Санитарные правила устройства, эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и проведения медицинских рентгенологических процедур

Утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 21 ноября 1994 г. Зарегистрированы в Министерстве юстиции РК 14.04. 1995 г. N 59. Утратили силу - постановлением Главного государственного санитарного врача РК от 17.01.2005г. N 1

Извлечение из постановления
Главного государственного санитарного врача РК
от 17.01.2005г. N 1

"В целях реализации распоряжения Премьер-Министра Республики Казахстан от 20 марта 2004 года N 77-р "О мерах по совершенствованию подзаконных актов" и на основании подпункта 4) пункта 2 статьи 40 Закона Республики Казахстан "О нормативных правовых актах" ПОСТАНОВЛЯЮ:
1. Признать утратившим силу постановление Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 21 ноября 1994г. "Санитарные правила устройства, эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и проведения медицинских рентгенологических процедур"...
3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

-------------------------------------------------------------------

Общие положения

1.1. Настоящие Правила распространяются на все кабинеты лучевой диагностики и рентгеновские аппараты, используемые для проведения медицинских процедур, и являются обязательными при их проектировании, строительстве, оборудовании и эксплуатации.
1.2. При рентгеновских процедурах медицинский персонал, пациенты и другие лица могут подвергаться воздействию прямого и рассеянного рентгеновского излучения, нерадиационных факторов (свинца, ацетона, толуола, озона, окислов азота, высокого напряжения, шума). Настоящие Правила содержат требования по предупреждению вредного воздействия указанных факторов.
1.3. Соблюдение правил обеспечивает выполнение требований действующих норм радиационной безопасности, ГОСТов, регламентирующих требования к воздуху рабочей зоны и допустимым уровням шума. Правила соответствуют основным санитарным правилам работы с радиоактивными веществами и другими источниками ионизирующих излучений.
1.4. Нормативно-техническая документация, регламентирующая правила устройства и работы рентгеновских аппаратов, предназначенных для проведения медицинских процедур (ГОСТы, ОСТы, ТУ) должна соответствовать требованиям настоящих Правил в части обеспечения безопасных условий труда персонала и радиационной безопасности пациентов.
1.5. Выпуск опытных образцов рентгеновских аппаратов и их серийное производство на территории Республики Казахстан разрешается только по согласованию с Министерством здравоохранения Республики Казахстан. В конструкции всех выпускаемых медицинских рентгеновских аппаратов, независимо от их функционального назначения, должен быть предусмотрен режим дозиметрии.
1.6. Приобретение медицинских рентгеновских аппаратов, разрешается учреждениям только по заказ-заявкам, согласованным с органами санэпидслужбы Минздрава. Запрещается использовать в медицинской практике рентгеновские аппараты, не отвечающие требованиям настоящих Правил.
1.7. В медицинской практике могут применяться только методы лучевой диагностики и лечения, утвержденные Министерством здравоохранения республики.
1.8. Медицинские рентгеновские процедуры могут проводиться только медицинским персоналом, прошедшим специальную подготовку.
1.9. Администрация учреждения утверждает список лиц, допущенных к работе с рентген-аппаратами, обеспечивает обязательное прохождение ими медицинских осмотров в установленные сроки и проведение индивидуального дозиметрического контроля.
1.10. Администрация учреждения обязана разработать и согласовать с органами госаннадзора инструкцию по радиационной безопасности, в которой излагается порядок проведения рентгеновских процедур, в том числе и переносными (палатными), передвижными рентген-аппаратами, содержания помещений лучевой диагностики, организации и проведения радиационного контроля, меры радиационной безопасности персонала и пациентов, предупреждение и порядок ликвидации аварийных ситуаций.
Инструкция должна находиться на видном месте в каждом кабинете лучевой диагностики.
1.11. К работе с рентген-аппаратами допускаются лица не моложе 18 лет, не имеющие медицинских противопоказаний для работы с ионизирующим излучением, прошедшие инструктаж по технике безопасности.
1.12. Ответственность за выполнение настоящих Правил возлагается на руководителя учреждения, использующего рентгеновские аппараты.
1.13. Руководитель учреждения приказом назначает ответственного за соблюдение техники радиационной безопасности в отделении (кабинете) из числа должностных лиц (зав.отделением, кабинета, старшего врача).
1.14. Схемы рентгенаппаратов, описания и инструкции по их эксплуатации, протоколы дозиметрического контроля, акты санитарно-гигиенического обследования кабинета лучевой диагностики, протоколы проверки электроизмерительных приборов, технический паспорт кабинета, санитарный паспорт на право эксплуатации должны храниться в кабинете лучевой диагностики.
1.15. Контроль за выполнением настоящих Правил осуществляется органами и учреждениями государственного санитарного надзора, технической инспекцией и (Республиканским, областными, городскими) центрами лучевой диагностики и терапии в соответствии с действующим Положением.

2. Порядок ввода в
эксплуатацию и организация работы
кабинетов лучевой диагностики, передвижных
и переносных рентгеновских аппаратов

2.1. Строительство и реконструкция кабинетов лучевой диагностики должны осуществляться по проекту, отвечающему требованиям настоящих Правил и согласованному с учреждениями госсаннадзора.
2.2. До начала работ по монтажу рентгеновских аппаратов помещения кабинета (отделения) принимаются в эксплуатацию при соответствии их проектным решениям, согласованным с учреждениями госсаннадзора.При не соответствии проекта санитарным правилам, действующим на момент приемки кабинета в эксплуатацию, кабинет должен быть доведен до соответствия действующим Правилам.
2.3. Проведение работ по монтажу рентгеновских аппаратов возможно только при наличии разрешения органов госсаннадзора и акта госкомиссии о приемке кабинета в эксплуатацию, (отдельного или в составе пускового комплекса учреждения). Монтаж рентгенаппаратов осуществляется специализированными организациями, имеющими право на проведение этих работ. Организация, осуществляющая монтаж, должна иметь санитарный паспорт на проведение работ с источниками рентгеновского излучения.
Схема размещения рентгенаппарата в кабинете должна быть утверждена центром лучевой диагностики и терапии.
2.4. После окончания монтажных и пуско-наладочных работ кабинет лучевой диагностики принимается в эксплуатацию комиссией, назначенной руководителем учреждения, в состав которого входит кабинет.
В состав комиссии обязательно включаются заведующий отделением (кабинетом) лучевой диагностики, представитель монтажной организации Центра лучевой диагностики и терапии, органов госсаннадзора и технической инспекции. Комиссией составляется акт приемки кабинета в эксплуатацию, на основании которого органами госаннадзора выдается санитарный паспорт на право его эксплуатации. К акту прилагается протокол дозиметрического контроля, протоколы замеров эффективности вентиляции и сопротивления заземления, схема размещения рентгенаппарата. Перечисленные документы хранятся в кабинете лучевой диагностики.
2.5. До получения санитарного паспорта на право эксплуатации кабинета лучевой диагностики и по истечении срока его действия проведение медицинских процедур запрещено.
Паспорт выдается на срок до 2-х лет. Продление срока действия паспорта осуществляется органами госсаннадзора на основании акта обследования действующего кабинета. Без акта обследования продление срока действия санитарного паспорта не разрешается.
При изменении условий эксплуатации кабинета администрация ставит в известность органы госсаннадзора и переоформляет санитарный паспорт.
2.6. Санитарный паспорт на передвижные и переносные рентгеновские аппараты выдается на основании протокола дозиметрического контроля.
Эксплуатация их без санитарного паспорта запрещается.
2.7. На все рентгеновские аппараты после получения санитарного паспорта заводится контрольно-технический журнал, для периодических отметок технического состояния и технического обслуживания аппарата.
2.8. В случае нарушения требований настоящих санитарных Правил органы госсаннадзора могут аннулировать санитарный паспорт до истечения срока действия и приостановить эксплуатацию кабинета (аппарата) лучевой диагностики.

3. Требования к помещениям
кабинета лучевой диагностики

3.1. Для установки стационарных рентгеновских аппаратов могут использоваться помещения специально построенные или приспособленные по проекту, согласованному с органами государственного санитарного надзора. Использование переносных (палатных) рентгеновских аппаратов допускается только в операционных блоках и в палатах для проведения процедур нетранспортабельным больным. Использование переносных (палатных) рентгенаппаратов для массового обследования больных, независимо от условий его эксплуатации, не разрешается.
3.2. Размещение кабинетов лучевой диагностики в помещениях с уровнем пола ниже нулевой отметки, а также в жилых и общественных зданиях, детских дошкольных учреждениях, учебных заведениях запрещено.
Разрешается размещение кабинетов лучевой диагностики в пристройках к жилым зданиям при условии защиты жилых помещений, смежных с пристройкой, от рентгеновского излучения до естественного фона. В стационарах лечебно-профилактических учреждений не допускается размещение кабинетов лучевой диагностики смежно по горизонтали и вертикали с палатами для больных.
3.3. Помещения кабинета лучевой диагностики должны иметь центральное отопление, централизованное водоснабжение и канализацию. Печное отопление в кабинетах лучевой диагностики запрещено.
о Температура воздуха в помещениях должна быть не ниже 20 Цельсия.
3.4. Помещение процедурной и пультовой должны иметь естественное и искусственное освещение, в фотолаборатории естественное освещение не обязательно. Искусственное освещение в процедурной должно быть рабочее и адаптационное.
3.5. Все рентгенологические процедуры, за исключением рентгендиагностических в режиме просвечивания, в дневное время должны проводиться при естественном освещении. Отношение площади окон к площади пола помещений должно быть не менее 1:10.
3.6. Для затемнения кабинета на время диагностических процедур в режиме просвечивания, окна кабинета оборудуются теневыми шторами или ставнями.

Таблица N 1

Набор и площадь кабинетов
в рентгеновском отделении
--------------------------------------------------------------------
N ! Наименование помещений ! Площадь не менее
п/п! ! кв.м.
--------------------------------------------------------------------

I. Рентгенодиагностические
кабинеты для общих исследований

- процедурная с одним столом 34
- процедурная с двумя столами 45
- процедурная с двумя столами, усилителем
рентгеновского изображения и ЭОПом, приставкой
для томографии, штативом снимков, стойкой для
снимков рентгенокипографом или
рентгенопролиграфом 48
- комната управления диагностическим
рентгенаппаратом 10
- кабинет врача 10
- кабинет врача, при двух и более
рентгенодиагностических процедурных, следует
увеличивать на каждую процедуру сверх одной 4
- кабинет заведующего при двух и более
рентгенодиагностических кабинетах 10
- комната персонала 10
- комната персонала при двух и более кабинетах,
площадь увеличивается на каждый кабинет
свыше одного на 4 м
- комната приготовления бария 4
- комната для размещения пациентов без кушетки 1,5
- комната для раздевания пациентов с кушеткой 2,5
- туалет для пациентов (в кабинетах для
исследования желудочно-кишечного тракта) 1,6х1,1
- фотолаборатория на один кабинет 10
- фотолаборатория на два кабинета 12
- фотолаборатория при обслуживании трех и более
кабинетов должна состоять из двух помещений
с общей площадью 18
- комнаты просмотра снимков (при четырех и более
рентгенодиагностических кабинетах) не менее 18
- кладовая запасных частей 8
- кладовая предметов уборки 4
- помещение временного хранения пленки (не более
100 кг) 4
- помещение хранения рентгеновской пленки (архив) 15

II. Флюорографический кабинет

- процедурная 20
- раздевальня (в диагностическом
флюорографическом кабинете) 4
- раздевальня во флюорографическом кабинете
для массовых обследований 15
- регистратура 20
- ожидальня 20
- допускается эксплуатация существующих
флюорографических кабинетов без комнат
ожидания при наличии общего коридора
(фойе при процедурной, площадью не менее 20
- фотолаборатория 6
- допускается использование общей фотолаборатории
с рентгендиагностическим кабинетом, при условии
функционирования флюорографического кабинета
в составе рентген.отделения площадью не менее 12

III. Рентгеностоматологический кабинет

- процедурная 10
- процедурная с аппаратом для панорамной
рентгенографии 10
- процедурная с панорамным томографом 10
- комната управления 6
- фотолаборатория 6

IV. Рентгеномоммографический кабинет

- процедурная 10
- процедурная смецметодик (для спец. кабинета) 12
- фотолаборатория 10
- комната врача 10

V. Рентгеноурологический кабинет

- процедурная со сливом (рентгеноперационная) 34
- комната управления 10
- фотолаборатория 10
- комната врача 10

VI. Кабинет компьютерной
рентгеновской томографии

- процедурная 34
- комната управления 15
- компьютерная 18
- генераторная 15
- просмотровая 12
- фотолаборатория 12
- комната врача 10

VII. Рентгеноперационный блок
для исследования сердца и крупных сосудов

- рентгеноперационная 48
- комната управления 25
- предоперационная 14
- стерилизационная 10
- комната временного пребывания больных после
исследования 12
- фотолаборатория 10
- комната просмотра снимков 15

VIII. Рентгеноперационный
блок для исследования легких

- рентгеноперационная 48
- комната управления 15
- предоперационная 10
- стерилизационная 10
- микроскопия 10
- фотолаборатория 10
- комната личной гигиены персонала 5
- комната хранения грязного белья 4
- кладовая запасных частей 8
- комната просмотра снимков 15
- кабинет врача 10

Рентгеновский аппарат для снимков зубов допускается
устанавливать в процедурной рентгенодиагностического кабинета
при площади не менее 45 кв.м.

IХ. Кабинеты дистанционной рентгенотерапии

- процедурная 24
- комната управления 15
- комната врача (аппаратная) 10

Х. Кабинет контактной рентгенотерапии

- процедурная 24
- комната управления 15
- комната врача (смотровая) 10

ХI. Рентгеновский блок
инфекционных отделений

- тамбур при входе в блок 2
- шлюз при входе в бокс 2
- комната ожидания 10
- туалет при ожидательной 1,6х1,1
- процедурная (по N 1 данной таблицы)
- комната управления 10
- фотолаборатория 10
- комната врача 10

ХII. Кабинет планирования
лучевой терапии (токометрический)

- процедурная (по п. 1)
- комната управления 15
- комната приготовления бария 4
- туалет 1,6х1,1
- фотолаборатория 10
- комната врача (смотровая) 10

3.7. Набор помещений кабинетов лучевой диагностики и их площадь должны соответствовать нормативам, изложенным в табл. N 1. Кабинет заведующего предусматривается в учреждениях с двумя и более кабинетами лучевой диагностики, объединенными в отделение. Высота помещений должна быть не менее 3-х м, ширина дверей не менее 0,9 м.
3.8. Все помещения кабинетов лучевой диагностики должны быть оборудованы приточно-вытяжной вентиляцией на механическом побуждении и обеспечивать трехкратный воздухообмен в час по притоку и четырехкратный по вытяжке. Включение вентиляционных установок должно осуществляться в помещении кабинета лучевой диагностики. Система приточной вентиляции должна быть обеспечена калориферами и фильтром очистки воздуха.
Вытяжка должна осуществляться из верхней и нижней зоны, приток воздуха в верхнюю зону.
3.9. Пол в помещении кабинетов лучевой диагностики должен быть из изолирующего материала: деревянного паркета по бетонному основанию, деревянного крашенного пола, линолеума или поливинилхлоридных покрытий по деревянному настилу. При эксплуатации переносных (палатных) аппаратов в помещениях с полом из неизолирующего материала на рабочих местах персонала должны быть постелены резиновые изоляционные коврики. В помещениях фотолаборатории и санузла полы должны быть выполнены из керамической плитки.
3.10. Стены и потолок помещений кабинетов лучевой диагностики должны быть окрашены в светлые тона (допускается известковая побелка и покрытие водоэмульсионной краской). Панели стен должны быть покрыты масляной краской. В помещениях фотолаборатории и санузла панели должны покрываться облицовочной плиткой.
3.11. В каждом процедурном помещении должен размещаться один рентгеновский аппарат. Запрещается установка 2-х рентгентаппаратов в одной процедурной, функционально не связанных друг с другом. Исключение составляют дентальные рентгенаппараты, которые разрешается устанавливать совместно с диагностическим аппаратом. В процедурной рентгентерапевтического кабинета наряду с аппаратом рентгентерапии разрешается устанавливать аппарат для центрирования, при этом площадь процедурной должна увеличиваться на 10 кв. м.
3.12. Фотолаборатория, как правило, должна размещаться в помещении, смежном с кабинетом лучевой диагностики и иметь вход из процедурной или пультовой комнаты.
Допускается обслуживание одной фотолабораторией не более 2-х кабинетов лучевой диагностики, расположенных на одном этаже и удаленных друг от друга не более 25 м. В этом случае в фотолаборатории должно быть 2 входа: из кабинета лучевой диагностики и из коридора.
3.13. Комната управления (пультовая) должна быть связана с процедурной переговорным устройством, а также дверью и смотровым окном, снабженным защитным стеклом, для наблюдения за пациентом. Расположение и размер окна должны обеспечить удобное наблюдение за пациентом.
3.14. Работа с электрорентгенографическими аппаратами типа ЭРГА должна проводиться только в специально оборудованных ксеролабораториях. Разрешается установка аппаратов ЭРГА с автономной вытяжной вентиляцией в помещении процедурной, площадь которой при этом должна быть увеличена на 10 кв.м.
3.15. Над входной дверью в процедурную кабинета лучевой диагностики должно быть световое табло с предупреждающей надписью "Не входить".

4. Обеспечение рациационной
безопасности персонала

4.1. Радиационная безопасность персонала кабинетов лучевой диагностики обеспечивается конструктивным исполнением рентгеновской аппаратуры, планировкой кабинетов, использованием средств коллективной и индивидуальной защиты, оптимальной организацией работы, радиационным контролем в т.ч. индивидуальным дозиметрическим контролем, выполнением требований настоящих Правил.
4.2. Количество и виды средств индивидуальной защиты определяются назначением диагностического кабинета, но должно быть не менее двух комплектов. Все защитные средства (стекла, фартуки, перчатки и т.д.) должны иметь штампы, указывающие их свинцовый эквивалент.
4.3. Рентгенологические исследования под контролем экрана, (извлечение инородных тел, репарация костных отломков, введение катетеров, пальпация пациента и др.) необходимо проводить с использованием индивидуальных средств защиты и дистанционных инструментов, при этом время нахождения под облучением должно максимально сокращаться.
Длительность проведения указанных процедур, а также полученная персоналом доза должна фиксироваться в специальном журнале.
4.4. При исследовании детей младшего возраста должны применяться специальные приспособления для поддерживания их за экраном, исключающие необходимость присутствия персонала в зоне облучения. При отсутствии специальных приспособлений, для поддерживания детей привлекаются родители, или обслуживающий персонал отделения стационара, из которых обследуются дети. Все лица, участвующие в таких исследованиях должны быть обеспечены средствами индивидуальной защиты и проинструктированы.
4.5. Рентгенлаборант не имеет права обслуживать два и более рентгеновских аппарата или штатива, одновременно работающих в различных кабинетах лучевой диагностики, даже в том случае, когда пульты находятся в одной комнате.
4.6. Во время рентгеноскопического исследования включение и выключение рентгеновского аппарата производится только по указанию врача, проводящего исследование либо самим врачом.
Без специального распоряжения выключать аппарат можно только в случае аварийной ситуации.

5. Обеспечение радиационной
безопасности пациентов и населения

5.1. Назначать медицинское рентгенологическое исследование может только врач. Лечащий врач, направляющий больного на исследование, обязан установить характер решаемой клинической проблемы и реально оценить возможность получения полезной диагностической информации в результате рентгенологического исследования, учитывая ожидаемый уровень облучения пациента и возможные последствия его воздействия.
5.2. Ответственность за проведение рентгенологического исследования несет врач-рентгенолог, который принимает окончательное решение об объеме и методике исследования. В случае отказа от исследования при нарушении правил направления больных на рентгенологическое исследование, а также необоснованных направлениях врач-рентгенолог обязан проинформировать об этом лечащего врача, зафиксировав мотивированный отказ в медицинской карте стационарного, амбулаторного больного или истории развития ребенка.
5.3. Результаты исследования заносятся в медицинскую карту амбулаторного, стационарного больного или в историю развития ребенка и регистрируются в "Журнале учета ежедневных рентгенологических исследований". Ответственность за запись исследования возлагается на врача-рентгенолога, проводившего исследование.
5.4. Доза, получаемая пациентом при рентгенологическом исследовании, должна заноситься в специальный вкладыш в медицинской карте амбулаторного (стационарного) больного или истории развития ребенка (приложение 2). Определение дозовых нагрузок проводится в соответствии с методическими рекомендациями "Контроль и ограничение доз облучения пациентов при рентгенологических исследованиях", утвержденных Министерством здравоохранения Республики Казахстан от 1989 г. (приложение I, табл. 1-5). Органы госсаннадзора и центра лучевой диагностики и терапии осуществляют контроль за правильностью определения и регистрацией лучевых нагрузок пациентов.
5.5. Данные о дозовых нагрузках больных, обследовавшихся рентгенологически в специализированных медицинских учреждениях (противотуберкулезном диспансере и др.) передаются в поликлинику по месту жительства для занесения во вкладыш медицинской карты амбулаторного больного. При выписке ургентного больного из стационара результаты проведенных исследований заносятся в выписку с указанием дозовой нагрузки, которая переносится в лист учета дозовых нагрузок медицинской карты амбулаторного больного.
5.6. С целью предотвращения необоснованного повторного облучения пациентов на всех этапах медицинского обслуживания должны быть учтены результаты ранее проведенных рентгенологических исследований. При направлении больного на консультацию или стационарное лечение и при переводе больного из одного стационара в другой, результаты рентгенологических исследований (описание, снимки), полученная доза должны передаваться вместе с индивидуальной картой или выпиской из нее.
5.7. Произведенные в амбулаторно-поликлинических условиях рентгенологические исследования не должны дублироваться в условиях стационара.
Повторные исследования должны проводиться только по клиническим показаниям для получения достоверной информации.
5.8. При неотложных состояниях рентгенологические исследования осуществляются в необходимом объеме независимо от сроков предыдущих исследований и их результатов.
5.9. При направлении на санаторно-курортное лечение в санаторно-курортные карты должны вноситься результаты рентгенологических исследований, полученные за время наблюдения за пациентом в лечебном учреждении.
5.10. При направлении на ВТЭК, должны прилагаться данные рентгенологических исследований, проведенных в процессе наблюдения за больным.
5.11. Назначение специальных сложных рентгенологических исследований (урография, ангиография, бронхография и др.) производится по клиническим показаниям, после предварительного обсуждения необходимости данного исследования рентгенологом и лечащим врачом.
5.12. При направлении на рентгенологическое исследование женщин в детородном возрасте необходимо учитывать время последней менструации. Рентгенологические исследования ЖКТ, урография, рентгенография тазобедренного сустава и другие исследования, связанные с лучевой нагрузкой на гонады предпочтительно проводить в течение первой недели после менструации.
5.13. Рентгенологические исследования беременных женщин можно проводить только по жизненным показаниям и при решении вопроса о прерывании беременности. Категорически запрещено проведение беременным женщинам профилактических рентгеновских обследований.
5.14. Допустимость и необходимость рентгенологического исследования при подозрении на наличие беременности, решается исходя из предположения, что беременность имеется.
5.15. Рентгенологические исследования беременных женщин должны проводиться с использованием всех возможных средств защиты таким образом, чтобы доза полученная плодом не превышала 0,01 Зв (1 Бэр) за любые два месяца. В случаях получения плодом дозы, превышающей 0,1 Зв (10 Бэр), врач обязан предупредить пациентку о возможных последствиях и рекомендовать прерывание беременности.
5.16. Профилактические рентгенологические обследования женщин с целью своевременного выявления заболевания молочных желез, в т.ч. рака проводятся с 45 лет I раз в 2 года, в группах повышенного риска 1 раз в год, с учетом эпидситуаций по данной патологии. Маммография должна проводиться только на специализированном оборудовании.
5.17. Профилактическое обследование органов грудной клетки у детей с повышенным риском заболевания туберкулезом должно проводиться методом рентгенографии на стационарных рентгеновских аппаратах. В исключительных случаях (в районах с очень малой плотностью населения) допускается применение флюорографии.
5.18. Не проводятся профобследования больных при поступлении на стационарное лечение и обращающихся за амбулаторной или поликлинической помощью, если они уже прошли профилактические исследования в течение предыдущего года.
5.19. Профилактическое флюорографическое обследование на туберкулез проводится в одной передне-задней проекции. При подозрении на наличие патологии допускается проведение флюорографических исследований в 2-х проекциях (передне-задней и боковой).
5.20. Местные органы здравоохранения по согласованию с Минздравом Республики Казахстан на основе анализа эпидемиологической ситуации в регионе (городе, районе) по туберкулезу, онкологическим и другим заболеваниям органов дыхания формируют группы повышенного риска, а также устанавливают периодичность и минимальный возраст лиц для профилактических обследований. При благоприятной эпидемиологической ситуации обследование проводится с 15 лет 1 раз в 3 года;
- на территориях с повышением показателей благополучной ситуации по туберкулезу обследование проводится с 15 лет с интервалом 2 года;
- на территориях с напряженной эпид.ситуацией по туберкулезу при повышении показателей благополучной ситуации в 2-а и более раз обследование проводится ежегодно с 12 летнего возраста.
5.21. Обязательным ежегодным профилактическим флюорографическим обследованиям подлежат:
- декретирование группы населения в т.ч. работники дошкольных, детских и подростковых учреждений 1 раз в 2 года;
- лица с повышенным риском заболевания туберкулезом, раком и другими заболеваниями органов дыхания;
- подростки в период обучения в средних специальных и высших учебных заведениях по профессиям, относящимся к декретированным, а также прибывшие на учебу из других территорий и проживающие в общежитиях.
5.22. Больным, находящимся на диспансерном учете по поводу туберкулеза, заболеваний органов желудочно-кишечного тракта (язва желудка, полипы кишечника и др.) рентгенологические исследования проводят по клиническим показаниям.
5.23. Профилактические флюорографические обследования кормящих матерей, контактных с больными активным туберкулезом, носителей остаточных изменений в легких и плевре, страдающих алкоголизмом, наркоманией, сахарным диабетом, язвенной болезнью желудка и 12-ти перстной кишки, с оперированным желудком, после длительного лечения кортикостероидными гормонами, а также лиц у которых в семье выявлены дети и подростки с виражом и гипераллергической чувствительностью к туберкулезу и нарастанием туберкулиновых проб проводятся 1 раз в год.
5.24. Независимо от вида рентгенологического исследования размеры поля облучения должны быть минимальными, время проведения - возможно более коротким, но не снижающим качества исследования. Темновая адаптация глаз врача при просвечивании обязательна.
5.25. При рентгеноскопии аппарат должен включаться при закрытой диафрагме, исследование проводится полипозиционным методом при возможно большем напряжении, минимальном токе и дополнительной фильтрации не менее 2-3 мм алюминия.
5.26. При рентгенографии должны использоваться усиливающие экраны с наибольшей светоотдачей, разрешающая способность которых удовлетворяет задачам исследования.
Выбор усиливающих экранов должен проводиться в соответствии с исследуемой областью. Кассеты должны обеспечивать равномерный прижим усиливающих экранов к пленке и ее светозащиту.
5.27. При диагностических и профилактических исследованиях необходимо проводить экранирование области таза, других частей тела пациента. У детей ранних возрастов должны обеспечиваться экранирование всего тела за пределами исследуемой области.
5.28. Количество и виды защитных средств для пациентов определяются назначением кабинета лучевой диагностики.
5.29. При проведении рентгенологических исследований пребывание в процедурной более одного больного запрещается.
5.30. При использовании передвижных и переносных аппаратов вне кабинета лучевой диагностики в (палатах, операционных, и т.п.) необходимо выполнять следующие требования:
- направление излучения в сторону наименьшего числа людей;
- наибольшее удаление людей от рентгеновского аппарата;
- использование средств индивидуальной защиты;
- ограничение времени пребывания людей вблизи рентгеновского
аппарата;
- применение передвижных защитных ограждений.

6. Контроль за дозами радиационного
воздействия в кабинетах лучевой диагностики

6.1. В кабинетах лучевой диагностики должен осуществляться контроль за лучевыми нагрузками на персонал кабинета, лиц, находящихся в смежных помещениях и на пациентов, которым проводятся рентгеновские процедуры.
6.2. Контроль за лучевыми нагрузками на персонал включает в себя измерение мощности экспозиционной дозы на рабочих местах и измерение индивидуальных доз. При измерении мощности дозы на рабочих местах проводится и дозиметрический контроль стационарных средств защиты.
6.3. Контроль за лучевыми нагрузками на лиц, находящихся в смежных с кабинетом лучевой диагностики помещениях включает в себя измерение мощности экспозиционной дозы в смежных помещениях при работе рентгеновского аппарата.
6.4. Контроль за лучевыми нагрузками на пациентов осуществляется расчетным путем в соответствии с методическими рекомендациями Минздрава Республики Казахстан 1989 г.
6.5. Периодичность измерений мощности экспозиционной дозы на рабочих местах персонала и в смежных помещениях один раз в два года. Периодичность измерения индивидуальных доз постоянно, с ежеквартальной регистрацией результатов.
Дозы пациентов рассчитываются и регистрируются после каждой рентгеновской процедуры.
6.6. Измерение мощности экспозиционной дозы и индивидуальных доз персонала должно осуществляться приборами, регистрирующими рентгеновское излучение с диапазоном энергии от 20 до 100 кэв, прошедшими государственную поверку. Периодичность проверки приборов определяется сроком действия свидетельства Казглавстандарта.
Для измерения индивидуальных доз рекомендуется использование термолюминисцентных дозиметров.
Перечень рекомендованных приборов приведен в таблице 2.
6.7. Измерение мощности экспозиционной дозы рентгеновского излучения должно проводиться при обязательном наличии рассеивающего тела - водного или парафинового /фантома, поглощающего энергию рентгеновского излучения эквивалентно телу пациента. Фантом-сосуд с плоскопараллельными стенками, размером 250х250х150 мм.
6.8. При дозиметрии поле облучения должно полностью перекрываться фантомом, размеры поля не должны превышать 230-230 мм; диафрагма флюорографа должна быть открыта полностью. Измерения проводятся при алюминиевом фильтре толщиной 2 мм.
6.9. Измерение мощности дозы на рабочих местах персонала должно проводится на уровне головы, таза ног (1,5 м - 0,7 м - - 0,3 м), в смежных помещениях на высоте 0,7 м, при возможном наиболее неблагоприятном направлении рентгеновского пучка.
6.10. Измерение мощности дозы проводится при напряжении на трубке 100 кв. и силе тока 1 мА (для дентальных аппаратов 50 кв и 0,1 мА).
При невозможности установления указанных параметров дозиметрия проводится при максимальных режимах напряжения и силы тока, используемых при эксплуатации аппарата. Это условие должно соблюдаться и при дозиметрии в рентгентерапевтических кабинетах.
Контроль станционарных средств защиты проводится на расстоянии 5-10 мм от их поверхности в 5 точках (метод конверта), а также на стыках защитных устройств.
6.11. Допустимая мощность дозы на рабочем месте персонала и в смежных помещениях приведена в таб. 3.
6.12. Результаты измерения мощности экспозиционной дозы оформляются протоколом (см. приложение 3). Протокол составляется в 2-х экземплярах. Один экземпляр хранится в рентгенкабинете, второй - в учреждении, проводящем дозиметрию.

Таблица N 2

Приборы, используемые для проведения
дозиметрического контроля в рентгенкабинетах
--------------------------------------------------------------------
Наименование и !Диапазон ! Предел !Погрешность! Область
тип прибора !измеренных ! измерения!измерения ! применения
!энергий Мэв! ! % !
--------------------------------------------------------------------
1. Сцинтилляционный 0,015-1,25 0-100 15% Измерение
дозиметр ДРГЗ-01 мкр/сек мощности
экспозиционной
дозы непрерыв-
ного
рентгеновского
и гамма
излучения

2. Сцинтилляционный 0,02-3,0 0-100мкр/сек 15% Измерение
дозиметр ДРГЗ-02 мощности
экспозиционной
дозы
рентгеновского
и гамма-излу-
чения

3. Сцинтилляционный -"- 0-100 15% -"-
дозиметр ДРГЗ-03

4. Сцинтилляционный 0,03-3 1-3000мкр/с 15% Измерение
дозиметр ДРГЗ-04 экспозиционной
мощности дозы
непрерывного
и импульсного
рентгеновского
и гамма-излу-
чения

5. Сцинтилляционный 0,015-3 0,01-10000 15-20% Измерение дозы
дозиметр ДРГ-05М мкр/сек и мощности
1-10000 мр экспозиционной
дозы
--------------------------------------------------------------------

Таблица 3

Допустимая мощность
экспозиционной дозы рентгеновского излучения
--------------------------------------------------------------------
Тип !Время действия! Допустимая мощность дозы
кабинета лучевой !ионизирующего ! мкр/сек
диагностики !излучения !-------------------------------
! !категория!категория!наружная
! ! А ! Б !поверхность
! ! ! !здания
--------------------------------------------------------------------
Диагностический 15 часов в 2,0 0,2 0,08
неделю(700 ч/год)
Флюорографический 1,5 час/недел. 20 2 0,08
(70 час/год)
Терапевтический 25 час/неделю 1,2 0,12 0,08
(1175 час/год)
Дентальные 1 час/неделю 30 3,0 0,08
(47 час/год)
Палатные 1 час/ неделю 30 3,0 -
(47 час/год)
--------------------------------------------------------------------

Указанные значения распространяются и на передвижные рентгеновские установки (графа 5 на наружной поверхности передвижной установки).
При введении новых норм рациационной безопасности или в случае превышения среднегодового фактического времени генерирования ионизирующего излучения допустимая мощность дозы на рабочем месте категории "А" и в смежных помещениях рассчитывается по формуле:
Д
Р=------------ , где Р - допустимая мощность дозы в мкр/сек,
Т Д - предельно допустимая доза для категории
"А" (предел дозы для категории "Б")
мкр/год,
Т - время генерирования излучения в течение
года в секундах.

При расчете защиты от рентгеновского излучения необходимо вводить по отношению к допустимым уровням коэффициент запаса = 2, т.е. расчетные мощности дозы должны быть в 2 раза меньше приведенных в таблице N 3.

7. Защита от воздействия
нерадиационных факторов

7.1. При проведении рентгенологических исследований должны быть приняты меры защиты от воздействия электричества, свинца и других нерадиационных факторов, также должно быть обеспечено проведение противоэпидемиологических мероприятий в необходимом объеме.
7.2. Пожарная безопасность в кабинете лучевой диагностики должна обеспечиваться конструктивным исполнением рентгеновских аппаратов, соблюдением правил их монтажа и эксплуатации (изоляция проводки, техническое состояние аппаратов, рабочая нагрузка и т.д.).
7.3. При оборудовании кабинета лучевой диагностики должна быть полностью исключена возможность соприкосновения персонала и пациентов с токонесущими частями электрических цепей в эксплуатационных условиях.
7.4. В кабинете лучевой диагностики должны применяться общая шина заземления. Металлические части рентгеновских аппаратов и других электрических устройств в кабинетах лучевой диагностики, которые могут оказаться под напряжением, должны быть заземлены.
7.5. Сопротивление заземляющего устройства должно быть не более 10 Ом.
7.6. Перед началом работы врач или рентгенлаборант должен проверить исправность рентгеновского аппарата (подвижных частей, высоковольтного кабеля, заземляющих проводов и т.д.) и произвести пробное включение рентгеновского аппарата в различных режимах работы.
7.7. Рентгеновские пленки и рентгенограммы должны храниться в металлических ящиках или шкафах с плотно закрывающимися крышками (дверцами). В кабинете лучевой диагностики разрешается хранить не более 2 кг, рентгеновской пленки и рентгенограмм.
7.8. Уровень загрязнения свинцом помещений кабинета лучевой
-4 2 диагностики и оборудования не должен превышать 0,09*10 мг/см . Загрязнение персонала не допускается.
7.9. Для предотвращения поступления в организм персонала кабинетов лучевой диагностики необходимо:
- индивидуальные средства защиты из свинца и просвинцованной резины помещать в чехлы из пленочных материалов или клеенки;
- не использовать индивидуальные средства защиты по истечении срока эксплуатации, указанного в технических условиях;
- поверхность станционарных защитных устройств и приспособлений, выполненных из свинца, покрывать двойным слоем масляной или эмалевой краски;
- под перчатки из свинцовой резины надевать тонкие хлопчатобумажные перчатки;
- по окончании работы со средствами индивидуальной защиты из просвинцованной резины тщательно мыть руки теплой водой с мылом или препаратом "Защита";
- запретить прием пищи, курение и пользование косметикой в процедурной кабинета лучевой диагностики.
7.10. После окончания работы в кабинете лучевой диагностики должна быть проведена влажная уборка с мытьем полов и тщательная дезинфекция элементов и принадлежностей рентгеновского аппарата, с которыми соприкасаются пациент и врач при исследовании. Не реже одного раза в месяц должна производиться влажная уборка с использованием 1-2 % раствора уксусной кислоты.
7.11. Запрещается проведение влажной уборки процедурной кабинета лучевой диагностики непосредственно перед началом и во время рентгеновских исследований.
7.12. Содержание в воздухе помещений кабинетов лучевой диагностики окислов азота не должно превышать концентрации 0,085 3 3 3
мг/ м , озона 0,005 мг/м , свинца 0,0007 мг/м .
В помещении ксеролаборатории концентрации стирола не должна
3 3 3
превышать 5 мг/м , пары толуола 50 мг/м , пары ацетона 200 мг/м .

Приложение N 1
Таблица N 1

Средние эффективные
эквивалентные дозы при рентгенографии
--------------------------------------------------------------------
N ! Объект (вид) исследования !Размер поля! Доза за один снимок
п/п! !на пленке ! 1) (мЗв)
! !(см х см) !-----------------------
! ! ! прямой ! боковой
--------------------------------------------------------------------
1. Череп (обзорный снимок) 24 х 30 0,12 0,10
2. Череп (прицельные снимки) 2) 2 х 4 менее 0,01
9 х 13 0,03
13 х 18 0,06
18 х 24 0,10
3. Шейный отдел позвоночника
гортань, трахея 18 х 24 0,2 0,1
4. Плечевой сустав 13 х 18 менее 0,04
18 х 24 0,10
5. Ключица, лопатка, грудина 18 х 24 0,25
24 х 30 0,50
6. Ребра 24 х 30 0,75
30 х 40 1,80
7. Грудной отдел позвоночника 15 х 40 0,7 0,8
24 х 30 1,6 1,0
30 х 40 2,6 3,0
8. Поясничный отдел 15 х 40 1,2 (0,8) 1,2 (1,0)
позвоночника 24 х 30 1,1 (0,9) 1,3 (1,2)
30 х 40 1,6 (1,2) 1,7 (1,5)
9. Таз, крестец, копчик 18 х 24 0,8 (0,4) 0,7 (0,6)
4 х 30 1,1 (0,5) 1,0 (0,9)
30 х 40 1,6 (1,2) 1,3 (1,1)
10. Тазобедренный сустав 18 х 24 0,4 (0,2) 0,3(0,28)
24 х 30 1,1 (0,4) 0,5(0,35)
11. Бедро (верхняя 1/3) 15 х 40 0,05(0,01)
24 х 30 0,03(0,04)
12. Кости конечностей произвол. менее 0,01
13. Легкие (снимочный штатив):
- с расстояния 100 см. 30 х 10 0,25 0,40
- с расстояния 150-200 30 х 40 0,10 0,20
14. Легкие 18 х 34 0,10 0,15
(универсальный штатив) 24 х 30 0,22 0,35
30 х 40 0,35 0,50
15. Легкие (томография) 24 х 30 0,8
35 х 35 1,0
16. Холецистография 9 х 12 0,06
18 х 24 0,20
24 х 30 0,65 (0,45)
Мочевой тракт, урография 24 х 30 менее 1,0 (0,9)
30 х 40 2,0 (1,6)
пингография 24 х 30 2,4
пищевод 12 х 30 0,15 0,10
13 х 24 0,20 0,13
24 х 30 0,50 0,30
желудок 13 х 18 0,35 0,25
18 х 24 0,60 0,45
24 х 30 1,0 0,8
кишечник 18 х 24 0,6(0,4) 0,5
24 х 30 1,0(0,8) 0,8
35 х 35 1,6(1,3) 1,2
задняя полость (обзорн.) 30 х 40 1,4 (1,2)

флюорография (на аппарате типа 3)
"электроника") 18 х 24 0,1
--------------------------------------------------------------------
Примечание: 1) В скобках указаны значения дозы при
экранировании гонад.
2) Бесскелетные снимки глаз (по Фогту, Балтину),
височные кости (по Шоллеру, Майеру, Стенверсу)
орбиты и зрительный канал (по Резе), придаточные
пазухи носа, отдельные кости черепа.
3) Средняя доза на молочную железу - 1мЗв.

Таблица N 2

Средние эффективные
эквивалентные дозы
при ФЛЮОРОГРАФИИ
--------------------------------------------------------------------
N ! Объект исследования !Размер поля! Доза за 1 снимок
п/п! !на экране ! (мЗв)
! !(см х см) !-------------------
! ! ! прямой ! боковой
--------------------------------------------------------------------
1. Органы грудной клетки 35 х 35 0,5 1,1
2. Череп 24 х 30 0,4 0,3
3. Плечевой сустав 18 х 24 0,2
4. Шейный отдел позвоночника 18 х 24 0,3 0,15
5. Грудной отдел позвоночника 15 х 40 1,5 1,7
6. Поясничный отдел позвоночника 24 х 30 1,7 (1,4) 2,0
30 х 40 2,5 (1,8) 3,0
7. Почки 30 х 40 3,5 (1,5) 4,0
--------------------------------------------------------------------

Примечание: В скобках указаны значения дозы при экранировании
гонад.

Таблица N 3

Ориентировочные значения дозы за
I рентгеноскопическое исследования
органов желудочно-кишечного тракта
(без учета снимков) (мЗв)
--------------------------------------------------------------------
рентгеноскопические ! Желудок ! Кишечник
условия !----------------------!-----------------------
обследования !Норма! Патология !Норма ! Патология
! !--------------- ! !----------------
! !хронич. !другие ! !колит !другие
! !гастрит !виды ! ! !виды
! !гастро- !язвен. ! ! (опухоли,
! !дуоденит!болезнь! ! !полипы,
! ! !опухоли! ! !и пр.)
! ! !и пр. ! ! !
--------------------------------------------------------------------
аппарат с УРИ 2 2,5 3 3 5 4
без УРИ 6 7 9 10 16 12
--------------------------------------------------------------------

Таблица N 5

Средние эффективные эквивалентные
дозы Дентальной рентгенографии
--------------------------------------------------------------------
N ! Объект исследования ! Доза за 1 снимок (мЗв)
п/п! !----------------------------------------
! !Аппарат типа ! Ортопантомографы
! !5Д-1, 5Д-2 !--------------------------
! ! !интраоральные!экстраорал.
--------------------------------------------------------------------
1. Отдельные зубы 0,02 - -
2. Вся верхняя челюсть - 0,01 -
3. Вся нижняя челюсть - 0,07 -
4. Полный зубной статус - 0,08 0,15
--------------------------------------------------------------------

Таблица N 4

Средние эффективные
эквивалентные дозы
при РЕНТГЕНОСКОПИИ
--------------------------------------------------------------------
! Объект исследования !Доза за 1 минуту просвечивания (мЗв/мин)
! !----------------------------------------
! ! с УРИ ! без УРИ
--------------------------------------------------------------------
1. Легкие, пищевод 0,4 1,5
2. Желудок 0,8 2,5
3. Кишечник 1,0 (0,8) 3,5 (3,0)
4. Желчный пузырь 0,5 1,5
--------------------------------------------------------------------

Примечание: В скобках указаны значения дозы при экранировании
гонад.

Приложение N 2

К А Р Т А
учета дозовых нагрузок
при проведении рентгеновских исследований

Ф.И.О._____________________________________возраст_____________
диагноз________________________________________________________
--------------------------------------------------------------------
Дата ! Вид !Эффективно-эквивалентная !Суммарная ЭЭД
! исследования !доза за одно исследование!за период
! ! (м З в) !лечения
! ! !(наблюдения)
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------

Приложение N 3

П Р О Т О К О Л
дозиметрических измерений
рентгеновского излучения
в медицинском кабинете
лучевой диагностики

от "____"_______________199____г.

1. Место проведения измерений_______________________________________
(наименование объекта, учреждения
____________________________________________________________________
отделение, адрес, телефон)
2. Измерения проводились в присутствии представителя обследуемого
объекта__________________________________________________________
(должность, Ф.И.О.)
____________________________________________________________________
3. Средство измерения_______________________________________________
(наименование, марка, заводской номер)
4. Сведения о государственной поверке_______________________________
(дата, номер свидетельства)
5. Нормативно-техническая документация в соответствии с которой
проводились измерения и давалось заключение______________________
(перечислить)
--------------------------------------------------------------------

ЭСКИЗ КАБИНЕТА: Смежные с кабинетом помещения
над кабинетом______________________
под кабинетом______________________
за стеной А________________________
за стеной Б________________________
за стеной В________________________
за стеной Г________________________

6. В кабинете установлен рентгеновский аппарат______________________
(марка, год выпуска)
____________________________________________________________________
с рентгеновской трубкой_____________________________________________
7. Измерения проводились в режиме работы рентгеновской трубки
напряжение____________________Ку, ____________________________мА.

РЕЗУЛЬТАТЫ ИЗМЕРЕНИЙ
--------------------------------------------------------------------
Наименование точек измерений !Мощность дозы ! ДМД
!Р-измерения ! мкр/сек
!мкр/сек !
--------------------------------------------------------------------
Рабочее место врача
на уровне:
0,3 мм от пола
!______________!________________
0,7 мм от пола
!______________!________________
1,5 мм от пола
!______________!________________

Рабочее место лаборанта
на уровне:
0,3 мм от пола
!______________!________________
0,7 мм от пола
!______________!________________
1,5 мм от пола
!______________!________________

О К Н О
в пультовую !______________!________________
на улицу !______________!________________

Д В Е Р И
в пультовую !______________!________________
в фотолабораторию !______________!________________
в коридор !______________!________________

За стеной:
А_______________!________________
Б_______________!________________
В_______________!________________
Г_______________!________________
над кабинетом !_______________!________________
под кабинетом !_______________!________________
измерения проводил________________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
Заключение:____________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Санитарный врач (инженер)___________________________________________
(Ф.И.О., должность)

Сырқатты сәуле арқылы анықтау кабинеттерiн құрудың, пайдаланудың және медициналық рентгендiк емдiк шараларды өткiзудiң Санитарлық ережесi

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi 1994 жылғы 21 қарашадағы N 59. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1995 жылғы 14 cәуірде тіркелді. Тіркеу N 59. Күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрлiгi Мемлекеттік санитарлық Бас дәрігерінің 2005 жылғы 17 қаңтардағы N 1 қаулысымен.

1. Жалпы ереже

1.1. Осынау ереже медициналық ем-дом жасауға қолданылатын барлық сәуле диагностикасы мен рентген аппараты кабинеттерiнде жүзеге асады және оларды жобалау iсiнде, құрылыстарда, жабдықтауда және пайдалану барысында мiндеттi саналады.
1.2. Рентгенмен жұмыс iстеу барысында медициналық қызметкерлер, емдеушiлер және басқа кiсiлер рентген сәулесiнiң тiкелей және радиациялық емес (қорғасын, ацетон, толуол, озон, азот тотығы, жоғарғы кернеу, шу) шашырай әсер етуiне ұшырайды. Осынау ереже көрсетiлген факторлардың зиянды әсерiнен сақтандыру тәртiптерiнен тұрады.
1.3. Ереже мемлекеттiк стандарты белгiленген радиациядан қорғауға қажеттi жұмыс жүретiн зонаның ауасы мен шудың белгiлi мөлшерiн ұстауды қамтамасыз етедi. Ереже радиоактивтi заттармен және басқа ионды сәуле шығаратын көздер мен жұмыс iстеудiң негiзгi санитарлық жүйелерiне сай жасалған.
1.4. Медициналық ем-дом жасау үшiн шығарылған рентген аппараттарының жұмысы мен оларды қондыруға арналған нормалық-техникалық құжаттарда қызметкерлердiң еңбек жағдайының қауiпсiздiгiн және емдеушiлердi радиациядан сақтаудың тәртiбi ұштасып жатуға тиiстi.
1.5. Қазақстан Республикасы көлемiнде рентген аппараттарының тәжірибе үлгiлерiн жасау және оларды көп етiп шығару Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлiгiнiң келiсiмi бойынша ғана рұқсат етiледi. Шығарылатын барша рентген аппараттары олардың қандай қызметке арналғанына қарамай сәуле дозасын есептегiш болуы мiндеттеледi.
1.6. Мекемелерге медициналық рентген аппараттарын Денсаулық сақтау министрлiгiнiң санитарлық-эпидемиологиялық қызмет орындарымен келiсе отырып жасалған ұсыныс бойынша алынады. Осы ереже талабына жауап бермейтiн рентген аппараттарын емдеу iсiне пайдалануға рұқсат етiлмейдi.
1.7. Медициналық тәжірибеде сәулемен диагноз қою және емдеу республиканың Денсаулық сақтау министрлiгi мекемелерi бекiткен әдiстеме арқылы ғана жүзеге асады.
1.8. Медициналық рентгенмен тек қана арнаулы даярлықтан өткен медицина қызметкерлерi ғана емдей алады.
1.9. Мекеме басшылары рентген аппаратпен жұмыс iстеуге жiберiлетiн адамдардың тiзiмiн жасайды, олардың белгiлi мерзiмде медициналық тексеруден және бас-басына сәуле шамасының мөлшерiн бақылауынан өтудi қамтамасыз етедi.
1.10. Мекеме басшылығы радиациялық қауiпсiздiк, рентгенмен, оның iшiнде жылжымалы (ақылы), көшпелi рентген-аппараттарымен жұмыс iстеу тәртiбi, радиациялық бақылауды өткiзу мен ұйымдастыруды, ем қабылдаушылар мен қызметкерлердi радиациядан сақтандыру, төтенше жағдайдың алдын алу әрi жою тәртiбi туралы нұсқауды мемлекеттiк бақылау органдарымен бiрлесе отырып келiсудi және жасауды iске асыруға мiндеттi. Нұсқау сәулемен дерттi табатын әрбiр бөлменiң көрнектi жерiне iлiнiп қоюға тиiс.
1.11. Рентген аппараттарымен жұмыс iстеуге 18-ден жоғары ионды сәулемен жұмыс iстеуге медициналық терiс көрсеткiшi жоқ, техникалық қауiпсiздiк сабағынан өткен кiсi жiберiледi.
1.12. Осы ереженiң орындалуы жөнiндегi жауапкершiлiк рентген аппаратын пайдаланатын мекеме басшыларына жүктеледi.
1.13. Мекеме басшысы бөлiмшеде (кабинетте) радиациялық техникалық қауiпсiздiктiң сақталуына қызметкерлер (бөлiм меңгерушiсi, кабинет меңгерушiсi, аға дәрiгер) iшiнен жауапты адамды белгiлейдi.
1.14. Рентген аппараттардың сызбасы, пайдалану жөнiндегi жазбалар мен нұсқаулар, сәуле мөлшерiн бақылау хаттамасы, сәулемен ауруды табу кабинетiн санитарлық-гигиеналық зерттеудiң актiсi электр өлшегiш аспаптарды тексеру хаттамасы, кабинеттiң техникалық төлқұжаты, пайдалануға құқық беретiн санитарлық төлқұжат, сәулемен емдейтiн кабинетте сақталуға тиiс.
1.15. Осы ереженiң орындалуын бақылауды мемлекеттiк санитарлық тексеру, техникалық инспекция және (республикалық, облыстық, қалалық) сәуле диагност және терапия орталықтары тиiстi нұсқаулар бойынша iске асырады.

2. Сәуле диагносты, жылжымалы және көшпелi рентген
аппараттары бөлмелерiнiң жұмысын ұйымдастыру әрi
iске қосу тәртiбi

2.1. Сәуле диагносты бөлмелерiн салу және жабдықтау мемлекеттiк бақылау мекемелерiмен келiсiлген және осы ережеге жауап беретiндей жоба iске асырылуға тиiс.
2.2. Рентген аппаратын құрастыру жұмысын бастамас бұрын әлгi бөлме (бөлiмше) мемлекеттiк бақылау өкiлдерiнiң қатысуымен мемлекеттiк сарапшылар қабылдауынан өтеуге тиiс. Ол мекен-жай мемлекеттiк бақылау мекемелерiнiң келiсiмiмен солардың жоба шешiмiне сай пайдалануға берiлдi. Жұмыс iстеуге қабылдаған кезде санитарлық тәртiпке сай емес бөлме мiндеттi түрде ережеге сай қалыпқа келтiрiледi.
2.3. Мемлекеттiк бақылау органдарының рұқсаты мен мемлекет сарапшыларының кабинеттi пайдалануға болатыны туралы актiсi болғанға ғана рентген аппаратын құру жұмысын жүргiзу мүмкiндiгi туады.
Рентген аппаратын құруды осы жұмысты жүргiзуге құқы бар арнайы мекемелер атқарады. Құрушы мекеменiң рентген сәулесiмен жұмыс iстеуге құқ беретiн санитарлық паспорты болуы қажет.
Рентген аппаратының кабинетте орналасу схемасын сәуле диагностi мен терапия орталығы бекiтедi.
2.4. Құру және iске қосу жұмысы аяқталғаннан кейiн сәуле диагносты кабинетi мекеме басшылары бекiткен құрамында кабинет мүшелерi бар пайдалану сарапшылары арқылы қабылданады.
Сарапшылар құрамына мiндеттi түрде енетiндер: сәуле диагносты бөлiмше (кабинет) меңгерушiсi, сәуле диагносты мен терапия орталығын құрушы мекеменiң өкiлi, мемлекеттiк бақылау органы және техникалық тексерушi. Мемлекеттiк бақылау органдары арқылы жұмыс iстеуге құқ беретiн санитарлық төлқұжат негiзiнде сарапшылар кабинетi жарамды деген қабылдау актiсiн толтырады. Актiге мөлшердi бақылау хаттамасы, желдеткiш сапасын және жайтартқыш кернеуiн бiлдiретiн хаттамалар, рентгенаппаратының орналасу схемасы тiркеледi. Аталған қарыздар сәуле диагносты кабинетiнде сақталады.
2.5. Сәуле диагносты кабинетiн пайдалануға құқ беретiн санитарлық төлқұжатты алғанға дейiн және оның мерзiмi бiткен кезде медициналық ем-дом жүргiзуге тиым салынады. Төлқұжат 2 жылдық мерзiмге берiледi. Кабинеттiң жұмысын тексеру актiсi негiзiнде мемлекеттiк бақылау органдары төлқұжат мерзiмiн ұзартып бередi. Тексеру актiсi болмаған жағдайда санитарлық төлқұжат мерзiмiн ұзартуға тиым салынады.
Кабинеттi пайдалану жағдайы өзгерген кезде әкiмшiлiк бұл мәселенi мемлекеттiк бақылау органдарына хабардар етiп, санитарлық төлқұжатты қайта толтырады.
2.6. Рентген аппаратын жылжытуға және басқа жаққа көшiруге санитарлық төлқұжат доземетриялық тексеру хаттамасы негiзiнде берiледi. Санитарлық төлқұжатсыз оларды пайдалануға болмайды.
2.7. Санитарлық төлқұжат алғаннан кейiн барлық рентген аппаратына олардың техникалық жағдайы мен қызметiн тiркеп отырған техникалық - бақылау журналы ашылады.
2.8. Осы айтылған санитарлық ереже бұзылған жағдайда мемлекеттiк бақылау органдары пайдалану мерзiмi бiтпесе де санитарлық төлқұжатты жоюға және сәуле диагносты кабинетiн пайдалануды тоқтатуға құқылы.

3. Сәуле диагносты кабинеттерiне қойылатын
талаптар

3.1. Аурухана рентген аппараттарын орнату мақсатында жоба бойынша арнайы салынған немесе бейiмделген әрi мемлекеттiк санитарлық бақылау органдарымен келiсiлген мекен-жайлар пайдаланылады. Жылжымалы рентген аппаратын пайдалану тек қана операция блоктарында және қозғалуға болмайтын аурулар палатасына рұқсат етiледi.
Жылжымалы рентген аппаратын қалай жұмыс iстеткенiне қарамай жалпы көпшiлiкке пайдалануға рұқсат етiлмейдi.
3.2. Сәуле диагносты кабинеттерiн нөлдiк деңгейден төмен едендi мекен-жайға, сонымен қатар кеңселiк, тұрғын үйлерге мектепке дейiнгi балалар мекемелерiне, оқу орындарына орналастыруға тиым салынады.
Сәуле диагносты кабинеттерiн тұрғын үйлерге жапсарласа салынған әрi рентген сәулесiнен табиғи жағдайға дейiнгi межеге қорғалған қосымша үйлерге орналастыруға болады. Емдеу-сауықтыру орындарында ауруханадағы науқастар палатасына сәуле диагносты кабинеттерiн көлденең немесе тiк жапсарлас орналастыруға болмайды.
3.3. Сәуле диагносты кабинетi орналасқан жер орталық жылу жүйесiне, суға, канализацияға қосылуы керек. Сәуле диагносты кабинетiн от жағып жылытуға болмайды. Бөлменiң жылылығы 20 цельсиядан аспауға тиiс.
3.4. Тетiкке қосатын және ем жасайтын бөлмеде табиғи және электр жарығы болуы тиiс, ал фотолабораторияда табиғи жарық болуы қажет емес. Ем-дом жасайтын бөлмедегi электр жарығы жұмыс iстеуге бейiм, жағып-өшiруге қолайлы болғаны дұрыс.
3.5. Күндiзгi уақытта рентген арқылы диагностикалық жарық түсiруден басқа рентгендiк процедураның-емдiк шаралардың барлығы табиғи жарықпен атқарылуға тиiс. Терезе мен бөлме кеңдiгi 1:10 өлшемнен кем болмағаны жөн.
3.6. Диагностикалық ем-дом кезiнде бөлменiң терезесi пердемен немесе қақпақпен жабылып қараңғылануға тиiс.
3.7. Сәуле диагносты кабинетiне бөлме таңдаған кезде N 1 кестеде көрсетiлген мөлшердi негiзге алған жөн. Екi немесе одан да көп бөлмеге орналасқан сәуле диагносты кабинеттiң меңгерушiсi жеке бөлменi иеленбек. Мекен-жайдың биiктiгi 3 метрден, есiктiң енi 0,9 метрден кем болмауға тиiс.
3.8. Сәуле диагностың мекен-жайы бiр сағатта үш еседей таза ауаны iшке айдайтын, төрт еседей ауаны сыртқа шығаратын механикалы желдеткiшпен жабдықталуға тиiс. Желдеткiштiң ауа өтетiн өңешi тазалағыш фильтрге жалғасады. Ауаны сыртқа айдау жоғарғы және төменгi ендiкте, iшке сору жоғарғы ендiкте жүредi.
3.9. Сәуле диагностына арналған бөлменiң еденi ағаш паркеттi негiзi бетон болуға тиiс. Жылжымалы аппаратты пайдаланған кезде дәрiгерлер үшiн табанға резенке кiлемшелер төселедi. Сурет лаборатория мен дәретхана, қол қоятын бөлме қабырғасы кафельмен қапталуға тиiс.
3.10. Сәуле диагносты бөлмесiнiң төбесi, қабырғасы ақпен боялуға тиiс. Қабырға майлы боямен сырланады.
3.11. Әрбiр ем-дом жасалатын бөлмеде жалғыз рентген аппараты араласады. Бiр бөлмеге екi қызмет атқаратын екi рентген аппаратын орнатуға тиым салынады. Диагност қоюға арналған аппарат пен денталдық рентген аппараты бiр-бiрiмен жалғаса орналасуына болады. Рентгенге түсiретiн жабдық пен ауруды ажыратып ашып беретiн аппарат қатар орын табатын бөлме 10 шаршы метрге дейiн кең болғаны жөн.
3.12. Фотолаборатория әдеттегiдей сәуле диагносты кабинетiмен жапсарлас, басқаруға жақын, ем-домға еркiн енетiндей бөлмеге орналасады.
3.13. Басқару бөлмесi (пультi) ем-дом жасайтын бөлмемен радио арқылы байланысатын болады, әрi көзбен бақылайтын терезесi бар, ол терезе сәуле өткiзбейтiн әйнекпен қапталады. Әйнектiң кеңдiгi мен орын тебуi келушiнi еркiн көретiндей қолайлы жағдайда орналасады.
3.14. ЭРГА секiлдi электррентгенге түсiру аппаратымен жұмыс iстеуге арнайы жабдықталған ксеролаборатория қажет, ЭРГА аппаратымен жұмыс iстеу үшiн көлемi 10 шаршы метрден кем болмайтын ауаны iшке және сыртқа айдайтын өзiнше желдеткiшi бар арнайы бөлме әзiрленедi.
3.15. Сәуле диагносты кабинетiнiң маңдайшасына электрмен жанып жұмыс iстейтiн "Кiруге болмайды" деген жазу болуға тиiс.

N 1 кесте

Рентген бөлiмi кабинеттерiнiң алаңы
мен жабдық жинақтары

------------------------------------------------------------------
NN/рр Ғимараттың аты алаңы кем дегенде
ш.м.
------------------------------------------------------------------
І. Жалпы тексеруге керектi рентгендi-диагностикалық
кабинеттер
- бiр үстелдi емдiк шаралар орны 34
- екi үстелдi емдiк шаралар орны 45
- екi үстелдi рентген көрiнiстерiн күшейткiшпен
электронды оптикалық өңдеу құралы, тамографиялық
тiркемелi көрiнiстерге арналған таған, рентгенкино. 48
графты немесе ренгтгенополиграфы бар
- диагностикалық рентген аппаратын басқаратын бөлме 10
- дәрiгердiң кабинетi 10
- екеу немесе одан да көп рентгендi диагностикалық
емдiк шаралық және әр емдеу дүркiнiң ұлғайтқышы
бар дәрiгер кабинетi 4
- екi немесе одан да көп рентгендi диагностикалық
кабинеттерi бар меңгерушiнiң кабинетi 10
- қызметкерлер бөлмесi 10
- екi немесе одан да көп кабинеттi қызметкерлер бөлмесi,
егер қызметкерлердiң саны бiреуден артса, онда
отыратын кабинеттiң алаңы 4 м. кеңеюi тиiс.
- барий ұнтағы дайындайтын бөлме 4
- жастықты тақтай төсексiз (кушетка) емдеушiлер үшiн
бөлме 1,5
- емдеушiлер шешiнетiн жастықты тақтай төсектi бөлме 2,5
- емдеушiлер үшiн әжетхана (iшек-қарын тексеретiн
кабинеттер) 1,6х1,1
- бiр кабинетке фотолаборатория 10
- екi кабинетке фотолаборатория 12
- екi бөлмеден тұратын жалпы алаңды үш немесе одан
да көп кабинеттердi қамтитын фотолаборатория 18
- түсiрiлген көрiнiстердi қарайтын бөлме (төрт
немесе одан да көп рентгендi диагностикалық кабинеттi)
кем дегенде алаңы 18
- қосалқы бөлшектер қоймасы 8
- тазалау, жинау заттардың қоймасы 4
- пленкаларды (100 кг. аспайтын) уақытша сақтайтын
орын 4
- рентген пленкаларын сақтайтын орын (архив) 15

ІІ. Флюрографиялық кабинет
- емдiк шаралық (процедурная) 20
- шешiнетiн орын (диагностикалық флюрографиялық
кабинетте) 4
- флюрографиялық кабинеттегi көпшiлiк тексерiлетiн
жердегi шешiнетiн орын 15
- тiркелетiн орын 20
- күтетiн жер 20
- флюрографиялық кабинеттiң пайдаланылатын дәлiзi
емдiк шаралар қабылдағанға дейiн отыра тұратын фойе
алаңы кемiнде 20
- фотолаборатория 6
- флюрографиялық кабинеттiң құрамында рентген болған
жағдайда, рентген диагностикалық кабинетiмен жалпы
фотолаборатория үшiн пайдаланылатын бөлменiң алаңы 12

ІІІ. Рентгендiстоматологиялық кабинет
- емдiк шаралық 10
- рентгенография панорамасы үшiн аппаратты емдiк
шаралар бөлмесi 10
- панорамды томографты емдiк шаралық 10
- басқарма бөлмесi 6
- фотолаборатория 6

IY. Рентгендi моммографиялық кабинет
- емдiк шаралық 10
- мамандық әдiстемесiнiң емдiк шаралығы (мамандық
кабинет үшiн) 12
- фотолаборатория 10
- дәрiгердiң бөлмесi 10

Y. Рентген урологиялық кабинет

- жуындыны ағызатын емдiк шара (рентгендi операция) 34
- басқарма бөлмесi 10
- фотолаборатория 10
- дәрiгердiң бөлмесi 10

YI. Компьютерлi рентгендi томография кабинетi

- емдiк шаралық 34
- басқарма бөлмесi 15
- компьютерлiк 18
- генераторлық 15
- қаралатын орын 12
- фотолаборатория 12
- дәрiгер бөлмесi 10

YII. Жүрек және iрi қан тамырларды зерттеуге
арналған рентгендi операциялық блок

- рентгендi емдiк шаралық 48
- басқарма бөлмесi 25
- операция алдындағы орын 14
- тазалайтын орын 10
- тексерiлгеннен кейiн келген аурулардың уақытша бөлмесi 12
- фотолаборатория 10
- түсiрiлген көрiнiстердi қарайтын бөлме 15

YIII. Өкпенi тексеруге арналған рентгендi
операциялық блок

- рентгендi емдiк шаралық 48
- басқарма бөлмесi 15
- операция алдындағы орын 10
- тазалайтын орын 10
- микроскопия 10
- фотолаборатория 10
- қызметкерлердiң гигиеналық жеке бөлмесi 5
- кiр заттарды, жаймаларды сақтайтын бөлме 4
- қосалқы бөлшектер қоймасы 8
- түсiрiлген көрiнiстердi қарайтын бөлме 15
- дәрiгердiң кабинетi 10
- Алаңы кемiнде 45 ш.м. рентгендi диагностикалық
кабинеттiң шаралығына тiс түсiретiн рентген
аппаратын қоюға болады

IХ. Дистанциялық рентгендi терапия
кабинеттерi

- емдiк шаралық 24
- басқарма бөлмесi 15
- дәрiгердiң бөлмесi (аппараттары) 10

Х. Контрактi рентгендi терапиялық кабинет

- емдiк шаралық 24
- басқарма бөлмесi 15
- дәрiгердiң (ауруды қарайтын)бөлмесi 10

ХI. Жұқпалы аурулар бөлiмiнiң рентгендi блогi

- блокқа кiре берiстегi алаң 2
- босқа кiре берiстегi қақпа 2
- күтетiн бөлме 10
- күтетiн жердегi әжетхана 1,6х1,1
- емдiк шаралық (N 1 кесте бойынша)
- басқарма бөлмесi 10
- фотолаборатория 10
- дәрiгердiң бөлмесi 10

ХII. Сәуле терапиясын жоспарлайтын кабинет
(токометриялық)

- емдiк шаралық (II,I бойынша)
- басқарма бөлмесi 15
- барий дайындайтын бөлме 4
- әжетхана 10
- фотолаборатория 10
- дәрiгердiң бөлмесi (науқасты қарайтын) 10

4. Келушiлердi радиациялық қауiпсiздiкпен
қамтамасыз ету

4.1. Келушiлердi радиациялық қауiпсiздiкпен қамтамасыз ету рентген аппаратын қолайлы пайдалану бөлмелердi жобалау, жеке және жалпы адамдарды қорғау талабын сақтау, радиациялық бақылау, ем-дом жұмысын қолайлы түрде жолға қою секiлдi жан-жақты мәселелердi дұрыс шешуден басталады.
4.2. Жеке адамдарды қорғау құралдарының саны мен түрiн диагност кабинетi анықтайды, әйтсе де ол құралдар екiден кем болмауға тиiс. Барлық қорғау құралдары (әйнек, алжапқыш, қолғап, т.б.) бойында қанша қорғасын құрамы барын белгiленген штамп басылған болады.
4.3. Сәуле жiберiп рентген арқылы ем-дом жүргiзу (бөтен заттарды денеден тауып алып тастау, сынған сүйектi құрастыру, катетр салу, ауруды бақылау, т.б.) жеке адамды қорғауға арналған құралдарды пайдалану арқылы және қашықтан жүргiзiледi, соның өзiнде сәуле астында жүрудi барынша азайтқан мақұл.
4.4. Сәбилердi тексеру жасаған кезде оларды экранның арғы жағында ұстап тұру әрi дәрiгердi сәуле қабылдаудан мүмкiндiгiнше қорғай бiлу үшiн арнайы жабдықтар пайдаланылады. Арнайы жабдықтар болмаған жағдайда, баланы ұстап тұру үшiн ата-аналары шақырылады немесе аурухана дәрiгерi қол ұшын бередi. Мұндай зерттеудi жүргiзген кезде дәрiгерлер бас-басына қорғаныш құралын пайдаланады және арнайы бағыттамадан өтедi.
4.5. Рентген лаборанты екi немесе одан да көп аппаратпен немесе әртүрлi бөлмеге орнатқан қондырғымен жұмыс iстеуге құқысы жоқ, басқару пультi бiр бөлмеде болса да екi аппаратпен алма кезек жұмыс жүргiзуге тиым салынады.
4.6. Рентгенмен зерттеу жүргiзген кезде аппаратты қосу және өшiру дәрiгердiң рұқсаты арқылы, ем-дом жүргiзiп жатқан дәрiгердiң өз дегенiмен жүргiзiледi. Аппаратты арнайы рұқсатсыз өшiру тек қана авариялық жағдайда iске асады.

5. Аурулар мен тұрғындарды радиациялық
қауiпсiздiкпен қамтамасыз ету

5.1. Рентгендiк зерттеуге тек қана дәрiгер рұқсат бере алады. Ауруды зерттеуге жiберiп отырған дәрiгерден аурудың клиникалық қалiн және диагностi дәл бiлудiң пайдалы нобайына көз жеткiзерлiк, сол зерттеудiң нәтижесi мен науқастың сәуле алғаннан кейiнгi шама-шарқын сезiну, бiлу талап етiледi.
5.2. Рентгендiк зерттеуге рентгенолог-дәрiгер жауап бередi әрi зерттеудiң көлемi мен мәнiн өзi анықтайды. Рентгендiк зерттеуге науқасты жiберудiң ережесi бұзылған жағдайда, сонымен қатар негiзi жоқ жолдамаға рентгенолог-дәрiгер жүргiзбейтiндiгi туралы мәлiмдейдi және баланың бақылау қағазына, аурудың медициналық, амбулаторлық картасына өз шешiмiн егжей-тегжейлi жазып көрсетедi.
5.3. Зерттеу нәтижесi амбулаториялық, аурухана ауруының медициналық картасына немесе баланың бақылау қағазына жазылады әрi "Күн сайынғы рентгендiк зерттеу журналына" тiркеледi. Зерттеу нәтижесiн рентгенолог дәрiгер өз қолымен түсiруге тиiс.
5.4. Рентгендiк зерттеу нәтижесiнде келушiнiң алған сәуле мөлшерi амбулаторлық (дәрiгерлiк) картаға, баланың бақылау қағазына жазылады. Сәуле мөлшерiнiң шамасы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi бекiткен "рентгендiк зерттеу кезiнде келушiлердiң сәуле мөлшерiне бақылау жасау және азайту" атты 1989 жылғы (1 қосымша, 1-5 кесте) тәжiрибелiк нұсқауына сай анықталады. Келушiлердiң сәуле мөлшерiн артық алмауын және дұрыс дерттiң анықталуын мемлекеттiк бақылау органы мен сәуле орталықтары жүзеге асырады.
5.5. Арнаулы медициналық мекемелерде рентгендiк зерттеуден өткен ауруларды сәуле мөлшерi туралы мәлiметi науқастың аурухана картасына немесе тұрғындардың тексерiс журналына жазылады. Сәулемен емделген науқастар ауруханадан шыққан кезде олардың сәуле мөлшерi есептеу парағын карточкасына көшiрiлiп бақылайтын амбулаторияға жiберiледi. Мөлшерлiк есеп амбулаторлық бақылауға қажет.
5.6. Медициналық ем-дом жүргiзудiң барлық сатысында келушiлердiң сәуле мөлшерiн қайталап алып қалмасы үшiн өткен жолғы рентген зерттеуiнiң нәтижесi ескерiлуге тиiс. Ауруды кеңес алуға немесе ауруханаға жатқызуға жiберген кезде рентген мөлшерiн көрсеткен анықтама (жазба, сурет) аурудың жеке басты картасына немесе көшiрмесiмен қоса тiркелiп жiберiледi.
5.7. Амбулаторлық - емханалық жағдайда рентгендiк зерттеу аурухана анықтамаларын қайталамауға тиiс. Қайыра зерттеуге көз жеткiзу үшiн тек қана клиникалық көрсеткiштермен салыстырылып iске асырылады.
5.8. Қатерлi кезеңде бұрынғы зерттеулердiң нәтижесi мен көрсеткiшiне қарамай-ақ рентгендiк тексеру жүргiзiле бередi.
5.9. Санаторий-курортқа емдеуге жолдама берген кезде санаторлық-курорттық картаға емдеу мекемелерiне науқасты емдеген кездегi рентгендiк нәтижелер жазылады.
5.10. БТЭК-ке жiберiлген кезде ауруға жасалған рентгендiк зерттеу нәтижелерi қоса тiркеледi.
5.11. Күрделi рентгендiк зерттеулердi тағайындаған кезде (урография, ангиография, бронхогарфия, т.б.) осы зерттеудiң қажеттiлiгiн рентгенолог пен емдеушi дәрiгер бiрлесiп талқылап, клиникалық көрсеткiштерге қарай отырып көшедi.
5.12. Бала көтеретiн әйелдердi рентгендiк зерттеулерден өткiзуге жiберу үшiн соңғы етеккiрiн ескерген дұрыс. Асқазан-iшек жолдарын рентгендiк зерттеудi, жанбас-сан және тiзе маңына сәуле түсiру арқылы жүзеге асатын басқа да анықтаушылық жұмыстарды етеккiрден кейiнгi алдыңғы аптада атқарған дұрыс.
5.13. Жүктi әйелдi рентгендiк зерттеу оның өмiрi үшiн қажет болған жағдайда немесе жүктiлiктi үзуге байланысты ғана жүргiзiлуге тиiс. Жүктi әйелдi профилактикалық-рентгендiк зерттеуден өткiзуге үзiлдi-кесiлдi тиым салынады.
5.14. Жүктiлiктi анықтауға байланысты рентгендiк зерттеудiң қажеттiлiгi және оны жасауға болатын-болмайтыны жүктiлiктi бiлiп беру жөнiндегi тiлек-талапқа сәйкес шешiледi.
5.15. Жүктi әйелдi рентгендiк зерттеу iштегi ұрықтың кез келген екi айдағы қабылдаған сәуле мөлшерi 0,01 зв(1 Бэр)-ден аспайтын жағдай жасалып, барлық ықтимал қорғаныс құралдары қолданылып жүргiзуге тиiс. Егер ұрықтың алған сәуле мөлшерi 0,1 зв(10 Бэр)-ден асып кетсе, дәрiгер жүктi әйелдi оның ықтимал салдары жөнiнде ескертуге және жүктiлiктi үзудi ұсынуға мiндеттi.
5.16. Сүт бездерiнiң сырқаттарын, оның iшiнде қатерлi iсiктi де уақытылы анықтау мақсатындағы профилактикалық рентгендiк зерттеу 45 жастан бастап 2 жылда 1 рет, осы сырқатқа шалдығу қаупi жоғары топтарда, аталған кеселдiң эпидахуалы ескерiле отырып, жылына 1 рет жүргiзiлуге тиiс. Маммография тек осы iске лайықталған құрал-жабдықтармен атқарылуы шарт.
5.17. Туберкулезге шалдығу қаупi жоғары балалардың кеуде қуысы ағзаларын профилактикалық зерттеу тұратын рентген аппараты арқылы рентгенография тәсiлiмен жүргiзiлуге тиiс. Айрықша жағдайларда (халық сирек қоныстанған аймақтарда) бұл мақсатқа флюрографияны қолдануға рұқсат етiледi.
5.18. Тұрақты емдеу мекемесiне түскен немесе амбулаториялық, емханалық дәрiгерлiк көмек алуға келген сырқаттарға егер олар кейiнгi өткен бiр жылдың iшiнде профилактикалық зерттеуден өткен болса қайтадан профилактикалық зерттеу жасалынбайды.
5.19. Туберкулездi флюрографиялық тексеру бiр ғана алдыңғы-артқы проекцияда жүзеге асырылады. Осы кеселге ұшырады ма деген күдiк туғанда флюрографиялық тексерудi екi проекцияда (алдыңғы, артқы және бүйiрден) жасауға рұқсат берiледi.
5.20. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң келiсiмiне сәйкес жергiлiктi денсаулық сақтау органдары аймақтағы (қаладағы, аудандық) туберкулез, онокологиялық және тыныс жолының басқа да сырқаттары бойынша қалыптасып отырған эпидемиялық жағдайды талдау негiзiнде кеселге ұшырау қаупi жоғары топты анықтап, сондай-ақ профилактикалық тексерудiң өткiзiлу жиiлiгiн және оған қамтылатындардың ең төменгi жасын белгiлейдi.
- қалыпты эпидемиялық жағдайда тексеру 15 жастан бастап 3 жылда 1 рет;
- қолайлы жағдай қалыптасып келе жатқан аумақтарда туберкулезден тексеру 15 жастан бастап, әр екi жыл сайын жүргiзiледi.
- туберкулезден эпидемиялық ауыр-ауыр жағдай қалыптасып отырған аумақтарда қолайлылық өсе бастағандай болса, тексеру 12 жастан бастап жыл сайын 2 немесе одан да көп қайтара өткiзiледi.
5.21. Жыл сайын мiндеттi профилактикалық флюрографиялық тексеруден өтiп тұруға жататындар:
- тұрғындардың заң осыған мiндеттейтiн топтары, оның iшiнде мектепке дейiнгi, балалар және жас өспiрiмдер мекемелерiнiң қызметкерлерi 2 жылда 1 рет;
- туберкулезбен, қатерлi iсiкпен, тыныс жолдарының және басқа да сырқаттарымен ауру қаупi жоғарылар;
- орта арнаулы немесе жоғары оқу орнында осылай жасауға заң мiндеттейтiн мамандықтар бойынша оқып жүрген, сондай-ақ оқуға басқа аумақтардан келiп, жатақханада тұрып жатқан жасөспiрiмдер;
5.22. Туберкулезден, асқазан-iшек сырқаттарымен (асқазан жарасы, iшек iсiгi, т.б.) ауруына байланысты диспансерлiк есепте тұратын науқас адамдарға рентгендiк тексеру клиникалық көрсеткiштер бойынша жасалады.
5.23. Бала емiзетiн әйелдерге, туберкулездiң белсендi түрiне шалдыққан адаммен байланыстағыларға, өкпе мен көкiрек шарбасында өзгерiс барларға, маскүнемдiкке, нашақорлыққа, қантты сусамырға, асқазан мен ұлтабар жарасына шалдыққандарға, асқазанға операция жасатқандарға кортикостеропдты гормондармен ұзақ уақыт емделгендерге, сондай-ақ отбасында туберкулезге және туберкулиннен тексерудiң жиiлеп кетуiне денесi шұғыл өзгерiс байқататын әрi аллергияға аса сезiмтал жасөспiрiм барлығы анықталған адамдарға флюрографиялық профилактикалық тексеру жылына бiр-ақ рет жасалады.
5.24. Рентгенмен зерттеудiң түрiне қарамастан оған түсiрiлетiн аумақ кiшкентай, түсiру уақыты неғұрлым қысқа, бiрақ тексерудiң сапасын төмендететiндей болуға тиiс. Сәулелендiру кезiнде дәрiгер көзiнiң қараңғылыққа үйренген болуы мiндеттi түрде қажет.
5.25. Рентгенге түсiргенде аппарат диафрагманың жабық уақытында iске қосылады, зерттеу ең аз мөлшерлi токтың неғұрлым жоғары кернеуi кезiнде және кем дегенде 2-3 мм. қалайы қосымша сүзгi арқылы көп позициялы тәсiлмен жүргiзiледi.
5.26. Рентгенографияға зерттеу мiндетiн орындауға лайықты жарықтандыруға неғұрлым қабiлеттi күшейткiш экрандар қолданылуға тиiс. Күшейткiш экран дененiң тексерiлетiн аймағына лайықталып таңдалады. Кассета күшейткiш экранның таспаға бiркелкi жанасуын және оның жарықтан қорғалуын қамтамасыз етуге тиiс.
5.27. Ауруды анықтау және профилактикалық тексеру кезiнде қаралушының жамбасы мен денесiнiң басқа бөлектер де экранға түсiрiлуi қажет. Кiшкентай балалардың тексерiлетiн аумақтың сыртында бүкiл денесiнiң экранға түсуi қамтамасыз етiлуге тиiс.
5.28. Қаралушыға қажеттi қорғаныш заттарының саны мен түрiн ауруды сәулемен анықтау кабинетi белгiлейдi.
5.29. Қараушылар рентгенмен тексеру жасалып жатқан жерге бiр-бiрлеп кiредi, басқалардың кiруiне тиым салынады.
5.30. Жылжымалы және алып жүруге лайықталған аппараттарды ауруды сәулемен анықтау кабинетiнен басқа жерде қолданғанда (палатада, операция бөлмесiнде, т.б.) мына талаптарды сақтау қажет:
- сәуленi адам неғұрлым аз тұрған жаққа бағыттау;
- адамдарды рентген аппаратынан неғұрлым алысырақ тұрғызу;
- жеке басты қорғайтын заттарды пайдалану;
- адамдардың рентген аппаратының қасында болатын уақытты шектеу;
- жылжымалы қорғаныштық қоршауларды қолдану;

6. Ауруды сәулемен анықтау кабинеттерiндегi
радиациялық әсер мөлшерiн бақылау

6.1. Ауруды сәулемен анықтау кабинеттерiнде сол кабинетте жұмыс iстейтiндердiң осы кабинетпен бiр үйде аралас отыратындардың және рентгенге түсiрушiлердiң қабылдаған сәуле көлемiне бақылау жасалуға тиiс.
6.2. Кабинетте жұмыс iстейтiндердiң қаншалықты сәуле қабылдайтынын анықтау қызмет орнындағы экспозициялық мөлшер қуатын және жеке адамның қабылдаған қуат мөлшерiн анықтаудан тұрады, жұмыс орнындағы қуат мөлшерiн өлшегенде тұрақты қорғаныш құралдарын да дозиметриялық бақылаудан өткiзiледi.
6.3. Сырқатты сәулемен анықтау кабинетiмен аралас үйде отырғандардың қаншалықты сәуле қабылдағанын бақылау сол аралас үйде рентген аппараты жұмыс iстеп тұрған кездегi экспозициялық қуат мөлшерiн өлшеуден тұрады.
6.4. Қаралушылардың қаншалықты сәуле қабылдағанын бақылау Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң 1989 жылғы әдiстемелiк ұсыныстарына сәйкес есептеу жолымен жүзеге асырылады.
6.5. Сырқатты сәулемен анықтау кабинетi қызметкерлерiнiң жұмыс орнындағы және олармен аралас үйдегi экспозициялық сәуле мөлшерiнiң қуатын өлшеу жиiлiгi - екi жылда бiр рет жеке адамның қабылдаған сәуле мөлшерiн өлшеу нәтижесi тоқсан сайын тiркеле отырып, тұрақты жүргiзiледi. Қаралушылардың қанша мөлшерде сәуле қабылдағаны рентгенге әр түскен сайын есептелiп, тiркелiп отырады.
6.6. Экспозициялық және жеке қызметкерлер қабылдаған сәуле мөлшерiнiң қуатын өлшеу мемлекеттiк тексерiстен өткен, 20-дан 100 кэв-ке дейiнгi қуат диапазонындағы рентген сәулесiн тiркей алатын құралдармен жүзеге асырылады. Құралдарды тексеру жиiлiгi Қазбасстандарт берген куәлiктiң қанша жарайтындығымен анықталады.
Жеке адамның қабылдаған сәуле қуатының мөлшерiн өлшеуге термолюминисценттi дозиметрдi қолдану ұсынылады. Ұсынылатын құралдардың тiзiмi N 2 кестеде келтiрiлiп отыр.
6.7. Рентген сәулесi экспозициялық мөлшерiнiң қуатын өлшеу сол жерде мiндеттi түрде (шашыранды басқа бiр зат - су немесе балауыз фантомы болған) қаралушымен қабаттаса рентген сәулесi қуатын өзiне сiңiрген шашыранды басқа бiр зат су немесе балауыз фантомы болған жағдайда жүргiзiлуге тиiс. Фантом- қантамырларының 250 х 250х 150 көлемдегi жазық қосарлас қабырғалары бар.
6.8. Сәуле мөлшерiн өлшеу кезiнде сәуле түсетiн аумақ фантонмен толық жабылуы және ол аумақтың көлемi 230 х 230 мм.дан аспауы, флюорографтың диафграммасы толық ашық тұруға тиiс. Сәуле мөлшерiн өлшеу қалыңдығы 2 мм. алюмин сүзгi арқылы жүргiзiледi.
6.9. Қызметкерлердiң жұмыс орнында сәуле мөлшерiнiң қуатын өлшеу бастың, санның деңгейiнде, (1,5 м-0,7м-0,3м), аралас орындарда, қолайсыз жағдайда 0,7м биiктiкте болады.
6.10. Сәуле мөлшерiнiң қуатын өлшеу үшiн ток күшi I МА (дентальдық аппараттар үшiн 50 кв. және 0,1 МА), түтiктегi қысым 100 кв. болуы шарт. Осы көрсетiлген өлшемдердi қою мүмкiн болмаған жағдайда сәуле мөлшерiн өлшеу аппаратын пайдалану кезiндегi ток қысымы мен күшiнiң ең жоғары деңгейiнде жүргiзiледi. Бұл шарт рентгенмен емдеу кабинеттерiндегi сәуле мөлшерiн өлшеу кезiнде сақталуы тиiс. Қорғаныс құралдарын тексеру олардың сыртынан 5-10 мм. қашықтықтағы 5 нүктеден (конверттiк тәсiл), сондай-ақ қорғаныстық құрылғылардың түйiскен жерлерiнде жүргiзiледi.
6.11. Қызметкерлердiң жұмыс орнында және аралас орындарда сәуле қуатының рұқсат етiлетiн шектi мөлшерi 3 кестеде келтiрiлген.
6.12. Сәуленiң экспозициялық мөлшерiн өлшеу нәтижелерi хаттамамен рәсiмделедi (3-қосымшаны қараңыз). Хаттама 2 дана етiп жасалады. Оның бiр данасы рентген кабинетiнде, екiншi данасы сәуле қуатын өлшеудi жүргiзген мекемеде сақталады.

N 2 кесте

Рентген кабинеттерде дозиметриялық бақылауды
жүргiзу үшiн пайдаланатын құралдар

-------------------------------------------------------------------
Құралдардың түрлерi Мев қуаттың Өлшеу Терiс Қолданылу саласы
мен атаулары өлшегенi шегi өлшеу
-------------------------------------------------------------------
Сцинтилляциалық 0,015-1,25 0-100 15% Рентгендi және гамма
дозиметр ДРГЗ-01 мкр/сек сәулелерiнiң үздiксiз
таралу экспозициялық
дозасының күшiн өлшеу

Сцинтилляциондық 0,02-3,0 0-100 15% Рентгендi және гамма
дозиметр ДРГЗ-02 мкр/с сәулелерiнiң экспози.
циялы дозасының күшiн
өлшеу
Сцинтилляциондық - " - 0-100 15% - " -
дозиметр ДРГЗ-03 мкр/с
Сцинтилляциалық 0,03-3 1-3000 15% Импулстi үздiксiз
дозиметр ДРГЗ-04 мкр/с рентгендi және гамма
сәулеленуiнiң экспо.
зициялық мөлшерiнiң
күшiн өлшеу
Сцинтилляциалық 0,015-3 0,01-10000 15-20% экспозициялық мөл.
дозиметр ДРГ-05М мкр/сек шердiң күштiлiгi мен
шамаларды өлшеу

N 3 кесте

Рентген сәуленiң экспозияциялық мөлшерi
күшiнiң шектi деңгейi

-------------------------------------------------------------------
Сәулелi диагностикалық иондалған сәуле. мөлшер күшiнiң шегi
кабинеттiң үлгiсi нiң әсер ету мкр/сек
уақыты ------------------------
А-сана. Б-сана. үйдiң
ты ты жоғарғы
қабаты
-------------------------------------------------------------------
1 2 3 4 5
--------------------------------------------------------------------
Диагностикалық аптасына 15 сағат 2,0 0,2 0,08
(700 с/жылына)
Флюорографиялық аптасына 15 сағат 20 2 0,08
(70 с) жылына
Терапевтикалық аптасына (25 сағ 1,2 0,12 0,08
(1175 сағ)жылына)
Тiс тексеретiн аптасына (1 сағ 30 3,0 0,08
құрал (47 сағ) жылына)
Ақылы аптасына (1сағат 30 3,0
(47 сағ) жылына)
-------------------------------------------------------------------

Көрсетiлген шарт жылжымалы рентген қондырғысына да таралады (бағана 5) жылжымалы қондырғының жоғарғы жағына)
Радиация қауiпсiздiгiнiң жаңа мөлшерiн енгiзген кезде немесе ионизациялау сәулесiнiң таралуының iс жүзiндегi орташа жылдық уақыты өскен жағдайда "А" санатындағы жұмыс орындарында немесе аралас жұмыс орындарында мына формуламен есептеледi Р х Д Р қауiпсiз
---
Т деңгейдегi мөлшер мкр/сек. Д
қауiпсiз деңгейдегi ең жоғарғы мөлшер "А" санатындағылар үшiн мкр/жыл. ("Б" санаты үшiн мөлшер шамасы) мкр/жылына, Т сәуленiң жыл бойғы шығу уақыты сек.
Рентген сәулесiнiң қорғануды есептейтiн кезде шектi деңгейдi табу үшiн коэффициент 2-нi қолдану керек, кестеде көрсетiлген мөлшерде 2 есе аз.

7. Радиациялық емес факторлардың әсерiнен қорғану

7.1. Рентгенологиялық зерттеулер жүргiзу барысында электр қуаты, қорғасын және басқа да радиациялық емес факторлардың әсерiнен қорғану шаралары жасалуы тиiс, сондай-ақ эпидемияға қарсы шаралардың да тиiстi жүргiзiлуiн қамтамасыз ету қажет.
7.2. Ауруды сәулемен анықтау кабинетiндегi өрт қаупiнiң алдын алу шараларын рентген аппараттарын дұрыс қолдану арқылы, оларды құрастыру және пайдалану (сымдарын оқшаулау, аппараттардың техникалық жағдайын, жұмыс көлемiн бiр қалыпты сақтау және т.б.) арқылы жүзеге асыру шарт.
7.3. Ауруды сәуле мен анықтау кабинетiн жабдықтағанда қызметкерлер мен келiп қаралушылардың жұмыс кезiнде электр жүретiн бөлiктерге соғылуын мүлде болдырмайтын жағдай жасалуға тиiс.
7.4. Ауруды сәуле мен анықтау кабинетiнде жерге орнатудың ортақ гигиенасы қолданылуы шарт. Сондай-ақ рентген аппараттарының және басқа да электр қондырғыларының металл бөлiктерi де жерге қойылуы тиiс.
7.5. Жерге қосылатын қондырғының кернеуi 10 омнан аспау керек.
7.6. Жұмысқа кiрiсер алдында дәрiгер немесе рентгенлаборант рентген аппаратының (жылжымалы бөлiктерiн, жоғары вольттi кабельдi, жерге қосылатын сымдарын және т.б.) дұрыстығын тексерудi және әр түрлi жұмыс тәртiбiнде рентген аппаратын алдын ала байқаудан өткiзген дұрыс.
7.7. Рентген пленкалары мен рентген жазулары мұқият жабылатын металл жәшiктерде немесе шкафтарда сақталуы тиiс. Ауруды сәулемен анықтайтын кабинетте сақталатын рентген пленкасы мен рентген жазуларының салмағы 2 кг-дан аспауы тиiс.
7.8. Ауруды сәулемен анықтау кабинетiнiң және жабдықтарының
-4 2 қорғасынмен былғану деңгейi 0,09.10 мг/см ден аспауы керек. Қызметкерлердiң былғануына жол берiлмейдi.
7.9. Сырқатты сәулемен анықтау кабинеттiнде қызметкерлер тәнiне қорғасынның ұялауына жол бермеу үшiн мына талаптар сақталынуы қажет:
- қорғасын мен қорғасын сiңген резеңкеден жасалынған әркiм жеке пайдаланатын құралдар пленкадан немесе клеенкадан жасалған қапқа салынуы керек;
- әркiм жеке пайдаланатын қорғаныс құралдары техникалық шартында көрсетiлген пайдалану мерзiмi өткеннен кейiн қолданбау керек;
- қорғасыннан жасалған тұрақты қорғаныстық құрылғылар мен соған бейiмделген заттар майлы немесе эмаль бояумен екi дүркiн қабаттастырыла сырлануы шарт;
- қорғасын сiңiрiлген резеңкеден жасалынған қолғаптың iшiнен жұқа мата қолғап кию керек;
- қорғасын сiңген резеңкеден жасалған әркiмнiң жеке қорғаныс құралдарын пайдаланып жұмыс iстегеннен кейiн қолды сабындап жылы сумен немесе "Защита препаратымен" жуу қажет;
- сәулемен емдеу кабинеттерiнде тамақ iшуге, темекi тартуға және әрлiк заттарды қолдануға тиым салынады.
7.10. Сырқатты сәулемен анықтау кабинетiнiң еденi жұмыстан кейiн жуылып, рентген аппаратының ауруды анықтау кезiнде дәрiгермен қаралушы адамның қолына, денесiне тиетiн бөлшектерi, қосалқы заттары мұқият зарарсыздандырылуы керек. Бөлменi кемiнде айына бiр рет сiрке қышқылының 1-2 проценттiк ерiтiндiсiн пайдаланып, жуып-сүртiп алу қажет.
7.11. Ауруды сәулемен анықтау кабинетiн рентгенге түсiру кезiнде немесе жұмыс тура басталар алдында жууға, дымқыл шүберекпен сүртуге болмайды.
7.12. Сырқатты сәулемен анықтау кабинетiндегi азот тотығы мына концентрация 0,085 мг/м3 , 0,005 мг/м3 озон, 0,0007 мг/м3 қорғасын деңгейiнен аспауы шарт.
Ксеролаборатория орналасқан үйде стирол концентрациясы 5 мг/м3, толуол буы 50 мг/м3, ацетон буы 200 мг/м3 деңгейден аспауы қажет.

N 1 қосымша
N 1 кесте

Рентгенография кезiндегi орташа тиiмдi
эквиваленттiк мөлшер

-------------------------------------------------------------------
NN/рр Объект (түрi) Пленкадағы ашық Бiр жолғы түсiру I)
зерттеу орын мөлшерi мөлшерi (м3в)
(көлемi) -------------------------
(см х см) түзу қиғаш
-------------------------------------------------------------------
1 2 3 4 5
-------------------------------------------------------------------
1. Бас сүйегi (жалпылама 24 х 30 0,12 0,10
түсiрiлген) 2)
2. Бас сүйегi (мақсатты 2 х 4 кем дегенде 0,01
түсiрiлген) 9 х 13 0,03
13 х 18 0,06
18 х 24 0,10
3. Мойын омыртқа өңеш, 18 х 24 0,2 0,1
кеңiрдек
4. Иық сүйегi 13 х 18 кем дегенде 0,4
18 х 24 0,10
5. Бұғана, жауырын, кеуде 18 х 24 0,25
6. Қабырға 24 х 30 0,75
30 х 40 1,80
7. Арқа тұстағы 15 х 40 0,7 0,8
Кеуде 24 х 30 1,6 1,0
омыртқа 30 х 40 2,6 3,0
8. Бел омыртқа 15 х 40 1,2(0,8) 1,2(1,0)
24 х 30 1,1(0,9) 1,3(1,2)
30 х 40 1,6(1,2) 1,7(1,5)
9. Жанбас, сегiзкөз, 18 х 24 0,8(0,4) 0,7(0,6)
құйымшақ 4 х 30 1,1(0,5) 1,0(0,9)
30 х 40 1,6(1,2) 1,3(1,1)
10.Ортан жiлiктiң ұшық 18 х 24 0,4(0,2) 0,3(0,28)
басы 24 х 30 1,1(0,4) 0,5(0,35)
11.Сан (жоғарғы 1/3) 15 х 40 0,05 (0,01)
0,30 (0,04)
12.қол, аяқ, сүйектерi еркiнше кем дегенде 0,01
13.Өкпе (түсiрiлген
штатив):
- 100 см қашықтықпен 30 х 10 0,25 0,40
- 150-200 қашықтықпен 30 х 40 0,10 0,20
14.Өкпе 18 х 34 0,10 0,15
(жанжақты штатив) 24 х 30 0,22 0,35
30 х 40 0,35 0,50
15.Өкпе (томография) 24 х 30 0,8
35 х 35 1,0
16.холецистография 9 х 12 0,06
18 х 24 0,20
24 х 30 0,65(0,45)
17.Бүйрек, зәр жолы, 24 х 30 кем дегенде 1,0(0,9)
урография 30 х 40 2,0(1,6)
18.Метросальпингография 24 х 30 2,4
19.Өңеш 12 х 30 0,15 0,10
13 х 24 0,20 0,13
24 х 30 0,50 0,30
20.Қарын 13 х 18 0,35 0,25
18 х 24 0,60 0,45
24 х 30 1,0 0,8
21.Iшек 18 х 24 0,6(0,4) 0,3
24 х 30 1,0(0,8) 0,8
35 х 35 1,8(1,3) 1,2
22.Құрсақ қуысы (жалпы) 30 х 40 1,4(1,2)
23.Маммография/аппаратта
"электроника" сияқты 18 х 24 0,1(3-степень)/

Ескерту : 1) Жақшаның iшiнде экранға түсiрiлген кездегi
гонад қабылдау мөлшерi көрсетiлген.
2) Сүйексiз көздiң көрiнiсi (Фогту, Балтину бойынша),
қабақ сүйегi (Шоллеру, Майеру, Стенверсу), "__ "___
көз шарасы және қарашық (Резе бойынша), кеңсiрiк,
бастың жекелеген сүйектерi.
3) Сүт безiне жiберiлетiн орташа мөлшер - 1м3в.

N2 кесте

Флюорография кезiндегi орташа әсер ететiн
эквиваленттi мөлшер

-------------------------------------------------------------------
NN/рр Зерттеу объектiлерi Экрандағы ашық Бiр реткi түсiрiлген
орын көлемi көрiнiс мөлшерi (1 м3в
-----------------------
түзу қырынан
-------------------------------------------------------------------
1. Кеуде ұлпаларының 35 х 35 0,5 1,1
ағзалары
2. Бас сүйегi 24 х 30 0,4 0,3
3. Иық сүйегi 18 х 24 0,2
4. Мойын омыртқа 18 х 24 0,3 0,15
5. Кеуде тұстағы омыртқа 15 х 40 1,5 1,7
6. омыртқа (бел омыртқа) 24 х 30 1,7(1,4) 2,0
30 х 40 2,5(1,6) 3,0
7. Бүйрек 30 х 40 3,5(1,5) 4,0

Еске рту: Жақша iшiнде экранға түсiрiлген кездегi гонад
мөлшерi көрсетiлген.

N 3 кесте

Қарын-iшек жолдары ағзаларын (көрiнiстердi есепке
алмай) (м3в) 1 рентгеноскопиялық зерттеу үшiнгi
мөлшердiң жол-жобасы

-------------------------------------------------------------------
Зерттеу Қарын Iшек
техникасының -----------------------------------------------------
шарттары Мөлшер Патологиясы мөлшер Патология
------------------------------ко--------------
Созылмалы (ойық жара, лит аурудың
гастрит iсiк,т.б.) басқа
гастродуо. т.б. ауру. түрлерi
денит лар түрi (полип,
iсiк)
--------------------------------------------------------------------
УРИ аппараты 2 2,5 3 3 4 5
УРИ-сiз 6 7 9 10 16 12
аппарат

N 5 кесте

Дентальдi рентгенографиядағы орташа тиiмдi
эквиваленттi мөлшер

-------------------------------------------------------------------
NN/рр Тексеру объектiлерi I түсiру үшiнгi мөлшер (м3в)
Аппарат үлгiсi Ортопантомографтар
5Д-1, 5Д-2 ---------------------
интероральдi экстро-
оральдi
--------------------------------------------------------------------
- Жеке тiстер 0,02 - -
- Барлық жоғарғы жағы - 0,01 -
- Барлық төменгi жағы - 0,07 -
- Толық тiс құрылысы - 0,08 0,15
--------------------------------------------------------------------

N 4 кесте

Рентгеноскопия кезiндегi орташа тиiмдi
эквиваленттiк мөлшер

-------------------------------------------------------------------
Тексеру объектiлерi 1 минуттағы өткiзу мөлшерi (м3в)мин)
--------------------------------------------
УРИ мен УРИсiз
-------------------------------------------------------------------
- Өкпе, өңеш 0,4 1,5
- Қарын 0,8 2,5
- Iшек 1,0(0,8) 3,5 (3,0)
- Көк бауыр 0,5 1,5
-------------------------------------------------------------------

Ескерту : экрандалған гонад кезiндегi мөлшер мәнi жақша
iшiнде көрсетiлген.

N 2 қосымша

Рентгендiк зерттеу жүргiзу кезiндегi мөлшердiң
басымдылығын есептеу
Картасы

Аты-жөнi, тегi-------------------------------жасы---------------
қандай ауру

------------------------------------------------------------------
NN/рр | Күнi | Зерттеу | (м 3 в) | Емдеу мерзiмiндегi
| | түрi |бiр жолғы тексеру | суммарлы ЭЭД
| | |кезiндегi тиiмдi | (байқалғаны)
| | |эквиваленттiк мөлшер|
------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------

3-қосымша

Сәулелi диагностика медициналық кабинетiндегi
рентгендi сәулеленудi дозиметриялық өлшеу
Хаттамасы

" " --------------------------- 199 ---ж.

1. Өлшеу жүргiзiлген жер -----------------------------------
(мекеме объектiлерiнiң аттары,
-----------------------------------------------------------------
бөлiмше, мекен-жай, телефон)
2. Өлшеу тексерiлетiн объектiнiң өкiлiнiң қатысуымен
жүргiзiлдi-------------------------------------------------------
қызметi, аты-жөнi
-----------------------------------------------------------------
3. Өлшеу құралы----------------------------------------------
(аты, маркасы, зауыттағы нөмiрi)
4. Мемлекеттiк тексеру туралы мәлiмет-----------------------
(күнi, куәлiк нөмiрi)
5. Өлшенiп, жасалынған қорытындыға сәйкес нормативтiк-
техникалық құжаттар-------------------------------------
(атап - атап көрсету)
-----------------------------------------------------------------
Кабинетi эскизi: кабинеттерi аралас
кабинеттiң үстiнде
кабинеттiң астында
А қабырғасының сыртында
Б қабырғасының сыртында
В қабырғасының сыртында
Г қабырғасының сыртында
6. Кабинетте рентген аппараты қондырылған ------------------
(маркасы, шыққан жылы)

------------------------------------------------------------------
рентген трубасымен N

Өлшеудiң нәтижесi

өлшенген жердiң аттары Р-сәулеленуiнiң ДМД
күшiнiң мөлшерi мкр/сек
мкр/сек
-------------------------------------------------------------------

Дәрiгердiң жұмыс орнының
деңгейi:
еденнен 0,3 мм --------------- ---------
еденнен 0,7 мм --------------- ---------
еденнен 1,5 мм --------------- ---------

Лаборанттың жұмыс орнының
деңгейi:
еденнен 0,3 мм --------------- ---------
еденнен 0,7 мм --------------- ---------
еденнен 1,5 мм --------------- ---------

Терезе
пульттi --------------- ----------
көшеге --------------- ----------
Есiктерi
пультке --------------- ----------
фотолабораторияға --------------- ----------
дәлiзге
Қабырғаның сыртында: А--------------------------
Б--------------------------
В--------------------------
Г--------------------------
кабинеттiң үстiнде
кабинеттiң астында
өлшеу жүргiзiлдi
(қызметi, аты-жөнi, тегi, қолы)

Қорытынды:-----------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------
Санитар дәрiгерi (инженер)-------------------------------------
(аты-жөнi, тегi, қызметi)