаларында:

1- тараудың тақырыбы жаңа редакцияда жазылсын:

"1-тарау. Жалпы ережелер";

1-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"1. Осы Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің жұмыс режимдерін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес әзірленген және орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру кезінде тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі субъектілерінің өзара іс-қимыл тәртібін айқындайды.";

2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда жазылсын:

"2-тарау. Орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру тәртібі";

6-тармақта 9) тармақша жаңа редакцияда жазылсын:

"9) тасымалдауға қабылданатын және тасымалданатын тауарлық газдың сапалық параметрлерінің Қазақстан Республикасының техникалық регламенттері мен ұлттық және (немесе) мемлекетаралық стандарттарына сәйкестігін жүйелі түрде бақылауды қамтамасыз етеді;";

2. "Тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және пайдалану қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Энергетика министрінің 2014 жылғы 3 қарашадағы № 96 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9936 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және пайдалану қағидаларында:

1-1-тармақта:

1) тармақша жаңа редакцияда жазылсын:

"1) газ – шикі, тауарлық, сұйытылған мұнай және сұйытылған табиғи газ;";

10) тармақша жаңа редакцияда жазылсын:

"10) есеп айырысу кезеңі – жеткізіліп берілген газдың көлемі анықталатын, жеткізуші, газ тасымалдау, газ тарату ұйымдары, Заңның 27-1 бабының 5-тармағында көрсетілген тұлғалар мен тұтынушы арасында жеткізіліп берілген газ үшін өзара есеп айырысу жүргізілетін кезең. Есеп айырысу кезеңі бір күнтізбелік айды құрайды;".

3. "Тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізудің, сондай-ақ коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтынушы жүйелері мен газ жабдықтарына техникалық қызмет көрсетудің үлгілік шарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 12 қарашадағы № 117 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9980 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Тауарлық газды бөлшек саудада өткізудің үлгі шартта:

1-тармақта:

2) тармақшасы жаңа редакцияда жазылсын:

"2) газ тұтыну жүйесі – газ тарату жүйесінен тауарлық газды немесе топтық резервуарлық қондырғыдан сұйытылған мұнай газын қабылдауға, сондай-ақ оны отын және (немесе) шикізат ретінде пайдалануға арналған газ құбырлары (желілік бөлік) мен газ жабдығы кешені;";

8) және 9) тармақшалар жаңа редакцияда жазылсын:

"8) тұрмыстық тұтынушы – тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын кәсіпкерлік қызметте пайдалану және оларды одан әрі өткізу мақсатынсыз, тұрмыстық мұқтаждар үшін сатып алатын жеке тұлға;

9) тармақшасы жаңа редакцияда жазылсын:

9) тұтыну нормасы – есепке алу аспаптары жоқ тұрмыстық тұтынушылар үшін өздері тұтынған тауарлық немесе сұйытылған мұнай газының орташа айлық көлемін көрсететін есептік шама.";

7-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"7. Осы Шарт бойынша жеткізілетін газ Қазақстан Республикасының техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сай болуға тиіс.";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізудің үлгі шартта:

4-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"4. Осы Шарт бойынша жеткізілетін газ Қазақстан Республикасының техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сай болуға тиіс.";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтынушы жүйелері мен газ жабдықтарына техникалық қызмет көрсетудің үлгі шартта:

5-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"5. Осы Шарттың 2-тармағында санамаланған жұмыстар тапсырыс берушіде техникалық регламенттер мен ұлттық және (немесе) мемлекетаралық стандарттарға сәйкес келетін, дұрыс жұмыс істейтін және түтін мен желдетпе арналары тексерістерден уақтылы өткізілген газ жабдығы болған кезде іске асырылады.".

4. "Шикі газды қайта өңдеуді дамыту бағдарламасының нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 5 мамырдағы № 165 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16956 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

кіріспе жаңа редакцияда жазылсын:

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Кодексі 147-бабының 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:".

5. "Тауарлық және сұйытылған мұнай газын тұтыну нормаларын есептеу мен бекіту қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 18 қыркүйектегі № 377 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17472 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

кіріспе жаңа редакцияда жазылсын:

"Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңы 6-бабының 18-4) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Тауарлық және сұйытылған мұнай газын тұтыну нормаларын есептеу және бекіту қағидаларында (бұдан әрі – Қағидалар):

1-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"1. Осы Тауарлық және сұйытылған мұнай газын тұтыну нормаларын есептеу мен бекіту қағидалары (бұдан әрі-Қағидалар) "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңы (бұдан әрі-Заң) 6-бабының 18-4) тармақшасына сәйкес әзірленді және тұрмыстық тұтынушыларға арналған газды есептеу аспаптары болмаған кезде тауарлық және сұйытылған мұнай газын тұтыну нормаларын есептеу мен бекіту тәртібін айқындайды.";

20-тармақтың бірінші бөлігі жаңа редакцияда жазылсын:

"20. Тауарлық газ пайдаланылған жағдайда газдың шығысы "Газдар. Көлемін анықтауға арналған шарттар" МЕМСТ 2939 бойынша стандарттық шарттарға келтірілген текше метрде есептеледі. Егер орнатылған есепке алу аспаптарында температура бойынша немесе температура және қысым бойынша арнайы түзеткіш болмаса, онда есепке алу аспабы арқылы өткен газдың көлемін стандарттық шарттарға сәйкес келтіру мынадай формула бойынша есептеу арқылы жүргізіледі:";

21-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"21. Сұйытылған мұнай газын тұтынған жағдайда, көлемдік газ есептегіш бойынша айқындалған тұтынушылар жұмсаған газ мөлшерін

стандарттық шарттарға

сәйкес келтіреді және мынадай формула бойынша (кг) қайта есептейді:

(9)

мұндағы:

– стандарттық жағдайлар кезіндегі газ тығыздығы, кг/м³, бұл компоненттердің стандарттық тығыздықтарының көбейтіндісін олардың үлестік мәніне қосындысы ретінде анықтайды;

– стандарттық жағдайлар кезінде газдың i компонентінің тығыздығы, кг/м³;

– газдың i компонентінің көлемдік мәні, көлемдік %.

Егер газ компонентінің массалық (%) құрамы белгілі болса, онда оларды мынадай формулалар бойынша (10), (11) мольдік (%), содан кейін көлемдік (%) мәнге ауыстырады:

мұндағы:

– сұйытылған мұнай газының i компонентінің массалық, мольдік және көлемдік мәндері, тиісінше – массалық %, мольдік %, көлемдік %;

– газдың i компонентінің молекулярлық массасы;

– стандарттық жағдайлар кезінде газдың i компонентінің сығылу коэффициенті.

Газ құрамына кіретін көмірсутектер үшін

p_ci, z_ci

мәндер "Табиғи газ. Физикалық қасиеттерін есептеу әдістері. Тауарлық газдың, оның компоненттерінің және оны қайта өңдеу өнімдерінің физикалық қасиеттерін анықтау" МЕМСТ-қа 30319.1 (бұдан әрі – 30319.1 МЕМСТ) сәйкес келтірілді.";

M_i - ГОСТ 30319.3 "Табиғи газ. Физикалық қасиеттерді есептеу әдістері. Компоненттік құрам туралы деректер негізінде физикалық қасиеттерді есептеу" (бұдан әрі – ГОСТ 30319.3).";

29- тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"29. Бір адам үшін тамақ дайындауға, Н₁, кг/адам х ай, сұйытылған мұнай газын тұтынудың айлық орташа нормасын есептеу мынадай формула бойынша жүргізіледі:

мұндағы:

- осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес халықтың коммуналдық-тұрмыстық мұқтаждарына арналған тауарлық және сұйытылған мұнай газы шығыстарының жылдық нормалары бойынша кестеде көрсетілген бір адамға тамақ дайындауға кететін жылу шығысының жылдық нормасы, МДж/адам х ай;

– сұйытылған мұнай газының жануының төменгі массалық жылуы, МДж/кг;

12 – бір жылдағы айлар саны, ай.

Сұйытылған мұнай газының жануының төменгі массалық жылуын (

, МДж/кг) мынадай формула бойынша анықтайды:

мұндағы:

– стандарттық жағдайлар кезінде сұйытылған мұнай газының газ тәрізді компонентінің 1 м³ келтірілген сұйытылған мұнай газының і компоненті жануының төменгі көлемдік жылуы, МДж/м³ ("Табиғи жанғыш газдар. Жану жылуын, салыстырмалы тығыздығын және Вобб санын анықтаудың есептеу әдісі" МЕМСТ 31369 деректері (бұдан әрі – МЕМСТ 31369);

– сұйытылған мұнай газының і компонентінің массалық мәні, массалық %; – стандарттық жағдайлар кезінде сұйытылған мұнай газының і компонентінің тығыздығы, кг/м³;

– сұйытылған мұнай газының і компонентінің массалық мәні, массалық %; – стандарттық жағдайлар кезінде сұйытылған мұнай газының і компонентінің тығыздығы, кг/м³;

– сұйытылған мұнай газының і компоненті жануының төменгі массалық жылуы, МДж/кг.

Сұйытылған мұнай газының жануының төменгі жылуын есептеген кезде пропан- бутан шартты қоспасына арналған деректерді пайдалану қажет. Бұл ретте жеңіл компоненттер (метан, этан) пропанға қосылады, ал ауыр компоненттер (пентан) бутанға қосылады.

Осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес пропанның, бутанның және олардың қоспаларының физикалық-химиялық қасиеттері бойынша кестеде қалыпты жағдайлар кезіндегі пропан және н-бутан үшін тығыздығы, сығылу коэффициенті, жануының төменгі көлемдік жылуы және олардың молекулярлық массасы (МЕМСТ 30319.1 бойынша), сондай-ақ құрамында әртүрлі пропан мен бутан болған кезде сұйытылған мұнай газының жануының төменгі есептік шамасы келтірілген.

Сұйытылған мұнай газының құрамы туралы мәліметтер болмаған кезде жанудың төменгі жылуын есептеу үшін мыналарды қабылдау ұсынылады:

жылдың салқын (жылыту) кезеңінде "Сұйытылған көмiрсутектi отын газдары. Техникалық шарттар" МЕМСТ 34858 (бұдан әрі – МЕМСТ 34858) және "Коммуналдық-тұрмыстық тұтынуға арналған сұйытылған көмiрсутектi отын газдары. Техникалық шарттар" МЕМСТ 20448 (бұдан әрі – МЕМСТ 20448) бойынша техникалық пропан маркалы сұйытылған мұнай газы қолданылады, оның шартты орташа құрамы: пропан - 80 %, н-бутан - 20 %, жанудың төменгі жылуы 46,3 МДж/кг (90,9 МДж/м³);

жылдың жылы кезеңінде техникалық пропан – бутан, техникалық пропан – бутан қоспасы маркалы сұйытылған мұнай газы пайдаланылады (МЕМСТ 34858 және МЕМСТ 20448 бойынша), оның шартты орташа құрамы: пропан – 60 %, н-бутан – 40 %, жанудың төменгі жылуы 46,2 МДж/кг (95,75 МДж/м³).";

Қағидаларға 3-қосымшада:

3.1-кестенің тақырыбы жаңа редакцияда жазылсын:

"3.1-кесте. Стандарттық жағдайлар кезінде пропанның және н-бутанның қасиеті және олардың молекулярлық массасы (МЕМСТ 30319.1, МЕМСТ 30319.3, МЕМСТ 22667* бойынша)".

6. "Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2023 жылғы 22 қарашадағы № 413 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33670 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесі:

5-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

"5. К – бірқатар түзету коэффициенттерін енгізуді ескере отырып есептелетін көлемдік көрсеткіштерді массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициенті:

К = р_қос * К_ыс * К_р * К_t,

мұнда:

р_қос – t = 0 ^оС және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы кезінде қалыпты жағдайлардағы газ қоспасының тығыздығы, текше метрге килограмм (бұдан әрі – кг/м³);

К_ыс – газдың босату бағасына кірмеген, технологиялық ысырапты ескеретін коэффициент;

К_р – елді мекендегі қысымға түзету коэффициенті;

К_t – есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы қоспаның температурасына түзету коэффициенті.

Қалыпты жағдайдағы пропан-бутан қоспасының тығыздығы мынадай формула бойынша анықталады:

Р_қос = (Р_п * П_п + Р_б * П_б)/(П_п + П_б),

мұнда:

Р_қос – қалыпты жағдайдағы пропан-бутан қоспасының тығыздығы;

Р_п - t_қос = 0 С және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы (2,019 кг/м³) кезінде пропанның тығыздығы (меншікті салмағы);

Р_б –t_қос = 0 С және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы (2,703 кг/м³) кезінде бутанның тығыздығы (меншікті салмағы);

П_п – қоспадағы тиісінше пропан мөлшері (массалық үлестерде);

П_б – қоспадағы бутанның мөлшері (массалық үлестерде).

Елді мекендегі қысымға түзету коэффициенті мынадай формула бойынша айқындалады:

К_р = Р_р/760,

мұнда:

К_р – елді мекендегі қысымға түзету коэффициенті;

P_р – жұмыс жағдайындағы сұйытылған мұнай газының қоспасының абсолютті қысымы, миллиметр сынап бағанасы.

Р_р = (Р_бар + Р_арт)/1,33,

мұнда:

Р_бар – ҚР ҚЕ 2.4-01-2017 "Құрылыс климатологиясына" сәйкес осы елді мекен үшін орташа барометрлік қысым, гектопаскаль (бұдан әрі – Гпа).

Р_арт. – Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 9 қазандағы № 673 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15986 болып тіркелген) бекітілген Газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің қауіпсіздігі жөніндегі талаптарға сәйкес газ есептегішінің алдындағы артық қысым, гПа;

1,33 – гПа-ны миллиметр сынап бағанасына аудару коэффициенті.

Есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы қоспаның температурасына түзету коэффициенті мынадай формула бойынша айқындалады:

К_t =T_а/(T_а+t_қос),

мұнда:

К_t – есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс

T_а – қалыпты жағдайдағы газ қоспасы бу фазасының абсолютті температурасы (273,15), К.

tқос – "Адамға әсер ететін физикалық факторлардың гигиеналық нормативтерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 16 ақпандағы № ҚР ДСМ-15 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 26831 болып тіркелген) сәйкес есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы газ қоспасы бу фазасының температурасы, ^оС.

Ысырап коэффициенті мына формула бойынша есептеледі:

мұнда:

К_ыс – технологиялық ысырап коэффициенті;

А – босату бағасында есепке алынбаған газдың технологиялық ысырабының пайызы, %.

А= П_р + П _n.o., мұнда:

П_р – газ тасығыштардың жеңқұбырындағы ысырап пайызы, %.

П_р= П_i × n ×100 / М,

мұнда:

П_i – газ резервуар қондырғысының бір құюының жеңқұбырдағы ысыраптары, Пi = 0,112 килограмм деп қабылдау керек;

n – есептік кезеңде топтық резервуарлық қондырғыларға құюдың жалпы саны;

М – есептік кезеңде жалпы топтық резервуарлық қондырғыларға құйылған газдың мөлшері, тоннамен.

Есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық бірліктерге ауыстыру мынадай формула бойынша жүргізіледі:

М = К * V,

мұнда:

М – массалық бірліктердегі көрсеткіштер;

V – есепке алу аспабы көрсеткен газ көлемі, м³.

Тұтынушыларға жеткізілетін газ қоспасының құрамы және буланбаған қалдықтың мөлшері жыл кезеңіне байланысты нормаланады.

Қазақстан қалалары үшін есептік кезең ретінде МЕМСТ 34858 "Сұйытылған отын көмірсутекті газдар. Техникалық шарттарға" сәйкес жылдың жылы кезеңі (1 сәуірден бастап 1 қазанды қоса алғанда) және жылдың суық кезеңі (1 қазаннан бастап 1 сәуірді қоса алғанда) жеке қарастырылады".

Формуладағы Пn.o шамасы МЕМСТ 34858 "Сұйытылған отын көмірсутекті газдар. Техникалық шарттар" бойынша жылдың жылы немесе суық кезеңі үшін айқындалады және техникалық пропан үшін 0,7 % - дан аспайды, техникалық пропан мен бутан қоспасы үшін 1,6 % - дан және техникалық бутан үшін 1,8 % - дан аспайды.".