Об утверждении положения (стандарта) аудита 3 "Контроль качества аудиторской деятельности"

Приказ Министра финансов Республики Казахстан от 19 мая 1999 года N 212. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21.06.1999 г. за N 813. Утратил силу приказом Министра финансов Республики Казахстан от 15 апреля 2008 года N 179.

Извлечение из приказа
Министра финансов РК
от 15.04.2008 N 179

"В соответствии с пунктом 1 статьи 27 Закона "О нормативных правовых актах" ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Признать утратившими силу некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан согласно приложению к настоящему приказу.
2. Департаменту методологии управления государственными активами Министерства финансов Республики Казахстан (Айтжанова Ж.Н.) в недельный срок сообщить Министерству юстиции Республики Казахстан и в официальные печатные издания о признании утратившими силу некоторых нормативных правовых актов Республики Казахстан.
3. Настоящий приказ вступает в силу со дня подписания.

Министр Б. Жамишев

Приложение
к приказу Министра финансов
Республики Казахстан
от 15 апреля 2008 года N 179

Перечень утративших силу некоторых нормативных
правовых актов Республики Казахстан

1. ........ .
2. ........ .
3. ........ .
4. ........ .
5. ........ .
6. ........ .
7. Приказ Министра финансов Республики Казахстан от 19 мая 1999 года N 212 "Об утверждении Положения (стандарта) аудита 3 "Контроль качества аудиторской деятельности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за N 813).
8. ........ .
9. ........ .
10. ........ .
11. ........ .
12. ........ .
13. ........ .
14. ........ .
15. ........ .
16. ........ .
17. ........ .
18. ........ .
19. ........ .
20. ........ .
21. ........ .
22. ........ .
23. ........ .
24. ........ .
25. ........ .
26. ........ .
27. ........ .
28. ........ ."

__________________________________________________________________________

В соответствии с пунктом 2 статьи 16 Закона Республики Казахстан от 20 ноября 1998 года Z980304_ "Об аудиторской деятельности" и Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 26 декабря 1995 года № 2732 Z952732_ "О бухгалтерском учете" приказываю:
1. Утвердить положение (стандарт) аудита 3 "Контроль качества аудиторской деятельности".
2. Управлению методологии бухгалтерского учета и аудита обеспечить регистрацию положения (стандарта) аудита 3 "Контроль качества аудиторской деятельности" в Министерстве юстиции Республики Казахстан в установленном законодательством порядке.
3. Установить, что настоящее положение (стандарт) аудита вступает

в силу со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции

Республики Казахстан.

4. Считать утратившими силу приказы Министерства финансов

Республики Казахстан от 10.09.98 г. № 422 и Департамента методологии

бухгалтерского учета и аудита Министерства финансов Республики

Казахстан от 31.08.98 г. № 134.

5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на

первого вице-Министра финансов Ж.Д. Ертлесову.

Министр

Положение (стандарт) аудита 3

Контроль качества аудиторской деятельности

Введение

1. Настоящее положение (стандарт) аудита определяет порядок:

1) политики и процедур контроля качества работы аудиторской

фирмы в целом;

2) процедур контроля качества работы, порученной помощникам

аудитора, при каждом отдельном аудите.

2. Политика и процедуры контроля качества подлежат выполнению как на уровне работы аудиторской фирмы в целом, так и на уровне отдельных аудитов.
3. В настоящем положении (стандарте) следующие термины применяются в значении:
1) аудитор - лицо, принимающее на себя окончательную ответственность за аудит;
2) аудиторская фирма - аудиторы юридического лица, осуществляющего аудиторскую деятельность, или физическое лицо, осуществляющее аудиторскую деятельность как индивидуальный предприниматель, соответственно;
3) персонал - все аудиторы и штат профессиональных сотрудников, вовлеченных в аудиторскую деятельность фирмы;
4) помощники аудитора - персонал, вовлеченный в отдельный аудит, но не являющийся аудитором.
Аудиторская фирма
4. Аудиторская фирма должна придерживаться политики и процедур контроля качества, обеспечивающих проведение всех аудиторских проверок в соответствии с положениями (стандартами) аудита.
5. Характер, сроки и объем процедур и политики контроля качества деятельности аудиторской фирмы зависят от размеров и характера деятельности аудиторской фирмы, ее географического месторасположения, уровня организации и соответствующих соотношений по затратам - выгодам. Соответственно, политика и процедуры, принятые отдельными аудиторскими фирмами, варьируются, также, как и степень документального отражения этой политики и процедур. Пример политики и процедур контроля качества деятельности аудиторской фирмы представлен в приложении к данному

положению (стандарту) аудита.

6. При формировании политики контроля качества, подлежащей

принятию аудиторской фирмой, обычно включаются:

1

1) профессиональные требования:

персонал фирмы должен придерживаться принципов независимости,

честности, объективности, конфиденциальности и профессионального

поведения;

2

2) знания и компетентность:

фирма должна быть укомплектована персоналом, владеющим

техническими стандартами и поддерживающим профессиональную

компетентность на уровне, необходимом для выполнения ими своих

профессиональных обязанностей с должной тщательностью;

Примечания:

1

Смотри кодекс этики аудиторов и требования к аудиторам по

соблюдению этических принципов в положении (стандарте) аудита 1 "Цель

и общие принципы аудита финансовой отчетности".

2

Смотри Сноску 1.

3) назначение:

проведение аудита должно быть поручено персоналу с определенным уровнем подготовки и опытом работы, необходимыми в данных обстоятельствах;
4) делегирование:
необходим достаточный уровень руководства, наблюдения и проверки работы на всех уровнях для обеспечения достаточной уверенности в том, что выполняемая работа соответствует надлежащему уровню качества;
5) консультация:
по мере необходимости следует проводить консультации внутри фирмы и за ее пределами с теми, кто обладает соответствующими знаниями;
6) принятие и сохранение клиентуры:
необходимо постоянно проводить оценку предполагаемых и существующих клиентов. При решении вопроса о принятии клиента или продолжении сотрудничества с прежним клиентом надо исходить из соображений независимости фирмы, ее способности предоставить услуги на должном уровне и честности руководства клиента;
7) мониторинг:
адекватность и производственная эффективность применяемых процедур и политики контроля качества подлежит постоянному мониторингу.
7. Общие процедуры и политику контроля качества деятельности аудиторской фирмы необходимо доводить до персонала фирмы таким образом, чтобы обеспечить должное их понимание и надлежащее применение персоналом фирмы.

Отдельные аудиты

8. Аудитор должен обеспечивать выполнение таких процедур контроля качества, которые в контексте применяемых аудиторской фирмой процедур и политики, являются уместными для отдельного аудита.
9. Аудиторы и помощники аудиторов с контрольными функциями рассматривают профессиональную пригодность помощников аудиторов, выполняющих порученную им работу, при определении для каждого помощника в отдельности уровня руководства, наблюдения и проверки его работы.
10. Любое делегирование работы помощнику аудитора должно быть осуществлено таким образом, чтобы обеспечивалась достаточная уверенность в том, что работа будет выполнена специалистами с профессиональной компетентностью и должной тщательностью, необходимыми в данных обстоятельствах.

Руководство

11. Необходимо обеспечивать соответствующее руководство помощниками аудиторов, которым поручена работа. Руководство предусматривает информирование помощников об их ответственности и целях процедур, которые они должны выполнить. Также предусматривается информирование помощников о характере деятельности субъекта и возможных проблемах в области бухгалтерского учета и аудита, которые могут повлиять на характер, сроки и объем аудиторских процедур.
12. Важным средством в доведении указаний являются программа, общий план проведения аудита и определение сроков его проведения.

Наблюдение

13. Наблюдение тесно взаимосвязано с руководством и проверкой и может включать в себя элементы обоих.
14. На персонал, исполняющий контрольные функции, возлагаются следующие обязанности во время проведения аудита:
1) наблюдать за процессом проведения аудита для определения:
а) обладают ли помощники аудитора необходимыми навыками и профессиональной компетенцией для выполнения порученных им заданий;
б) понимают ли помощники аудитора инструкции по аудиту;
в) выполняется ли работа в соответствии с общим планом проведения аудита и программой;
2) быть информированным и принимать решения по важным вопросам бухгалтерского учета и аудита, возникающим в ходе аудита, путем оценки их значимости и внесением соответствующих изменений в общий план проведения аудита и программу;
3) разрешать спорные вопросы в профессиональных суждениях персонала, проводя соответствующие консультации.

Проверка

15. Работа, выполняемая каждым помощником аудитора, должна быть проверена персоналом, по крайней мере, равной компетентности с тем, чтобы определить:
1) выполнена ли работа в соответствии с программой аудита;
2) надлежащим ли образом оформлены документально выполненная работа и полученные результаты;
3) все ли существенные моменты аудиторской проверки разрешены или отражены в аудиторских выводах;
4) достигнуты ли цели аудиторских процедур;
5) соответствуют ли сделанные выводы результатам выполненной работы и подтверждают ли они аудиторское мнение.
16. Следующие вопросы требуют своевременной проверки:
1) общий план и программа аудита;
2) оценки неотъемлемого риска и риска внутреннего контроля, включая результаты тестов контроля и возможные изменения общего плана и программы аудита в результате этого;
3) документальное оформление аудиторских доказательств, полученных в результате процедур по существу, составленных на их основе выводов, включая результаты консультаций;
4) финансовая отчетность, предложенные аудиторские корректировки и предложенный аудиторский отчет.
17. Проверка аудита может предусматривать также, особенно в случае большого комплексного аудита, обращение с просьбами к персоналу, не участвующему в аудите, провести определенные дополнительные процедуры до составления аудиторского отчета.

Аудит финансовой отчетности субъектов государственного сектора

18. Данное положение (стандарт) аудита относится к деятельности аудиторских фирм частного сектора. Аудит финансовой отчетности субъектов государственного сектора проводится в основном государственными контрольными органами, а также другими органами, назначенными в установленном порядке, или аудиторами. Общие принципы данного положения (стандарта) аудита по контролю качества в равной степени относятся к государственным контрольным органам. Тем не менее,

некоторые из специфических процедур и политики могут быть неприменимы

(например, принятие и сохранение отношений с заказчиками), и поэтому

могут существовать дополнительные процедуры, соответствующие аудиту

субъектов государственного сектора.

Приложение

Пример политики и процедур контроля качества

деятельности аудиторской фирмы

Профессиональные требования

Политика

Персонал фирмы должен придерживаться принципов независимости, честности, объективности, конфиденциальности и профессионального поведения.

Процедуры

1. Назначать отдельное лицо или группу для разработки требований и разрешения вопросов, связанных с соблюдением принципов честности, независимости, объективности и конфиденциальности.
1) Выявлять обстоятельства, при которых может быть уместным документальное оформление упомянутых выше вопросов.
2) Требовать проведения консультаций с авторитетными источниками в случаях необходимости.
2. Доводить до персонала всех уровней политику и процедуры фирмы в отношении соблюдения независимости, честности, объективности, конфиденциальности и профессионального поведения.
1) Информировать персонал о политике и процедурах аудиторской фирмы и требовать от персонала знания этой политики и процедур.
2) Придавать особое значение независимости при проведении обучения персонала, а также при наблюдении за работой персонала и проверке аудита.
3) Своевременно информировать персонал о тех субъектах, по отношению к которым необходимо проводить политику независимости.
а) Составить и хранить в целях независимости список клиентов фирмы и других субъектов (например, филиалов клиента, зависимых и основных товариществ), по отношению к которым необходимо проводить политику независимости.
б) Предоставить этот список в распоряжение персонала (в том числе нового персонала) для определения ими своей независимости.
в) Установить процедуры по уведомлению персонала об изменениях в списке.
3. Проводить мониторинг на соответствие политики и процедур фирмы принципам независимости, честности, объективности, конфиденциальности и профессионального поведения.
1) Требовать от персонала фирмы представления ежегодного письменного подтверждения того, что:
а) они ознакомлены с политикой и процедурами фирмы;
б) нет и не было запрещенных инвестиций в течение периода;
в) не существует взаимоотношений и операций, запрещенных политикой фирмы.
2) Возложить ответственность за разрешение каких-либо исключительных ситуаций на лицо или группу с соответствующими полномочиями.
3) Возложить ответственность за получение письменных подтверждений и контроль за полнотой сбора информации о соблюдении принципа независимости на лицо или группу с соответствующими полномочиями.
4) Периодически анализировать взаимоотношения фирмы и клиента для

выявления тех случаев, которые могут повлиять на независимость фирмы.

Знания и компетентность

Политика

Фирма должна быть укомплектована персоналом, владеющим

техническими стандартами и поддерживающим профессиональную

компетентность на уровне, необходимом для выполнения ими своих

профессиональных обязанностей с должной тщательностью.

Процедуры

Наем на работу

1. Осуществлять программу, нацеленную на привлечение квалифицированного персонала путем перспективного планирования потребности в персонале, установления для лиц, осуществляющих набор персонала, целей найма и уровня квалификации претендентов.
1) Осуществлять перспективное планирование персонала всех уровней, установление количественных задач найма, исходя из имеющейся клиентуры, ожидаемого ее роста и ухода работников на пенсию.
2) Разработать программу достижения целей найма на работу,

обеспечивающую:

а) определение источников притока рабочей силы;

б) методы контактирования с потенциальными работниками;

в) методы выявления потенциальных работников;

г) методы привлечения потенциальных работников и ознакомление их с

деятельностью фирмы;

д) методы оценки и отбора потенциальных работников с целью

предоставления работы.

3) Информировать лиц, занимающихся вопросами найма, о

потребностях комплектования и задачах найма.

4) Возложить ответственность на уполномоченных лиц за решение

вопросов по найму.

5) Управлять эффективностью программы найма.

а) Периодически анализировать программы найма с целью определения того, что политика и процедуры способствуют привлечению квалифицированного персонала.
б) Периодически анализировать результаты найма для определения

того, что цели и потребности комплектования персонала достигнуты.

2. Установить квалификационные требования и составить инструкции

для оценки потенциальных работников любого профессионального уровня.

1) Определить наличие качеств, необходимых для работы, таких, как:

ум, правдивость, честность, мотивация и склонность к профессии.

2) Определить достижения и опыт, требуемые как для начинающих,

так и для квалифицированных служащих. Например:

а) образование;

б) личные достижения;

в) опыт работы;

г) личные интересы.

3) Разработать инструкции по найму отдельных лиц в таких ситуациях,

как:

а) прием на работу лиц, состоящих в родственных отношениях с

персоналом или клиентами фирмы;

б) прием на работу лиц, ранее работавших в фирме;

в) прием на работу служащих клиента.

4) Собрать биографические данные и квалификационные документы

принимаемых на работу работников, используя соответствующие способы и

средства, такие, как:

а) резюме;

б) заявление-анкета;

в) собеседования;

г) сведения о профессиональной подготовке;

д) характеристика личных качеств;

е) рекомендательные письма прежних нанимателей.

5) Оценить квалификацию вновь принятого персонала, включая наем, отличный от обычных каналов (например, вступившие в компанию на уровне управленческих решений или в результате приобретения или слияния фирм), для того, чтобы определить, насколько они отвечают требованиям и стандартам фирмы.
3. Информировать поступающих на работу и вновь принятый персонал о политике и процедурах фирмы, имеющих к ним отношение.
1) Использовать брошюры или другие материалы в целях информирования поступающих на работу и вновь принятого персонала.
2) Составить инструкцию с описанием политики и процедур фирмы для распространения среди персонала.
3) Вести программу ориентации для вновь принятого персонала.

Профессиональный рост

4. Установить основные направления и требования для осуществления непрерывного профессионального образования и довести их до персонала фирмы.
1) Возложить ответственность за профессиональное развитие на лицо или группу лиц, имеющих соответствующие полномочия.
2) Поручить квалифицированным специалистам проанализировать разработанные фирмой программы обучения. Программа должна содержать информацию о целях и необходимом предварительном образовании и (или) опыте.
3) Предоставить новому персоналу программу ориентации, относящуюся к фирме и профессии.
а) Подготовить публикации, программы, составленные для информирования новых служащих, об их возможностях и профессиональной ответственности.
б) Назначить сотрудника, ответственного за проведение совещаний по профессиональной ориентации, с целью разъяснения профессиональных требований и политики фирмы.
4) Установить требования по непрерывному профессиональному образованию для персонала любого уровня.
а) При установлении требований аудиторской фирмы принять во внимание требования законодательства, профессиональных органов.
б) Способствовать участию персонала в программах непрерывного образования, включая самостоятельные занятия.
в) Стимулировать членство в профессиональных организациях. Рассмотреть вопрос оплаты фирмой членских взносов и других расходов.
г) Стимулировать участие персонала в профессиональных комитетах, подготовке статей и других профессиональных мероприятиях.
5) Следить за программами непрерывного профессионального образования с ведением соответствующих записей как в отношении фирмы в целом, так и в отношении отдельных служащих.
а) Периодически просматривать записи об участии персонала для установления соответствия требованиям фирмы.
б) Периодически просматривать сведения об оценках и другие записи, подготовленные в связи с программами непрерывного образования с тем, чтобы определить, насколько эффективно выполняются программы, и способствуют ли они осуществлению задач фирмы. Рассмотреть вопрос о необходимости подготовки новых программ, пересмотре или ликвидации неэффективных программ.
5. Предоставить в распоряжение персонала информацию о текущем развитии профессиональных стандартов и материалы, содержащие информацию о политике и процедурах фирмы, а также стимулировать участие персонала в мероприятиях по повышению квалификации.
1) Обеспечить персонал профессиональной литературой, относящейся к текущему развитию и изменениям в профессиональных стандартах.
а) Предоставить в распоряжение персонала материалы, представляющие общий интерес, такие, как, например, законодательные и иные нормативные правовые акты по бухгалтерскому учету и аудиту.
б) Лиц, ответственных за особые направления деятельности, такие, как ценные бумаги компаний и налогообложение, обеспечить соответствующими указаниями в отношении требований законодательства.
в) Раздать персоналу печатные материалы, содержащие информацию о политике и процедурах фирмы по специальным вопросам. Печатные материалы должны быть обновлены в соответствии с развитием и последними изменениями.
2) Для программ подготовки, проводимой фирмой, разрабатывать и приобретать соответствующий учебный материал, отобрать и подготовить инструкторов.
а) Установить задачи программы и необходимое предварительное образование и (или) опыт в учебных программах.
б) Обеспечить высокую подготовку инструкторов как в отношении содержания обучения, так и в отношении методики преподавания.
в) Предоставить возможность участникам учебных семинаров оценить содержание программы и уровень преподавания инструкторов.
г) Обеспечить возможность инструкторам оценить содержание программы и уровень участников учебных семинаров.
д) По мере необходимости обновлять программы с учетом последних изменений, изменяющихся условий и отчетов об успеваемости.
е) Содержать библиотеку с необходимой профессиональной и другой литературой, имеющей отношение к специальным участкам аудита.
6. По мере необходимости осуществлять программы, обеспечивающие фирму персоналом, имеющим необходимые знания в каких-либо специализированных участках и отраслях.
1) Осуществлять программы по развитию и поддержке высокого уровня компетентности в специализированных участках и отраслях, таких, как регулируемые отрасли, компьютерный аудит и методы статистической выборки.
2) Стимулировать участие во внешних программах обучения, семинарах и конференциях по приобретению специальных знаний.
3) Стимулировать членство и участие в организациях, имеющих отношение к различным отраслям промышленности.
4) Обеспечить персонал технической литературой, имеющей отношение

к специализированным участкам и различным отраслям.

Продвижение по службе

7. Установить уровень квалификации, необходимой на различных

ступенях продвижения по службе в фирме.

1) Подготовить инструкции с описанием обязанностей для каждого

уровня, необходимой компетентности и квалификации для продвижения на

каждый уровень, включая:

а) должности и соответствующие обязанности;

б) стаж работы (может выражаться в сроках), обычно необходимый

для продвижения на следующий уровень.

2) Установить следующие критерии оценки индивидуальной работы

и мастерства:

а) специализированные знания;

б) аналитические способности и рассудительность;

в) мастерство общения;

г) способности к лидерству и навыки обучения;

д) взаимоотношения с клиентами;

е) личная и профессиональная манера поведения (характер, ум,

способность к суждению и мотивации);

ж) квалификация в качестве профессионального аудитора,

необходимая для продвижения по службе.

3) Использовать инструкции и другие материалы для доведения до персонала фирмы политики и процедур продвижения по службе.
8. Оценивать работу персонала и проводить консультационную работу по повышению профессионального уровня.
1) Собирать и анализировать информацию о работе персонала.
а) Определить ответственность и требования к аттестации по каждому уровню с указанием лица, готовящего проведение аттестации и сроки проведения аттестации.
б) Инструктировать персонал о задачах аттестации.
в) Применять формы, которые могут быть доведены до стандартных, для аттестации персонала.
г) Проводить анализ аттестации вместе с аттестованным лицом.
д) Требовать проверки результатов аттестации начальником аттестованного лица.
е) Проверять аттестацию с целью определения, что работники работали с различными лицами и что оценка их работы проводилась различными лицами.
ж) Следить за своевременностью завершения аттестации.
з) Сохранять документацию персонала, прошедшего аттестацию.
2) Периодически консультировать персонал как в отношении их развития, так и в отношении возможностей продвижения по службе.
a) Периодически анализировать с работниками фирмы итоги их работы, включая оценку их развития в фирме. Анализ может включать: результаты производственной деятельности; будущие задачи фирмы и каждого сотрудника; предпочтение в назначении; возможности продвижения по службе.
б) Периодически анализировать работу партнеров средствами и способами, которыми располагают вышестоящие или равные по положению партнеры, для определения того, поддерживают ли они уровень квалификации, необходимый для выполнения своих обязанностей.
в) Периодически анализировать работу персонала с последующим обсуждением его дальнейшей работы для установления того, что процедуры аттестации и ведения документации проводятся своевременно; требования, установленные для продвижения, выполняются; решения, принимаемые в отношении персонала, соответствуют оценкам аттестации; работа более высокого качества получает соответствующее признание.
9. Определить лиц, ответственных за принятие решений о продвижении.
1) Возложить ответственность на назначенных лиц за принятие решений по продвижению по службе и увольнению, за проведение оценочных интервью с лицами, рекомендованными на продвижение по службе, за оформление результатов интервью и ведение соответствующих записей.
2) Провести анализ полученных данных, отдавая должное предпочтение качеству выполненной работы при принятии решений о продвижении по службе.
3) Периодически изучать опыт фирмы по продвижению, чтобы убедиться в том, что сотрудникам, соответствующим установленным критериям, поручается выполнение более ответственной работы.

Назначение

Политика

Проведение аудита должно быть поручено персоналу с определенным уровнем подготовки и опытом работы, необходимыми в данных обстоятельствах.

Процедуры

1. Определить политику фирмы при назначении персонала, учитывающую потребности фирмы как в отношении количества персонала, так и в отношении знаний персонала, профессионального роста каждого работника и целесообразного его использования.
1) Заниматься перспективным планированием потребности в кадрах

как в целом в рамках фирмы, так и в отношении подразделений.

2) Своевременно определять потребности в персонале для

специализированных аудитов.

3) Определить временные рамки аудиторской проверки для

установления потребности в сотрудниках и планирования аудиторской работы.

4) Учитывать следующие факторы для достижения баланса

потребностей в сотрудниках, мастерстве персонала, профессиональном

росте каждого работника и его использовании:

а) объем аудита и его сложность;

б) наличие персонала;

в) необходимость в специальных знаниях;

г) временные рамки аудиторской проверки;

д) преемственность и периодическая ротация кадров;

е) возможность подготовки персонала без отрыва от производства.

2. Назначить соответствующее лицо или лиц, ответственных за выбор

персонала для аудиторских проверок.

1) При назначении отдельных лиц учитывать следующее:

а) потребности в персонале и временные рамки специальных аудитов;

б) квалификационная оценка персонала с точки зрения опыта, занимаемой должности, биографических данных и специальных знаний;
в) планируемое необходимое наблюдение со стороны контролирующего персонала;
г) занятость сотрудника по времени;
д) ситуации, при которых могут иметь место возможные столкновения интересов или ущемление независимости, например, назначение сотрудника на выполнение аудита для клиента, являющегося прежним нанимателем или родственником.
2) При назначении персонала уделять должное внимание как преемственности, так и ротации кадров для обеспечения эффективного проведения аудита с участием персонала с различным уровнем подготовки и опыта.
3. Получить одобрение аудитора в отношении графика проведения

аудита и укомплектования персоналом.

1) По мере необходимости список сотрудников, назначенных для

проведения аудита, с указанием их квалификации предоставлять для

рассмотрения и утверждения.

2) При назначении учитывать опыт и подготовку аудиторского

персонала и необходимый уровень контроля в зависимости от сложности

аудита и других требований.

Делегирование

Политика

Необходим достаточный уровень руководства, наблюдения и проверки

работы на всех уровнях для обеспечения достаточной уверенности в том,

что выполняемая работа соответствует надлежащему уровню качества.

Процедуры

1. Предусмотреть следующие процедуры для планирования аудита:

1) определить ответственность за планирование аудита. Привлечь к процессу планирования соответствующий персонал, назначенный для проведения аудита;
2) обработать и проанализировать информацию, полученную в результате предыдущего аудита, и внести соответствующие изменения в зависимости от изменившихся обстоятельств;
3) определить вопросы, которые необходимо включить в общий план и программу аудита, такие, как:
а) составление рабочих программ в отношении вопросов, имеющих особый интерес для целей аудита;
б) определение потребностей в персонале и необходимость в специальных знаниях;
в) установление временных рамок, необходимых для завершения аудита;
г) анализ экономических условий, влияющих на клиента, его бизнес, и их возможное влияние на проведение аудита.
2. Предусмотреть процедуры для поддержания надлежащего качества при выполнении работы.
1) Обеспечить соответствующее наблюдение за работой персонала на всех организационных уровнях, принимая во внимание подготовку, способности и опыт назначаемого персонала.
2) Составить инструкции в отношении формы и содержания рабочих документов аудитора.
3) Использовать стандартные формы, контрольные перечни и вопросники в той мере, в какой это необходимо для выполнения аудиторских проверок.
4) Предусмотреть процедуры, направленные на решение вопросов, связанных с различиями в профессиональных суждениях среди персонала, занимающегося аудиторской проверкой.
3. Обеспечивать подготовку на рабочем месте во время проведения аудита.
1) Придавать особое значение подготовке на рабочем месте как

одному из существенных факторов, способствующих развитию каждого

сотрудника.

а) Обсуждать с помощниками аудиторов связь выполняемой ими работы

с аудитом в целом.

б) Привлекать помощников аудиторов в пределах возможного к

участию в различных аспектах аудита.

2) Придавать особое значение управленческим способностям

персонала и включать данные вопросы в программы обучения фирмы.

3) Стимулировать персонал в подготовке и повышении мастерства

подчиненных.

4) Следить за назначениями для определения того, что:

а) опыт и квалификация персонала отвечают соответствующим

профессиональным, законодательным и другим требованиям;

б) персонал получает опыт в различных участках аудита;

в) работает под руководством работников, осуществляющих

контрольные функции.

Консультация

Политика

По мере необходимости следует проводить консультации внутри фирмы

и за ее пределами с теми, кто обладает соответствующими знаниями.

Процедуры

1. Установить участки аудита и особые случаи, требующие проведения консультации, и стимулировать персонал в использовании авторитетных источников в случае сложных или необычных вопросов.
1) Информировать персонал о политике и процедурах консультации.
2) Определить участки и особые ситуации, требующие проведения консультации в силу характера или сложности вопросов. Например:
а) применение недавно опубликованных специальных положений;
б) отрасли промышленности, имеющие особенности ведения бухгалтерского учета, проведения аудита или составления отчетности;
в) возникновение непредвиденных обстоятельств;
г) требования по представлению документов законодательным органам и министерствам, в особенности по иностранному законодательству.
3) Хранить и обеспечивать доступ к соответствующей справочной литературе и другим авторитетным источникам.
а) Определить ответственность за содержание справочной литературы в каждом отдельном офисе.
б) Хранить специальную справочную литературу и опубликовывать положения, имеющие отношение к различным отраслям промышленности.
в) Поддерживать соглашение с другими фирмами и отдельными служащими об информационном обмене.
г) В случае возникновения сложных технических вопросов обращаться с ними в соответствующие технические отделы.
2. Назначать отдельных лиц в качестве специалистов-консультантов и определить их компетентность в вопросах, требующих проведения консультации.
1) Назначать специалистов в вопросах представления документов законодательным и контрольным органам.
2) Назначать специалистов, компетентных в различных отраслях промышленности.
3) Сообщать персоналу о степени компетентности специалистов и процедур, которые необходимо применять для разрешения вопросов, возникающих в связи с различиями в мнениях специалистов.
3. Определить объем документации, которую необходимо готовить по результатам консультации, проводимой в тех областях и специальных случаях, где консультация необходима.
1) Консультировать персонал как в отношении объема необходимой

документации, так и в отношении ответственности за ее подготовку.

2) Определять случаи, требующие сохранения документации после

проведения консультации.

3) Сохранять документацию по результатам консультации в качестве

справочного материала и для целей исследования.

Принятие и сохранение клиентуры

Политика

Необходимо постоянно проводить оценку предполагаемых и существующих клиентов. При решении вопроса о принятии клиента или продолжении сотрудничества с прежним клиентом надо исходить из соображений независимости фирмы, ее способности предоставить услуги на должном уровне и честности руководства клиента.

Процедуры

1. Установить процедуры оценки потенциальных клиентов и их принятия в качестве клиентов.
1) Оценочные процедуры могут включать в себя следующее:
а) получение и просмотр имеющейся финансовой отчетности предполагаемого клиента, например, годовых отчетов, периодических финансовых отчетов и налоговых деклараций;
б) опрос третьих сторон об информации, относящейся к предполагаемому клиенту, к лицам его руководящего состава, что может иметь отношение к оценке предполагаемого клиента. Вопросы могут быть адресованы банкам предполагаемого клиента, юристам, инвесторам и другим сторонам, имеющим сведения о предполагаемом клиенте;
в) встреча с предшествующим аудитором. Наведение справок может касаться вопросов, имеющих отношение к честности руководства, разногласий с руководством в отношении учетной политики и аудиторских процедур или к другим важным проблемам, а также в отношении мнения предшествующего аудитора о причинах замены аудиторов;
г) рассмотрение обстоятельств, которые могут заставить фирму отнести обязательство к разряду обязательств, требующих специального внимания или представляющих необычные риски;
д) оценка независимости фирмы и ее способности обслужить предполагаемого клиента. При оценке способности фирмы обслужить клиента учесть необходимость владения специальными навыками и знаниями в соответствующей отрасли, а также знания персонала;
е) установление факта, что принятие клиента не должно противоречить кодексу этики аудиторов.
2) Назначение лица или группы соответствующего уровня руководства для оценки полученной информации в отношении предполагаемого клиента и для принятия решения о согласии на аудит.
а) Рассмотрение обязательств, которые не могут быть приняты или могут быть приняты только при определенных условиях.
б) Обеспечение документирования достигнутого заключения.
3) Информирование соответствующего персонала о политике и процедурах принятия клиентов.
4) Определение ответственности по руководству и наблюдению за соблюдением политики и процедур фирмы по принятию клиентов.
2. Оценка клиентов на предмет продолжения работы с ними при возникновении определенных обстоятельств.
1) Эти обстоятельства могут включать:
а) истечение периода времени;
б) значительное изменение одного или ряда следующих факторов: руководство, директор, владение, юридические советники, финансовые условия, судебный процесс, масштаб аудиторских обязательств, характер бизнеса клиента;
в) наличие обстоятельств, которые могли бы привести фирму к отказу от клиента, если бы такие обстоятельства существовали во время принятия клиента.
2) Назначить лицо или группу соответствующего уровня руководства

для оценки поступившей информации и вынесению решений по продолжению

работы с клиентом.

а) Рассмотреть обязательства, которые фирма не будет продолжать

выполнять или будет продолжать выполнять только при определенных условиях.

б) Обеспечить документирование достигнутых решений.

3) Информировать соответствующий персонал фирмы о политике и

процедурах по сохранению клиентуры.

4) Определить ответственность по руководству и наблюдению за

соблюдением политики и процедур фирмы по сохранению клиентуры.

Мониторинг

Политика

Адекватность и производственная эффективность применяемых процедур и политики контроля качества подлежит постоянному мониторингу.

Процедуры

1. Определить объем и содержание программы мониторинга.
1) Установить процедуры мониторинга, необходимые для обеспечения достаточной уверенности в том, что политика и процедуры контроля качества фирмы действуют эффективно.
а) Определить задачи, подготовить инструкции и программы анализа для использования при проведении мероприятий мониторинга.
б) Подготовить инструкции по объему работы и критериям выбора обязательств для анализа.
в) Установить частоту и время проведения мероприятий по мониторингу.
г) Установить процедуры для разрешения разногласий, которые могут возникнуть между лицами, ответственными за проведение анализа, и практикующими аудиторами и управленческим персоналом.
2) Установить уровни компетентности и другие требования для персонала, участвующего в проведении мониторинга и методы их выбора.
а) Определить критерии выбора персонала для мониторинга, включая уровни ответственности в фирме и необходимость в специализированных знаниях.
б) Установить ответственность за выбор персонала для мониторинга.
3) Проводить мероприятия по мониторингу.
а) Анализировать и проверять на тестовой основе соответствие политики и процедур контроля качества фирмы.
б) Анализировать выбранные обязательства на предмет соответствия профессиональным стандартам, политике и процедурам контроля качества фирмы.
2. Обеспечить представление соответствующему уровню руководства отчетности по мониторингу, по результатам проведенных или запланированных мероприятий, а также по проведению общего анализа системы контроля качества.
1) Обсудить выводы проверки с соответствующим руководящим персоналом.
2) Обсудить выводы проверки выбранных обязательств с руководящим персоналом, проводившим проверку.
3) После проведения мероприятий по мониторингу доводить до сведения руководства фирмы выводы, рекомендации и коррективные действия, предпринятые или запланированные.
4) Убедиться в том, что запланированные коррективные действия были осуществлены.
5) Определить необходимость в изменении политики и процедур контроля качества фирмы, исходя из результатов мероприятий по мониторингу и прочих вопросов.

Аудиттің 3 "Аудиторлық қызметтің сапасын бақылау" ережесін (стандартын) бекіту туралы

Бұйрық Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі 1999 жылғы 19 мамыр N 212. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1999 жылғы 21 маусымда тіркелді. Тіркеу N 813. Бұйрықтың күші жойылды - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2008 жылғы 15 сәуірдегі N 179 бұйрығымен.

Ескерту: Бұйрықтың күші жойылды - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2008 жылғы 15 сәуірдегі N 179 бұйрығымен.

Үзінді:

"Нормативтік құқықтық актілер туралы" Заңның 27-бабы 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің күші жойылды деп танылсын.
2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік активтерді басқару әдіснамасы департаменті (Ж.Н. Айтжанова) бір апта мерзімде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне және ресми баспа басылымдарына Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің күші жойылды деп тану туралы хабарласын.
3. Осы бұйрық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Министр Б. Жәмішев

Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің
2008 жылғы 15 сәуірдегі
N 179 бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасының күшін жойған кейбір
нормативтік құқықтық актілерінің тізбесі

1. ........ .
2. ........ .
3. ........ .
4. ........ .
5. ........ .
6. ........ .
7. "Аудиттің 3»"Аудиторлық қызметтің сапасын бақылау" ережесін
(стандартын) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің
1999 жылғы 19 мамырдағы N 212 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 813 болып тіркелді).
8. ........ .
9. ........ .
10. ........ .
11. ........ .
12. ........ .
13. ........ .
14. ........ .
15. ........ .
16. ........ .
17. ........ .
18. ........ .
19. ........ .
20. ........ .
21. ........ .
22. ........ .
23. ........ .
24. ........ .
25. ........ .
26. ........ .
27. ........ .
28. ........ ."
_____________________________________

"Аудиторлық қызмет туралы" Z980304_ 1998 жылғы 20 қарашадағы Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабының 2-тармағына және Қазақстан Республикасы Президентінің "Бухгалтерлік есеп туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Z952732_ Заң күші бар Жарлығына сәйкес
Бұйырамын:

1. Аудиттің 3 "Аудиторлық қызметтің сапасын бақылау" ережесі (стандарты) бекітілсін.
2. Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы басқармасы Аудиттің 3 "Аудиторлық қызметтің сапасын бақылау" ережесін (стандартын) заңдармен белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде тіркеуді қамтамасыз етсін.
3. Аудиттің осы Ережесі (стандарты) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күнінен бастап күшіне енеді деп белгіленсін.
4. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 1998 жылғы 10 қыркүйектегі N 422 және Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаментінің 1998 жылғы 31 тамыздағы N 134 бұйрықтарының күші жойылған деп танылсын.
5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау бірінші қаржы вице-министрі Ж.Ж.Ертілесоваға жүктелсін.

Министр

Қазақстан Республикасы Қаржы

министрлігінің 1999 жылғы

19. 05 N 212 бұйрығымен

бекітілген

3 аудит Ережелері (стандарт)
Аудиторлық әрекет сапасын бақылау

Кіріспе

1. Осы Ережелер (стандарт):
1) аудиторлық фирма жұмысының тұтастай алғандағы жұмыс сапасын бақылаудың саясаты мен процедураларын;
2) әрбiр айырым аудит барысында аудитордың көмекшiсiне тапсырылған жұмыс сапасын бақылау процедураларының тәртiбiн анықтап-белгiлейдi.
2. Жұмыс сапасын бақылаудың саясаты мен процедуралары аудиторлық фирма жұмысының тұтастай алғандағы деңгейiнде де, сондай-ақ жеке аудит деңгейiнде де атқарылуға жатады.
3. Осы Ережелердегi (стандарт) төмендегiдей терминдер мына мағынада қолданылады:
1) аудитор - аудит үшiн өзіне түпкiлiктi түрде жауапкершілiк қабылдаған адам;
2) аудиторлық фирма - аудиторлық әрекеттi жүзеге асыратын заңды тұлғаның аудиторлары немесе жеке кәсiпкер ретiнде тиiсiнше аудиторлық әрекеттi жүзеге асыратын жекеше тұлға;
3) Қызметтегiлер (персонал) - фирманың аудиторлық әрекетiне тартылған барлық аудиторлар және кәсiби қызметкерлер;
4) аудитордың көмекшiлерi - аудитор болмаса да айырым аудитқа тартылған адамдар.
4. Аудиторлық фирма бүкiл аудиторлық тексерулердiң аудит Ережелерiне (стандарттарына) сай жүргiзiлуiн қамтамасыз ететiн жұмыс сапасын бақылаудың саясаты мен процедураларын ұстануға мiндеттi.
5. Аудиторлық фирма әрекетiнiң сапасын бақылаудың саясаты мен процедураларының мерзiмдерi мен көлемдерi аудиторлық фирма әрекетiнiң көлемi мен сипатына, оның географиялық жағынан орналасуына, кiрiс-шығыс жөнiндегi тиiсiнше салыстырмалы қатынасына және ұйымдастыру деңгейiне тәуелдi. Осыған байланысты жекелеген аудиторлық фирмалар тарапынан қабылданған саясат пен процедуралар осы саясат пен процедуралардың құжаттар негiзiнде көрiнiс беру деңгейi тәрiздес өзгерiп-сараланып тұрады. Аудиторлық фирма әрекетiнiң сапасын бақылаудың саясаты мен процедураларының мысалы осы Ережелерге (стандартқа) тiркелген қосымшада көрсетiлген.
6. Аудиторлық фирма тарапынан жұмыс сапасын бақылаудың саясатын қалыптастыруда әдетте мыналар қамтылады:
1) кәсiби талаптар*:
фирмада жұмыс iстейтiн адамдар тәуелсiздiк, адалдық, объективтiлiк, сенiмдiлiк және кәсiби мiнез-құлық мұраттарын берiк ұстануға тиiстi;
2) бiлiм және бiлiктiлiк**:
фирма техникалық стандарттарды меңгерген, әрi кәсiби бiлiктiлiктi өздерiнiң кәсiби мiндеттерiн тиiстi дәрежедегi ыждағаттылықпен атқаруға қажеттi деңгейде ұстай бiлетiн адамдармен толықтырылуы тиiс.
3) тағайындау:
аудиттi жүргiзу дәл осы жағдайға қажеттi деңгейдегi белгiлi бiр дайындығы бар және жұмыс тәжiрибесi жеткiлiктi адамдарға тапсырылуы тиiс;
4) өкiлеттiлiк:
атқарылатын жұмыстың сапасы тиiстi деңгейге сәйкес болуын қамтамасыз ететiн дәрежедегi басшылық, байқау және тексеру дәрежесi жеткiлiктi деңгейде болуы тиiс;
5) кеңес беру:
қажетiнше мүмкiн болған жағдайларда фирманың өз iшiнде немесе одан тысқары жерлерде тиiстi бiлiмi бар адамдармен кеңес өткiзу дұрыс болады;
6) қажеткерлердi қабылдау және сақтау:
қолда бар және көңiлдегi қажеткерлерге тұрақты түрде баға берiп отыру қажет. Жаңа қажеткер қабылдау немесе бұрынғы қажеткермен жұмысты әрi қарай жалғастыру турасында шешiм қабылдау барысында фирманың тәуелсiздiгi, оның қажеттi деңгейде қызмет көрсету қабiлетi және қажеткер басшылығының адалдығы басты назарда ұсталуы керек;
7) мониторинг:
қолданбалы процедуралардың сәйкестiгi мен өндiрiстiк тиiмдiлiгi және сапаны бақылау саясаты тұрақты түрде мониторингтен өтiп тұруы тиiс.
7. Аудиторлық фирманың сапаны бақылаудың жалпы процедуралары және саясаты жөнiндегi әрекетiн фирманың қызметкерлер ұжымына осыларды дұрыс түсiнiп, тиiстi дәрежеде қолданатындай етiп жеткiзу қажет.
Айырым аудиттер
8. Аудитор сапаны бақылаудың айырым аудиттiң аудиторлық фирма тарапынан қолданылатын саясат пен процедуралар аясында орынды деп табылған процедураларын орындауды қамтамасыз етуге мiндеттi.

Ескерту:
*Аудиторлар кодексiне көз салыңыз және 1 аудит Ережелерiндегi (стандартындағы) "Қаржылық есеп аудитiнің мақсаты және жалпы мұраттары " - аудиторлар тарапынан этикалық принциптердің сақталуы жөнiндегi талаптарды қараңыз.
** Жоғарыдағы сiлтемеге назар аударыңыз.

9. Аудиторлар және аудиторлардың бақылау ісіне ие болған көмекшiлерi тапсырылған жұмысты атқарып жатқан аудиторлар көмекшiлерiнiң әрқайсысының жекелей жұмысына басшылық, бақылау және тексеру белгiлеу арқылы олардың кәсiби қауқарын қарастырып отырады.
10. Аудитор көмекшiсiне кез-келген жұмыс өкiлеттiгiн тапсыру осы жұмыс дәл осы жағдайда мамандар тарапынан кәсiби бiлiктiлiк және тиiстi ыждағаттылық деңгейiнде атқарылатынына жеткiлiктi мөлшерде сенiм ұялатуды қамтамасыз ететiн дәрежеде жүзеге асырылуы тиiс.
Басшылық

11. Аудиторлардың жұмыс тапсырылған көмекшiлерiне тиiстi дәрежеде басшылық ұйымдастыру қажет. Басшылық жасау көмекшiлердi олардың жауапкершiлiгi және өздерi атқаратын процедуралардың мақсаты турасында хабардар етудi көздейдi. Сонымен қатар көмекшiлердi бухгалтерлiк есеп пен аудит саласының аудиторлық процедуралардың сипатына, мерзiмi мен көлемiне әсер ететiн ықтимал мәселелерi туралы да хабардар ету көзделедi.
12. Нұсқау беру барысындағы басты құрал - аудит өткiзудiң жалпы жоспарымен қатар оның өткiзiлу мерзiмiн анықтайтын бағдарлама болып табылады.

Бақылау

13. Бақылау басшылықпен және тексерумен өзара тығыз байланыста болғандықтан бұлардың екеуiнiң де элементтерiн қамтуы мүмкiн.
14. Аудит жүргiзу кезiнде бақылау iсiмен айналысатын адамдарға төмендегідей мiндеттер жүктеледi:
1) аудит жүргiзу барысында мыналарды анықтау мақсатында бақылау жүргiзу:
а) аудитор көмекшiлерiнің өздерiне тапсырылған iстi орындауы үшiн қажеттi мөлшердегi дағдысы мен кәсiби бiлiктiлiгi бар-жоғын;
ә) аудитор көмекшілерiнiң аудит жөнiндегi нұсқауларды түсiнетiндiгiн;
б) жұмыстың аудит өткiзудiң жалпы жоспары мен бағдарламасына сай өткiзiлуiн;
2) жан-жақты хабардар болу, бухгалтерлiк, есеп пен аудит жөнiнде аудит барысында бой көрсеткен маңызды мәселелер бойынша олардың маңыздылығына баға беру арқылы аудит өткiзудiң жалпы жоспары мен бағдарламасына тиiстi өзгертулер енгiзу;
3) даулы мәселелердi тиiстi кеңес алу негiзiнде персонал (қызметтiк ұжым адамдары) iшiнде кәсiби пiкiр алысу арқылы шешу.

Тексеру
15. Аудитордың әрбiр көмекшiсi атқаратын жұмыс персонал (қызметтiк ұжым адамдары) тарапынан ең болмағанда тең дәрежедегi бiлiктілiкке қарай мыналарды анықтау үшiн тексерiлуi тиiс:
1) жұмыстың аудит бағдарламасына сай атқарылуы-атқарылмауы;
2) атқарылған жұмыс пен алынған қорытындылардың тиiстi дәрежеде құжатталуы-құжатталмауы;
3) аудиторлық тексерудің елеулi тұстары қалай шешiлдi және олар аудиторлық қорытындыда қалай көрсетiлдi;
4) аудиторлық қорытындылардың мақсатына қол жеттi ме жоқ па;
5) жасалған қорытындылар атқарылған жұмыстың қорытындыларына сәйкес пе және олар аудиторлық пікiрдi бекiте ме, жоқ па.
16. Төмендегiдей мәселелер дер кезiнде тексерудi қажет етедi:
1) аудиттiң жалпы жоспары мен бағдарламасы;
2) осыған байланысты аудиттiң жалпы жоспары мен бағдарламасындағы ықтимал өзгертулер мен бақылау сынақтарын қамти отырып алып тастауға келмейтiн тәуекел мен iшкi бақылау тәуекелiне баға беру;
3) өзектi процедуралар арқылы алынған аудиторлық дәлелдердiң, солардың негiзiнде жасалған қорытындылар мен кеңес беру негiзiндегi қорытындыларды қоса алғандағы құжатталуы;
4) қаржылық есеп, ұсынылған аудиторлық түзетулер және ұсынылған аудиторлық есеп.
17. Аудиттi тексеру, әсiресе жан-жақты көлемдi аудит кезiнде, аудитке қатыстырылмаған персонал (қызметтiк ұжым адамдары) тарапына аудитор есеп жасалғанға дейiн белгілi бiр қосымша процедуралар өткiзу жайында өтiнiш бiлдiрудi көздеуi мүмкiн.

Мемлекеттiк сектордағы субъекттер қаржылық есебiнiң аудитi

18. Аудиттiң осы Ережелерi (стандарты) жекеменшік сектордағы аудиторлық фирмалардың әрекетiне арналған. Мемлекеттiк сектордағы субъекттер қаржылық есебiнiң аудитi негiзiне алғанда мемлекеттiк бақылау органдары, сондай-ақ тағайындалған тәртiптегi басқа органдар немесе аудиторлар тарапынан жүргiзiледi. Аудиттiң осы Ережелерiнiң (стандартының)

сапаны бақылау жөнiндегi жалпы принциптерi мемлекеттiк бақылау органдарына

да бiрдей дәрежеде қатысты. Әйткенмен кейбiр саясат пен арнайы

процедуралар (мәселен, тапсырыс берушілермен қарым-қатынас жасау және

оларды қабылдау) қолданылмауы мүмкiн болғандықтан мемлекеттiк сектордағы

субъекттер қаржылық есебiнiң аудитiне сәйкес қосымша процедуралар болуы да

ықтимал.

Қосымша

Аудиторлық фирма әрекетiнiң сапасын бақылау саясаты мен

процедураларының мысалы

Кәсіби талаптар

Саясат

Фирмада жұмыс iстейтiн адамдар тәуелсiздiк, адалдық, объективтiк, сенiмдiлiк және кәсiби мiнез-құлық мұраттарын берiк ұстануға тиiстi.

Процедуралар
1. Адалдық, тәуелсiздiк, объективтiлiк және сыр шашпаушылық мұраттарына байланысты мәселелердi шешу және осы туралы талаптарды талдап - енгiзу мақсатында жеке тұлға немесе топ тағайындау керек.
1) Жоғарыдағы мәселелердi құжаттауға қолайлы деп табылған жағдайларды анықтау.
2) Қажет болған жағдайларда беделдi бұлақтар тарапынан кеңес алуды талап ету.
2. Барлық деңгейдегi қызмет адамдарына адалдық, тәуелсiздiк, объективтiлiк және сыр шашпаушылық және кәсiби мiнез-құлық мұраттарын сақтаудың саясаты мен процедураларын жеткiзу.
1) Қызмет адамдарын аудиторлық фирманың саясаты мен процедуралары туралы хабардар ету және олардан осы саясат пен процедураларды бiлудi талап ету.
2) Қызмет адамдарын оқыту барысында, сондай-ақ олардың жұмысын бақылау және аудиттi тексеру барысында тәуелсiздiкке ерекше мән беру.
3) Қызмет адамдарын тәуелсiздiк саясатын қолданатын субъекттер туралы дер кезiнде хабардар ету.
а) Тәуелсiздiктi сақтау мақсатында тәуелсiздiк саясатын қолданатын фирмалар мен басқа да субъекттердiң қажеткерлерiнiң (мәселен, қажеткердiң филиалдары, тәуелдi және негiзгi серiктiктерi) тiзiмдерiн жасап, сақтап қою.
ә) Осы тiзiмдi өз тәуелсiздiгiн анықтау мақсатында қызметтегi адамдардың (оның iшiнде жаңа персоналға да) қолына беру.
б) Қызмет адамдарын тiзiмдегi өзгерiстерден хабардар ету процедураларын тағайындау.
3. Фирманың адалдық, тәуелсiздiк, объективтiлiк, сыр шашпаушылық және кәсiби мiнез-құлық мұраттарын сақтаудың саясаты мен процедураларына сәйкестiгi турасында мониторинг жүргiзу.
1) Фирманың қызмет ұжымынан төмендегiлер жайында жыл сайынғы жазбаша қуаттаулар талап ету:
а) олардың фирманың саясаты және процедураларымен таныс екендiгi туралы;
ә) осы мерзiм ағымында тиым салынған инвестициялардың болмағандығы жайында;
б) фирма саясаты тарапынан тиым салынған өзара қатынастар мен iс-әрекеттердiң орын алмағандығы жайында.
2) Әлдебiр ерекше жағдаяттарды шешу мақсатында тиiстi өкiлеттiгi бар адамға немесе адамдар тобына жауапкершілiк жүктеу.
3) Тәуелсiздiк принципін сақтау турасында толық ақпарат жинақтауға бақылау жасау және жазбаша қуаттаулар алу мақсатында тиiстi өкiлеттігi бар адамға немесе адамдар тобына жауапкершiлiк жүктеу.
4) фирманың тәуелсiздiгiне әсер ететiндей жағдайларды анықтау мақсатында фирма мен қажеткер арасындағы өзара қатынастарға дүркiн-дүркiн талдау жасап отыру.

Білім және біліктілік

Саясат
Фирма техникалық стандарттарды меңгерген, әрi кәсiби бiлiктiлiктi өздерiнiң кәсiби мiндеттерiн тиiстi дәрежедегi ыждағаттылықпен атқаруға қажеттi деңгейде ұстай бiлетiн адамдармен толықтырылуы тиiс.

Процедуралар

Жұмысқа жалдау
1. Қызмет адамдарына деген қажеттiлiктердi алдын-ала жоспарлау негiзiнде және қызметке алумен айналысатын адамдар үшін үмiткерлердiң кәсiби деңгейi мен жалға алу мақсаттарын тағайындау арқылы маман адамдарды қабылдауға бағытталған бағдарламаны жүзеге асыру.
1) Барлық деңгейдегi қызметкерлер көлемiн күнiбұрын жоспарлау және қолда бар қажеткерлерден олардың өсу мөлшерi мен зейнеткерлiкке шығуына орай адам жалдаудың сан мөлшерiндегi мiндеттерiн тағайындау.
2) Жұмысқа жалдаудың төмендегiнi қажет ететiндей бағдарламасын жасау:
а) жұмысшы күшiнiң бұлағын анықтау;
ә) ықтимал қызметкерлермен жанасу тәсiлдерi;
б) ықтимал қызметкерлердi тауып-анықтау тәсiлдерi;
в) ықтимал қызметкерлердi тарту тәсiлдерi және оларды фирманың iс-әрекетiмен таныстыру;
г) ықтимал қызметкерлердi жұмыспен қамтамасыз ету мақсатында таңдау және оларға баға беру.
3) Жалдау мәселесiмен айналысушыларды толықтыру қажеттілiгi мен жалдау мақсаты жайында хабардар ету.
4) Өкiлетті адамдарға жалдау мәселелерiн шешудегi жауапкершілiктi жүктеу.
5) Жалдау бағдарламасының тиiмдiлiгiн басқару:
а) Саясат пен процедуралардың маман қызметкерлердi тартуға игi әсерiн анықтау мақсатында жалдау бағдарламасына дүркiн-дүркiн талдаулар жасау.
ә) Қызметкерлермен толықтырудың қажеттiлiгi мен мақсатының орындалғанын анықтау үшiн жалдау қорытындыларына дүркiн-дүркiн талдаулар жасау.
2. Кәсiби талаптарды тағайындау және кез-келген кәсiби деңгейдегi ықтимал қызметкерлерге баға беретiн нұсқаулар құрастыру.
1) Ақылдылық, шыншылдық, адалдық, ынталылық және кәсiпке бейiмдiлiк

тәрiздi жұмыс iстеуге аса қажеттi қасиеттердi анықтау.

2) Жұмысты ендi ғана бастағандармен бiрге маман қызметкерлерге

қажеттi жетiстiктер мен тәжiрибенi анықтау. Мысалы:

а) бiлiмi;

ә) жеке басының жетiстiктерi;

б) жұмыс тәжiрибесi;

в) жеке басының мүдделерi.

3) Жекелеген адамдарды жалдау барысында төмендегiдей жағдайларға

сәйкес нұсқаулар әзiрлеу:

а) қызметкерлердiң немесе фирма қажеткерлерiнiң бiрiмен туысқандық

қатысы бар адамдарды жұмысқа қабылдау;

ә) бұрын осы фирмада жұмыс iстеген адамдарды жұмысқа қабылдау;

б) қажеткер қызметкерлерiн жұмысқа қабылдау.

4) Төмендегi тәсiлдер мен жолдарды қолдана отырып, жұмысқа

қабылданатын қызметкерлердiң өмiрбаяндық және кәсiптiк құжаттарын жинау:

а) резюме;

ә) арыз-анкета;

б) жеке әңгiме өткiзу;

в) кәсiби даярлығы жөнiндегi мағлұматтар;

г) жеке басының қасиеттерi жайында мiнездеме;

ғ) бұрын жалдағандардың ұсыным-хаттары.

5) Фирманың талаптары мен стандарттарына қандайлық дәрежеде сай келетiнiн анықтау мақсатында, әдеттегi жалдаудан өзгеше жағдайларды ескере отырып (мәселен, компанияға басқарушылар тарапынан немесе фирмалардың қосылып кетуiне байланысты енген адамдар) жаңадан қабылданған адамдардың кәсiби мамандығына баға беру.
3. Жұмысқа жаңадан қабылданған адамдарды фирманың оларға қатысты саясаты мен процедураларынан хабардар ету.
1) Жұмысқа үмiткерлер мен жаңадан қабылданған адамдарды хабардар ету барысында брошюралар және басқа да материалдарды пайдалану.
2) Қызметтегiлерге тарату мақсатында фирманың саясаты мен процедураларын нұсқаулар жасау.
Жаңадан қабылданғандарды iске бағыттайтындай бағдарлама жүргiзу.

Кәсіби өсу
4. Үздiксiз кәсiби бiлiм берудiң негiзгi бағыттары мен талаптарын тағайындап, оларды фирманың қызметкерлер ұжымына жеткiзу.
1) Кәсiби дамуға деген жауапкершіліктi тиiстi өкiлеттiгi бар бiр немесе бiрнеше адамға жүктеу.
2) Фирманың өзiнде жасалған оқыту бағдарламасын кәсiпкер мамандар тарапынан сараптауды тапсыру. Мұндай бағдарламада негiзгi мақсатпен қатар мiндеттi түрде қажет болып табылатын алдын-ала бiлiм мен тәжiрибе мазмұндалуы тиiс.
3) Жаңадан қабылданғандарға фирма мен мамандыққа қатысты iске бағыттау бағдарламасы тапсырылуы тиiс.
а) Жаңадан қабылданғандарды хабардар ету мақсатында олардың мүмкiндiктерi мен кәсiби жауапкерлiгi турасындағы бағдарламалар мен басылымдарды әзiрлеу.
ә) Фирманың кәсiби талаптары мен саясатын түсiндiру мақсатында кәсiби бағдар туралы кеңестер өткiзу үшiн жауапты адам тағайындау.
4) Кез-келген дәрежедегi қызметкерлер үшiн үздiксiз кәсiби бiлiм беру талаптарын тағайындау.
а) Аудиторлық фирма талаптарын тағайындау барысында заң актiлерi мен кәсiби органдардың талаптары назарда ұсталуы тиiс.
ә) Үздiксiз бiлiм беру бағдарламасына бүкiл қызметкерлердiң, оның iшiнде өз бетiмен сабақ өту бойынша да толық қамтылуына жағдай жасау.
б) Кәсiпкерлiк ұйымдарға мүшелiктi ынталандыру. Мүшелiк жарнаны және басқа шығындарды фирма есебiнен төлеу мәселелерiн қарастыру.
в) Қызметтегiлердiң кәсiби комитеттерге, мақалалар әзiрлеуге және басқа да кәсiби шараларға қатысуын ынталандыру.
5) Фирмаға жалпылай алғанда және сонымен қатар жекелеген қызметкерлерге қатысты жазбалар жүргiзу негiзiнде үздiксiз кәсiби бiлiм беру бағдарламаларына бақылау жасау.
а) Қызметкерлердiң қатысу дәрежесiнiң фирма талаптарына сәйкестiгi жөнiндегi жазбаларды дүркiн-дүркiн қарап отыру.
ә) Үздiксiз бiлiм беру бағдарламаларының қандайлық дәрежеде атқарылып жатқаны және олардың фирма мiндеттерiнiң атқарылуына мүмкiндiк тудыруы-тудырмауын анықтау жайында әзiрленген жазбалар мен баға берулер жөнiндегi мағлұматтарды дүркiн-дүркiн қарап отыру.
5. Қызметтегiлердi кәсiби стандарттар және фирманың саясаты мен процедуралары жайында мағлұмат беретiн материалдардың ағымдағы дамуы жайындағы ақпаратпен қамтамасыз ету және сонымен қатар олардың мамандық жетiлдiру жөнiндегi шараларға қатысуын ынталандыру.
1) Қызметтегiлердi ағымдағы даму және кәсiби стандарттардың өзгертiлуiне байланысты кәсiби әдебиеттермен қамтамасыз ету.
а) Қызметтегiлердi ортақ мүддеге қатысты материалдармен, мысалы бухгалтерлiк есеп және аудит жөнiндегi заң актiлерiмен немесе басқа да нормативтiк құқықтық актiлермен қамтамасыз ету.
ә) іс-әрекеттердiң ерекше бағыттарына, мысалы компаниялардың бағалы қағаздары мен салық салу мәселелерiне жауапкер адамдарды заң актiлерi талаптарына қатысты тиiстi нұсқаулармен қамтамасыз ету.
б) Қызметтегiлерге фирманың ерекше мәселелер турасындағы саясаты мен процедуралары жайында мағлұмат беретiн баспа материалдарын тарату. Басылған материалдар даму барысына сәйкес және ағымдағы соңғы өзгерiстерге байланысты жаңартылып тұруы тиiс.
2) Фирма тарапынан жүргiзiлетiн әзiрлiк бағдарламаларын даярлау барысында тиiстi оқу материалдарын талдау және сатып алу сонымен қатар нұсқаушыларды сұрыптап даярлықтан өткiзу.
а) Бағдарлама мiндеттемелерiн және оқу бағдарламаларына алдын-ала білім, білім немесе тәжiрибе беруге қажеттi мәселелердi тағайындау.
ә) Нұсқаушылардың бiлiм берудiң маңызына және оқыту әдiснамасына қатысты жоғары дайындығын қамтамасыз ету.
б) Оқу семинарларына қатысушылардың бағдарламаның мазмұны мен нұсқаушылардың сабақ беру деңгейiне баға беруiне мүмкiндiк жасау.
в) Нұсқаушылардың бағдарламаның мазмұны мен оқу семинарларына қатысушылардың деңгейiне баға беруiн қамтамасыз ету.
г) Қажетiне қарай соңғы өзгерiстердi, жағдайдың өзгеруiн және үлгерiм туралы берiлетiн есептерге ескере отырып, бағдарламаларды жаңартып отыру.
ғ) Аудиттiң арнайы жерлерiне қатысы бар кәсiби және басқа да әдебиеттермен қамтамасыз ететiн кiтапхана ұстау.
6. Қажетiне қарай фирманы қандай да бiр мамандандырылған учаскелер мен салаларға байланысты бiлiмi жеткiлiктi қызмет адамдарымен қамтамасыз ететiн бағдарламаларды жүзеге асыру.
1) Реттелуге жататын салалар, компьютерлiк аудит немесе статистикалық таңдау тәсiлдерi тәрiздi мамандандырылған учаскелер мен салаларда жоғары бiлiктiлiктi дамыту және қолдау бағытындағы бағдарламаларды жүзеге асыру.
2) Арнайы бiлiм беруге бағытталған семинарлар мен конференцияларға,

сырттай оқыту бағдарламаларына қатысуға ынталандыру.

3) Өнеркәсiптiң әртүрлi салаларына қатысы бар ұйымдардың жұмысына

араласу және соларға мүше болуға ынталандыру.

4) Қызметтегiлердi мамандандырылған учаскелер мен әртүрлi салаларға

қатысы бар техникалық әдебиетпен қамтамасыз ету.

Қызметке жоғарылату

7. Фирмадағы әртүрлi қызмет баспалдақтарына жоғарылату үшiн қажеттi

мамандық деңгейiн тағайындау.

1) Әр деңгейге жылжытуға қажеттi, оның iшiнде төмендегiлердi

қамтитындай бiлiктiлiк пен кәсiби шеберлiктi қамтамасыз ететiн

нұсқауларды әрбiр деңгейге тиiстi мiндеттердi сипаттайтындай етiп әзiрлеу:

а) лауазым және оған сәйкес мiндеттер;

ә) келесi деңгейге жылжу үшiн қажеттi жұмыс стажы (мерзiм ретiнде

белгiленуi мүмкiн).

2) Жеке жұмыс пен шеберлiкке баға берудiң төмендегi белгiлерiн

тағайындау:

а) арнайы бiлiм;

ә) талдау қабiлетi және орнықтылығы;

б) қарым-қатынасқа икемдiлiк шеберлiгi;

в) топ бастау қабiлетi және білімдiк дағдысы;

г) қажеткерлермен қарым-қатынасы;

ғ) жеке басының және мамандығына байланысты мiнез-құлқы (мiнезi,

ақылы, пiкiр түю қабiлетi және ынтасы);

д) қызметiн жоғарылатуға қажеттi дәрежедегi маман аудитор сапасындағы

кәсiби бiлiктiлiгi.

3) Қызметтегiлерге фирманың қызметке жоғарылату жөнiндегi саясаты мен процедураларын жеткiзетiн нұсқаулар мен басқа да материалдарды пайдалану.
8. Қызметтегiлердiң жұмысына баға беру және кәсiби деңгейдi көтеру жайында кеңес беру жұмысын жүргiзу.
1) Қызметтегiлердiң жұмысы жайында ақпарат жинақтау және оны талдау.
а) Әрбiр деңгей бойынша аттестация жүргiзудi әзiрлеп жатқан адам мен аттестация өтетiн мерзiмдi көрсете отырып, аттестация талаптары мен оған деген жауапкершіліктi анықтау.
ә) Қызметтегiлердi аттестация мiндеттерi жайында нұсқау берумен қамтамасыз ету.
б) Қызметтегiлердi аттестациялаудың стандарттық дәрежеге жететiндей формаларын қолдану.
в) Аттестацияға аттестациядан өткен адаммен бiрге талдау жасау.
г) Аттестация қорытындысының аттестациядан өткен адамның бастығы тарапынан тексерiлуiн талап ету.
ғ) Аттестацияны қызметкерлердiң әртүрлi адамдармен жұмыс iстегенi және олардың жұмыс қорытындыларына әртүрлi адамдар тарапынан баға берiлгендiгi жайында анықтау мақсатымен тексеру.
д) Аттестацияның дер кезiнде аяқталуына бақылау жасау.
е) Аттестациядан өткен қызметкер қауымның құжатталуларын сақтап қою.
2) Қызметтегiлерге олардың даму жолдары және қызметте жоғарылатылуы мәселелерiне қатысты дүркiн-дүркiн кеңес берiп отыру қажет.
а) Фирма қызметкерлерiмен бiрге олардың жұмыс қорытындыларын олардың фирма шеңберiнде даму жолдарына баға берумен қоса дүркiн-дүркiн талдап отыру. Мұндай талдаулардың мыналарды қамтуы мүмкiн: өндiрiстiк iс-әрекеттiң қорытындылары; фирманың, сондай-ақ әрбiр қызметкердiң алдағы мiндеттерi; тағайындау iлтипаты; қызметте жоғарылау мүмкiндiктерi.
ә) Әрiптестер жұмысын дәрежесi бұлармен тең немесе олардан жоғары әрiптестердiң қолындағы тәсiлдер мен жолдар арқылы олардың өз мiндеттерiн орындауға қажеттi кәсiби деңгейiнiң тұрақтылығын анықтау мақсатымен дүркiн-дүркiн талдап отыру.
б) Қызметтегiлер жұмысын аттестация процедуралары мен құжаттау жұмыстарының дер кезiнде жүргiзiлуiн, қызметке жылжыту жөнiнде тағайындалған талаптардың орындалуын, қызметтегiлерге қатысты шешiмдердiң аттестациялық бағалауға сай қабылдануын және неғұрлым жоғары сападағы жұмыстың тиiстi дәрежеде танылуын анықтау мақсатында дүркiн-дүркiн талдап отыру.
9. Жоғарылату турасында шешiм қабылдауға жауапты адамдарды анықтау.
1) Қызметке жоғарылату немесе қызметтен шығару, жоғары қызметке ұсынылған адамдармен баға берерлiк әңгiме өткiзу, әңгiме қорытындыларын құжаттау және тиiстi жазбалар жүргiзу жөнiнде шешiм қабылдауға тағайындалған адамдарға жауапкершiлiк жүктеу.
2) Алынған мағлұматтарға қызметке жоғарылату туралы шешiм қабылдау барысында атқарылған жұмыс сапасына тиiстi дәрежеде iлтипат көрсету негiзiнде талдау жасау.
3) Тағайындалған талаптарға сай келетiн қызметкерлерге жауапкершілігi неғұрлым жоғары жұмыстар тапсырылатынына көз жеткiзу мақсатында фирмада қызметке жылжытуда орын алып отырған тәжiрибенi дүркiн-дүркiн зерттеп отыру.

Тағайындау

Саясат

Аудиттi жүргізу дәл осы жағдайға қажеттi деңгейдегi белгілi бiр дайындығы бар және жұмыс тәжiрибесi жеткілiктi адамдарға тапсырылуы тиiс.

Процедуралар
1. Қызметке тағайындау барысында фирманың қызметкер қауымның саны және бiлiмiне, әрбiр қызметкердiң кәсiби өсуiне және оны пайдаланудың тиiмдiлiгiне қатысты қажеттiлiктерiн ескеретiн дәрежедегi саясаты белгiленуі тиiс.
1) Кадрларға деген қажеттілiктi фирманың жалпы шеңберiне және оның

бөлiмшелерiне бiрдей қатысты дәрежеде күнiлгерi дәрежеде жоспарлаумен

айналысу.

2) Арнайы мамандандырылған аудит жүргiзетiн адамдарға деген

қажеттiлiктi дер кезiнде анықтап отыру.

3) Қызметкерлерге және аудит жұмысын жоспарлауға деген қажеттiлiктi

тағайындау мақсатында аудиторлық тексерудiң мерзiмдiк шектерiн анықтау.

4) Қызметкерлерге деген қажеттiлiктiң тепе-теңдiгiне, қызметкерлер

қауымының шеберлiгiне, әрбiр қызметкердiң кәсiби өсуiне және оның

пайдаланылуына жетiсу үшiн төмендегiдей факторлар ескерiлуi тиiс:

а) аудиттiң көлемi және оның күрделілiгi;

ә) қызметкерлермен қамтамасыздық;

б) арнайы бiлiмге деген қажеттiлiк;

в) аудиторлық тексерудiң мерзiмдiк шектеулерi;

г) кадрлардың жалғасу дәстүрi және ауық-ауық ауысуы;

ғ) қызметкерлердi өндiрiстен қол үзбей даярлау мүмкiндiктерi.

2. Аудиторлық тексерулер үшiн қызметкерлер таңдауға тиiсiнше жауапты

адам немесе адамдар тағайындау.

1) Жекелеген адамдарды тағайындау барысында мыналар ескерiлуi тиiс:

а) қызметкерлерге деген қажеттiлiк және арнайы аудиттердiң мерзiмдiк

шектерi;

ә) қызметтегiлердiң тәжiрибе, лауазымдық орын, өмiрбаяндық мәлiметтер және арнайы бiлiм тұрғысынан қарағанда берiлген кәсiби бағалары;
б) тексерушi қызметкерлер жағынан жоспарлы түрдегi қажеттi бақылау;
в) қызметкердiң уақыт өлшемiндегi iс-әрекетi;
г) мүдделер қақтығысына әкелуi мүмкiн немесе тәуелсiздiкке нұқсан келетiндей, мысалы қажеткер үшiн аудит атқаруға оның бұрын жалдаған адамын немесе туысқанын тағайындау тәрiздi ықтимал жағдайлар.
2) Қызметкер тағайындау барысында әртүрлi дәрежедегi даярлығы және тәжiрибесi бар адамдардың қатысуымен өткiзiлетiн аудиттiң тиiмдi жүргiзiлуiн қамтамасыз ету үшiн кадрлардың жалғасу дәстүрi немесе ауыстырылуы мәселесiне тиiстi дәрежеде мән берiлуi қажет.
3. Аудиттi жүргiзу кестесiне және қызметкерлермен толықтырылуына қатысты аудитордың мақұлдауын алу қажет.
1) Қажетiне қарай қарап-бекiту үшiн аудит өткiзуге тағайындалған қызметкерлердiң олардың кәсiби дәрежесiн көрсететiн тiзiм жасалады.
2) Тағайындау барысында аудиттің күрделiлiгiне және басқа да талаптарға байланысты аудиттiк қызметтi атқаратындардың даярлығы мен тәжiрибесi және бақылаудың тиiстi деңгейi ескерiлуi қажет.

Өкілеттік жүктеу

Саясат

Атқарылатын жұмыстың сапасы тиiстi деңгейге сәйкес болуын қамтамасыз ететiн дәрежедегi басшылық, байқау және тексеру дәрежесi жеткiлiктi деңгейде болуы тиiс.

Процедуралар
1. Аудиттi жоспарлаудың төмендегiдей процедуралары ескерiлуi тиiс:
1) аудиттi жоспарлау үшiн жауапкершілiктi анықтау. Жоспарлау iсiне аудиттi өткiзуге тағайындалған тиiстi қызметкерлердi қатыстыру;
2) осының алдындағы аудит нәтижесiнде алынған ақпаратты өңдеп-талдау және жағдайдың өзгеруiне байланысты тиiстi өзгертулер енгiзу;
3) жалпы жоспарға және аудит бағдарламасына қамтылуға тиiстi төмендегідей мәселелердi анықтау:
а) аудит мақсаттарындағы мүдделiлiгi ерекше мәселелерге қатысты жұмыс жоспарларын жасау;
ә) қызметкерлерге және арнаулы бiлiмге қатысты қажеттiлiктi анықтау;
б) аудиттi аяқтауға қажеттi мерзiмдiк шектеулер тағайындау;
в) қажеткерге, оның iскерлiк тiрлiгiне әсер ететiн экономикалық жағдайларға талдау жасау және олардың аудиттiң жүргiзiлуiне ықтимал әсерiн талдау.
2. Жұмысты атқару барысында тиiстi дәрежедегi сапаны қамтамасыз етудi көздеу.
1) Барлық ұйымдық деңгейлерде қызметкерлердiң жұмысына олардың даярлығын, қабiлетiн және тәжiрибесiн ескере отырып тиiстi дәрежеде бақылау жасауды ұйымдастыру.
2) Аудитордың жұмыс құжаттарының формасы мен мазмұнына қатысты нұсқаулар жасау.
3) Аудиторлық тексерулерге қажеттi мөлшерде бақылаулық тiзiмдер мен сауалдамаларды және стандарттық формаларды пайдалану.
4) Аудиторлық тексерумен айналысушы қызметкерлер арасында кәсiби

пiкiр айырмашылықтарына байланысты мәселелердi шешуге бағытталған

процедураларды көздеу.

3. Аудит өткiзу кезiнде жұмыс орнында әзiрлiктi қамтамасыз ету.

1) Жұмыс орнын әзiрлеуге әрбiр қызметкердiң дамуына әсер ететiн

елеулi факторлардың бiрi ретiнде ерекше мән беру.

а) Аудиттi тұтастай алғанда оның атқарылатын жұмыспен байланысын

аудитор көмекшiлерiмен бiрге талқылау.

ә) Аудитор көмекшiлерiн мүмкiндiк шеңберiнде аудиттiң әртүрлi

аспекттерiне тарту.

2) Қызметтегiлердiң басқару қабiлеттерiне ерекше мән берiп, бұл

мәселелердi фирманың оқыту бағдарламаларына қосу.

3) Қызметтегiлердi қоластындағыларды даярлауға және олардың

шеберлiгiн арттыруға ынталандыру.

4) Төмендегiлердi анықтау үшін тағайындау iсiне бақылау жасау:

а) қызметтегiлердің тәжiрибесi мен мамандығы тиiстi дәрежедегi

кәсiби, заңдық және басқадай талаптарға сәйкестiгiн;

ә) қызметтегiлердiң аудиттiң түрлi учаскелерiнде тәжiрибе алуын;

б) олардың бақылау функцияларын атқаратын қызметкерлердiң қарамағында

жұмыс iстеуiн.

Кеңес беру

Саясат

Қажетiнше мүмкiн болған жағдайларда фирманың өз iшiнде немесе одан тысқары жерлерде тиiстi білiмi бар адамдармен кеңес өткiзу дұрыс болады.

Процедуралар

1. Кеңес алуды қажет ететiн ерекше жағдайлар мен аудит учаскелерiн тағайындау және күрделi немесе әдеттен тыс мәселелерде қызметтегiлердi беделдi бұлақтарды пайдалануға ынталандыру.
1) Қызметтегiлердi кеңес берудiң саясаты мен процедуралары жайында ақпаратпен қамтамасыз ету.
2) Мәселелерiнiң сипатына немесе күрделiлiгiне байланысты кеңес алуды қажет ететiн ерекше жағдайлар мен учаскелердi анықтау.
Мысалы:
а) таяуда жарияланған арнайы ережелердi қолдану;
ә) өнеркәсіптiң бухгалтерлiк есеп жүргiзудiң, аудит өткiзудiң немесе есеп берудiң өзiндiк ерекшеліктерiне ие салалары;
б) күтпеген жағдайлардың пайда болуы;
в) заң органдары мен министрлiктерге, әсiресе шетелдiк заң актiлерi бойынша құжат көрсету талаптары.
3) Тиiстi анықтамалық әдебиеттерге және басқа да беделдi бұлақтарға қол жеткiзудi және оларды сақтауды қамтамасыз ету.
а) Әрбiр жеке офисте анықтамалық әдебиеттерге жауапкершiлiктi белгiлеу.
ә) Арнайы анықтамалық әдебиеттердi сақтау және өнеркәсiптiң түрлi салаларына қатысты ережелердi жариялау.
б) Басқа фирмалармен және жекелей қызметкерлермен ақпарат айырбасы жайындағы келiсiмдердi қолдау.
в) Әлдеқандай бiр күрделi техникалық мәселелер пайда болған жағдайда олар туралы тиiстi техникалық бөлiмдерден көмек сұрау.
2. Жекелеген адамдарды кеңес берушi мамандар ретiнде тағайындап, олардың кеңес алуды талап ететiн мәселелер жөнiндегi бiлiктiлiгiн анықтау.
1) Заң және тексеру органдарына құжат көрсету мәселесiмен айналысатын мамандарды тағайындау.
2) Өнеркәсiптiң әртүрлi салаларына дәрменi жететiн мамандарды тағайындау.
3) Қызметтегiлердi мамандар пiкiрiндегi айырмашылықтарға байланысты туындайтын мәселелердi шешуге қажеттi процедуралар мен мамандар дәрмендiлiгiнің деңгейi жайында хабардар ету.
3. Кеңес берудi қажет ететiн салалар мен ерекше жағдайлар бойынша өткiзiлген кеңес алудың қорытындылары негiзiнде даярланатын құжаттамалар көлемiн анықтау.
1) Қызметтегiлерге қажетті құжаттамалардың көлемiне және оларды даярлауға деген жауапкершiлiкке қатысты кеңес беру.
2) Құжаттамаларды кеңес беру өткеннен кейiн сақтап қою жағдайларын анықтау.
3) Кеңес беру қорытындысы жөнiндегi құжаттамаларды анықтамалық материалдар ретiнде және зерттеу мақсатында сақтап қою.

Қажеткерлерді қабылдау және сақтау

Саясат
Қолда бар және көңiлдегi қажеткерлерге тұрақты түрде баға берiп отыру қажет. Жаңа қажеткер қабылдау немесе бұрынғы қажеткермен жұмысты әрi қарай жалғастыру турасында шешiм қабылдау барысында фирманың тәуелсіздiгi, оның қажеттi деңгейде қызмет көрсету қабiлеттi және қажеткер басшылығының адалдығы басты назарда ұсталуы керек.

Процедуралар
1. Ықтимал қажеткерлерге баға беру және оларды қажеткер сапасында қабылдау процедураларын тағайындау.
1) Баға беру процедуралары мыналарды қамтуы мүмкiн:
а) ықтимал қажеткердiң қолда бар қаржылық есебiн, мәселен, жылдық, дүркiндi қаржылық есептерi мен салық жөнiндегi мәлiмдемелерiн алып, қарап шығу;
ә) үшiншi жақтардан ықтимал қажеткерге, оның басшылық құрамындағы адамдарға қатысты ақпарат жайында сұрау салу, ал мұның өзi ықтимал қажеткерге баға беруге қатысты болуы мүмкiн. Сауалдар ықтимал қажеткердің банктерiне, заңгерлерiне, инвесторларына және ықтимал қажеткер жайында мағлұматы бар басқа жақтарға қойылуы мүмкiн;
б) әдепкi аудитормен кездесу. Сұрау салу басшылықтың адалдығына, есеп саясаты мен аудиторлық процедуралар турасында басшылықпен екi арадағы пiкiр қайшылықтарына немесе басқа да маңызды мәселелерге, сонымен қатар әдепкi аудитордың аудитор ауыстырудың себептерi жөнiндегi пiкiрiне қатысты болуы мүмкiн;
в) фирманы өз мiндеттемесiн ерекше назар аударуды талап ететiн немесе әдеттен тыс тәуекелдерге мегзейтiн мiндеттемелер қатарына жатқызуға мәжбүр ететiн жағдайларды қарау;
г) фирманың тәуелсiздiгiне және оның ықтимал қажеткерге қызмет көрсету қабiлетiне баға беру. Фирманың қажеткерге қызмет көрсету қабiлетiне баға беру барысында салаға байланысты қажеттi деңгейдегi арнайы дағдылар мен бiлiм дәрежесi және қызметтегiлермен етене таныстығы ескерiлуi тиiс;
ғ) қажеткердi қабылдаудың аудиторлар кодексiне қайшы келмеу фактiн анықтау.
2) Ықтимал қажеткер жөнiнде алынған ақпараттарға баға беру үшiн және аудит жүргiзуге келiсiм беру жөнiнде шешiм қабылдау мақсатында басшылық тарапынан тиiстi деңгейдегi адам немесе топтар тағайындау.
а) Қабылдауға болмайтын немесе тек белгiлi бiр жағдайларда ғана қабылдауға болатын мiндеттемелердi қарау.
ә) Қол жеткiзiлген келiсiмнiң құжатталуын қамтамасыз ету.
3) Қызметтегiлердi тиiсiнше қажеткерлердi қабылдаудың саясаты мен процедуралары жайында хабардар ету.
4) Фирманың қажеткерлердi қабылдау саясаты мен процедураларының сақталуына басшылық ету және бақылау жасау жайындағы жауапкершіліктi анықтау.
2 . Қажеткерлермен арада әлдебiр жағдайлар туындау барысында олармен әрi қарай жұмыс iстеу турасында баға беру.
1) Ондай жағдайлар мыналарды қамтуы мүмкiн:
а) уақыт мерзiмiнiң өте шығуы;
ә) мынадай факторлардың бiреуiнің немесе бiрқатарының елеулi түрде өзгеруi: басшылық, директор, меңгеру, заң кеңесшілерi, қаржылық ахуалдар, сот процесi, аудиторлық мiндеттемелер - көлемi, қажеткердiң iскерлiк тiрлiгiнiң сипаты;
б) қажеткердi қабылдау кезiнде орын алуы ықтимал болған жағдайлардың фирманың қажеткерден бастартуына әкелiп соғатындай дәрежеде болуы.
2) Алынған ақпараттарға баға беру үшiн және қажеткермен әрi қарай

жұмыс жүргiзу жөнiнде шешiм қабылдау мақсатында басшылық тарапынан тиiстi

деңгейдегi адам немесе топтар тағайындау.

а) Фирма тарапынан әрi қарай атқарылмайтын немесе белгiлi бiр

жағдайларда ғана атқарылуы әрi қарай жалғасуы мүмкiн мiндеттемелердi қарау.

ә) Қол жеткен келiсiмдердiң құжатталуын қамтамасыз ету.

3) Қызметтегiлердi тиiсiнше фирманың қажеткерлердi сақтау жөнiндегi

саясаты мен процедуралары жайында хабардар ету.

4) Фирманың қажеткерлердi сақтау жөнiндегi саясаты мен

процедураларына басшылық ету және бақылау жасау бойынша жауапкершіліктi

анықтау.

Мониторинг

Саясат

Қолданбалы процедуралардың сәйкестiгi мен өндiрiстiк тиiмдiлігi және сапаны бақылау саясаты тұрақты түрде мониторингтен өтіп тұруы тиiс.

Процедуралар

1. Мониторинг бағдарламасының көлемi мен мазмұнын анықтау.
1) Мониторингтiң фирманың сапаны бақылау жөнiндегi саясаты мен процедуралары тиiмдi жұмыс iстеуi турасында жеткiлiктi дәрежеде сенiм ұялатуына қажетті деңгейдегi процедураларын тағайындау.
а) Мониторинг шараларын жүргiзу барысында пайдалану үшiн мiндеттер белгiлеу, нұсқаулар және талдау бағдарламаларын әзiрлеу.
ә) Жұмыс көлемi және талдау мақсатында мiндеттеме таңдау өлшемдерi жайында нұсқаулар әзiрлеу.
б) Мониторинг бойынша жүргiзiлетiн шаралардың жиiлiгi мен уақытын тағайындау.
в) Талдау жүргiзу жүктелген адамдар мен iс үстiндегi аудиторлар және басқару қызметiндегiлерi арасында туындауы ықтимал қайшылықтарды шешу процедураларын тағайындау.
2) Мониторинг жүргiзуге қатысатын қызметкерлер үшiн бiлiктiлiк және басқа да талаптар деңгейiн тағайындау және оларды таңдау тәсiлдерi.
а) Мониторинг үшiн, оның iшiнде фирмадағы жауапкершiлiк деңгейi мен арнаулы бiлiмге деген қажеттiлiктi ескере отырып қызметкер таңдау өлшемдерiн анықтау.
ә) Мониторинг үшiн қызметкер таңдау жауапкершiлiгiн тағайындау.
3) Мониторинг шараларын жүргiзу.
а) Фирманың сапаға бақылау жөнiндегi саясаты мен процедураларының сәйкестiгiн сынақтық негiзде талдап-тексеру.
ә) Таңдап алынған мiндеттемелердiң кәсiби стандарттарға, фирманың сапаға бақылау жөнiндегi саясаты мен процедураларына сәйкестiгiн талдау.
Басшылықтың тиiстi деңгейiне мониторинг, өткiзiлген немесе жоспарланған шаралар, сонымен қатар сапаға бақылау жүйесiне жалпы талдау жүргiзу қорытындылары бойынша ұсыным жасауды қамтамасыз ету.
1) Тексеру қорытындыларын тиiстi дәрежедегi басшы қызметкерлермен бiрге талқылау.
2) Iрiктелген мiндеттемелердiң тексеру қорытындыларын тексеру

жүргiзуге қатысқан тиiстi дәрежедегi басшы қызметкерлермен бiрге

талқылау.

3) Мониторинг шараларын жүргiзуден кейiн қабылданған немесе

жоспарланған түзету әрекеттерiн, ұсынымдарды және қорытындыларды фирма

басшылығына жеткiзу.

4) Жоспарланған түзету әрекеттерiнiң iске асырылғанына көз жеткiзу.

5) Мониторинг шараларын жүргiзудiң қорытындылары және басқа да

мәселелерге орай фирманың сапаға бақылау жөнiндегi саясаты мен

процедураларына өзгерiстер енгiзу қажеттiгiн анықтау.

Оқығандар:

Омарбекова А.Т.

Икебаева Ә.Ж.