ИПС "Әділет"

      1. Настоящее положение разработано в соответствии с Законами Республики Казахстан " Об образовании ", " О высшем образовании ", постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан " Об утверждении Положения о подготовке научно-педагогических кадров Республики Казахстан" N 65 от 19 января 1995 года и " Положением о порядке присуждения ученых степеней и присвоения ученых званий", утвержденным постановлением Государственного аттестационного комитета Республики Казахстан N 194-а от 12 мая 1996 года.
      2. Положение определяет порядок организации и подготовки научных и научно-педагогических кадров в высших учебных заведениях (вуз), научно-исследовательских учреждениях и организациях Республики Казахстан, независимо от их ведомственной подчиненности, форм собственности.
      3. Аспирантура является основной формой планомерной подготовки научно-педагогических и научных кадров, которая имеет своей целью углубление теоретической и специальной подготовки с учетом современных требований к кадрам высшей квалификации.
      Подготовка аспирантов осуществляется по отраслям наук и специальностям в соответствии с "Номенклатурой специальностей научных и научно-педагогических работников".
      4. Открытие и закрытие аспирантуры производится:
      - в государственных вузах, научно-исследовательских учреждениях и организациях соответствующими министерствами по их подчиненности по согласованию с Министерством образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан, а также с Министерством науки-Академией наук Республики Казахстан (Департаментом аттестации научных кадров);
      - в частных (негосударственных) вузах, имеющих лицензию на ведение образовательной деятельности самими вузами по согласованию с Министерством образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан и Министерством науки-Академией наук Республики Казахстан (Департаментом аттестации научных кадров).
      Министерство образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан совместно с Министерством науки-Академией наук Республики Казахстан осуществляет научно-методическое руководство и контроль за функционированием аспирантуры в вузах, НИУ и организациях, независимо от их ведомственной подчиненности.
      5. Проекты годовых и перспективных планов приема по государственному заказу в аспирантуру по отраслям наук и специальностям разрабатываются вузами, научно-исследовательскими учреждениями и организациями, имеющими аспирантуру и утверждаются постановлением Правительства Республики Казахстан по представлению Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, по согласованию с Министерством науки-Академией наук Республики Казахстан и Министерством образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан.
      6. Аспирантура открывается в ведущих вузах, научно- исследовательских учреждениях и организациях, располагающих высококвалифицированными кадрами и современной научно- исследовательской и материально-технической базой, по их ходатайству.
      К ходатайству прилагаются:
      - решение Ученого Совета вуза, научно-исследовательского учреждения и организации с указанием научной специальности, по которой предполагается открытие аспирантуры;
      - справка о наличии не менее двух докторов наук по каждой научной специальности и о том, что данной вуз (научно-исследовательское учреждение, организация) является для них основным местом работы;
      - характеристика научно-исследовательской и материально- технической базы по специальности;
      - сведения о предполагаемых научных руководителях с указанием их научных трудов;
      - программа подготовки аспирантов.
      Программы подготовки аспирантов разрабатываются соответствующими диссертационными советами, утверждаются Министерством науки-Академией наук (Департаментом аттестации научных кадров).
      Аспирантура предусматривает подготовку: с отрывом и без отрыва от производства.
      Срок обучения в аспирантуре с отрывом от производства не должен превышать трех лет, а для лиц, имеющих степень магистра по соответствующей специальности - 2-х лет, в аспирантуре без отрыва от производства - четырех лет, а для лиц, имеющих степень магистра по соответствующей специальности - 3 года. Срок обучения в аспирантуре может быть продлен на основании соответствующих заключений медицинских учреждений (справка ВКК или бюллетень о родовом отпуске):
      - до 4 месяцев приказом ректора (директора) вуза (научно- исследовательского учреждения, организации);
      - свыше четырех месяцев до одного года - на основании решения Совета вуза, научно-исследовательского учреждения или организации по ходатайству кафедры (отдела, лаборатории), отзыву научного руководителя.
      7. В аспирантуру на конкурсной основе принимаются граждане Республики Казахстан, имеющие высшее образование или степень магистра и достижения в научной работе.
      Граждане других государств принимаются в аспирантуру на основе международных договоров и соглашений, а также по индивидуальным договорам с руководством вуза, научно-исследовательского учреждения и организации на платной основе.
      Выпускникам, имеющим дипломы с отличием и рекомендации Ученого Совета вуза (факультета), предоставляется право поступления в аспирантуру непосредственно после окончания вуза по госзаказу, а другим выпускникам - в год завершения вуза по индивидуальным договорам на платной основе.
      Лица, ранее прошедшие полный курс обучения в аспирантуре или окончившие ассистентуру-стажировку, а также ранее исключенные не пользуются правом повторного поступления в аспирантуру на плановые места по государственному заказу.
      8. Лица, поступающие в аспирантуру, подают в вуз, научно- исследовательское учреждение, организацию:
      - заявление на имя руководителя;
      - личный листок по учету кадров и копию трудовой книжки;
      - список опубликованных научных и научно-методических работ.
      При отсутствии опубликованных научных работ или изобретений представляют научные доклады (рефераты) по избранной специальности:
      - выписку из протокола заседания Ученого Совета вуза (факультета) для лиц, рекомендованных в аспирантуру непосредственно после окончания вуза;
      - копию диплома об окончании вуза;
      - письмо-рекомендацию организации;
      - письмо, гарантирующее заключение договора и оплату расходов за обучение для лиц, поступающих на договорной основе.
      Поступающие в аспирантуру проходят собеседование с предполагаемым научным руководителем, который сообщает в приемную комиссию о своем согласии осуществлять научное руководство.
      9. Прием в аспирантуру проводится ежегодно в сроки, устанавливаемые вузами, научно-исследовательскими учреждениями и организациями.
      Для обеспечения конкурсного отбора не позднее чем за 3 месяца до сроков подачи документов в центральной печати публикуются объявления о приеме в аспирантуру с указанием специальностей и сроков подачи документов.
      10. Прием вступительных экзаменов в аспирантуру проводится специальными комиссиями, назначенными руководителями вузов, научно- исследовательских учреждений и организаций, ведущих подготовку аспирантов. В состав комиссии входят председатель и два-три члена из числа высококвалифицированных научных и научно-педагогических работников. Один из членов комиссии должен быть доктором, а другие могут быть кандидатами наук. В состав комиссии по приему вступительных экзаменов по иностранному языку включаются преподаватели кафедр иностранных языков и представители специальных кафедр, имеющих ученые степени и свободно владеющие иностранным языком.
      Выбор иностранного языка для сдачи кандидатских экзаменов определяется вузами, научно-исследовательскими учреждениями и организациями по согласованию с Министерством науки-Академией наук Республики Казахстан.
      11. Решение о допуске к вступительным экзаменам и аспирантуру выносится приемной комиссией и сообщается поступающему не позднее чем за две недели до начала вступительных экзаменов.
      12. Поступающие в аспирантуру, сдают конкурсные вступительные экзамены по специальной дисциплине, одному из иностранных языков и философии в объеме действующей программы для выпускников вуза.
      Пересдача экзаменов не допускается. Результаты вступительных экзаменов в аспирантуру действительны в течение календарного года.
      Лица, сдавшие полностью или частично кандидатские экзамены, при поступлении в аспирантуру освобождаются от соответствующих вступительных экзаменов.
      13. За лицами, рекомендованными Учеными Советами вузов (факультетов) и допущенными к экзаменам в аспирантуру непосредственно после окончания вуза, сохраняется получаемая ими стипендия, но не свыше двух месяцев после окончания вуза. Стипендия выплачивается высшим учебным заведением, давшим рекомендацию.
      14. Лицам, допущенным к сдаче вступительных экзаменов в аспирантуру с отрывом или без отрыва от производства, представляется в соответствии с трудовым законодательством, дополнительный отпуск в 15 календарных дней без сохранения заработной платы по месту работы для подготовки и сдачи экзаменов.
      Лица, принимаемые в аспирантуру с частично сданными кандидатскими экзаменами, пользуются дополнительным отпуском для сдачи оставшихся вступительных экзаменов из расчета пять дней на каждый экзамен.
      К отпуску дается дополнительное время на проезд от места работы до места нахождения аспирантуры и обратно без сохранения содержания. Расходы по проезду несет направляющая организация. Поступающий в аспирантуру пользуется дополнительным неоплачиваемым отпуском только один раз.
      Документом, удостоверяющим право на дополнительный отпуск, является извещение о допуске к собеседованию и сдаче вступительных экзаменов за подписью руководителя вуза, научно-исследовательского учреждения, организации.
      15. Приемная комиссия выносит решение по каждому кандидату на основании заключения предполагаемого научного руководителя и результатов конкурсных вступительных экзаменов.
      При равенстве конкурсных баллов лица, имеющие целевое направление, степень магистра, получают преимущественное право при зачислении.
      Зачисление в аспирантуру производится приказом ректора (директора) вуза, научно-исследовательского учреждения (организации) в соответствии с государственным заказом или заключенными договорами.
      16. Решение приемной комиссии, сообщается поступающему в пятидневный срок.
      17. Руководители учреждений и организаций обязаны освобождать от работы лиц, принятых в аспирантуру с отрывом от производства, в срок, указанный в приказе о зачислении.
      Основанием для освобождения от работы является копия приказа о зачислении в аспирантуру.
      18. Ученым Советом вуза, научно-исследовательского учреждения и организации утверждается научный руководитель из числа докторов наук и профессоров. По решению Ученых Советов вузов, научно-исследовательских учреждений и организаций к научному руководству подготовкой аспирантов могут привлекаться кандидаты наук соответствующей специальности, при отсутствии или малочисленности докторов наук в Республике Казахстан, по согласованию с Департаментом аттестации научных кадров Министерства наук-Академии наук Республики Казахстан.
      При выполнении научного исследования на стыке смежных научных специальностей, разрешается иметь двух руководителей или руководителя и консультанта.
      Научный руководитель консультирует аспиранта по научной работе, контролирует выполнение аспирантом утвержденного индивидуального плана и несет ответственность за качественное и своевременное выполнение диссертационной работы.
      Количество аспирантов, прикрепляемых к одному научному руководителю, определяется с его согласия руководством вуза, научно- исследовательского учреждения и организации с учетом утвержденных планов подготовки научно-педагогических и научных кадров, но не более пяти человек ежегодно. Оплата труда научных руководителей может производиться из расчета 50 часов педагогической нагрузки в год на одного аспиранта (100 часов в год на одного аспиранта-иностранца), в том числе и в случаях утверждения аспиранту двух руководителей.
      Ученые Советы вузов (научно-исследовательского учреждения, организации) имеют право отстранять от руководства аспирантской подготовкой на срок до трех лет научных руководителей, аспиранты которых заканчивали учебу безрезультатно.
      Должность заведующего аспирантурой вводится в вузе, научно- исследовательском учреждении и организации при наличии не менее 50 аспирантов.
      19. Перевод аспирантов из одного вуза, научно-исследовательского учреждения или организации в другое, а также с очной формы подготовки на заочную и, наоборот, осуществляется с согласия аспирантов руководителями вузов, научно-исследовательских учреждений и организаций по ходатайству и с согласия направившей аспиранта стороны, при наличии вакантных мест.
      20. Аспирант периодически отчитывается о выполнении индивидуального плана на заседании кафедры (отдела, сектора, лаборатории) и ежегодно аттестуется комиссией, в состав которой включается научный руководитель.
      Аспирант, не выполняющий в установленные сроки индивидуальный план, отчисляется из аспирантуры.
      Аспиранты, отчисленные до окончания срока обучения из аспирантуры по уважительной причине, могут быть восстановлены в течение трех лет на оставшийся срок обучения, кроме лиц, отчисленных за невыполнение индивидуального плана.
      21. Аспиранты пользуются оборудованием, лабораториями, кабинетами, библиотеками, правом на командировки, в том числе зарубежные, принимают участие в экспедициях и т.д. для проведения работ по избранной теме научных исследований наравне с научно-педагогическим составом вуза и научными работниками научно-исследовательских учреждений, организаций.
      22. Аспирант за время обучения в аспирантуре в установленные сроки обязан:
      - полностью выполнить индивидуальный план работы; овладеть методологией проведения научных исследований;
      - сдать кандидатские экзамены по соответствующим курсам (дисциплинам), представить результаты собственных научных исследований по актуальной тематике в виде кандидатской диссертации, основные положения которой должны быть опубликованы в соответствующих научных изданиях;
      - пройти предварительную защиту.
      23. Аспирант, обучающийся с отрывом от производства по государственному заказу обеспечивается стипендией в установленном порядке.
      Лицам, принятым в аспирантуру с отрывом от производства, стипендия выплачивается со дня зачисления, но не ранее дня увольнения с предыдущего места работы.
      Аспирантам могут быть назначены стипендии Президента Республики Казахстан, имени выдающихся ученых и другие именные стипендии.
      24. Аспиранты, обучающиеся с отрывом от производств по государственному заказу, пользуются ежегодно каникулами продолжительностью два месяца с сохранением стипендии.
      Окончившим аспирантуру по государственному заказу с отрывом от производства и полностью выполнившим требования, изложенные в п.2 настоящего Положения, предоставляется месячный отпуск с оплатой в размере получаемой стипендии. Стипендия за время отпуска выплачивается вузом, научно-исследовательским учреждением или организацией, в котором аспирант проходил подготовку.
      25. Срок обучения в аспирантуре засчитывается в стаж научно- педагогической работы.
      26. Аспирантам, обучающимся по заочной форме в рамках государственного заказа, успешно выполняющим индивидуальный план, предоставляется в соответствии с трудовым законодательством дополнительный ежегодный учебный отпуск по месту работы с сохранением заработной платы продолжительностью 30 календарный дней для сдачи кандидатских экзаменов и выполнения работ по диссертации.
      К отпуску дается дополнительное время на проезд от места работы до места нахождения аспирантуры и обратно без сохранения содержания. Расходы по проезду несет направляющая организация. Аспиранты-заочники по их просьбе и по согласованию с руководителем вуза, научно- исследовательского учреждения и организации освобождаются от основной работы на один день в неделю в течение четырех лет подготовки в аспирантуре без сохранения заработной платы.
      По желанию аспирантов руководителям предприятий и учреждений разрешается предоставлять на четвертом году обучения в аспирантуре дополнительно до двух дней в неделю без сохранения заработной платы.
      27. Вуз, научно-исследовательские учреждения и организации, при необходимости, могут предусматривать для поступающих в аспирантуру предварительную стажировку сроком от четырех месяцев до одного года в организации по месту будущего обучения в аспирантуре. За указанными лицами сохраняется средняя заработная плата на время стажировки.
      28. Подготовка научно-педагогических и научных кадров в аспирантуре, ВУЗов, научно-исследовательских учреждений и организаций сверх установленного государственного заказа осуществляется на договорной (контрактной) основе с полным возмещением на обучение и соблюдением требований настоящего положения.
      29. Специалисты, окончившие аспирантуру, обязаны возвратиться в распоряжение направившего их вуза, научно-исследовательского учреждения или организации. В случае отказа от работы в вузе, научно- исследовательском учреждении и организации за счет средств которого выпускник обучался, он обязан возместить затраченные на его подготовку расходы. Указанные суммы могут быть возмещены вузом, научно- исследовательским учреждением и организацией, принявшими его на работу.
      30. Трудоустройство окончивших аспирантуру осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан и по согласованию с Министерством образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан и Министерством науки-Академии наук Республики Казахстан.

                                         Утверждено
                                         приказом Министерства
                                         образования, культуры
                                         и здравоохранения
                                         Республики Казахстан
                                         от 27.02.98 г. N 81

                           Положение
                   о докторантуре при высших
          учебных заведениях, научно-исследовательских
         учреждениях и организациях Республики Казахстан

                                            Утверждено
                                            приказом Министерства
                                            образования, культуры
                                            и здравоохранения
                                            Республики Казахстан
                                            от 27.02.98 г. N 81

                            Положение
                     о подготовке докторских
                  и кандидатских диссертаций вне
                    докторантуры и аспирантуры
                       Республики Казахстан

1. Настоящее положение разработано в соответствии с Законами Республики Казахстан "Об образовании" и "О высшем образовании", постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан "Об утверждении Положения о подготовке научно-педагогических кадров Республики Казахстан" N 65 от 19 января 1995 г. и "Положением о порядке присуждения ученых степеней и присвоения ученых званий", утвержденным постановлением ГАК Республики Казахстан N 194-а от 12 мая 1996 г.
2. Положение определяет порядок организации и подготовки научных и научно-педагогических кадров высшей квалификации вне докторантуры и аспирантуры.

          1. Перевод кандидатов наук, работающих в
            высших учебных заведениях, на должности
          старших научных сотрудников для подготовки
                 ими докторских диссертаций

      3. Кандидаты наук, имеющие существенные результаты научных исследований по актуальным теоретическим или прикладным исследованиям, могут быть переведены, по их желанию, на должности старших научных сотрудников сроком до 2-х лет для подготовки докторских диссертаций.
      4. Кандидат наук, претендующий на должность старшего научного сотрудника, подает на имя ректора вуза по месту работы заявление с указанием необходимого срока для выполнения диссертационной работы и прилагает к нему:
      - развернутый план с календарным графиком его выполнения;
      - список опубликованных научных и научно-методических работ;
      - заключение соотвествующей кафедры для перевода кандидата на должность научного сотрудника.
      5. Ученый Совет высшего учебного заведения принимает решение о возможности перевода на должность старшего научного сотрудника и определяет сроки выполнения докторской диссертации.
      6. Перевод на должность старшего научного сотрудника осуществляется приказом ректора в пределах установленной численности старших научных сотрудников. В министерство, ведомство по подчиненности вуза представляются учетные документы на старшего научного сотрудника.
      7. Численность должностей старших научных сотрудников устанавливается министерством, ведомством по подчиненности вуза.
      8. Преподаватели - кандидаты наук, освобожденные от педагогической работы в связи с переводом на должности старших научных сотрудников, могут быть по их просьбе направлены для проведения научного исследования в другие вузы, научно-исследовательские учреждения или ведущие зарубежные центры (при условии владения соответствующим иностранным языком) с согласия последних.
      9. Старшим научным сотрудником, прикомандированным к вузам (научно-исследовательское учреждение), заработная плата выплачивается по основному месту работы.
      10. Должностные оклады лицам, переведенным на должности старших научных сотрудников, устанавливаются на уровне окладов старших научных сотрудников научных учреждений.
      Вуз, научно-исследовательское учреждение или организация, принявшие старшего научного сотрудника, обеспечивают его научным консультантом, создают условия для проведения научных исследований, проживания и осуществляют контроль за его работой.
      По истечении года старшие научные сотрудники проходят аттестацию, по результатам которой Ученый Совет вуза, научно-исследовательского учреждения и организации рассматривает и решает вопрос о пребывании их в должности старшего научного сотрудника на следующий годичный срок. Лица, прикомандированные к другим вузам, научно-исследовательским учреждениям или организациям, представляют в вуз, в штате которого они состоят, результаты аттестации или отчет с места прикомандирования.
      По окончании срока пребывания на должности старшего научного сотрудника кандидат наук обязан представить научное исследование в объеме докторской диссертации и доложить его на Ученом Совете вуза, научно-исследовательского учреждения, организации.
      11. Должности преподавательского состава, освободившиеся в результате перевода в число старших научных сотрудников кандидатов наук, ранее их занимавших, могут замещаться другими лицами без конкурса на условиях срочного трудового договора (контракта) в установленном порядке.
      12. Лицам, переведенным на должности старших научных сотрудников, сохраняется право возвращения на прежнюю должность.
      13. Старший научный сотрудник, досрочно отозванный на педагогическую работу, может быть восстановлен в должности старшего научного сотрудника на неиспользованный срок.
      14. Лицам, переведенным на должность старших научных сотрудников, ежегодно предоставляется трудовой отпуск продолжительностью 24 рабочих дня.
      15. Лица, переведенные на должности старших научных сотрудников, не пользуются правом поступления в докторантуру и представления им творческого отпуска для завершения докторской диссертации.

              2. О соискателях ученой степени,
                работающих над кандидатскими
                диссертациями вне аспирантуры

      16. Соискатели ученой степени кандидата наук (далее - соискатели), работающими над диссертациями вне аспирантуры могут быть лица, имеющие высшее образование или степень магистра наук.
      17. Соискатели прикрепляются к вузам, научно-исследовательским учреждениям и организациям, имеющим аспирантуру по соответствующим специальностям, для углубленного теоретического изучения философии, иностранного языка и специальных дисциплин, подготовки и защиты кандидатских диссертаций. Общий срок пребывания в качестве соискателя не должен превышать 5 лет. Состоять соискателем одновременно в нескольких вузах, научно-исследовательских учреждениях и организациях не разрешается.
      Лица, полностью использовавшие срок пребывания в качестве соискателя, правом повторного прикрепления не пользуются, а использовавшие указанный срок частично могут быть зачислены на оставшееся время.
      Не пользуются правом прикрепления в качестве соискателей лица, прошедшие полный курс обучения в аспирантуре или окончившие ассистентуру- стажировку.
      18. Для прикрепления к вузу, научно-исследовательскому учреждению или организации соискатель подает на имя руководителя:
      - заявление;
      - список опубликованных научных и научно-методических работ;
      - развернутый план диссертационной работы;
      - копию диплома об окончании вуза;
      - личный листок по учету кадров;
      - удостоверение о сдаче кандидатских экзаменов, если они сданы.
      19. Руководитель вуза, научно-исследовательского учреждения или организации на основании результатов собеседования соискателя с предполагаемым научным руководителем и заключения соответствующей кафедры (отдела, сектора, лаборатории) издает приказ о прикреплении соискателя с указанием срока и утверждением научного руководителя.
      Научными руководителями соискателей назначаются лица, как правило, из числа докторов наук или профессоров. В отдельных случаях, по решению Ученых Советов вузов, научно-исследовательских учреждений и организаций к научному руководству соискателей могут привлекаться ведущие доценты, кандидаты наук соответствующей специальности, по согласованию с Департаментом аттестации научных кадров Министерства наук-Академией наук Республики Казахстан.
      20. Соискатели работ по индивидуальному плану, периодически отчитываются и ежегодно аттестовываются кафедрой вуза, отделом (сектором, лабораторией) научно-исследовательского учреждения, организации.
      Соискатели, не выполнившие индивидуальный план работы, подлежат отчислению.
      21. Соискатели, как и аспиранты, пользуются всеми необходимыми условиями работы по месту прикрепления. Руководители вузов, научно- исследовательских учреждений, предприятий и организаций, где работают соискатели, оказывают им помощь и создают условия для работы над диссертацией.
      22. Соискатели за период прикрепления обязаны:
      - полностью выполнить индивидуальный план работы, овладеть методологией проведения научных исследований;
      - сдать кандидатские экзамены по соответствующим курсам (дисциплинам);
      - представить результаты собственных научных исследований по актуальной тематике в виде кандидатской диссертации, основные положения которой должны быть опубликованы в соответствующих научных изданиях;
      - пройти предварительную защиту.
      23. Организация, учет и контроль работы соискателей осуществляется отделом аспирантуры по месту их прикрепления.
      24. Оплата труда научных руководителей за прием и консультации по кандидатским и другим экзаменам и работе над диссертацией производится в размере не более 25 часов педагогической нагрузки в год на каждого соискателя в течение срока прикрепления.

              3. Предоставление творческих отпусков
       для подготовки кандидатских и докторских диссертаций

      25. Соискателям ученой степени, успешно сочетающим производственную или педагогическую деятельность с научной работой, предоставляется творческий отпуск сроком до 3-х месяцев для завершения кандидатской диссертации и до 6-ти месяцев для завершения докторской диссертации, с сохранением заработной платы по месту основной работы.
      26. Претендент на творческий отпуск подает на имя ректора (директора) вуза (научно-исследовательского учреждения, организации) заявление с указанием необходимого срока для выполнения диссертационной работы и прилагает к нему:
      - развернутый план с календарным графиком его выполнения;
      - список опубликованных научных и научно-методических работ;
      - заключение соответствующей кафедры (лаборатории, отдела) на предоставление творческого отпуска.
      27. Ученый Совет вуза, научно-исследовательского учреждения и организации принимает решение о предоставлении творческого отпуска и определяет его срок.
      28. Предоставление творческого отпуска осуществляется приказом ректора (директора) на основании решения Ученого Совета вуза (научно-исследовательского учреждения, организации).

1. Бұл Ереже Қазақстан Республикасының "Білім беру туралы", "Жоғары білім туралы" заңдарына, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің "Қазақстан Республикасында ғылыми-педагогикалық кадрлар даярлау жөніндегі Ережені бекіту туралы" 1995 жылғы 19 қаңтардағы N 65 қаулысына сәйкес және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Аттестациялық Комиссиясының "Ғылыми атақ пен ғылыми дәрежелерді беру тәртібі туралы" 1996 жылғы 12 мамырдағы N 194-а Ережесіне сәйкес жасалды.
2. Ереже докторантура мен аспирантурадан тыс жоғары білікті ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрлар дайындауды ұйымдастыру тәртібін белгілейді.

1. Жоғары оқу орындарында жұмыс істейтін ғылым
кандидаттарын докторлық диссертацияларын дайындау
үшін аға ғылыми қызметкер лауазымына ауыстыру

      3. Теориялық және қолданбалы көкейкесті зерттеулер бойынша едәуір нәтижеге ие болған ғылым кандидаттары докторлық диссертация жазу үшін, өз еркімен ғылыми қызметкер ретінде екі жылға дейінгі мерзімге ауыса алады.
      4. Аға ғылыми қызметкер лауазымына үміткер ғылым кандидаты өзі жұмыс істейтін жоғары оқу орнының ректорының атына диссертациялық жұмысына қажет мерзім мөлшерін көрсете отырып, өтініш жазады және оған:
      - жұмыстың орындалу кестесі көрсетілген жоспары;
      - жарияланған ғылыми және ғылыми-әдiстемелiк жұмыстарының тiзiмi;
      - ғылым кандидатын ғылыми қызметкер жұмысына ауыстыру үшiн берген тиiстi кафедраның қорытындысы қоса тiркеледi.
      5. Жоғары оқу орнының ғылыми кеңесi ғылыми қызметкер жұмысына ауыстыру мүмкiндiгi туралы шешiм қабылдайды және докторлық диссертацияның орындалу мерзiмiн анықтайды.
      6. Аға ғылыми қызметкер жұмысына ауыстыру ректордың бұйрығымен ғылыми қызметкерлердiң белгiленген саны шеңберiнде жүзеге асырылады. Жоғары оқу орны бағынатын министрлiкке, ведомствоға ғылыми қызметкердiң есеп құжаттары берiледi.
      7. Аға ғылыми қызметкерлердiң санын жоғары оқу орны бағынатын тиiстi министрлiк, ведомство белгiлейдi.
      8. Педагогикалық жұмыстан босатылған ғылым кандидаттары оқытушылар ғылыми қызметкер болып ауысуына байланысты ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзу үшiн өз өтiнiштерi бойынша басқа жоғары оқу орындарына, ғылыми-зерттеу мекемелерiне немесе жетекшi шетелдiк орталықтарға (тиiстi шет тiлiн бiлген жағдайда ғана) соңғылардың (осы аталған мекемелердiң) келiсiмiмен жолсапарға бара алады.
      9. Жiберушi жақ белгiленген тәртiпке сәйкес аға ғылыми қызметкерге еңбек ақысын төлейдi.
      10. Аға ғылыми қызметкер лауазымына ауысқан қызметкерлерге жалақысы ғылыми мекемелердiң аға ғылыми қызметкерлерінiң қызметтiк жалақысы көлемiнде белгiленедi.
      Ғылыми қызметкердiң жолсапарға келуiне келiсiм берген жоғары оқу орны, ғылыми-зерттеу мекемелерi немесе ұйымдары оған жұмыс iстеу үшiн жағдай жасайды, ғылыми консультант бередi және оның жұмысын қадағалап отырады.
      Жыл аяғында ғылыми қызметкерлер аттестациядан өтедi. Оның қорытындысы бойынша жоғары оқу орнының, ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң, ұйымдардың ғылыми кеңесi оларды келесi жылы ғылыми қызметкер ретiнде қалдыру-қалдырмау мәселесiн қарап, шешедi.
      Басқа жоғары оқу орындарына, ғылыми-зерттеу мекемелерiне немесе ұйымдарына жолсапарға жiберiлгендер өздерi есепке тұратын жоғары оқу орнына аттестацияның қорытындысын немесе сол жерден өзiнiң есебiн жiбередi.
      Аға ғылыми қызметкер ретiнде жұмыс iстеу мерзiмi бiтiсiмен, ғылым кандидаты өзiнiң ғылыми зерттеуiн докторлық диссертация көлемiнде жоғары оқу орнының, ғылыми-зерттеу мекемесi мен ұйымның ғылыми кеңесiне беруі керек.
      11. Ғылыми қызметкерлер қатарына ауысқан оқытушылық құрамның орнына белгiленген тәртiп бойынша конкурссыз жедел түрдегi еңбек келiсiм шарты негiзiнде (контракт) басқа адамдарды алуға болады.
      12. Аға ғылыми қызметкер жұмысына ауысқан адамдардың бұрынғы қызметiне қайтадан келуiне құқы бар.
      13. Педагогикалық жұмысқа уақыты бiтпей тұрып шақырылған аға ғылыми қызметкер өзiнiң пайдаланылмай қалған мерзiмiне ғылыми қызметкер ретiнде қайтадан орналаса алады.
      14. Аға ғылыми қызметкер болып ауысқан адамдарға 24 жұмыс күндiк еңбек демалысы берiледi.
      15. Аға ғылыми қызметкерлiк жұмысқа ауысқан адамдарға докторантураға түсу үшiн және докторлық диссертацияларын бiтiргенше шығармашылық демалыс алу құқығы берiлмейдi.

2. Аспирантурадан тыс кандидаттық диссертациямен
жұмыс iстейтiн ғылыми дәреже үшiн iзденушiлер туралы

      16. Аспирантурадан тыс диссертациямен ғылым кандидаты дәрежесi үшiн iзденушiлер (мәтiнде бұдан әрi iзденушi деп аталады) жоғары бiлiмi бар немесе ғылым магистрi дәрежесi барлар ғана бола алады.
      17. Iзденушiлер философияны, шет тiлiн және арнаулы пәндердi теориялық түрде тереңiрек оқу үшiн, кандидаттық дисссертацияны дайындау және қорғау үшiн сол тиiстi пәндер бойынша аспирантурасы бар жоғары оқу орындарына, ғылыми-зерттеу мекемелерi мен ұйымдарына бекiтiледi.
      Ізденушi ретiнде тiркелу мерзiмi 5 жылдан аспау керек.
      Қатарынан бiрнеше жоғары оқу орындарында, ғылыми-зерттеу мекемелерi мен ұйымдарда iзденушi ретiнде тiркелуге рұқсат етiлмейдi.
      Ізденушi ретiндегi уақытын толық пайдаланғандарға қайтадан тiркелуге болмайды, ал бұл мерзiмдi iшiнара пайдаланғандар жұмсалмай қалған мерзiмiне тiркелуге құқы бар.
      Аспирантураның толық курсын немесе ассистентура-стажировканы бiтiргендерге iзденушi ретiнде тiркелу құқы берiлмейдi.
      18. Жоғары оқу орнына, ғылыми-зерттеу мекемесi мен ұйымына бекiтiлу үшiн iзденушi сол мекеме басшысының атына:
      өтiнiш;
      жарияланған ғылыми және ғылыми-әдiстемелiк еңбектерiнiң тiзiмiн;
      диссертациялық жұмысының кеңейтілген жоспарын;
      жоғары оқу орнын бiтiргенi туралы дипломның көшiрмесiн;
      кадрлар есебi жөнiндегi жеке парағын;
      егер кандидаттық емтихандарды тапсырған болса, онда сол жөнiндегi куәлiктi өткiзедi.
      19. Жоғары оқу орнының, ғылыми-зерттеу мекемесi немесе ұйымның басшысы iзденушiмен өткiзiлген пiкiрлесудің нәтижесi мен тиiстi кафедраның (бөлiмнiң, сектордың, лабораторияның) қорытындысы негiзiнде iзденушiнi бекiту туралы, мерзiмi мен ғылыми жетекшiсiн бiрге көрсете отырып, бұйрық шығарады.
      Ізденушiлердiң ғылыми жетекшiлерi, әдеттегідей, ғылым докторлары немесе профессорлар қатарынан тағайындалады. Жекеленген жағдайларда жоғары оқу орындарының, ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң және ұйымдардың ғылыми кеңестерiнiң шешiмдерiмен ғылыми кадрларды аттестациялау департаментiнiң келiсiмiмен iзденушiлердiң ғылыми жетекшiлiгiне мамандығы сәйкес келетiн жетекшi доценттердi, ғылым кандидаттарын тартуға болады.
      20. Ізденушiлер жеке жоспарлары бойынша жұмыс iстейдi, мезгiл-мезгiл есеп бередi және жыл сайын жоғары оқу орнының кафедрасынан, ғылыми-зерттеу мекемесi мен ұйымының бөлiмiнен (секторынан, лабораториясынан) аттестациядан өтедi.
      Жеке жұмыс жоспарын орындай алмаған iзденуші оқудан шығарылады.
      21. Жеке жұмыс жоспарына сәйкес iзденушiлер де аспиранттар сияқты өздерi бекiтiлген жерден барлық қажеттi жұмыс жағдайларын пайдалана алады. Iзденушi жұмыс iстейтiн жоғары оқу орындарының, ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң, кәсiпорындар мен ұйымдардың басшылары оларға диссертациямен жұмыс iстеу үшiн жағдай жасайды.
      22. Iзденушiлер бекiтiлген мерзiмдерi iшiнде:
      жеке жұмыс жоспарын түгелдей орындауы ғылыми-зерттеу жүргiзудiң методологиясын меңгеруi тиiс;
      тиiстi курстар (пәндер) бойынша кандидаттық емтихандар тапсыруы керек;
      алдын-ала қорғаудан өтуi қажет.
      Тиiстi емтихандарды тапсырған және өз бетiмен ғылыми-зерттеу жұмысын орындаған iзденушiлер ғылым кандидаты ғылыми атағын алу үшiн диссертация қорғауға жiберiледi.
      23. Ізденушiлердiң тiзiмiн есепке алып, олардың жұмысын бақылау сол тiркелген жердегi аспирантура бөлiмiне жүктеледi.
      24. Кандидаттық және басқа да емтихандар мен диссертациялық жұмыс бойынша кеңес бергенiне ғылыми жетекшiге еңбек ақы бiр жылға әрбiр iзденушiге шаққанда педагогикалық жүктеменiң 25 сағатынан кем болмайтындай өлшемде төленедi.

3. Кандидаттық және докторлық диссертация пайдалану
үшін шығармашылық демалыс беру туралы

      25. Ғылыми дәреже үшін ізденушілерге, ғылыми жұмыспен өндірістік немесе педагогикалық қызметтерінен қол үзбей жүріп айналысушыларға кандидаттық диссертацияларын аяқтау үшін 3 айға дейін, докторлық диссертацияларын аяқтау үшін 6 айға дейін шығармашылық демалыс беріледі.
      26. Шығармашылық демалыс сұраушы жоғары оқу орнының (ғылыми-зерттеу мекемесінің, ұйымның) ректорының (директорының) атына диссертациялық жұмысын аяқтауға қажет мерзім мөлшерін көрсете отырып, өтініш жазады және оған:
      - жұмыстың орындалу кестесі көрсетілген жоспары;
      - жарияланған ғылыми және ғылыми-әдістемелік жұмыстарының тізімі;
      - шығармашылық демалыс беру туралы пікірді ұсынған тиісті кафедраның (лабораторияның, бөлімнің) қорытындысы қоса тіркеледі.
      27. Жоғары оқу орнының (ғылыми-зерттеу мекемесінің, ұйымның) ғылыми кеңесі шығармашылық демалыс беру туралы шешім қабылдайды және оның мерзімін анықтайды.
      28. Шығармашылық демалыс жоғары оқу орнының (ғылыми-зерттеу мекемесінің, ұйымның) ғылыми кеңесінің шешімі негізінде ректордың (директордың) бұйрығымен беріледі.

Қазақстан Республикасының
Білім, мәдениет және денсаулық сақтау
министрлігінің 1998 жылғы 27 ақпан N 81
бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындары,
ғылыми-зерттеу мекемелері мен ұйымдары жанындағы
докторантура жөніндегі
Ереже

      1. Бұл Ереже Қазақстан Республикасының "Білім беру туралы", "Жоғары білім туралы" Заңдарына, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің "Қазақстан Республикасында ғылыми-педагогикалық кадрлар дайындау жөніндегі Ережені бекіту туралы" 1995 жылғы 19 қаңтардағы N 65 Қаулысына сәйкес және Қазақстан Республикалық Мемлекеттік Аттестациялау Комиссиясының 1996 жылғы 12 мамырдағы N 194-а Қаулысымен бекітілген "Ғылыми дәрежелер мен ғылыми атақтар беру туралы" Ережеге сәйкес жасалды.
      2. Ереже Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарында (ЖОО), ғылыми-зерттеу мекемелерінде (ҒЗМ), ұйымдарында олардың ведомстволық бағыныштылығына, меншік түріне қарамай, ғылыми-педагогикалық кадрлар дайындауды ұйымдастыру тәртібін анықтайды.
      Докторанттарды дайындау "Ғылыми және ғылыми-педагогикалық қызметкерлер мамандықтарының номенклатурасына" сәйкес ғылым салалары бойынша жүзеге асырылады.
      3. Докторантура үздіксіз білім берудің біртұтас жүйесінің жоғары сатысы ретінде ЖОО да, ҒЗМ-і мен ұйымдарында қазіргі заманға сай зерттеу және сараптау базалары, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар даярлау мен жүзеге асыруға белсенді қатысатын беделді ғылыми мектептері бар жетекші ЖОО-ы мен ҒЗМ-де ұйымдастырылады.
      4. Докторантураның ашылуы мен жабылуы:
      - Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігінің, сонымен бірге, Ғылым министрлігі-Ғылым Академиясының келісімімен (Ғылыми кадрларды аттестациялау департаментімен) ЖОО-да, ҒЗМ-і мен ұйымдарында солар бағынатын министрліктер арқылы;
      - білім беру қызметіне лицензиясы бар жекеменшік ЖОО Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі мен Ғылым министрлігі-Ғылым Академия (Ғылыми кадрлар аттестациялау департаменті) арқылы жүзеге асырылады.
      Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі - Ғылым министрлігі-Ғылым Академиясымен бірлесе отырып, ведомстволық бағыныштылығына қарамай, ЖОО-дағы, ҒЗМ-і мен ұйымдарындағы докторантураның жұмысына бақылау жасап, оған ғылыми-әдістемелік басшылық жасайды.
      5. Докторантура жоғары білікті мамандары мен бүгінгі күн талабына сай ғылыми-зерттеу және материалдық-техникалық базасы бар ЖОО-да, ҒЗМ-і мен ұйымдарында олардың өтініш етуімен ашылады.
      Өтініш хатқа тіркелетіндер:
      - ЖОО, ҒЗМ және ұйымы ғылыми кеңесінің ғылыми мамандық түрі көрсетілген шешімі;
      - ғылым докторларының саны әрбір мамандық бойынша үштен кем болмауы туралы және сол оқу орны негізгі жұмыс орны екендігі жөніндегі кадрлар бөлімінің анықтамасы;
      - ұйғарылған ғылыми консультанттар (ғылыми еңбектерін көрсете отырып) туралы мәлімет;
      - мамандық бойынша ғылыми-зерттеу және материалдық-техникалық базаның мінездемесі;
      - докторанттар дайындаудың бағдарламасы.
      Докторанттар дайындаудың бағдарламасын диссертациялық кеңестер жасап, Ғылым министрлігі-Ғылым Академиясында (Ғылыми кадрлар аттестациялау департаментінде) бекітіледі.
      6. Ғылым салалары мен мамандықтар бойынша докторантураға мемлекеттік тапсырыс негізінде қабылдаудың жылдық және келешектегі жоспарының жобаларын докторантурасы бар ЖОО, ҒЗМ мен ұйымдары тікелей бағынатын министрліктер даярлап, Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі-Ғылым Академиясы және Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігінің келісімімен, Стратегиялық жоспарлау және реформалау Агенттігінің ұсынысымен жыл сайын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
      7. Докторантураға өндірістен қол үзіп оқуға өзі таңдаған салада ғылыми жетістіктері бар, өзін болашағы бар ғылыми-педагогикалық қызметкер ретінде көрсеткен, жоғары ғылыми деңгейде зерттеулер жүргізіп, өндірістік, шаруашылық, әлеуметтік-мәдени маңызы бар ғылыми мәселелерді шеше алатын ғылым кандидаттары қабылданады. Докторантурада даярлау мерзімі 3 жылдан аспауы керек.
      8. Докторантурасы бар ЖОО, ҒЗМ, ұйымдарға докторантураға түсушілер мынадай құжаттар тапсырады:
      - басшының атына өтініш;
      - жұмыс орнында куәлендірілген кадрлар есебі жөніндегі жеке парақ;
      - білім және ғылыми атақ туралы құжаттардың көшірмесі;
      - докторлық диссертацияның кеңейтілген жоспары;
      - жарияланған ғылыми және ғылыми-әдістемелік еңбектерінің тізімі.
      Докторантураға басқа министрлік, ведомстволар және ұйымдар мемлекеттік жоспардан тыс түсушілер аталған құжаттарға қосымша осы Ереженің талаптарына сәйкес келетін, оқу ақысының төлеміне кепілдік беретін шартқа отыру құжатын өткізуі қажет.
      Басқа мемлекеттердің азаматтары докторантураға халықаралық келісімдер негізінде, сонымен қатар, жоғары оқу орнының, ғылыми-зерттеу мекемесі және ұйымының басшылығымен арадағы ақылы негіздегі жеке келісім-шарттар бойынша да қабылданады.
      9. Докторантурасы бар ЖОО, ҒЗМ, ұйымдардың Ғылыми кеңесі тиісті кафедралардың (бөлім, лаборатория) қорытынды шешімдеріне қарап, докторантураға кандидат жөнінде оның ғылыми баяндамасына және докторлық диссертациясының кеңейтілген жоспарына орай, қорғау мерзімін анықтайды және докторантураға қабылдануы немесе қабылданбауы туралы шешім қабылдайды.
      Ғылыми кеңес докторанттың диссертацияның тақырыбын, дайындық бағдарламасын және жұмыс жоспарын бекітеді.
      10. Докторантураға қабылдау ЖОО (ҒЗМ) ректоры (директоры), ұйым басшысы арқылы жүзеге асырылады.
      11. Докторанттарға диссертациялық зерттеулер жүргізуде көмек көрсету үшін сол оқу орнының немесе салалас ұйымдардың ғылым-докторлары арасынан ғылыми-кеңесші тағайындауға болады.
      Ғылыми-кеңесшіге ақы төлеу бір докторантқа жылына 50 сағат есебі негізінде белгіленеді.
      12. Шетел тілін білетін докторанттар, шет елдің жетекші ғылыми орталықтарына іс-сапарларға жіберілуіне болады. Жол шығындары қалыптасқан тәртіп негізінде докторантурасы бар ұйымның немесе жіберуші есебінен төленеді.
      13. ЖОО, ҒЗМ және ұйымның кеңесі докторанттарды жыл сайын аттестациядан өткізіп отырады. Диссертациялық дайындау жұмыстарының жоспарын орындамаған докторант докторантурадан шығарылады. Бұйрықтың көшірмесі докторантты оқуға жіберген ЖОО, ҒЗМ, ұйымға жіберіледі.
      14. Докторант докторантурада оқыған кезінде диссертациясын аяқтап, көкейкесті тақырып бойынша өзінің жеке ғылыми зерттеулерінің нәтижелерін ғылыми басылымдарда жариялап, алдын-ала саралаудан өткізіп, қорғау үшін арнайы диссертациялық Кеңеске тапсыруға тиіс.
      Егер докторлық диссертация кандидаттық диссертациядан басқа тақырып бойынша жазылған болса, онда ізденуші жаңа ғылыми мамандық бойынша кандидаттық емтихан тапсырады.
      15. Мемлекеттік бюджетте өндірістен қол үзіп оқитын докторанттарға стипендия өздерінің бұрынғы лауазымдық жалақылары мөлшерінде төленеді, бірақ сол ЖОО доцентінің жалақысы мөлшерінен артық болмауы қажет.
      Келісім-шартқа отырған докторанттар үшін стипендия мөлшері шартта көрсетіледі, бірақ ол мемлекеттік стипендия мөлшерінен аз болмауы тиіс.
      Докторанттарға жыл сайын стипендиясы сақталатын екі айлық демалыс беріледі.
      Тыс жерден келген докторанттарға жайлы-қонақ үй үлгісіндегі жатақханадан жеке бөлме беріледі, оның төлемін докторант өзі төлейді немесе оқуға жіберуші ұйым есебінен жүргізіледі.
      Докторантурада оқу мерзімі ғылыми-педагогикалық жұмыс стажына кіреді.
      16. Докторантураны бітірушілерді жұмысқа орналастыру Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
      Докторантураны бітірген мамандар өздерін жіберген жоғары оқу орындарына, ғылыми-зерттеу мекемелері мен ұйымдарына қайтып барулары тиіс. Оларды барған жерлері жұмысқа алмаған жағдайда докторантурадағы дайындыққа кеткен шығынды өздері төлеулері тиіс. Төленуі тиісті шығынды жұмысқа алған жоғары оқу орындары, ғылыми-зерттеу мекемелері мен ұйымдары төлей алады.
      17. Докторантураға қабылданған ғылым кандидаттарының жоғары оқу орнындағы профессорлық-оқытушылық және ғылыми-зерттеу институттары мен ұйымдарындағы ғылыми қызметкерлік қызметі белгіленген тәртіппен конкурссыз, жедел еңбек шарты бойынша басқа адамдармен ауыстырыла береді.
      18. Докторлық диссертацияны аяқтау үшін жеңілдіктерді бұрын пайдаланғандар (6 айлық шығармашылық демалыс, ғылыми қызметкерлік қызметке ауысу) докторантураға түсу құқынан айырылады.

Положение об аспирантуре при высших учебных заведениях, научно-исследовательских учреждениях и организациях Республики Казахстан

Докторантура мен аспирантурадан тыс докторлық және кандидаттық диссертациялар дайындау туралы Ереже