О ратификации Основного соглашения о сотрудничестве между Правительством Республики Казахстан и Детским Фондом Организации Объединенных Наций

Закон Республики Казахстан от 10 апреля 2001 года N 176

Ратифицировать Основное соглашение о сотрудничестве между Правительством Республики Казахстан и Детским Фондом Организации Объединенных Наций, совершенное в Алматы 25 ноября 1994 года.

Президент
Республики Казахстан

Основное соглашение о сотрудничестве между
Правительством Республики Казахстан и
Детским Фондом Организации Объединенных Наций

(Официальный сайт МИД РК - Вступило в силу 25 апреля 2001 года)

Преамбула

Ввиду того, что Детский Фонд Организации Объединенных Наций (ЮНИСЕФ) был учрежден Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций согласно резолюции 57 (1) от 11 декабря 1946 года в качестве одного из органов Объединенных Наций и в соответствии с этой и последующими резолюциями на него была возложена ответственность за удовлетворение, посредством обеспечения финансовой поддержки, материалов, профессиональной подготовки и предоставления консультативных услуг, чрезвычайных, долгосрочных и постоянных потребностей детей и за предоставление услуг в области охраны здоровья матери и ребенка, питания, водоснабжения, начального образования и вспомогательных услуг для женщин в развивающихся странах с целью укрепления, там, где это необходимо, мероприятий и программ по обеспечению выживания, развития и защиты детей в странах, с которыми сотрудничает ЮНИСЕФ, и
Ввиду того, что Правительство Республики Казахстан и ЮНИСЕФ желают определить положения и условия, в соответствии с которыми ЮНИСЕФ, в рамках оперативной деятельности Организации Объединенных Наций и своего мандата, осуществляет сотрудничество в программах в Республике Казахстан,
Ввиду того, что Правительство Республики Казахстан и Организация Объединенных Наций 5 октября 1992 года заключили Соглашение о создании Представительства Организации Объединенных Наций (ЮНИО), статья 18, параграф 1 которого в числе прочего предусматривает, что ЮНИСЕФ и другие органы и программы Организации Объединенных Наций могут заключать с Правительством дополнительные соглашения, относительно условий, на которых они оказывают содействие Правительству в осуществлении своих соответствующих проектов,
Вследствие вышеизложенного, Правительство Республики Казахстан и ЮНИСЕФ, действующие в духе дружественного сотрудничества, заключают настоящее Соглашение.

Статья I
Определения

Для целей настоящего Соглашения используются следующие определения:
a) "Соответствующие власти" означает центральные, местные и другие компетентные власти, действующие в соответствии с законодательством данной страны;
b) "Конвенция" означает Конвенцию о привилегиях и иммунитетах Объединенных Наций, принятую Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций 13 февраля 1946 года;
c) "Соглашение о Представительстве" означает Соглашение между Правительством Республики Казахстан и Организацией Объединенных Наций, заключенное 5 октября 1992 года, о создании Представительства Организации Объединенных Наций (ЮНИО) в Республике Казахстан;
d) "Выполняющие миссии эксперты" означает экспертов, на которых распространяется действие положений статей VI и VII Конвенции;
e) "Правительство" означает Правительство Республики Казахстан;
f) "Отдел поздравительных открыток" означает организационное подразделение, созданное в рамках ЮНИСЕФ в целях обеспечения информированности общественности, поддержки и мобилизации дополнительных средств для ЮНИСЕФ, главным образом, путем выпуска и продажи поздравительных открыток и других товаров;
g) "Руководитель отделения" означает должностное лицо, возглавляющее отделение ЮНИСЕФ;
h) "Страна" означает Республика Казахстан;
i) "Стороны" означает Правительство Республики Казахстан и ЮНИСЕФ;
j) "Лица, оказывающие услуги ЮНИСЕФ" означает индивидуальных подрядчиков, за исключением должностных лиц, нанимаемых ЮНИСЕФ для оказания услуг в осуществлении программ сотрудничества;
k) "Программы сотрудничества" означает программы в данной стране, в осуществлении которых принимает участие ЮНИСЕФ, как это предусмотрено статьей III ниже;
l) "ЮНИСЕФ" означает Детский Фонд Организации Объединенных Наций;
m) "Отделение ЮНИСЕФ" означает любое организационное подразделение, посредством которого ЮНИСЕФ осуществляет сотрудничество по программам; данное определение может означать и отделения на местах, созданные в данной стране;
n) "Должностные лица ЮНИСЕФ" означает всех сотрудников ЮНИСЕФ, нанятых в соответствии с Положениями и Правилами о персонале Организации Объединенных Наций, за исключением лиц, нанятых на месте и получающих вознаграждение из расчета проработанных часов, как это предусмотрено в резолюции 76 (1) Генеральной Ассамблеи от 7 декабря 1946 года.

Статья II
Сфера применения Соглашения

1. Настоящее Соглашение определяет основные положения и условия, в соответствии с которыми ЮНИСЕФ осуществляет сотрудничество по программам в Республике Казахстан.
2. Сотрудничество ЮНИСЕФ в реализации программ в Республике Казахстан осуществляется согласно соответствующим резолюциям, решениям, правилам, положениям и политике компетентных органов Организации Объединенных Наций, включая Правление ЮНИСЕФ.

Статья III
Программы сотрудничества и основной план операций

1. Программы сотрудничества, в отношении которых между Правительством и ЮНИСЕФ достигнута договоренность, содержатся в основном плане операций, который должен быть утвержден Правительством, ЮНИСЕФ и, в зависимости от обстоятельств, другими участвующими учреждениями.
2. Основной план операций определяет конкретные элементы программ сотрудничества, устанавливает цели предусмотренной деятельности, обязательства Правительства, ЮНИСЕФ и участвующих учреждений, а также предполагаемый объем финансовых ресурсов для осуществления программ сотрудничества.
3. Правительство разрешает должностным лицам ЮНИСЕФ, экспертам, участвующим в миссиях и лицам, оказывающим услуги для ЮНИСЕФ, осуществлять наблюдение и контроль за выполнением программ на всех этапах и во всех аспектах.
4. Правительство ведет учет таких статистических данных, касающихся осуществления основного плана операций, которые стороны сочтут необходимыми, и предоставляет любые из этих данных ЮНИСЕФ по его просьбе.
5. Правительство сотрудничает с ЮНИСЕФ в обеспечении надлежащих средств для адекватного информирования общественности о программах сотрудничества, осуществляемых в соответствии с настоящим Соглашением.

Статья IV
Отделение ЮНИСЕФ

1. Если стороны сочтут необходимым, ЮНИСЕФ может создать в Республике Казахстан свое отделение и обеспечивать его деятельности в целях содействия осуществлению программ сотрудничества.
2. ЮНИСЕФ, с согласия Правительства, может создать региональное отделение в Республике Казахстан и обеспечивать его деятельность в целях оперативно-функционального обслуживания программ в других странах данного региона.
3. В случае отсутствия у ЮНИСЕФ своего отделения в Республике Казахстан, он может, с согласия Правительства, обеспечивать предусмотренное настоящим Соглашением между Правительством и ЮНИСЕФ оперативно-функциональное обслуживание программ сотрудничества, посредством своего регионального отделения, созданного в другой стране.

Статья V
Прикомандирование к отделению ЮНИСЕФ

1. ЮНИСЕФ может направлять в свое отделение в Республике Казахстан таких должностных лиц, выполняющих миссии экспертов и лиц, оказывающих услуги для ЮНИСЕФ, которые, по мнению ЮНИСЕФ, необходимы для оперативно-функционального обслуживания программ сотрудничества в связи с:
a) подготовкой, рассмотрением, наблюдением и оценкой программ сотрудничества;
b) доставкой, получением, распределением или использованием материалов, оборудования или других предметов снабжения, предоставляемых ЮНИСЕФ;
c) предоставлением Правительству информации о ходе осуществления программ сотрудничества;
d) любыми другими вопросами, касающимися применения настоящего Соглашения.
2. ЮНИСЕФ периодически сообщает Правительству фамилии должностных лиц ЮНИСЕФ, выполняющих миссии экспертов и лиц, оказывающих услуги для ЮНИСЕФ; ЮНИСЕФ также уведомляет Правительство о любых изменениях в их статусе.

Статья VI
Участие Правительства

1. Правительство в соответствии с достигнутой взаимной договоренностью и по мере возможности предоставляет ЮНИСЕФ:
a) соответствующие служебные помещения для использования исключительно отделением ЮНИСЕФ или для совместного использования с организациями системы Организации Объединенных Наций;
b) средства для покрытия расходов по использованию почтовой и телекоммуникационной связи в служебных целях;
c) средства для покрытия расходов по приобретению услуг на местах, включая использование оборудования, эксплуатацию и содержание служебных помещений;
d) транспортные средства для должностных лиц ЮНИСЕФ, выполняющих миссии экспертов и лиц, оказывающих услуги для ЮНИСЕФ, при выполнении ими своих официальных функций в Республике Казахстан.
2. Правительство также оказывает содействие ЮНИСЕФ в:
a) поиске и/или обеспечении подходящих жилых помещений для набираемых на международной основе должностных лиц ЮНИСЕФ, выполняющих миссии экспертов и лиц, оказывающих услуги для ЮНИСЕФ;
b) поставке и установке коммунального оборудования и обеспечении коммунального обслуживания служебных помещений ЮНИСЕФ, включая услуги по обеспечению водо- и энергоснабжения, канализации, противопожарной безопасности и другие услуги.
3. В случае отсутствия отделения ЮНИСЕФ в Республике Казахстан, Правительство обязуется участвовать в покрытии, в размере взаимосогласованной суммы с учетом взносов натурой, если таковые имели место, расходов ЮНИСЕФ, связанных с содержанием расположенного в другом месте регионального отделения ЮНИСЕФ, которое обеспечивает оперативно-функциональное обслуживание осуществляемых в Республике Казахстан программ сотрудничества.

Статья VII
Материалы, оборудование и другие виды помощи ЮНИСЕФ

1. Участие ЮНИСЕФ в программах сотрудничества может осуществляться в форме оказания финансовой и других видов помощи. Материалы, оборудование и другие виды помощи, предназначенные для осуществления программ сотрудничества в соответствии с настоящим Соглашением, передаются Правительству по доставке в Республике Казахстан, если в основном плане операций не предусмотрено иное.
2. ЮНИСЕФ может использовать на упаковке поставляемых для программ сотрудничества материалов, оборудования и других предметах снабжения такую маркировку, которую сочтет необходимой для удостоверения того, что они предоставляются ЮНИСЕФ.
3. В соответствии с настоящим Соглашением Правительство выдает ЮНИСЕФ все необходимые разрешения и лицензии на ввоз материалов, оборудования и других предметов снабжения. Правительство несет ответственность за таможенную очистку, получение, разгрузку, хранение, страхование, транспортировку и распределение таких материалов, оборудования и других предметов снабжения после их доставки в страну и покрывает связанные с этим расходы.
4. Должным образом соблюдая принципы международных торгов, ЮНИСЕФ, по возможности, будет придавать первоочередное значение закупке на месте материалов, оборудования и других предметов снабжения, отвечающих требованиям ЮНИСЕФ по качеству, цене и условиям поставки.
5. Правительство предпринимает самые энергичные усилия и необходимые меры с тем, чтобы материалы, оборудование и другие предметы снабжения, а также финансовая и другая помощь, предназначаемые для осуществления программ сотрудничества, использовались в соответствии с целями, изложенными в основном плане операций, должным и эффективным образом без какой бы то ни было дискриминации по признаку пола, расы, вероисповедания, гражданства или политических убеждений. С получателей материалов, оборудования и других предметов снабжения не взимается никакой платы, если размер этой платы специально не предусмотрен в основном плане операций.
6. Материалы, оборудование и другие виды снабжения, предназначаемые для программ сотрудничества в соответствии с основным планом операций, не облагаются никакими прямыми налогами, налогом на добавленную стоимость, выплатами, сборами или пошлинами в отношении материалов и оборудования, закупаемых на месте для осуществления программ сотрудничества, Правительство в соответствии с разделом VIII Конвенции, принимает соответствующие административные меры для освобождения от уплаты или компенсации любых акцизных сборов или налогов, заложенных в цену и подлежащих выплате.
7. Правительство возвращает ЮНИСЕФ по его просьбе любые средства, материалы, оборудование и другие предметы снабжения, не использованные в ходе осуществления программ сотрудничества.
8. В соответствии с настоящим Соглашением Правительство ведет должный учет, регистрацию и документацию в отношении средств, материалов, оборудования и другой помощи. Форма и содержание необходимых отчетных документов, записей и документации определяются по согласованию сторон. Уполномоченные должностные лица ЮНИСЕФ имеют доступ ко всем соответствующим отчетным документам, записям и документации, касающимся распределения материалов, оборудования и других предметов снабжения и расходования финансовых средств.
9. Правительство в максимально короткий срок, но в любом случае не превышающий шестидесяти (60) дней после завершения очередного финансового года ЮНИСЕФ; предоставляет ЮНИСЕФ доклады о ходе осуществления программ сотрудничества и заверенные финансовые ведомости, проверенные в соответствии с национальными правилами и процедурами.

Статья VIII
Права интеллектуальной собственности

1. Стороны соглашаются осуществлять сотрудничество и обмениваться информацией о любых открытиях, изобретениях или работах, являющихся результатом программной деятельности, осуществляемой в соответствии с настоящим Соглашением в целях обеспечения их наиболее рационального и эффективного применения Правительством и ЮНИСЕФ согласно применимому праву.
2. В соответствии с пунктом 1 настоящей статьи патентные, авторские и иные аналогичные права интеллектуальной собственности на любые открытия, изобретения или работы, возникающие в результате осуществляемых при сотрудничестве ЮНИСЕФ программ, могут передаваться ЮНИСЕФ без каких бы то ни было лицензионных платежей другим правительствам, с которыми сотрудничает ЮНИСЕФ, в целях их применения в осуществлении программ.

Статья IX
Применимость Конвенции

Положения Конвенции распространяются mutatis mutandis на ЮНИСЕФ, его отделения, имущество, средства и активы, а также его должностных лиц и выполняющих миссии в стране экспертов.

Статья X
Правовой статус отделения ЮНИСЕФ

1. ЮНИСЕФ, его имущество, средства и активы, где бы и в чьем бы распоряжении они не находились, пользуются иммунитетом от любой формы судебного вмешательства, кроме случаев, когда Генеральный Секретарь Организации Объединенных Наций сам определенно отказывается от иммунитета в каком-либо отдельном случае. Однако предполагается, что никакой отказ от иммунитета не распространяется на судебно-исполнительские меры.
2. а) Помещения отделения ЮНИСЕФ неприкосновенны. Имущество и активы ЮНИСЕФ где бы и в чьем бы распоряжении они не находились, не подлежат обыску, реквизиции, конфискации, экспроприации и какой-либо другой формы вмешательства путем ли исполнительных, административных, судебных или законодательных действий.
b) Соответствующие власти не могут вступать в служебные помещения с целью выполнения каких-либо официальных функций, иначе как с выраженного согласия руководителя отделения и на согласованных с ним или с ней условиях.
3. Соответствующие власти с должной добросовестностью принимают меры для обеспечения безопасности и охраны отделения ЮНИСЕФ и обеспечения того, чтобы спокойный ритм работы отделения не нарушался в результате несанкционированного проникновения извне лиц или групп лиц или в результате беспорядков в непосредственной близости к отделению ЮНИСЕФ.
4. Архивы ЮНИСЕФ и вообще все документы, принадлежащие ЮНИСЕФ, где бы и в чьем бы распоряжении они ни находились, неприкосновенны.

Статья XI
Средства, активы и другое имущество ЮНИСЕФ

1. Не будучи ограниченным финансовым контролем, правилами или мораторием какого бы то ни было рода,
a) ЮНИСЕФ может располагать и пользоваться фондами, золотом или ценными бумагами любого рода и иметь счета и производить операции в любой валюте и обращать любую валюту, находящуюся в распоряжении ЮНИСЕФ, в любую другую валюту;
b) ЮНИСЕФ может переводить свои фонды, золото или валюту из одной страны в другую или в пределах любой страны другим организациям или учреждениям системы Организации Объединенных Наций;
с) ЮНИСЕФ в своей финансовой деятельности использует наиболее благоприятный, применяемый на законных основаниях обменный курс.
2. ЮНИСЕФ, его активы, доходы и другая собственность:
a) освобождаются от всех прямых налогов, налога на добавленную стоимость, выплат, сборов или пошлин; однако предполагается, что ЮНИСЕФ не будет требовать освобождения от обложения такими налогами, которые в действительности являются оплатой коммунальных услуг, оказываемых Правительством или какой-либо корпорацией в соответствии с национальными правилами по установленным расценкам, исходя из объема оказанных услуг, которые могут быть конкретно определены, указаны и детализированы;
b) освобождаются от таможенных сборов, импортных и экспортных запрещений и ограничений при ввозе и вывозе ЮНИСЕФ предметов служебного пользования. Однако предполагается, что предметы, ввозимые в изъятие из общих правил, не будут продаваться в Республике Казахстан, куда они были импортированы, иначе как на условиях, согласованных с Правительством;
c) освобождаются от таможенных сборов, импортных и экспортных запрещений и ограничений при ввозе и вывозе собственных изданий.

Статья XII
Поздравительные открытки и другие товары ЮНИСЕФ

Любые материалы, ввозимые или вывозимые ЮНИСЕФ или национальными органами, должным образом уполномоченными ЮНИСЕФ действовать от его имени в осуществление поставленных целей и задач Отдела поздравительных открыток ЮНИСЕФ, освобождаются от всех таможенных сборов, запрещений и ограничений, при этом продажа этих материалов для ЮНИСЕФ не облагается никакими национальными и местными налогами.

Статья XIII
Должностные лица ЮНИСЕФ

1. Должностные лица ЮНИСЕФ:
a) не подлежат судебной ответственности за сказанное или написанное ими и за все действия, совершенные ими в качестве должностных лиц. Этот иммунитет продолжает действовать и после окончания срока их службы в ЮНИСЕФ;
b) освобождаются от обложения налогами окладов, вознаграждений и пособий, выплачиваемых им ЮНИСЕФ;
c) освобождаются от государственных служебных повинностей;
d) освобождаются вместе с женами и родственниками, находящимися на их иждивении, от ограничений по иммиграции и от регистрации иностранцев;
е) пользуются теми же привилегиями в отношении обмена валюты, которые предоставляются должностным лицам соответствующего ранга, входящим в состав дипломатических миссий, аккредитованных при Правительстве;
f) пользуются той же защитой и льготами по репатриации в отношении их самих, их жен и родственников, находящихся на их иждивении, которыми пользуются дипломатические представители во время международных кризисов;
d) имеют право ввести беспошлинно свою мебель, личное имущество и все предметы бытового назначения при первоначальном занятии должности в стране пребывания.
2. Руководитель отделения ЮНИСЕФ и другие старшие должностные лица по договоренности между ЮНИСЕФ и Правительством пользуются теми же привилегиями и иммунитетом, которые предоставляются Правительством сотрудникам дипломатических миссий соответствующего ранга. С этой целью фамилия руководителя отделения ЮНИСЕФ вносится в список дипломатических представителей.
3. Должностные лица ЮНИСЕФ также пользуются следующими льготами, применимыми в отношении сотрудников дипломатических представительств соответствующего ранга:
a) освобождаются от таможенных пошлин и акцизных сборов при ввозе в ограниченном количестве определенных предметов, предназначенных для личного пользования в соответствии с действующими национальными правилами;
b) имеют право ввести беспошлинно одно автотранспортное средство без уплаты акцизных сборов, включая налог на добавленную стоимость, в соответствии с действующими национальными правилами, применяемыми в отношении сотрудников дипломатических миссий соответственного ранга.

Статья XIV
Выполняющие миссии эксперты

1. Выполняющие миссии эксперты пользуются привилегиями и иммунитетами, перечисленные в разделах 22 и 23 статьи VI Конвенции.
2. Выполняющие миссии эксперта пользуются такими дополнительными привилегиями, иммунитетами и льготами, которые могут предоставляться до договоренности между сторонами.

Статья XV
Лица, оказывающие услуги для ЮНИСЕФ

1. Лица, оказывающие услуги для ЮНИСЕФ:
а) не подлежат судебной ответственности за сказанное или написанное ими и за все действия, совершенные ими в качестве должностных лиц. Этот иммунитет продолжает действовать и после окончания срока их службы в ЮНИСЕФ;
b) пользуются той же защитой и льготами по репатриации в отношении их самих, их жен и родственников, находящихся на их иждивении, которыми пользуются дипломатические представители во время международных кризисов.
2. Для обеспечения независимого и эффективного выполнения ими своих функций лицам, оказывающим услуги для ЮНИСЕФ, по договоренности между сторонами могут предоставляться такие другие привилегии, иммунитеты и льготы, которые указаны в статье XIII выше.

Статья XVI
Возможности, связанные с обеспечением доступа

1. Должностные лица ЮНИСЕФ, выполняющие миссии эксперты и лица, оказывающие услуги для ЮНИСЕФ, обладают правом на:
a) безотлагательное оформление и бесплатную выдачу необходимых виз, удостоверений или разрешений;
b) беспрепятственный въезд в Республику Казахстан или выезд из нее и доступ в пределах страны ко всем объектам сотрудничества в той мере, в которой это необходимо для осуществления программ сотрудничества.

Статья XVII
Нанимаемый на месте персонал, получающий
вознаграждение из расчета проработанных часов

Условия найма лиц, набираемых на месте и получающих вознаграждение из расчета проработанных часов, должны отвечать положениям соответствующих резолюций Организации Объединенных Наций, решениям, положениям, правилам и политике компетентных органов Организации Объединенных Наций, включая ЮНИСЕФ. Сотрудникам, набираемым на месте, предоставляются все льготы, необходимые для независимого выполнения ими возложенных на них функций от имени ЮНИСЕФ.

Статья XVIII
Привилегии в отношении средств связи

1. В отношении своих официальных средств связи ЮНИСЕФ пользуется не менее благоприятными условиями, чем те, которые Правительство предоставляет любому дипломатическому представительству в отношении установки и эксплуатации, приоритетов, тарифов и ставок на почтовые отправления и телеграммы, а также на телепринтерную, факсимильную, телефонную связь и други средства связи, а также в отношении тарифов, установленных для прессы при передаче информации для печати и радио.
2. Официальная корреспонденция или другие сообщения ЮНИСЕФ не подлежат цензуре. Этот иммунитет распространяется на печатные материалы, сообщения, передаваемые с помощью фото- и электронных средств, а также и другие виды связи, которые могут быть использованы на основе достигнутой между сторонами договоренности. ЮНИСЕФ имеет право пользоваться шифром и отправлять и получать корреспонденцию посредством курьеров или дипломатической почты, которая неприкосновенна и не подлежит цензуре.
3. ЮНИСЕФ имеет право использовать радиооборудование и другие средства связи в диапазоне зарегистрированных в Организации Объединенных Наций частот и средства связи, предоставленные Правительством, для поддержания связи между отделениями ЮНИСЕФ в Республике Казахстан и за его пределами и, в частности, со штаб-квартирой ЮНИСЕФ в Нью-Йорке.
4. ЮНИСЕФ имеет право при установке и эксплуатации своих официальных средств связи пользоваться привилегиями согласно положениям Международной конвенции по электросвязи (Найроби, 1982 год), а также положениям, содержащимся в приложении к ней.

Статья XIX
Привилегии в отношении транспортных средств

Правительство предоставляет ЮНИСЕФ необходимые разрешения или лицензии и не налагает необоснованных ограничений на приобретение или использование и эксплуатацию ЮНИСЕФ гражданских самолетов и других средств, необходимых для осуществления программной деятельности в соответствии с настоящим Соглашением.

Статья XX
Освобождение от привилегий и иммунитетов

Привилегии и иммунитеты, распространяемые в соответствии с настоящим Соглашением, предоставляются в интересах Организации Объединенных Наций, а не для личной выгоды отдельных лиц. Генеральный Секретарь Организации Объединенных Наций имеет право и обязанность отказаться от иммунитета, предоставленному любому лицу, упомянутому в статьях ХIII, XIV и ХV, в тех случаях, когда, по его мнению, иммунитет препятствует отправлению правосудия и от него можно отказаться без ущерба для интересов Организации Объединенных Наций и ЮНИСЕФ.

Статья XXI
Претензии, предъявляемые ЮНИСЕФ

1. Сотрудничество ЮНИСЕФ по программам в соответствии с настоящим Соглашением осуществляется на благо Правительства и народа Республики Казахстан, вследствие чего Правительство берет на себя всю ответственность, связанную с осуществлением операций, в соответствии с настоящим Соглашением.
2. Все претензии, возникающие в связи с деятельностью, предусмотренной настоящим Соглашением, или непосредственно относящиеся к ней, предъявленные третьими сторонами к ЮНИСЕФ, должностным лицам ЮНИСЕФ, выполняющим миссии экспертам и лицам, оказывающим услуги для ЮНИСЕФ, подпадают под действие положений Статьи XIX "Соглашения о Представительстве".

Статья XXII
Разрешение споров

Любой спор между Правительством и ЮНИСЕФ, касающийся толкования и применения настоящего Соглашения, который не урегулирован на основе переговоров или посредством другой согласованной процедуры урегулирования, решается в соответствии с положениями, содержащимися в Статье XX "Соглашения о Представительстве".

Статья XXIII
Вступление в силу

1. Настоящее Соглашение вступает в силу после его подписания, на следующий день после обмена между сторонами документом, свидетельствующим о его ратификации или признании Правительством, и документом, свидетельствующим об акте его официального подтверждения со стороны ЮНИСЕФ, и до такой ратификации оно, с согласия сторон, предварительно вступает в силу.
2. Настоящее Соглашение является составной частью и дополнением к "Соглашению о Представительстве". Таким образом, если какое-либо положение настоящего Соглашения и какое-либо положение "Соглашения о Представительстве" касаются одного и того же вопроса, оба эти положения дополняют друг друга таким образом, что оба положения являются применимыми и, насколько это возможно, не ограничивают сферы деятельности друг друга.

Статья XXIV
Поправки

Изменения и поправки могут быть внесены в настоящее Соглашение лишь на основании письменной договоренности между его сторонами.

Статья XXV
Прекращение действия

Настоящее Соглашение прекращает свое действие по истечении шести месяцев после того как любая из сторон в письменной форме уведомит другую сторону о своем решении прекратить действие Соглашения. Однако данное Соглашение будет по-прежнему действовать в течение такого дополнительного периода времени, который может потребоваться для надлежащего прекращения деятельности ЮНИСЕФ и урегулирования любых споров между сторонами.

В удостоверение чего нижеподписавшиеся, должным образом полномочный представитель Правительства и представитель ЮНИСЕФ подписали от имени сторон настоящее Соглашение, тексты которого на английском и русском языках имеют одинаковую силу.

Совершено в г. Алматы дня 25 ноября тысяча девятьсот девяносто
четвертого года

За Правительство За Детский Фонд Организации
Республики Казахстан Объединенных Наций

Правительство Республики Казахстан и
Детский Фонд Организации
Объединенных Наций

Программа сотрудничества *
на 2000-2004 годы

*(Вступила в силу 11 февраля 2002 года -
Бюллетень международных договоров Республики Казахстан,
2003 г., N 7, ст. 50)

Основной план операций

Том I

Февраль, 2000 год

Преамбула

Правительство Республики Казахстан, впоследствии именуемое Правительством, и Детский Фонд Организации Объединенных Наций, впоследствии именуемый ЮНИСЕФ:
Следуя своим взаимным соглашениям о сотрудничестве с целью дальнейшего развития партнерских отношений в области улучшения благосостояния детей и женщин в Казахстане в настоящий период социально-экономического и политического реформирования;
Основываясь на уже доказанной эффективности пропагандной деятельности ЮНИСЕФ по оказанию Правительству помощи в сохранении приоритетного значения нужд и проблем женщин и детей в период трудных и быстрых перемен;
накопленном опыте и достижениях периода сотрудничества между Правительством и ЮНИСЕФ в 1995-1999 гг., который продемонстрировал положительное воздействие целенаправленных поставок материалов, в сочетании с оказанием поддержки по внедрению улучшенных, более эффективных технологий, особенно в области здравоохранения, и их применения посредством социальной мобилизации; и
устойчивом сотрудничестве в рамках таких мероприятий, как проведение профессиональной подготовки, документирование опыта в выполнении проектов, выступающих в качестве стратегических принципов, имеющих общерегиональное значение в плане повышения экономической эффективности и укрепления программной деятельности в интересах детей и женщин;
Оказывая поддержку в налаживании полезных каналов обмена техническим опытом и активизируя накопленный опыт Правительства и неправительственных организаций, занимающихся улучшением положения детей и женщин;
Улучшая планирование и проведение мероприятий в социальном секторе, основываясь на достижениях и национальных обязательствах Правительства, вытекающих из Конвенции о правах ребенка от 20 ноября 1989 года и Конвенции по ликвидации всех форм дискриминации в отношении женщин от 18 декабря 1979 года, наряду с выполнением обязательств, принятых на Пекинской конференции;
Вступая в новый период сотрудничества, сочетающий подход на региональном уровне и уровне страны с учетом ее специфики, определяя детали взаимных обязательств, разработанных в настоящем Основном Плане Операций, охватывающем период с 1 января 2000 года по 31 декабря 2004 года, и настоящим объявляя, что данные подходы и взаимные обязательства будут осуществлены в атмосфере дружеского сотрудничества;
Согласились о нижеследующем:

Статья I
Основа взаимодействия

Основу взаимодействия между Правительством и ЮНИСЕФ составляет Основное соглашение о сотрудничестве между Правительством Республики Казахстан и Детским Фондом Организации Объединенных Наций от 25 ноября 1994 года. Настоящий Основной План Операций будет рассматриваться и осуществляться в рамках указанного Основного соглашения.
Настоящий Основной План Операций состоит из двух томов. Том первый, Основной План Операций, состоит из одиннадцати статей, в которых излагаются общие политические аспекты, приоритетные направления, цели и задачи, стратегия, ответственность сторон по управлению страновой программой, а также обязательства Правительства и ЮНИСЕФ. Том второй состоит из Программного Плана Операций, представляющего Программы по выживанию, развитию и защите матери и ребенка; всестороннему развитию ребенка; благосостоянию молодежи. В данном Программном Плане Операций излагаются программы и проекты, разработанные совместными усилиями Правительства и ЮНИСЕФ, направленные на "оказание помощи Правительству в последовательной реализации прав каждого ребенка Казахстана на выживание, уход, рост, охрану здоровья, питание, образование, доступ к надлежащим санитарным условиям и водоснабжению, участие и защиту". Таким образом, Программа сотрудничества Правительства и ЮНИСЕФ состоит из двух вышеупомянутых томов. Настоящий Основной План Операций, рассчитанный на программу, охватывающую период 2000-2004 гг., заменит прежний, подписанный между Правительством Казахстана и ЮНИСЕФ 24 февраля 1996 года. Он основан на Страновых программных рекомендациях для ЦАРК, утвержденных Исполнительным Комитетом ЮНИСЕФ 7-10 сентября 1999 года.
На основании опыта, накопленного за период реализации программы сотрудничества в 1995-1999 гг., а также анализа текущей ситуации можно утверждать, что Правительству Казахстана и ЮНИСЕФ необходимо направить усилия на решение ряда вопросов. Реализация положений Конвенции о правах ребенка должна стать основой сотрудничества в период программного цикла 2000-2004 гг.

Статья II
Положение детей и женщин в Казахстане

Переходный период продолжает приносить быстрые перемены, влияющие на жизненные условия детей и женщин в Казахстане. Некоторые из перемен можно отнести к положительным явлениям, например, стал богаче выбор товаров и услуг, наблюдается более широкий доступ к информации и более широкое использование экономически эффективных подходов. Однако, несмотря на прогресс, достигнутый за время реформирования секторов здравоохранения и образования, в Казахстане все еще не определен способ поддержания уровня качества социальных услуг, оказываемых женщинам и детям. Недостаток ресурсов, инфляция и безработица являются основными причинами низкого уровня жизни. Постоянное сокращение средств социальной помощи и социальных услуг все еще продолжает влиять на возможности выживания отдельно взятой семьи.
Хотя показатель младенческой смертности (ПМС) стабильно понижался на протяжении многих лет, в 1989 году стала наблюдаться тенденция к его росту. После достижения своего пика, зарегистрировавшего показатель 28 случаев на каждые 1000 живорожденных в 1993 году, ПМС на данный момент находится на отметке 21.2%. Однако, все еще наблюдаются случаи детской смертности по причине острых респираторных инфекций. Высокий уровень смертности в результате перинатальных состояний - главной причины младенческой смертности - указывает на проблемы родового ухода. Диарейные болезни все еще остаются важной причиной заболеваемости и смертности среди детей раннего возраста.
Тем не менее, начиная с 1995 года, был достигнут заметный прогресс в области вакцинации детей раннего возраста. В 1998 г. общий охват вакцинацией достиг уровня 95 процентов и выше. В течение последних нескольких лет удалось побороть серьезную эпидемию дифтерии, были заметно сокращены уровни заболеваемости корью и смертности по ее причине, а заболеваемость полиомиелитом была сведена до нулевого уровня в 1997 г.
Однако, все еще не наблюдается позитивных изменений показателя материнской смертности. В 1998 г. она составляла 77,5 на 100,000 случаев живорождения, т.е. оставалась почти на том же уровне, что и в 1989 г. До сих пор большое число женщин умирает в результате кровотечений, инфекций и токсемии. Женщины в целом, и молодые женщины в частности, недостаточно осведомлены в вопросах репродуктивного здоровья, и как следствие этого, аборты остаются главным средством планирования семьи. Ухудшающееся качество акушерского ухода также вносит значительный вклад в уровень материнской смертности.
За годы переходного периода, неправильное и недостаточное питание матери и ребенка стало серьезнейшей проблемой. Более 10% детей раннего возраста страдают острыми нарушениями питания. Недавнее исследование, проведенное Институтом питания Казахстана, установило, что 70% населения Казахстана страдает неадекватным поступлением калорий, а недостаточность белкового содержания диеты наблюдается почти у 50% населения. Железо-дефицитная анемия является еще одной угрозой для здоровья матери и ребенка. Около 60% беременных женщин страдают от анемии, что иногда приводит к весьма плачевному исходу беременности. По подсчетам, немногим менее 50% от общего числа женщин в возрасте 15-49 лет страдают от анемии различной степени тяжести.
Бюджетные средства, выделяемые на секторы образования и здравоохранения, все еще остаются недостаточными, как результат происходящей на общегосударственном уровне реструктуризации систем образования и здравоохранения. Казахстан стоит перед лицом серьезной проблемы нехватки квалифицированного преподавательского состава. Ощущается нехватка бумаги и средств, выделяемых на производство школьных учебников и обучающих материалов для начальной школы. Физическое состояние зданий многих школ ухудшилось. Снижение мотивации учителей, наряду с прекращением регулярного проведения курсов повышения их квалификации, а также растущий уровень отсева бросивших школу учащихся усугубляют ситуацию. Продолжает сокращаться число учреждений дошкольного воспитания, а использование альтернативной системы ухода за детьми на дому и на общественных началах происходит лишь в ограниченном числе случаев.
Делая ударение на выработке законодательных мер и долгосрочной политики по наиболее полной реализации прав ребенка, вновь появляющиеся слои гражданского сообщества продолжают указывать на растущее число детей и подростков, нуждающихся в особых мерах защиты. В последние годы наблюдался рост числа правонарушений, совершаемых молодежью, пиком которого стал 1992 год, после чего стал наблюдаться устойчивый спад подростковой преступности. Нынешняя система правосудия не приспособлена к новым реалиям. Не существует самостоятельной судебной системы по рассмотрению дел несовершеннолетних нарушителей закона, а общая картина условий их содержания под стражей, согласно данным, несовершенна. Все еще сохраняется тенденция предпочтения исправительного наказания, а не реабилитации малолетних нарушителей закона. Здоровье и здоровый образ жизни - основные объекты риска для молодежи. Хотя злоупотребление наркотиками, алкоголем и курением не является повсеместно распространенным явлением, все же существуют показатели роста их проблематичности в городских районах, например в городах Алматы и Караганда. Следствием этого является высокий уровень заболеваемости БППП/СПИД/ВИЧ. Проводимые исследования указывают на рост заболеваемости сифилисом с 1.4 до 231.2 случаев на 100 тысяч населения за период с 1990 по 1996 гг. Кроме того, наблюдался серьезный рост числа случаев заболевания СПИД/ВИЧ вследствие злоупотребления наркотиками в Карагандинской области.
Во время переходного периода, насилие над женщинами скорее всего также остается, в основном, незадокументированным фактом, в то время как доказательства и исследования, проводимые ПРООН и Лигой феминисток (1997 год), указывают на высокое распространение случаев насилия над женщинами как на бытовом уровне, так и вне семьи.

Статья III
Цели и задачи Программы

Основой новой Программы является сотрудничество между Правительством Республики Казахстан и ЮНИСЕФ, с учетом национальных приоритетных направлений деятельности на 2000-2030 гг. Она запланирована в контексте общей стратегии, выработанной для всех пяти стран ЦАРК. Программа направлена на укрепление возможностей семей посредством повышения ответственности, уровня знаний и инициативности, а также более активного и эффективного вовлечения семьи в охрану здоровья детей, их развитие, защиту и участие. Кроме того, она направлена на обеспечение гарантии того, что в процессе реформирования социального сектора, протекающего в данное время в Казахстане, будут приняты во внимание обязательства Правительства, принятые им в контексте Конвенции о правах ребенка от 20 ноября 1989 года и Конвенции по ликвидации всех форм дискриминации в отношении женщин от 18 декабря 1979 года.
Настоящая Программа разработана на подходе, берущем за основу жизненный цикл и права ребенка, что даст возможность естественной адресации межсекторных вопросов, от которых зависят выживание, развитие, защита и право детей на участие, в любой из периодов жизненного цикла ребенка, начиная от момента его зачатия и заканчивая подростковой зрелостью в восемнадцатилетнем возрасте. Первая программа будет адресовать проблемы детей младшего возраста от 0 до 5 лет, вторая - детей от 6 до 12 лет, а в рамках последней будут адресованы проблемы подростков и молодежи от 13 до 18 лет. Такой подход способствует определению межсекторных программных стратегий в защиту детей уязвимых слоев населения в критические периоды их развития. Данный подход определяет четкую ответственность по соблюдению прав ребенка с концентрацией внимания на ответственности семьи и общины, не упуская, однако, из виду важности общественных услуг. Его цель - помочь индивидуумам выработать навыки и приобрести знания, необходимые для получения доступа к существующим возможностям их участия и создания новых. Программа основывается на опыте, приобретенном за время преобразований по децентрализации, включая проект "АСПЕРА" ("Аральское море: Проект региональной и экологической помощи"), разработанный с целью прямой поддержки уязвимых групп населения.
Основываясь на анализе жизненного цикла, предлагаются четыре основных программы:
1. Программа по выживанию, развитию и защите матери и ребенка состоит из четырех самостоятельных проектов: по материнскому и неонатальному уходу; выживанию детей раннего возраста; уходу и развитию детей раннего возраста; и разработке политики, взаимосвязям и подготовке к чрезвычайным ситуациям.
2. Программа по всестороннему развитию ребенка состоит из трех проектов: по улучшению среды обучения; детям, нуждающимся в особых мерах защиты; и разработке политики, взаимосвязям и подготовке к чрезвычайным ситуациям.
3. Программа по благосостоянию молодежи состоит из трех проектов: по подростковому образу жизни; реформированию ювенального правосудия и защите детей; и разработке политики, взаимосвязям и подготовке к чрезвычайным ситуациям.
4. Затраты на решение межсекторных вопросов.

Общие цели
Общие цели настоящей Программы сотрудничества заключаются в следующем:
Обеспечение гарантии прав на выживание, рост и развитие, особенно детям из уязвимых слоев населения в возрасте до 5 лет с тем, чтобы они достигли своего максимального потенциала в подготовке к последующим годам обучения и взросления;
Общее оздоровление и улучшение питания матерей посредством создания среды безопасного материнства, включая доступ к качественным услугам социальной сферы и повышение уровня знаний в плане жизненных навыков;
Повышение права доступа к среде обучения, концентрирующей внимание на ребенке, с уделением особого внимания детям со специальными потребностями;
Обеспечение гарантии права молодежи на доступ к соответствующим информации и службам, которые позволят ей принимать обоснованные решения о безопасном переходе к взрослой жизни и успешному родительству;
Обеспечение гарантии права молодежи выражать свои взгляды и мнения по всем вопросам, имеющим отношение к здравоохранению, образованию и защите подростков.
Программа по выживанию, развитию и защите матери и ребенка охватывает первый жизненный цикл - от предродового периода до достижения ребенком возраста 5 лет (5 лет 11 месяцев и 29 дней). В сотрудничестве с широким кругом партнеров, ЮНИСЕФ будет направлять свою деятельность на решение проблем, связанных с потребностями физического, психо-социального и интеллектуального развития детей на этой очень ранней стадии жизненного цикла, а также специфическими потребностями матерей. Настоящая программа призвана снизить материнскую и младенческую смертность; а также уменьшить отрицательное воздействие последствий железо-дефицитной анемии и йодо-дефицитных нарушений на раннее развитие ребенка. Настоящая программа будет способствовать выживанию и защите новорожденных и женщин через обеспечение всеобщего доступа к безопасным услугам иммунизации, поддержку и поощрение грудного вскармливания, а также проведение курсов повышения квалификации специалистов по неонатальному уходу. ЮНИСЕФ окажет поддержку по широкомасштабному распространению Проекта по интегрированному ведению болезней детского возраста (ИВБДВ), направленного на снижение заболеваемости и длительности наиболее распространенных заболеваний детского возраста. Будут разработаны подходы по улучшению ухода за детьми раннего возраста и их развитию посредством мобилизации семей и общий с целью их вовлечения в деятельность по обучению родительским навыкам и развитию сети широко доступных дошкольных учреждений, наряду с усилиями по снижению числа детей, находящихся в учреждениях на государственном содержании, и улучшению условий содержания детей в таких учреждениях. В то время как будет закрепляться деятельность по Проекту по интегрированному ведению болезней детского возраста, в сотрудничестве с ВОЗ и Мировым Банком, а также будет расширяться работа по профилактике и борьбе с анемией, кроме того, ЮНИСЕФ будет уделять особое внимание деятельности по улучшению ухода за детьми раннего возраста и их развитию. Большое значение будет придаваться распространению информации социального характера, направленной на матерей и семьи. ЮНИСЕФ использует 1 млн. 444 тысячи долларов США из основных ресурсов в течение пятилетнего периода, и около 3 млн. 300 тысяч долларов США из дополнительных фондов (в случае успешной деятельности по поиску доноров).
Настоящая программа ставит перед собой следующие задачи:
1. Сокращение материнской смертности на 10% от уровней 1999 г. в отдельных районах ^* ;
2. Сокращение младенческой и детской смертности на 10% от уровней 1999 г. в отдельных районах ^* ; _______________
^* Критерии для отбора этих районов будут разработаны совместно с партнерами, с принятием во внимание таких факторов, как средний доход на семью, местный уровень безработицы, наличие подростковых групп риска, а также возможность привлечения к деятельности потенциальных партнеров (особенно НПО) и международных агентств по сотрудничеству.
3. Поддержка усилий Правительства по адаптации международных стандартов определения материнской и младенческой смертности;
4. Сокращение уровня заболеваемости микро-нутриентными нарушениями питания;
5. Поддержка и поощрение практики грудного вскармливания;
6. Оказание помощи Правительству в достижении самообеспеченности вакцинами, включая их финансирование, приобретение и поставки, к 2004 году;
7. Достижение сертификации искоренения полиомиелита в 2000 году, а также снизить уровень заболеваемости управляемыми инфекциями;
8. Снижение уровня смертности, частоты и тяжести заболеваемости и инвалидизации от болезней детского возраста, и вклад в улучшение роста и развития ребенка;
9. Повышение потенциала и уровня знаний семьи и общества по вопросам отклика на нужды, возникающие в процессе роста и развития детей младшего возраста;
10. Поощрение развития системы защиты детей, предотвращающей их помещение в государственные специальные учреждения и способствующей социальной интеграции детей, нуждающихся в особых мерах защиты;
11. Снижение числа детей, содержащихся в учреждениях на попечении государства в отдельных районах, путем помещения их в семьи и передачи патронатным воспитателям;
12. Повышение качества психологического и социального ухода за теми детьми, которые все же вынуждены находиться в учреждениях на попечении государства;
13. Вклад в обсуждение и формулирование политики с целью ее соответствия принципам Конвенции по правам ребенка.
Программа по всестороннему развитию ребенка будет отвечать потребностям роста и развития детей в возрасте от 6 до 13 лет (12 лет 11 месяцев и 29 дней), и будет направлена на сокращение роста числа детей, бросающих школу, а также на улучшение качества образования. В рамках настоящей программы предполагается внедрение обучения жизненным навыкам в области здоровья и правильного питания, гигиены и санитарии, толерантности и миролюбия. Также настоящая программа будет отвечать специальным потребностям и проблемам детей, наиболее пострадавших в результате социальных преобразований, вызванных негативными последствиями переходного периода. Для реализации этих целей, ЮНИСЕФ использует 1 млн. 171 тысячу долларов США в течение пятилетнего периода из основных ресурсов, и около 1 млн. 950 тысяч долларов США в течение этого же периода из дополнительных фондов (в случае успешной деятельности по поиску доноров).
Настоящая программа ставит перед собой следующие задачи:
1. Создание среды обучения, более ориентированной на ребенка;
2. Вклад в обсуждение и формирование образовательной политики, поддерживающей права всех детей и обеспечивающей их доступ;
3. Оказание поддержки по выработке, адаптации и распространению методов преподавания и школьного управления, соответствующих социально-экономической ситуации в Казахстане;
4. Обеспечение гарантии сохранения уровня посещаемости школ и сокращение уровня отсева детей, бросающих среднюю школу;
5. Интеграция мировых стандартов образования в программу школьного обучения;
6. Оказание содействия Правительству в построении и усилении национальных возможностей мониторинга качества образования и достижений в обучении;
7. Оказание помощи общественности в улучшении качества обучения в школах на местах;
8. Оказание содействия Правительству в разработке механизма концентрации социальной помощи на семьях и детях, наиболее пострадавших от сокращения уровня семейного дохода, безработицы и дезинтеграции сети социальной безопасности;
9. Поощрение развития системы защиты детей, предотвращающей помещение детей в государственные специальные учреждения, и способствующей социальной интеграции детей, нуждающихся в особых мерах защиты;
10. Улучшение качества психологического и социального ухода детей, которые все же вынуждены находиться в учреждениях на попечении государства.
Программа по благосостоянию молодежи направлена на содействие и развитие в области здравоохранения подростков, всестороннее развитие молодежи и выработку жизненных навыков в процессе подготовки к взрослой жизни и воспитания чувства ответственной гражданственности у детей в возрасте от 13 до 18 лет. В рамках Национальной программы по формированию здорового образа жизни в Казахстане, ЮНИСЕФ будет поощрять мероприятия по формированию подросткового образа жизни, включающего предоставление молодежи качественных медицинских услуг, всестороннее развитие молодежи и совершенствование ее жизненных навыков. ЮНИСЕФ будет поддерживать создание механизма участия подростков в решении вопросов собственного развития. Кроме того, эта программа будет нацелена на распространение информации о здоровом образе жизни и построение связей между подростковыми группами и специалистами сферы социальных услуг, средствами массовой информации и НПО. Для этих целей, ЮНИСЕФ использует 985 тысяч долларов США в течение пятилетнего периода из основных ресурсов, и около 2 млн. 250 тысяч долларов США в течение этого же периода из дополнительных фондов (в случае успешной деятельности по поиску доноров).
Настоящая программа ставит перед собой следующие задачи:
1. Снижение числа молодых людей, проходящих через формальную систему ювенального правосудия, наряду с поощрением внесения необходимых изменений в законодательство в отношении детей, находящихся в конфликте с законом и лишенных свободы;
2. Поощрение развития системы защиты детей, предотвращающей помещение детей в специальные учреждения и поощряющей социальную интеграцию детей, нуждающихся в особых мерах защиты;
3. Поддержка усилий Правительства, НПО, местных властей и гражданского сообщества по поощрению развития молодежи в плане ее общего оздоровления и повышения качества образования, защиты и участия молодежи;
4. Повышение уровня осведомленности молодежи в вопросах здорового образа жизни и опасности СПИД/ВИЧ/Болезней, передающихся половым путем (БППП), а также внутривенной наркомании;
5. Поощрение участия молодежи в социальной, культурной, спортивной и гражданской деятельности, что приведет к полноценному развитию ее моральных и интеллектуальных возможностей и поможет в воспитании у молодежи чувства гражданской ответственности.

Затраты на решение межсекторных вопросов
Настоящая статья расходов включает в себя операционные затраты на реализацию программной деятельности и стоимость услуг персонала на уровне страны. Кроме того, данная статья включает в себя долю средств, выделяемых страной на решение межсекторных вопросов и стоимость услуг персонала для реализации деятельности на уровне Центральноазиатского региона. Для покрытия этих расходов, ЮНИСЕФ использует 900 тысяч долларов США из основных ресурсов в течение пятилетнего периода (только при наличии ресурсов).

Статья IV
Страновая стратегия программы

Согласно нижеследующему определению, программная деятельность, основанная на принципе наиболее полной реализации прав ребенка, требует того, чтобы программная деятельность ЮНИСЕФ способствовала уважению, защите и реализации прав детей и женщин на доступ к основным социальным службам, наряду с адресацией социально-экономических потребностей детей и женщин. Как указано ниже, подход, основанный на принципе наиболее полной реализации прав ребенка в Казахстане, ставит вопрос о необходимости следующих мер:
Обеспечение доступа к имеющимся в наличии ресурсам в рамках подхода, делающего ставку на основные социальные службы;
Повышение ответственности и усиление системы отчетности посредством повышения качества реализации, мониторинга, оценочной деятельности и отчетности;
Принятие целостного видения развития, соответствующего целям Конвенции по правам ребенка и Конвенции по устранению всех форм дискриминации женщин. Так как все права взаимосвязаны и взаимозависимы, необходимо применение многосекторного, децентрализованного подхода, построенного на основе жизненного цикла;
Участие становится фундаментальной стратегией, так как именно посредством участия осуществляется реализация прав.

Основные виды стратегии
Оказание услуг: поддержка в данной сфере будет оказана посредством усиления инфраструктур здравоохранения, питания, образования, водоснабжения, санитарии и управления информацией через совершенствование систем материально-технического обеспечения и с помощью служб по закупкам.
Построение потенциала: будет использовано в качестве меры обеспечения гарантии наличия у национальной и местных властей, наряду с местными НПО, самостоятельных технических возможностей, а также человеческих и финансовых ресурсов для удовлетворения потребностей и запросов населения.
Усиление роли целевых групп: будет проводиться с целью обеспечения гарантии достаточной информированности, мотивации и мобилизации самого населения с тем, чтобы выработать у него самостоятельность при решении собственных проблем, а также с целью создания спроса на ресурсы, навыки и услуги.
Пропагандная деятельность: будет проводиться с целью оказания воздействия на систему ценностей, отношение и поведение Правительства и всего гражданского сообщества с тем, чтобы обеспечить наиболее полное понимание и реализацию прав детей.
Четыре вида стратегии, обозначенные выше, а именно: усиление роли целевых групп, построение потенциала, оказание услуг и пропагандная деятельность, не будут применяться по отдельности, но станут взаимодополняемыми компонентами с тем, чтобы каждый из них привнес свой вклад в обеспечение гарантии прав как каждого отдельно взятого ребенка, так и групп детей.

Статья V
Географический охват и получатели помощи

Всего в Казахстане проживает более пяти миллионов детей, а в прилегающих Центральноазиатских странах - еще 20 миллионов детей, всех их объединяют общие проблемы. Эта группа населения, наряду с 3.9 миллионами женщин детородного возраста, являются предметом особого интереса для ЮНИСЕФ в соответствии с основными принципами его деятельности и положениями Конвенции о правах ребенка от 20 ноября 1989 года и Конвенции по ликвидации всех форм дискриминации в отношении женщин от 18 декабря 1979 года. Адресация их проблем требует срочного внимания. Женщины и дети, таким образом, являются основными получателями помощи данной стратегии. Такой подход призван защитить самые уязвимые группы общества в период реформирования. Дети в целом, и девочки-подростки, в частности, окажутся в центре внимания программы наряду с женщинами и матерями для обеспечения равенства. В тех случаях, когда их проблемы усугубляются экономическими, социальными, географическими факторами или половой дискриминацией, адресация этих проблем будет находиться в соответствии с правами данных групп населения и степенью насущности их нужд. Настоящий Основной План Операций составлен в рамках подхода на уровне страны к общим и индивидуальным проблемам детей и женщин.
Положения настоящего Основного Плана Операций действуют только на территории Казахстана. Соответственно, Правительство и ЮНИСЕФ прилагают усилия по дальнейшему развитию и определению сферы деятельности и ее направленности на получателей с тем, чтобы лучше отвечать национальным и субнациональным потребностям. При необходимости, определенные элементы программы могут быть сфокусированы на некоторых намеченных районах в стране. При разработке ежегодных Программных Планов Действий будут учитываться такие факторы, как характер и масштабы адресуемых проблем, технические и оперативные параметры мероприятий, наличие или отсутствие национальной или международной помощи в конкретной области и необходимость развития интегрированных межсекторных видов деятельности.
В связи с углублением экологического кризиса Аральского моря и увеличением числа доказательств его негативного влияния на детей и женщин, был разработан субнациональный проект с концентрацией внимания на этих группах населения, называемый "АСПЕРА", призванный обеспечить более всеобъемлющую и продолжительную концентрацию внимания на социальных проблемах. Проект "АСПЕРА" охватывал наиболее пострадавшие от катастрофы Аральского моря районы трех стран: Кызылординскую область в Казахстане, Дашховузский велаят в Туркменистане и Каракалпакскую Автономную Республику в Узбекистане. В рамках новой программы будет продолжаться работа по материнскому и неонатальному уходу; уходу и развитию детей раннего возраста; улучшению среды обучения; водоснабжению, экологии и санитарии; а также по реализации специальных проектов в регионе Аральского моря.
В соответствии с Резолюцией 52-ой сессии Генеральной Ассамблеи ООН, проходившей в декабре 1997 года, ЮНИСЕФ будет напрямую поддерживать детей и женщин Семипалатинского региона, где за период с 1949 по 1989 гг. бывшим Советским Союзом было проведено около 470 испытаний ядерного оружия. Эти испытания ассоциируются с неадекватными мониторингом и защитой в областях экологии и здравоохранения, и были окружены атмосферой абсолютной секретности. Деятельность ЮНИСЕФ будет направлена на интегрированные, гибкие и продолжительные мероприятия, ориентированные на процесс и общественность. ЮНИСЕФ объединит усилия в таких специфических областях сотрудничества, как материнский и неонатальный уход с концентрацией внимания на железо-дефицитной анемии, интегрированном ведении болезней детского возраста (ИВБДВ), водоснабжении, экологии и санитарии, или же гигиене и санитарном просвещении.
Области, граничащие с Каспийским морем, - особенно Мангыстауская область - постоянно сообщают о самых высоких показателях младенческой смертности в Казахстане (41.4 смерти на 1000 живорожденных в Мангыстауской области в 1997 году). Более того, недавнее повышение уровня воды в Каспийском море имело ряд негативных экологических последствий. Санитарные условия зачастую оставляют желать лучшего в областях, подвергаемых наводнениям или затоплениям из-за высоких волн. На это существует целый ряд причин, но самым важным является население тех сел, что расположены в районах, которым море наносит ущерб. Во всех случаях успешной деятельности по поиску доноров с целью привлечения дополнительных средств, ЮНИСЕФ будет стремиться к оказанию помощи этому региону, а мероприятия будут сконцентрированы вокруг таких областей деятельности, как материнский и неонатальный уход, санитарно-гигиеническое просвещение, водоснабжение, экология и санитария.
И, наконец, в рамках Программы по благосостоянию молодежи будет оказана поддержка подростковому населению регионов, где молодежь является группой повышенного риска, например, в крупных городах.

(См. карту на бумажном варианте)

Статья VI
Мониторинг, оценка и прикладные исследования

Мониторинг, оценка и прикладные исследования являются важными и взаимосвязанными элементами стратегии, применяемой при реализации программ и проектов в Казахстане.

Показатели результативности программной деятельности:
Детальный список показателей включен в Том II (Программные Планы Операций), но, наряду с этим, будет продолжаться дальнейшая разработка показателей результативности, осуществляемая совместными усилиями ЮНИСЕФ и Правительства в течение первых лет реализации данной программы. Данные показатели будут использоваться с целью оценки достигнутого прогресса по отношению к общим целям программы. Оценки результативности программ станут основным средством оценки общей эффективности программной деятельности, в то время как национальные и региональные обзоры внесут свой вклад в развитие анализа текущей ситуации.

Мониторинг и оценка достижений в реализации программ:
Одной из слабых сторон в реализации предыдущей программы, отмеченных как со стороны ЮНИСЕФ, так и Правительства, явилось отсутствие достоверных данных по выполнению проектных обязательств, необходимых для осуществления мониторинга реальных проектных вложений по отношению к запланированным вложениям; для мониторинга наиболее полной реализации деятельности, запланированной в Проектных Планах Действий, наряду с оценкой прогресса достижения целей, намеченных программой/проектами. С целью обеспечения гарантии соответствия и эффективности программной деятельности в течение всего периода ее реализации, будет использован ряд инструментов мониторинга и оценки, включающих:
Ежеквартальные обзоры программной/проектной деятельности, проводимые совместными усилиями Правительства/ЮНИСЕФ: обзор каждого проекта будет осуществляться с помощью оценки вложений (в виде поставок и наличных средств), предусмотренных для каждого вида деятельности в Проектном Плане Действий. На этом этапе будут определены препятствия, с которыми пришлось столкнуться при осуществлении запланированных проектных вложений, а также сформулированы действия для преодоления некоторых из обнаруженных препятствий.
Ежегодные обзоры программной/проектной деятельности. В конце каждого года партнерам, задействованным в осуществлении проектов, будут сделаны запросы с просьбой предоставления Правительству и Штаб-квартире ЮНИСЕФ детального отчета по выполнению проектных обязательств, намеченных Проектными Планами Действий. Совместными усилиями ЮНИСЕФ и его партнеров будет подготовлен подробный оценочный отчет, указывающий на достижения успешной деятельности, наряду с препятствиями, обнаруженными в течение года, после чего со всеми партнерами по исполнению проекта будут обсуждены меры, необходимые для исправления ситуации.
Среднесрочный обзор будет проведен в 2002 году, во время которого совместными усилиями ЮНИСЕФ и его партнеров будет подготовлен подробный оценочный отчет, указывающий на достижения успешной деятельности, наряду с перечислением препятствий, обнаруженных за последние два с половиной года, и последующим обсуждением мер по исправлению ситуации. Этот обзор послужит точкой отправления по обсуждению вопросов планирования деятельности на третий программный цикл.
Обзор в конце программного цикла будет проведен в 2004 году с целью оценки общих достижений по реализации второго программного цикла на уровне страны. Будет проведена оценка результативности программной деятельности с намерением улучшения планирования на третий страновой программный цикл.
Осуществление мониторинга на местах реализации деятельности: ЮНИСЕФ совместно с партнерами центрального уровня предпримет многочисленные поездки на места реализации проектной деятельности с целью осуществления мониторинга реализации проектов. Данные, собранные во время этих поездок, будут проанализированы с целью их использования в ежеквартальных обзорных мероприятиях и собраниях.

Статья VII
Сотрудничество с другими организациями
системы ООН и иными учреждениями

Программа, представленная в данном Плане Операций, будет дополнена и выполнена параллельно с другими международными и двусторонними программами ООН, равно как и с программами международных и местных неправительственных организаций. Правительство и ЮНИСЕФ обеспечили участие всех вышеперечисленных организаций в разработке Программы и Основного Плана Операций. Соответственно, и ЮНИСЕФ внес вклад в планирование программ и проектов других учреждений и организаций, в областях, находящихся в рамках полномочий ЮНИСЕФ и в пределах тех сфер, где ЮНИСЕФ обладает значительным опытом. По возможности, поиски сотрудничества будут проходить с организациями ООН и иными учреждениями в области специфических для данной страны видов деятельности, включая гармонизацию программного цикла при совместных усилиях ЮНФПА, ПРООН, УВКБ ООН и ВОЗ. Будет положено начало сотрудничеству с международными и местными НПО. Также, ЮНИСЕФ будет тесно сотрудничать с Мировым Банком и Азиатским Банком Развития в секторах здравоохранения и образования, равно как и с важнейшими двусторонними донорами. Будут проводиться постоянные обзоры ситуации для обеспечения гарантии контроля и мониторинга программ, предусматривающих участие или касающихся деятельности более чем одного учреждения, на межучрежденческом уровне, таким образом, позволяя избежать дублирования действий и неоправданной траты человеческих и финансовых ресурсов.

Статьи VIII
Ответственность сторон

Как указано в статьях 3 и 4, данная Программа будет выполнена в Казахстане посредством стратегии, основанной на положениях Конвенции по правам ребенка и Конвенции по устранению всех форм дискриминации женщин и заостряющей внимание на балансе между прямыми видами помощи, усилением возможностей учреждений и построением потенциала населения, а также пропагандной деятельностью. Соответствующие министерства, включая Агентство по здравоохранению, наряду с правительственными учреждениями, несущими ответственность за социальную защиту и развитие детей и женщин, станут основными партнерами в управлении мероприятиями по программе и проектам. В целом, координация деятельности по программам со стороны Правительства Казахстана будет осуществляться на уровне Вице- Премьер-Министра и Министерства иностранных дел. Конкретные обязанности по управлению страновой программой и деятельностью по проектам обозначены в данном Основном Плане Операций и Проектном Плане Операций, или же будут определены в соответствующих ежегодных Проектных Планах Действий.
Представительство ЮНИСЕФ в республиках Центральной Азии и Казахстане (ЦАРК) в Алматы, координирующее работу стран ЦАРК и возглавляемое Представителем в ЦАРК, который также является аккредитованным Представителем в каждой отдельно взятой стране ЦАРК, будет нести общую ответственность за осуществление намеченной программы, особенно за оказание технической и материально-технической поддержки, а также за общее планирование и управление. Из бюджета общих ресурсов примерно 25% будет использовано в течение пятилетнего периода на межсекторную вспомогательную деятельность по программам и операции, включая оплату услуг, оказываемых Представительством ЮНИСЕФ в ЦАРК.
Стратегия и данный Основной План Операций будут управляться и координироваться Представительством ЮНИСЕФ, расположенным в Казахстане. Согласно договоренностям с Правительством, ЮНИСЕФ будет осуществлять общий надзор и оказывать поддержку по реализации деятельности, включая обзорные мероприятия и поддержку в плане координации. Персонал, работающий в Представительстве, а также старший советник по программам и Представитель ЮНИСЕФ в ЦАРК, окажут необходимую поддержку при реализации программ по мере необходимости. Представительство ЮНИСЕФ в Астане в значительной мере будет нести ответственность за осуществление административных процедур и контактов с Правительством.
Опытный персонал из Штаб-квартиры ЮНИСЕФ, а также из Регионального Представительства ЮНИСЕФ в Женеве, будет привлекаться для решения вопросов, которые будет невозможно решить с помощью сотрудников Представительства в ЦАРК. Привлечение международных консультантов извне будет основано на необходимости получения специализированного опыта и поддержки по осуществлению пропагандной деятельности на политическом уровне.

Статья IX
Обязательства ЮНИСЕФ

Исполнительный Комитет ЮНИСЕФ одобрил выделение из средств Основных Ресурсов общей суммы в размере 4 миллионов 500 тысяч долларов США на поддержание мероприятий в рамках программ, перечисленных в данном Основном Плане Операций, при условии наличия средств на период с 1 января 2000 г. по 31 декабря 2004 г.
В дополнение к этому, Исполнительный Комитет уполномочил ЮНИСЕФ предпринять усилия по мобилизации дополнительных фондов порядка 7 миллионов 500 тысяч долларов США с целью оказания поддержки по реализации программной деятельности, обозначенной в данном Основном Плане Операций. Наличие данных средств будет зависеть от осведомленности доноров и проявления ими интереса к предлагаемым проектам.
Помощь со стороны ЮНИСЕФ по развитию и реализации деятельности, предусмотренной в данном Основном Плане Операций, может включать поставку материалов и оборудования, их транспортировку, предоставление услуг технического персонала, фондов для осуществления пропагандной деятельности, проведения исследований, предоставление услуг консультантов, средств на развитие, мониторинг и оценку программ, мероприятия по информированию населения и коммуникационные кампании в рамках программ, деятельность по ориентации и проведению профессиональной подготовки, а также оказание помощи персоналу учреждений.
Специфические детали распределения и поэтапного ежегодного планирования помощи со стороны ЮНИСЕФ в поддержку данной программы предоставляются в рамках каждого Программного Плана Операций. Будут проводиться ежегодные обзоры распределения бюджета с последующей более детальной раскладкой средств через подготовку ежегодных Проектных Планов Действий. Нижеприведенная таблица представляет собой общее распределение фондов по программам и годам на период с января 2000 г. по декабрь 2004 г.
Ограниченные финансовые ресурсы ЮНИСЕФ будут сконцентрированы в областях, где возможно достижение максимального воздействия на выживание, развитие и защиту детей, а также пойдут на усиление национальной политики и процессов устойчивых достижений в области защиты прав и налаживания лучших условий жизни для детей и женщин.
ЮНИСЕФ не будет оказывать финансовую помощь ни одному из представителей Правительства этих стран. Основываясь на имеющихся в его распоряжении средствах и нынешней политике Правительства, ЮНИСЕФ принял решение не разворачивать деятельность в этой сфере. Однако, с разрешения министерств и других органов Правительства, ЮНИСЕФ может предлагать кратковременные контракты некоторым сотрудникам правительственного аппарата или другим специалистам из этих стран по проведению специализированной исследовательской деятельности или предоставлению консультационных услуг, или же проведению профессиональной подготовки вне рамок их обычных обязанностей. Такой вид помощи представляется экономически эффективным и способствующим укреплению национальных возможностей и межстранового сотрудничества.
ЮНИСЕФ поддержит расходы по предоставлению помощи в виде оборудования и материалов, включая их транспортировку из-за границы, согласно видам деятельности, указанным в настоящем Плане Операций. Закупка услуг на местном рынке, необходимых для осуществления деятельности, возможна при условии их экономической эффективности или в условиях чрезвычайной ситуации. Обычно Правительство отвечает за предоставление транспорта внутри страны. Тем не менее, ЮНИСЕФ будет оказывать содействие в этом вопросе в случае необходимости, или если недостаток государственных транспортных средств ставит под угрозу выполнение проекта.
Все вложения со стороны ЮНИСЕФ, за исключением сделанных по острой необходимости ввиду непредвиденных обстоятельств, будут планироваться заранее, совместно с соответствующими министерствами, в целях обеспечения их своевременной доставки и использования. Доставка заказанных оборудования и материалов будет контролироваться офисом ЮНИСЕФ с тем, чтобы сотрудники Правительства были заранее предупреждены о доставке и были готовы принять и должным образом складировать прибывший груз, с уделением особого внимания условиям хранения вакцин и лекарств, требующих немедленного принятия и специального обращения.

Смета расходов (только при наличии ресурсов)
(в тысячах долларов США)

2000 2001 2002 2003 2004 Всего

Основные Ресурсы

Выживание и защита матери и ребенка 329 329 262 262 262 1444

Всестороннее развитие ребенка 193 193 261 261 263 1171

Благосостояние молодежи 197 197 197 197 197 985

Межсекторные расходы 180 180 180 180 180 900

Всего по Основным Ресурсам: 899 899 900 900 902 4500

Дополнительные Фонды

Выживание и защита матери и ребенка 750 750 600 600 600 3 300

Всестороннее развитие ребенка 300 300 450 450 450 1 950

Благосостояние молодежи 450 450 450 450 450 2 250

Всего по Дополнительным Фондам: 1 500 1 500 1 500 1 500 1 500 7 500

Всего: 2399 2399 2399 2400 2402 12000

Если уровень реализации одной программы будет значительно ниже ежегодных расчетов, возможно перераспределение средств на осуществление других программ, где наблюдается более высокий уровень реализации.
Во время периода осуществления проектных мероприятий, ЮНИСЕФ приложит все усилия для обеспечения гарантии оптимальной синхронизации помощи, оказываемой в виде Предоставления наличных средств и материалов.
ЮНИСЕФ будет консультироваться с министерствами, НПО и другими задействованными организациями относительно своевременных заказа и доставки материалов и оборудования, а также предоставления субсидий. ЮНИСЕФ будет своевременно информировать заинтересованных официальных лиц об отправке/прибытии материалов и оборудования с тем, чтобы обеспечить их эффективные и своевременные таможенную очистку, складирование и распределение.
ЮНИСЕФ сохраняет за собой право потребовать возвращения любого предоставленного им оборудования или материалов, которые используются не для целей, указанных в Программном Плане Операций и ежегодных Планах Действий.

Статья X
Обязательства Правительства

Правительство обеспечит наличие сотрудников, помещений, оборудования, включая техническую помощь и фонды, как подлежащие возвращению, так и не подлежащие, необходимые для выполнения программы в стране и для межстрановых мероприятий, в которых данная страна участвует, за исключением случаев, когда это уже обеспечено ЮНИСЕФ или/и другим учреждением ООН или международной организацией. Подробности участия Правительства изложены в соответствующих секциях страновых программы и проектов, а также будут точно определены в Ежегодных Планах Действий.
Настоящий Основной План Операций не предоставляет детального описания форм участия населения или неправительственных учреждений, для которых эти программы предназначены. По мере возможности, эти подробности будут содержаться в Ежегодных Планах Действий.
Правительство будет нести ответственность за транспортировку внутри страны, хранение и эффективное распределение материалов и оборудования, как указано в данном Основном Плане Операций и соответствующих Проектных Планах Действий. Эта ответственность будет включать несение расходов по таможенной очистке и любому простою в случае, если поставка не прошла таможенную очистку в положенное время в порту прибытия.
Согласно правилам и нормам ЮНИСЕФ, Правительство представит отчетные документы на полученные субсидии наличными средствами, предоставленными в рамках Плана Операций по завершении этих видов деятельности, обычно не позднее, чем через шесть месяцев после предоставления субсидии.
Правительство будет активно участвовать в деятельности по подготовке ежегодных и среднесрочных обзоров по страновым программам. Правительство совместно с ЮНИСЕФ, или же назначенные для этого организации, будут осуществлять оценку страновых программ и проектов через регулярные промежутки времени в целях определения их воздействия на получателей помощи на общественном уровне, как это определено в Плане Операций.
Правительство будет нести ответственность по рассмотрению любых претензий, предъявленных какой-либо третьей стороной к ЮНИСЕФ, его советникам, агентам или сотрудникам. ЮНИСЕФ, его советники, агенты и сотрудники не могут быть призваны к ответственности по каким-либо претензиям, возникающим в результате деятельности по этому соглашению, кроме случаев взаимного согласия Правительства и ЮНИСЕФ о том, что такого рода претензии возникли в результате грубого нарушения или недосмотра со стороны этих советников, агентов или сотрудников.
Правительство будет поддерживать усилия ЮНИСЕФ по привлечению дополнительных фондов, необходимых для удовлетворения финансовых потребностей согласованной Программы и будет сотрудничать с ЮНИСЕФ следующим образом:
а) поощрять потенциальные правительства-доноры, желающие предоставить ЮНИСЕФ средства, необходимые для выполнения компонентов Страновой Программы, опирающихся на вспомогательное финансирование, наряду с подготовкой документов с обращением за помощью в экстремальных ситуациях, одобренных ЮНИСЕФ;
б) поддерживать усилия ЮНИСЕФ по привлечению средств для выполнения Программы из частного сектора как международного, так и внутри Казахстана;
в) разрешать пожертвования и вклады, сделанные частными лицами, корпорациями и фондами в Казахстане, которые не будут облагаться налогами, с целью поддержки данной Программы в защиту детей.

Статья ХI
Заключительные положения

Настоящий Основной План Операций, состоящий из Томов Первого и Второго, представляет единую страновую программу. Общие условия этой рабочей структуры применимы к любому из отдельно взятых компонентов, перечисленных в Томе Втором.

Настоящий Основной План Операций вступает в силу с момента подписания и будет охватывать период с 1 января 2000 года до 31 декабря 2004 года.

В настоящий Основной План Операций могут вноситься изменения или дополнения по взаимному согласию Правительства Республики Казахстан и ЮНИСЕФ.

Подписано в двух экземплярах - на государственном, английском и русском языках.

За Правительство Республики Казахстан:

Имя и должность: Г-н Ерлан Идрисов, Министр иностранных дел

Республики Казахстан

За Детский Фонд ООН:

Имя и должность: Г-н Томас Томсен, Представитель ЮНИСЕФ в
республиках Центральной Азии и Казахстане

Дата: 11 февраля 2000 года

Место подписания: город Астана, Республика Казахстан

Правительство Республики Казахстан и
Детский Фонд Организации
Объединенных Наций

Программа сотрудничества
на 2000-2004 годы

Программный план операций

Том II

Февраль 2000 год

_________________________________________________________________________

Проект по Проект по Проект по Проект по

материнскому выживанию раннему разработке

и неонатальн. ребенка росту и политики и

уходу развитию мониторингу

ребенка

Безопасное Безопасная Обучение Под-проект по

материнство иммунизация родителей разработке

навыкам политики и

Микро- Интегрирован. мониторингу и

нутриентные ведение Дошкольное подготовке к

нарушения болезней воспитание чрезвычайным

детского в обществе ситуациям

возраста

Грудное Альтернативные Под-проект

вскармливание подходы к по поддержке

содержанию в программы

учреждениях

_________________________________________________________________________

Краткий обзор

Программа по выживанию, защите и развитию матери и ребенка охватывает первый жизненный цикл развития ребенка - с момента зачатия до достижения им 6-ти летнего возраста. ЮНИСЕФ в сотрудничестве с различными партнерами будет направлять свою деятельность на решение проблем, связанных с нуждами физического, психоэмоционального и интеллектуального развития матери и ребенка на первых этапах его развития. Программа направлена на снижение материнской и младенческой смертности, а также последствий, связанных с железо-дефицитной анемией и йод-дефицитными нарушениями. Эта программа будет поощрять мероприятия по выживанию и защите детей путем проведения своевременной и безопасной иммунизации, поддержки грудного вскармливания и обучения медицинских работников новым низкозатратным методам ухода. ЮНИСЕФ будет продолжать начатую работу по широкомасштабному распространению программы по интегрированному ведению болезней детского возраста (ИВБДВ), направленную на снижение заболеваемости наиболее распространенными заболеваниями детского возраста. Будут разработаны новые подходы к уходу и развитию детей раннего возраста путем проведения работы среди населения и семей по улучшению их навыков и развитию низкозатратных методов дошкольного воспитания. Кроме того, будет проведена определенная работа по снижению числа детей, находящихся в учреждениях на государственном содержании, и улучшению условий содержания детей в таких учреждениях. Работая по проекту интегрированного ведения болезней детского возраста в сотрудничестве с ВОЗ и Мировым Банком, будет продолжена деятельность по борьбе и контролю за анемией, ЮНИСЕФ обратит особое внимание на мероприятия, направленные на улучшение условий раннего роста и развития ребенка. Особое значение будет придаваться распространению информации социального характера, направленной на матерей и семьи. Для этих целей, ЮНИСЕФ использует около 1 млн. 444 тысячи долларов США за пятилетний период из основных ресурсов, и около 3 млн. 300 тысяч долларов США из дополнительных фондов в случае успешной деятельности по поиску доноров.

Анализ ситуации и обоснование
Демографическая ситуация
Численность населения Казахстана снизилась с 16.5 миллионов в 1992 г. до 15.7 миллионов (согласно предварительным расчетам) в 1999 г. Этому способствовало множество факторов. Одним из них можно назвать значительное снижение уровня рождаемости с 21.7% до 14.7% в 1997 году. Другим фактором, повлиявшим на снижение численности населения явилось увеличение уровня смертности до отметки в 10.4%. Однако в последнее время намечается тенденция к снижению общего уровня смертности. На протяжении последних десятилетий, уровень младенческой смертности в Казахстане постепенно снижается.

Питание
Привычки питания и положение матери значительно влияют на исход беременности. Исследование, проведенное Казахстанским институтом питания Министерства образования и науки, продолжавшееся 3-4 месяца в 1996-97 годах, показало, что более 70% населения (70.8%) страдают неадекватным поступлением калорий. Данный показатель варьирует в зависимости от места проживания и не отражает различия в образе питания разных групп населения. Проживающие в сельской местности в среднем потребляют больше калорий, чем жители городов. Исследование также показало, что недостаточное поступление калорий варьирует в зависимости от возраста и этнической принадлежности респондентов. Женщины страдают больше мужчин. Сложно представить, что почти у всех людей преклонного возраста (95.5%) отмечен недостаток калорий в питании.
Другим состоянием, отрицательно влияющим на исход беременности, является анемия. Согласно данным Казахского медико-демографического исследования 1995 года (КМДИ-95), 37.1% женщин имели легкую, 10.6% среднюю и 1.1% тяжелую степень анемии. Уровень анемии был выше у женщин, использующих ВМС, а анемия среди беременных встречалась в три раза чаще, чем у небеременных и некормящих женщин.

Инфраструктура здравоохранения
Инфраструктура системы здравоохранения, разделенная на несколько уровней, широко доступна, и несмотря на ухудшение положения в последние годы, считается, что 100% населения имеет доступ к медицинской помощи в досягаемых пределах. Несмотря на это, по всей стране было закрыто более 700 фельдшерско-акушерских пунктов (ФАП), и более 1200 населенных пунктов остались неохваченными медицинской помощью. Иногда для того, чтобы получить экстренную акушерскую помощь больному приходится преодолеть более 100 км пути. В настоящее время, Агентство по делам здравоохранения осуществляет программу по возрождению ФАПов, и в 1998 году было вновь открыто 60 пунктов.
Сеть медицинских учреждений в республике широка, но начиная с 1996 года в период реформы здравоохранения, происходит ее сокращение. Число медицинских учреждений в стране снизилось с 1 253 в 1992 году до 963 в 1997 году. В результате сокращения числа коек широко внедряются так называемые "дневные стационары". Продолжается работа по приватизации медицинских учреждений. Часть уже приватизирована. Как было зарегистрировано в 1996 году, около 10% от всеобщего количества пациентов обратилось либо в частные медицинские учреждения, либо лечилось по медицинской страховке. В данное время, согласно информации Агентства по делам здравоохранения, около 5% медицинских учреждений приватизировано.

Медицинские кадры
В Казахстане насчитывается большое число медицинских работников различных специальностей. В 1992 году в стране было 66 301 врача, или примерно 1 врач на 259 человек населения. С тех пор, численность медицинского персонала постоянно сокращалась в связи с эмиграцией, и несмотря на снижение численности населения численность мед. работников остается достаточно низкой. Например, к 1997 году численность мед. работников сократилась до 10.000. Тем не менее, отношение одного мед. работника к численности населения возросло на 19 человек, т.е. 1 к 278. В 1992 году на 1.467 женщин старше 14 лет приходилось по одному акушеру-гинекологу и несмотря на спад в 13% пятью годами позже соотношение остается один к 1.488 женщин. Значительно снизилось число медиков педиатрических и вспомогательных специальностей (как врачей, так и среднего медицинского персонала), что несомненно отразилось на качестве, оказания помощи детям.

Использование медицинских услуг
Медицинские услуги широко используются населением республики. Среди детей до 14 лет, в 1993 году было зафиксировано около 4 миллионов первичных посещений. В 1997 в результате уменьшения численности населения это число снизилось до 3,7 миллионов. Несмотря на такой высокий уровень как первичных (75%), так и последующих посещений, уровень профилактических мероприятий снизился в связи с возникшими финансовыми затруднениями.
В стране широко используется госпитальная помощь. Зачастую, пребывание на больничной койке затягивается, однако уровень занятости больничной койки снижается. В стране в процессе реформирования здравоохранения сократилось количество коек, либо в связи с закрытием всего лечебного учреждения, либо в результате сокращения числа коек в отделении. Это привело к улучшению показателя занятости койки, который в 1997 году составил 83%, а в родовспомогательных учреждениях - 78%.

Качество медицинской помощи
Помощь новорожденным
Число новорожденных с низкой массой тела при рождении, указывающее на нарушения внутриутробного развития, меняется от года к году. Согласно данным, полученным в результате интервьюирования медицинских работников, число новорожденных с массой тела ниже 2500 грамм возросло с 4.9% в 1989 году до 7.43% в 1998 году. Во всем этом прослеживается связь с ухудшением условий жизни и питания матери во время беременности.

Перинатальная смертность
30% смертей среди детей в возрасте до 1 года, в основном, в первые 7 дней жизни ребенка, вызваны перинатальными состояниями, связанными с внутриутробным развитием; проблемами, возникающими во время родов и сразу после них. В связи со снижением численности населения и уровня рождаемости, абсолютное число ранних неонатальных смертей снизилось на 40% по сравнению с данными 1990 года. Недоношенность - одна из основных причин неонатальной смертности, и составляет 60% смертей. Другие состояния, приводящие к смерти новорожденных, следующие (в порядке значимости): асфиксия, травмы и внутриутробные инфекции. Уровень мертворожденности высок, находясь на уровне 10%, таким образом, общий показатель перинатальной смертности составил 18% в 1997 году.

Младенческая смертность
Хотя уровень младенческой смертности (МС) в советское время всегда снижался, в 1989 году, в связи с возникшими политическими и экономическими изменениями это направление приняло отрицательную динамику. После пика на уровне 28% в 1993 году, сейчас МС составляет 21.2%. Это свидетельствует о значительных достижениях системы здравоохранения несмотря на продолжающиеся трудности до 1995 года. Однако усредненный национальный показатель скрывает различия в регионах. Так, самый низкий уровень МС в 1997 году наблюдался в Алматинской области (19.5%), а самый высокий в Мангистауской области (41%).
Причины младенческой смертности за последние пять лет не изменились. Смертность вследствие заболеваний органов дыхания составляет 30% и находится на втором месте среди причин смертности. Инфекционно- паразитарные заболевания, включая диарею, являются третьей по значимости причиной МС. Врожденные заболевания - на четвертом месте.

Материнская смертность
На протяжении 90-х годов уровень материнской смертности остается достаточно высоким и вызывающим опасения. В 1998 году этот показатель составил 77.5 на 100 тысяч живорожденных, практически не изменившись с 1989 года. Абсолютное число материнских смертей снизилось только в результате снижения числа родов.
Аборты являются одной из основных причин материнской смертности. За последние годы в стране был достигнут значительный прогресс в замене абортов другими методами предупреждения нежелательной беременности, однако недостаточное внимание уделялось проблеме безопасности абортов. Кровотечение до сих пор остается одной из лидирующих причин материнской смертности, составляя четверть от общего числа.

Антенатальная помощь
В 1995 году 96.4% родов происходило в медицинских учреждениях, в 78.4% роды принимались врачом акушер-гинекологом. В том же году уровень кесарева сечения составлял 4.6%. В 1995 году 92.7% беременных женщин получили антенатальную помощь и 68.1% женщин до наступления трехмесячного срока беременности, 69% случаев протекали под наблюдением акушера-гинеколога. Однако за последнее время отмечается стабильность показателя антенатальных обращений.

Грудное вскармливание
В 1992 году, Министерство здравоохранения сообщило о том, что число женщин, прекративших кормить своего ребенка грудью до достижения им 1 года, увеличилось с 55% в 1989 году до 73% в 1991 году. По данным КМДИ-95, был достигнут определенный прогресс в деле поощрения грудного вскармливания. 73% детей продолжают вскармливаться грудью до достижения 1 года. Но по данным того же исследования, уровень исключительного грудного вскармливания составлял всего 12.3%, более половины детей начинают получать дополнительный прикорм еще до достижения ребенком 3-х месячного возраста.
Благодаря успешной реализации национальной программы по поддержке и поощрению грудного вскармливания, семи родовспомогательным учреждениям Казахстана присвоено звание "Больницы дружелюбного отношения к ребенку".

Детская заболеваемость
В Казахстане отмечается тенденция к значительному снижению заболеваемости управляемыми инфекциями. Однако, вызывает опасение возросший уровень заболеваемости гепатитом, БППП и микро-нутриентными нарушениями питания.

Ситуация с дошкольным образованием
Посещение дошкольных учреждений в Казахстане снизилось с самого лучшего показателя в Центральной Азии в 1990 году (53.5 процента от общей численности) до самой низкой отметки в 1998 году (10.6 процентов). В сельской местности только 2.6 процентов детей дошкольного возраста могут посещать дошкольные учреждения. Плата за дошкольное образование считается основной причиной спада уровня посещаемости. Уровень оплаты за обучение колеблется в широких пределах, однако сельские жители не могут себе этого позволить как из-за высокой стоимости услуг, так и вследствие низкой плотности населения. Отсутствие программ питания в дошкольных учреждениях также оказало негативное влияние на потребление пищи маленькими детьми, в связи с этим возросли показатели недостаточного питания детей.
Статья 23 нового Закона об образовании, подписанного Президентом 7 июня 1999 года, призывает к годичному бесплатному обязательному дошкольному образованию всех детей в возрасте 5-6 лет за год до поступления в школу. Целью Правительства является увеличение численности шести/семилетних детей в детских садах до 220,000 человек на 1999/2000 учебный год. Нелегко будет выполнить такую задачу, если не будут разработаны экономически выгодные подходы к дошкольному образованию и/или выделены дополнительные ресурсы. Сложность заключается в привлечении преподавателей дошкольных учреждений к своим рабочим местам, где заработная плата считается самой минимальной в стране.
Возрастающая численность детей, воспитывающихся в учреждениях, вызывает серьезное беспокойство. Это зарегистрировано во всем регионе. В Казахстане требуется провести дополнительные исследования и анализ по определению отдельных моментов проблемы. Правительство рассматривает эту ситуацию с детьми, находящимися на продолжительном обеспечении, как основную проблему, на которую следует обратить взимание.

Сотрудничество по программе выживания, развития и защите
матери и ребенка в 1995-1999 годы

Во время предыдущего программного цикла, ЮНИСЕФ оказывал помощь Правительству Казахстана в реализации двух программ, направленных на охрану здоровья матери и ребенка:
Охрана здоровья матери и ребенка, и
Питание матери и ребенка.
Программа сотрудничества на 2000-2004 годы будет основана на достижениях и уроках, извлеченных из реализации предыдущей программы с 1992 года и включает основные элементы существующих проектов.
Программа охраны здоровья матери и ребенка 1995-1999 гг. состояла из трех основных проектов: Расширенная программа иммунизации (РПИ), Борьба с диарейными болезнями (БДБ) и острыми респираторными инфекциями (ОРИ). Основные элементы РПИ нашли свое отражение во вновь разработанном проекте по безопасности иммунизации с упором на достижение механизма самообеспеченности вакцинами, контроля качества и самостоятельности в международных закупках. В следующем программном цикле ЮНИСЕФ планирует продолжить начатую работу. Проблемы ОРИ и БДБ будут адресованы в под-проекте по реализации программы по интегрированному ведению болезней детского возраста (ИВБДВ).
Проект по снижению материнской и перинатальной смертности был разработан и начал свою работу в ответ на возрастающую проблему. За основу взята стратегия ВОЗ по безопасному материнству, стратегии проекта включают в себя мульти-дисциплинарность и ориентацию на семью. В новом программном цикле это будет служить платформой для развития под-проекта по безопасному материнству.
В апреле 1997 года был организован постоянно действующий Форум стран Центральной Азии и Казахстана "Охрана здоровья матери и ребенка" (Форум ЦАРК ОЗМиР), направленный на улучшение сотрудничества между пятью странами региона. Форум проводит обзор существующих политик в области здравоохранения во всех странах и рекомендует мероприятия по их совершенствованию. Форум будет служить средством защиты интересов детей на всех уровнях, нацеливаясь на реализацию прав ребенка.
Программа питания матери и ребенка состояла из трех основных проектов: поддержка и поощрение грудного вскармливания (ГВ), искоренение случаев йод-дефицитных нарушений (ЙДН) и борьба и профилактика железо-дефицитной анемии (ЖДА). Работа по этим направлениям будет продолжаться в рамках под-проектов по грудному вскармливанию и ликвидации микро-нутриентных нарушений.

Обоснование
Казахстан достиг определенного прогресса в деле улучшения выживания и ухода за детьми и матерями. Достигнут значительный успех в проведении иммунизации детей - охват вакцинацией в большинстве регионов составляет 95%. Республика уверенно движется к сертификации искоренения полиомиелита к 2000 году. Однако, некоторые проблемы здравоохранения остаются нерешенными. Материнская смертность остается на высоком уровне - 77 смертей на 100 тысяч живорожденных. До сих пор матери умирают от кровотечений, токсемии и инфекций, которые можно было бы предупредить. Казахстан нуждается в разработке четкой политики по закупке генерических лекарственных препаратов из основного списка, предназначенного для лечения заболеваний детского возраста. Кроме того, существует ясная потребность в улучшении знаний родителей и гражданского общества в вопросах ухода и развития детей раннего возраста. Решение, принятое правительством об обязательном посещении дошкольных учреждений означает необходимость внедрения низкозатратных подходов. Присутствие ЮНИСЕФ в стране необходимо для дальнейшего улучшения выживания и качества жизни матери и ребенка.
Проблема, связанная с долгосрочным пребыванием детей в учреждениях, требует внимания особенно в период раннего развития. Следует серьезно признать необходимость в участии развития маленьких детей с целью дальнейшего предотвращения негативного влияния этой проблемы на более поздних этапах жизни.

Цели программы
Целью Программы по выживанию, развитию и защите матери и ребенка является обеспечение прав на выживание, рост и развитие детей в возрасте до 5 лет, для того, чтобы они смогли достичь своего максимального потенциала при переходе в период становления и взросления; улучшение здоровья и питания матерей через развитие практики безопасного материнства, включая доступ к таким службам, и улучшение их жизненных навыков.

Задачи программы
1. Снижение уровня материнской смертности на 10% от уровня 1999 года в отдельных областях ⁽¹⁾ республики за пятилетний период ____________________
⁽¹⁾ Области будут отобраны по специальным критериям, принимая во внимание такие факторы как средний доход семьи, уровень безработицы, присутствие групп риска, вовлечение партнеров и доноров.

2. Снижение уровня младенческой и детской смертности на 10% от уровня 1999 года в отдельных областях республики за пятилетний период
3. Принятие международных стандартов определения младенческой и материнской смертности
4. Снижение уровня заболеваемости микро-нутриентными нарушениями питания
5. Поддержка и поощрение практики грудного вскармливания
6. Оказать помощь правительству в достижении самообеспеченности вакцинами, их закупки, поставки и распределения к 2004 году
7. Сертификация искоренения полиомиелита к 2000 году и снижение уровня заболеваемости основными вакцин-управляемыми инфекциями
8. Снижение уровня смертности, частоты и тяжести заболеваемости и инвалидизации от болезней детского возраста, которые оказывают влияние на рост и развитие ребенка
9. Усиление знания семьи и общества по вопросам отклика на нужды, возникающие в процессе роста и развития детей младшего возраста
10. Поощрение развития системы защиты детей от помещения их в спец. учреждения и социальной интеграции детей, нуждающихся в особых мерах защиты
11. Снижение количества детей, содержащихся в спец. учреждениях путем помещения их в семьи и семейные дома
12. Улучшение качества психологического и социального ухода тех детей, которые вынуждены находиться в спец. учреждениях
13. Оказание помощи в формулировке и обсуждении политики, в соответствии с принципами КПР.

Стратегии программы
Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ предоставит поддержку техническим интервенциям, направленным на достижение как можно большего количества населения, включая мероприятия по йодизации соли и обогащению муки препаратами железа; интегрированному ведению болезней детского возраста (ИВБДВ) и иммунизации; безопасному материнству; поддержке и поощрению грудного вскармливания в родовспомогательных учреждениях и альтернативным подходам к развитию и уходу детей младшего возраста, а также институционализации.

Улучшение возможностей системы здравоохранения
ЮНИСЕФ поддержит организацию обучения и другие методы улучшения возможностей работников медицинских и образовательных специальностей, составителей политики и программ правительства, а также руководителей на всех уровнях общественного и частного секторов местного и государственного масштаба, международных организаций и НПО и их участие в работе и оценке.

Усиление роли целевых групп помощи
ЮНИСЕФ рассчитывает на широкое сотрудничество с партнерами и различными местными, национальными и международными организациями, работающими с целевыми группами. Поощрение участия населения в планировании и оказании специфических социальных услуг - важный элемент стратегии. Будут предприняты мероприятия по социальной мобилизации, направленные на улучшения практики в отношении здоровья и развития детей, принятой в семьях. Кроме того, будут поощряться мероприятия по социальной интеграции детей, нуждающихся в особых мерах защиты, с воспитанием их в семье.

Пропаганда интересов детей
ЮНИСЕФ продолжит пропаганду защиты интересов детей на национальном уровне. Данные мероприятия будут направлены на принятие законодательных актов, по всеобщей йодизации соли и обогащению муки препаратами железа, на достижение высоких уровней охвата иммунизацией, на поощрение практики грудного вскармливания и на принятие международных стандартов определения материнской и младенческой смертности; предупреждение помещения детей в государственные специальные учреждения и адаптацию ориентированных на ребенка подходов в период раннего развития. Мероприятия по улучшению информированности будут включать в себя разработку информационных и образовательных материалов, организацию встреч и конференций с парламентариями, работниками правительственного уровня и представителями НПО.

Охват программы и получатели помощи (целевые группы)
Все программные мероприятия, в основном, будут проводиться на национальном уровне, и целевыми группами программы являются матери и дети. Кроме того, программа будет охватывать малообеспеченные слои населения и детей, находящихся в специальных государственных учреждениях, или рискующих попасть в такие учреждения. Отбор пилотных областей будет проводиться, принимая во внимание такие факторы как средний доход семьи, уровень безработицы, присутствие групп риска, вовлечения потенциальных партнером (особенно НПО) и международных агентств. Особая поддержка будет направлена на наиболее незащищенные слои населения, проживающие в регионе катастрофы Аральского моря, Семипалатинского ядерного полигона и побережья Каспийского моря.

Проект по материнскому и неонатальному уходу

Задачи проекта:
1. Повышение понимания безопасности материнства как одного из прав женщины, определенном в положениях Конвенции по искоренению всех форм дискриминации в отношении женщин, других международных правозащитных актов и Конституции Казахстана
2. Работа с местными властями по обеспечению 100% доступа женщин к основной акушерско-гинекологической помощи в пилотных областях
3. Поддержка мероприятий по улучшению питания девочек, девочек-подростков и женщин с целью снижения уровня микро-нутриентных дефицитов, влияющих на материнскую и неонатальную смертность и заболеваемость
4. Поддержка в улучшении качества и охвата пренатальной, родовой и постанатальной помощью, включая основную акушерскую и неонатальную помощь в случае осложнений
5. Поощрение мероприятий, направленных на подготовку женщин и семьи к предстоящим родам, улучшению информированности населения в вопросах лучшей практики принятия родов и необходимости присутствия обученного персонала при всех родах, искоренение препятствий к хорошему уходу, поощрение обществом поздних браков и рождения детей
6. Поощрение обучения квалифицированного персонала навыкам основной акушерской помощи
7. Снижение уровня распространенности железо-дефицитной анемии среди женщин репродуктивного возраста и детей до 3-х лет до отметки ниже 30%
8. Поддержка мероприятий по всеобщей йодизации соли
9. Поддержка усилий правительства по адаптации международных стандартов определения материнской и младенческой смертности
10. Улучшение совместной деятельности по оценке и мониторингу мероприятий
11. Поддержка мероприятий Национального комитета по грудному вскармливанию в достижении цели, направленной на то, чтобы 50% всех родов происходили в больницах, доброжелательного отношения к ребенку
12. Поддержка мероприятий Национального комитета по грудному вскармливанию в достижении цели, направленной на то, чтобы 50% младенцев в возрасте до 6-ти месяцев находились на исключительном грудном вскармливании
13. Принятие Международного Кодекса ВОЗ по маркетингу заменителей грудного молока и мониторинг его выполнения

Стратегии проекта
Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ поддержит поставки основных медикаментов и оборудования для акушерской и неонатальной помощи при оказании экстренной помощи в родовспомогательных учреждениях. Поставки для под-проекта по микро-нутриентным нарушениям будут включать оборудование и обогатители для йодизации соли и обогащения муки препаратами железа; это оборудование и обогатители будут поставляться для зарождения процесса обогащения продуктов питания в определенных областях республики. Ожидается, что правительство, в дальнейшем, возьмет на себя инициативу по реализации этой деятельности, таблетированные препараты железа будут поставляться до тех пор, пока поступление железа в организм не будет обеспечено за счет обогащения продуктов питания.

Улучшение возможностей системы здравоохранения
ЮНИСЕФ поддержит организацию обучения медицинских работников в вопросах безопасного материнства, профилактики и борьбы с анемией, и грудного вскармливания. ЮНИСЕФ будет работать с государственными структурами по вопросам улучшения руководства, мониторинга и администрирования проекта, и введению в действие новых и уже существующих законодательных актов по йодизации соли и обогащению муки препаратами железа.

Усиление роли целевых групп помощи
Будут проводиться мероприятия по усилению роли и знаний медицинских работников, руководителей и пользователей службы здравоохранения, направленных на обеспечение всех женщин и новорожденных доступом к квалифицированной медицинской помощи. Кроме того, проект предусматривает мероприятия по усилению роли женщин в защите своих прав на свое здоровье и здоровье своих детей.

Пропаганда интересов детей
Будет поощряться распространение информации о безопасном материнстве, питанию и важности практики грудного вскармливания. ЮНИСЕФ будет пропагандировать принятие закона о всеобщей йодизации соли.

Партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать Агентство Республики Казахстан по делам здравоохранения, его подразделения и институты, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК. Координация мероприятий, связанных с под-проектом по Безопасному материнству будет осуществляться с ВОЗ, Фондом по народонаселению ООН (ЮНФПА) и Мировым банком. Будет налажена связь с организациями, такими как Федерация Красного Креста и Красного Полумесяца. НПО, средствами массовой информации при проведении мероприятий по улучшению информированности населения. Реализация под-проектов по грудному вскармливанию и микро-нутриентным нарушениям будет осуществляться в тесном сотрудничестве с Казахстанским Институтом Питания и Республиканским Центром охраны матери и ребенка.

Администрирование проекта
Ответственными за реализацию проекта будут государственные органы как на национальном, так и на местном уровнях, работающие совместно с ЮНИСЕФ. Будет сформирована группа по координации проекта, которая должна осуществлять планирование, мониторинг и оценку проекта. Эта группа будет состоять из сотрудников государственных органов, Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, заинтересованных экспертов и агентств ООН.

Показатели
Показатели воздействия проекта
- Принятие международных стандартов живорожденности
- Уровень младенческой смертности
- Показатель материнской смертности
- Распределение материнской смертности по причинам смерти
- Уровень перинатальной смертности
- Процент женщин, имеющих доступ к основной акушерской помощи
- Процент родов, происходящих в больницах дружелюбного отношения к ребенку
- Уровень исключительного грудного вскармливания
- Распространенность анемии
- Распространенность зоба
- Процент домохозяйств, использующих йодированную соль
- Принятие законов о всеобщей йодизации соли и обогащения муки
препаратами железа
- Принятие Международного Кодекса по маркетингу заменителей грудного молока

Показатели результативности выполнения проекта
Под-проект по безопасному материнству

- Разработаны обучающие материалы
- Количество проведенных семинаров и обученного персонала,
применяющего полученные навыки на практике

Под-проект по микро-нутриентным нарушениям

- Количество медицинских работников, обученных профилактике и борьбе с анемией и применяющих полученные навыки на практике
- Функционирование программы мониторинга ЙДЗ
- Начата кампания по социальной мобилизации

Под-проект по грудному вскармливанию

- Количество медицинских работников, обученных вопросам управления лактацией и грудного вскармливания и применяющих полученные навыки на практике
- Подготовлен пакет для сертификации родовспомогательных учреждений
- Разработан график мониторинга Комитетом грудного вскармливания
- Сохранение статуса больницы дружелюбного отношения к ребенку
- Проведение информационных кампаний во время недели грудного
вскармливания

Механизм оценки и мониторинга
Механизм мониторинга и оценки будет разработан совместно с основными партнерами.
Мониторинг будет проводиться путем посещения мест его реализации и координации таких визитов с основными партнерами.

Под-проект по безопасному материнству
Мероприятия
1. Поддержать обучающие семинары по вопросам адаптации международного определения живорожденности
2. Совместно с правительством разработать обучающий пакет по безопасному материнству
3. Обучить семью, семейных врачей и медсестер вопросам безопасного материнства в отдельных областях республики
4. Поддержать реализацию новых подходов в дородовом, родовом и послеродовом уходе в отдельных медицинских учреждениях
5. Поддержать мониторинг и оценку реализации проекта по материнскому и неонатальному уходу
6. Улучшить управление, мониторинг и надзор за проектом с тем, чтобы вовремя предусмотреть и улучшить необходимые поставки и обучение для снижения уровня материнской и неонатальной смертности и заболеваемости.
7. Провести оценку влияния поставок оборудования в родовспомогательные учреждения в пилотных областях предыдущей программы.

Под-проект по микро-нутриентным нарушениям
Мероприятия
1. Пропагандировать и поддерживать принятие необходимых законодательных актов по всеобщей йодизации соли и обогащению муки
железом и их последующую реализацию
2. Проводить мониторинг производства и употребления йодированной соли
3. Начать лабораторный мониторинг национальной программы по устранению ЙДЗ
4. Поддержать поставку железосодержащих препаратов для профилактики анемии
5. Начать и поддерживать высокий уровень обогащения муки препаратами железа
6. Начать проведение кампании по социальной мобилизации населения в вопросах изменения привычек питания
7. Провести обучение медицинских работников по профилактике и борьбе с анемией
8. Поддерживать местные органы здравоохранения в вопросах улучшения навыков руководства и мониторинга проекта

Под-проект по грудному вскармливанию
Мероприятия
1. Оказать помощь в подготовке республиканского законодательного акта, соответствующего положениям Международного Кодекса по маркетингу заменителей грудного молока
2. Проводить мониторинг Международного Кодекса по маркетингу заменителей грудного молока после его принятия
3. Поддержать включение основ питания детей раннего возраста в Национальную политику по питанию
4. Определить и предоставить помощь родовспомогательным учреждениям, готовящимся к сертификации БДОР
5. Проводить обучение медицинских работников основам управления лактацией и грудного вскармливания
6. Улучшить информированность населения в вопросах грудного вскармливания путем поддержки мероприятий, проводимых во время Всемирной недели ГВ

Проект по выживанию детей раннего возраста
Задачи проекта
1. Снижение уровня вакцин-управляемыми инфекциями путем поддержания уровня охвата иммунизацией на уровне 90% во всех областях (для коревой вакцины - 95%)
2. Достичь сертификации искоренения полиомиелита в 2000 году
3. Достичь к 2004 году стандартов ВОЗ в контроле качества вакцин и иммунизации, включая адаптацию стандартных протоколов ответа на побочные эффекты после иммунизации
4. Достижение международных стандартов в независимой закупке традиционных вакцин к 2004 году
5. Поощрять введение новых вакцин в график иммунизации
6. Улучшить ведение случаев основных заболеваний детского возраста и навыков общения медицинских работников

Стратегии проекта
Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ поддержит краткосрочные поставки в рамках Соглашения о вакцинной независимости, включая Государственные закупки вакцин РПИ, оборудования программы РПИ и компьютеров для национальной системы мониторинга распределения вакцин, а также основных медикаментов через Отдел поставок ЮНИСЕФ. Сроки использования услуг ЮНИСЕФ в таких закупках будут продлены для предоставления правительству возможностей подготовки к самостоятельной закупке и финансированию вакцин и оборудования в рамках РПИ.

Улучшение возможностей системы здравоохранения
ЮНИСЕФ поможет Агентству по делам здравоохранения в проведении обучения каскадного типа по вопросам безопасности иммунизации, обращения с вакцинами и холодовой цепью. Будет проводиться работа по усилению возможностей Национального контрольного комитета по вакцинам в осуществлении контрольных функций, необходимых для выпуска партии вакцин, мониторинга их использования, включая мониторинг побочных эффектов. Казахстанские специалисты будут участвовать в международных встречах для установления международных профессиональных связей.
ЮНИСЕФ поможет в улучшении качества ведения случаев основных заболеваний детского возраста в рамках программы ИВБДВ путем предоставления обучающих материалов. ЮНИСЕФ продолжит оказывать помощь в подготовке мастер-тренеров по программе ИВБДВ, которые в свою очередь будут обучать медицинских работников на местах. ЮНИСЕФ окажет помощь в проведении семинаров на областном и районном уровнях. Свою деятельность ЮНИСЕФ будет координировать с ВОЗ. ЮНИСЕФ будет содействовать в размножении материалов по ИВБДВ на русском и государственном языках.

Усиление роли целевых групп помощи
Будут проводиться мероприятия по усилению роли и знаний общества и семьи в вопросах здоровья и развития детей для принятия необходимых решений.

Пропаганда интересов детей
ЮНИСЕФ будет поощрять перевод, размножение и распространение информации, необходимой для реализации программы. Мероприятия по санитарному просвещению населения будут направлены на улучшение знаний о здоровье и правильном питании.

Партнеры
ЮНИСЕФ и Национальное агентство по делам здравоохранения продолжат разработку Инициативы о вакцинной независимости, основанной в 1995 году, с тем, чтобы достичь самообеспечения в поставках вакцин. Мониторинг и обзорные исследования проекта, а также обучающие программы будут проводиться совместно с ВОЗ, другими агентствами ООН и донорами. Кроме агентств ООН, проект предполагает сотрудничество с Агентством США по международному развитию (ЮСАИД). Центром по контролю за заболеваниями США и другими организациями в работе над проектами, касающихся вопросов выживания, защиты и развития матери и ребенка. Будет осуществляться сотрудничество как с международными НПО (Общество Красного Креста и Красного Полумесяца), так и с национальными НПО, средствами массовой информации. По под-проекту ИВБДВ, ЮНИСЕФ будет сотрудничать с ВОЗ, особенно в области проведения обучения специалистов и оценки.

Администрирование проекта
Ответственными за реализацию проекта будут государственные органы как на национальном, так и на местном уровнях, работающие совместно с ЮНИСЕФ. Будет сформирована группа по координации проекта, которая должна осуществлять планирование, мониторинг и оценку проекта. Эта группа будет состоять из сотрудников государственных органов, Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, заинтересованных экспертов и агентств ООН, национального контрольного комитета и Республиканского центра по ИВБДВ/ОРИ/БДБ.

Показатели

Показатели воздействия проекта

- Уровень охвата иммунизацией
- Достижение сертификации искоренения полиомиелита
- Частота побочных эффектов после иммунизации
- Уровень младенческой смертности
- Уровень заболеваемости ОРИ и диареей

Показатели результативности выполнения проекта

Под-проект по безопасной и устойчивой иммунизации
- Функционирует устойчивая система закупки вакцин
- Закупается и применяется вакцина против гепатита Б
- Национальный контрольный комитет функционирует
- Инструменты безопасной практики иммунизации полностью реализованы
- Холодовая цепь постоянно функционирует
- Разработан план и механизм самостоятельной закупки вакцин РПИ
- Разработан анализ экономической эффективности для введения новых вакцин
- Поставляются все вакцины РПИ

Под-проект по интегрированному ведению болезней
детского возраста (ИВБДВ)

- Закончена адаптация стандартных руководств по ИВБДВ
- Поставляются стандартные лекарственные препараты
- Проводятся обучающие семинары, и обученные сотрудники применяют полученные навыки на практике
- Подготовлен план национальной реализации

Механизм оценки и мониторинга
Механизм оценки и мониторинга будет разработан совместно с основными партнерами. Мониторинг проекта будет проводиться путем посещения мест его реализации и координации таких визитов с основными партнерами.

Под-проект по безопасной и устойчивой иммунизации

Мероприятия
1. Оказать поддержку в организации семинара по международному тендеру вакцин и помочь в организации Национального контрольного комитета (НКК) для осуществления контрольных функций за вакцинами.
2. Оказать помощь в проведении обучения по безопасной практике иммунизации (БПИ) для усиления роли НКК посредством Глобальной Образовательной Сети ВОЗ.
3. Помочь в проведении обучения по БПИ для медицинских работников на рабочих местах.
4. Содействовать введению БПИ в программу обучения в медицинских учебных заведениях.
5. Участвовать в совместной миссии правительства, ЮНИСЕФ и ВОЗ по обзору и анализу возможностей государства по закупке вакцин на международном рынке, и разработать план действий для улучшения существующей системы закупок до уровня мировых стандартов.
6. Продолжить предоставление правительству услуг по государственным закупкам вакцин и оборудования для РПИ до тех пор, пока в полном объеме не будет функционировать НКК, который должен обеспечивать контроль за качеством вакцин, рекомендованный ВОЗ, и предоставить государству возможность покупать вакцины на международном рынке по низким ценам.
7. Поощрять использование анализа экономической эффективности при введении новых вакцин.

Интегрированное ведение болезней детского возраста
(ИВБДВ)
1. Оказать поддержку в обучении медицинского персонала в пилотных областях
2. Помочь в разработке рекомендаций для медицинских учебных заведений
3. Поощрять использование препаратов из основного генерического листа
4. Поощрять поставки лекарственных препаратов путем оказания услуг по государственным закупкам, а также через дву- и многосторонние проекты
5. Совместно с Национальным центром по реализации ИВБДВ осуществлять работу по улучшению информационной системы ИВБДВ
6. Оказать поддержку в разработке материалов по улучшению навыков общения медицинских работников с пациентами в пилотных областях.

Проект по уходу и развитию в раннем возрасте

Задачи проекта
1. Разработать новые семейные подходы, направленные на улучшение навыков родителей в отдельных областей
2. Помочь правительству в его усилиях об обязательном посещении ребенком дошкольного учреждения за год до поступления в школу
3. Провести исследования экономически эффективных подходов дошкольного образования с тем, чтобы ребенок был в центре внимания такого образования
4. Поддержать развитие устойчивых служб, направленных на улучшение ухода и развития детей раннего возраста в сельских районах
5. Увеличить доступ к семейным дошкольным учреждениям до 25% от всего количества детей дошкольного возраста
6. Способствовать увеличению числа усыновлений/удочерений в семьи и принятию под патронат
7. Поддержать усилия правительства и НПО, направленные на уменьшение количества детей в специальных и специализированных учреждениях образования путем передачи их под патронат и поощрение восстановления воспитания в семье
8. Усилить связи НПО, работающих в сфере защиты интересов детей, с правительством, местными властями и национальными министерствами
9. Улучшить качество социальной помощи детям и семьям для снижения количества брошенных детей
10. Помочь в проведении обучения работников в вопросах сенсорно-моторной стимуляции среди детей-инвалидов и их семей
11. Улучшить возможности работников и стандарты ухода для полноценного развития и здоровья детей младшего возраста.

Стратегии проекта

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ предоставит помощь в открытии пилотных проектов в дошкольных учреждениях, а также в разработке материалов, направленных на улучшение развития детей.

Улучшение возможностей
ЮНИСЕФ поможет улучшить возможности работников сферы образования детей младшего возраста с тем, чтобы они могли предоставить детям экономически выгодную и эффективную помощь, сконцентрированную только вокруг ребенка, направленную на малообеспеченные слои в сельской и городской местностях.

Усиление роли целевых групп
Будут проводиться мероприятия по усилению роли и знаний работников, занимающихся детьми раннего возраста, и семьи в вопросах всестороннего развития детей. В рамках под-проекта по дошкольному воспитанию будут налажены связи с гражданским сообществом для обеспечения роли семьи и ее участия в принятии необходимых решений.

Пропаганда интересов детей
Путем обмена информацией о международном опыте и создания дискуссионного форума, ЮНИСЕФ будет пропагандировать признание нетрадиционных подходов к уходу и развитию детей раннего возраста и семейных альтернатив содержанию ребенка в государственных учреждениях, и улучшения такого содержания. Совместная спонсорская поддержка таких мероприятий ЮНИСЕФ - это один из способов распространения информации о новых и альтернативных подходах к уходу за нуждающимися детьми.

Партнеры
ЮНИСЕФ будет тесно сотрудничать с Департаментом дошкольного образования Министерства образования и науки, а также с областными департаментами образования при пилотном исследовании и на фазе распространения проекта. Кроме министерства, тесное Сотрудничество будет осуществляться с Национальной комиссией по делам семьи и женщин. В рамках под-проекта о дошкольном воспитании, будет осуществлена координация пилотного тестирования новых методов.

Администрирование проекта
Ответственными за реализацию проекта будут государственные органы как на национальном, так и на местном уровнях, работающие совместно с ЮНИСЕФ. Будет сформирована группа по координации проекта, которая должна осуществлять планирование, мониторинг и оценку проекта. Эта группа будет состоять из сотрудников государственных органов, Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, заинтересованных экспертов и агентств.

Показатели

Показатели воздействия проекта
- Уровень детей до 5 лет, находящихся в государственных учреждениях
- Количество брошенных детей в возрасте от 0 до 5 лет за год
- Количество детей, помещенных во временные приюты в пилотных
областях в год
- Количество детей, воссоединившихся со своими биологическими семьями в год
- Количество усыновленных/удочеренных в год
- Количество детей, посещающих дошкольные учреждения, включая
частные, общественные и семейные
- Процент детей, поступающих в первый класс, которые до этого
посещали какую-либо форму дошкольного воспитания
- Количество обученных учителей дошкольного воспитания, применяющих полученные навыки на практике.

Показатели результативности выполнения проекта
- Проведен обзор существующего законодательства
- Проведена кампания по улучшению информированности населения
- Количество проведенных семинаров и совещаний
- Количество обученного, персонала, применяющего полученные навыки на практике
- В пилотных областях - количество родителей, представителей
общественности, вовлеченных в комитеты по управлению дошкольного
образования.

Механизм оценки и мониторинга
Механизм оценки и мониторинга будет разработан совместно с основными партнерами. Мониторинг проекта будет проводиться путем посещения мест его реализации и координации таких визитов с основными партнерами. На первоначальном этапе реализации под-проекта по альтернативным подходам к содержанию в учреждениях будет уделено внимание работе с правительством по сбору данных. Рабочая группа разработает план мониторинга в под-проекте по дошкольному воспитанию в среде семейного типа. Работа пилотных проектов будет оценена через один год, с тем, чтобы в случае необходимости провести необходимые корректировки. Окончательная оценка работы пилотных проектов пройдет через два года после их начала с тем, чтобы решить вопрос о расширении деятельности проекта, его формы и содержания.

Под-проект по улучшению родительских навыков

Мероприятия
1. Создание консультативной группы по развитию детей раннего возраста
2. Разработать материалы по развитию детей раннего возраста, которые будут сфокусированы на развитии моторных навыков, развитии поведения, языковых и познавательных навыков
3. Поощрение образовательной работы родителей на дому
4. Поощрение участия мужчин в существующих программах с целью воспитания равного участия обоих полов в семье

Под-проект по дошкольному воспитанию в семейной среде

Мероприятия
1. Работа с правительством по созданию пилотного исследования, определяющего экономически эффективные методы дошкольного воспитания в семейной среде в сельских районах
2. Поддержать реализацию пилотных проектов, включающих мероприятия по обучению и мобилизации общества, поставку пищевых добавок для детей, медицинское обслуживание и др.
3. Проводить мониторинг реализации пилотных проектов
4. Через 2 года после начала, провести оценку работы пилотных проектов, определить факторы успеха
5. Определить малообеспеченные группы, в которых будет проводиться дальнейшая реализация подпроекта
6. Совместно с правительством разработать план расширения под-проекта
7. Поддержать реализацию проекта в целевых областях.

Под-проект по альтернативным подходам к содержанию в
учреждениях
Этот под-проект выделяется во всех трех программах сотрудничества и отражает тот факт, что дети, несмотря на их возраст, помещаются в специальные государственные учреждения. Подпроект будет рассматриваться как один во всех программах, принимая во внимание ситуацию и потребности детей разных возрастов.

Мероприятия
1. Провести анализ ситуации и базовые исследования.
2. Поддержать создание сети социальной помощи, которая стала бы альтернативой специальным учреждениям и направлена на сохранение нахождения ребенка в семье и предотвращала его институционализацию.
3. Поддержать усилия правительства по де-институционализации детей и снижению количества детей в интернатах и детских домах.
4. Провести семинары для сотрудников, разрабатывающих политику в этой области, поддержать визиты таких специалистов в страны, где уже имеется подобный опыт по изменению политики и созданию социальных служб. Поддержать форум НПО по отдельным вопросам специального ухода
5. Предоставить соответствующую поддержку органам опеки и попечительства в реализации норм национального законодательства об усыновлении/удочерении и дальнейшем совершенствовании этого механизма.
6. Поддержать стремления правительства по сокращению количества детей, находящихся в специализированных учреждениях путем размещения их в семейной среде.
7. Провести семинары для профессионалов, волонтеров и государственных служащих по вопросам снижения и предупреждения эксплуатации детей и защиты их прав.
8. Поддержать введение мер и служб для улучшения психо-социального развития детей раннего возраста от 0 до 3 лет, включая обучение работников детских домов в вопросах развития детей и стимуляции навыков.
9. Провести семинары для социальных работников и обсудить стратегии временных приютов и реинтеграции с семьей.
10. Провести обучения работников в вопросах сенсорно-моторной стимуляции среди детей-инвалидов и их семей.

Проект по разработке политики, взаимосвязям и
подготовке к чрезвычайным ситуациям

Задачи проекта
1. Проведение ситуационных анализов и базовых исследований
2. Предоставление технического содействия при регулировании мониторингового механизма и обязательств отчетности по международным соглашениям и конвенциям
3. Разработка соответствующих стратегий и определение приоритетных мероприятий в области охраны здоровья матери и ребенка и развития детей раннего возраста
4. Поддержка инициатив по подготовке к чрезвычайным ситуациям с учетом прав матери и ребенка.

Стратегия проекта

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
В случае возникновения чрезвычайных ситуаций, ЮНИСЕФ окажет помощь в предоставлении медицинской помощи детям пострадавших районов.

Улучшение возможностей
Улучшение возможностей и знаний профессионалов социального сектора будет проводиться путем развития национальных и региональных связей, обмена международным опытом.

Пропаганда интересов детей
Форум стран Центральной Азии и Казахстана по охране здоровья матери и ребенка (Форум ЦАРК ОЗМиР) продолжит обмен информацией о международном опыте, обзор существующих политик в области здравоохранения во всех странах и предложит мероприятия по их совершенствованию. Используя этот и другие способы, ЮНИСЕФ будет усиливать пропаганду и обмен информацией по популяризации первичной медико-санитарной помощи и программ по развитию детей раннего возраста среди руководителей, медиков и населения. Кроме того, ЮНИСЕФ будет пропагандировать различные подходы, направленные на снижение количества детей, содержащихся в специальных и специализированных учреждениях, включая в порядке первоочередности, мероприятия по поддержке семей, для снижения количества брошенных и оставленных детей, ускорения процесса усыновления и развития сети временных приютов. Для детей, которые все же содержатся в специальных и специализированных учреждениях, ЮНИСЕФ будет пропагандировать улучшение их психо-эмоционального развития.

Партнеры
ЮНИСЕФ будет тесно сотрудничать с Агентством по делам здравоохранения, Министерством образования и науки, а также с Национальной комиссией по делам семьи и женщин. Соответствующие научно-исследовательские институты, доноры и агентства ООН, а также сеть COHRED будут активно вовлекаться в реализацию проекта.

Администрирование проекта

Ответственными за реализацию проекта в области охраны здоровья матери и ребенка будут Исполнительный комитет Форума ЦАРК ОЗМиР совместно с ЮНИСЕФ. Исполком Форума ЦАРК ОЗМиР будет состоять из высокопоставленных сотрудников Агентства по делам здравоохранения и Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК.

Показатели

Показатели результативности выполнения проекта

- Разработан механизм Основных национальных исследований в области здравоохранения (ОНИЗ)
- Учреждена награда Форума ЦАРК ОЗМиР и ОНИЗ
- Проводятся встречи Рабочих групп Форума ЦАРК ОЗМиР (Безопасная практика иммунизации, Микро-нутриенты, Грудное вскармливание, Гигиена, Материнский и неонатальный уход, ОНИЗ, СПИД/ВИЧ)
- Разработаны и произведены коммуникационные материалы
- По необходимости проведены исследования по анализу воздействия проекта
- План подготовки к чрезвычайным ситуациям, учитывающий интересы детей и матерей, адаптирован

Механизм оценки и мониторинга

Механизм оценки и мониторинга будет разработан совместно с основными партнерами.
Мониторинг и оценка проекта будут координироваться совместно с основными партнерами.

Под-проект по разработке политики, мониторинга и
подготовке к чрезвычайным ситуациям

Мероприятия

1. Провести необходимые ситуационные анализы и исследования по вопросам защиты детей
2. Продолжать проводить работу по поддержке Форума ЦАРК ОЗМиР, тем самым поддерживая обмен опытом, анализ и разработку политики
3. По необходимости поддержать анализ и исследования политики программы
4. Поддержать коммуникационные мероприятия общего плана
5. Поддержать необходимые инициативы, направленные на матерей и детей по подготовке к чрезвычайным ситуациям в соответствии с ситуацией в стране.

Под-проект по поддержке программы

Данный под-проект выделяется во всех трех программах сотрудничества, и его основная цель заключается в финансировании заработной платы работникам ЮНИСЕФ, деловых поездок и других расходов, связанных с реализацией программы.

Мероприятия
1. Посты работников ЮНИСЕФ;
2. Деловые поездки внутри ЦАРК;
3. Деловые поездки за рубеж;
4. Обучение;
5. Операционные расходы.

Бюджет программы

В тысячах долларов США

___________________________________________________________________________

Проект ! ! 2000 ! 2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! Всего

___________________________________________________________________________

Материнский и ОР 105.0 95.0 70.0 70.0 70.0 410.0

неонатальный уход ДР 300.0 300.0 200.0 200.0 200.0 1200.0

Выживание ребенка ОР 62.0 69.0 53.0 53.0 53.0 290.0

ДР 300.0 300.0 220.0 220.0 220.0 1260.0

Ранний рост и развитие ОР 52.0 55.0 39.0 39.0 39.0 224.0

ребенка ДР 100.0 100.0 80.0 80.0 80.0 440.0

Разработка политики, ОР 110.0 110.0 100.0 100.0 100.0 520.0

мониторинг и подготовка ДР 50.0 50.0 100.0 100.0 100.0 400.0

к чрезвычайным ситуациям

Всего ОР 329.0 329.0 262.0 262.0 262.0 1444.0

ДР 750.0 750.0 600.0 600.0 600.0 3300.0

___________________________________________________________________________

ОР - Основные ресурсы

ДР - Дополнительные ресурсы

Вклад Правительства Казахстана и других организаций

Вопросы охраны здоровья матери и ребенка считаются приоритетными в работе Правительства. Правительство предоставляет значительные ресурсы для реализации этих вопросов. Правительство Казахстана подписало соглашение по вакцинной независимости с созданием Национального вакцинного фонда и сможет закупать вакцины на международном рынке, начиная с 2000 года.
Государственная программа "Здоровье народа" - стратегический документ, основанный на положениях национальной стратегии "Казахстан-2030", предложенной Президентом Республики.
Правительство Казахстана уже взяло на себя ответственность в реализации программ по борьбе с диареей и ОРИ и начало реализацию программы по ИВБДВ, грудному вскармливанию, борьбе и контролю за анемией при поддержке ЮНИСЕФ и будет продолжать работу в этих направлениях. Правительство заинтересовано в повышении качества медицинского обслуживания, лечения на дому с привлечением родителей.
Правительство также поддерживает предлагаемое обучение и фонды на улучшение программы, указанные в этом плане. ЮНИСЕФ сообщало Правительству Казахстана о готовности начать программу о независимой поставке основных лекарственных препаратов. Все расходы, связанные с заработной платой персонала, транспортировкой медикаментов, контролем и мониторингом несет правительство.
Для успешной реализации в программе примут участие другие партнеры по многостороннему и двустороннему сотрудничеству.

Программа всестороннего развития ребенка

___________________________________________________________________________

Проект по Проект по детям, Проект по

улучшению среды нуждающимся в разработке

обучения особых мерах политики и

защиты взаимосвязям

Среда обучения в Уменьшение нанесения Разработка политики

школе вреда и эксплуатации и взаимосвязям, и

детей подготовке к

Доступ к обучению чрезвычайным

и вовлечение ситуациям

гражданского Альтернативные

сообщества подходы к содержанию Под-проект по

в учреждениях поддержке

Воспитание жизненных программы

навыков

___________________________________________________________________________

Краткий обзор
Программа по всестороннему развитию ребенка будет отвечать нуждам и потребностям роста и развития детей в возрасте от 6 до 12 лет. Программа направлена на снижение количества детей, бросивших школу, и улучшение качества образования. Программа предложит введение обучения жизненным навыкам в области здоровья, правильного питания, гигиены и санитарии, мира и терпимости. Кроме того, программа сконцентрирует свое внимание на проблемах особенно незащищенных детей, тех, которые оказались наиболее подверженными различными социальными изменениями в обществе. Для этих целей, ЮНИСЕФ использует около 1 млн. 171 тысячи долларов США за пятилетний период из основных ресурсов, и около 1 млн. 950 тысяч долларов США из дополнительных фондов в случае успешной деятельности по поиску доноров.

Анализ ситуации
В соответствии с Конституцией Республики Казахстан, среднее образование, начиная с шести- или семилетнего возраста и на протяжении 11-12 лет обучения, является бесплатным и обязательным. Государственные учебные заведения финансируются из республиканского и местного бюджетов, за основу берутся нормы расходов на одного ученика. Открытие частных средних школ разрешается, если только они следуют государственным стандартам и имеют соответствующую лицензию.

Зачисление и посещаемость
Число школ, учителей и учащихся, зачисленных в средние школы, остается примерно на том же уровне, что и в 1990-1991 гг., лишь с незначительным падением, что связано с сокращением численности населения в целом. Соотношение числа учителей и учащихся, в основном, низкое, хотя, вследствие закрытия ряда школ в сельской местности за последние несколько лет, этот показатель увеличился (335 школ были закрыты лишь за 1997 год). Почти 60% выпускников средних школ составляют девочки. Уровни отчисления бросивших школу и непосещаемости (вероятнее всего, в основном среди мальчиков) вызывают растущую тревогу.

Финансирование образования
Государственное финансирование системы образования возросло в период 1996 года, но сократилось в 1998 году. В 1996 г. затраты на образование составили 4.3% от НВП и 14.3% от государственного бюджета. В 1998 году системой образования был получен эквивалент в 3.79% от НВП или 11.2% от государственного бюджета (Правительство Казахстана, Образование для всех 2000, 1999). В 1998 году республиканский бюджет полностью финансировал учреждения высшего образования и покрыл часть расходов на общее, среднее специальное и профессиональное образование. Местный бюджет покрывает расходы всех учреждений профессионального обучения и большинства дошкольных, средних общеобразовательных и профессиональных учреждений. Большая часть государственного бюджета по образованию (58%) выделяется на общее среднее образование, затем следует высшее образование (16.1%), и, наконец, среднее специальное и дошкольное образование (7.5%). Запланированный на 1999 год бюджет по образованию был сокращен Парламентом в два раза.

Последствия осложнений с бюджетом
Осложнения с бюджетом привели к снижению качества среднего образования. Особенно трудная ситуация сложилась в сельской местности и районах с низкими доходами, там, где родители не могут оказать дополнительную финансовую поддержку школе. Нехватка школьных учебников (за пользование которыми надо платить или же покупать их) и неадекватные условия обучения вследствие бедственного состояния зданий школ создают самые серьезные проблемы. Предоставление образования этническим меньшинствам предусмотрено законом в обязательном порядке, наряду с обеспечением этих учащихся школьными учебниками, что накладывает дополнительную нагрузку на бюджет. Сейчас идет работа по подготовке нового учебного плана и школьных учебников (на данный момент уже завершенная до уровня 3-его класса, в 2000 году планируется охватить 4-ый класс). Азиатский Банк Развития (АБР) оказал содействие, предоставив заем на выпуск новых учебников, но все усилия финансовых и человеческих ресурсов направлены на составление нового учебного плана и обучающих материалов. Кроме того, АБР внес свой вклад в оборудование компьютерных классов в школах (планируется обеспечение 980 школ), но все же задачи государственной программы остаются невыполненными. Вспомогательные обучающие материалы и оборудование устарели, также ощущается их нехватка.
Условия в школах, включая водоснабжение и санитарные условия, находятся в особенно бедственном положении в сельских районах. Классы повсюду переполнены. В 1996/97 гг. 3,123 сельских школ работали в две смены, по сравнению с 1,479 городских школ. Шестьдесят семь школ занимались в три смены. Однако, в других сельских школах численность учащихся настолько низка, что учителя проводят уроки одновременно в трех или четырех классах, без применения современных методик обучения, рассчитанных на разные уровни учащихся.
В основном, преподавательский состав имеет высокий уровень подготовки, но остается еще много пробелов. Некоторые воспитатели детских садов были переведены на работу в начальные классы школ в связи с закрытием дошкольных учреждений; им необходима переподготовка для повышения уровня квалификации. Учителя имеют весьма ограниченный доступ к новым методикам преподавания и классного управления. Также необходимо проведение профессиональной подготовки директоров школ навыкам школьного управления.

Дети, нуждающиеся в специальных мерах защиты
Обездоленные дети - особенно дети-сироты и инвалиды - по закону должны получить бесплатное образование. Примерно 63,500 из предполагаемого числа 84,000 детей-сирот посещают школы, либо школы-интернаты (10,060) или обычные школы (53,420). Дети-инвалиды (в 1996 году их насчитывалось 120,000) по всей видимости не получают образования общепринятого уровня. Число детей-инвалидов растет, особенно в зонах экологического бедствия - районах, прилегающих к Семипалатинску и Аральскому морю.
Несмотря на то, что в наличии имеется только ограниченная информация о состоянии детских домов, но обездоленные и брошенные дети продолжают попадать в специализированные организации, и также ясно, что сокращение бюджета снизило возможности государства заботиться на том же уровне, что и прежде. В такой обстановке сотрудникам сложно удовлетворить даже самые минимальные нужды детей, оставляя их самостоятельно преодолевать психологические барьеры.

Обоснование
Правительство Казахстана выражает приверженность к улучшению качества образования. ЮНИСЕФ стремится ускорить прогресс в области среднего образования с учетом потребностей в знаниях слабо защищенных групп общества, делая акцент на улучшение эффективности и качества обучения, и достижение удовлетворительного уровня знаний учениками на разных этапах начального образования.
В настоящее время в Казахстане полностью предоставлено право ребенка на обучение - обязательное среднее образование гарантировано бесплатно детям в возрасте от 6 до 16 лет. Проблема заключается в том, что уровень качества обучения, которое они получают, снизился по сравнению с прошлым. Педагоги Казахстана нуждаются и желают улучшения навыков преподавания и управления в школах. Введение преподавательских приемов, направленных на ребенка, является одной из задач нового Закона об образовании. Но эти методы не могут распространяться повсеместно, их необходимо протестировать и адаптировать к условиям в Казахстане. Также необходимо продолжать доработку и включение в учебную программу информации о здоровье и гигиене, мире и толерантности, окружающей среде и здоровому образу жизни.
Есть четко выраженная потребность в информации о детях, нуждающихся в специальных мерах защиты, - уличных детях; детях, содержащихся в специальных и специализированных учреждениях (детских домах, домах ребенка, школах-интернатах и т.д.); детях-инвалидах; работающих детях; а также не посещающих школу на постоянной основе из-за отсутствия средств, или же вынужденных работать с целью оказания помощи в пополнении семейного бюджета. Что касается детей, содержащихся в специальных и специализированных учреждениях, приоритетными направлениями деятельности являются улучшение состояния самих заведений, а также поиск альтернативных подходов к лечению и уходу за этими детьми. Уход за детьми в условиях семьи - это лучший способ удовлетворения индивидуальных потребностей ребенка; а, следовательно, оказание поддержки семьям в содержании детей, воссоединение детей, отданных на воспитание государству, с их семьями, усыновление/удочерение, а также создание условий для передачи детей под патронат, как системы, наиболее приближенной к семейному воспитанию - это те самые возможные способы решения проблем, что нуждаются в дальнейшем изучении и поддержке. Как только будет собрана дополнительная информация, можно будет проанализировать проблему в полной мере и выработать соответствующую стратегию.

Цели программы
Повышение права доступа к среде обучения с ориентацией на ребенка, уделяя особое внимание детям со специальными потребностями. Поддержка права детей на развитие в условиях домашнего ухода.

Задачи программы
1. Сделать среду обучения более ориентированной на ребенка;
2. Внести свой вклад в обсуждение и формирование образовательной политики, поддерживающей права всех детей и обеспечивающей им право доступа;
3. Поддержать выработку, адаптацию и распространение методов преподавания и школьного управления, соответствующих социально-экономической ситуации в Казахстане;
4. Обеспечить гарантию сохранения уровня посещаемости школ и сократить уровень отчисления бросивших среднюю школу детей;
5. Интегрировать мировые стандарты образования в программу школьного обучения;
6. Оказать содействие Правительству в построении и усилении национальных возможностей мониторинга качества образования и достижений в обучении;
7. Оказать помощь общественности в улучшении качества обучения в школах на местах;
8. Оказать содействие Правительству в разработке механизма концентрации социальной помощи на семьях и детях, больше всего пострадавших от сокращения уровня семейного дохода, безработицы и дезинтеграции сети социальных гарантий;
9. Поощрять развитие системы защиты детей, предотвращающей размещение детей в специальных и специализированных учреждениях, а также способствующей социальной интеграции детей, нуждающихся в мерах специальной защиты;
10. Улучшить качество психосоциального ухода и обслуживания детей, которым все же приходится жить в специальных и специализированных учреждениях.

Стратегии программы

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
В ограниченном числе случаев ЮНИСЕФ окажет помощь учебниками и другими обучающими материалами школам в нуждающихся районах.

Улучшение возможностей государства
ЮНИСЕФ окажет содействие по усилению возможностей лиц, принимающих политические решения в области образования, и тех, кто применяет их на практике, а также специалистов социальной сферы с тем, чтобы оказать эффективную поддержку по охране здоровья детей, их развитию, защите и участию, посредством обучения и продолжающихся обсуждений в области политики. ЮНИСЕФ будет работать с несколькими НПО по усилению их возможностей в оказании услуг, выполняя роль защитников обездоленных детей.

Усиление роли целевых групп помощи
Усиление роли гражданского сообщества и семьи с целью принятия их активного участия в воспитании и обучении своих детей. В школах будет поощряться тесное сотрудничество с родителями для того, чтобы обеспечить гарантию выполнения потребностей детей в образовании. Планируется провести обучение населения, в том числе учителей и детей по правам ребенка.

Пропаганда интересов детей
ЮНИСЕФ будет выступать за признание прав ребенка, в частности, прав на образование, жизнь и воспитание в семье, а также прав детей, нуждающихся в особых мерах защиты.

Охват программы и получатели помощи (целевые группы)
Виды деятельности по программе, в основном, будут осуществляться на национальном уровне, и будут нацелены на детей из слабо защищенных слоев общества, которые будут определены в первый год реализации проекта. Оказание особой поддержки и услуг будет сконцентрировано на особенно нуждающихся районах. Будут разработаны критерии отбора таких областей или районов, принимая во внимание такие факторы как средний доход семьи, уровень безработицы, присутствие групп риска, вовлечение партнеров и доноров. В дополнение к школьникам, которые выиграют от реализации Проекта по улучшению среды обучения, в специфические группы получателей помощи будут входить дети, нуждающиеся в особых мерах защиты, такие, как дети группы риска, которые потенциально могут попасть в специальные и специализированные учреждения, или уже в них содержащиеся; дети, над которыми совершают любые формы насилия; дети-инвалиды; уличные дети.

Проект по созданию благоприятной среды обучения

Цели и задачи проекта
1. Оказать поддержку при переходе к среде более высокой ориентации на ребенка, отвечающей индивидуальным потребностям детей;
2. Помочь детям, родителям и учителям в установлении связей сотрудничества между школами, семьями и жизнью гражданского сообщества;
3. Оказать поддержку по усилению школьного управления посредством опирающегося на гражданское сообщество децентрализованного подхода;
4. Оказать помощь в проведении обучения учителей методам определения потенциальных учащихся, которым грозит опасность бросить школу, а также средствам противодействия уходу из школы и непосещению школы учащимися, привлечения общественной поддержки и сотрудничества;
5. Поддержать развитие схемы непосещаемости и мониторинговых систем;
6. Поощрять равенство, уважение, отказ от дискриминации и приобщение к участию всех детей;
7. Поддержать интеграцию глобальных стандартов образования, включая санитарно-гигиеническое просвещение, обучение миролюбию и терпимости, вопросам окружающей среды и здоровому образу жизни в школьные учебные планы;
8. Оказать помощь правительству в построении и усилении национальных возможностей проведения мониторинга качества образования и достижений обучения на постоянной основе.

Стратегии проекта

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
В ограниченном числе случаев ЮНИСЕФ окажет помощь учебниками и другими обучающими материалами школам в бедствующих районах. ЮНИСЕФ будет вести совместную работу с представителями ведомств системы образования по усовершенствованию учебных планов, среды обучения и систем мониторинга.

Улучшение возможностей государства
Работникам системы образования, лицам, принимающим политические решения и представителям общественности будет оказана поддержка, а также дана возможность пройти обучение с целью усовершенствования управления и мониторинга системы образования.

Усиление роли целевых групп
Будет сделан акцент на усилении роли общественности и семьи с тем, чтобы они могли принимать активное участие в образовании своих детей. Будет поощряться тесное сотрудничество школ с родителями для обеспечения гарантии выполнения потребности их детей в образовании. Под эгидой под-проекта по среде обучения, ориентированного на школьную систему, будут созданы общественные группы по консультированию и проведению мониторинга деятельности в области улучшения школьной системы. Деятельность под-проекта по жизненным навыкам будет включать информирование и усиление роли детей в принятии более активного участия в защите своего собственного здоровья, а также своей социальной и физической среды.

Основные партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать Министерство образования и науки, его подразделения и институты, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК и Национальный центр по проблемам формирования здорового образа жизни. Будет налажена связь с НПО, средствами массовой информации при проведении мероприятий по улучшению информированности населения. К работе по реализации проекта будут привлекаться агентства ООН, доноры и другие заинтересованные международные и национальные организации.

Администрирование программы
Реализация проектов будет осуществляться представителями республиканских и местных органов управления в сотрудничестве с ЮНИСЕФ. Координационная группа по проекту будет создана с целью обеспечения контроля за процессом планирования, мониторинга и оценки проекта. Группа будет состоять из сотрудников Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, представителей правительства, представителей заинтересованных агентств ООН и экспертов участвующих министерств.

Показатели

Показатели воздействия

- Процентное соотношение школ в целевых группах общественности, адаптирующих практику "дружелюбного отношения к ребенку", и учебные планы, на ней построенные;
- Процентное соотношение изменений в уровнях посещаемости школ детьми, включая параметры регулярного посещения/посещения время от времени/непосещения совсем, по возрастным группам и в зависимости от пола ребенка;
- Наличие/использование материалов по здоровью, гигиене, миролюбию, толерантности, окружающей среде и здоровому образу жизни

Показатели результативности

Под-проект по улучшению среды обучения, ориентированный
на школьную систему

- Определение потенциальных групп общества
- Проведение дискуссий среди граждан
- Отбор целевых групп населения
- Определение числа директоров школ и учителей для прохождения ими обучения и применяющих полученные навыки на практике

Доступ к образованию и вовлечение гражданского
сообщества

- Создание системы мониторинга непосещаемости
- Определение числа учителей, общественных групп и родителей для прохождения ими обучения по правам ребенка
- Количество семинаров, проведенных для групп населения и школ

Под-проект по воспитанию жизненных навыков

- Формирование рабочей группы
- Проведение в стране специфической оценки по наличию обучающих материалов на предмет обучения жизненным навыкам
- Проведение исследований в области международного опыта и его приемлемости в Казахстане

Механизм оценки и мониторинга

Мониторинг выполнения проекта будет осуществляться посредством визитов на места, а также через координацию и стратегические визиты с партнерами.

Под-проект по улучшению среды обучения, ориентированный
на школьную систему

Мероприятия

1. В рамках национальной образовательной реформы принятие политических решений с правительством;
2. Обзор существующих результатов проведенных исследований, а также проведение дополнительных исследований, необходимых для определения потенциальных групп гражданского сообщества и школ с целью оказания им помощи;
3. Проведение форума с участием гражданского сообщества для обсуждения типа и уровня необходимой помощи, а также ее желания и готовности поддерживать создание среды обучения, концентрирующей внимание на ребенке;
4. Окончательный выбор групп гражданского сообщества и школ с целью оказания им помощи, подготовка планов реализации и мониторинга под-проекта;
5. Определение, адаптация и содействие обучению на местах методам ориентации на ребенке для всех учителей и руководства школ в отдельных целевых районах;
6. Проведение обучения на местах администрации школ и учителей методам управления школой и классом в отдельных целевых районах;
7. Обеспечение целевых районов учебниками и обучающими материалами;
8. Оказание поддержки по созданию надлежащих санитарных условий и водоснабжения в отдельных школах повышенного риска с целью поощрения всеобщего доступа к образованию;
9. Оказание поддержки по восстановительным работам инфраструктуры зданий отдельных школ повышенного риска с целью поощрения всеобщего доступа к образованию;
10. Мониторинг обеспечения и использования помощи;
11. Оценка результативности оказанной помощи, влияющей на качество обучения.

Под-проект по улучшению доступа к образованию и
вовлечению гражданского сообщества

Мероприятия

1. Обзор существующей информации и данных по отчислению бросивших школу и непосещаемости;
2. Разработка, опробирование и проведение экспресс-оценки непосещаемости;
3. Подготовка отчета по широте распространения проблемы, причинам и возможным действиям для ее преодоления;
4. Обзор отчета с участием лиц, ответственных за принятие решений, а также изучение подходов, используемых в других странах для решения подобных проблем;
5. Организация рабочей группы по разработке методических материалов для учителей по выявлению и оказанию помощи ученикам, которым угрожает опасность бросить школу, и тем, кто имеет хронические проблемы с посещаемостью;
6. В сотрудничестве с рабочей группой разработать систему непрерывного мониторинга непосещаемости в пилотных областях;
7. Внедрение системы мониторинга непосещаемости;
8. Проведение необходимого мониторинга, оценки и пересмотра системы;
9. Выявление причин непосещаемости;
10. Определение стратегий борьбы с непосещаемостью;
11. Проведение обучения учителей и других заинтересованных лиц методам борьбы с непосещаемостью;
12. Спонсирование семинаров, проводимых на уровне гражданского сообщества с целью поощрения диалога между школами и гражданским сообществом о средствах улучшения сотрудничества в поддержку ребенка и школьного управления.

Под-проект по воспитанию жизненных навыков

Мероприятия
1. Формирование рабочей группы, состоящей из заинтересованных представителей правительства, сотрудников агентств ООН, учителей, экспертов и представителей общественности;
2. Проведение оценки материалов и опыта Казахстана по внедрению международных стандартов образования в школьную программу, включая материалы по санитарно-гигиеническому просвещению, миролюбию и терпимости, окружающей среде и здоровому образу жизни;
3. Исследование международного опыта по внедрению международных стандартов образования в школах;
4. Основанная на результатах оценки и исследований подготовка стратегии поощрения и поддержки внедрения этой тематики и материалов во все школьные программы;
5. Мониторинг и оценка прогресса и результативности; пересмотр стратегии в случае необходимости.

Проект помощи детям, нуждающимся в специальных мерах
защиты

Цели проекта
1. Проведение исследований по уличным, приемным детям и детям, содержащимся в специальных и специализированных учреждениях;
2. Поддержка инициатив правительства и НПО, ведущих к снижению числа детей, находящихся длительное время в специальных и специализированных учреждениях, посредством таких мер, как воссоединение семьи, принятие детей на воспитание, помещение здоровых детей (не имеющих инвалидности) в семейные детские дома (патронаты) и детские центры-приюты;
3. Поощрение повышения семейных ценностей, улучшения качества социальных услуг для детей с целью сокращения численности брошенных малолетних детей;
4. Совместная работа с правительством по увеличению числа семей и групп, предлагающих себя в качестве готовых взять детей на воспитание;
5. Поддержка вовлечения детей-инвалидов в жизнь общества (посещение ими обычной школы и т.д.);
6. Совместная работа с правительством по улучшению качества ухода за детьми в специальных и специализированных учреждениях;
7. Усиление возможностей совместной деятельности и обмена информацией среди НПО по защите детей с целью установления взаимосвязей с представителями правительства, принимающими политические решения, органами власти в регионах и министерствами.

Стратегии проекта

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ окажет содействие правительству в улучшении системы оказания социальных услуг, включая поддержку нуждающихся семей, чтобы помочь им сохранить детей в семье: поддержку лицам, берущим детей на воспитание, и уходу в учреждениях.

Улучшение возможностей государства
Программа будет направлена на построение возможностей представителей правительства, принимающих политические решения, и вышестоящих руководителей по адаптации и апробированию новых методов обращения с детьми, нуждающихся в специальных мерах защиты. Поддержка Министерства труда и социальной защиты семьям через оказание им социальных услуг будет усиливаться через повышение качества обучения социальных работников в отдельных районах/областях повышенного риска.

Усиление роли целевых групп
Данный проект стремится к усилению роли семьи в создании условий лучшего ухода за детьми со специальными потребностями, а также их выступлении в защиту поддержки и оказания услуг, удовлетворяющих индивидуальные потребности их детей.

Защита интересов детей
ЮНИСЕФ будет поощрять использование альтернативных подходов, таких, как домашний уход за детьми-инвалидами, улучшение услуг дневных учреждений по уходу. Он будет выступать за внесение изменений в способах обращения с несовершеннолетними нарушителями закона, находящимися в специальных воспитательных и лечебно-воспитательных учреждениях, уличных детей и детей-инвалидов. ЮНИСЕФ окажет поддержку инициативам правительства/НПО в проведении законодательных реформ по защите интересов детей, например, будет содействовать принятию законопроекта об отправлении правосудия в отношении несовершеннолетних нарушителей закона, а также исследования системы наказаний за совершение административных правонарушений.

Основные партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать Министерство образования и науки, его подразделения и институты, Министерство внутренних дел, Министерство юстиции, Министерство труда и социальной защиты, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК, Агентство по делам здравоохранения и Национальный центр по проблемам формирования здорового образа жизни. Будет налажена связь с НПО, средствами массовой информации при проведении мероприятий по улучшению информированности населения. К работе по реализации проекта будут привлекаться агентства ООН, доноры и другие заинтересованные международные и национальные организации.

Администрирование проекта

Реализация проектов будет осуществляться представителями республиканских и местных органов управления в сотрудничестве с ЮНИСЕФ, Координационная группа по проекту будет создана с целью обеспечения контроля за процессом планирования, мониторинга и оценки проекта. Группа будет состоять из сотрудников Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, представителей правительства, представителей заинтересованных агентств ООН и экспертов участвующих министерств.

Показатели

Показатели воздействия

- Численность детей 6-12 лет, находящихся на попечении государства, по возрастным группам и в зависимости от пола ребенка
- Ежегодное число брошенных детей 6-12 лет
- Ежегодное число детей, помещенных в семейные детские дома, в районах, охваченных проектом
- Число детей-инвалидов, посещающих обычные школы

Показатели результативности

Под-проект по уменьшению нанесения вреда и эксплуатации
детей

- Пересмотр существующего законодательства
- Проведение кампаний по повышению уровня общественного сознания
- Принятие положений законодательства и примеров полезной практики

Под-проект по альтернативным подходам к уходу в
специальных и специализированных учреждениях

- Проведение изначальных исследований
- Проведение исследования по ресурсам, необходимым для сохранения ребенка в семье, по сравнению с содержанием его в специальных и специализированных учреждениях
- Количество проведенных обучающих семинаров
- Число обученных людей, из каких организаций, их уровень и применение полученных навыков на практике
- Принятие законов

Механизм проведения мониторинга и оценки

Механизм проведения мониторинга и оценки будет разработан совместно с основными партнерами. Мониторинг выполнения проекта будет осуществляться посредством визитов на места, а также через координацию и стратегические визиты с партнерами. На начальной стадии реализации проекта внимание будет сконцентрировано на работе с правительством по улучшению сбора данных.

Под-проект по уменьшению нанесения вреда и
эксплуатации детей

Мероприятия
1. Поддержка мониторинга степени защиты всех детей от всех форм физического, морального или сексуального насилия, посредством проведения исследований через регулярные промежутки времени, с привлечением представителей различных возрастных групп детей и родителей, выступающих в качестве образца;
2. Поддержка пересмотра рамок законодательства, отвечающих за защиту детей от всех форм физического или морального насилия, как у себя дома, так и в условиях специальных и специализированных учреждений;
3. Поддержка развития политики относительно насилия над детьми через установление процедур сбора статистических данных;
4. Документальное засвидетельствование ситуации с "невидимыми" работающими детьми: их использование в качестве сельскохозяйственных работников, для работы по дому;
5. Поддержка усилий по внедрению системы оказания первичных медицинских услуг детям, живущим на улице, которым необходимо особое внимание вследствие злоупотребления ими наркотическими веществами, их подверженности заболеваниям, передающимся половым путем, СПИДу и венерическим болезням, насилию и психо-социальным нарушениям;
6. Поддержка кампаний по повышению общественного сознания относительно реалий детской эксплуатации как на улице, так и на рабочем месте, через средства массовой информации и другие средства;
7. Поддержка участия детей и их вовлечения во все стадии планирования программ.

Под-проект по альтернативным подходам к уходу в спец.
учреждениях

Мероприятия
1. Проведение ситуационного анализа и изначальных исследований по положению детей в спец. учреждениях;
2. Поддержка правительственного семинара по обзору ситуации с детьми, неспособными жить в своей семье, и существующим уровням поддержки семьи;
3. Поддержка сравнительного анализа по уровням ресурсов, необходимым для содержания ребенка в собственной семье и стоимости помещения в специальные и специализированные учреждения;
4. Поддержка усилий правительства в направлении деинституционализации детей и сокращения числа детей в каждом детском доме/интернате;
5. Проведение семинаров по выработке политики и/или обмен визитами в страны, прошедшие через схожие преобразования в сфере предоставления услуг, законодательстве, политике, а также проведение форумов НПО по отдельным вопросам заботы о детях в спец. учреждениях;
6. Проведение семинаров для специалистов, волонтеров, принимающих решения политиков по сокращению и предотвращению эксплуатации детей (вопросам защиты детей);
7. Поддержка внедрения мер и услуг по улучшению психо-социального развития детей, посредством обучения работников детских домов и интернатов;
8. Организация семинара по правам детей-инвалидов с целью предоставления возможности местным властям в разработке политики и стратегических планов по развитию интегрированных услуг;
9. Обучение директоров школ в отдельных районах подходам, необходимым для вовлечения детей-инвалидов в общественную жизнь, через посещение ими обычной школы для здоровых детей.

Проект по разработке политики, взаимосвязям и
подготовке к чрезвычайным ситуациям

Цели и задачи проекта
1. Проведение ситуационного анализа и базовых исследований;
2. Проведение технического консультирования для поддержки выполнения обязательств по отчетности согласно соответствующим международным стандартам;
3. Поддержка анализа и развития политики, а также коммуникационных мероприятий в области образования и защиты детей;
4. Поддержка развития инициатив по готовности к чрезвычайным ситуациям, отвечающих правам ребенка.

Стратегии проекта
Данный проект перекликается со всеми тремя программами, уделяя особое внимание различным областям политики в каждой программе. В Программе всестороннего развития ребенка ударение будет сделано на образование и защиту детей.

Поддержка оказанию специфических социальных услуг

В случае возникновения чрезвычайной ситуации, ЮНИСЕФ будет оказывать содействие в проведении учебных занятий в пострадавших зонах.

Усиление возможностей государства

Посредством усовершенствованной изначальной информации, обмена опытом с другими странами и политических решений, работники системы образования и политики, принимающие решения, смогут лучше организовать реализацию прав детей.

Защита интересов детей

ЮНИСЕФ будет выступать в защиту всех потребностей и прав детей, нуждающихся в особых мерах защиты, и создания среды обучения, ориентированной на ребенка.

Основные партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать Министерство образования и науки, его подразделения и институты, Национальное Агентство по чрезвычайным ситуациям, Министерство внутренних дел, Министерство юстиции, Министерство труда и социальной защиты, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК и Национальный центр по проблемам формирования здорового образа жизни. Будет налажена связь с НПО, средствами массовой информации при проведении мероприятий по улучшению информированности населения. К работе по реализации проекта будут привлекаться агентства ООН, доноры и другие заинтересованные международные и национальные организации.

Администрирование проекта

Реализация проектов будет осуществляться представителями республиканских и местных органов управления в сотрудничестве с ЮНИСЕФ, Координационная группа по проекту будет создана с целью обеспечения контроля за процессом планирования, мониторинга и оценки проекта. Группа будет состоять из сотрудников Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, представителей правительства, представителей заинтересованных агентств ООН и экспертов участвующих министерств.

Показатели

Показатели результативности

- Выполнение ситуационного анализа и других исследований
- Учреждение образовательного Форума в ЦАРК
- Количество и тип выпущенных коммуникационных материалов
- Создание планов готовности к чрезвычайным ситуациям, учитывающих права ребенка
- Исследования по воздействию коммуникационных мероприятий в случае необходимости.

Под-проект по развитию политики, взаимосвязям и
подготовки к чрезвычайным ситуациям

Мероприятия
1. Проведение ситуационного анализа и поощрение развития политики, как указано в Проектах по среде обучения и защите детей, нуждающихся в особых мерах защиты;
2. Определение уровня заинтересованности в участии и работе Образовательного Форума ЦАРК. Учреждение такого форума, если это осуществимо;
3. Поддержка коммуникационных мероприятий более общего характера по тематическим направлениям, охваченным программными материалами;
4. Поддержка необходимой готовности к чрезвычайным ситуациям в соответствии с ситуацией в стране.

Под-проект по поддержке программы

Данный под-проект выделяется во всех трех программах сотрудничества, и его основная цель заключается в финансировании заработной платы работникам ЮНИСЕФ, деловых поездок и других расходов, связанных с реализацией программы.

Мероприятия

1. Посты работников ЮНИСЕФ;
2. Деловые поездки внутри ЦАРК;
3. Деловые поездки за рубеж;
4. Обучение;
5. Операционные расходы.

Бюджет программы

В тысячах долларов США

---------------------------------------------------------------------------

Проект ! ! 2000 !2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! Всего

--------------------------------------------------------------------------

Улучшение среды обучения ОР 83.0 83.0 125.0 125.0 125.0 541.0

ДР 300.0 300.0 300.0 300.0 300.0 1500.0

Дети, нуждающиеся в ОР 55.0 55.0 75.0 75.0 75.0 335.0

особых мерах защиты ДР 150.0 150.0 150.0 150.0 150.0 750.0

Разработка политики, ОР 55.0 55.0 61.0 61.0 63.0 295.0

взаимосвязям и под-

готовка к чрезвычайным ДР .0 .0 .0 .0 .0 .0

ситуациям

ВСЕГО ОР 193.0 193.0 261.0 261.0 263.0 1171.0

ДР 300.0 300.0 450.0 450.0 450.0 1950.0

--------------------------------------------------------------------------

ОР - Основные ресурсы
ДР - Дополнительные ресурсы

Вклад Правительства Казахстана и других организаций
Вопросы всестороннего развития ребенка входят в приоритеты работы правительства. Правительство предоставляет для Комитета по образованию огромные ресурсы для решения этих вопросов. Все расходы, связанные с заработной платой сотрудников, мониторинга программ на местах, будут оплачены государством.
В программе примут участие другие международные организации, национальные институты, а также партнеры по многостороннему и двустороннему сотрудничеству.

Программа по благосостоянию молодежи

Проект по Проект по защите Проект по
подростковому детей и разработке
образу жизни реформированию политики,
ювенального взаимосвязям и
правосудия чрезвыч.ситуац.

Воспитание Ювенальное Проект по разработке
жизненных правосудие политики и
навыков мониторингу и
подготовке к
чрезвычайным
ситуациям

Коммуникация и Альтернативные Под-проект по
участие молодежи в подходы к содержанию поддержке
работе со СМИ в учреждениях программы

Краткий обзор
Программа по благосостоянию молодежи нацелена на поддержку и улучшение здоровья, роста и развития жизненных навыков подростков, необходимых для вступления во взрослую жизнь и гражданского становления, охватывая возрастную группу детей от 13 до 18 лет. В рамках программы по формированию здорового образа жизни, ЮНИСЕФ будет поощрять развитие проектов по стилю жизни подростков, которые будут включать в себя предоставление подросткам соответствующих медицинских услуг, мероприятия по развитию жизненных навыков. ЮНИСЕФ будет поддерживать создание механизма участия подростков в решении вопросов собственного развития. Кроме того, эта программа будет нацелена на распространение информации о здоровом образе жизни, и создание связей подростков с профессиональными консультантами, средствами массовой информации и НПО.
Для этих целей ЮНИСЕФ использует около 985 тысячи долларов США за пятилетний период из основных ресурсов и около 2 млн. 250 тысяч долларов США из дополнительных фондов в случае успешной деятельности по поиску доноров.

Анализ ситуации
В Казахстане проживает более 5 миллионов детей в возрасте до 18 лет, и это составляет 1/3 от всего населения республики. Опыт, накапливаемый молодым потенциалом сегодня, в значительной мере определит будущее региона, и поэтому очень важно понять то, какое влияние на молодежь оказывают происходящие изменения переходного периода.
Проблемы, с которыми сталкиваются молодые люди, проживающие в новых независимых государствах бывшего Советского Союза, и в частности в Казахстане, различны. Их жизнь в третьем тысячелетии во многом отличается от той жизни, которой жили в их возрасте родители и другие взрослые члены общества, определяющие в настоящее время политику по отношению к молодежи. Молодежь сталкивается с экономическими трудностями, серьезно влияющими на жизнь семьи, и приводящими сейчас к все большей незащищенности в вопросах заработка, и, соответственно, стрессом в семье. Опасение вызывает и их будущее; нет уверенности в получении работы, обучение в университетах больше не гарантирует работу и мысль о том, что дети могут быть предоставлены сами себе в этой нестабильной экономической ситуации, также тревожит.
В свете экономических трудностей и давления со стороны сторонников либеральных реформ, Правительство Казахстана все больше отходит от тех социальных благ и гарантий, которые были заложены в советское время: доступ к образованию, медицинской помощи, досугу, гарантия жилья, работы, социальной защиты и т.д. Такое положение дел прямым и серьезным образом оказывает влияние на подростков, которые в недалеком будущем призваны участвовать в строительстве пост-советского общества в Казахстане.
Ниже перечисленные факторы, поставленные во главу угла правительством, представляют собой новые, осложненные феномены переходного периода:

Поведенческие реакции на грани риска
Увеличение числа болезней, передающихся половым путем (БППП), случаев ВИЧ/СПИД, нежеланных беременностей, злоупотребление алкоголем и токсико-наркотическими веществами напрямую могут и не влиять на развитие подростков, но могут служить предрасполагающими факторами в этом возрасте и иметь огромное влияние в последующем. Это наиболее незащищенная возрастная группа, и правильные подходы к этим вопросам должны определить возможное усугубление этих проблем в будущем. Только в 1997 году, в Казахстане было официально зарегистрировано 26 тысяч человек, употребляющих наркотики, однако существует много незарегистрированных наркоманов. Внутривенное введение наркотика способствовало резкому подъему числа зараженных ВИЧ-инфекцией. 71.2% от всех ВИЧ-инфицированных составляют молодые люди возрастной группы от 15 до 30 лет. В 1997 году, уровень заболеваемости БППП вырос в 135 раз по сравнению с 1994 годом. Благополучие молодежи - особая тревога. Возрастают случаи суицида, связанные с увеличением случаев злоупотребления алкоголем и наркотиками.

Молодежь, находящаяся в конфликте с законом
Количество несовершеннолетних нарушителей закона - особая озабоченность, и для такой группы молодежи, а также для детей, лишенных родителей, правительство хотело бы предложить обучающие программы по развитию трудовых и профессиональных навыков. Отмечается рост преступлений среди несовершеннолетних. Система отправления правосудия в отношении несовершеннолетних нарушителей закона и содержания подростков в исправительных учреждениях плохо адаптирована к возникшим реалиям. Отправление правосудия в отношении подростков и несовершеннолетних зачастую проводится в тех же условиях, что и в отношении взрослого населения, не учитывая все обстоятельства, из-за которых молодые люди вступили в конфликт с законом. Существующая система правосудия, в основном, следует принципам наказания и исправления, а вместо того, чтобы способствовать реабилитации молодого нарушителя закона и ответа на его/ее индивидуальное положение дел. Необходимо рассмотреть вопрос о рецидиве совершения преступлений среди подростков, освободившихся из мест заключения.

Молодежь, содержащаяся в специальных и
специализированных учреждениях
Настает время, когда подростки и молодежь, находящиеся в специальных учреждениях, из-за отсутствия родителей, или по каким-либо другим причинам, выйдут за пределы этих учреждений, чтобы начать новую взрослую жизнь. Без необходимой поддержки и наставления, они с легкостью могут быть вовлечены в преступные группировки, употребление алкоголя и наркотиков. В настоящее время ощущается недостаток информации по этой проблеме, и сбор таких данных будет осуществляться в рамках этой программы.

Учреждения, сфокусированные на проблемах молодежи
В настоящее время ощущается нехватка безопасных мест для проведения различных мероприятий, направленных на развитие подростков, и адаптированных к их сегодняшним нуждам. Хотя некоторые НПО пытаются работать в этом направлении, все же это остается проблемой, особенно в сельской местности.

Сотрудничество в 1995-1999 годы
В программе сотрудничества между ЮНИСЕФ и Правительством Казахстана на период с 1995 года до 1999 года, хоть и в небольшом масштабе в связи с незначительным бюджетом, были рассмотрены вопросы, касающиеся охраны здоровья и питания матери и ребенка, водоснабжения и санитарии, поставки школьных принадлежностей для школ Аральского региона, и защиты интересов детей.
Участие парламентариев Казахстана в работе Ашгабатской конференции по вопросам Конвенции по правам ребенка (КПР), организованной Межпарламентским Союзом и ЮНИСЕФ в 1997 году, привело к успешной работе в защиту интересов детей. Существующие положения в законодательстве были приведены в соответствие положениям Конвенции.

Обоснование
Предлагаемая программа сотрудничества на 2000-2004 годы будет направлена на ключевые проблемы, связанные с благополучием молодежи, ее развитием и защитой. Существует четкая необходимость в программе, которая могла бы помочь молодым людям пройти через переходный период к взрослой жизни. В настоящее время подрастающее поколение сталкивается с новыми проблемами и, в отличии от предыдущих поколений, получает меньше поддержки. Молодежь - это будущие родители, учителя и политики Казахстана, и важно, чтобы их навыки и знания были сохранены и развиты. Кроме того, важным является то, чтобы молодежь стала активным участником данной программы как в вопросах ее планирования, так и в реализации проектов.

Здоровье и развитие молодежи
Ограниченный доступ подростков к медицинской помощи в условиях, не ущемляющих их права (медицинские учреждения, доброжелательные к подросткам и молодежи). Существует необходимость сотрудничества между Агентством по делам здравоохранения, Министерством образования и науки и неправительственными организациями (НПО) в создании таких центров, которые могли бы предоставлять специальные услуги для молодых людей в условиях полной конфиденциальности. Серьезная угроза широкого распространения ВИЧ/СПИД/БППП, употребления наркотиков и токсических веществ, как результат отсутствия знаний среди всего населения, и молодежи в частности. Существующая правительственная программа по формированию здорового образа жизни должна быть расширена и направлена, в большей степени, на подростков и молодежь, находящихся на грани риска.

Система отправления правосудия в отношении
несовершеннолетних нарушителей закона
В настоящее время имеются скудные данные об этой проблеме, и сбор такой информации будет осуществляться в рамках данной программы. Для правительства будет создана основа для принятия шагов по улучшению или разработке социальной политики, законодательства и программ для защиты подростков и молодежи посредством системного подхода к пониманию самой системы.
Необходимость в совершенствовании законов и подзаконных актов касающихся вопросов благополучия и развития молодежи в контексте изменения социального, политического и экономического положения. До сих пор действуют некоторые из законов и подзаконных актов, принятые еще в советское время, и не соответствующие положению системы отправления правосудия по отношению к несовершеннолетним.
Необходимость в повышении квалификации сотрудников, работающих с детьми в детских домах, специальных воспитательных или лечебно- воспитательных и других учреждениях, для обеспечения психологической и семейной помощи подросткам и молодежи. Кроме того, существует необходимость обучения социальных работников, сотрудников правоохранительных органов, юристов и других специалистов по вопросам психо-социального развития, правам ребенка, превентивным и реабилитационным мерам для оказания помощи молодым людям с проблемами поведенческого характера и ограждения их от пребывания в специальных и специализированных учреждениях.

Дети, нуждающиеся в специальных мерах защиты
Отсутствие данных или иной информации о детях, подверженных риску (т.е. уличных детях; детях, находящихся в конфликте с законом; находящихся в заточении; подверженных сексуальной эксплуатации; на принудительных работах; употребляющих наркотические и другие токсические вещества и т.д.). Ключом к пониманию серьезности проблемы и ее масштаба, а также к разработке подходов к ее решению станет сбор и анализ данных с участием организаций, работающих с молодежью.

Участие молодежи
В настоящее время отсутствует форум молодежи или другие способы обмена опытом и идеями/мнениями среди молодежи по вопросам, касающихся прав и обязанностей ребенка. Данная модель представляется как форум молодежи, с участием взрослых, которые могут обеспечить молодым людям плодотворную почву для полного развития их потенциала.

Цель программы
Целью программы является обеспечение права молодых людей на доступ к информации и службам, которые позволят им принять обоснованные решения о безопасном переходе к взрослой жизни и успешному воспитанию собственных детей. Обеспечить право молодежи выражать свои взгляды и мнения по вопросам здравоохранения, образования и защиты подростков. Обеспечить право молодых людей, вступающих в конфликт с законом, на признание и помощь.

Задачи программы
1. Снижение количества молодых людей, проходящих через систему правосудия, и поощрение необходимых изменений в положение о детях, находящихся в конфликте с законом и лишенных свободы.
2. Поощрение системы защиты детей, которая сможет предотвратить помещение детей в специальные учреждения и поощрять социальную интеграцию детей, нуждающихся в особых мерах защиты.
3. Поддержать усилия правительства, НПО, местных властей и гражданского общества в поощрении здоровья, развития, защиты и участия молодежи.
4. Увеличить уровень осведомленности молодежи в вопросах здорового образа жизни и опасности СПИД/ВИЧ, внутривенной наркомании.
5. Поощрять участие молодых людей в социальной, эстетической, спортивной и гражданской деятельности, что приведет к полноценному развитию их моральных, физических и интеллектуальных возможностей и, в последствии, к полноценному гражданству.

Стратегия программы
ЮНИСЕФ будет поддерживать усилия правительства, НПО, местных властей и гражданского сообщества, направленные на поощрение здоровья, развития, защиту и участие молодежи. В рамках Конвенции по правам ребенка, разработана всеобъемлющая, много дисциплинарная стратегия для своевременного и правильного ответа на проблемы, затрагивающие интересы молодежи.

Участие молодежи
Эта программа будет возлагать особое значение на участие подростков и молодежи, НПО и групп населения на всех стадиях планирования, реализации и мониторинга программы. Вклад молодежи будет ключевым моментом в развитии и поддержании деятельности программы, которая ответит на их нужды в доступном виде.

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ предоставит поддержку в улучшении оказания таких социальных услуг как содержание в специальных учреждениях, ювенальное правосудие, обучение и тренинг как служащих различных государственных органов, так и сотрудников НПО.

Улучшение возможностей
Программа будет направлена на обучение профессионалов и других сотрудников в вопросах защиты детей, здоровья и развития молодежи. Мероприятия по обучению и технической помощи будут планироваться и координироваться Представительством ЮНИСЕФ в ЦАРК. Приоритет будет отдаваться обучению по системе "равный-равному" (Peer Education) для тех, кто работает с молодежью группы риска. Будут усилены возможности как национальных партнеров, так и технических институтов.

Усиление роли целевых групп
Усиление роли молодежи для ее активного участия в решении своих нужд станет ключевым моментом, который поможет молодежи при переходе во взрослую жизнь. Кроме того, важно то, чтобы молодежь сама смогла принимать участие в процессе принятия решений, касающихся их проблем.

Защита интересов детей и подростков
ЮНИСЕФ будет пропагандировать создание благоприятной обстановки в поддержку решения вопросов, касающихся развития молодых людей. Кампании по улучшению знаний среди подростков будут включать в себя сбор и анализ информации, разработку коммуникационных и образовательных материалов. ЮНИСЕФ будет сотрудничать с парламентариями, государственными служащими высокого ранга, НПО и средствами массовой информации.

Охват программы и получатели помощи
Основные мероприятия программы будут осуществляться на национальном уровне, в соответствие с введением изменений, которые будут приняты в действующем законодательстве, установлением новых стандартов помощи, усилением роли системы семейной поддержки и развитием обучающих программ для работников социальной сферы. Для работы на субнациональном уровне будет отобрана группа молодежи (в области или районе). Будут разработаны критерии отбора таких областей или районов, принимая во внимание такие факторы как средний доход семьи, уровень безработицы, присутствие групп риска, вовлечение потенциальных партнеров (особенно НПО) и международных агентств. Проекты по ювенальному правосудию и защите детей будут направлены на работу с подростками, находящимися в конфликте с законом, малолетними правонарушителями, подростками из групп риска и с детьми с ограниченными возможностями. Особое внимание будет уделяться молодежи городских районов Алматы, Астаны и Темиртау (Карагандинская область).

Проект по подростковому образу жизни

Задачи проекта:
1. Повысить информированность молодежи о здоровом образе жизни с целью знакомства с мерами самозащиты от опасности заболеваний, передающихся половым путем, венерических болезней/СПИДа, внутривенной наркомании, а также злоупотребления другими психотропными веществами
2. Обеспечить доступ молодежи к информации об их правах и обеспечить их полное участие в реализации и защите этих прав
3. Обеспечить молодежь основными навыками в коммуникации, оценке собственной ситуации и решении проблем
4. Поддержать создание молодежных информационных центров, где дети и молодые люди смогут иметь доступ и разрабатывать информационные материалы, связанные с их развитием и защитой
5. Создать обстановку для молодежных групп с целью проведения их встреч в атмосфере свободного обсуждения вопросов, вызывающих беспокойство/интерес молодежи, наряду с вопросами, имеющими отношение к здоровью, развитию, правам и надеждам на будущее
6. Помочь молодежи в развитии навыков участия в принятии решений, касающихся их проблем

Стратегия проекта

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ поддержит стремления правительства в организации центров для молодежи посредством поставки основных принадлежностей и оборудования.

Участие
Проект подразумевает активное сотрудничество с правительством, НПО и группами молодежи, для поддержки и защиты их прав, в процессе развития и администрирования проекта. Поощрение мероприятий по здоровому образу жизни будет проходить в соответствии с государственной программой путем распространения информации через различные каналы средств массовой информации, молодежные организации и гражданское сообщество.

Усиление возможностей
Усиление возможностей работников образования и здравоохранения в вопросах поощрения здорового образа жизни и самовыражения молодежи об их проблемах.

Защита интересов
ЮНИСЕФ будет пропагандировать принятие во внимание взглядов и мнений молодых людей, для того, чтобы они учитывались при принятии решений, касающихся проблем молодежи. Поощрение мероприятий по здоровому образу жизни будет проходить в соответствии с государственной программой путем распространения информации через различные каналы средств массовой информации, молодежные организации и гражданское сообщество.

Партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать группы молодежи. НПО, работающие с молодежью, Агентство Республики Казахстан по делам здравоохранения, Национальный центр по формированию здорового образа жизни, Министерство образования и науки, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК. В процесс планирования, мониторинга и реализации будут вовлечены ЮНАЙДС, ЮНЕСКО и другие агентства ООН, НПО и доноры.

Администрирование проекта
Реализация проектов будет осуществляться представителями республиканских и местных органов управления, молодежными группами и НПО в сотрудничестве с ЮНИСЕФ, Координационная группа по проекту будет создана с целью обеспечения контроля за процессом планирования, мониторинга и оценки проекта. Группа будет состоять из сотрудников Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, представителей правительства, представителей заинтересованных агентств ООН и экспертов участвующих министерств.

Показатели

Показатели воздействия
- Количество молодых людей, инфицированных ВИЧ/СПИД и другими БППП
- Количество молодых людей, употребляющих наркотики
- Уровень знания молодежи в вопросах репродуктивного здоровья, БППП, наркомании
- Уровень знания молодежи в вопросах права

Показатели результативности

Под-проект пожизненным навыкам
- Проведены базовые исследования
- Разработаны обучающие материалы
- Обучающие материалы распределены
- Количество обученных тренеров-сверстников (peer еduсаtоrs), применяющих полученные навыки на практике
- Количество молодежных центров

Коммуникация и участие молодежи в работе со СМИ
- Количество проведенных обучающих семинаров для СМИ
- Количество созданных молодежных форумов
- Количество действующих молодежных организаций
- Количество и содержание подготовленных материалов
- Количество обученных волонтеров, применяющих полученные навыки на практике
- Количество радио- и телевизионных программ по правам ребенка

Механизм проведения мониторинга и оценки

Механизм проведения мониторинга и оценки будет разработан. Мониторинг выполнения проекта будет осуществляться посредством визитов на места, а также через координацию и стратегические визиты с партнерами. Будет поощряться участие работы молодежи с НПО и молодежными центрами для определения потребностей и мониторинга мероприятий.

Под-проект по воспитанию жизненных навыков и обучению
молодежи сверстниками

Мероприятия
1. В координации с правительством и агентствами ООН (Программа ООН по СПИДу/ЮНАЙДС, ПРООН и ЮНЕСКО) провести базовые исследования (исследования по типу: знания-отношение-практика и процедуры быстрой оценки) по оценке ситуации групп риска: внутривенная наркомания и уличные дети
2. Разработать пакет обучающих материалов для специфических групп специалистов, работающих с молодежью, например, учителей, сотрудников молодежных центров, волонтеров и т.д. в областях высокого риска
3. Разработать и распространить информационно-образовательный пакет по вопросам СПИД/ВИЧ, БППП, репродуктивному здоровью, питанию, наркомании, алкоголизму, курению, гигиене и нежелательной беременности (ЮНИСЕФ, ВОЗ, ЮНФПА, ПРООН, Программа ООН по СПИДу/ЮНАЙДС)
4. Открытие и/или поддержка существующих молодежных и других центров/учреждений, дружественных по отношению к молодежи
5. Провести обучение молодежи в качестве преподавателей для своих сверстников в различных учреждениях, таких как молодежные центры, школы и дополнительные молодежные проекты
6. Введение обучения жизненным навыкам в школьную программу (среднее образование) и вне стен школы (в молодежных центрах или организованных подростковых группах) в контексте национальной Программы по здоровому образу жизни
7. Поддержка мероприятий НПО и правительства па развитию жизненных навыков в условиях риска, консультирования по вопросам репродуктивного здоровья и повышения уровня знаний по ВИЧ/СПИДу/БППП, обучение навыкам накопления собственного капитала
8. Поддержка мероприятий сети НПО и форумов по обмену опытом в ведении программ общества для молодежи в условиях риска
9. Содействие в создании центров для социально слабозащищенных подростков, гарантирующих доступ и участие в собственном творческом самовыражении и удовлетворении нужд.

Под-проект по коммуникации и участию молодежи в работе
со СМИ

Мероприятия
1. Финансировать обучение журналистов из СМИ в вопросах прав ребенка и участия молодежи в процессах принятия решений по вопросам, влияющим на жизнь молодежи.
2. Создание Форумов молодежи как независимого и неформального процесса и места для объединения молодежи и обсуждения вопросов, которые напрямую влияют на их жизнь.
3. Помочь в организации молодежных организаций и клубов путем привлечения центров молодежи или действующих программ, управляемых НПО. Будет поощряться создание молодыми людьми аудио-визуальных программ, печатной продукции, шоу и т.д.).

Проект по реформам ювенального правосудия и защите
детей

Задачи проекта
1. Поддержка предупреждения нарушений закона среди подростков и молодежи, включая профилактику преступности
2. Способствовать диалогу между различными секторами, вовлеченными в защиту малолетних нарушителей закона
3. Обратить внимание на исправительную юстицию и социальную интеграцию нарушителей
4. Поощрять систему отправления правосудия в отношении несовершеннолетних, отличную от существующей
5. Усиление знаний профессионалов юридических и правоохранительных служб в вопросах реализации КПР и других международных актов по ювенальному правосудию
6. Поощрение применения лишения свободы как крайней меры
7. Поддержка мероприятий по снижению количества несовершеннолетних нарушителей закона
8. Поддержка в вынесении альтернативных мер наказания несовершеннолетним нарушителям закона, осужденным впервые
9. Поддержка мероприятий по снижению количества несовершеннолетних, содержащихся в следственном изоляторе длительное время до судебных слушаний
10. Поддержка усилий правительства и НПО, ведущих к снижению сроков пребывания детей в долгосрочных специальных учреждениях и замене их практикой реинтеграции семьи, приютов, семейных домов
11. Усиление сети НПО, работающих с детьми, по созданию связей с политиками правительства, местными органами власти и министерствами.

Стратегии проекта

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
ЮНИСЕФ будет работать с правительством и НПО по вопросам улучшения уровня и качества работы в центрах содержания детей и подростков, а также в специальных государственных учреждениях, с тем, чтобы признавались и защищались права ребенка.

Усиление возможностей
В рамках программы будет проводиться усиление роли и возможностей правительства и НПО в принятии и тестировании новых методов работы с несовершеннолетними нарушителями закона. Усиление поддержки в виде общественных услуг Министерства труда и социальной защиты семьям через улучшение качества обучения социальных работников в отдельных районах/областях, находящихся в зоне риска. Планируется оказание поддержки правительству и НПО в проведении научно-исследовательской работы по исполнению приговоров, в делах об опекунстве, усыновлении и т.д.

Защита интересов детей
ЮНИСЕФ будет пропагандировать совершенствование законодательства и практики в области защиты прав детей. На пилотной основе, будут поддерживаться организация безопасных мест для бездомных детей и подростков, женщин и их детей, создание "горячих линий" и кризисных центров, а также поощрение домашнего ухода для детей-инвалидов. ЮНИСЕФ будет работать в области улучшения изменения условий отношения и содержания несовершеннолетних заключенных, уличных детей и детей-инвалидов, и поддержки усилий правительства и НПО в вопросах законодательной реформы, написания проектов закона о ювенальном правосудии, НПО в проведении научно-исследовательской работы по исполнению приговоров.

Партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать группы молодежи, НПО, Парламент, Министерства юстиции и внутренних дел, Агентство Республики Казахстан по делам здравоохранения, Министерство образования и науки, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК. ЮНИСЕФ будет сотрудничать с заинтересованными агентствами ООН и другими донорами.

Администрирование проекта

Реализация проектов будет осуществляться представителями республиканских и местных органов управления в сотрудничестве с ЮНИСЕФ, Координационная группа по проекту будет создана с целью обеспечения контроля за процессом планирования, мониторинга и оценки проекта. Группа будет состоять из сотрудников Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, представителей правительства, представителей заинтересованных агентств ООН и экспертов участвующих министерств.

Показатели

Показатели воздействия
- Показатель количества молодых людей в возрасте 13-18 лет, находящихся в спец. учреждениях, по полу и возрасту
- Количество брошенных и оставленных детей в год
- Количество детей, помещенных в приюты-патронаты в пилотных областях в год
- Количество детей-инвалидов, посещающих обычные школы
- Количество детей, нарушивших закон
- Количество альтернативных решений суда для подростков, впервые нарушивших закон

Показатели результативности

Под-проект по ювенальному правосудию

- Проведены базовые исследования о несовершеннолетних в конфликте с законом
- Количество проведенных семинаров
- Количество обученных специалистов, применяющих полученные навыки на практике
- Разработаны обучающие материалы
- Количество разработанных и распределенных материалов
- Охват профессиональным обучением
- Обзор и переоценка серьезности правонарушений, совершаемых несовершеннолетними.

Альтернативные подходы к содержанию в учреждениях

- Проведены базовые исследования
- Проведено исследование о ресурсах, необходимых для содержания детей в семье и разница с содержанием в спец. учреждениях
- Количество проведенных обучающих семинаров
- Количество обученных специалистов, применяющих полученные навыки на практике, из какой организации, уровня

Механизм проведения мониторинга и оценки

Осуществление мониторинга и оценки будут координироваться на региональном уровне. Мониторинг выполнения проекта будет осуществляться посредством визитов на места, а также через координацию и стратегические визиты с партнерами. Первоначальные этапы реализации проекта будут направлены на работу с правительством по улучшению сбора данных.

Под-проект по ювенальному правосудию

Мероприятия
1. Проведение исследований и анализа правонарушений, совершенных несовершеннолетними
2. Организовать мульти-дисциплинарный круглый стол для определения ограничений процесса ювенального правосудия, и всеобъемлющих подходов, которые включали бы в себя основные положения международных пактов (Эр-Рияд, Пекин и ЖДЛ)
3. Способствовать обмену информацией с правительством и НПО по положениям КПР и стандартам ювенального правосудия
4. Обмен практическим опытом с зарубежными судебными и наблюдающими за соблюдением законов специалистами с целью наглядной демонстрации эффективности альтернативных подходов к видам наказания в подростковой преступности
5. Улучшение системы сбора данных и мониторинга в системе правозащиты несовершеннолетних и детей, нуждающихся в мерах специальной защиты
6. Поощрять процесс пересмотра серьезности нарушения закона и в соответствии с этим строгости наказания
7. Разработать обучающие программы для сотрудников милиции, работающих с подростками, юристов, представителей обвинения и защиты, судей, а также административного персонала центров временного содержания несовершеннолетних, по правам детей, альтернативным мерам наказания, профилактике правонарушений, реабилитации, а также по мульти-дисциплинарным методам подхода к вопросу о малолетней преступности
8. Проведение регулярных встреч на национальном и местных уровнях между участвующими департаментами правительства и НПО для обсуждения проблем в свете соблюдения стандартов и достижения поставленных целей
9. Поддержать инициативы НПО, разработанные с целью улучшения содержания в специальных и специализированных учреждениях и подготовки к жизни после выхода
10. Поощрять правительство в проведении в пилотных областях обучения несовершеннолетних, впервые нарушивших закон, и подростков, выпускающихся после содержания в учреждениях
11. Опубликование на русском и государственном языках международных стандартов и примеров международного опыта в таких направлениях, как правозащита несовершеннолетних

Под-проект по альтернативным методам содержания в
специальных и специализированных учреждениях
1. Проведение исследований и анализа по несовершеннолетним, которые находятся под риском помещения в специальные и специализированные учреждения
2. Поддержать правительство в проведении встречи по обсуждению положения детей, которые далее не могут жить со своими семьями
3. Поддержать проведение исследования о ресурсах, необходимых для содержания детей в семье и разницы стоимости содержания в специальных и специализированных учреждениях
4. Поддержать инициативы Правительства и НПО, ведущие к снижению числа детей, находящихся длительное время в специальных и специализированных учреждениях, и снижению количества детей в каждом интернате/детдоме
5. Провести семинары для разработчиков законодательных актов и поездки по обмену опытом в те страны, которые уже ввели соответствующие изменения в законодательство, а также поддержка форума НПО по отдельным вопросам содержания в специальных и специализированных учреждениях
6. Поддержать внедрение мер по улучшению психо-социального развития детей посредством проведения обучения сотрудников детдомов
7. Проведение семинаров для специалистов, волонтеров и политиков, принимающих решения, по сокращению масштабов и предотвращению эксплуатации детей (вопросы защиты прав ребенка)
8. Организовать семинар по правам детей-инвалидов для того, чтобы дать возможность местным властям разработать стратегический план по разработке интегрированных служб
9. Обучение директоров школ по вопросам обучения детей-инвалидов в обычных школах

Проект по разработке политики, взаимосвязям и подготовке
к чрезвычайным ситуациям

Цели и задачи проекта

1. Проведение ситуационного анализа и базовых исследований;
2. Проведение технических консультаций для поддержки выполнения обязательств по отчетности согласно соответствующим международным стандартам;
3. Поддержка анализа и развития политики, а также коммуникационных мероприятий в области здорового образа жизни, реформы ювенального правосудия и защиты прав ребенка;
4. Поддержка развития инициатив по готовности к чрезвычайным ситуациям, отвечающим правам молодежи.

Стратегии проекта
Данный проект перекликается со всеми тремя программами, уделяя особое внимание различным областям политики в каждой программе. Что касается Программы благосостояния молодежи, ударение будет сделано на вопросах формирования здорового образа жизни и ювенального правосудия.

Поддержка оказанию специфических социальных услуг
В случае возникновения чрезвычайной ситуации, ЮНИСЕФ будет поддерживать оказание услуг здравоохранения, на которые она повлияет.

Усиление возможностей государства
Посредством усовершенствованной изначальной информации, обмена опытом, извлеченного другими странами, и политических решений, работники системы и политики, принимающие решения, смогут лучше рассматривать проблему ювенального правосудия и защиты прав детей.

Защита интересов детей
ЮНИСЕФ будет выступать в защиту всех потребностей и прав детей, находящихся в конфликте с законом, и создания среды обучения, ориентированной на ребенка.

Основные партнеры
Основными партнерами ЮНИСЕФ в реализации данного проекта будут выступать Министерство образования и науки, его подразделения и институты, Министерство внутренних дел, Министерство юстиции, Министерство труда и социальной защиты, а также Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте РК и Национальный центр по проблемам формирования здорового образа жизни. В процесс планирования, мониторинга и реализации проекта будут вовлечены ЮНАЙДС, ЮНЕСКО и другие агентства ООН, НПО, работающие с молодежью, и доноры.

Администрирование проекта
Реализация проектов будет осуществляться представителями республиканских и местных органов управления в сотрудничестве с ЮНИСЕФ, Координационная группа по проекту будет создана с целью обеспечения контроля за процессом планирования, мониторинга и оценки проекта. Группа будет состоять из сотрудников Представительства ЮНИСЕФ в ЦАРК, Представительства ЮНИСЕФ в г. Астана, представителей правительства, представителей заинтересованных агентств ООН и экспертов участвующих министерств.

Показатели

Показатели результативности

- Выполнение ситуационного анализа и других исследований
- Учреждение Форума молодежи в ЦАРК
- Учреждение Форума защиты прав детей
- Количество и тип выпущенных коммуникационных материалов
- Исследования по воздействию коммуникационных мероприятий в случае необходимости
- Создание планов готовности к чрезвычайным ситуациям

Под-проект по развитию политики, взаимосвязям и
подготовки к чрезвычайным ситуациям

Мероприятия

1. Проведение ситуационного анализа и поощрение развития политики в секторе защиты детей;
2. Участие в реализации образовательной реформы;
3. Исследование уровня заинтересованности в принятии участия в Форумах молодежи и защиты прав детей в ЦАРК. Учреждение такого форума, если это осуществимо;
4. Поддержка коммуникационных мероприятий более общего характера в рамках тематических областей, охваченных программными материалами;
5. Поддержка необходимой готовности к чрезвычайным ситуациям в соответствии с ситуацией в стране.

Под-проект по поддержке программы

Данный под-проект выделяется во всех трех программах сотрудничества, и его основная цель заключается в финансировании заработной платы работникам ЮНИСЕФ, деловых поездок и других расходов, связанных с реализацией программы.

Мероприятия

1. Посты работников ЮНИСЕФ;
2. Деловые поездки внутри ЦАРК;
3. Деловые поездки за рубеж;
4. Обучение;
5. Операционные расходы.

Бюджет программы

В тысячах долларов США

--------------------------------------------------------------------

Проект 2000 2001 2002 2003 2004 Всего

--------------------------------------------------------------------

Подростковый образ жизни ОР 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 300.0

ДР 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 1000.0

Защита детей и ОР 52.0 52.0 52.0 52.0 52.0 260.0

реформирование ДР 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 1000.0

ювенального правосудия

Разработка политики, ОР 85.0 85.0 85.0 85.0 85.0 425.0

взаимосвязям и подготовка

к чрезвычайным ситуациям ДР 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 250.0

ВСЕГО ОР 197.0 197.0 197.0 197.0 197.0 985.0

ДР 450.0 450.0 450.0 450.0 450.0 2250.0

---------------------------------------------------------------------

ОР - Основные ресурсы
ДР - Дополнительные ресурсы

Вклад Правительства Казахстана и других организаций
Правительство и партнеры из неправительственных организаций обеспечат наличие необходимых сотрудников и выплаты им заработной платы, предоставление помещений, материалов/оборудования, технического опыта и фондов на их оперирование и поддержание, в поддержку управления и выполнения программы. Правительство/партнеры из НПО будут нести ответственность за все виды транспортировки внутри страны, хранение и распределение материалов и оборудования, необходимых для выполнения программы на местах. Эта ответственность будет включать несение расходов по таможенной очистке и простою в случае, если поставка не прошла таможенную очистку в положенное время в порту прибытия. В программе примут участие другие организации и партнеры по многостороннему и двустороннему сотрудничеству.

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымы Балалар Қорының арасындағы ынтымақтастық туралы негізгі келісімді бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 10 сәуір N 176-II

Алматыда 1994 жылғы 25 қарашада жасалған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымы Балалар Қорының арасындағы ынтымақтастық туралы негізгі келісім бекітілсін.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен ЮНИСЕФ
арасындағы негізгі
келісім Біріккен Ұлттар Ұйымы Қазақтан Республикасының Үкiметi мен Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Балалар Қорының арасындағы Ынтымақтастық туралы негізгі
келiсiм

(2001 жылғы 25 сәуірде күшіне енді - СІМ-нің ресми сайты)

Кірiспе

Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Балалар Қорын (ЮНИСЕФ) Бiрiккен Ұлттар Ұйымы органдарының бiрi ретiнде 1946 жылғы 11 желтоқсандағы 57 (1) қарарға сәйкес Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы құрды және осы сондай-ақ кейiнгi қарарларға сәйкес оған ЮНИСЕФ ынтымақтастық жасайтын елдерде балаларға қаржылық көмектi, материалдарды, олардың кәсiби даярлықтарын және консультативтiк қызмет көрсетудi қамтамасыз ету арқылы балалардың төтенше, ұзақ мерзiмдi сондай-ақ тұрақты қажеттiлiктерiн қанағаттандыру және балалардың тiрi қалуын, дамуын және оларды қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шаралар мен бағдарламаларды қажет болатын жерлерде нығайту мақсатымен дамушы елдерде ана мен баланың денсаулығын сақтау, тамақтандыру, сумен қамтамасыз ету, бастауыш бiлiм мен әйелдер үшiн қосымша қызметтер көрсету саласында қызметтер көрсету жауапкершiлiгi жүктелуiне байланысты, және
Қазақстан Республикасының Yкiметi мен ЮНИСЕФ ережелер мен шарттарды айқындағысы келедi, оларға сәйкес ЮНИСЕФ Бiрiккен Ұлттар Ұйымының жедел тұрғыдағы қызметiнiң және өзiнiң мандатының шеңберiнде Қазақстан Республикасындағы бағдарламаларға қатысты ынтымақтастықты жүзеге асыруына байланысты,
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Бiрiккен Ұлттар Ұйымы 1992 жылғы 5 қазанда Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Өкiлдiгiн (ЮНИО) құру туралы келiсiмдi жасасуына және оның 18-бабының 1 параграфы басқаларымен қатар ЮНИСЕФ пен Бiрiккен Ұлттар Ұйымының басқа да органдары мен бағдарламалары өздерiнiң тиiстi жобаларын жүзеге асыруда Үкiметке жәрдем көрсетудiң шарттарына қатысты Үкiметпен қосымша келiсiмдер жасасу мүмкiндiгiн көздейтiндігіне байланысты,
Жоғарыда баяндалғандардың негiзiнде достастық рухында ынтымақтасып жұмыс iстейтiн Қазақстан Республикасының Yкiметi мен ЮНИСЕФ осы Келiсiмдi жасасты.

I-БАП
Анықтамалар

Осы Келiсiмнiң мақсаттары үшiн мынадай анықтамалар пайдаланылады:
а) "Тиiстi өкiметтер" осы елдің заңдарына сәйкес жұмыс iстейтiн орталық, жергiлiктi және басқа да құзыреттi өкiмет орындарын бiлдiредi;
b) "Конвенция" Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 1946 жылғы 13 ақпанда қабылдаған Бiрiккен Ұлттардың артықшылықтары мен иммунитеттерi туралы конвенцияны бiлдiредi;
с) "Өкiлдiк туралы келiсiм" Қазақстан Республикасында Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Өкiлдігін (ЮНИО) құру туралы 1992 жылғы 5 қазанда Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Бiрiккен Ұлттар Ұйымы арасында жасалған келiсiмдi білдiредi;
d) "Миссияларды атқарушы сарапшылар" конвенцияның VI және VII баптары ережелерiнiң күшi қолданылатын сарапшыларды бiлдiредi;
е) "Yкiмет" Қазақстан Республикасының Yкiметiн бiлдiредi;
f) "Құттықтау хаттар бөлiмi" жұртшылықты ақпаратпен қамтамасыз ету, негiзiнен құттықтау хаттарын және басқа да тауарларды шығару және сату арқылы ЮНИСЕФ үшiн қолдау мен қосымша қаражатты жұмылдыру мақсатында ЮНИСЕФ шеңберiнде құрылған ұйымдық бөлiмшенi бiлдiредi;
g) "Бөлiмше басшысы" ЮНИСЕФ бөлiмін басқаратын лауазымды тұлғаны бiлдiредi;
h) "Ел" Қазақстан Республикасын бiлдiредi;
i) "Тараптар" Қазақстан Республикасының Yкiметi мен ЮНИСЕФ-тi бiлдiредi;
j) "ЮНИСЕФ-ке қызмет көрсететiн тұлғалар" ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыруда қызмет көрсету үшiн ЮНИСЕФ жалға алатын лауазымды тұлғаларды қоспағанда, жеке мердiгерлердi бiлдiредi;
k) "Ынтымақтастық бағдарламалары" төмендегi III бапта көзделгенi сияқты ЮНИСЕФ жүзеге асыруға атсалысатын осы елдегi бағдарламаларды бiлдiредi;
l) "ЮНИСЕФ" Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Балалар Қорын бiлдiредi;
m) "ЮНИСЕФ бөлiмшесi" бағдарламалар бойынша ынтымақтастықты жүзеге асыруға ЮНИСЕФ тартатын кез келген ұйымдық бөлімшені білдіреді; бұл анықтама осы елде құрылған жергілікті жердегі бөлімшені де білдіруі мүмкін;
n) "ЮНИСЕФ-тің лауазымды тұлғасы" Бас Ассамблеяның 1946 жылғы 7 желтоқсандағы 76 (1) қарарында көзделгені сияқты жергілікті жерде жалға алынған және жұмыс істеген сағаттарының есебімен сыйақы алатын тұлғаларды қоспағанда, Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметкерлері туралы ережелер мен қағидаларға сәйкес жалға алынған ЮНИСЕФ-тің барлық қызметкерлерін білдіреді.

II-БАП
Келісімді қолдану саласы

1. Осы Келісім негізгі ережелер мен шарттарды айқындайды, оларға сәйкес ЮНИСЕФ Қазақстан Республикасындағы бағдарламалар бойынша ынтымақтастықты жүзеге асырады.
2. Қазақстан Республикасында бағдарламаларды іске асырудағы ЮНИСЕФ-тің ынтымақтастығы ЮНИСЕФ басқармасын қоса алғанда, Біріккен Ұлттар Ұйымының құзыретті органдарының тиісті қарарларына, шешімдеріне, қағидаларына, ережелеріне және саясатына сәйкес жүзеге асырылады.

III-БАП
Ынтымақтастық бағдарламалары және операциялардың
негізгі жоспары

1. Үкімет пен ЮНИСЕФ арасында уағдаластыққа қол жеткізілген ынтымақтастық бағдарламасы Үкімет, ЮНИСЕФ және жағдайларға байланысты басқа да қатысушы мекемелер бекітуге тиіс операцияның негізгі жоспарында баяндалады.
2. Операцияның негізгі жоспары ынтымақтастық бағдарламасының нақты элементтерін айқындайды, көзделген қызметтің мақсаттарын, Үкіметтің, ЮНИСЕФ-тің және қатысушы мекемелердің міндеттемелерін, сондай-ақ ынтымақтастық бағдарламасын жүзеге асыру үшін көзделетін қаржылық ресурстардың көлемін белгілейді.
3. Үкімет ЮНИСЕФ-тің лауазымды тұлғаларына, миссияларға қатысушы сарапшыларға және ЮНИСЕФ үшін қызмет көрсететін тұлғаларға бағдарламаларды орындаудың барлық кезеңдерінде және барлық қырлары тұрғысында қадағалау мен бақылау жасауды жүзеге асыруға рұқсат береді.
4. Үкiмет тараптар қажет деп санайтын операцияның негiзгi жоспарын жүзеге асыруға қатысты статистикалық деректердің есебiн жүргiзедi және осы деректердің кез келгенiн ЮНИСЕФ-тің өтiнiшi бойынша бередi.
5. Үкiмет осы Келiсiмге сәйкес жүзеге асырылатын ынтымақтастық бағдарламалары туралы жұртшылықты бiрдей құлақтандыру үшiн тиiстi құралдарды қамтамасыз етуде ЮНИСЕФ-пен бiрлесiп жұмыс iстейдi.

IV-БАП
ЮНИСЕФ бөлiмшесi

1. Егер тараптар қажет деп тапса, ЮНИСЕФ Қазақстан Республикасында өзiнің бөлiмшесiн ашады және ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыруға жәрдем көрсету мақсатында оның қызметiн қамтамасыз ете алады.
2. ЮНИСЕФ, Yкiметтің келiсiмiмен, Қазақстан Республикасында аймақтық бөлiмше ашады және осы аймақтың басқа елдерiндегi бағдарламаларға жедел тұрғыда функционалдық қызмет көрсету мақсатында оның қызметiн қамтамасыз ете алады.
3. ЮНИСЕФ-тің Қазақстан Республикасында өзiнiң бөлiмшесi болмаған жағдайда, ол Үкiметтiң келiсiмiмен, басқа елде құрылған өзiнiң аймақтық бөлiмшесi арқылы Үкiмет пен ЮНИСЕФ арасындағы осы Келiсiмде көзделген ынтымақтастық бағдарламаларына жедел тұрғыда функционалдық қызмет көрсетудi қамтамасыз ете алады.

V-БАП
ЮНИСЕФ бөлімшесiне iссапарға жiберу

1. ЮНИСЕФ Қазақстан Республикасындағы өзiнiң бөлiмшесiне ЮНИСЕФ-тiң пiкiрi бойынша:
а) ынтымақтастық бағдарламаларын әзiрлеуге, қарауға, бақылауға және бағалауға;
b) ЮНИСЕФ беретiн материалдарды, жабдықтарды және басқа жабдықтау заттарын жеткiзуге, қабылдап алуға, бөлуге немесе пайдалануға;
с) Үкiметке ынтымақтастық бағдарламаларының жүзеге асу барысы туралы ақпарат беруге;
d) осы Келiсiмнiң қолданылуына қатысты кез келген басқа мәселелерге байланысты ынтымақтастық бағдарламаларына жедел тұрғыда функционалдық қызмет көрсету үшiн қажеттi сарапшылардың миссияларын атқаратын лауазымды тұлғаларды және ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғаларды жiбере алады.
2. ЮНИСЕФ сарапшылардың миссияларын атқаратын ЮНИСЕФ-тiң лауазымды тұлғаларының және ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғалардың аты-жөндерiн Yкiметке мезгіл-мезгiл хабарлап отырады; ЮНИСЕФ сондай-ақ олардың мәртебесiндегi кез келген өзгерiстер туралы Yкiметтi хабардар етедi.

VI-БАП
Үкіметтің қатысуы

1. Yкiмет қол жеткiзiлген өзара уағдаластыққа сәйкес және мүмкiндiгiне қарай ЮНИСЕФ-ке:
а) ЮНИСЕФ бөлiмшесiнің жеке өзi пайдалануы үшiн немесе Бiрiккен Ұлттар Ұйымы жүйесiндегi ұйымдармен бiрлесiп пайдалануы үшiн тиiстi қызметтiк үй-жайлар;
b) қызмет бабындағы мақсатта пошта және телекоммуникация байланыстарын пайдалану бойынша шығыстарды жабу үшiн қаражат;
с) жабдықтарды пайдалануды, қызметтiк үй-жайларды пайдалану мен күтiп ұстауды қоса алғанда, жергiлiктi орындарда көрсетiлетiн қызметтi сатып алу бойынша шығыстарды жабу үшiн қаражат;
d) Қазақстан Республикасында өздерiнің ресми функцияларын орындауы кезiнде сарапшылардың миссияларын атқаратын ЮНИСЕФ-тiң лауазымды тұлғаларына және ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғаларға көлiк құралдарын бередi.
2. Yкiмет сондай-ақ ЮНИСЕФ-ке:
а) халықаралық негiзде iрiктелiп, сарапшылардың миссияларын атқаратын ЮНИСЕФ-тiң лауазымды тұлғаларына және ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғаларға қолайлы тұрғын жайларды iздестiруде және/немесе қамтамасыз етуде;
b) сумен және энергиямен жабдықтауды, кәрiз қызметiн, өртке қарсы қауіпсiздiктi және басқа да көрсетiлетiн қызметтердi қамтамасыз ету жөнiндегі қызметтердi қоса алғанда, коммуналдық жабдықтарды жеткiзуге және орнатуға, сондай-ақ ЮНИСЕФ-тiң қызметтiк үй-жайларына коммуналдық қызмет жасауды қамтамасыз етуге жәрдем көрсетедi.
3. ЮНИСЕФ-тің Қазақстан Республикасында бөлiмшесi болмаған жағдайда, Yкiмет Қазақстан Республикасында жүзеге асырылатын ынтымақтастық бағдарламаларына жедел тұрғыда функционалдық қызмет көрсетудi қамтамасыз ететiн ЮНИСЕФ-тiң басқа жерде орналасқан аймақтық бөлiмшесiн күтiп ұстауға байланысты ЮНИСЕФ-тiң шығыстарын, егер мұндай жағдай орын алған болса, заттай жарналарды да ескере отырып, өзара келiсiлген сома көлемiнде аталған шығыстарды жабуға қатысуға мiндеттенеді.

VII-БАП
ЮНИСЕФ-тің материалдары, жабдықтары
және басқа да көмегінің түрлерi

1. ЮНИСЕФ-тiң ынтымақтастық бағдарламаларына қатысуы қаржылай және басқа да көмек түрлерiн көрсету нысанында жүзеге асырылуы мүмкiн. Осы Келiсiмге сәйкес ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыруға арналған материалдар, құрал-жабдықтар және басқа да көмек түрлерi, егер операцияның негiзгi жоспарында өзгеше көзделмеген болса, Қазақстан Республикасына жеткізілісімен Yкiметке беріледi.
2. ЮНИСЕФ ынтымақтастық бағдарламалары үшiн жеткiзiлетiн материалдардың, жабдықтардың және басқа да жабдықтау заттарының орамаларында олардың ЮНИСЕФ-ке берiлетiндiгiн куәландыру үшiн қажет деп санаған таңбалауды пайдалана алады.
3. Осы Келiсiмге сәйкес Yкiмет ЮНИСЕФ-ке материалдарды, жабдықтарды және басқа да жабдықтау заттарын әкелуге арналған барлық қажеттi рұқсаттар мен лицензияларды бередi. Үкiмет мұндай материалдардың, жабдықтардың және басқа да жабдықтау заттарының оларды елге жеткiзгеннен кейiнгi кедендiк тазартылуына, қабылданып алынуына, түсiрiлуiне, сақталуына, сақтандырылуына, тасымалдануына және бөлiнуiне жауапты болады, сондай-ақ осыған байланысты шығыстарды өтейдi.
4. Халықаралық сауда-саттық принциптерiн тиiстi түрде сақтай отырып, ЮНИСЕФ, мүмкiндiгiнше, сапасының, бағасының және жеткiзiлiмiнiң шарттары бойынша ЮНИСЕФ-тің талаптарына жауап беретiн материалдарды, жабдықтарды және басқа да жабдықтау заттарын жергіліктi жерде сатып алуға бiрiншi кезектi маңыз беретiн болады.
5. Үкiмет ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыруға арналған материалдардың, жабдықтардың және басқа да жабдықтау заттарының, сондай-ақ қаржылық және басқа да көмектiң операцияның негiзгi жоспарында баяндалған мақсаттарға сәйкес, жыныстық, нәсiлдiк, нанымдық, азаматтық немесе саяси сенiмiнiң белгiлерi бойынша қандай да бiр болсын кемсiтушiлiксiз қажеттi және тиiмдi түрде пайдаланылуы үшiн қажырлы күш-жiгер жұмсайды және қажеттi шаралар қолданады. Егер операцияның негiзгi жоспарында ақының мөлшерi арнайы көзделмеген болса, материалдарды, жабдықтарды және басқа да жабдықтау заттарын қабылдап алушылардан ешқандай ақы өндiрiлiп алынбайды.
6. Операцияның негiзгi жоспарына сәйкес ынтымақтастық бағдарламалары үшiн арналған материалдарға, жабдықтарға және басқа да жабдықтау заттарына ешқандай тiкелей салықтар, қосылған құн салығы, төлемдер, алымдар немесе баж салықтары салынбайды. Ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыру үшiн жергiлiктi жерде сатылып алынатын материалдар мен жабдықтарға қатысты Үкiмет Конвенцияның VIII-бөлiмiне сәйкес бағаға енгiзiлген және төленуге жататын кез келген акциз алымдарын немесе салықтарын төлеуден немесе өтеуден босату үшiн тиiстi әкiмшiлiк шаралар қолданады.
7. Yкiмет ЮНИСЕФ-ке оның өтiнiшi бойынша ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыру барысында пайдаланылмаған кез келген материалдарды, жабдықтарды және басқа да жабдықтау заттарын қайтарып бередi.
8. Осы Келiсiмге сәйкес Үкiмет қаражатқа, материалдарға, жабдықтарға және басқа да көмекке қатысты қажеттi есептi, тiркеудi және құжаттаманы жүргiзедi. Қажеттi есеп беру құжаттарының, жазбаларының және құжаттамаларының нысаны мен мазмұны тараптардың келiсiмi бойынша анықталады. ЮНИСЕФ-тiң уәкiлеттi лауазымды тұлғалары материалдарды, жабдықтарды және басқа да жабдықтау заттарын бөлуге және қаржылық қаражаттарды жұмсауға қатысты барлық тиiстi есеп беру құжаттарымен, жазбаларымен және құжаттамаларымен таныса алады.
9. Үкiмет барынша қысқа бiрақ қалай болғанда да ЮНИСЕФ-тiң кезектi қаржы жылы аяқталғаннан кейiн алпыс (60) күннен аспайтын мерзiмде ынтымақтастық бағдарламаларының жүзеге асу барысы туралы баяндамаларды және ұлттық ережелер мен рәсiмдерге сәйкес тексерiлiп расталған қаржы ведомостарын ЮНИСЕФ-ке тапсырады.

VIII-БАП
Интеллектуалдық меншік құқығы

1. Тараптар ынтымақтастықты жүзеге асыруға және Yкiмет пен ЮНИСЕФ-тің қолданылатын құқыққа сәйкес оларды неғұрлым ұтымды әрi тиiмдi қолдануды қамтамасыз ету мақсатында осы Келiсiмге сәйкес жүзеге асырылатын бағдарламалық қызметтiң нәтижесi болып табылатын кез келген жаңалықтар, өнер табыстары немесе жұмыстар туралы ақпарат алмасып тұруға келiседi.
2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес, бағдарламаларды ЮНИСЕФ-пен ынтымақтасып жүзеге асыру нәтижесiнде туындайтын кез келген жаңалықтарға, өнер табыстарына немесе жұмыстарға авторлық және интеллектуалдық меншiктің басқа да сол сияқты құқықтарын ЮНИСЕФ бағдарламаларды жүзеге асыруға қолдану мақсатында қандай да болсын лицензиялық төлемдерсiз ЮНИСЕФ-пен бiрлесiп қызмет iстейтiн басқа да үкiметтерге бере алады.

IХ-БАП
Конвенцияның қолданысы

Конвенцияның ережелерi ЮНИСЕФ-ке, оның бөлiмшелерiне, мүлкiне, қаражаттарына және активтерiне, сондай-ақ оның лауазымды тұлғаларына және елде миссиялар атқаратын сарапшыларына mutatis mutandis қолданылады.

Х-БАП
ЮНИСЕФ бөлiмшесiнiң құқықтық мәртебесi

1. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Бас Хатшысының өзi кейбiр жекелеген жағдайда иммунитеттен айқын бас тартатын жағдайлардан басқа реттерде, қайда болса да және кiмнiң иелiгiнде болса да, ЮНИСЕФ-тiң, оның мүлкiнiң, қаражаттарының және активтерiнiң соттық араласудың кез келген нысанынан иммунитетi болады. Алайда, иммунитеттен қандай да болсын бас тарту сот-атқару шараларына қолданылмайды деп күтiледi.
2. а) ЮНИСЕФ бөлiмшесiнiң үй-жайларына қол сұғылмайды. ЮНИСЕФ-тiң мүлкi және активтерi, олар қайда болса да және кiмнiң иелiгiнде болса да, тiнтуге, меншiктен айыруға, тәркiлеуге, экспроприациялауға жатпайды және атқарушы, әкiмшiлiк, соттық немесе заңдық iс-әрекеттер арқылы араласудың қандай да болсын басқа нысандары қолданылмайды.
b) Тиiстi өкiмет орындары, бөлiмше басшысының анық келiсiмi және онымен келiсiлген жағдайлардан басқа реттерде қандай да бiр ресми функцияларды орындау мақсатында қызмет үй-жайларына ене алмайды.
3. Тиiстi өкiмет орындары ЮНИСЕФ бөлiмшесiнiң қауiпсiздiгi мен күзетiн қамтамасыз ету үшiн және ЮНИСЕФ бөлiмшесiне тікелей жақын маңдағы тәртiпсiздiктердің салдарынан сырттан адамдардың немесе адамдар тобының рұқсатсыз енiп кетуi нәтижесiнде жұмыстың тыныш ырғағының бұзылмауын қамтамасыз ету үшiн адал ниетпен тиiстi шаралар қолданады.
4. ЮНИСЕФ-тiң мұрағатына және жалпы ЮНИСЕФ-ке тиесiлi құжаттарға, олар қайда болса да және кiмнің иелiгiнде болса да, қол сұғылмайды.

ХI-БАП
ЮНИСЕФ-тің қаражаттары, активтерi және басқа да мүлкi

1. Қаржылық бақылаумен, қандай да болсын түрдегi ережелермен немесе мараториймен шектелмеген ЮНИСЕФ,
а) қорларды, алтын немесе кез келген түрдегi бағалы қағаздарды иеленедi және пайдалана алады, сондай-ақ есепшоты болады және кез келген валютамен операциялар жасай алады әрi ЮНИСЕФ-тiң иелiгiндегi кез келген валютаны кез келген басқа валютаға айналдыра алады;
b) ЮНИСЕФ бiр елден екiншi елге немесе кез келген елдiң шегiнде Бiрiккен Ұлттар Ұйымы жүйесiндегi басқа ұйымдарға немесе мекемелерге өз қорларын, алтынын немесе валютасын аудара алады;
с) ЮНИСЕФ өзiнiң қаржылық қызметiнде неғұрлым қолайлы, заңды негiздерде қолданылатын алмастыру бағамын пайдаланады.
2. ЮНИСЕФ, оның активтерi, кiрiстерi және басқа да меншiгi:
а) барлық тiкелей салықтардан, қосылған құн салығынан, төлемдерден, алымдардан немесе баж салығынан босатылады; алайда нақтылы анықтауға, көрсетуге және егжей-тегжейлi қарауға болатын қызмет көрсету көлемiн негiзге ала отырып, ұлттық ережелерге сәйкес белгiленген бағалар бойынша Yкiмет немесе қандай да бiр корпорация көрсететiн коммуналдық қызметтердiң шынайы төлемiн осындай салықтар салудан босатуды ЮНИСЕФ талап етпейтiн болады деп күтiледi;
b) ЮНИСЕФ-тiң қызмет бабында пайдаланатын заттарын әкелу және әкету кезiнде олар кедендiк алымдардан, импорттық және экспорттық тыйым салулардан және шектеулерден босатылады. Алайда, жалпы ережелерден ерекшеленетiн сипатта әкелiнетiн заттар, Yкiметпен келiсiлген жағдайлардан өзге реттерде өздерi импортталған Қазақстан Республикасында сатылмайтын болады деп күтiледi;
с) өз басылымдарын әкелуi және әкетуi кезiнде кедендiк алымдардан, импорттық және экспорттық тыйым салулардан және шектеулерден босатылады.

ХII-БАП
ЮНИСЕФ-тің құттықтау хаттары және басқа да
тауарлары

ЮНИСЕФ-тiң немесе ЮНИСЕФ-тiң құттықтау хаттары бөлiмiнiң
алдына қойған мақсаттары мен мiндеттерiн жүзеге асыруда оның атынан әрекет ететiн тиiстi сипатта ЮНИСЕФ уәкiлеттiлiк берген ұлттық органдардың әкелетiн немесе сыртқа шығаратын кез келген материалдары барлық кедендiк алымдардан, тыйым салулар мен шектеулерден босатылады, бұл орайда осы материалдарды ЮНИСЕФ үшiн сатуға ешқандай да ұлттық немесе жергiлiктi салықтар салынбайды.

ХIII-БАП
ЮНИСЕФ-тiң лауазымды тұлғалары

1. ЮНИСЕФ-тің лауазымды тұлғалары:
а) лауазымды тұлғалар ретiнде өздерiнiң айтқандары немесе жазғандары үшiн және өздерi жасаған барлық iс-әрекеттерi үшiн сот жауапкершiлiгiне тартылмайды. Бұл иммунитет олардың ЮНИСЕФ-тегi қызмет мерзiмi бiткеннен кейiн де күшiнде қалады;
b) оларға ЮНИСЕФ төлеген жалақылар, сыйақылар және жәрдемақылар салық салудан босатылады;
с) мемлекеттiк қызмет бабындағы мiндеттiлiктен босатылады;
d) әйелдерiмен және өздерiнiң асырауындағы туған-туысқандарымен бiрге иммиграция жөніндегi шектеулерден және шетелдiктер ретiнде тiркеулерден босатылады;
е) валюта айырбастауға қатысты Үкiмет жанында тiркелген дипломатиялық миссиялардың құрамына кiретiн тиiстi дәрежедегi лауазымды тұлғаларға берiлетiн артықшылықтарды пайдаланады;
f) олардың өздерiне, олардың әйелдерiне және олардың асырауындағы туған-туысқандарына қатысты репатриация жөнiнде халықаралық дағдарыстар кезiнде дипломатиялық өкiлдер пайдаланатын тап сондай қорғалу мен жеңiлдiктердi пайдаланады;
g) болатын елiнде қызметiне алғашқы орналасқан кезiнде өзiнiң жиhазын, жеке мүлiктерiн және тұрмыстық мақсаттағы барлық заттарын баж салығынсыз әкелуiне құқығы бар.
2. ЮНИСЕФ пен Үкiмет арасындағы уағдаластықтар бойынша ЮНИСЕФ бөлiмшесiнiң басшысы және басқа да аға лауазымды тұлғалары тиiстi дәрежедегi дипломатиялық миссиялардың қызметкерлерiне Үкiмет беретiн тап сондай артықшылықтарды және иммунитеттердi пайдаланады. Осы мақсатпен ЮНИСЕФ бөлiмшесi басшысының аты-жөні дипломатиялық өкiлдердің тiзiмiне енгiзiледi.
3. Сондай-ақ ЮНИСЕФ-тiң лауазымды тұлғалары да тиiстi дәрежедегi дипломатиялық өкiлдiктер қызметкерлерiне қатысты қолданылатын мынадай жеңiлдiктердi пайдаланады:
а) қолданыстағы ұлттық ережелерге сәйкес жеке пайдалануға арналған белгiлi бiр заттарды шектеулi мөлшерде әкелген жағдайда кедендiк баж салығынан және акциздiк алымдардан босатылады;
b) тиiстi дәрежедегi дипломатиялық миссия қызметкерлерiне қатысты қолданылатын қолданыстағы ұлттық ережелерге сәйкес қосылған құнға арналған салықты қоса алғанда, акциздiк алымдарды төлемей, бiр автокөлiктiк құралды баж салығынсыз әкелуге құқығы бар.

ХIV-БАП
Миссияларды атқарушы сарапшылар

1. Миссияларды атқарушы сарапшылар Конвенцияның VI бабының 22 және 23-бөлiмдерiнде санамаланған артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдаланады.
2. Миссияларды атқарушы сарапшылар тараптар арасындағы уағдаластықтар бойынша берiлуi мүмкiн қосымша артықшылықтарды, иммунитеттердi және жеңiлдiктердi пайдаланады.

ХV-БАП
ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғалар

1. ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғалар:
а) лауазымды адамдар ретiнде өздерiнiң айтқандары немесе жазғандары үшiн және өздерi жасаған барлық iс-әрекеттерi үшiн сот жауапкершiлiгiне тартылмайды. Бұл иммунитет олардың ЮНИСЕФ-тегi қызмет мерзiмi бiткеннен кейiн де күшiнде қалады;
b) олардың өздерiне, олардың әйелдерiне және олардың асырауындағы туған-туысқандарына қатысты репатриация жөнiнде халықаралық дағдарыстар кезiнде дипломатиялық өкiлдер пайдаланатын тап сондай қорғалу мен жеңiлдiктердi пайдаланады.
2. Өздерiнiң функцияларын тәуелсiз және тиiмдi орындауды қамтамасыз етуi үшiн ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн тұлғаларға Тараптар арасындағы уағдаластықтар бойынша жоғарыдағы ХIII бапта көрсетiлгенiндей басқа да артықшылықтар, иммунитеттер және жеңiлдiктер берiлуi мүмкiн.

ХVI-БАП
Рұқсатты қамтамасыз етуге байланысты мүмкiндіктер

1. ЮНИСЕФ-тің лауазымды тұлғаларының, миссияларды атқарушы сарапшылардың, ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететін тұлғалардың:
а) қажеттi визаларды, куәлiктердi немесе рұқсаттарды кiдiрiссiз ресiмдеуге және тегiн алуына;
b) Қазақстан Республикасына кедергiсiз келуiне немесе одан кетуiне және ынтымақтастық бағдарламасын iске асыру үшiн қажет деп табылатын деңгейде елдiң шегiндегi барлық ынтымақтастық объектілерiне кiруiне құқығы бар.

ХVII-БАП
Жергiлікті жерде жалданған және жұмыс жасаған
сағаттары есебiмен сыйақы алатын қызметкерлер

Жергiлiктi жерден алынған және жұмыс жасаған сағаттары есебiмен сыйақы алатын адамдар үшiн жалдау шарттары Бiрiккен Ұлттар Ұйымының тиiстi қарарларының ережелерiне, ЮНИСЕФ-тi қоса алғанда, Бiрiккен Ұлттар Ұйымының құзыреттi органдарының шешiмдерiне, ережелерiне, қағидаларына және саясатына жауап беруi тиiс. Өздерiне ЮНИСЕФ атынан жүктелген функцияларды тәуелсiз орындауы үшiн жергiлiктi жерден алынған қызметкерлерге қажеттi барлық жеңiлдiктер берiледi.

ХVIII-БАП
Байланыс құралдарына қатысты артықшылықтар

1. ЮНИСЕФ өзiнiң ресми байланыс құралдарын орнатуға және пайдалануға, басымдықтарға, пошталық жөнелтiлiмдер мен жеделхаттарға арналған тарифтер мен ставкаларға қатысты, сондай-ақ телепринтерлiк, факстiк, телефондық байланысқа және басқа да байланыс құралдарына, сондай-ақ баспасөз бен радио үшiн ақпарат беру кезiнде баспасөзге арналып белгiленген тарифтерге қатысты Yкiметтiң кез келген дипломатиялық өкiлдiкке беретiн артықшылықтарымен салыстырғанда одан бiр де кем емес қолайлы жағдайларды пайдаланады.
2. ЮНИСЕФ-тiң ресми хат-хабарлары немесе басқа да хабарлары цензураланбайды. Бұл иммунитет фото және электрондық құралдардың көмегiмен берiлген баспасөз материалдарына, хабарларға, сондай-ақ тараптар арасында қол жеткiзiлген уағдаластықтар негiзiнде пайдаланылуы мүмкiн басқа да байланыс түрлерiне қолданылады. ЮНИСЕФ-тiң шифр қолдануға және қол сұғылмайтын сондай-ақ цензураға жатпайтын хат-хабарларды курьерлер немесе дипломатиялық пошта арқылы жiберуге және алуға құқығы бар.
3. ЮНИСЕФ-тің радиожабдықтарды және басқа да байланыс құралдарын Бiрiккен Ұлттар Ұйымында тiркелген диапазондағы жиiлiкте және Қазақстан Республикасы мен одан тысқары жерлердегi ЮНИСЕФ-тiң бөлiмшелерi, оның iшiнде Нью Йорктағы ЮНИСЕФ-тiң штаб-пәтерi арасындағы байланысты қолдау үшiн Yкiмет берген байланыс құралдарын пайдалануға құқығы бар.
4. ЮНИСЕФ-тiң өзiнiң ресми байланыс құралдарын орнату және пайдалану кезiнде Электр байланысы жөнiндегi халықаралық конвенцияның ережелерiне (Найроби, 1982 жыл), сондай-ақ оның қосымшасында баяндалатын ережелерге сәйкес артықшылықтарды пайдалануға құқығы бар.

ХIХ-БАП
Көлiк құралдарына қатысты артықшылықтар

Үкiмет ЮНИСЕФ-ке қажеттi рұқсатты немесе лицензияны бередi және осы Келiсiмге сәйкес бағдарламалық қызметтi жүзеге асыру үшiн қажеттi азаматтық ұшақтар мен басқа да құралдарды ЮНИСЕФ-тiң сатып алуына немесе пайдалануына қатысты негiзсiз шектеулерге жол бермейдi.

ХХ-БАП
Артықшылықтар мен иммунитеттерден босату

Осы Келiсiмге сәйкес қолданылатын артықшылықтар мен иммунитеттер жекелеген адамдардың бас пайдасына емес, Бiрiккен Ұлттар Ұйымының мүдделерiне қызмет iстейдi. Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы ХIII, ХIV және ХV баптарда аталған кез келген адамға берiлетiн иммунитеттерден оның ойынша иммунитет сот әдiлдiгiн орнатуға кедергi болатын және одан Бiрiккен Ұлттар Ұйымы мен ЮНИСЕФ-тiң мүдделерi үшiн зиян келтiрмей бас тартуға болатын жағдайларда бас тартуға құқылы әрi мiндеттi.

ХХI-БАП
ЮНИСЕФ-ке қойылатын талаптар

1. Осы Келiсiмге сәйкес бағдарламалар бойынша ЮНИСЕФ ынтымақтастықты Қазақстан Республикасының Yкiметi мен халқының игiлiгi үшiн жүзеге асырады, сондықтан осы Келiсiмге сәйкес операцияларды жүзеге асыруға байланысты барлық жауапкершiлiктi Yкiмет өзiне алады.
2. Осы Келiсiмде көзделген немесе оған тiкелей қатысты қызметке байланысты туындайтын немесе ЮНИСЕФ-ке, ЮНИСЕФ-тiң лауазымды тұлғаларына, миссияларды атқарушы сарапшыларға және ЮНИСЕФ үшiн қызмет көрсететiн адамдарға үшiншi тараптар қоятын барлық талаптар "Өкiлдiк туралы келiсiмнiң" ХIХ бабындағы ережелерiнiң қолданысына жатады.

ХХII-БАП
Дауларды шешу

Осы Келiсiмдi түсiндiруге және оның қолданысына қатысты келiссөздер негiзiнде немесе басқа келiсiлген реттеу рәсiмдерi арқылы реттелмеген Yкiмет пен ЮНИСЕФ арасындағы кез келген дау "Өкiлдiк туралы келiсiмнiң" ХХ бабында баяндалатын ережелерге сәйкес шешiледi.

ХХIII-БАП
Күшiне енуi

1. Осы Келiсiм оны бекiту немесе Үкiметтiң тануы туралы куәландыратын құжатты және ЮНИСЕФ тарапынан оны ресми растау туралы актiнi куәландыратын құжатты тараптар арасында алмасқаннан кейiнгi келесi күнi қол қойылғаннан соң күшiне енедi және осындай бекiтуге дейiн тараптардың келiсiмiмен алдын ала күшiне енедi.
2. Осы Келiсiм "Өкiлдiк туралы келiсiмнiң" құрамдас бөлiгi және оның қосымшасы болып табылады. Осылайша, егер де осы Келiсiмнiң қандай да болсын ережесi және "Өкiлдiк туралы келiсiмнiң" қандай да бiр болсын ережесi бiр мәселеге қатысты болса, бұл ережелердiң екеуi де бiр-бiрiн екi ереже де қолданылатын болып табылатындай сипатта толықтырады және мүмкiндiгiнше бiр-бiрiнiң - қызмет ету салаларын шектемейдi.

ХХIV-БАП
Түзетулер

Осы Келiсiмге өзгерiстер мен түзетулер Келiсiм тараптары арасындағы жазбаша уағдаластықтар негiзiнде ғана енгізiлуi мүмкiн.

ХХV-БАП
Қолданысын тоқтату

Осы Келiсiм кез келген Тарап екiншi Тарапты келiсiмнiң қолданысын тоқтату туралы өзiнiң шешiмiн жазбаша нысанда хабарлағаннан кейiн алты ай өткеннен соң өзiнің қолданысын тоқтатады. Алайда, осы Келiсiм ЮНИСЕФ-тің тиiстi қызметiн тоқтату және Тараптар арасындағы кез келген дауды реттеу үшiн талап етiлетiн қосымша уақыт кезең iшiнде бұрынғысынша қолданылатын болады.
Осыны куәландыру үшiн тиiстi нысанда тағайындалған төмендегi қол қоюшылар, Yкiметтің өкiлеттi өкiлi және ЮНИСЕФ-тiң өкiлi ағылшын және орыс тiлдерiндегi мәтiндерiнiң күшi бiрдей осы Келiсiмге тараптар атынан қол қойды.
Алматы қаласында бiр мың тоғыз жүз тоқсан төртiншi жылы 25 қарашада жасалды.

Қазақстан Біріккен Ұлттар
Республикасының Ұйымының
Үкіметі үшін Балалар қоры үшін

Қазақстан Республикасының
Үкіметі
және
Біріккен Ұлттар Ұйымының
Балалар қоры

2000-2004 жылдарға арналған
ынтымақтастық бағдарламасы

I Бөлім

Ақпан, 2000 жыл

НЕГІЗГІ ОПЕРАЦИЯЛАР ЖОСПАРЫ

Кіріспе

Бұдан әрi Yкiмет деп аталатын Қазақстан Республикасының Yкiметi мен бұдан әрi ЮНИСЕФ деп аталатын Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Балалар қоры
ҚАЗIРГI әлеуметтiк-экономикалық және саяси реформалау кезеңiнде Қазақстанда балалар мен әйелдердiң әл-ауқатын жақсарту саласында серiктес қатынастарын одан әрi дамыту мақсатында ынтымақтастық туралы өзiнiң өзара келiсiмiн сақтауға ниеттене отырып;
ҚИЫН және жедел өзгерiстер кезеңiндегi әйелдер мен балалардың мұқтаждары мен проблемаларының басым мағынасын сақтауда Yкiметке көмек көрсету бойынша ЮНИСЕФ-тiң насихаттаушылық қызметiнiң дәлелденген тиiмдiлігіне;
жинақталған тәжiрибеге және жақсартылған, анағұрлым тиiмдi, әсiресе денсаулық сақтау және әлеуметтiк жұмылдыру арқылы оларды қолдану саласында технологиялар енгiзу бойынша қолдау көрсетумен қатар материалдарды нысаналы жеткiзудiң оңды ықпалын көрсеткен ЮНИСЕФ пен Yкiмет арасындағы 1995-1999 жылдардағы ынтымақтастық кезеңiнiң жетiстiктерiне; және
кәсiби дайындық жүргiзу, экономикалық тиiмдiлiктi арттыру және балалар мен әйелдердiң мүдделерiндегi бағдарламалық қызметтi нығайту тұрғысында жалпы аймақтық мағынасы бар стратегиялық принциптер ретiнде болатын жобаларды орындауда тәжiрибенi құжаттау сияқты iс-шаралар шеңберiнде орнықты ынтымақтастыққа негiзделе отырып;
ТЕХНИКАЛЫҚ тәжiрибе алмасудың пайдалы арналарын ретке келтiрудi қолдай отырып және Үкiметтiң және балалар мен әйелдердiң жағдайын жақсартумен айналысатын үкiметтiк емес ұйымдардың жинақталған тәжiрибесiнiң белсендiлiгiн арттыра отырып;
ӘЛЕУМЕТТIК секторда iс-шараларды жоспарлау мен өткiзудi жақсарта отырып, Пекин конференциясында қабылданған мiндеттердi орындаумен қатар 20.11.89 қабылдаған Бала құқықтары жөнiндегi конвенцияға, және 18.12.79 қабылдаған Әйелдердi кемсiтудiң барлық нысандарын жою бойынша Бiрiккен Ұлттар Ұйымының конвенциясына қол қою мен бекiтуден туындайтын Үкiметтiң жетiстiктерi мен ұлттық мiндеттерiне негізделе отырып;
2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2004 жылдың 31 желтоқсанына дейiнгі мерзiмдi қамтитын осы Негiзгi Операциялар Жоспарында әзiрленген өзара мiндеттердiң детальдарын белгiлей отырып, және осымен бұл көзқарастар мен өзара мiндеттер достық ынтымақтастық ахуалда жүзеге асырылатындығын жариялай отырып, оның өзiндiк ерекшелiгiн ескерiп, аймақтық деңгей мен елiмiздiң деңгейiндегi көзқарасты ұштастыратын ынтымақтастықтың жаңа кезеңiне аяқ баса отырып; және
төмендегі туралы уағдаласты:

I-бап
Өзара іс-әрекет жасасудың негіздері

Қазақстан Yкiметi мен ЮНИСЕФ арасындағы 1994 жылғы 25-қарашада қол қойылған негiзгі келiсiм Үкiмет пен ЮНИСЕФ арасындағы iс-әрекет жасасудың негiзiн құрайды. Бұл Негiзгi Операциялар Жоспары Негiзгі келiсiм тұрғысында қаралып жүзеге асырылады.
Бұл Негiзгi Операциялар Жоспары екi бөлiмнен тұрады. Бiрiншi бөлiмi, Негiзгi Операциялар Жоспары, жалпы саяси аспекттер, басым бағыттар, мақсаттар мен мiндеттер, стратегия, елдiң бағдарламасын басқару жөнiндегi тараптардың жауапкершiлiгi, сондай-ақ Үкiмет пен ЮНИСЕФ-тiң мiндеттемелерi баяндалған он бiр баптан тұрады. Екiншi бөлiмi өмiршеңдiк, даму және ана мен баланы қорғау; баланы жан-жақты дамыту; жастардың әл-ауқатын жақсарту жөнiндегi Бағдарламаны бiлдiретiн Бағдарламалық Операциялар Жоспарынан тұрады. Осы Бағдарламалық Операциялар Жоспарында "өмiр сүруге, күтiмге, өсiп-дамуға, денсаулығын қорғауға, тамақтануға, бiлiм алуға тиiстi санитариялық жағдайлар мен сумен қамтамасыз етуге, өмiр сүруге, отбасында тәрбиелеуге, қатынасқа, өз ерекшелiгiн сақтауға, өз пiкiрiн бiлдiруге, ақпаратқа қол жеткiзуге және қорғалуға әр баланың құқығын дәйектi түрде iске асыруда Yкiметке көмек көрсетуге" бағытталған Үкiмет пен ЮНИСЕФ-тiң бiрлескен күшiмен әзiрленген бағдарламалар мен жобалар баяндалады. Сонымен, Yкiмет пен ЮНИСЕФ-тiң Ынтымақтастық бағдарламасы жоғарыда айтылған екi бөлiмнен тұрады. Бұл 2000-2004 жылдарды қамтитын бағдарламаға есептелген Негiзгi Операциялар Жоспары бұрынғы Қазақстан Үкiметi мен ЮНИСЕФ арасында 1996 жылғы 24 ақпанда қол қойылған бағдарламаны алмастырады.
1995-1999 жылдардағы ынтымақтастық бағдарламасын iске асыру кезеңiнде жинақталған тәжiрибе, сондай-ақ қазiргi жағдайды талдау негiзiнде Қазақстан Yкiметi мен ЮНИСЕФ бiрқатар мәселелердi шешуге күш салу қажет деп айтуға болады. Бала құқықтары жөнiндегi конвенцияның ережелерiн iске асыру 2000-2004 жылдардың бағдарламалық циклы кезеңiндегi ынтымақтастық негiзi болуға тиiс.

II-бап
Қазақстандағы балалар мен әйелдердiң жағдайы

Өтпелi кезең Қазақстандағы балалар мен әйелдердiң өмiрлiк жағдайларына әсер ететiн жедел өзгерiстер әкелiп отыр. Кейбiр өзгерiстердi оң құбылыстарға жатқызуға болады, мәселен, тауарлар мен көрсетiлетiн қызметтер аясы кеңейдi, ақпаратқа қол жеткiзу жеңiлдедi және экономикалық тиiмдi әдiстер пайдалануға болады. Алайда, денсаулық сақтау мен бiлiм беру секторларын реформалау кезiнде қол жеткен үдерiске қарамастан, Қазақстанда әлi де болса әйелдер мен балаларға көрсетiлетiн әлеуметтiк қызметтер сапасының деңгейiн бiрқалыпты ұстау тәсiлi белгiленбеген. Ресурстардың жетiспеушiлiгi, инфляция мен жұмыссыздық өмiр сүрудiң төмен деңгейiнiң негiзгi себептерi болып табылады. Әлеуметтiк көмектер мен әлеуметтiк қызметтер қаражаттарының үнемi қысқаруы жеке алған отбасының өмiр сүру мүмкiндiгiне көп әсерiн тигiзiп отыр.
Сәбилердiң шетiнеу көрсеткiшi (СШК) көптеген жылдар бойы тұрақты түрде төмендеп келе жатса да, 1989 жылы оның өсуi байқала бастады. 1993 жылы әрбiр тiрi туған 1000 балаға шетiнеген 28 жағдай тiркелiп, өз биiктiгiне жеткеннен кейiн СШК қазiргi сәтте 21.2% көрсетiп тұр. Алайда, тыныс алу жолдарының асқыну инфекциялары себебiмен балалардың шетiнеу жағдайлары әлi де байқалуда. Сәбилердiң шетiнеуiнiң негiзгi себебi перинаталдық ауытқулар мен туу кезiндегi күтім проблемалары болып табылады. Диарейлiк сырқаттар сәбилер арасындағы науқастанушылық пен шетiнеудiң негiзгi себебi болып отыр.
Соған қарамастан, 1995 жылдан бастап сәбилердi вакцинациялау саласында айтарлықтай прогресс байқалды. 1998 жылы вакцинациямен қамту 95 пайыздан асатын деңгейге жетті. Соңғы бiрнеше жылдар аралығында дифтерия эпидемиясын тоқтатуға қол жеткiзiлдi, қызылшамен ауыру және оның себебiмен шетiнеу деңгейi анағұрлым қысқарған, ал полиомелитпен науқастану 1997 жылы жоққа шығарылған.
Алайда, аналардың қайтыс болу көрсеткiшiнде оң өзгерiстер әлi де байқалмайды. 1998 жылы ол 100,000 тiрi туған жағдайға қайтыс болған 77,5-ды құраған, яғни 1989 жылдағы деңгейде қалған. Осы уақытқа дейiн көп те көп әйелдер қан кету, инфекциялар мен улану нәтижесiнде қайтыс болады. Жалпы әйелдердiң, атап айтқанда жас әйелдердiң өсiмпаздық денсаулық мәселелерiн жеткiлiктi білмегендiгiнен түсiк - отбасын жоспарлаудың негiзгi тәсiлi болуда. Акушерлiк күтiм сапасының төмендеуi аналардың қайтыс болу деңгейiне айтарлықтай үлесiн енгiзедi. Өтпелi кезең жылдарында ана мен баланың дұрыс және жеткiлiктi тамақтанбауы күрделi проблема болды. Жас балалардың 10% астамының тамақтануы қатты бұзылған. Қазақстанның Тамақтану институты жуырда өткiзген зерттеуi Қазақстан халқының 70% калорияның теңбе-тең түспеуiмен сырқаттанады, ал диетада белоктың жетiспеуi халықтың 50% байқалады. Железо жетiспеушіліктен қаны аздық ана мен баланың денсаулығына келтiрiлетiн тағы бiр нұқсан болып табылады. Шамамен жүктi әйелдердiң 60%-нiң қаны аз, бұл жүктiлiктiң ойдағыдай аяқталуына әкелiп соқпайды. Есеп бойынша, 15-49 жас аралығындағы әйелдердiң 50% аздауында әртүрлi ауырлықтағы қан аздық байқалады.
Бiлiм беру және денсаулық сақтау секторларына бөлiнетiн бюджеттік қаражаттар жалпы мемлекеттiк деңгейінде болып жатқан бiлiм беру және денсаулық сақтау жүйелерiнiң құрылымын қайта қараудың нәтижесi ретiнде әлi де болса жеткiлiксiз болып отыр. Қазақстан бiлiктi оқытушылар құрамының жетiспеушiлiгi проблемасының алдында тұр. Бастауыш мектепке арналған мектеп оқулықтары мен оқыту құралдарын шығаруға бөлiнетiн қаражаттардың және қағаздың жетiспеушілігі байқалады. Көптеген мектептер ғимараттарының жай-күйi қолайлы деңгейден де төмендеп кеткен. Оқытушылардың бiлiктiлiгiн көтеру курстарын жүйелi түрде өткiзiп отырудың тоқтатылуымен қатар олардың уәждемесiнiң төмендеуi, сондай-ақ мектептi тастап кеткен оқушыларды оқудан шығарудың өсiп келе жатқан деңгейі жағдайды қиындатады. Мектепке дейiн тәрбиелеу мекемелерiнiң саны қысқарып жатыр, ал балаларды үйiнде және қоғамдық бастамаларда күтудiң балама жүйесiн пайдалану тек сирек жағдайларда кездеседi.
Заң шығару шараларын дайындауға және баланың құқықтарын барынша толық iске асырудың ұзақ мерзiмдi саясатын басшылыққа ала отырып, азаматтық қауымдастықтың жаңадан пайда болып жатқан топтары ерекше қорғалу шараларын қажет ететiн балалар мен жасөспiрiмдердiң көбейiп келе жатқанын көрсетедi. Соңғы жылдары, әсiресе 1992 жылы көбейiп кеткен, жастар жасайтын құқық бұзушылықтар санының өсуi байқалады, бұдан кейiн жастар жасайтын қылмыстардың тұрақты түрде төмендеп келе жатқаны байқала бастады. Әдiл соттың қазiргi жүйесi жаңа реалияларға бейiмделмеген. Кәмелетке толмаған заң бұзушылардың iстерiн қарау бойынша дербес сот жүйесi жоқ, ал оларды қамауда ұстау жағдайлары, мәлiметтерге сәйкес, жетiлдiрiлмеген. Жас заң бұзушыларды ақтау емес, түзеу жұмыстарына жазалау басым болып отыр. Денсаулық пен салауатты өмiр салты - жастарға төнетiн қауiптiң негiзгi объектiлерi. Есiрткi пайдалану, iшiмдiк iшу және шылым шегу барлық жерге тарамаған құбылыс болып табылмаса да, көрсеткiштер қалаларда, мәселен, Алматы және Қарағанды қалаларында олардың проблемалылығының өсуiн көрсетедi. Соның салдары жыныс жолымен таратылатын аурулардың және СПИД/ВИЧ-тiң таратылуы болып табылады. Өткiзiліп отырған зерттеулер 1990 жылдан 1996 жылға дейiнгі мерзiмде 100,000 халықтан 1.4-тен 231.2 жағдайға дейiн мерез ауруының өсуiн көрсетедi. Сонымен қатар, Қарағанды облысында есiрткi пайдаланғаны салдарынан СПИД/ВИЧ ауруларының өсуi байқалған.
Өтпелi кезең кезiнде әйелдердi зорлау негiзiнен құжатталмаған факт болып отыр, ПРООН мен Феминисткалар Лигасы (1997 жыл) өткiзетiн дәлелдер мен зерттеулер тұрмыстық деңгейде де, отбасынан тыс та әйелдерге зорлық жасау жағдайларының кең тарауын көрсетедi.

III-бап
Бағдарламаның мақсаттары мен мiндеттерi

Жаңа Бағдарламаның негiзi 2000-2030 жылдарға арналған қызметтiң ұлттық басым бағыттарын ескере отырып, Қазақстан Республикасы Yкiметi мен ЮНИСЕФ арасындағы ынтымақтастық болып табылады. Ол ОАҚР-нiң барлық бес елiне дайындалған жалпы стратегияның контекстiнде жоспарланған. Бағдарлама балалардың денсаулығын қорғауға, оларды дамытуға, қолдауға және жауапкершiлiктi, бiлiм деңгейi мен бастамашылығын көтеру арқылы тiлектестік бiлдiруге мейлiнше белсендi және тиiмдi тарту мақсатымен отбасылары мен қауымдардың мүмкiндiктерiн нығайтуға да бағытталған. Соған қоса ол қазiргi кезде Қазақстанда болып жатқан әлеуметтiк секторды реформалау барысында Бала құқықтары жөнiндегi конвенция мен Әйелдердi кемсiтудiң барлық нысандарын жою жөнiндегi конвенцияның контекстiнде қабылдаған Yкiметтiң мiндеттерiнiң назарға алыну кепiлiн қамтамасыз етуге бағытталған.
Осы Бағдарлама өмiр циклын негiзге алатын көзқарасқа негiзделген, бұл бала бiткен күннен бастап он сегiзге толып ер жетуiмен аяқтап оның кез келген өмiр циклының кезеңiнде балалардың өсiп-өнуi, дамуы, қорғалуы мен өмiр сүруге құқығы соған байланысты болатын сектораралық мәселелердi табиғи дербестендiруге мүмкіндiк бередi. Бiрiншi бағдарлама 0-ден 5-ке дейiнгi, екiншiсi - 7-ден 12-ге дейiнгi балалардың проблемаларын дербестендiретiн, ал соңғысының шеңберiнде 13-тен 18-ге дейiнгi жасөспiрiмдер мен жастардың проблемалары дербестендiрiлетiн болады. Мұндай көзқарас олардың дамуының сын кезеңiнде халықтың әлсiз топтарының балаларын қорғауда сектораралық бағдарламалық стратегияларды белгiлеуге ықпал етедi. Бұл көзқарас қоғамдық қызмет көрсету маңыздылығын ескере отырып, отбасы мен қауымның жауапкершiлiгiне назар аударып, баланың құқықтарын сақтау жөнiндегi нақты жауапкершiлiктi айқындайды. Оның мақсаты - оларға тiлектестiк бiлдiрудiң мүмкiндiгiне және жаңаларын құруға қол жеткiзуге қажеттi дағдыланумен және бiлiм алуда индивидиумға көмектесу. Бағдарлама халықтың осал топтарын тiкелей қолдау мақсатында әзiрленген ("Арал теңiзi: Аймақтық және экологиялық көмек жобасы") АСПЕРА Жобасын қоса отырып, орталықсыздандыру бойынша қайта құру кезiнде жинақталған тәжiрибеге негiзделедi.
Өмiр циклын талдауға негiзделе отырып, төрт негізгi бағдарлама ұсынылады:
1. Ана мен баланың өмiршеңдiгi, дамуы мен қорғалуы жөнiндегi бағдарлама: аналарды және неонаталдық күтiм; жас балалардың өмiршеңдiгi; жас балаларды күту мен дамыту; және саясатты әзiрлеу, өзара қатынастар және төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi төрт дербес жобадан тұрады.
2. Баланы жан-жақты дамыту жөнiндегi бағдарлама: оқыту ортасын жақсарту; ерекше қорғау шараларына мұқтаж балаларға және саясатты әзiрлеу, өзара қатынастар және төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi үш жобадан тұрады.
3. Жастардың әл-ауқатын жақсарту жөнiндегi бағдарлама: жасөспiрiмдердiң тұрмыс салты; ювенальдық әдiл сотты және балаларды қорғауды реформалау; және саясатты әзiрлеу, өзара қатынастар және төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi үш жобадан тұрады.
4. Сектораралық мәселелердi шешуге шыққан шығыстар.
Жалпы мақсаттар
Осы Бағдарламаның жалпы мақсаттары мыналарда:
- 5-ке толмаған балалардың кейiн оқуы мен ер жетуi жылдарына дайындықтағы өзiнiң ең жоғары потенциялына жету үшiн халықтың осал топтары балаларының өмiр сүру, өсу және даму құқықтары кепiлiн қамтамасыз ету;
- әлеуметтiк саладағы сапалы қызмет көрсетуге қол жеткiзудi қоса отырып, қауiпсiз түрде ана болу ортасын құру жолымен аналарды жалпы сауықтыру мен тамақтануын жақсарту және тұрмыстық дағдылар тұрғысында бiлiм деңгейiн көтеру;
- арнайы қажеттiлiгi бар балаларға баса назар аудара отырып, бар назарды балаға аударатын оқу ортасына қол жеткiзу құқығын арттыру;
- ер жетуге және табысты ата-ана болуға қауiпсiз өту туралы негiзделген шешiмдер қабылдауға мүмкiндiк беретiн тиiстi ақпарат пен қызметтерге қол жеткiзуге жастардың құқықтар кепілiн қамтамасыз ету;
- жасөспiрiмдердiң денсаулығын қорғауға, бiлiм алуына және қорғалуына қатысты барлық мәселелер бойынша өз көзқарастары мен пiкiрлерiн бiлдiрудегi жастардың құқығы кепiлiн қамтамасыз ету.
Ана мен баланың өсуі, дамуы мен қорғалуы жөнiндегi бағдарлама бiрiнші өмiр циклы - баланың туар алдындағы кезiнен бастап 5-ке толғанға дейiнгi жасын қамтиды. Көптеген серiктестермен ынтымақтастықта ЮНИСЕФ өз қызметiн өмiр циклының ең төмен сатысында балалардың дене жағынан, психика-әлеуметтік және интеллектуалдық даму қажеттiлiктерiне, сондай-ақ аналардың табиғи мұқтаждарына байланысты проблемаларды шешуге бағыттайтын болады. Бұл бағдарлама аналар мен балалардың қайтыс болуын төмендетуге; сондай-ақ баланың алғашқы дамуындағы железо жетiспеушілiктен қаны аздық және йод жетiспеушілiк салдарының керi ықпалын төмендетуге бағытталған. Бұл бағдарлама қауiпсiз иммунитеттеу қызметтерiне жалпы бәрiнiң қол жеткiзуiн қамтамасыз ету, бала емiзудi қолдау мен қолдап дем беру, сондай-ақ неонаталдық күтiм жөнiндегi мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру курстарын өткiзу арқылы жаңа туған балалар мен әйелдердiң өсуi мен қорғалуына жәрдем болады. ЮНИСЕФ сәбилердiң кең тараған аурулармен сырқаттануын және ұзақтығын төмендетуге бағытталған Сәбилердiң ауруын бiрiктiрiлген түрде жүргiзу (САБЖ) жөнiндегi жобаны кең тарату бойынша қолдау көрсетедi. Мемлекеттiң күтiмiндегi мекемелердегi балалардың санын азайту және балаларды мұндай мекемелерде ұстау жағдайларын жақсарту жөнiндегi күш-жiгермен қатар ата-аналық дағдыларға үйрету және бәрiнiң қолы жетерлiк мектепке дейiнгi мекемелердiң жүйелерiн дамыту жөнiндегi қызметке тарту мақсатында отбасылар мен қауымды жұмылдыру арқылы жаңа туған балаларды күтудi жақсарту мен оларды дамыту бойынша амалдар әзiрленетiн болады. ВОЗ-бен және Дүниежүзілік Банкпен ынтымақтаса отырып, Сәбилердiң ауруын бiрiктірiлген түрде жүргiзу жөнiндегi жоба жөнiндегi қызмет нығайтылатын кезде, ЮНИСЕФ жас балаларды күтудi жақсарту мен дамыту жөнiндегi қызметке ерекше назар аударуы керек. Аналар мен отбасына бағытталған әлеуметтiк сипаттағы ақпаратты таратуға үлкен маңыз берiлетiн болады. ЮНИСЕФ бес жылдық мерзiм iшiнде негiзгi резервтен 1 млн. 444 мың АҚШ долларын, қосымша қордан (донорлар iздеу жөнiндегi қызмет нәтижелi болған жағдайда) шамамен 3 млн. 300 мың АҚШ долларын пайдаланады.

Бұл бағдарлама өз алдына мынадай мiндеттер қояды:
1. Жекелеген аудандарда 1999 жылдың деңгейiнен 10%-ға аналардың қайтыс болуын қысқарту*;
2. Жекелеген аудандарда 1999 жылдың деңгейiнен 10 %-ға сәбилер мен балалардың шетiнеуiн қысқарту;
3. Аналар мен сәбилердiң қайтыс болуын анықтаудың халықаралық стандарттарын бейiмдеу бойынша Yкiметтiң күш-жiгерлерiн қолдау;
4. Микронутриенттiк тамақтанудың бұзылуымен науқастану деңгейiн қысқарту;
5. Емiзу практикасын қолдау мен қолдап дем беру;
6. Қаржыландыру, сатып алу мен жеткiзудi қоса отырып, 2004 жылға дейiн вакциналармен өзiн-өзi қаржыландырушылық жетiстiгiнде Yкiметке көмек көрсету;
7. 2000 жылға дейiн полиомелитті жоюды сертификаттауға қол жеткiзу, сондай-ақ басқаруға келетiн инфекциялармен науқастану деңгейiн төмендету;
8. Жас балалардың науқастанудан қайтыс болуы, сырқаттануының жиiлiгi мен ауырлығы және мүгедектенуi деңгейiн төмендету, және баланың өсуi мен дамуын жақсартуға үлес енгiзу;
9. Жас балалардың өсу мен даму процесiнде туындайтын қажеттілiктерге ықпал ету мәселелерi бойынша отбасы мен қоғамның потенциалын және бiлiм деңгейiн көтеру;
10. Балаларды арнайы мемлекеттік мекемелерге орналастыруға жол бермейтiн және ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балаларды әлеуметтiк интеграциялауға жәрдем ететiн, оларды қорғау жүйесiн дамытуды қолдап дем беру;
11. Отбасыларына және патронаттық тәрбиешiлерге беру арқылы жекелеген аудандарда мемлекеттiң асырауындағы мекемелердегі балалардың санын азайту;
12. Мемлекеттiң асырауындағы мекемелерде болуға мәжбүр балаларды психологиялық және әлеуметтiк күту сапасын көтеру;
13. Бала құқықтары жөнiндегi конвенцияның принциптерiне сәйкес келтiру мақсатында саясатты талқылау мен тұжырымдауға үлес.

Баланы жан-жақты дамыту жөнiндегi бағдарлама 6-дан 12-ге дейiнгi балалардың өсуi мен даму қажеттiлiктерiне жауап беретiн болады және мектептi тастап жатқан балалардың санының өсуiн азайтуға және бiлiм беру сапасын жақсартуға бағытталатын болады. Бұл бағдарлама шеңберiнде денсаулық пен дұрыс тамақтану, гигиена мен санитария, толеранттылық пен бейбiтшiлiк сүюшілiк саласында тұрмыс дағдыларын оқытуды енгiзу жоспарланады. Сондай-ақ бұл Бағдарлама өтпелi кезеңнiң терiс салдарынан туындаған әлеуметтiк өзгерiстер нәтижесiнде көбiрек зардап шеккен балалардың арнайы қажеттілiктерi мен проблемаларына жауап беретiн болады. Осы мақсаттарды iске асыру үшiн ЮНИСЕФ
Бес жыл мерзiм аралығында негiзгi ресурстардан 1 млн. 171 мың АҚШ долларын және осындай мерзiм iшiнде қосымша қордан (донорларды iздеу жөнiндегi қызмет нәтижелi болған жағдайда) шамамен 1 млн. 950 мың долларын пайдаланады.
_______________________________ * Бұл аудандарды iрiктеуге критерийлер отбасының орташа кiрiсi, жергiлiктi жұмыссыздық деңгейі, жасөспiрiмдердiң қауiп топтарының болуы, сондай-ақ қызметке әлеуеттi серiктестердi (әсiресе НПО-ға) және ынтымақтастық жөніндегi халықаралық агенттердi тарту сияқты факторларды назарға ала отырып, серiктестермен бiрге әзiрленетiн болады.

Бұл бағдарлама өз алдына мынадай мiндеттер қояды:
1. Негізiнен балаға икемделген оқыту ортасын құру;
2. Барлық балалардың құқықтарын қолдайтын және олардың қол жеткiзу құқығын қамтамасыз ететiн бiлiм беру саясатын талқылау мен қалыптастыруға үлес;
3. Сабақ беру және мектептік басқару тәсiлдерiн, Қазақстанда тиiсті әлеуметтік-экономикалық жағдайды дайындау, бейiмдеу мен тарату бойынша қолдау көрсету;
4. Мектепке бару деңгейiн сақтау кепiлiн қамтамасыз ету және орта мектептi тастап кетiп жүрген балаларды оқудан шығару деңгейiн қысқарту;
5. Әлемдiк бiлiм беру стандарттарын мектепте оқыту бағдарламасына интеграциялау;
6. Бiлiм сапасы мен оқытудағы жетiстiктер мониторингiнің ұлттық мүмкiндiктерiн құру мен күшейтуде Yкiметке жәрдемдесу;
7. Жергiлiктi жерлердегi мектептерде бiлiм беру сапасын жақсартуда қоғамдыққа көмек көрсету;
8. Отбасы кiрiсi деңгейiнiң қысқаруынан, жұмыссыздықтан және әлеуметтiк қауіпсiздiк жүйесi дезинтеграциясынан қаттырақ зардап шеккен отбасы мен балаларға әлеуметтiк көмектi шоғырландыру механизмiн әзiрлеуде Үкiметке көмек көрсету;
9. Балаларды арнайы мемлекеттік мекемелерге орналастыруға жол бермейтiн және ерекше қорғау шараларын, қажет ететiн балаларды әлеуметтiк интеграциялауға ықпал ететiн балаларды қорғау жүйесiн дамытуды қолдап дем беру;
10. Мемлекеттiң асырауындағы мекемелерде болуға мәжбүр балаларды психологиялық және әлеуметтiк күту сапасын көтеру.

Жастардың әл-ауқатын жақсарту жөнiндегi бағдарлама жасөспiрiмдердiң денсаулығын қорғау саласында ықпал ету мен дамытуға, жастарды жан-жақты дамытуға және ересек өмiрге дайындық және 13-тен 18-ге дейiнгi жастағы балаларда жауапты азаматтылық сезiмiн тәрбиелеу барысында тұрмыстық дағдылар дамытуға бағытталған. Қазақстанда салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiндегi ұлттық бағдарлама шеңберiнде ЮНИСЕФ жастарға сапалы медициналық қызмет көрсетудi, жастарды жан-жақты дамытуды және оның тұрмыстық дағдыларын дамытуды қамтитын жасөспiрiмдердiң тұрмыс салтын қалыптастыру жөнiндегi iс-шараларды қолдап дем беретiн болады. ЮНИСЕФ жасөспiрiмдердiң өз дамуының мәселелерiн шешуге қатысу механизмiн құруды қолдайтын болады. Сонымен қатар, бұл бағдарлама салауатты өмiр салты туралы ақпарат таратуға және жасөспiрiмдер топтары мен әлеуметтiк қызмет көрсету саласының мамандары, бұқаралық ақпарат құралдары және НПО арасында байланыс жасауға бағытталады. Мұндай мақсатта ЮНИСЕФ бес жыл мерзiм аралығында негiзгi ресурстардан 985 мың АҚШ долларын және осындай мерзiм ішінде қосымша қордан (донорларды iздеу жөнiндегi қызмет нәтижелi болған жағдайда) шамамен 2 млн. 250 мың долларын пайдаланады.

Бұл бағдарлама өз алдына мынадай мiндеттер қояды:
1. Заңмен жанжалда жүрген және бас бостандығынан айырылған балаларға қатысты заңдарға қажеттi өзгерiстер енгiзудi қолдап дем бере отырып, ювенальдық әдiл соттың формалды жүйесi арқылы өтетiн жастардың санын азайту;
2. Балаларды арнайы мекемелерге орналастыруға жол бермейтiн және ерекше қорғалу шараларын қажет ететiн балаларды әлеуметтiк интеграциялауды қолдайтын балаларды қорғау жүйесiн дамытуды қолдап дем беру;
3. Жастарды жалпы сауықтандыру және жастарға бiлiм беру, олардың қатынас жасауы мен ықылас бiлдiру сапасын арттыру тұрғысында жастарды көтермелеу жөнiндегi Yкiметтiң, YЕҰ-ның, жергiлiктi өкiмет пен азаматтық қауымдастықтың күш-жiгерлерiн қолдау;
4. Жастардың салауатты өмiр салты және СПИД/ВИЧ/жыныс жолдарымен таратылатын аурулардың, сондай-ақ күре тамырдың ішiне есiрткi құралдарын салудың қауiптiлігі мәселелерiнде хабардар болу деңгейiн көтеру;
5. Жастардың әлеуметтік мәдени, спорт және азаматтық қызметке қатысуын қолдау, бұл оның моралдық және интеллектуалдық мүмкiндiктерiн толыққанды дамытуға әкеп соғады және жастарда азаматтық жауаптылық сезiмiн тәрбиелеуге көмектеседi.

Сектораралық мәселелердi шешуге арналған шығындар
Бұл шығындар бабына бағдарламалық қызметті iске асыруға арналған операциялық шығындар және персоналдың ел деңгейiндегi қызмет көрсету құны кiредi. Сонымен қатар, бұл бапқа ел сектораралық мәселелердi шешуге бөлетiн қаражаттар үлесi және Орталық Азия аймағы деңгейiнде персоналдың қызметті iске асыру үшiн қызмет көрсету құны кiредi. Бұл шығындарды жабу үшiн ЮНИСЕФ бес жылдық мерзiм аралығында негiзгi ресурстардан 900 мың АҚШ долларын пайдаланады.

IV-бап
Бағдарламаның елдік стратегиясы

Төмендегi анықтамаға сәйкес баланың құқықтарын анағұрлым толық iске асыру принципiне негiзделген бағдарламалық қызмет ЮНИСЕФ-тiң бағдарламалық қызметiнiң балалар мен әйелдердiң әлеуметтік-экономикалық мұқтаждарын дербестендірумен қатар балалар мен әйелдердің негізгі әлеуметтiк қызметтерге қол жеткiзу құқықтарын құрметтеу, қорғау мен іске асыруға ықпал етуiн талап етедi. Төменде көрсетiлгендей, Қазақстанда балалардың құқықтарын мейлiнше толық іске асыру принципiне негiзделген көзқарас мынадай шаралардың қажеттiлiгi туралы мәселе қояды:
- Негiзгi әлеуметтiк қызметтерге ставка жасайтын көзқарас шеңберiндегi қолда бар ресурстарға қол жеткiзудi қамтамасыз ету;
- Жауапкершiлiктi арттыру және iске асыру, мониторинг, бағалау қызметi мен есеп берушiлiк сапасын арттыру арқылы есеп берушiлiк жүйесiн күшейту;
- Бала құқықтары жөнiндегi конвенция мен Әйелдердi қандай да бiр кемсiту нысандарын жою жөнiндегi конвенцияның мақсаттарына сәйкес келетiн дамудың көрiнiсiн қабылдау. Барлық құқықтар өзара байланысты болғандықтан өмiр циклiне құрылған көпсекторлы, орталықсыздандырылған көзқарас қолдану қажет;
- Құқықтарды iске асыруға тiлектестiк бiлдiру арқылы жүзеге асырылатын болғандықтан тiлектестiк бiлдiру негiзгi стратегия болады.

Стратегияның негiзгi түрлерi
Қызмет көрсету: бұл салада қолдау материалдық-техникалық қамтамасыз ету жүйелерiн жетiлдiру арқылы және сатып алулар жөнiндегi қызметтердің көмегiмен денсаулық қорғау, тамақтану, бiлiм беру, сумен қамтамасыз ету, санитария мен ақпаратты басқару инфрақұрылымдарын күшейту арқылы көрсетiлетiн болады.
Потенциал құру: Жергiлiктi ҮЕҰ-мен қатар ұлттық және жергiлiктi өкiметке дербес техникалық мүмкiндiктердiң, сондай-ақ халықтың мұқтаждары мен сұраныстарын қанағаттандыру үшiн адамдар мен қаржы ресурстарының болуы кепiлдiгiн қамтамасыз ету шарасы ретiнде пайдаланылатын болады.
Мақсатты топтардың ролiн күшейту: өз проблемаларын шешу кезiнде дербестiк қалыптастыру үшiн халықтың өзiн жеткiлікті хабардар етiп отыру, уәждемелеу және жұмылдыру кепiлдiгiн қамтамасыз ету мақсатында, сондай-ақ ресурстарға, дағдылар мен қызметтерге сұраныс құру мақсатында өткiзілетiн болады.
Насихаттық қызмет: құндылықтар жүйесiне, балалардың құқықтарын мейлiнше толық түсiну мен iске асыруды қамтамасыз ету үшiн Үкiмет пен түгел азаматтық қауымдастықтың көзқарасы мен бағытына әсер ету мақсатында өткiзiлетiн болады.
Жоғарыда көрсетiлген төрт стратегия түрi, атап айтқанда: мақсатты топтардың ролiн күшейту, потенциал құру, қызмет көрсету және насихаттық қызмет әрбiр жеке баланың да, балалар топтарының да құқықтары кепiлдiгiн қамтамасыз етуге өз үлесiн енгiзуi үшiн жеке-жеке қолданылатын болмайды, олар бiр-бiрiн толықтыратын құрамдас бөлiктер болады.

V-бап
Географиялық қамту және көмек алушылар

Қазақстанда барлығын алғанда бес миллионнан аса бала, ал тиiп тұрған Орталық Азия елдерiнде - тағы да 20 миллион бала тұрады, олардың барлығын ортақ проблемалар бiрiктiредi. Бұл халық тобы бала туатын жастағы 3.9 миллион әйелмен бiрге қызметiнiң негiзгi принциптерiне және Бала құқықтары жөнiндегi конвенция мен Әйелдердi қандай да бiр кемсiту түрлерiн жою жөнiндегi конвенцияның ережелерiне сәйкес ЮНИСЕФ үшiн ерекше қызығушылықтың мән-мағынасы болып табылады. Олардың проблемаларын дербестендiру шұғыл назар аударуды талап етедi. Сонымен, әйелдер мен балалар осы стратегияның негiзгi көмек алушылары болып табылады. Мұндай көзқарас реформалау кезiнде қоғамның ең осал топтарын қорғауға бағытталған. Жалпы алғанда, балалар, атап айтқанда жасөспiрiм қыздар теңдiктi қамтамасыз ету үшiн әйелдермен және аналармен қатар бағдарламаның назар аудару орталығында болады. Олардың проблемалары экономикалық әлеуметтiк, географиялық факторлармен немесе жыныстық кемсiтумен тереңдетiлетiн жағдайларда бұл проблемаларды дербестендiру халықтың осы топтарының құқықтарына және олардың қажеттiлiктерi өзектiлігінiң деңгейiне сәйкес болатын болады. Осы Негiзгi Операциялар Жоспары елдiң деңгейiнде балалар мен әйелдердiң ортақ және жеке проблемаларға көзқарасы шеңберiнде жасалған.
Бұл стратегияның халықаралық сипатына қарамастан, Негiзгi Операциялар Жоспарында қамтылған мәселелер тек Қазақстан аумағында қолдану салаларына қатысты, Тиiсiнше, Үкiмет пен ЮНИСЕФ ұлттық және қосалқы ұлттық қажеттiлiктерге дұрыс жауап беруi үшiн оның қызмет ету аясы мен бағыттылығын әрi қарай дамыту мен белгiлеу бойынша күш-жiгер салуға тиiс. Қажет болған жағдайда бағдарламаның белгiлi бiр элементтерi елдегi кейбiр белгiленген аудандарға орталықтандырылады. Жыл сайынғы Бағдарламалық Iс-әрекеттер Жоспарларын әзiрлеген кезде дербестелетiн проблемалардың сипаты мен көлемi, іс-шаралардың техникалық және шұғыл параметрлерi, нақты салада ұлттық немесе халықаралық көмектiң болуы немесе жоқтығы және бiрiктiрiлген сектораралық және көпқилы қызмет түрiн дамыту қажеттiлiгi сияқты факторлар ескерiлетiн болады.
Арал теңiзiнiң экологиялық дағдарысының тереңдеуiне және оның балалар мен әйелдерге негативті әсер етуi дәлелдемелерiнiң көбеюiне байланысты әлеуметтiк проблемаларға ұзақ мерзiмдi түрде бар назарды аударуды қамтамасыз етуге бағытталған АСПЕРА (Арал теңiзi: экологиялық және аймақтық көмек жобасы) деп аталатын, халықтың осы тобына назар аудара отырып, қосалқы ұлттық жоба әзiрленген. АСПЕРА жобасы Арал теңiзiнiң дағдарысынан негiзiнен зардап шеккен үш ел Қазақстанда Қызылорда облысы, Түркменстанда Дашховуз велаяты және Өзбекстанда Қарақалпақстан Автономды Республикасы аудандарын қамтыған. Жаңа бағдарлама шеңберiнде аналарды және неонаталдық күту; сәбилердi күту мен дамыту; оқыту ортасын жақсарту; сумен қамтамасыз ету, экология және санитария бойынша сондай-ақ Арал теңiзi аймағында арнайы жобаларды іске асыру бойынша жұмыс жалғастырылады.
1997 жылғы желтоқсандағы БҰҰ Бас Ассамблеясы 52 Сессиясының қарарына сәйкес, ЮНИСЕФ 1949 жылдан 1989 жылға дейiнгi мерзiмде бұрынғы КСРО шамамен 470 ядролық қару сынақтарын жүргiзген Семей аумағының балалары мен әйелдерiн тiкелей қолдайтын болады. Бұл сынақтар экология мен денсаулық қорғау салаларындағы баламасы жоқ мониторингпен және қорғаумен ұқсастырылады. ЮНИСЕФ-тiң қызметi процесс пен қоғамдыққа бағытталған бiрiктiрiлген, икемдi және ұзақ мерзiмдi iс-шараларға бағытталатын болады. ЮНИСЕФ железо жетiспеушiлiктен қаны аздық, сәбилердiң ауруын бiрiктiрiлген түрде жүргiзу (САБЖ), сумен қамтамасыз ету экология және санитария не болмаса гигиена мен санитарлық сауаттылыққа назар аудара отырып, аналарды және неонаталдық күту сияқты өзiндiк ерекше салаларда күш-жiгерiн бiрiктiредi.
Каспий теңiзiнiң жанындағы облыстарда, - әсiресе Маңғыстау облысында - Қазақстандағы сәбилердiң шетiнеуiнiң ең жоғарғы көрсеткiштерi үнемi байқалып отырады (1997 жылы Маңғыстау облысында тiрi туған 1000 балаға 41,4 шетiнеген). Оған қоса Каспий теңiзiндегi жақында болған су деңгейiнiң көтерiлуi бiрқатар негативтi экологиялық салдарға әкеп соқты. Санитарлық жағдайлар толқындардың жоғарылауы үшiн су басып кетуге ұшырайтын облыстарда өте төмен деуге болады. Бұның көптеген себептерi бар, дегенмен ең маңыздысы, теңiз зиян келтiретiн аудандарда орналасқан селоларға елдiң қоныстауы болып табылады. Қосымша қаражаттар тарту мақсатында донорлар iздестiру жөнiндегi нәтижелi қызметтің барлық жағдайларында ЮНИСЕФ осы аймаққа көмек көрсетуге ұмтылатын болады, ал іс-шаралар аналарды және неонаталдық күту санитариялық-гигиеналық сауаттылық, сумен қамтамасыз ету, экологиялық және санитария сияқты қызметтерге бағытталады.
Және қорыта келiп, Жастардың әл-ауқатын жақсарту жөнiндегi Бағдарламаның шеңберiнде жастар жоғары қауiп топтары болып табылатын аймақтардың, мәселен, iрi қалалардың жасөспiрiмдерiне қолдау көрсетедi.

Ескерту. Қазақстанның картасын қағаздағы нұсқадан қараңыз.

VI-бап
Мониторинг, бағалау және қолданбалы зерттеулер

Мониторинг, бағалау және қолданбалы зерттеулер Қазақстанда бағдарламалар мен жобаларды iске асыру кезiнде қолданылатын стратегияның негiзгi және бiр-бiрiмен байланысты элементтерi болып табылады.

Бағдарламалық қызмет нәтижелiлiгiнiң өлшемi
Көрсеткiштердiң детальдiк тiзiмi II бөлiмге (Бағдарламалық Операциялар Жоспары) қосылған, бiрақ, осымен қатар, осы бағдарламаны iске асырудың бiрiншi жылдары iшiнде ЮНИСЕФ пен Yкiметтiң бiрлескен күшiмен жүзеге асырылатын нәтижелілік көрсеткiштерiн одан әрi әзiрлеу жалғастырылады. Бұл көрсеткiштер бағдарламаның ортақ мақсаттарына қатысты қол жеткiзiлген прогрестi бағалау мақсатында пайдаланылатын болады. Бағдарламаның нәтижелiлiгiн бағалау бағдарламалық қызметтiң жалпы нәтижелілігін бағалаудың негiзгi құралы болады, ал ұлттық және аймақтық шолулар ағымдағы жағдайды талдауды дамытуға өз үлесiн енгiзедi.

Мониторинг және бағдарламаларды іске асырудағы жетiстіктердi бағалау
ЮНИСЕФ-тiң де, Үкiметтің де тарапынан көрсетiлгендей, алдыңғы бағдарламаны iске асырудағы тараптардың осал жерлерiнiң бiрi жоспарланған салымдарға қатысты нақты жобалық салымдар мониторингiн жүзеге асыру үшін; бағдарламамен/жобалармен белгiленген мақсаттарға жету прогресiн бағалаумен қатар, Жобалық іс-әрекеттер Жоспарларында жоспарланған қызметтi мейлінше толық iске асыру мониторингi үшiн қажетті жобалық мiндеттердi орындау бойынша анық мағлұматтардың болмауы болып табылады. Оны iске асырудың бүкiл мерзiмi аралығында бағдарламалық қызметтің сәйкестiгi мен тиiмділігi кепiлдiгiн қамтамасыз ету мақсатында мыналарды қамтитын мониторинг пен бағалаудың бiрқатар құралдары пайдаланылатын болады:
- Yкiметтiң/ЮНИСЕФ-тiң бiрлескен күшімен өткiзiлетiн бағдарламалық/жобалық қызметтiң тоқсан сайынғы шолулары: әрбiр жобаны шолу Жобалық Iс-әрекеттер Жоспарындағы қызметтің әр түрiне көзделген салымдарды (жеткiзiлiм мен қолма-қол қаражаттар түрiнде) бағалау арқылы жүзеге асырылатын болады. Бұл сатыда жоспарланған жобалық салымдарды жүзеге асырған кезде кездескен кедергiлер айқындалады, сондай-ақ кейбiр анықталған кедергiлердi жоюға iс-әрекеттер жасалады.
- Бағдарламалық/жобалық қызметті жыл сайын шолу, Әр жылдың аяғында жобаны жүзеге асыруға көмектесiп жүрген серiктестерге Жобалық Iс-әрекеттер Жоспарымен белгiленген жобалық міндеттердi орындау бойынша Үкiметке және ЮНИСЕФ-тiң Штаб-пәтерiне детальдiк есеп беру өтiнiшiмен сұрау салынатын болады. ЮНИСЕФ пен оның серiктестерiнiң бiрлескен күштерiмен бiр жылдың ішінде анықталған кедергiлермен қатар нәтижелi қызметке қол жеткiзiлгендi көрсететiн толық бағалау есебi әзiрлендi, содан кейiн жобаны орындау жөнiндегi барлық серiктестермен жағдайды түзетуге қажеттi шаралар талқыланатын болады.
- Орташа шолу 2002 жылы өткiзiлетiн болады, оның iшiнде ЮНИСЕФ пен оның серiктестерiнiң бiрлескен күштерiмен соңғы екi жарым жыл iшiнде анықталған кедергiлердi көрсете және жағдайды түзеу бойынша шараларды талқылай отырып, нәтижелi қызметтің жетiстiктерiн көрсететiн толық бағалау есебiн дайындайды. Бұл шолу үшiншi бағдарламалық циклге қызметтi жоспарлау мәселелерiн талқылау бойынша негiзгi нүкте болады.
- Бағдарламалық циклдың соңындағы шолу 2004 жылы ел деңгейiнде екiншi бағдарламалық циклды iске асыру жөнiндегi ортақ жетiстiктердi бағалау мақсатында өткiзiледi Yшiншi елдiк бағдарламалық циклды жобалауды жақсарту ниетiмен бағдарламалық қызметтiң нәтижелiлiгi бағаланатын болады.
- Қызметтi iске асыру жерлерiнде мониторингтi жүзеге асыру: ЮНИСЕФ-тiң орталық деңгейдегi серiктестерiмен бiрiгiп жобаларды iске асыру мониторингiн жүзеге асыру мақсатында жобалық қызметтi iске асыру жерлерiне көптеген жол жүрулердi жүзеге асырады. Осы сапарлар кезiнде жиналған мағлұматтар тоқсан сайынғы шолу iс-шаралар мен жиналыстарда пайдалану мақсатында талданатын болады.

VII-бап
БҰҰ жүйесінiң басқа да ұйымдарымен және өзге де
мекемелермен қарым-қатынас жасау

Осы Операциялар Жоспарында көрсетiлген бағдарлама халықаралық және жергiлiктi үкiметтiк емес ұйымдардың бағдарламалары сияқты, БҰҰ-ның басқа да халықаралық және екiжақты бағдарламаларымен қатар толықтырылатын және орындалатын болады. Yкiмет пен ЮНИСЕФ барлық жоғарыда аталған ұйымдардың Бағдарлама мен Негiзгi Операциялар, Жоспарын әзiрлеуге қатысуын қамтамасыз еттi. Тиiсiнше, ЮНИСЕФ те, Yкiметтің өкiлеттiктерi шеңберiндегi және ЮНИСЕФ-тiң айтарлықтай тәжiрибесi бар салалар шегiндегi облыстарда басқа мекемелер мен ұйымдардың бағдарламалары мен жобаларын жоспарлауға үлес қосты Мүмкiндiгiнше, қарым-қатынас іздеу, ЮНФПА, ПРООН, УВКБ БҰҰ және ВОЗ күштерiнiң бiрiккен бағдарламалық циклын үйлестірудi қоса отырып, осы елге тән қызмет түрлерi саласындағы БҰҰ ұйымдарымен және өзге де мекемелермен өтетiн болады. Халықаралық және жергiлiкті YЕҰ-мен қарым-қатынас жасаудың бастамасы құрылады. Сондай-ақ ЮНИСЕФ негiзгi екi жақты донорлармен бiрге денсаулық сақтау және бiлiм беру секторларында Дүниежүзiлiк Банкпен және Азиялық Даму Банкiмен тығыз қарым-қатынаста болады. Iс-әрекеттердi қайталаудан және адамдар мен қаржы ресурстарын дәлелсiз жұмсаудан қашуға мүмкiндiк беретiн, кемiнде бiр мекеменiң мекеме аралық деңгейде қатысуын көздейтiн немесе оның қызметiне қатысты бағдарламаларды бақылау және мониторингi кепiлiн қамтамасыз ету үшiн қазiргi жағдайға үнемi шолу жасалып отыратын болады.

VIII-бап
Тараптардың жауапкершiлiгi

3 және 4-баптарда көрсетiлгендей, бұл Бағдарлама Қазақстанда Бала құқықтары жөнiндегi конвенция мен Әйелдердi кемсiтудiң барлық нысандарын жою жөнiндегi конвенцияға негiзделген және тiкелей көмек көрсету түрлерi, мекемелердiң мүмкiндiктерiн күшейту және халықтың потенциалын құру арасындағы балансқа назар аударатын стратегия арқылы, сондай-ақ насихаттық қызметпен орындалады. Балалар мен әйелдердiң әлеуметтiк қорғалуы мен дамуы үшiн жауап беретiн үкiметтiк мекемелермен қатар, Денсаулық қорғау жөнiндегi агенттiктi қоса отырып, тиiстi министрлiктер бағдарлама мен жобалар жөнiндегi iс-шараларды басқаруда негiзгi серiктестер болады. Жалпы алғанда, бағдарламалар жөнiндегi қызметтi Қазақстан Yкiметi тарапынан үйлестiру Вице Премьер-Министр және Сыртқы істер министрлiгi деңгейiнде жүзеге асырылатын болады. Елдiң бағдарламасын және жобалар жөнiндегi қызметтi басқару жөнiндегi нақты мiндеттер осы Негізгi Операциялар Жоспарында және Жобалық Операциялар Жоспарында көрсетiлген немесе тиiстi жыл сайынғы Жобалық іс-әрекеттер Жоспарларында белгiленетiн болады.
ОАҚР-ның елдерiнiң жұмысын үйлестiретiн және ОАҚР-ның әрбiр жеке алынған елiнде тiркелген Өкiл болып табылатын ОАҚР-дағы Өкiлмен басқарылатын Алматыдағы ЮНИСЕФ ОАҚР Өкiлдiгi алға қойылған бағдарламаны жүзеге асыру үшін, әсiресе техникалық және материалдық-техникалық қолдау көрсету үшiн, сондай-ақ жалпы жоспарлау мен басқару үшiн ортақ жауап беретiн болады. Жалпы ресурстар бюджетiнiң шамамен 25%, ОАҚР Өкілдігі көрсететiн қызметтерге ақы төлеудi қоса отырып, бес жылдық мерзiм аралығында бағдарламалар мен операциялар жөнiндегi сектораралық көмекшi қызметке пайдаланылады.
Стратегия мен осы Негiзгi Операциялар Жоспарын Қазақстанда орналасқан Орталық Азия-Өкiлдiгi басқаратын және үйлестiретiн болады. Үкiметпен жасалған келiсiмдерге сәйкес ЮНИСЕФ, шолу iс-шаралары мен үйлестiру жағынан қолдауды қоса отырып, жалпы қадағалауды және қызметті iске асыру бойынша қолдауды жүзеге асыратын болады. Орталық Азия Өкiлдiгiнде жұмыс iстейтiн персонал, сондай-ақ бағдарламалар жөнiндегi Аға маман және ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ-тiң Өкiлi қажеттiлiгiне қарай бағдарламаларды iске асыру кезiнде қажеттi көмек көрсетедi. Астанадағы ЮНИСЕФ Өкiлдігі әкiмшілiк шаралар мен Үкiметпен байланысты жүзеге асыру үшiн жауап беретiн болады.
ЮНИСЕФ-тің Штаб-пәтерiнен, сондай-ақ Женевадағы ЮНИСЕФ-тiң Аймақтық Өкiлдiгiнен тәжiрибелi персонал, ОАҚР Өкілдiгi қызметкерлерiнiң көмегiмен шешуге келмейтiн мәселелердi шешуге шақырылатын болады. Сырттан халықаралық консультанттар шақырту насихаттық қызметті саяси деңгейде жүзеге асыру бойынша арнайы тәжiрибе мен қолдау алу қажеттiлiгiне негiзделетiн болады.

IХ-бап
ЮНИСЕФ мiндеттемелерi

ЮНИСЕФ-тiң Атқару Кеңесi Негiзгi Ресурстар қаражатынан 2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2004 жылдың 31 желтоқсанына дейiн қаражаттардың болуы шартымен осы Негiзгi Операциялар Жоспарында аталған бағдарламалар шеңберiнде iс-шараларды қолдауға 4 миллион 500 мың АҚШ доллары көлемiнде жалпы сома бөлудi мақұлдады.
Осыған қоса, Атқару Кеңесi ЮНИСЕФ-тi осы Негiзгi Операциялар Жоспарында белгiленген бағдарламалық қызметтi iске асыру бойынша қолдау көрсету мақсатында қосымша қорлардың шамамен 7 миллион 500 мың АҚШ долларын жұмылдыру бойынша қызмет атқаруға өкiлдiк бердi. Бұл қаражаттардың болуы донорлардың хабардарлығы мен олардың ұсынылып отырған жобаларға қызығушылық бiлдiруiне байланысты болады.
Осы Негiзгi Операциялар Жобасында көзделген қызметтi дамыту мен iске асыру бойынша ЮНИСЕФ тарапынан көрсетiлетiн көмекке материалдар мен құралдар жеткiзу, оларды тасымалдау, насихаттық қызметтi жүзеге асыру үшiн техникалық персоналдың қызмет көрсетуi, қорлар беру, зерттеулер жүргiзу, кеңесшiлердiң қызмет көрсетуi, бағдарламаны дамытуға, мониторингiне және бағалануына қаражаттар беру, халықты ақпараттандыру жөнiндегi iс-шаралар және бағдарламалар шеңберiнде коммуникациялық кампаниялар, кәсiби дайындық өткiзу жөнiндегi қызмет, сондай-ақ мекемелердiң персоналына көмек көрсету кiредi.
Үлестірудiң өзiндiк ерекше детальдары және осы бағдарламаны қолдаудағы ЮНИСЕФ-тiң тарапынан жыл сайынғы көмектi кезең-кезең жоспарлау әрбiр Бағдарламалық Операциялар Жоспарының шеңберiнде жасалады. Жыл сайынғы Жобалық Iс-әрекеттер Жоспарын дайындау арқылы кейiннен қаражаттарды мейлiнше детальдi түрде үлестірумен бюджеттiң бөлiнуiне жыл сайынғы шолулар жасалып отыратын болады. Төменде келтiрiлген кесте 2000 жылдың қаңтарынан бастап 2004 жылдың желтоқсанына дейiнгі мерзiмге бағдарламалар мен жылдар бойынша қорлардың жалпы бөлiнуiн көрсетедi.
ЮНИСЕФ-тiң шектеулi қаржы ресурстары балалардың өмiр сүруiне, дамуы мен қорғалуына барынша әсер етуге қол жеткiзуге болатын облыстарға шоғырланатын болады, сондай-ақ ұлттық саясатты және құқықтарды қорғау мен балалар мен әйелдерге жақсы өмiр сүру жағдайларын жасау саласындағы тұрақты жетiстiктер процестерiн күшейтуге жұмсалады.
ЮНИСЕФ бұл елдер Yкiметтерiнiң бiрде-бiр өкiлiне қаржылық көмек көрсетпейтiн болады. Өз қолындағы қаражаттар мен Yкiметтiң қазiргi саясатына негiзделе отырып, ЮНИСЕФ бұл салада қызмет етпеудi ұйғарды. Алайда, министрлiктердiң және Үкiметтiң басқа да органдарының рұқсатымен ЮНИСЕФ арнайы зерттеу қызметiн өткiзу немесе консультациялық қызмет көрсету не болмаса олардың күнделiктi мiндеттерi шеңберiнен тыс кәсiби дайындық өткiзу бойынша осы елдердiң үкiмет аппаратының кейбiр қызметкерлерiне немесе басқа да мамандарына қысқа мерзiмдi келiсiм шарттар ұсынуы мүмкiн. Мұндай көмек түрi экономикалық тиiмдi және ұлттық мүмкiндiктер мен еларалық ынтымақтастықты нығайтуға ықпал етедi деп танылады.
ЮНИСЕФ осы Операциялар Жоспарында көрсетiлген қызмет түрлерiне сәйкес шетелден тасымалдауды қоса отырып, құралдар мен материалдар түрiнде көмек көрсету жөнiндегi шығындарды қолдайды. Жергiлiктi рынокта қызметтi жүзеге асыруға қажеттi қызметтерді сатып алуға тек олардың экономикалық тиiмдiлiгi жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезiнде мүмкiн болады. Әдетте Yкiмет ел ішiнде көлiк беру үшiн жауап бередi. Соған қарамастан, қажет болған жағдайда немесе егер мемлекеттiк көлiк құралдарының жетiспеушiлiгі жобаның орындалуына қауiп төндiрсе, ЮНИСЕФ бұл мәселеде көмегiн тигiзедi.
Ойламаған мән-жайларға байланысты тығыз қажеттiлiк бойынша жасалған шығыстарды қоспағанда, ЮНИСЕФ-тiң тарапынан барлық жұмсалымдар оларды уақытында жеткiзу мен пайдалануды қамтамасыз ету үшiн тиiстi министрлiктермен бiрiгiп алдын ала жоспарланады. Үкiмет қызметкерлерi жеткізiлiм туралы алдын ала хабардар болуы және вакциналарды және, кiдiртпей қабылдау мен арнайы күтiп ұстауды талап ететiн дәрi-дәрмектердi сақтауға аса назар аудара отырып, келген жүктi қабылдап, тиiстi түрде қоймаға қоюы үшiн тапсырыс берiлген құралдар мен материалдардың жеткiзiлiмiн ЮНИСЕФ-тiң офисi бақылап отыратын болады.

Шығындар сметасы
(мың АҚШ долларында)

2000 2001 2002 2003 2004 Барлығы
Негiзгi Ресурстар

Ана мен баланың өмiр 329 329 262 262 262 1444
сүруi мен қорғалуы

Баланы жан-жақты дамыту 193 193 261 261 263 1171

Жастардың әл-ауқатын 197 197 197 197 197 985
жақсарту

Сектораралық шығындар 180 180 180 180 180 900

Негiзгi Ресурстар бойынша
барлығы: 899 899 900 900 902 4500

Қосымша Қорлар

Ана мен баланың өмiр сүруi
мен қорғалуы 750 750 600 600 600 3300

Баланы жан-жақты дамыту 300 300 450 450 450 1950

Жастардың әл-ауқатын 450 450 450 450 450 2250
жақсарту

Қосымша Ресурстар бойынша

барлығы: 1500 1500 1500 1500 1500 7500

Барлығы: 2399 2399 2933 2400 2402 12000

Егер бiр бағдарламаны iске асыру деңгейi жыл сайынғы есептерден айтарлықтай төмен болатын болса, iске асырудың анағұрлым жоғары деңгейi байқалатын басқа бағдарламаларды жүзеге асыруға арналған қаражаттарды қайта үлестiруге болады.
Жобалық iс-шараларды жүзеге асырған мерзiм кезiнде ЮНИСЕФ қолма-қол қаражаттар мен материалдар беру түрiнде көрсетiлетiн көмектi оңтайлы сәйкес келтiру кепiлiн қамтамасыз етуге бар мүмкiндiктердi пайдаланады.
ЮНИСЕФ уақытылы тапсырыстарды және материалдар мен құралдарды жеткiзуге, сондай-ақ жәрдем беруге қатысты министрлiктермен, ҮЕҰ және басқа да iске қосылған ұйымдармен кеңесетiн болады. ЮНИСЕФ тиiмді және уақытында кедендiк тазартуды, қоймаларға қоюды және бөлудi қамтамасыз ету үшiн материалдар мен құралдардың жіберілу/келуі туралы мүдделі ресми адамдарды уақытында хабардар ететiн болады.
ЮНИСЕФ Бағдарламалық Операциялар Жоспары мен жыл сайынғы Iс-әрекеттер Жоспарларында көрсетiлген мақсаттарға пайдаланылмаған кез келген берiлген құралдар мен материалдарды қайтаруды талап ету құқығын сақтайды.

Х-бап
Үкiметтiң мiндеттерi

Үкiмет ЮНИСЕФ немесе/және БҰҰ-ның басқа да мекемесi немесе халықаралық ұйым қамтамасыз еткен жағдайларды қоспағанда бұл ел қатысатын бағдарламаны елде орындау үшiн және еларалық iс-шаралар үшiн қажетті, қайтаруға жататын да, жатпайтын да техникалық көмек пен қорларды қоса отырып, қызметкерлермен, үй-жайлармен, құралдармен қамтамасыз етедi. Yкiметтiң қатысуының толық шарттары елдiң бағдарламалары мен жобаларының тиiсті секцияларында жазылған, сондай-ақ Жыл сайынғы Iс-әрекеттер Жоспарында анық белгiленетiн болады.
Осы Негiзгi Операциялар Жоспары бұл бағдарламалар соларға арналған халықтың немесе үкiметтiк емес мекемелердiң қатысу нысандарының детальдi түрде сипаттамасын бермейдi. Мүмкiндiгiнше бұл жағдайлар толығымен Жыл сайынғы Iс-әрекеттер Жоспарларында жазылатын болады.
Осы Негiзгi Операциялар Жоспары мен тиiсті Жобалық Iс-әрекеттер Жоспарларында көрсетілгендей Үкiмет материалдар мен құралдарды ел iшiнде тасымалдау, сақтау мен тиiмдi түрде үлестiру үшiн жауап беретiн болады. Егер жеткiзілім келiп түскен портта белгiленген уақытта кедендiк тазартудан өткiзiлмесе, бұл жауапкершілiкке кедендiк тазарту мен кез келген тұрып қалу жөнiндегi шығындар кіредi.
ЮНИСЕФ-тің ережелерi мен нормаларына сәйкес Үкiмет қызметтiң осы түрлерi аяқталысымен Операциялар Жоспары шеңберiнде берiлген қолма-қол қаражаттар түрiндегi жәрдемақылар туралы, әдетте, жәрдемақылар берiлгеннен кейін алты айдан кешіктiрмей есептік құжаттар тапсырады.
Үкiмет елдiң бағдарламалары бойынша жыл сайынғы және орташа мерзiмдi шолулар дайындау жөнiндегi қызметке белсендi қатысатын болады. Үкiмет ЮНИСЕФ-пен бiрiгiп немесе осы үшiн тағайындалған ұйымдар, сондай-ақ мемлекеттік аппараттың жекелеген қызметкерлерi Операциялар Жоспарында белгiленгендей қоғамдық деңгейде көмек алушыларға олардың әсерiн белгiлеу мақсатында тұрақты уақыт мерзiмдерi аралығында елдiң бағдарламалары мен жобаларын бағалауды жүзеге асыратын болады.
Үкiмет қандай да бiр үшiншi тараптың ЮНИСЕФ-ке, оның кеңесшілерiне, агенттерiне немесе қызметкерлерiне қоятын кез келген наразылықтарын қарау бойынша жауап бередi. Наразылықтардың осы кеңесшiлер, агенттер немесе қызметкерлер тарапынан өрескел бұзушылық немесе тиiстi назар аудармаушылық нәтижесiнде пайда болғандығы туралы Үкiмет пен ЮНИСЕФ-тiң өзара келiсiмi болған жағдайларды қоспағанда, ЮНИСЕФ, оның кеңесшiлерi, агенттерi немесе қызметкерлерi осы келiсiм жөнiндегi қызметтiң нәтижесiнде пайда болатын қандай да бiр жауапкершілiкке тартылуы мүмкiн емес.
Үкiмет келiсiлген Бағдарламаның қаржылық мұқтаждарын қанағаттандыруға қажеттi қосымша қорлар тарту бойынша ЮНИСЕФ-тiң күш салуын қолдайтын болады және мынадай түрде ЮНИСЕФ-пен қарым-қатынас жасайтын болады:
а) ЮНИСЕФ мақұлдаған экстремалдық жағдайда көмек сұрауға қатысты құжаттарды дайындаумен қатар қосымша қаржыландыруға негізделген Ел Бағдарламасының компоненттерiн орындауға қажеттi қаражаттарды ЮНИСЕФ-ке беруді қалайтын потенциалды донор-үкiметтердi көтермелеу;
б) Бағдарламаны орындау үшін халықаралық та, Қазақстан iшіндегi де жеке сектордан қаражаттар тарту жөнiндегi ЮНИСЕФ-тiң күш салуын қолдау;
в) балаларды қорғаудағы осы Бағдарламаны қолдау мақсатында Қазақстандағы жеке адамдар, корпорациялар мен қорлар жасайтын, салық салынбайтын қайырмалдықтар мен жарналарға рұқсат беру.

ХI-бап
Түпкіліктi шарттар

Бiрiншi және Екiншi Томдардан тұратын осы Негiзгі Операциялар Жоспары елдiң бiрегей бағдарламасын бiлдiретiндей етiп жасалған. Осы жұмыс құрылымының жалпы шарттары Екiнші Томда аталған кез келген жеке алынған құрамдарға қолданылады.
Осы Негiзгi Операциялар Жоспары тараптар қол қойған сәттен бастап күшiне енедi, бiрақ оның қызмет етуi 2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2004 жылдың 31 желтоқсанына дейiнгi мерзiмдi қамтиды деп ұйғарылады.
Негiзгi Операциялар Жоспары Үкiмет пен ЮНИСЕФ-тiң өзара келiсiмi бойынша өзгертiлуi мүмкiн.
Осы Негiзгi Операциялар Жоспарында ештеңе Қазақстан Республикасының Үкiметi қол қойған Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Артықшылықтар мен Иммунитеттер жөнiндегi конвенциясының мазмұны мен мәнi шеңберiнде ЮНИСЕФ құқықтарының қорғалуын бұзуға әкеп соқпауға тиiс.

Мемлекеттiк, ағылшын және орыс тiлдерiнде - екi данада жасалған.

Қазақстан Республикасының Үкiметi үшiн __________________________
Қызметi Сыртқы Iстер Министрi

БҰҰ-ның Балалар қоры үшiн _______________________________________
Қызметi ЮНИСЕФ-тің өкiлi

2000 жылының ақпанның 11 жұлдызы

Қол қойылған жері: Қазақстан Республикасы, Астана қаласы.

Қазақстан Республикасының
Үкіметі
және
Біріккен Ұлттар Ұйымының
Балалар қоры

2000-2004 жылдарға арналған

ынтымақтастық бағдарламасы

II Бөлім
Ақпан, 2000 жыл

Ана мен баланың өмiршеңдiгi, дамуы мен қорғалуы
жөнiндегi бағдарлама

Аналық және Баланың Баланың ерте Саясат пен
шетінеушілік өміршеңдігі дамуы мониторингті
жөніндегі жөніндегі жөніндегі әзірлеу
күтім жоба жоба жөніндегі жоба

Аналардың Қауіпсіз Ата-аналарды Саясат пен
қауіпсіздігі иммунизациялау машықтарға мониторингті үйрету әзірлеу және
төтенше
Бала жасындағы жағдайларға
Шағын аурулардың Қоғамдағы дайындау
нутриентті біріктірілген мектеп жасына жөніндегі
жолсыздықтар жүргізілуі дейінгі тәрбие шағын жоба

Емшектегі Мекемелерде Бағдарламаны
баланы ұстауға баламалы қолдау жөніндегі
тамақтандыру көзқарастар шағын жоба

Қысқаша шолу

Ана мен баланың өмiршеңдiгi, дамуы мен қорғалуы жөнiндегi бағдарлама бала дамуындағы алғашқы өмiрлiк кезеңдi - баланың бойға бiтуi сәтiнен бастап 6 жасқа толғанға дейiнгi кезеңiн қамтиды. ЮНИСЕФ әртүрлi серiктестiктермен ынтымақтастықта өзiнiң қызметiн ана мен баланың оның бастапқы даму кезеңдерiнде денелiк, психо-эмоциональдық қажеттiлiктерiне байланысты проблемаларды шешуге жұмылдыратын болады. Бағдарлама ана мен нәрестелiк шетiнеудi қысқартуға, сондай-ақ темiржетiспеушiлiк ауытқуларға және йод жетiспеушiлiгiнен болатын бұзылушылықтарға байланысты салдарларды азайтуға бағытталған. Бұл бағдарлама уақытылы да қауiпсiз иммундандыруды жүргiзу емшектегi баланы тамақтандыру және медициналық қызметкерлердi күтiм жасаудың аз шығынды жаңа әдiстерiне үйрету жолымен балалардың өмiршеңдiгі мен қорғалуы жөнiндегi iс-шараларды ынталандыратын болады. ЮНИСЕФ бала жасында анағұрлым кең таралған ауруларды азайтуға бағытталған бала жасындағы ауруларды интеграциялап жүргiзу (БЖАИЖ) жөнiндегі бағдарламаны кең ауқымда тарату жөнiнде басталған жұмысты жалғастыратын болады. Тұрғындар мен отбасылар арасында олардың машықтарын жақсарту және мектеп жасына дейiнгi тәрбиенiң азшығынды әдiстерiн дамыту жөнiндегi жұмысты жүргiзу жолымен балалардың ерте жастағы күтiмі мен дамуына жаңа көзқарастарды әзiрлейтiн болады. Сонымен бiрге мекемелерде мемлекеттiк ұстауда жүрген балалардың санын азайту, және оларды осындай мекемелерде ұстаудың жағдайларын жақсарту жөнiнде белгiлi бiр жұмыстар жүргiзiлетiн болады. ДДСҚҰ және Дүниежүзiлiк Банкпен ынтымақтастықта бала жасындағы ауруларды интеграциялап жүргiзу жобасы бойынша жұмыс iстей отырып, ауытқушылыққа қарсы күрес және бақылау жөнiндегi қызмет жалғастырылатын болады, ЮНИСЕФ баланың ерте өсуi мен дамуы жағдайларын жақсартуға бағытталған iс-шараларға айрықша назар аударады. Аналар мен отбасыларға бағытталған әлеуметтiк сипаттағы ақпаратты таратуға айрықша маңыз беріледi. Осы мақсаттар үшiн ЮНИСЕФ негiзгi ресурстардан бесжылдық кезеңде 1 млн. 444 мың АҚШ долларына жуық, және донорларды iздестiру жөнiндегi қызметтiң сәттілігі жағдайында қосымша қорлардан 3 млн. 300 мың АҚШ долларына жуық қаржыны пайдаланады.

Жағдайды талдау және негiздеу
Демографиялық жағдай Қазақстан тұрғындарының саны 1992 жылғы 16,5 миллионнан 1998 жылы (алдын ала есептерге сәйкес) 15,7 миллионға азайды. Бұған көптеген факторлар ықпал жасады. Солардың бiрi ретiнде туу деңгейiнiң 21,7% 1997 жылы 14,7% айтарлықтай төмендеуiн атап өтуге болады. Тұрғындар санының азаюына ықпал еткен факторлардың бiрi өлу деңгейiнiң 10,4% белгiсiне дейiн ұлғаюы болды. Алайда соңғы уақытта өлудiң жалпы деңгейiнiң төмендеу тенденциясы байқалады. Соңғы ондаған жылдар бойы Қазақстанда сәбилердiң өлу деңгейi бiртiндеп төмен түсуде.

Тамақтану
Тамақтану машықтары мен ананың жағдайы жүктiлiктің сәттi аяқталуына айтарлықтай ықпал етедi. Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң Қазақстан тамақтану институты өткiзген, 1996-97 жылдардың 3-4 айына созылған зерттеулер тұрғындардың 70% (70.8%) астамының калорияның бiркелкi келмеуiнен зардап шегетiнiн көрсетті. Бұл көрсеткiш тұратын жерiне байланысты құбылып отырады және тұрғындардың әртүрлi топтарының тамақтану салтындағы айырмашылықтарды көрсетпейдi. Селолық жерлерде тұратындар қала тұрғындарына қарағанда калорияларды орта есеппен көбiрек тұтынады. Зерттеулер сондай-ақ респонденттердің жасы мен этникалық өзгешелiктерiне байланысты калориялардың жетiмсiз келуiнiң құбылып тұратынын көрсетті. Әйелдер ерлерге қарағанда көбiрек зардап шегедi. Жасы егде тартқан адамдардың бәрiнде дерлiк (95,5%) тамақтануында калориялар жетiспеушiлігiнiң байқалғанын елестетудiң өзi қиын.
Жүктiлiк нәтижесiне керi ықпал ететiн жағдайдың бiрi қан аздығы болып табылады. 1995 жылғы Қазақ медико-демографиялық зерттеулерiнiң (ҚМДЗ-95) деректерiне сәйкес әйелдердiң 31,7% қан аздығының жеңiл, 10,6% орта және 1,1% ауыр түрлерiнiң бар екенiн көрсетті. ВМС пайдаланатын әйелдердiң арасында қан аздығы көп болды, ал қан аздығының жүктi емес және емiзбейтiн әйелдерге қарағанда жүктi әйелдердiң арасында үш есе жиiрек кездестi.

Денсаулық сақтаудың инфрақұрылымы
Бiрнеше деңгейге бөлiнген денсаулық сақтау жүйесiнiң инфрақұрылымы кеңiнен қол жетерлiктей, және жағдайдың нашарлауына қарамастан соңғы жылдарда тұрғындардың 100% қол жетерліктей шектерде медициналық көмекке қол жеткiзуде деп есептелуде. Осыған қарамастан бүкiл ел бойынша 700-ден аса фельдшерлiк-акушерлiк пункттер (ФАП) жабылды, және 1200-ден аса елдi мекендер медициналық көмекпен қамтылмай қалды. Кей кездерi аяқ астынан акушерлiк көмек алу үшiн ауруларға 100 км. аса жол жүруге тура келедi. Қазiргi уақытта Денсаулық сақтау iстерi жөнiндегi агенттік ФАП-тарды қалпына келтiру жөнiндегi бағдарламаны жүзеге асыруда және 1998 жылы 60 пункт қайтадан ашылған болатын.
Республикада медицина мекемелерiнің жүйесi ауқымды, бiрақ 1996 жылдан бастап оның қысқартылуы жүргiзiлiп келедi. Елiмiзде медициналық мекемелердiң саны 1992 жылғы 1 253-тен 1997 жылы 963-ке дейiн азайды. Кереуеттер санының азайтылуы салдарынан "күндiзгi стационарлар" деп аталатындар кеңiнен енгiзiлуде. Медициналық мекемелердi жекешелендiру жөнiндегi жұмыс жалғасуда. Бiр бөлiгi қазiрдiң өзiнде жекешелендiрiлдi. 1996 жылы тiркелгенiндей, пациенттердiң жалпы санының 10% жуығы не жеке медициналық мекемелерге барып қаралған, не медициналық сақтандыру бойынша емделген. Қазiргi уақытта Денсаулық сақтау iстерi жөніндегi агенттiктiң ақпаратына сәйкес медициналық мекемелердiң 5% жуығы жекешелендiрiлген.

Медициналық кадрлар
Қазақстанда әртүрлi мамандықтары бар медициналық қызметкерлердiң саны көп. 1992 жылы елiмiзде 66 301 дәрiгер, немесе шамамен 259 адамға 1 дәрiгер болған еді. Содан берi медициналық қызметкерлердiң саны көшуге байланысты үнемi азайып келедi, және тұрғындар санының азайғанына қарамастан мед. қызметкерлердiң саны мейлiнше төмен деңгейде қалып отыр. Мәселен, 1997 жылы мед. қызметкерлердiң саны 10,000 дейiн азайды. Соған қарамастан бiр мед. қызметкердiң тұрғындар санына арақатынасы 19 адамға, яғни 278-ге 1 болып көбейдi. 1992 жылы 14 жастан асқан 1,467 әйелдерге бiр акушер-гинекологтан келген болатын және бес жыл өткеннен кейiн 13% төмен түскенiне қарамастан арақатынас 1,488 әйелдерге бiреу болып қалып отыр. Балалар медқызметкерлерi мен қосалқы мамандық иелерiнiң саны (дәрiгерлер секiлдi, орта медициналық қызметкерлер де) айтарлықтай азайды, бұл сөз жоқ балаларға көмек көрсетудiң сапасына өз әсерiн тигізбей қойған жоқ.

Медициналық қызметкерлердi пайдалану
Республиканың тұрғындары медициналық қызметкерлердi кеңiнен пайдаланады. 14 жасқа дейiнгi балалар арасында 1993 жылы 4 миллионға жуығының алғашқы келгенi тiркелдi. 1997 жылы тұрғындар санының кемуiнiң нәтижесiнде бұл сан 3,7 миллионға дейiн азайды. Алғашқы (75%) және одан кейiнгi келулердiң осындай жоғары деңгейiне қарамастан профилактикалық iс-шаралардың деңгейi пайда болған қаржы қиындықтарына байланысты төмендеп кеттi.
Елiмiзде госпитальдiк көмек кеңiнен пайдаланылады. Көбiне-көп ауруханалық кереуетте болу созылып кетедi, бiрақ ауруханалық кереуеттерге орналасу деңгейi төмендейдi. Елiмiзде денсаулық сақтауды реформалау барысында не бүкiл емдеу мекемесiн жабуға байланысты, не бөлiмшедегi кереуеттер санын азайтудың нәтижесiнде кереуеттердiң саны азая түстi. Мұның өзi кереуеттерге орналасу көрсеткiшiнiң жақсаруына әкелiп соқты, бұл 1997 жылы 83%, ал тууға көмектесу мекемелерiнде - 78% құрады.

Медициналық көмектiң сапасы

Жаңа туған нәрестелерге көмек
Жатырдың iшiнде дамуының бұзылғандығын көрсететiн тууы кезiнде тым жеңiл салмақпен туатын нәрестелердiң саны жылдан жылға өзгерiп келедi. Медицина қызметкерлерiмен сұхбаттасу нәтижесiнде алынған деректерге сәйкес 2500 грамнан төмен салмақпен туған нәрестелердiң саны 1989 жылғы 4,9% 1998 жылы 7,43% дейiн көбейдi. Осының бәрiнде ананың жүктi болу кезiнде тұрмыс жағдайлары мен тамақтануының нашарлауымен байланыс байқалады.

Шараналық шетiнеу
Бiр жасқа дейiнгi балалар арасындағы, негiзiнен сәбидiң алғашқы 7 күндегi өлiмiнiң 30% жатыр iшiндегi дамуға байланысты шараналық жағдайға; туу кезiнде және одан кейiн iле пайда болатын проблемаларға байланысты туындайды. Тұрғындар саны мен туу деңгейiнiң төмендеуiне байланысты 1990 жылғы деректермен салыстырғанда балалардың ерте шетiнеушiлiгiнiң абсолюттiк саны 40% төмендедi. Ерте шетiнеушiлiктiң негiзгi себептерiнiң бірi - сәбилердiң күнi жетпей тууы, және бала өлiмiнiң 60% құрайды. Жаңа туған нәрестелердiң өлiмiне алып келетiн басқа жағдайлар мыналар (маңыздылық тәртібiмен): асфиксия, жарақаттар мен жатыр iшiндегi инфекциялар. Балалардың өлi туу деңгейi жоғары, 10% деңгейiнде қалып отыр, мiне осылайша, шараналық шетiнеудiң жалпы көрсеткiшi 1997 жылы 18% құрады.

Сәбилер өлімi
Сәбилер өлiмiнiң (СӨ) деңгейi кеңес уақытында әрқашан төмендеп отырғанына қарамастан, 1989 жылы пайда болған саяси және экономикалық өзгерiстерге байланысты бұл бағыт ұнамсыз сипат алды. 1995 жылы 28% деңгейiнде шарықтау шегiне жеткеннен кейiн, қазiр СӨ 21,2% құрайды. 1995 жылға дейiн жалғасып келген қиындықтарға қарамастан мұның өзi денсаулық сақтау жүйесiндегi айтарлықтай жетістіктерге айғақ бола алады. Алайда орташаландырылған ұлттық көрсеткiш аймақтардағы айырмашылықтарды жасырады. Мәселен, СӨ ең төменгi деңгейi 1997 жылы Алматы облысында (19,5%), ал ең жоғары деңгейi Маңғыстау облысында (41%) байқалды.
Сәбилер өлiмiнiң себептерi соңғы бес жылда өзгерген жоқ. Тыныс органдары ауруларының салдарынан өлу 30% құрайды және өлу себептерiнiң арасында екiншi орында болып келедi. Диареяны қоса алғанда, инфекциялық-паразиттiк аурулар СӨ себептерiнiң маңыздылығы жөнiнен үшінші орында болып табылады, Туа бiткен аурулар - төртiнші орында.

Аналардың өлiмi
90-шы жылдардың өн бойында аналар өлiмiнiң деңгейi мейлiнше жоғары және қауiп тудыратындай жағдайда қалып отыр. 1997 жылы 100 мың тiрi туған нәрестелерге шаққанда 76,9 құрады, шын мәнiсiнде 1989 жылдан берi өзгерген жоқ. Аналар өлiмiнiң абсолюттік саны тек туу санының азаюының нәтижесiнде ғана төмендедi.
Аборттар аналар өлiмiнiң негiзгi себептерiнiң бiрi болып табылады. Соңғы жылдары елiмiзде аборттарды қалаусыз жүкті болудың алдын алудың басқа да әдiстерiмен алмастыруда айтарлықтай iлгерiлеушiлiкке қол жеткiзiлдi, алайда аборттар қауiпсiздiгi проблемасына жеткiлiктi көңiл бөлiнбедi. Қанның тоқтамауы әлi күнге дейiн аналар өлiмiнiң жалпы санының төрттен бiрiн құрай отырып, жетекшi себептерiнiң бiрi болып қалуда.

Антенатальдық көмек
1995 жылы бала туулардың 96,4% медициналық мекемелерде өттi, туулардың 78,4% акушер-гинеколог дәрiгерлермен қабылданды. Нақ сол жылы баланы iштен жарып алу операцияларының деңгейi 4,6% құрады. 1995 жылы жүктi әйелдердiң 92,7% және әйелдердiң 68,1% жүктілігiнің үшайлық мерзiмi келiп жеткенге дейiн антенатальдық көмек алды. Алайда соңғы уақытта антенатальдық жүгiнулер көрсеткiшiнiң тұрақтылығы байқалады.

Емiзiп тамақтандыру
1992 жылы Денсаулық сақтау министрлiгі өз баласын 1 жасқа толғанға дейiн емiзiп тамақтандыруды тоқтатқан әйелдер санының 1989 жылғы 55% 1991 жылы 73% дейiн ұлғайғаны туралы хабарлаған болатын. КМДИ - 95 деректерi бойынша емiзiп тамақтандыруды ынталандыру iсiнде белгiлi бiр iлгерiлеушiлiкке қол жеткiзiлдi. Бiрақ нақ сол зерттеулердiң деректерi бойынша тек қана емiзiп тамақтандырудың деңгейi бар болғаны 12,3% құрады, балалардың жартысынан астамы 3 айға толар-толмастан-ақ қосымша тамақтандырыла бастайды.
Емiзiп тамақтандыруды қолдау және ынталандыру жөнiндегi ұлттық бағдарламаны ойдағыдай iске асырудың арқасында Қазақстанның жетi тууға көмектесуші мекемелерiне "Балаға достық қатынас ауруханасы" атағы берiлдi.

Бала ауруы
Қазақстанда инфекциялардан болатын аурулардың айтарлықтай азаю тенденциясы байқалады. Алайда, гепатитпен, БППП және тамақтанудың микро-нутриенттiк бұзылушылықтарымен аурудың өсу деңгейi қауiп тудырады.

Мектеп жасына дейiнгi бiлiм берудiң жағдайы
Қазақстанда мектеп жасына дейiнгi мекемелерге бару 1990 жылғы Орта Азиядағы ең тәуiр көрсеткiштен (жалпы санның 53.5 процентiнен) 1998 жылы ең төменгi белгiге дейiн (10,6 процентке) құлдырап кеттi. Селолық жерлерде мектеп жасына дейiнгi балалардың 2,6 процентi ғана мектеп жасына дейiнгi мекемелерге бара алады. Мектеп жасына дейiнгi бiлiм үшiн төлем бару деңгейiнiң төмендеп кетуiнiң негiзгi себебi болып саналады. Оқыту үшiн төлемнiң деңгейi кең көлемдерде ауытқып тұрады, бiрақ тұрғындар тығыздығының төмендiгiнiң салдары секiлдi, қызмет құнының жоғарылығынан да селолық тұрғындар бұған қол жеткiзе алмайды. Сондай-ақ мектеп жасына дейiнгі мекемелерде тамақтандыру бағдарламаларының болмауы кiшкентай балалардың тамақ тұтынуына керi ықпал еттi.
1999 жылғы 7 маусымда Президент қол қойған Бiлiм туралы жаңа заңның 23-бабы мектепке барғанға дейiн бiр жыл бұрын 5-6 жасар барлық балаларды біржылдық тегiн мектепке дейiнгі мiндетті оқытуға шақырады. Yкiметтiң мақсаты 1999/2000 оқу жылында балалар бақшаларында алты/жетi жасар балалардың санын ұлғайту болып табылады. Егер мектеп жасына дейiнгi бiлiм беруге экономикалық тиiмдi көзқарастар әзiрленбейтiн және/немесе қосымша ресурстар бөлiнбейтiн болса, мұндай мiндеттi орындау оңай болмайды. Күрделiлiк жалақысы елiмiздегi ең төменгi болып саналатын өздерiнiң жұмыс орындарына мектеп жасына дейiнгi мекемелердiң оқытушыларын тартуда болып отыр.
Мекемелерде тәрбиеленетiн балалар санының көбейiп кетуi елеулі алаңдаушылық тудырады. Бұл барлық аймақтарда тiркелген. Қазақстанда проблеманың жекелеген сәттерiн анықтау жөнiнде қосымша зерттеулер мен талдау жүргiзу қажет етiледi. Yкiмет ұзақ қамсыздандыруда тұрған балалардың бұл жағдайын назар аудару жөн болатын негiзгi проблема ретiнде қарайды.
1995-1999 жылдары ана мен баланың өмiршеңдiгi, дамуы мен қорғалуы бағдарламасы жөнiндегi ынтымақтастық
Өткен бағдарламалық кезеңде ЮНИСЕФ ана мен баланың қорғалуына бағытталған мынадай екi бағдарламаны iске асыруға көмек көрсеттi:
- Ана мен баланы қорғау, және
- Ана мен баланың тамақтануы.
2000-2004 жылдарға арналған ынтымақтастық бағдарламасы бұған дейiнгi жетiстiктерге және 1992 жылғы бағдарламаны iске асырудан алынған сабақтарға негiзделедi және қолда бар жобалардың негiзгі элементтерiн өзiне қосып алады.
Ана мен баланы қорғаудың 1995-1999 жылдардағы бағдарламасы мынадай үш негiзгi жобадан тұрады: Иммундандырудың кеңейтiлген бағдарламасы (ИКБ), Диареялық аурулармен (ДАК) және өткiр тыныс инфекциялары (ӨТИ) ауруларымен күрес. ИКБ негiзгi элементтерi вакциналармен өзiн-өзi қамту механизмiне қол жеткiзуге, халықаралық сатып алуларда сапаны бақылауға және дербестiкке сүйене отырып иммундандыру қауiпсiздiгi жөнiнде жаңа әзiрленген жобада өз көрiнiсiн тапты. Келесi бағдарламалық кезеңiнде ЮНИСЕФ басталған жұмысты жалғастыруды жоспарлайды. ДАК пен ИКБ проблемалары бала жасындағы ауруларды интеграциялап жүргiзу (БЖАИЖ) жөнiндегi бағдарламаны іске асыру туралы шағын бағдарламаға жолданатын болады.
Аналар мен шарана шетiнеуiн азайту жөнiнде жоба әзiрленген болатын және барған сайын асқынып келе жатқан проблемаға жауап ретiнде өз жұмысын бастады. ДДС ананы қорғау жөнiндегi стратегиясы негiзге алынды, жобаның стратегиясы мульти-тәртiптілік пен отбасына бағдарды өзiне қосып алады. Жаңа бағдарламалық кезеңде бұл ана қауiпсiздігі жөнiндегi шағын бағдарламаны дамыту үшiн тұғырнама қызметiн атқаратын болады.
1997 жылғы сәуiрде аймақтың бес елдерi арасындағы ынтымақтастықты жақсартуға бағытталған, Орта Азия елдерi мен Қазақстанның тұрақты жұмыс iстейтiн "Ана мен баланың денсаулығын қорғау" Форумы (ОАҚР А мен БДҚ Форумы) ұйымдастырылған болатын. Форум барлық елдердiң денсаулық сақтау саласында қолданылып жүрген саясаттарына шолу жасайды және оларды жетiлдiру жөнiнде iс-шараларды ұсынады. Форум баланың құқығын iске асыруды көздей отырып, балалардың мүдделерiн барлық деңгейлерде қорғаудың құралы ретiнде қызмет ететiн болады.
Ана мен баланың тамақтану бағдарламасы мынадай үш негізгi жобалардан тұрған болатын: емiзiп тамақтандыруды (ЕТ) қолдау және ынталандыру, йод-жетiспеушілігінiң бұзылу (ЙЖБ) жағдайларын жою, және темiржетiспеушілiк қаназдығына қарсы күрес (ТЖҚ) пен оның алдын алу. Бұл бағыттар бойынша жұмыс емiзiп тамақтандыру және шағыннутриенттік бұзылушылықтарды жою.

Негiздеме
Қазақстан балалар мен аналардың өмiр сүруi және оларды күту iсiнде белгiлi бiр iлгерiлеушiлiкке жеттi, Балаларға иммунитеттеу жүргiзуде айтарлықтай жетiстіктер бар - көптеген аймақтарда вакцинациямен 95 % қамтылған. Республика 2000 жылы полиомиелитті жоюды сертификаттауға нық келе жатыр. Алайда, кейбiр денсаулық сақтау проблемалары шешілмей қалып отыр. Осы уақытқа дейiн аналар қаны тоқтамаудан, токсемия мен инфекциялардан қайтыс болып жатыр, кезiнде олардың алдын алуға болушы едi. Қазақстан балалардың сырқаттарын емдеуге арналған негiзгi тiзiмнен генерикалық дәрi-дәрмек құралдарын сатып алу бойынша нақты саясаттың әзiрленуiн қажет етедi. Соған қоса, ерте жастағы балаларды күту мен дамыту мәселелерiнде ата-аналар мен азаматтық қоғамның бiлiмдерiн көтеру қажеттiлiгi бар. Мектепке дейiнгi мекемелерге мiндетті түрде бару туралы үкiмет қабылдаған шешiм шығын аз шығатын көзқарас енгiзу қажеттілiгiн бiлдiредi. Елде ЮНИСЕФ-тiң болуы ана мен баланың өмiр сүру сапасын әрi қарай жақсартуға қажет.
Балалардың мекемелерде ұзақ болуына байланысты проблема әсiресе жаңадан дамып келе жатқан кезде назар аударуды талап етедi. Өмiрдiң кейiнгi кезеңдерiнде бұл проблеманың негативтiк әсерiне жол бермеу мақсатында кiшкене балалардың дамуына қатысу қажеттiлiгiн тану керек.

Бағдарламаның мақсаттары
Ана мен баланың өмiр сүруi, дамуы мен қорғалуы жөнiндегi бағдарламаның мақсаты қалыптасу мен ересек өмiрге жету кезеңiнде өткен кезде өзiнiң ең жоғары потенциалына жете алуы үшiн 5-ке дейiнгi балалардың өмiршеңдiгi, өсуi мен дамуына құқығын қамтамасыз ету; сондай қызметтерге қол жеткiзудi қоса отырып, қауiпсiз түрде ана болу практикасын дамыту арқылы аналардың денсаулығы мен тамақтануын жақсарту және олардың өмiр дағдыларын жақсарту болып табылады.

Бағдарламаның мiндеттерi
1. Республиканың жекелеген облыстарында* 1999 жылдың деңгейiне қарағанда аналардың қайтыс болу деңгейiн 10%-ке төмендету.
2. Бес жылдық мерзiм iшiнде Республиканың жекелеген облыстарында* 1999 жылдың деңгейiне қарағанда сәбилер мен балалардың шетiнеу деңгейiн 10%-ке төмендету.
3. Балалар мен аналардың қайтыс болуын белгiлеудiң халықаралық стандарттарын қабылдау.
4. Кiшi нутриенттiк тамақтанудың бұзылуымен сырқаттану деңгейiн төмендету.
5. Емiзу практикасын қолдау мен қолдап дем беру.
6. Yкiметке 2004 жылға дейiн вакциналармен өзiн-өзi қамтамасыз етуiне, оларды сатып алу, жеткiзу мен бөлуге қол жеткiзуiнде көмек көрсету.
7. 2000 жылға дейiн полиомиелиттi жоюды сертификаттау және негiзгi вакцинамен емдеуге келетiн инфекциялармен ауыру деңгейiн төмендету.
8. Шетiнеушiлiк, баланың өсуi мен дамуына әсер ететiн сырқаттардың жиiлiгi мен ауырлығы және балалардың сырқаттарынан мүгедек болып қалу деңгейiн төмендету.
9. Жас балалардың өсуi мен дамуы процесiнде туындайтын қажеттілiктерге ықпал ету мәселелерi бойынша отбасы мен қоғамның бiлiмiн көтеру.
10. Балаларды арнайы мекемелерге орналастырудан қорғау және ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балаларды әлеуметтiк интеграциялау жүйесiн дамытуды қолдау.
11. Отбасы мен отбасылық үйлерге орналастыру жолымен арнайы мекемелердегі балалардың санын азайту.
12. Арнайы мекемелерде болуға мәжбүр балаларды психологиялық және әлеуметтiк күту сапасын жақсарту.
13. КПР принциптерiне сәйкес саясатты тұжырымдау мен талқылауда көмек көрсету.
_________________________

* Облыстар отбасының орташа кiрiсi, жұмыссыздық деңгейi, қауiп топтарының болуы, серiктестер мен донорларды тарту сияқты факторларды назарға ала отырып, арнайы критерийлер бойынша iрiктеледi.

Бағдарламаның стратегиялары

Өзiндiк ерекше әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау
ЮНИСЕФ тұзды иодтау және ұнда железо препараттарын көбейту жөнiндегi iс-шараларды қоса отырып, мейлiнше көптеген халықтың қол жеткiзуiне бағытталған техникалық интервенцияларға; сәбилердiң ауруларын бiрiктiрiлген түрде жүргiзу (САБЖ) және иммунизациялауға; босанатын әйелдерге дәрiгерлiк жәрдем беретiн мекемелер арқылы емшекпен емiзудi қолдау мен қолдап дем беруге және сәбилердiң дамуы мен күтiмiне баламалық көзқарасты, сондай-ақ институционалдауда қолдау көрсетедi.

Денсаулық сақтау жүйесiнiң мүмкiндiктерiн жақсарту
ЮНИСЕФ медициналық және бiлiм беру мамандықтарының қызметкерлерiн, үкiметтiң саясаты мен бағдарламаларын құрастырушыларды, сондай-ақ жергiлiктi және мемлекеттiк көлемдегi қоғамдық және жеке секторлардың деңгейлерiндегi, халықаралық ұйымдар мен НПО басшыларын оқытуды ұйымдастыру мен олардың мүмкiндiктерiн жақсартудың басқа да әдiстерiн және олардың жұмыс iстеу мен бағалауға қатысуын қолдайды.

Мақсаттық көмек топтарының ролiн күшейту
ЮНИСЕФ мақсаттық топтармен жұмыс iстейтiн серiктестермен және әртүрлi жергiлiктi, ұлттық және халықаралық ұйымдармен тығыз қарым-қатынас жасаймын деп сенедi. Халықтың ерекше әлеуметтiк қызметтi жоспарлау мен көрсетуге қатысуын қолдап дем беру - стратегияның маңызды элементi. Балалардың денсаулығы мен дамуына қатысты отбасыларында қалыптасқан практиканы жақсартуға бағытталған әлеуметтiк жұмылдыру бойынша iс-шаралар қолданылатын болады. Сонымен қатар, ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балаларды отбасында тәрбиелей отырып, оларды әлеуметтік интеграциялау жөнiндегi iс-шаралар көтермеленетін болады.

Балалардың мүдделерiн насихаттау
ЮНИСЕФ ұлттық деңгейде балалардың мүдделерiн қорғауды насихаттауды жалғастырады. Бұл iс-шара жалпы тұзды иодтау мен ұнда железо препараттарын көбейту бойынша заң актілерiн қабылдауға, иммунизациямен қамтылудың жоғары деңгейлерiне жетуге, емiзу практикасын көтермелеуге және аналар мен балалардың қайтыс болуын анықтаудың халықаралық стандарттарын қабылдауға; балаларды мемлекеттік арнайы мекемелерге орналастырудың алдын алуына және балаларға арналған сәбилердiң даму кезеңiнде көзқарастарын бейiмдеуге бағытталатын болады. Ақпараттануды жақсарту жөнiндегі iс-шараларға ақпараттық және бiлiм берушiлiк материалдарды әзiрлеу, парламентарийлермен, үкiметтiк деңгейдегi қызметкерлермен және НПО өкiлдерiмен кездесулер мен конференциялар ұйымдастыру кiретiн болады.

Бағдарламаның ауқымы және көмек алушылар (мақсатты топтар)
Негізiнен барлық бағдарламалық iс-шаралар ұлттық деңгейде өткiзiлетiн болады және аналар мен балалар бағдарламаның мақсаттық топтары болып табылады. Сонымен қатар, бағдарлама халықтың жағдайы төмен топтары және арнайы мемлекеттiк мекемелердегi немесе сондай мекемелерге орналастыру қаупi бар балаларды қамтитын болады. Пилоттық облыстарды іріктеу отбасының орташа кірісі, жұмыссыздық деңгейi, қауiп топтарының болуы, потенциалды серiктестер (әсiресе НПО) және халықаралық агенттiктер тарту сияқты факторларды назарға ала отырып өткiзiлетiн болады. Ерекше қолдау Арал теңiзi, Семей ядролық полигоны, Каспий теңiзi жағалауында тұратын, қорғалмаған халық топтарына бағытталатын болады.

Аналарды және неонаталдық күту жөнiндегi жоба

Жобаның мiндеттерi:
1. Әйелдерге қатысты кемсiтудiң барлық нысандарын жою жөнiндегi конвенцияның ережелерiнде, басқа халықаралық құқық қорғау актiлерiнде және Қазақстанның Конституциясында белгiленген әйелдер құқықтарының бiрi аналықтың қауiпсiздiгiн түсiнушілiктi көтеру.
2. Пилоттық облыстарда әйелдердiң негiзгi акушерлiк-гинекологиялық көмекке 100% қол жеткiзуiн қамтамасыз ету бойынша жергiлiктi өкiметпен жұмыс жасау.
3. Аналардың және неонаталдық қайтыс болуы мен ауыруына әсер ететiн кішінутриенттiк дефициттер деңгейiн төмендету мақсатында қыздардың, жасөспiрiм қыздардың және әйелдердiң тамақтануын жақсарту бойынша iс-шараларды қолдау.
4. Асқынып кеткен жағдайларда негізгi акушерлiк және неонаталдық көмектi қоса отырып, перенаталдық, туу және постнаталдық көмектің сапасы мен ауқымын жақсартуды қолдау.
5. Әйелдер мен отбасын алдағы бала босануға дайындауға бағытталған iс-шараларды көтермелеу халықтың бала тудырып алудың жақсы практикасы және босану кезiнде оқыған персоналдың қатысу қажеттiлiгi мәселелерiндегi хабардарлығын жақсарту, жақсы күтiмге кедергiлердi жою, қоғамның кеш үйлену мен балалы болуды қолдауы.
6. Бiлiктi персоналды негiзгi акушерлiк көмек дағдыларына үйретудi көтермелеу.
7. Репродуктивтiк жастағы әйелдер мен 3-ке дейiнгi балалар арасындағы железо жетiспеушiлiктен қаны аздықтың таратылушылығы деңгейiн 30%-тен төмен түсiру.
8. Жалпы тұзды иодтау бойынша iс-шараларды қолдау.
9. Үкiметтiң халықаралық аналар мен балалардың қайтыс болуын анықтау стандарттарын бейiмдеу жөнiндегi күш салуларын қолдау.
10. Іс-шараларын бағалау мен мониторингi жөнiндегi бiрлескен қызметтi жақсарту.
11. Емiзу жөнiндегi ұлттық комитеттiң 50 % балалардың ауруханаларда туылуына бағытталған мақсатқа қол жеткiзудегi iс-шараларын, балаға жылы көзбен қарауды қолдау.
12. Емiзу жөнiндегi ұлттық комитеттiң 6 айға дейiнгi 50% сәбилердiң тек емiзу арқылы тамақтануына бағытталған мақсатқа қол жеткiзуiндегi iс-шараларын қолдау.
13. Емшек сүтiн алмастырушылардың маркетингі және оны орындау мониторингi бойынша халықаралық кодекс қабылдау.

Жобаның стратегиясы

Арнайы әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау

ЮНИСЕФ босанатын әйелдерге дәрiгерлiк жәрдем беретiн мекемелер жедел көмек көрсету кезiнде акушерлiк және неонаталдық көмек үшiн негiзгi медикаменттер мен құралдар жеткiзудi қолдайды. Кiшi нутриенттік бұзылулар жөнiндегi шағын жоба үшiн жеткiзiлiмдерге тұзды иодтау және ұнда железо препараттарын көбейтуге құралдар мен байытушылар кiретiн болады; бұл құрал мен байытушылар республиканың белгiлi бiр облыстарын азық-түлiкпен байыту процесiн тудыру үшiн жеткiзiлетiн болады. Yкiмет кейiннен осы қызметтi iске асыруды өз қолына алады деп күтiлуде, железоның дәрiленген препараттары железоның организмге түсуi азық-түлiктi байыту арқылы қамтамасыз етiлгенше болатын болады.

Денсаулық қорғау жүйесiнiң мүмкiндiктерiн жақсарту
ЮНИСЕФ қауiпсiз ана болу, қаны аздықтың профилактикасы мен оған қарсы күрес және емiзу мәселелерiнде медицина қызметкерлерiн оқытуды ұйымдастыруды қолдайды. ЮНИСЕФ жобаны басқаруды, мониторингi және әкiмшілік етудi жақсарту мәселелерi және тұзды иодтау және ұнда железо препараттарын көбейту жөнiндегi жаңа және қолданылып жүрген заң актiлерiн күшiне енгiзу бойынша мемлекеттiк құрылымдармен жұмыс істейтiн болады.

Мақсаттық көмек топтарының ролiн күшейту
Медициналық қызметкерлердiң, денсаулық сақтау органдары басшылары мен пайдаланушыларының барлық әйелдер мен жаңа туған балалардың бiлiктi медициналық көмекке қол жеткiзуiн қамтамасыз етуге бағытталған ролi мен бiлiмдерiн күшейту бойынша iс-шаралар жүргiзетiн болады. Сонымен қатар, жоба әйелдердiң өз денсаулығы мен балаларының денсаулығына құқықтарын қорғаудағы ролiн күшейту бойынша iс-шараларды көздейдi.

Балалардың мүдделерiн насихаттау
Қауiпсiз ана болу, тамақтану және емiзудiң маңыздылығы туралы ақпараттың таратылуы көтермеленетiн болады. ЮНИСЕФ жалпы тұзды иодтау туралы заңның қолданылуын насихаттайтын болады.

Серiктестер
Осы жобаны iске асырудағы ЮНИСЕФ-тiң негiзгi серiктестерi Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жөнiндегi агенттігі, оның құрылымдары мен институттар, сондай-ақ Қазақстан республикасы Президентiнiң жанындағы отбасы мен әйелдер iстерi жөнiндегi ұлттық комиссия болады. Қауiпсiз ана болу жөнiндегi шағын жобаға байланысты іс-шараларды үйлестiру ВОЗ-бен, БҰҰ (ЮНФПА) халықтың қоныстауы жөнiндегi қормен және Дүниежүзiлiк Банкпен жүзеге асырылатын болады. Халықтың ақпараттануын жақсарту жөнiндегi iс-шараларды өткiзген кезде Қызыл крест және Қызыл Жарты ай федерациясы, НПО, бұқаралық ақпарат құралдарымен байланыс жасалатын болады. Емiзу және кiшiнутриенттік бұзылулар жөнiндегi шағын жобаларды iске асыру Қазақстандық Тамақтану институтымен және Республикалық Ана мен баланы қорғау орталығымен тығыз байланыста жүзеге асырылатын болады.

Жобаны басқару
Жобаны іске асыру үшiн ЮНИСЕФ-пен бiрге жұмыс жасайтын ұлттық және жергiлiктi деңгейдегi мемлекеттiк органдар жауапты болады. Жобаны жоспарлауды, мониторингі мен бағалауды жүзеге асыруға тиiс жобаны үйлестiру бойынша топ қалыптастырылады. Бұл топ мемлекеттiк органдар, ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ-тiң Өкiлдiгi, Астана қаласындағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi қызметкерлерiнен, мүдделi сарапшылар мен БҰҰ агенттерiнен тұратын болады.

Көрсеткiштер
Жобаның ықпал ету көрсеткiштерi
- Тiрі туудың халықаралық стандарттарын қабылдау
- Сәбилердiң шетiнеу деңгейi
- Аналардың қайтыс болу көрсеткiшi
- Қайтыс болу себептерi бойынша аналардың қайтыс болуын бөлу
- Перинаталдық қайтыс болушылық деңгейi
- ЙДЗ мониторингi бағдарламасының қолданылуы
- Негiзгi акушерлiк көмекке қолы жететiн әйелдер процентi
- Балаға жақсы ықыласпен қарау ауруханаларында болған
босанулардың процентi
- Тек емiзу арқылы тамақтандыру деңгейi
- Қаны аздықтың таратылушылығы
- Зоб ауруының таратылушылығы
- Иодталған тұзды пайдаланатын үй шаруашылықтарының процентi
- Емшек сүтiн ауыстырушылар маркетингi бойынша Халықаралық кодекс қабылдау.

Жобаны орындау нәтижелiлiгiнiң көрсеткiштерi

Қауiпсiз ана болу жөнiндегi шағын жоба
- Оқытушы материалдар әзiрленген
- Өткiзiлген семинарлардың және үйренген дағдыларды iс жүзiнде қолданатын оқыған персоналдың саны.

Кiшiнутриенттiк бұзылушылықтар жөнiндегi шағын жоба

- Қаны аздықтың алдын алу және оған қарсы күресуге оқытылған және үйренген дағдыларды іс жүзiнде қолданатын медицина қызметкерлерiнiң саны
- Әлеуметтiк жұмылдыру бойынша кампания басталды.

Емшекпен емiзу жөнiндегi шағын жоба

- Сүт шығу мен емiзу мәселелерiн оқыған және үйренген дағдыларды іс жүзiнде қолданатын медицина қызметкерлерiнiң саны
- Босанатын - әйелдерге дәрiгерлiк жәрдем беретiн мекемелердi
сертификаттауға пакет дайындалған
- Емшекпен емiзу комитетi мониторинг кестесiн әзiрледi
- Балаға жақсы ықыласпен қарау ауруханаларының мәртебесiн
сақтау
- Емшекпен емiзу аптасы кезiнде ақпараттық кампаниялар өткiзу.

Бағалау және мониторинг механизмi

Мониторинг және бағалау механизмi негiзгi серiктестермен бiрге әзiрленетiн болады. Мониторинг оны іске асыру жерлерiне бару және мұндай кездесулердi негiзгi серiктестермен үйлестiру арқылы өткiзiлетiн болады.

Қауiпсiз түрде ана болу жөнiндегi шағын жоба

Іс-шаралар
1. Тiрi туғандықты халықаралық анықтауды бейiмдеу мәселелерi бойынша оқытушы семинарларды қолдау.
2. Үкiметпен бiрге қауiпсiз түрде ана болу бойынша оқытушы пакет дайындау.
3. Отбасын, отбасы дәрiгерлерiн және медбикелердi республиканың жекелеген облыстарында қауiпсiз ана болу мәселелерiне оқыту.
4. Жекелеген медициналық мекемелерде босанарға дейiн, босанатын кезде және босанғаннан кейiн жаңа көзқарастарды iске асыруды қолдау.
5. Аналарды және неонаталдық күту жөнiндегi жобаны iске асыру мониторингi мен бағалауды қолдау.
6. Аналар мен неонаталдық қайтыс болу мен ауыру деңгейiн төмендету үшiн қажеттi жеткiзiлiмдер мен оқытуды уақытында көздеу мен жақсарту үшiн жобаны басқаруды, мониторингi мен қадағалауды жақсарту.
7. Алдыңғы бағдарламаның пилоттық облыстарындағы босанатын әйелдерге дәрiгерлiк жәрдем беретiн мекемелерiнде жеткiзiлiмдердiң әсер етуiне бағалау жүргiзу.

Кiшiнутриенттік бұзылушылықтар жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Жалпы тұзды иодтау және ұнда железо препараттарын көбейту жөнiнде қажеттi заң актiлерiн қабылдауды және оларды одан әрi iске асыруды насихаттау мен қолдау.
2. Иодталған тұзды шығару мен пайдалану мониторингiн өткiзу.
3. ЙДЗ жою жөнiндегi ұлттық бағдарламаның лабораториялық мониторингiн бастау.
4. Қаны аздықтың алдын алу үшiн железосы бар препараттардың жеткiзiлiмiн қолдау.
5. Ұнда железо препараттарын көбейтудiң жоғары деңгейiн бастау мен қолдау.
6. Тамақтану дағдыларын өзгерту мәселелерiнде халықты әлеуметтiк жұмылдыру бойынша кампания өткiзудi бастау.
7. Қаны аздықтың алдын алу және оған қарсы күрес бойынша медицина қызметкерлерiн оқытуды өткiзу.
8. Жергiлiктi денсаулық сақтау органдарын жобаны басқару мен мониторингi дағдыларын жақсарту мәселелерiнде қолдау.

Емшекпен емiзу жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Емшек сүтiн алмастырушылар маркетингi бойынша Халықаралық кодексiнiң ережелерiне сәйкес келетiн республикалық заң актiлерiн дайындауда көмек көрсету.
2. Қабылданғаннан кейiн Емшек сүтiн алмастырушылар маркетингi бойынша Халықаралық кодексiнiң мониторингiн өткiзу.
3. Жас балалардың тамақтану негiздерiн Тамақтану жөнiндегi ұлттық саясатқа қосуды қолдау.
4. БДОР-ды сертификаттауға дайындалып жатқан босанатын әйелдерге дәрiгерлiк жәрдем беретiн мекемелерiне көмек белгiлеу және беру.
5. Медицина қызметкерлерiн сүт шығу мен емшекпен емiзудi басқару негiздерiне үйрету.
6. Дүниежүзілiк ЕЕ аптасы кезiнде өткiзiлетiн іс-шараларды қолдау жолымен емшекпен емiзу мәселелерiнде халықтың хабардарлылығын жақсарту.

Жас балалардың өмiршеңдiгi жөнiндегi жоба

Жобаның мiндеттері
1. Барлық облыстарда 90% (қызылша вакцинасы үшiн 95%) деңгейiнде иммунизациямен қамту деңгейiн ұстап тұру жолымен вакцина арқылы емделетiн инфекциялардың деңгейiн төмендету.
2. 2000 жылы полиомелиттi жоюды сертификаттауға жету.
3. 2004 жылы иммунизациядан кейiн терiс нәтижелерiне жауаптың стандарттық хаттамаларын бейiмдеудi қоса отырып, вакциналар мен иммунизация сапасын бақылауда ВОЗ стандарттарына жету.
4. 2004 жылы әдеттегi вакциналарды тәуелсiз сатып алуда халықаралық стандарттарға жету.
5. Жаңа вакциналарды иммунизация кестесiне енгiзудi көтермелеу.
6. Балалық жастағы негiзгi аурулардың жағдайларын жүргiзу мен медицина қызметкерлерiнiң әңгiмелесу дағдыларын жақсарту.

Жобаның стратегиялары

Арнайы ерекшелiгi бар әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау
ЮНИСЕФ вакциналарды үлестiру мониторингiнiң ұлттық жүйесi үшiн РПИ вакциналарын, РПИ бағдарламасының құралдарын және компьютерлердi, сондай-ақ ЮНИСЕФ-тiң Жеткiзiлiм бөлiмi арқылы негiзгі медикаменттердi Мемлекеттiк сатып алуды қоса отырып, Вакциналық тәуелсiздiк туралы келiсiм шеңберiнде қысқа мерзiмдi жеткiзiлiмдердi қолдайды. Мұндай сатып алуларда ЮНИСЕФ-тiң қызметтерiн пайдалану мерзiмдерi үкiметке РПИ шеңберiнде вакциналар мен құралдарды дербес сатып алу мен қаржыландыру мүмкiндiктерiн беру үшiн ұзартылады.

Денсаулық сақтау жүйесiнiң мүмкiндiктерiн жақсарту
ЮНИСЕФ Денсаулық сақтау iстерi жөнiндегi агенттiкке иммунизация қауiпсiздiгi, вакциналармен және тоңазыту шынжырын пайдалану мәселелерi бойынша каскад түрiнде оқыту жүргiзуде көмектеседi. Терiс нәтиже мониторингiн қоса отырып, вакциналар партияларын шығару, оларды пайдалану мониторингi үшiн қажетті бақылау функцияларын жүзеге асыруда Вакциналар жөнiндегi ұлттық бақылау комитетiнiң мүмкiндiктерiн күшейту бойынша жұмыс жасалатын болады. Қазақстандық мамандар халықаралық кәсiби байланыстар жасау үшiн халықаралық кездесулерге қатысатын болады.
ЮНИСЕФ оқытушы материалдар беру жолымен САБЖ бағдарламасы шеңберiнде балалардың негiзгi аурулары жағдайларын жүргiзу сапасын жақсартуға көмектеседi. ЮНИСЕф САБЖ бағдарламасы бойынша мастер тренерлердi дайындауда көмек көрсетудi жалғастырады, ал олар өз кезегiнде медицина қызметкерлерiн жергiлiктi жерлерде оқытатын болады. ЮНИСЕФ облыстық және аудандық деңгейлерде семинарлар өткiзуде көмек көрсетедi. ЮНИСЕФ өз қызметiн ВОЗ-бен үйлестiретiн болады. ЮНИСЕФ орыс және қазақ тiлдерiнде САБЖ бойынша материалдарды көбейтуге жәрдемдеседi.

Мақсаттық көмек топтарының ролiн күшейту
Қажеттi шешiмдер қабылдау үшiн балалардың денсаулығы мен дамуы мәселелерiнде қоғам мен отбасының ролін күшейту бойынша iс-шаралар өткiзiлетiн болады.

Балалардың мүдделерiн насихаттау
ЮНИСЕФ бағдарламаны iске асыруға қажеттi ақпаратты аударуды, көбейту мен таратуды қолдайтын болады. Халықтың санитарлық оқытылуы жөнiндегi iс-шаралар денсаулық пен дұрыс тамақтану туралы бiлiмдерiн жақсартуға бағытталады.

Серiктестер
ЮНИСЕФ және Денсаулық сақтау iстерi жөнiндегi ұлттық агенттік вакциналарды жеткiзуде өз-өзiн қамтамасыз етуге қол жеткiзу үшiн 1995 жылы құрылған Вакциналық тәуелсiздiк туралы бастаманы әзiрлеудi жалғастырады. Мониторинг және жобаны шолулық зерттеу, сондай-ақ оқыту бағдарламалары ВОЗ-бен, БҰҰ басқа агенттiктерiмен және донорлармен бiрге өткiзiлетiн болады. БҰҰ агенттiктерiнен басқа жоба Халықаралық даму жөнiндегi АҚШ агенттiгiмен (ЮСАИД), Ауруларды бақылау жөнiндегi АҚШ орталығымен және басқа да ұйымдармен ана мен баланың өмiршеңдiгi, қорғалуы мен дамуы мәселелерiне қатысты жобалармен жұмыста қарым-қатынас жасаймын деген ойда. Халықаралық НПО-лармен де (Қызыл Крест және Қызыл Жарты ай Қоғамы), Ұлттық НПО-лармен де, бұқаралық ақпарат құралдарымен де қарым-қатынас жасайтын болады. САБЖ шағын жобасы бойынша ЮНИСЕФ әсiресе мамандарды оқытуды және бағалауды өткiзу саласында ВОЗ-бен қарым-қатынас жасайтын болады.

Жобаны басқару

Жобаны iске асыруға ЮНИСЕФ-пен бірге жұмыс істейтiн ұлттық және жергiлiктi деңгейдегi мемлекеттiк органдар жауапты болады. Жобаны жоспарлауды, мониторингi және бағалауды жүзеге асыруға тиiс жобаны үйлестiру жөнiнде топ құрылады. Бұл топ мемлекеттiк органдар, ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi, Астанадағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi қызметкерлерiнен, мүдделi сарапшылар мен БҰҰ агенттiктерiнен, ұлттық бақылау комитетi мен САБЖ/ОРИ/БДБ жөнiндегi республикалық орталықтан тұрады.

Көрсеткiштер

Жобаның ықпал ету көрсеткiштерi
- Иммунизация ауқымының деңгейi
- Полиомелиттi жоюды сертификаттауға қол жеткiзу
- Иммунизациядан кейiнгi керi әсер етудiң жиiлiгi
- Сәбилердiң шетiнеушiлiгi деңгейi
- ОРИ және диареямен ауыру деңгейi.

Жобаны орындау нәтижелiлiгiнiң көрсеткiштерi

Қауіпсіз және тұрақты иммунизация жөніндегі шағын жоба

- Вакциналарды сатып алудың тұрақты жүйесi қызмет етедi
- Б гепатитiне қарсы вакцина сатып алынады және қолданылады
- Ұлттық бақылау комитетi қызмет етедi
- Иммунизацияның қауiпсiз практикасының инструменттерi толық iске асырылған
- Тоңазыту шынжыры тұрақты қызмет етедi
- РПИ вакциналарын дербес сатып алу жоспары мен механизмi әзiрленген
- Жаңа вакциналар енгiзуге экономикалық тиiмдiлiк анализi әзiрленген
- Барлық РПИ вакциналары жеткiзiледi.

Сәбилердiң ауруын бiрiктiрiлген түрде жүргiзу(САБЖ) жөнiндегi шағын жоба

- САБЖ бойынша стандарттық басшылықтар бейiмделуi аяқталды
- Стандартты дәрi-дәрмек препараттары жеткiзiледi
- Оқыту семинарлары өткiзiледi және оқыған қызметкерлер үйренген дағдыларын iс жүзiнде қолданады
- Ұлттық iске асыру жоспары әзiрленген.

Бағалау және мониторинг механизмi

Бағалау және мониторинг механизмi негiзгі серiктестермен бiрге әзiрленедi. Жобаның мониторингi оны iске асыру жерлерiне бару және мұндай баруларды негiзгi серiктестермен үйлестiру жолымен өткiзiледi.

Қауiпсiз және тұрақты иммунизация жөнiндегi шағын жоба

Іс-шаралар
1. Халықаралық вакциналар тендерi бойынша семинар ұйымдастыруда қолдау көрсету және вакциналарға бақылау функцияларын жүзеге асыру үшiн Ұлттық бақылау комитетiн (ҰБК) ұйымдастыруда көмектесу.
2. ВОЗ-дың Ғылыми Бiлiм беру Жүйесi арқылы ҰБК ролiн күшейту үшiн қауiпсiз иммунизация практикасы (ҚИП) бойынша оқыту жүргiзуде көмек көрсету.
3. Медицина қызметкерлерiне жұмыс орындарында ҚИП бойынша сабақ жүргiзуде көмектесу.
4. Медициналық оқу орындарында ҚИП-ын оқыту бағдарламасын енгiзуге көмектесу.
5. Халықаралық рынокта вакциналарды сатып алу бойынша мемлекеттiң мүмкiндiктерiн шолу мен талдау жөнiндегi үкiметтiң, ЮНИСЕФ-тiң және ВОЗ-дың бiрлескен миссиясына қатысу және қолданылып жүрген сатып алу жүйесiн әлемдiк стандарттар деңгейiне дейiн көтеруге iс-әрекеттер жоспарын әзiрлеу.
6. ВОЗ ұсынған вакциналар сапасын бақылауды қамтамасыз етуге тиiс ҰБК толық мөлшерде қызмет еткенше РПИ үшiн вакциналар мен құралдарды мемлекеттiк сатып алу бойынша үкiметке қызмет көрсетудi жалғастыру және мемлекетке халықаралық рыногында вакциналарды төмен бағамен сатып алу мүмкiндiгiн беру.
7. Жаңа вакциналар енгiзу кезiнде экономикалық тиiмдiлiктiң талдануын көтермелеу.

Сәбилердiң ауруын бiрiктiрiлген түрде жүргізу (САБЖ)
1. Пилоттық облыстарда медициналық персоналды оқытуды қолдау.

2. Медициналық оқу орындарына ұсыныстар әзiрлеуде көмектесу.
3. Негiзгi генерикалық парақтан препараттарды пайдалануды қолдап дем беру.
4. Мемлекеттiк сатып алулар бойынша қызмет көрсету жолымен, сондай-ақ екi және көпжақты жобалар арқылы дәрi-дәрмек препараттарын жеткiзудi қолдап дем беру.
5. САБЖ іске асыру жөнiндегi Ұлттық орталықпен бiрге САБЖ ақпараттық жүйесiн жақсарту бойынша жұмысты жүзеге асыру.
6. Пилоттық облыстарда медициналық персоналдың пациенттермен әңгiмелесу дағдыларын жақсарту бойынша материалдар әзiрлеуде қолдау көрсету.

Ерте жастағы күтім және даму жөніндегі жоба

Жобаның мiндеттерi
1. Жекелеген облыстарда ата-аналардың дағдыларын жақсартуға бағытталған жаңа отбасылық көзқарастар әзiрлеу.
2. Баланың мектепке барар алдында бiр жыл бұрын мектепке дейiнгi мекемеге мiндеттi түрде баруы туралы күш салуында үкiметке көмектесу.
3. Баланың мұндай бiлiм алуға назар аудару орталығында болуы үшiн мектепке дейiн бiлiм берудiң экономикалық тиімді көзқарастарына зерттеу жүргiзу.
4. Селолық жерлерде ерте жастағы балаларды күту мен дамытуға бағытталған тұрақты қызметтердi дамытуды қолдау.
5. Мектепке дейiнгi балалардың жалпы санынан 25% отбасылық мектепке дейiнгi мекемелерге баруын көбейту.
6. Отбасылар мен уақытша отбасылық үйлерге бала/қыз етiп асырап алу санын көбейту.
7. Отбасылық үлгiдегi үйлерге ауыстыру жолымен арнайы мемлекеттiк мекемелердегi балалардың санын азайтуға бағытталған үкiмет пен НПО-ның күш салуын қолдау.
8. Балалардың мүдделерiн қорғау саласында жұмыс істеп жүрген НПО-ның үкiметпен, жергiлiктi өкiметтермен және ұлттық министрлiктермен байланысын күшейту.
9. Тасталған балалардың санын азайту үшiн балалар мен отбасыларға әлеуметтiк көмек көрсету санын жақсарту.
10. Мүгедек балалар мен олардың отбасылары арасында сенсорлық-моторлық стимуляция мәселелерiнде қызметкерлердi оқытуда көмектесу.
11. Қызметкерлердiң мүмкiндiктерiн және ерте жастағы балаларды дамыту мен денсаулығын қорғау үшiн күтiм стандарттарын жақсарту.

Жобаның стратегиясы

Ерекше әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау
ЮНИСЕФ мектепке дейiнгi мекемелерде пилоттық жобалар ашуда, сондай-ақ балаларды дамытуды жақсартуға бағытталған материалдар әзiрлеуде көмек көрсетедi.

Мүмкiндiктерді жақсарту

ЮНИСЕФ бар назарды тек балаға аударатын, селолық және қалалық жерлердегi төмен қамтамасыз етiлген топтарға бағытталған экономикалық тиiмдi және нәтижелi көмек көрсете алуы үшiн ерте жастағы балаларға бiлiм беру саласындағы қызметкерлердiң мүмкiндiктерiн жақсартуға көмектеседi.

Мақсаттық топтардың ролiн күшейту
Ерте жастағы балалармен айналысатын қызметкерлердiң және отбасының балаларды жан-жақты дамыту мәселелерiндегi ролi мен бiлiмдерiн күшейту бойынша iс-шаралар өткiзiлетiн болады. Мектепке дейiн тәрбиелеу жөнiндегi шағын жобаның шеңберiнде отбасының ролiн қамтамасыз ету мен оның қажеттi шешiмдер қабылдауға қатысуы үшiн азаматтық қауымдастықпен байланыстар жасалатын болады.

Балалардың мүдделерiн насихаттау
Халықаралық тәжiрибе туралы ақпарат алмасу және пiкiрталас форумын құру жолымен ЮНИСЕФ ерте жастағы балаларды күту мен дамытуға әдеттегiдей емес көзқарас және баланы мемлекеттік мекемеде ұстауға отбасылық балама, сондай-ақ мұндай ұстауды жақсартуды тануды насихаттайтын болады. Мұндай ЮНИСЕФ iс-шараларын демеушiлiк түрде бірлесiп қолдау дегенiмiз - мұқтаж балаларды күтуге жаңа және баламалық көзқарас туралы ақпаратты тарату тәсiлiнiң бiрi.

Серiктестер
ЮНИСЕФ пилоттық зерттеу кезiнде және жобаны тарату фазасында Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң Мектепке дейiнгi бiлiм беру департаментiмен, сондай-ақ облыстық бiлiм беру департаменттерiмен тығыз байланыс жасайтын болады. Министрлiктен басқа, тығыз байланыс Отбасы мен әйелдер істерi жөнiндегi ұлттық комиссиямен жүзеге асырылатын болады. Мектепке дейiнгi тәрбиелеу туралы шағын жоба шеңберiнде жаңа тәсiлдердi пилоттық тестiлеуге үйлестіру жүзеге асырылады.

Жобаны басқару

ЮНИСЕФ-пен бiрге жұмыс жасайтын ұлттық та, жергiлiктi де деңгейдегi мемлекеттiк органдар жобаны iске асыруға жауапты болады. Жобаны жоспарлауға, мониторингi және бағалауды жүзеге асыруға тиiс жобаны iске асыру бойынша топ құрылады. Бұл топ мемлекеттiк органдар, ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ-тiң Өкiлдiгi, Астана қаласындағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi қызметкерлерiнен, мүдделi сарапшылар мен агенттiктерден тұратын болады.

Көрсеткiштер

Жобаның ықпал ету көрсеткiштерi
- Мемлекеттiк мекемелердегi 5-ке дейiнгi балалардың деңгейi
- 0-ден 5-ке дейiн бiр жылда тасталған балалардың саны
- Пилоттық облыстарда бiр жылдың iшiнде уақытша приюттерге
орналастырылған балалардың саны
- Бiр жылда өздерiнiң биологиялық отбасыларына қосылған балалардың саны
- Бiр жылда бала/қыз етiп асырап алынған балалардың саны
- Жеке, қоғамдық және отбасылық мекемелердi қоса отырып, мектепке дейiнгi мекемелерге баратын балалардың саны
- Бұрын қандай да бiр мектепке дейiнгi тәрбиелеу мекемесiне барған, бiрiншi сыныпқа қабылданып жатқан балалардың процентi
- Yйренген дағдыларын iс жүзiнде қолданып жүрген мектепке дейiнгi тәрбиелеудiң оқытылған оқытушыларының саны.

Жобаны орындау нәтижелiлiгiнiң көрсеткiштерi

- Қолданылып жүрген заңдарға шолу жасалды
- Халықтың хабардарлығын жақсарту бойынша кампания өткiзiлдi
- Өткiзiлген семинар мен кеңестердiң саны
- Алған дағдыларын iс жүзiнде қолданатын, оқытылған персоналдың саны
- Пилоттық облыстарда - ата-аналардың, мектепке дейiнгi бiлiмдi басқару жөнiндегi комитетке тартылған қоғамдық өкiлдерiнiң саны.

Бағалау және мониторинг механизмi

Бағалау және мониторинг механизмi негiзгі серiктестермен бiрiгiп әзiрленетiн болады. Жобаның мониторингi оны iске асыру жерлерiне бару және мұндай баруларды негiзгi серiктестермен үйлестiру жолымен өткiзiлетiн болады. Мекемелерде ұстауға баламалық көзқарастар жөнiндегi шағын жобаны iске асырудың алғашқы кезеңiнде мағлұматтар жинау бойынша үкiметпен жасалатын жұмысқа назар аударылатын болады. Жұмыс тобы отбасы түрiндегi ортада мектепке дейiнгi тәрбиелеу жөнiндегi шағын жобада мониторинг жоспарын әзiрлейдi. Пилоттық жобалардың жұмысы қажет болған жағдайда қажеттi корректировкалар жасау үшiн бiр жылдан кейiн бағаланатын болады. Пилоттық жобалар жұмысын ең соңғы бағалау жобаның қызметiн, оның нысаны мен мазмұнын кеңейту туралы мәселенi шешу үшiн олар басталғаннан кейiн екi жылдан соң жасалады.

Ата-аналық дағдыларды жақсарту жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Ерте жастағы балаларды дамыту жөнiндегi консультативтiк топты құру.
2. Моторлық дағдыларына, мiнез-құлықты дамытуға, тiлдiк және бiлiмдiк дағдыларына ортақтандырылған, ерте жастағы балаларды дамыту жөнiнде материалдар әзiрлеу.
3. Ата-аналардың үйде бiлiм беру жұмыстарын қолдап дем беру.
4. Отбасында екi жыныстың да тең қатысуын тәрбиелеу мақсатымен қолданылып жүрген бағдарламаға ер адамдардың қатысуын қолдап дем беру.

Отбасы ортасында мектепке дейiнгi тәрбиелеу жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Селолық жерлерде отбасы ортасында мектепке дейiнгi тәрбиелеудiң экономикалық тиiмдi әдiстерiн белгiлейтiн пилоттық зерттеулер құру бойынша үкiметпен жасалатын жұмыс.
2. Қоғамды оқыту мен шоғырландыру, балаларға тамақ қосындыларын жеткiзу, медициналық көмек көрсету және т.с.с. жөнiндегi iс-шаралар кiретiн пилоттық жобаларды іске асыруды қолдау.
3. Пилоттық жобаларды іске асыруға мониторинг жүргiзу.
4. Басталғаннан кейiн екi жылдан соң пилоттық жобалар жұмысына
бағалау жүргiзу, жетiстiктер факторын белгiлеу.
5. Шағын жобаны одан әрi iске асыру жүргiзiлетiн төмен қамтылған топтарды белгiлеу.
6. Yкiметпен бiрiгiп шағын жобаны кеңейту жоспарын әзiрлеу.
7. Мақсаттық облыстарда жобаны iске асыруды қолдау.

Мекемелерде ұсталуға баламалық көзқарастар жөнiндегi
шағын жоба

Бұл шағын жоба барлық ынтымақтастықтың үш жобасында да болады және балалардың жастарына қарамастан арнайы мемлекеттiк мекемелерге орналастырылатындығы фактiсін көрсетедi. Шағын жоба жағдайды және әртүрлi жастағы балалардың қажеттiлiгiн назарға ала отырып, барлық бағдарламадағы жалғыз бағдарлама ретiнде қаралатын болатын.

Iс-шаралар
1. Жағдайға талдау және базалық зерттеулер жүргiзу.
2. Арнайы мекемелерге балама болатын және баланың отбасында болуын сақтауға бағытталатын және оның институционалдануына жол бермейтiн әлеуметтiк көмек жүйесiн құруды қолдау.
3. Yкiметтiң балаларды бейинституционалдау және интернаттар мен балалар үйлерiнде балалардың санын азайту жөнiндегi күш салуын қолдау.
4. Осы салада саясат әзiрлеп жатқан қызметкерлерге семинарлар өткiзу, мамандардың саясатты өзгерту мен арнайы қызметтер құру бойынша осы сияқты тәжiрибесi бар елдерге баруын қолдау.
5. Бала асырап алу механизмiн өзгерту мен бала/қыз асырап алу бойынша ұлттық орган құру жөнiнде заң актiлерiн қабылдау үшiн тиiстi қолдау көрсету.
6. Отбасылық ортаға орналастыру жолымен арнайы мекемелердегi балалардың санын қысқарту жөнiндегi үкiметтің ниетiн қолдау.
7. Балаларды пайдаланудың алдын алу және олардың құқықтарын қорғау мәселелерi бойынша кәсiпқойлар, ерiктiлер мен мемлекеттiк қызметшiлерге семинарлар өткiзу.
8. Балаларды дамыту және дағдыларды ынталандыру мәселелерiнде балалар үйлерiнiң қызметкерлерiн оқытуды қоса отырып, 0-ден 3-ке дейiнгi ерте жастағы балаларды психологиялық-әлеуметтiк дамытуды жақсарту үшiн шаралар мен қызметтер енгiзудi қолдау.
9. Әлеуметтiк қызметкерлерге семинарлар өткiзу және уақытша приюттар мен отбасылармен қайта интеграциялау стратегияларын талқылау.
10. Мүгедек балалар мен олардың отбасы арасында сенсорлық-мотор стимуляциясы мәселелерiнде қызметкерлердi оқыту.

Саясат әзiрлеу, өзара байланыс жасау және төтенше
жағдайларға дайындалу жөнiндегi жоба

Жобаның мiндеттерi

1. Жағдайларға талдау және базалық зерттеулер жүргiзу.
2. Мониторингтiк механизмдi және халықаралық келiсiмдер мен
конвенциялар жөнiндегi есеп берушiлiк мiндеттерiн реттеу кезiнде
техникалық көмек көрсету.
3. Тиiстi стратегиялар әзiрлеу және ана мен баланың денсаулығын қорғау мен ерте жастағы балаларды дамыту саласында басым iс-шаралар белгiлеу.
4. Ана мен баланың құқықтарын ескере отырып, төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегі бастамаларды қолдау.

Жобаның стратегиясы

Ерекше әлеуметтiк қызмет көрсету жөнiндегi қолдау

Төтенше жағдайлар пайда болған жағдайда ЮНИСЕФ зардап шеккен аудандағы балаларға медициналық көмек көрсетедi.

Мүмкiндiктердi жақсарту

Әлеуметтiк сектор кәсiпқойларының мүмкiндiктерi мен бiлiмдерiн жақсарту ұлттық және аймақтық байланыстарды дамыту, халықаралық тәжiрибе алмасу жолымен жүргiзiлетiн болады.

Балалардың мүдделерiн насихаттау
Ана мен бала денсаулығын сақтау жөнiндегi Орталық Азия мен Қазақстан елдерiнiң форумы (ОАҚР БмАДС форумы) халықаралық тәжiрибе туралы ақпараттар алмасуды, барлық елдердегi денсаулық сақтау саласындағы қолданылып жүрген саясатты жалғастырады және оларды жетiлдiру бойынша шаралар ұсынады. Осы және басқа да тәсiлдерді пайдалана отырып, ЮНИСЕФ алғашқы медициналық-санитарлық көмектi жария ету бойынша насихат пен ақпарат алмасуды және жасөспiрiм балалардың дамуы бойынша бағдарламаларды басшылар, медицина қызметкерлерi, тұрғындар арасында күшейтетiн болады. Бұдан басқа, ЮНИСЕФ арнайы мекемелерде ұсталатын балалардың санын азайту бағытындағы әртүрлi тәсiлдердi бiрiншi кезекке қоя отырып, отбасыларын қолдау, тастанды және қалдырынды балалар деңгейiн төмендету, бала асырап алу процентiн жақсарту шараларын және уақытша қамқорлықтарды дамытуды насихаттайтын болады. Сонда да болса арнайы мекемелерде ұсталатын балалар үшiн ЮНИСЕФ, олардың жани-сезiм жағынан дамуын жақсартуды насихаттайтын болады.

Серiктестер
ЮНИСЕФ денсаулық сақтау iстерi жөнiндегi агенттiкпен, Бiлiм және ғылым министрлiгiмен, сондай-ақ Отбасылар және әйелдер iстерi жөнiндегi ұлттық комиссиямен тығыз ынтымақтастықта болады. Тиiсiнше ғылыми-зерттеу институттары, БҰҰ-ның донорлары мен агенттiктерi, сондай-ақ СОНRЕD жүйесi, жобаны iске асыруға белсендi түрде қосылатын болады.

Жобаны басқару

БмАДС ОАҚР форумының Атқару комитетi ЮНИСЕФ-пен бiрге ана мен бала денсаулығын сақтау саласындағы жобаның жүзеге асырылуына жауапты болады. БмАДС ОАҚР форумының атқару комитетi, Денсаулық сақтау iстерi жөнiндегi агенттiктiң жоғары қызметтегi қызметкерлерiнен және ЮНИСЕФ-тiң ОАҚР-дағы Өкiлдiгiнен құралатын болады.

Көрсеткiштер

Жобаны орындау нәтижесiнiң көрсеткiштерi

- Денсаулық сақтау саласында Негiзгi ұлттық зерттеулердiң (ДНҰЗ) механизмi талданған.
- ОАҚР форумы мен ДНҰЗ-дың наградалары тағайындалған.
- ОАҚР форумының Жұмысшы топтарының (Иммунизацияның қауiпсiз
практикасы, Кiшiнутриенттер, Ана сүтiмен емiзу, Гигиена, Ананы және неонаталдық күтiмi, ДНҰЗ, СПИД/ВИЧ) кездесулерi өткiзiледi.
- Қатынас материалдары әзiрленген және шығарылған.
- Қажеттiлiгiне қарай жобаның әсер ету талдауы бойынша зерттеулер жүргiзiлген.
- Ана мен бала мүдделерiн ескеретiн, төтенше жағдайларға дайындық жобасы әзiрленген.

Бағалау және мониторинг механизмi

Бағалау мен мониторинг механизмi негiзгi серiктестермен бiрлесе талданатын болады. Жобаны бағалау мен мониторингтiң негiзгi серiктестермен үйлестiрiлетiн болады.

Саясатты, мониторингтi әзiрлеу және төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар

1. Балаларды қорғау мәселелерi бойынша қажеттi ахуал талдауы мен зерттеулер өткiзу.
2. БмАДС ОАҚР форумына қолдау жұмыстарын жүргiзудi жалғастыру, осы арқылы тәжiрибе алмасуды, саясатты талдау мен әзiрлеу жөнiндегi жұмысты өткiзудi жалғастыру.
3. Қажеттiлiгiне қарай бағдарлама саясатын талдау мен зерттеудi қолдау.
4. Ортақ жобадағы байланыс шараларын қолдау.
5. Елдегi жағдайға сәйкес төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi аналар мен балаларға бағытталған қажеттi бастамаларды қолдау.

Бағдарламаны қолдау жөнiндегi шағын жоба

Осы шағын жоба барлық үш ынтымақтастық бағдарламаларында болады және оның негiзгi мақсаты ЮНИСЕФ қызметкерлерiне жалақы төлеуде, iскерлiк iссапарлар ұйымдастыруда және бағдарламаны iске асыруға байланысты басқа да шығыстарды қаржыландыруда.

Iс-шаралар

1. ЮНИСЕФ қызметкерлерiнiң посттары.
2. ОАҚР арасындағы іскерлiк жолсапарлар.
3. Шетелге жолсапарлар.
4. Оқыту.
5. Операциялық шығындар.

Бағдарламаның бюджетi
Мың АҚШ долларында ____________________________________________________________________
Жоба 2000 2001 2002 2003 2004 Барлығы
____________________________________________________________________

Аналарды және НР 105.0 95.0 70.0 70.0 70.0 410.0
неонаталдық күту ҚР 300.0 300.0 200.0 200.0 200.0 1200.0

Баланың НР 62.0 69.0 53.0 53.0 53.0 290.0
өмiршеңдiгi ҚР 300.0 300.0 220.0 220.0 220.0 1260.0

Баланың ерте өсуi НР 52.0 55.0 39.0 39.0 39.0 224.0
мен дамуы ҚР 100.0 100.0 80.0 80.0 80.0 440.0

Саясатты әзiрлеу, НР 110.0 110.0 100.0 100.0 100.0 520.0
мониторинг және ҚР 50.0 50.0 100.0 100.0 100.0 400.0
төтенше
жағдайларға
дайындық

Барлығы НР 329.0 329.0 262.0 262.0 262.0 1444.0
ҚР 750.0 750.0 600.0 600.0 600.0 3300.0 ____________________________________________________________________
НР - Негізгі ресурстар
ҚР - Қосымша ресурстар

Қазақстан Yкiметiнiң және басқа да ұйымдардың үлесi

Ана мен баланың денсаулығын қорғау мәселелерi Үкiмет жұмысында басым болып есептеледi. Үкiмет бұл мәселелердi iске асыруға үлкен ресурстар бөлiп бередi. Қазақстанның Yкiметi Ұлттық вакциналық қор құра отырып, вакциналық тәуелсiздiк жөнiндегi келiсiмге қол қойды және 2000 жылдан бастап халықаралық рыноктан вакциналар сатып ала алады.
"Халықтың денсаулығы" мемлекеттiк бағдарламасы - Республика Президентi ұсынған " Қазақстан - 2030 " ұлттық стратегияның ережелерiне негiзделген стратегиялық құжат.
Қазақстанның Yкiметi диареямен және ОРИ-мен күрес жөнiндегi бағдарламаны iске асыруда өзiне жауапкершiлiк алды және ЮНИСЕФ-тiң қолдауымен САБЖ, емшекпен емiзу, қаны аздықпен күрес және бақылау жөнiндегi бағдарламаны iске асыруды бастады және осы бағыттарда жұмысты жалғастыра бередi. Yкiмет медициналық көмек көрсету, ата-аналарын тарта отырып, үйде емдеу сапасын көтеруге мүдделі. Үкiмет осы жоспарда көрсетiлген бағдарламаны жақсартуға ұсынылып отырған оқыту мен қорларды да қолдайды. ЮНИСЕФ негiзгi дәрi-дәрмек құралдарын тәуелсiз түрде жеткiзу туралы бағдарламаны бастауға дайындығы туралы Қазақстанның Yкiметiне хабарлаған. Персоналдың жалақысына, медикаменттердi тасымалдауға, бақылау мен мониторингке байланысты барлық шығындар Yкiметтiң жауапкершiлiгi болып табылады.
Ойдағыдай iске асыру үшiн бағдарламаға көпжақты және екiжақты ынтымақтастық жөнiндегi басқа серiктестер қатысады.

Баланы жан-жақты дамыту бағдарламасы

Оқыту ортасын Айрықша қорғау Саясат пен өзара
қалыптастыру шараларын қажет ететін байланысты әзірлеу
жөніндегі жоба балалар жөніндегі жоба жөніндегі жоба

Мектепте оқыту Залалдың келтірілуі мен Саясат пен өзара
ортасы балалардың байланыстарды
пайдаланылуын әзірлеу, және
азайту төтенше
жағдайларға
дайындалу

Оқуға қол жеткізуі Мекемелерде ұстауға Бағдарламаны
мен азаматтық баламалы қолдау жөніндегі
қоғамдастыққа тарту көзқарастар шағын жоба

Өмірлік машықтарды
тәрбиелеу

Қысқаша шолу

Баланы жан-жақты дамыту бағдарламасы балалардың 6-дан 12-жасқа дейiн өсуi мен дамуының қажеттiлiктерi мен талаптарына жауап беретiн болады. Бағдарлама мектептi тастап кеткен балалардың санын азайтуға, және бiлiмнiң сапасын жақсартуға бағытталған. Бағдарлама денсаулық, дұрыс тамақтану, гигиена мен тазалық, тәртiптiлiк пен шыдамдылық саласындағы өмiрлiк машықтарға оқытуды енгiзудi ұсынады. Сонымен бiрге бағдарлама әсiресе қорғалмаған, қоғамдағы әртүрлi әлеуметтiк өзгерiстер ықпалына мейлiнше ұшыраған балалардың проблемаларына өз назарын шоғырландырады. Осы мақсаттар үшiн ЮНИСЕФ негізгi ресурстардан бесжылдық кезеңде 1 млн. 171 мың АҚШ долларына жуық, және донорларды iздестiру жөнiндегi қызметтiң сәттiлiгi жағдайында қосымша қорлардан 1 млн. 950 мың АҚШ долларына жуық қаржыны пайдаланады.

Жағдайды талдау
Қазақстан Республикасының Конституциясына K951000_ сәйкес алты немесе жетi жастан бастап 11-12 жастағы балаларды оқыту, орта білiм беру тегiн болып табылады. Мемлекеттiк оқу мекемелерi республикалық (орталық) және жергiлiктi (облыстық) бюджеттерден қаржыландырылады, бiр оқушыға кететiн шығындар нормасы негiзге алынады. Жеке орта мектептер ашуға, егер олар мемлекеттiк нормаларды сақтайтын және лицензиялары бар болса, рұқсат берiледi.

Мектепке алу және қатысушылық
Орта мектептерге жатқызылған мектептердiң, алынған мұғалiмдер мен оқушылардың саны сәл ғана төмен түсу деңгейiмен 1990-1991 жылдардағы нақ сол деңгейде қалып отыр, бұл тұтастай тұрғындар санының қысқаруына байланысты. Соңғы бiрнеше жылдарда селолық жерлерде бiрқатар мектептердiң жабылуы салдарынан бұл көрсеткiштiң ұлғайғанына қарамастан (1997 жылдың өзiнде 335 мектеп жабылған болатын), Мұғалімдер мен оқушылар санының арақатынасы төмен. Орта мектептердi бiтiрушiлердiң 60% дерлiгін қыздар құрайды. Мектептi тастап кеткендердi шығарып тастау мен қатыспаушылық деңгейi өсiп келе жатқан алаңдаушылық сезiмiн тудырады.

Бiлiм берудi қаржыландыру
Бiлiм беру жүйесiн мемлекеттiк қаржыландыру 1996 жыл кезеңiнде өстi, бiрақ 1998 жылы азайды. 1996 ж. бiлiм беруге шығындар НВП-дан 4,3%, мемлекеттiк бюджеттен 14,3% құрады. 1998 жылы бiлiм беру жүйесi НВП-дан 3,7 % немесе мемлекеттiк бюджеттен 11.2% баламалы қаржы алды (Қазақстанның Yкiметi, Бiлiм баршаңыз үшiн 2000, 1999). 1998 жылы республикалық бюджет жоғары оқу мекемелерiн толығымен қаржыландырды және орта, орта арнаулы және кәсiптiк бiлiмге жұмсалатын шығындардың бiр бөлiгiн жапты. Жергiлiктi бюджет кәсiптiк бiлiм берудiң барлық мекемелерiн және мектеп жасына дейiнгi жалпыға ортақ орта және кәсiптiк бiлiм беру мекемелерiнiң басым көпшiлiгiнiң шығындарын жауып отыр. Бiлiм беруге мемлекеттiк бюджет қаражаттарының үлкен бөлiгi (58%) жалпы орта бiлiм беруге бөлiнедi, мұнан кейiнгi орында жоғары бiлiм беру (16,1%) және, ең соңында орта арнаулы және мектеп жасына дейiнгi бiлiм беру (7,5%) орын алады. 1999 жылғы бiлiм беру жөнiнде жоспарланған бюджеттi Парламент екi есе қысқартты.

Бюджет шиеленiсуiнiң салдарлары
Бюджеттiң шиеленiсулерi орта білiм беру сапасының төмендеуiне алып келдi. Әсiресе табыстары төмен селолық жерлер мен аудандарда қиын жағдай қалыптасты, бұларда ата-аналар мектепке қосымша қаржылық қолдау көрсете алмайды. Мектеп оқулықтарының жетiспеуi (оларды пайдалану ушiн төлем жасау немесе оларды сатып алу керек) және мектеп ғимараттарының қайғылы жағдайларының салдарынан оқытудың бара-бар емес жағдайлары нағыз елеулi проблемалар тудырып отыр. Осы оқушыларды мектеп оқулықтарымен қамтамасыз етумен бiрге этникалық азшылыққа бiлiм беру мiндеттi түрде заңмен көзделген, мұның өзi бюджетке қосымша салмақ түсiредi. Қазiр жаңа оқу жылының жоспары мен мектеп оқулықтарын дайындау жөнiндегi (қазiргi сәтте 3-ші сыныптық деңгейге дейiнгісi аяқталған, 2000 жылы 4-шi сыныпты қамту жоспарланып отыр) жөнiндегi жұмыс жүргiзiлуде. Азия Даму Банкi (АДБ) қарыз бере отырып жаңа оқулықтар шығаруға ықпал жасады, алайда, қаржы мен адам ресурстарының барлығының күш-жiгерi жаңа оқу жоспарлары мен оқыту материалдарын дайындауға бағытталған. Сонымен бiрге АДБ мектептердегi компьютерлiк сыныптарды жабдықтауға өз үлесiн қосты (980 мектептi қамтамасыз ету жоспарланып отыр), алайда бәрiбiр мемлекеттiк бағдарлама мiндеттерi орындалмаған күйiнде қалып келедi. Көмекшi оқыту материалдары мен жабдықтары ескiрген, сондай-ақ олардың жетiспеушiлiгi сезiледi.
Сумен жабдықтауды және санитарлық жағдайларды қоса алғандағы мектептердегi жағдайлар әсiресе селолық аудандарда айрықша қайғылы жағдайларда болып отыр. Сыныптар барлық жерлерде артығымен лық толған. 1996/97 жылдарда 3,123 селолық мектептер 1 479 қалалық мектептермен салыстырғанда екi ауысымда жұмыс iстедi. Алпыс жетi мектеп үш ауысымда жұмыс істедi. Алайда басқа селолық мектептерде оқушылар санының аздығы соншалық, мұғалiмдер оқушылардың әртүрлi деңгейлерiне арналған оқытудың осы заманғы әдiстерiн қолданбастан-ақ, бір мезгiлде үш немесе төрт сыныптарда сабақтарды жүргiзе бередi.
Негiзiнен алғанда, оқытушылар құрамының даярлық деңгейi жоғары, бiрақ әлi де көптеген олқылықтар бар. Мектеп жасына дейiнгi мекемелердiң жабылуына байланысты балалар бақшаларының кейбiр тәрбиешiлерi бастауыш сыныптарға жұмыс істеуге көшiрiлген болатын; оларға бiлiктiлiк деңгейлерiн арттыру үшiн қайта даярлықтан өту қажет. Мұғалiмдердiң оқыту мен сыныптық басқарудың жаңа әдiстерiне қол жеткiзуi мейлiнше шектеулi. Сондай-ақ мектептi басқарудың машықтарына мектеп директорларының кәсiптiк даярлануын өткiзу қажет.

Арнайы қорғау шараларын қажет ететiн балалар
Бақытсыздыққа ұшыраған балалар - әсiресе жетiм балалар мен мүгедектер - заң бойынша тегiн бiлiм алуға тиiс. Көзделiп отырған 84,000 жетiм балалардың шамамен 63,000 мектептерге, не мектеп-интернаттарға (10,060) немесе әдеттегi мектептерге (53,420) барады. Мүгедек балалар (1996 жылы олар 120,000 болатын) тегiнде жалпы деңгейлiк бiлiм алмайды. Мүгедек балалардың саны әсiресе экологиялық апатты аймақтарда - Семейге және Арал теңiзiне жақын орналасқан жерлерде өсiп келедi. Балалар үйлерiндегi жағдай туралы тек шектеулi ғана ақпараттың болуына қарамастан, бақытсыздыққа ұшыраған және тастанды балалардың мамандандырылған мекемелерге түсуi жалғасып келедi, сондай-ақ бюджеттiң қысқартылуы мемлекеттiң бұрынғыдай деңгейде қамқорлық жасау мүмкiндiгiн азайта түскенi де түсiнiкті. Осындай жағдайда оларды психологиялық кедергiлерден өтуде өздерiн жеке қалдыра отырып, балалардың ең аз деген қажеттiлiктерiн қанағаттандырудың өзi қызметкерлерге қиынға түседi.

Негiздеме
Қазақстан Үкiметi бiлiм сапасын жақсарту жолын қууда. ЮНИСЕФ оқытудың тиiмдiлiгi мен сапасын жақсартуға, және білiм берудің әртүрлi кезеңдерiнде оқушылардың қанағаттанарлықтай деңгейде бiлiм алуына қол жеткiзуге барынша көңiл бөле, қоғамның нашар қорғалған топтарының қажеттiлiктерiн ескере отырып, базалық/бастауыш бiлiм беру саласында ілгерiлеушiлiктi жеделдетуге ұмтылуда.
Қазiргi уақытта Қазақстанда баланың оқуға құқығы толығымен берiлген - мiндеттi бастауыш оқуға кепiлдiк 6-дан 16-жасқа дейiнгi балаларға тегiн берiлген. Проблеманың мәнiсi мынада, өткенмен салыстырғанда олар алатын оқыту сапасының деңгейi төмендеп кеттi. Қазақстанның педагогтары оқыту мен мектептердi басқару машықтарын жақсартуда қажетсiнедi және тiлейдi. Балаға бағытталған оқыту әдiстерiн енгiзу Бiлiм беру туралы жаңа заң мiндеттерiнiң бiрi болып табылады. Бiрақ бұл әдiстер жаппай тарай алмайды, оларды тестiлеу және Қазақстанның жағдайларына бейiмдеу қажет. Сондай-ақ денсаулық пен гигиена, тәртіптiлiк пен төзiмдiлiк, қоршаған орта мен салауатты өмiр салты жөнiндегi ақпаратты пысықтауды жалғастыру және оқу бағдарламасына енгiзу қажет.
Арнайы қорғау шараларын қажет ететiн балалар, көше балалары туралы; мамандандырылған мекемелерде (балалар үйлерiнде, сәбилер үйлерiнде, мектеп-интернаттарда және т.с.с.) ұсталатын балалар; мүгедек балалар; жұмыс істейтiн балалар; сондай-ақ қаражаттың жоқтығынан тұрақты негiзде мектепке бармайтын немесе отбасының бюджетiн толықтыруға көмек көрсету мақсатымен жұмыс iстеуге мәжбүр балалар туралы ақпаратқа мұқият айқындалған қажеттiлiк бар. Мамандандырылған мекемелерде ұсталатын балаларға қатысты қызметтiң басыңқы бағыттары мекемелердiң өздерiнiң жағдайларын жақсарту, сондай-ақ осындай балаларды емдеу мен күтуге баламалы көзқарастарды iздестiру болып табылады. Отбасы жағдайларында балаларға күтiм жасау - бұл баланың жеке қажеттiлiктерiн қанағаттандырудың ең үздiк әдiсi; тиiсiнше отбасылардың балаларды асырауына көмектесу, мемлекеттiң тәрбиесiне берiлген балаларды олардың отбасыларымен бiрiктiру, ұл ғып/қыз ғып асырап алу, сондай-ақ отбасылық балалар үйлерiн құру және тастанды балаларды тәрбиелеуге алу, мiне, проблеманы шешудiң ең ықтимал әдiстерi осылар, мұның өзi одан әрi зерттеу мен қолдауды қажет етедi. Қалай қосымша ақпарат жиналысымен, проблеманы толық ауқымында талдауға және тиiстi стратегияны әзiрлеуге болады.

Бағдарламаның мақсаттары
Балаға бағдарша сай, арнайы қажеттiлiктерi бар балаларға айрықша көңiл бөле отырып, оқыту ортасына қол жеткiзу құқығын арттыру. Балалардың үй күтiмi жағдайларында даму құқығын қорғау.

Бағдарламаның мiндеттерi
1. Оқыту ортасын анағұрлым балаға бағытталғандай етiп қалыптастыру.
2. Барлық бабалардың құқықтарын қолдайтын және олардың қол жеткiзу құқығын қамтамасыз ететiн бiлiм беру саясатын талқылауға және қалыптастыруға өз үлесiн қосу.
3. Қазақстандағы әлеуметтiк-экономикалық жағдайға сәйкес келетiн оқытумен мектептiк басқарудың әдiстерiн әзiрлеудi, бейiмдеу мен таратуды қолдау.
4. Мектептерге барудың кепiлдi деңгейiнiң сақталуы мен балалардың орта мектептi тастап кетуi деңгейiнiң қысқаруын қамтамасыз етедi.
5. Мектептi оқыту бағдарламасына білiм берудiң дүниежүзiлiк стандарттарын интеграциялайды.
6. Бiлiм сапасы мониторингi ұлттық мүмкiндiктерiн құру мен күшейтудi және оқытуда жетiстiктерге жетуi Yкiметке көмек көрсету.
7. Жергiлiктi жерлердегi мектептердегi оқыту сапасын жақсартудағы жұртшылыққа көмек көрсету.
8. Отбасылық кiрiс деңгейiнiң қысқартылуынан, жұмыссыздықтан және әлеуметтiк кепiлдiктер жүйесiнiң бейинтеграциялануынан бәрiнен көп зардап шеккен отбасылар мен балаларға әлеуметтiк көмектi шоғырландыру механизмiн әзiрлеуде Yкiметке көмек көрсету.
9. Мамандандырылған мекемелерге балаларды орналастыруды болдырмайтын, сондай-ақ әлеуметтiк қорғау шараларын қажет ететiн балаларды әлеуметтiк интеграциялауға септiгiн тигiзетін балаларды қорғау жүйесiн дамытуды ынталандыру.
10. Әйтсе де мамандандырылған мекемелерде тiршiлiк етуге тура келетiн балалардың психоәлеуметтiк күтiмi мен қамтамасыз етiлу сапасын жақсарту.

Бағдарламаның стратегиялары
Арнайы әлеуметтiк қызметтер көрсетудi қолдау
Шектелген санаулы жағдайларда ЮНИСЕФ қажет ететiн аудандарға оқулықтармен және басқа мектептердегi оқыту материалдарымен көмек көрсетедi.

Мемлекеттiң мүмкiндiктерiн жақсарту
ЮНИСЕФ бiлiм беру саласында саяси шешiмдер қабылдайтын және оларды практикада қолданатын адамдардың сондай-ақ әлеуметтiк сала мамандарының мүмкiндiктерiн, саясат саласында оқыту және жалғасып отырған талқылаулар арқылы балалардың денсаулығының қорғалуы, олардың дамытылуы, қорғалуы мен қатыстырылуы жөнiнде тиiмді қолдау көрсету үшін күшейту жөнінде көмек көрсететiн болады. ЮНИСЕФ бiрнеше YЕҰ-мен олардың қызмет көрсету жөнiндегi мүмкiндiктерiн күшейту жөнiнде бақытсыздыққа ұшыраған балаларды қорғаушылар ролiн атқара отырып жұмыс iстейтiн болады.

Мақсатты көмек топтарының ролiн күшейту
Азаматтық қоғамдастықпен отбасының ролiн олардың өз балаларының тәрбиесiмен оқытылуына қатысу белсендiлiгiн арттыруға қатыстыру мақсатымен күшейту. Балалардың бiлім алудағы қажеттiлiктерiнiң орындалуы кепілдiгін қамтамасыз ету үшiн ата-аналармен тығыз ынтымақтастық мектептерде ынталандырылатын болады. Азаматтық қоғамдастықты, мұғалiмдер мен балаларды бала құқықтары бойынша оқытылуын жүргiзу жоспарланады.

Балалардың мүдделерiн насихаттау
ЮНИСЕФ баланың құқықтарын, атап-айтқанда бiлiм алу және үй жағдайында күтiмге ие болу құқықтары, сондай-ақ айрықша қорғау шараларын қажет ететiн балалардың құқықтарын тану үшiн күресетiн болады.

Бағдарламаны қамту және көмектi алушылар (мақсатты топтар)
Бағдарлама бойынша қызметтiң түрлерi, негiзiнен алғанда, ұлттық деңгейде жүзеге асырылатын болады, және қоғамның нашар қорғалған топтарының балаларына бағытталатын болады, ол бағдарламаны iске асырудың алғашқы жылында анықталады. Айрықша қолдау мен қызмет көрсету айрықша қажет ететiн аудандарға шоғырландырылатын болады. Осындай облыстарды немесе аудандарды iрiктеудiң өлшемдерi, отбасының орташа кiрiсi, жұмыссыздық деңгейi, тәуекел топтарының қатысуы, серiктестер мен донорларды тарту секiлдi осындай факторларды назарға ала отырып, әзiрленетiн болады. Оқыту ортасын жақсарту жөнiндегi бағдарламаны iске асырудан ұтатын шәкiрттерге қосымша көмек алушы арнайы топтарға айрықша қорғау шараларын қажет ететiн мамандандырылған мекемелерге түсiп қалуы әбден ықтимал тәуекел топтарының, немесе қазiрдiң өзiнде оларда ұсталатын балалар секiлдi; асыра пайдаланылатын немесе менсiнілмейтiн балалар; мүгедек балалар; көше балалары кiретiн болады.

Оқытудың қолайлы ортасын жасау жөнiндегi жоба

Жобаның мақсаттары мен мiндеттерi
1. Балалардың жеке қажеттiлiктерiне жауап беретiн анағұрлым жоғары бағдарға көшу кезiнде балаға қолдау көрсету.
2. Балаларға, ата-аналар мен мұғалiмдерге мектептермен, отбасылармен және азаматтық қоғамдастық өмiрмен ынтымақтастық байланыстар орнатуда көмек көрсету.
3. Азаматтық қоғамдастықтың бейорталықтандырылған көзқарасына арқа сүйеу арқылы мектептi басқару жөнiнде қолдау көрсету.
4. Мектептi тастап кету қаупi төнiп тұрған оқушыларды анықтау әдiстерiмен, сондай-ақ оқушылардың мектептен кетуiне және қатыспаушылығына қарсы әрекеттер жасау, қоғамдық қолдауды тарту мен ынтымақтастық арқылы мұғалiмдердiң оқытылуын жүргiзуге көмек көрсетедi.
5. Қатыспаушылық схемасы мен мониторингтiк жүйелердiң дамытылуын қолдау.
6. Теңдiктi, құрметтеушiлiктi, кемсiтушiлiктен бас тартушылықты және барлық балалардың қатысуға тартылуын ынталандыру.
7. Бiлiм берудiң аса құнды стандарттарының, мектептiң оқу жоспарларына санитарлық-гигиеналық ағарту, бейбiтсүйгiштiк пен төзiмдiлiкке үйрету, қоршаған ортаны қорғау және салауатты өмiр салты мәселелерiн қоса отырып, интеграциялануын қолдау.
8. Бiлiм беру сапасы мониторингiн өткiзудiң ұлттық мүмкiндiктерiн құру мен күшейтудi және тұрақты негізде оқыту жетiстiктерiне жетуде Үкiметке көмек көрсету.

Жобаның стратегиялары

Арнайы әлеуметтік қызметтер көрсетуді қолдау
Шектелген санаулы жағдайларда ЮНИСЕФ қажет ететiн аудандарға оқулықтармен және басқа мектептердегi оқыту материалдарымен көмек көрсетедi. ЮНИСЕФ бiлiм беру жүйесi ведомстволарының өкiлдерi мен оқу жоспарларын, оқыту ортасы мен мониторинг жүйелерiн жетiлдiру жөнiнде бiрлескен жұмыс жүргiзетiн болады.

Мемлекеттің мүмкiндiктерiн жақсарту
Бiлiм беру жүйесiнiң қызметкерлерiне, саяси шешiмдер қабылдайтын адамдарға және жұртшылық өкiлдерiне қолдау көрсетiлетiн болады, сондай-ақ басқару мен бiлiм беру жүйесi мониторингiн жетiлдiру мақсатымен оқытылудан өту мүмкiндiгi берiлетiн болады.

Мақсатты топтардың ролiн күшейту
Жұртшылық пен отбасыларының ролiн күшейтуге, олардың өз балаларына бiлiм беруге белсене қатысуына мүмкiндiк жасай отырып көңiл бөлiнетiн болады. Мектептердiң ата-аналармен тығыз ынтымақтастығы олардың балаларының бiлiм алудағы қажеттiлiктерiнiң орындалу кепiлдiктерiн қамтамасыз ету үшiн ынталандырылатын болады. Мектеп жүйесiне бағытталған оқыту ортасы жөнiндегi шағын жобаның қамқорлығымен мектеп жүйесiн жетiлдiру саласында консультациялар беру және қызмет мониторингін өткiзу жөнiнде қоғамдық топтар құрылатын болады. Өмiрлiк машықтар жөнiндегi шағын жобаның қызметiне өз денсаулығын, сондай-ақ өзiнiң әлеуметтiк және жеке ортасын қорғауға анағұрлым белсене қатысудағы балалардың ақпараттар алып тұруы және ролiнiң күшейтiлуi қосылатын болады.

Негiзгi серiктестер
Осы жобаны iске асыруда Бiлiм және ғылым министрлiгi, оның бөлiмшелерi мен институттар, сондай-ақ ҚР Президентi жанындағы Отбасы және әйелдер iстерi жөнiндегi ұлттық комиссия мен Салауатты өмiр салтын қалыптастыру проблемалары жөніндегi ұлттық орталық ЮНИСЕФ-тiң негiзгi серiктестерi болады. YЕҰ-мен бұқаралық ақпарат құралдарымен тұрғындардың хабардарлығын жақсарту жөнiндегi шараларды өткiзу кезiнде байланыс орнатылатын болады. Жобаны iске асыру жөнiндегi жұмысқа БҰҰ агенттiктерi, донорлар мен басқа да мүдделi халықаралық және ұлттық ұйымдар тартылатын болады.

Бағдарламаның әкiмшiлiгiн жүргiзу
Жобаларды iске асыру республикалық және жергiлiктi басқару органдарының өкiлдерiмен ЮНИСЕФ-пен ынтымақтастықта жүзеге асырылатын болады. Жоба жөнiндегi үйлестiру тобы жоспарлау, жобаның мониторингi мен бағалануы процесiне бақылауды қамтамасыз ету мақсатында құрылатын болады. Топ ЮНИСЕФ Өкiлеттiгi мен ОАҚР, ЮНИСЕФ-тiң Астана қ. Өкiлеттігi қызметкерлерiнен, Yкiметтiң өкiлдерiнен, БҰҰ мүдделi агенттiктерiнiң өкiлдерiнен және қатысушы министрлiктер сарапшыларынан тұратын болады.

Нәтижелілiк көрсеткіштерi
Ықпал ету көрсеткiштерi
- Мектептердiң жұртшылықтың мақсатты топтарындағы "балаға достық ниеттi қатынас" практикасын қалыптастыратын проценттiк қатынасы, және соның негiзiнде құрылған оқу жоспарлары;

- Жүйелi қатысу (анда-санда қатысу) мүлдем қатыспақ жас айырмашылығы топтары және баланың жынысына байланысты параметрлердi қоса алғанда, балалардың мектептерге қатысу деңгейiндегi өзгерiстердiң проценттiк қатынасы;
- Денсаулық, гигиена, бейбітсүйгiштiк, төзiмдiлiк, қоршаған орта және салауатты өмiр салты жөнiндегi материалдардың барлығы/пайдаланылуы.

Нәтижелiлiк көрсеткiштерi

Мектеп жүйесiне бағытталған оқыту ортасын жақсарту жөнiндегi
шағын жоба

- Азаматтық қоғамдастықтың әлеуеттi топтарын анықтау
- Азаматтық қоғамдастықтың арасында пiкiрталастарын өткiзу
- Азаматтық қоғамдастықтың мақсатты топтарын iрiктеу
- Олардың оқытылудан өтуi мен алған машықтарын практикада қолданатын мектептер директорлары мен мұғалiмдерiнiң санын анықтау.

Бiлiмге қол жеткiзу және азаматтық қоғамдастыққа тарту

- Қатыспаушылық мониторингi жүйесiн құру
- Мұғалiмдердiң, қоғамдық топтар мен ата-аналардың санын олардың бала құқықтары бойынша оқытылудан өтуi үшiн анықтау
- Азаматтық қоғамдастық топтары мен мектептер үшiн өткiзiлген
семинарлардың саны.

Өмiрлiк машықтарды тәрбиелеу жөнiндегi шағын жоба
- Жұмыс топтарын қалыптастыру
- Өмiрлiк машықтарға оқыту пәнiне оқыту материалдарының барлығы жөнiнде елiмiзде арнайы бағалау өткiзу
- Халықаралық тәжiрибе саласында зерттеулер еткiзу.

Бағалау мен мониторинг механизмi

Жобаны орындау мониторингi жергілiктi жерлерге бару, сондай-ақ
серiктестермен үйлестiру және стратегиялық сапарларға шығу арқылы жүзеге асырылатын болады.

Мектеп жүйесiне бағытталған оқыту ортасын жақсарту жөнiндегi
шағын жоба

Іс-шаралар

1. Ұлттық бiлiм беру реформасы шеңберiнде Yкiметпен саяси шешiмдер қабылдау.
2. Жүргiзiлген зерттеулердiң қолданылып жүрген нәтижелерiне шолу жасау, сондай-ақ азаматтық қоғамдастықтың әлеуеттi топтары мен мектептердi анықтау үшiн қажеттi қосымша зерттеулердi оларға көмек көрсету мақсатында жүргiзу.
3. Азаматтық қоғамдастықтың қатысуымен қажеттi көмектiң түрi мен деңгейiн, сондай-ақ назарды балаға аударатын оқыту ортасын құруға олардың тiлегi мен әзiрлiгiн талқылау үшiн форум өткiзу.
4. Азаматтық қоғамдастық топтары мен мектептердi оларға көмек көрсету мақсатында түпкiлiктi анықтау, іске асыру жоспарлары мен шағын жоба мониторингiн дайындау.
5. Жекелеген мақсатты аудандарда мектептердiң барлық мұғалiмдерi мен басшылығы үшiн жергiлiктi жерлерде балаға бағыттау әдiстерiн анықтау, бейiмдеу және оқытуға ықпал ету.
6. Жергiлiктi жерлерде мектептер әкiмшiлiктерi мен мұғалiмдерiн мектеп пен сыныптарды жекелеген мақсатты аудандарда басқару әдiстерiне оқытуды өткiзу.
7. Мақсатты аудандарды оқулықтармен және оқыту материалдарымен қамтамасыз ету.
8. Жоғары тәуекелдi жекелеген мектептерге бiлiмге жалпыға ортақ қол жеткiзудi ынталандыру мақсатында тиiстi санитарлық жағдайлар жасау және сумен жабдықтау жөнiнде қолдау көрсету.
9. Бiлiмге жалпыға ортақ қол жеткiзудi ынталандыру мақсатымен жоғары тәуекелдi жекелеген мектептер ғимараттарының инфрақұрылымын қалпына келтiру жұмыстары жөнiнде қолдау көрсету.
10. Қамтамасыз ету мониторингi мен көмектi пайдалану.
11. Оқыту сапасына ықпал ететiн, көрсетiлетiн көмектiң нәтижелiлiгiн бағалау.

Бiлiмге қол жеткiзудi жақсарту және азаматтық қоғамдастықты тарту жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар

1. Мектептi тастап кеткендердi шығару және сабаққа қатыспау жөнiнде қолда бар ақпараттар мен деректерге шолу.
2. Қатыспаушылықтың экспресс-бағалануын әзiрлеу, сынап көру және өткiзу.
3. Проблеманың таралу ауқымы, себептерi мен оларды жоюдың ықтимал әрекеттерi жөнiнде есептер дайындау.
4. Шешiмдер қабылдауға жауапты адамдардың қатысуымен есепке шолу, сондай-ақ осындай проблемаларды шешу үшiн басқа елдерде қолданылатын көзқарастарды зерттеу.
5. Мектептi тастап кету қауiпi төнген, және қатысу жөнiнен тұрақты түрде проблемалары бар оқушыларды анықтау және оларға көмек көрсету жөнiнде мұғалiмдер үшiн әдiстемелiк материалдар әзiрлеу жөнiнде жұмыс топтарын ұйымдастыру.
6. Жұмыс тобымен ынтымақтастықта пилоттық облыстарда қатыспаушылықтың үздiксiз мониторингi жүйесiн әзiрлеу.
7. Қатыспаушылық мониторингi жүйесiн енгiзу.
8. Жүйенiң қажеттi мониторингiн, бағалануы мен қайта қаралуын өткiзу.
9. Қатыспаушылықтың себептерiн анықтау.
10. Қатыспаушылықпен күрес стратегиясын анықтау.
11. Мұғалiмдердi және басқа мүдделi адамдарды қатыспаушылықпен күрес әдiстерiне оқытуды өткiзу.
12. Мектептер мен азаматтық қоғамдастық арасында баланы қорғаудағы ынтымақтастық пен мектептi басқаруды жақсарту құралдары туралы диалогты ынталандыру мақсатымен азаматтық қоғамдастық деңгейiнде өткiзiлетiн семинарларға демеушілік көрсету.

Өмiрлiк машықтарды тәрбиелеу жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Үкiметтiң мүдделi өкiлдерiнен, БҰҰ агенттiктерiнен, мұғалiмдерден, сарапшылар мен жұртшылық өкiлдерiнен тұратын жұмыс тобын қалыптастыру.
2. Санитарлық-гигиеналық ағарту, бейбiтсүйгiштiк пен төзiмдiлiк, қоршаған орта мен салауатты өмiр салты жөнiндегi материалдарды қоса алғанда, бiлiм берудiң халықаралық стандарттарын мектеп бағдарламасына енгiзу жөнiндегi Қазақстанның материалдары мен тәжiрибесiн бағалау.
3. Бiлiм берудiң халықаралық стандарттарын мектептерге енгiзу жөнiндегi халықаралық тәжiрибенi зерттеу.
4. Бағалаудың нәтижелерiн және зерттеулерге негiзделген осы тақырып пен материалдарды мектеп бағдарламасына енгiзудi көтермелеу мен қолдау стратегиясын дайындау.
5. Тақырып пен материалдарды мақсатты мектептерге енгiзу.
6. Ілгерілеушiлiк пен нәтижелiлiк мониторингі мен бағалау; қажет болған жағдайда стратегияны қайта қарау.

Арнайы қорғау шараларын қажет ететiн балаларға көмек жобасы

Жобаның мақсаттары
1. Көшедегi, асырап алынған балалар және мамандандырылған мекемелерде ұсталатын балалар жөнiнде зерттеулер жүргiзу.
2. Отбасылардың қосылуы, балалардың тәрбиеге қабылдануы, денi сау балаларды (мүгедектiктiң қандай да болсын түрлерiмен ауырмайтындарды) отбасылық балалар үйлерi мен балалар орталықтары-жетiмханаларына орналастыру сияқты шаралар арқылы мамандандырылған мекемелерде ұзақ уақыт бойы болған балалардың санын азайтуға алып келетiн Yкiметтiң және YЕҰ бастамаларын қолдау.
3. Тастанды жас балалардың санын азайту мақсатымен отбасылық құндылықтарды арттыруды, балалар үшiн әлеуметтiк қызметтер сапасын жақсартуды көтермелеу.
4. Балаларды тәрбиелеуге алуға өздерiн әзiр ретiнде ұсынатын отбасылар мен топтарды ұлғайту жөнiнде Yкiметпен бiрлесе жұмыс жүргiзу.
5. Мүгедек балаларды қоғамдық өмiрге тартуды (олардың әдеттегi мектептерге қатысуы және т.с.с.) қолдау.
6. Мамандандырылған мекемелердегi балалардың күтiм сапасын жақсарту жөнiнде Yкiметпен бiрлесiп жұмыс жүргiзу.
7. Саяси шешiмдер қабылдайтын Yкiметтiң өкiлдерiмен, аймақтардағы өкiмет органдарымен және министрлiктермен өзара байланыс орнату мақсатында балаларды қорғау жөнiнде YЕҰ арасында бiрлескен қызмет пен ақпараттар алмасу мүмкiндiктерiн күшейту.

Жобаның стратегиялары
Арнайы әлеуметтiк қызметтер көрсетудi қолдау
ЮНИСЕФ Үкiметке әлеуметтiк қызметтер көрсету жүйесiн жақсартуда, қажет ететiн отбасыларды қоса алғанда, оларға балаларын отбасында сақтап қалуға, балаларды тәрбиелеуге алатын адамдарды қолдауға және мекемелерде күтiм жасауға көмек көрсету үшiн ықпал ететiн болады.

Мемлекеттiң мүмкіндiктерін жақсарту
Бағдарлама саяси шешiмдер қабылдайтын Yкiмет өкiлдерiнiң мүмкiндiктерiн жасауға, және арнайы қорғау шараларын қажет ететiн балалар мен жұмыс iстеудiң жаңа әдiстерiн бейiмдеу және сынақтан өткiзу жөнiндегi жоғары тұрған басшыларға бағытталатын болады. Отбасыларының оларға әлеуметтiк қызметтер көрсету арқылы Еңбек және әлеуметтiк қорғау министрлiгiнiң қолдауы жекелеген жоғары тәуекелдi аудандар облыстарда әлеуметтiк қызметкерлердi оқыту сапасын арттыру арқылы күшейтiлетiн болады.

Мақсатты топтардың күштерiн күшейту
Осы жоба арнайы қажеттiлiктерi бар балаларға таңдаулы күтiм жағдайларын жасаудағы отбасылардың ролiн күшейтуге, сондай-ақ олардың балаларының жеке қажеттiлiктерiн қанағаттандыратын қызметтердiң қолдануы мен көрсетiлуiн қорғауға ұмтылады.

Балалардың мүдделерiн қорғау
ЮНИСЕФ мүгедек балаларға үй жағдайларындағы күтiм, күндiзгi мекемелердiң күтiм жөнiндегi қызметтерiн жақсарту сияқты баламалы көзқарастардың пайдаланылуын ынталандыратын болады. Ол кәмелетке толмаған заң бұзушылармен, көше балаларымен және мүгедек балалармен жұмыс істеудiң және колонияларда ұстаудың әдiстерiне өзгерiстер енгiзу үшiн күресетiн болады. ЮНИСЕФ балалардың мүдделерiн қорғау жөнiндегi заң шығару реформаларын жүргiзуде Yкiметтiң YЕҰ бастамаларына қолдау жасайды, мысалы, кәмелетке толмаған заң бұзушыларына қатысты сот төрелiгiн атқару жөнiндегi заң жобасына, сондай-ақ әкiмшiлiк құқық бұзушылықтарды басқару жөнiндегi зерттеулерге өз үлесiн қосады.

Негiзгi серiктестер
ЮНИСЕФ осы жобаны iске асырудағы негiзгi серiктестерi Бiлiм және ғылым министрлiгi, оның бөлiмшелерi мен институттар, Iшкi iстер министрлiгi, Әдiлет министрлiгi, Еңбек және әлеуметтiк қорғау министрлiгi, сондай-ақ ҚР Президентi жанындағы Отбасы және әйелдер iстерi жөнiндегi ұлттық комиссия, Денсаулық сақтау істері жөнiндегi агенттiк, Салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiндегi ұлттық орталық болады. Тұрғындардың хабардарлығын жақсарту жөнiнде іс шаралар өткiзу жөнiнде YЕҰ, бұқаралық ақпарат құралдарымен байланыс орнатылатын болады. Жобаны іске асыру жөнiндегi жұмысқа БҰҰ, донорлар және басқа мүдделi халықаралық және ұлттық ұйымдар тартылатын болады.

Жобаның әкiмшiлiгiн жүргiзу
Жобаларды iске асыруды республикалық және жергiлiктi басқару органдарының өкiлдерi ЮНИСЕФ тығыз ынтымақтастықта жүзеге асыратын болады, жобаның жоспарлану, мониторингi мен бағалану процесiн бақылау мақсатымен жоба бойынша Yйлестiру тобы құрылатын болады. Топ ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдігінiң, Астана қ., ЮНИСЕФ Өкiлдiгiнiң қызметкерлерi мен үкiмет өкiлдерiнен, БҰҰ мүдделi агенттiктерiнiң өкiлдерi мен қатысушы министрлiктердiң сарапшыларынан тұратын болады.

Көрсеткiштер

Ықпал ету көрсеткiштерi

- Жасаралық топтар бойынша және баланың жынысына байланысты
мемлекеттiң қамқорлығында тұрған 6-12 жастағы балалардың саны
- 6-12 жастағы тастанды балалардың жыл сайынғы саны
- Жобамен қамтылған аудандардағы отбасылық балалар үйлерiне
орналастырылған балалардың жыл сайынғы саны
- Әдеттегi мектептерге баратын мүгедек балалардың саны.

Нәтижелiлiк көрсеткiштерi

Балалардың пайдаланылуына залал келтірудi азайту жөнiндегi шағын жоба
- Қолданылып жүрген заңдарды қайта қарау
- Қоғамдық сананың деңгейiн арттыру жөнiнде науқан жүргiзу
- Заңдардың ережелерi мен пайдалы практика мысалдарын
қабылдау.

Мамандандырылған мекемелердегі күтімге баламалы көзқарастар
жөніндегі шағын жоба

- Бастапқы зерттеулер жүргiзу
- Мамандандырылған мекемеде ұстаумен салыстырғанда баланы
отбасында сақтау үшiн қажеттi ресурстар бойынша зерттеулер жүргiзу
- Өткiзiлген оқу семинарларының саны
- Қандай ұйымдардан оқытылған адамдардың саны, олардың деңгейi мен практикада алған машықтарының қолданылуы
- Заңдардың қабылдануы.

Мониторинг пен бағалауды жүргiзу механизмi

Мониторинг пен бағалауды жүргізу механизмi негiзгi серiктестермен бiрлесiп әзiрленетiн болады. Жобаны орындау мониторингі жергiлiктi жерлерге бару арқылы, сондай-ақ үйлестiру және серiктестермен стратегиялық сапарларға шығу арқылы жүзеге асырылатын болады. Жобаны іске асырудың алғашқы сатысында назар деректердi жинауды жақсарту жөнiндегi үкiметпен жұмысқа жұмылдырылатын болады.

Залал келтiрудi және балалардың пайдаланылуын азайту жөнiндегi
шағын жоба

Іс-шаралар

1. Әртүрлi жасаралық топтардағы балалар мен үлгi ретiнде ата-аналарды тарта отырып, жүйелі уақыт аралығында зерттеулер жүргiзу арқылы денелiк, моральдық немесе жыныстық зорлықтың барлық нысандарынан барлық балаларды қорғау мониторингін қолдау.
2. Өз үйiндегi сияқты, мамандандырылған мекеме жағдайларында да денелiк немесе моральдық зорлықтың барлық нысандарынан балаларды қорғауға жауап беретiн заңдардың шеңберiн қайта қарау.
3. Статистикалық деректер жинау рәсiмiн орнату арқылы балаларға жасалатын зорлыққа қатысты саясатты дамытуды қолдау.
4. "Көрiнбейтiн жұмыс iстеушi" балалардың жағдайларын құжаттамалық куәландыру: оларды ауылшаруашылық қызметкерлердi, үй жанындағы жұмыстар үшін пайдалану.
5. Көшеде тұратын, өздерiнiң есiрткi құралдарын асыра пайдалануы, олардың жыныстық жолмен берiлетiн ауруларға, СПИД-ке және жыныстық жұқпалы ауруларға, зорлыққа және психоәлеуметтiк жолсыздықтарға ұшырауы салдарынан айрықша назарды қажет ететiн балаларға алғашқы медициналық қызметтер көрсету жүйесiн енгiзу жөнiндегi күш-жiгерлердi қолдау.
6. Көшедегi сияқты, жұмыс орнында да балаларды пайдаланудың шындықтарына қатысты бұқаралық ақпарат құралдары мен басқа да құралдар арқылы қоғамдық сананы арттыру жөнiндегi науқандарды қолдау.
7. Балалардың талдаулық және бағдарламалық процестердiң барлық сатыларына қатысуы мен тартылуын қолдау.

Арнайы мекемелердегi күтiмге баламалық көзқарастар жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Балалардың арнайы мекемелердегi жағдайы бойынша жағдайға талдау және алғашқы зерттеулер жасау.
2. Өз отбасында тұра алмайтын балалардың жағдайын және қолданылып жүрген отбасын қолдау деңгейiн шолу жөнiндегi үкiметтiк семинарды қолдау.
3. Баланы өз отбасында ұстауға қажеттi ресурстар және арнайы мекемелерге орналастыру деңгейлерi жөнiндегi салыстырмалы талдауды қолдау.
4. Балаларды деинституционалдауға бағытталған үкiметтiң күш салуын және әрбiр балалар үйiндегi/интернаттағы балалардың санын қысқартуды қолдау.
5. Саясат әзiрлеу бойынша семинарлар өткiзу және/немесе қызмет көрсету саласында, заңдарда, саясатта ұқсас өзгерiстерден өткен елдерге жолсапармен бару және олардың келуi, сондай-ақ арнайы мекемелерде балаларды бағудың жекелеген мәселелерi бойынша НПО форумдарын өткiзу.
6. Мамандар, ерiктiлер, балаларды пайдалануды қысқарту мен алдын алу жөнiндегi саясаткерлер үшiн семинарлар өткiзу.
7. Балалар үйлерiнiң қызметкерлерiн оқыту арқылы балаларды психикалық-әлеуметтiк дамытуды жақсарту бойынша шаралар мен қызметтер енгiзудi қолдау.
8. Саясатты және интеграцияланған қызмет көрсетудi дамыту жөнiндегi стратегиялық жоспарларды әзiрлеуде жергiлiктi өкіметке мүмкiндiктер беру мақсатымен мүгедек балалар құқықтары бойынша семинар ұйымдастыру.
9. Жекелеген аудандарда мүгедек балалардың денi сау балаларға арналған жай мектептерге қатысуы арқылы оларды қоғамдық өмiрге тартуға қажеттi көзқарастарға оқыту.

Саясат әзiрлеу, өзара байланыс және төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi жоба

Жобаның мақсаттары мен мiндеттерi
1. Жағдайға талдау және базалық зерттеулер өткiзу.
2. Тиiстi халықаралық стандарттарға сәйкес есеп берушiлiк жөнiндегi мiндеттердi орындауды қолдау үшiн техникалық кеңестер өткiзу.
3. Саясатты талдау және дамытуды, сондай-ақ балаларға бiлiм беру мен қорғау саласындағы коммуникациялық іс-шараларды қолдау.
4. Бала құқықтарына жауап беретiн төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi бастамаларды дамытуды қолдау.

Жобаның стратегиялары

Осы жоба әр бағдарламада саясаттың түрлi салаларына назар аудара отырып, барлық үш бағдарламамен ұштасады. Баланы жан-жақты дамыту бағдарламасында балалардың бiлiм алуы мен қорғалуына назар аударылатын болады.

Ерекше әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау

Төтенше жағдай пайда болған жағдайда ЮНИСЕФ, ол әсер ететiн оқу сабақтарын өткiзуге көмектесетiн болады.

Мемлекеттiң мүмкіндiктерін күшейту

Бастапқы жетiлдiрiлген ақпарат, басқа елдермен тәжiрибе алмасу, саяси шешiмдер арқылы бiлiм беру қызметкерлерi мен шешiм қабылдаушы саясаткерлер балалардың құқықтарын іске асыруды одан жақсы ұйымдастыра алады.

Балалардың мүдделерiн қорғау

ЮНИСЕФ ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балалардың барлық мұқтаждары мен құқықтарын қорғайтын және балаға бейiмделген оқыту ортасын құратын болады.

Негiзгi серiктестер
Осы жобаны iске асыруда ЮНИСЕФ-тiң негiзгі серiктестерi Бiлiм және ғылым министрлiгi, оның бөлiмшелерi мен институттар, Төтенше жағдайлар жөнiндегi ұлттық агенттiк, Iшкi iстер министрлiгi, Әдiлет министрлігі, Еңбек және әлеуметтiк қорғау министрлiгi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентi жанындағы Отбасы және әйелдер істерi жөнiндегi ұлттық комиссия және Салауатты өмiр салтын қалыптастыру проблемалары жөнiндегi ұлттық орталық болады. Халықтың хабардар болуын жақсарту жөнiндегi іс-шараларды өткiзу кезiнде НПО-мен, бұқаралық ақпарат құралдарымен байланыс жасалатын болады. Жобаны іске асыру жөнiндегi жұмысқа БҰҰ агенттiктерi, донорлар және басқа да мүдделi халықаралық және ұлттық ұйымдар тартылатын болады.

Жобаны басқару

Жобаларды iске асыруды ЮНИСЕФ-пен ынтымақтастықта республикалық және жергiлiктi басқару органдарының өкiлдерi жүзеге асыратын болады, Жоба жөнiндегi үйлестiру тобы жобаны жоспарлау, мониторингi және бағалау процесiн бақылауды қамтамасыз ету мақсатында құрылады. Топ ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдерiнен, Астанадағы ЮНИСЕФ Өкiлдерiнен, үкiмет өкiлдерiнен, БҰҰ-ның мүдделi агенттiктерi өкiлдерiнен және қатысушы министрлiктердiң сарапшыларынан тұрады.

Көрсеткiштер

Нәтижелiлiк көрсеткiштерi

- Жағдайды талдау мен басқа да зерттеулердi орындау
- ОАҚР-ғы бiлiм беру Форумын құру
- Шығарылған байланыс материалдарының саны мен түрi
- Баланың құқықтарын ескеретiн, төтенше жағдайларға дайындық
жоспарларын құру
- Қажет болған жағдайда байланыс iс-шараларына ықпал ету жөнiндегi зерттеулер.

Саясат, өзара байланыс және төтенше жағдайларға дайындық жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар

1. Жағдайға талдау жүргiзу және ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балаларды оқыту мен қорғау ортасы жөнiндегі жобаларда көрсетiлгендей, саясатты дамытуды қолдап дем беру.
2. ОАҚР-дың Бiлiм беру Форумына қатысу және оның жұмысына мүдделiлiк деңгейiн белгiлеу. Егер жүзеге асырылатындай болса, мұндай форумды құру.
3. Бағдарламалық материалдармен қамтылған тақырыптық бағыттары бойынша жалпы сипаттағы байланыстық iс-шараларды қолдау.
4. Елдегi жағдайға сәйкес төтенше жағдайға қажеттi дайындықты қолдау.

Бағдарламаны қолдау жөнiндегi шағын жоба

Осы шағын жоба барлық ынтымақтастық бағдарламалардан болады және оның негiзгi мақсаты ЮНИСЕФ қызметкерлерiне жалақы, iскерлiк жолсапарларды және бағдарламаны iске асыруға байланысты басқа да шығындарды қаржыландыруда болады.

Iс-шаралар

1. ЮНИСЕФ қызметкерлерiнiң посттары.
2. ОАҚР iшiндегi iскерлiк жолсапарлар.
3. Шетелге iскерлiк жолсапарлар.
4. Оқыту.
5. Операциялық шығындар.

Бағдарламаның бюджетi
Мың АҚШ долларында ____________________________________________________________________
Жоба 2000 2001 2002 2003 2004 Барлығы
____________________________________________________________________
Оқыту ортасын НР 83.0 83.0 125.0 125.0 125.0 541.0
жақсарту ҚР 300.0 300.0 300.0 300.0 300.0 1500.0

Ерекше қорғау НР 55.0 55.0 75.0 75.0 75.0 335.0
шараларын қажет ҚР 150.0 150.0 150.0 150.0 150.0 750.0
ететін балалар

Саясатты әзiрлеу,НР 55.0 55.0 61.0 61.0 63.0 295.0
өзара байланыс және ҚР .0 .0 .0 .0 .0 .0
төтенше жағдайларға
дайындық

Барлығы НР 193.0 193.0 261.0 261.0 263.0 1171.0
ҚР 300.0 300.0 450.0 450.0 450.0 1950.0
____________________________________________________________________

НР - Негізгі ресурстар
ҚР - Қосымша ресурстар

Қазақстан Yкіметiнiң және басқа да ұйымдардың үлесi

Баланы жан-жақты дамыту мәселелерi үкiмет жұмысының артықшылықтарына кiредi. Үкiмет Бiлiм жөнiндегi комитетке осы мәселелердi шешуге үлкен ресурстар бередi. Қызметкерлердiң жалақысына, бағдарламаны жергiлiктi жерлерде мониторингтеуге барлық шығындарды мемлекет төлейтiн болады.
Бағдарламаға басқа да халықаралық ұйымдар, ұлттық институттар, сондай-ақ көпжақты және екiжақты ынтымақтастық жөнiндегi серiктестер қатысады.

Жастардың әл-ауқаты жөніндегі бағдарлама

Жасөспірімдердің Балаларды қорғау Саясатты әзірлеу,
өмір салты және ювенальдық өзара байланыс
жөніндегі жоба әділ сотты және төтенше
реформалау жағдайлар
жөніндегі жоба жөніндегі жоба

Өмірлік Ювенальдық әділ Саясат пен
дағдыларды сот мониторингті
тәрбиелеу әзірлеу, және
төтенше
жағдайларға
Байланыс және Мекемелерде ұстауға дайындық
жастардың БАҚ балама жөніндегі
жұмысына қатысу көзқарастар жоба

Бағдарламаны
қолдау
жөніндегі
шағын жоба
Қысқаша шолу

Жастардың әл-ауқаты жөнiндегi бағдарлама жасөспiрiмдердi қолдау, денсаулығын жақсарту, олардың ересек өмiрге енуi мен азаматтық қалыптасуына қажет өмiрлiк дағдыларын дамытуға және өсiруге, 13 пен 18 жас аралығындағы балаларды қамти отырып, бағытталған. Салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiндегi бағдарлама шеңберiнде ЮНИСЕФ қажеттi медициналық қызметтердi жасөспiрiмдерге ұсынатын, өмiрлiк дағдыларды дамыту шараларын қамтыған жасөспiрiмдердiң өмiр қалпы жөнiндегi жобалардың дамуын көтермелейтiн болады. ЮНИСЕФ жасөспiрiмдердiң өздерiнiң даму мәселелерiн шешуге қатыса алатын механизмдердi жасауды қолдайтын болады. Сондай-ақ бұл Бағдарлама салауатты өмiр салты жөнiндегi мәлiметтердi жариялауға және жасөспiрiмдердiң кәсiби кеңесшiлермен, бұқаралық ақпарат құралдарымен, YЕҰ-мен байланыс жасауға бағытталатын болады.
Осы мақсаттар үшiн ЮНИСЕФ 985 мыңға жуық АҚШ долларын бес жылдық мерзiм iшiнде негiзгi ресурстан және 2 млн 250 мыңға жуық АҚШ долларын, егер донор таба алса, қосымша ресурстан жұмсайды.

Жағдайды талдау
Қазақстанда 18 жасқа дейiнгi 5 миллионнан астам балалар өмiр сүруде, бұл республиканың барлық тұрғындарының 1/3 құрайды. Жас әлеуетпен жиналған бүгiнгi тәжiрибе өңiрдiң болашағын елеулi мөлшерде анықтайды, сондықтан да өтпелi кезеңнiң жастарға ықпал етуiн түсiну өте маңызды.
Бұрынғы Кеңес Одағының жаңа тәуелсiз мемлекеттерiнде, оның iшiнде Қазақстан да бар, тұратын жастардың проблемалары алуан түрлi. Олардың өмiрлерi үшінші мыңжылдық қарсаңында, олардың жасында өмір сүрген ата-аналарының және қазіргі таңда жастарға қатысты саясатты анықтайтын басқа да қоғамның ересек мүшелерiнiң өмiрлерiнен бөлек. Жастар отбасы өмiрiне қатты ықпал етiп, айлық мәселесiнде қорғаусыз қалдыратын және де отбасында түңiлiске сәйкес келетiн экономикалық қиыншылықтармен иықтасуда. Олардың болашағы да қауiп туғызады, жұмысқа орналасуға деген сенiмдiлiк жоқ, университеттерде оқу ендi жұмыс табуға кепiл болмайды және балалардың қазiргi тұрақсыз экономикалық жағдайда өз бiлгенiнше өмір сүруi мүмкiн деген ой да алаңдатады.
Экономикалық қиындықтар және либералдық реформаларды жақтаушылар тарапынан жасалатын қысым тұрғысында Қазақстанның Yкiметi кеңес уақытында болған: бiлiмге, медициналық көмекке, демалысқа қол жеткiзу, үй, жұмыс, әлеуметтiк қорғалу кепiлi және т.с.с. әлеуметтiк игiлiктер мен кепiлдiктерден алыстап барады. Мұндай жағдай Қазақстанда кеңестен кейiнгi қоғамды құруға қатысатын болатын жасөспiрiмдерге тiкелей әсер етедi.
Үкiмет қарауға белгiлеген, төменде көрсетiлген факторлар өтпелi кезеңнiң жаңа, қиындатылған феномендерiн көрсетедi.

Қауiп шекарасында мiнез-құлық тұрғысынан әсер ету
Жыныс жолымен таратылатын аурулар (ЖЖТА) санының, ВИЧ/СПИД жағдайларының, жоспарланбаған екiқабаттылықтардың өсуi iшiмдiкке және токсикалық-есiрткелiк құралдарына құмарлық жасөспiрiмдердiң дамуына тiкелей әсер етпесе де, осы жаста соған себепкер болатын факторлар болуы және кейiннен үлкен әсерiн тигiзуi мүмкiн. Бұл ең қорғалмаған жастағы топ және мұндай мәселелерге дұрыс көзқарас бұл проблемалар кейiннен тереңдетуiн белгiлеуге тиiс. Тек 1997 жылы Қазақстанда есiрткiлердi пайдаланатын 26 мың адам ресми тiркелген, алайда тiркелмеген есiрткi пайдаланушылар көп. Есiрткiнi күре тамырына салу ВИЧ-инфекциясын жұқтырған адамдардың өсуiне ықпал етедi. Барлық ВИЧ-инфекцияланғандардың 71.2% 15 пен 30 аралығындағы жастар құрайды. 1997 жылы ЖЖТА ауруының деңгейi 1994 жылмен салыстырғанда 135 есеге өстi. Жастардың әл-ауқаты ерекше алаңдатушылық тудырады. Ішiмдiк пен есiрткiнi пайдалану жағдайының өсуiне байланысты өзiне қол салу жағдайлары өстi.

Заңмен конфликттегi жастар
Кәмелетке толмаған заң бұзушыларының саны - ерекше қам iстеушiлiк болады және мұндай жастар тобына, сондай-ақ ата-анасынан айырылған балалар үшiн үкiмет еңбек және кәсiби дағдылар дамыту бойынша оқыту бағдарламаларын ұсынғысы келедi. Кәмелетке толмағандар арасында қылмыстардың өсуi байқалады. Кәмелетке толмаған заң бұзушыларына қатысты әдiл сотты атқару және жасөспiрiмдердi түзеу мекемелерiнде ұстау жүйесi туындаған реалийлерге нашар бейiмделген. Жасөспiрiмдер мен кәмелетке толмағандарға қатысты әдiл сотты атқару жастар заңмен конфликтке түскен барлық жағдайлар ескерiлмей ересек адамдарға қатысты жағдайларда жүргiзiледi. Қолданылып жүрген әдiл сот жүйесi негiзiнен жас заң бұзушысын ақтау мен оның істерiнiң жеке жағдайына әсер етудің орнына жазалау мен түзеу принципiне негiзделген. Қамау орындарынан босап шыққан жасөспiрiмдер арасындағы қылмысты бiрнеше рет қайталап жасау туралы мәселенi қарау қажет.

Арнайы мекемелердегi жасөспiрiмдер
Ата-аналарының болмауына немесе қандай да бiр басқа себептермен арнайы мекемелерге орналастырылған жасөспiрiмдер мен жастар жаңа ересек өмiрiн бастау үшiн осы мекемелерден шығатын таң туып келедi. Қажеттi қолдау мен өсиет айтусыз олар қылмыс топтарына, ішiмдiк пен есiрткi пайдалануға оңай қосылып кетуi мүмкiн.
Қазiргi кезде осы проблема бойынша ақпараттың жетiспеушiлiгi байқалады және мұндай мағлұматтарды жинау осы бағдарлама шеңберiнде жүзеге асырылатын болады.

Жасөспірiмдердiң проблемаларын шешуге арналған мекемелер
Қазiргi кезде жасөспiрiмдердiң дамуына бағытталған және олардың қазiргi қажеттiлiктерiне бейiмделген әртүрлi iс-шаралар өткiзуге арналған қауiпсiз орындардың жетiспеушiлiгi сезiледi. Кейбiр YЕҰ-дар осы бағытта жұмыс iстегiсi келсе де, бұл әсiресе ауылдық жерлерде проблема болып қалып отыр.

1995-1999 жылғы ынтымақтастық
ЮНИСЕФ пен Қазақстан Yкiметi арасындағы 1995-1999 жылдар мерзiмiндегi ынтымақтастық бағдарламасында бюджеттің тапшылығына байланысты кiшігірiм көлемде болса да ана мен баланың денсаулығын қорғауға, сумен қамтамасыз ету және санитарияға, Арал аймағындағы мектептерге оқулық құралдарын жеткiзуге және баланың мүдделерiн қорғауға қатысты мәселелер қаралған.
Қазақстан парламентарийлерiнiң Парламент аралық және ЮНИСЕФ 1997 жылы ұйымдастырған, Бала құқықтары жөнiндегi конвенция (БҚК) мәселелерi жөнiндегi Ашгабат конференциясына қатысу балалардың мүдделерiн қорғаудағы жұмыстың нәтижелiлiгiне әкелдi. Заңдардағы қолданылып жүрген ережелер Конвенцияның ережелерiне сәйкес келтiрiлдi.

Негiздеме
Ұсынылып отырған 2000-2004 жылдарға арналған ынтымақтастық бағдарламасы жасөспiрiмдердiң әл-ауқатына, оның дамуы мен қорғалуына байланысты негiзгi проблемаларға бағытталған. Жастарға өтпелi кезең арқылы ересек өмiрге жетуге көмектесе алатын бағдарламада нақты қажеттiлiк бар. Қазiргi кезде өсiп келе жатқан балалар жаңа проблемаларға кездеседi, және оларға ата-аналарына қарағанда қолдау аз көрсетiледi. Жасөспiрiмдер - Қазақстанның болашақтағы ата-аналары, мұғалiмдерi мен саясаткерлерi және олардың дағдылары мен бiлiмдерi сақталып дамығаны маңызды. Сонымен қатар, жасөспiрiмдердiң осы бағдарламаның оны жоспарлау да және жобаларды iске асыру мәселелерiнде де белсендi қатысушылары болғандары маңызды болып табылады.

Жасөспiрiмдердiң денсаулығы мен дамуы
Жасөспiрімдердiң құқықтарына қысым жасамайтын жағдайларда олардың медициналық көмекке шектеулi түрде қол жеткiзуi (жасөспiрiмдер мен жастарға жылы ықыласпен қарайтын медициналық мекемелер). Толық құпиялылық жағдайында жастарға арнайы қызмет көрсететiн орталықтар құруда Денсаулық сақтау жөнiндегi агенттiк, Бiлiм және ғылым министрлiгi және үкiметтiк емес ұйымдар (ҮЕҰ) арасындағы ынтымақтастық қажеттiгi бар. Бүкiл халықтың, атап айтқанда жастардың арасында бiлiмнiң болмау нәтижесi ретiнде ВИЧ/СПИД/ЖЖТА кең тарауының, есiрткiлер мен токсиндiк құралдарды пайдаланудың айтарлықтай қаупi бар. Салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiндегi қолданылып жүрген үкiметтiк бағдарлама көбiнен қауiп үстiнде тұрған жасөспiрiмдер мен жастарға қатысты кеңейтiлуге және бағытталуға тиiс.

Кәмелетке толмаған заң бұзушыларына қатысты әдiл сотты
атқару жүйесi
Қазiргi кезде осы проблема туралы мағлұматтар аз және мұндай ақпаратты жинау осы бағдарлама шеңберiнде жүзеге асырылатын болады. Yкiмет үшiн жүйенiң өзiн түсiнуге жүйелi түрде көзқарас арқылы жасөспiрiмдер мен жастарды қорғауға әлеуметтiк саясатты, заңдар мен бағдарламаларды жақсарту немесе әзiрлеу бойынша шаралар қолдану үшiн негiз құрылатын болады.
Әлеуметтiк, саяси және экономикалық жағдайды өзгерту контекстiнде жастардың әл-ауқаты мен дамуы мәселелерiне қатысты заң актiлерi мен заңға тәуелдi құжаттарды жетiлдiру қажет. Кезiндегi кеңес дәуiрінде қабылданған, кәмелетке толмағандарға қатысты әдiл сотты атқару жүйесiнiң ережесiне сәйкес келмейтiн кейбiр заңдар мен заңға тәуелдi актiлер осы уақытқа дейiн қолданылып жүр.
Жасөспiрiмдер мен жастарға психологиялық және отбасылық көмек көрсетудi қамтамасыз ету үшiн балалар үйлерiнде, түзеу және басқа да мекемелерде жұмыс істеп жүрген қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн көтеру қажет. Сонымен қатар, жастарға мiнез-құлық сипатындағы проблемаларында көмек көрсету және оларды арнайы мекемелерде болудан аман алып қалу үшiн психологиялық-әлеуметтiк дамыту, бала құқықтары, алдын алу және ақтау шаралары мәселелерi бойынша әлеуметтiк қызметкерлердi, құқық қорғау органдарының қызметкерлерiн, заңгерлердi және басқа да мамандарды оқыту қажеттілiгi бар.

Арнайы қорғау шараларын қажет ететiн балалар
Қауiп үстiнде жүрген (яғни көшедегi балалар; заңмен конфликтте болатын; қамаудағы; сексуалдық жағынан пайдаланылып жүрген; күштеп жұмыс істеп жүрген; есiрткi және басқа да токсиндiк құралдарды пайдаланып жүрген және т.с.с. балалар) балалар туралы мағлұматтар немесе өзге де ақпарат жоқ. Проблеманың маңыздылығы мен оның көлемiн түсiнуге, сондай-ақ оны шешуге көзқарастар әзiрлеуге негiз жастармен жұмыс жасайтын ұйымдардың қатысуымен мағлұматтар жинау мен оларды талдау болып табылады.

Жастардың қатысуы
Қазiргi кезде жастардың форумы немесе баланың құқықтары мен мiндеттерiне қатысты мәселелер бойынша жастар арасында тәжiрибе және пiкiр алмасудың басқа да тәсiлдерi жоқ. Бұл модель олардың потенциалдарын толық дамытуға жемiстi негiздi қамтамасыз ететiн ересектердiң қатысуымен жастар форумы ретiнде болады.

Бағдарламаның мақсаты
Бағдарламаның мақсаты ересек өмiрге және өз балаларын нәтижелi тәрбиелеуге қауiпсiз өтуi туралы негiзделген шешiмдер қабылдауға мүмкiндiк туғызатын ақпарат пен қызметтерге жастардың қол жеткiзуiн қамтамасыз ету болып табылады. Жасөспiрiмдердiң денсаулығын сақтау, бiлiм алуы және қорғалуы мәселелерi жөнiндегi жастардың өз көзқарастары мен пiкiрлерiн бiлдiру құқығын қамтамасыз ету. 3аңмен конфликтте түсетiн жастардың көмекке құқығын қамтамасыз ету.

Бағдарламаның мiндеттерi
1. Ювенальдық әдiл соттың формалдық жүйесiнен өтетiн жастардың санын қысқарту және заңмен конфликтте болатын және бас бостандығынан айырылған балалар туралы ережелерге қажеттi өзгерiстер енгiзудi қолдау.
2. Балаларды арнайы мекемелерге орналастыруға жол бермеуге жәрдемдесетiн және ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балаларды әлеуметтiк интеграциялауды қолдайтын балаларды қорғау жүйесiн қолдап дем беру.
3. Жастардың денсаулығын, дамуын, қорғалуы мен қатысуын көтермелеудегi үкiметтiң, ҮЕҰ-дың, жергiлiктi өкiметтiң және азаматтық қоғамның күш салуын қолдау.
4. Жастардың салауатты өмiр салты және СПИД/ВИЧ, күре тамырға есірткi салу мәселелерiндегi хабардарлылығының деңгейiн көтеру.
5. Жастардың әлеуметтiк, эстетикалық, спорттық және азаматтық қызметке қатысуын қолдау, бұл олардың моралдық, дене және интеллектуалдық мүмкiндiктерiн толыққанды дамытуға, кейiннен толыққанды азаматтығына әкеледi.

Бағдарламаның стратегиясы
ЮНИСЕФ үкiметтiң, ҮЕҰ-ның, жергiлiктi өкiметтiң және азаматтық қауымдастықтың жастардың денсаулығына, дамуына қорғалуы мен қатысуына бағытталған күш салуын қолдайтын болады. Бала құқықтары жөнiндегi конвенция жастардың мүдделерiн қозғайтын проблемаларға уақытылы және дұрыс жауап беру үшiн барлығын қамтитын, көптәртiптiк стратегия әзiрледi.

Жастардың қатысуы
Бұл бағдарлама бағдарламаны жоспарлау, іске асыру мен мониторингiнiң барлық сатыларында жасөспiрiмдер мен жастардың, YЕҰ-дың және халық топтарының қатысуына ерекше маңыз жүктейтiн болады. Жастардың үлесi олардың қажеттiлiктерiне қол жетерлiк түрде жауап беретiн бағдарлама қызметiн дамыту мен қолдаудағы негiзгi сәт болады.

Ерекше әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау
ЮНИСЕФ арнайы мекемелерде ұстау, ювенальдық әдiл сот, мемлекеттiк қызметшiлер мен YЕҰ қызметкерлерiн оқыту мен тренинг сияқты әлеуметтiк қызмет көрсетудi жақсартуда қолдау көрсетедi.

Мүмкiндiктердi жақсарту
Бағдарлама балаларды қорғау, жастардың денсаулығы мен дамуы мәселелерiнде профессионалдар мен басқа да қызметкерлердi оқытуға бағытталатын болады. Оқыту мен техникалық көмектесу жөнiндегi iс-шараларды ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi жоспарлап үйлестiретiн болады. Қауiп тобы жастарымен жұмыс жасайтындар үшiн "тең-теңге" (Рееr Еduсаtiоn) жүйесiмен оқытуға артықшылық берiлетiн болады. Ұлттық серiктестердiң де, техникалық институттардың да мүмкiндiктерi күшейетiн болады.

Мақсаттық топтардың ролiн күшейту
Жастардың өз қажеттiлiктерiн шешуге белсендi қатысуы үшiн ролiн күшейту жастарға ересек өмiрге өту кезiнде көмектесетiн негiзгі сәт болады. Сонымен қатар, жастардың өз проблемаларына қатысты шешiмдер қабылдау процесiне қатыса алатындығы да маңызды.

Балалар мен жасөспiрiмдердiң мүдделерiн қорғау
ЮНИСЕФ жастарды дамытуға қатысты мәселелердi шешудi қолдауда қолайлы жағдай жасауды насихаттайтын болады. Жасөспiрiмдер арасында бiлiмдерiн жақсарту жөнiндегi кампаниялар ақпаратты жинау мен талдауды, байланыстық және бiлiм берушiлiк материалдарды әзiрлеудi қамтитын болады. ЮНИСЕФ парламентарийлермен, жоғары деңгейдегi мемлекеттiк қызметшiлермен, YЕҰ және бұқаралық ақпарат құралдарымен қарым-қатынас жасайтын болады.

Бағдарламаның ауқымы және көмек алушылар
Бағдарламаның негiзгi iс-шаралары қолданылып жүрген заңдарға өзгерiстер енгiзуге, жаңа көмек көрсету стандарттарын белгiлеуге, отбасылық қолдау жүйесiнiң ролiн күшейтуге және әлеуметтiк саладағы қызметкерлерге оқытушы бағдарламалар дамытуға сәйкес ұлттық деңгейде жүзеге асырылатын болады. Қосымша ұлттық деңгейде жұмыс iстеу үшiн (облыста немесе ауданда) жастар тобы iрiктелетiн болады. Отбасының орташа кiрiсi, жұмыссыздық деңгейi, қауiп тобының болуы, потенциалдық серiктестердi (әсiресе YЕҰ) және халықаралық агенттiктердi тарту сияқты факторларды назарға ала отырып, мұндай облыстар мен аудандарды iрiктеу критерийлерi әзiрленедi. Ювенальдық әдiл сот және балаларды қорғау жөніндегi жобалар заңмен конфликтте жүрген жасөспiрiмдермен, жас құқық бұзушылармен, қауiп тобының жасөспірiмдерiмен және мүмкiндiктерi шектеулi балалармен жасалатын жұмысқа бағытталатын болады. Алматы, Астана, Темiртау (Қарағанды облысы) қалалық аудандарының жастарына ерекше назар аударылатын болады.

Жасөспiрiмдiк өмiр салты жөнiндегi жоба

Жобаның мiндеттерi:
1. Жыныстық жолмен таратылатын аурулар, соз аурулары/СПИД, күре тамырға есiрткi салу, сондай-ақ басқа да психотроптық құралдарды пайдалану қаупiнен өз-өзiн қорғау шараларымен таныстыру мақсатымен жастардың салауатты өмiр салты туралы хабардарлылығын көтеру.
2. Жастардың құқықтары туралы ақпаратқа қол жеткiзуiн қамтамасыз ету және олардың осы құқықтарды iске асыру мен қорғауға толық қатысуын қамтамасыз ету.
3. Жастарды байланыста, өзiнiң жеке басының жағдайын бағалауды және проблемаларын шешуде негiзгi дағдылармен қамтамасыз ету.
4. Балалар мен жастар өздерiнiң дамуы мен қорғалуына байланысты ақпараттық материалдарға қол жеткiзе және оларды әзiрлей алатын жастар ақпараттық орталықтарын құруды қолдау.
5. Денсаулыққа, дамуға, құқықтар мен болашаққа үмiтпен қарауға қатысы бар мәселелермен қатар жастарды алаңдататын/қызығушылығын тудыратын мәселелердi талқылау үшiн олардың кездесулерiн еркiн қауымдастық жағдайында өткiзу мақсатында жастар тобына жағдай жасау.
6. Өз проблемаларына қатысты шешiмдер қабылдауға қатысу дағдыларын дамытуда жастарға көмектесу.

Жобаның стратегиясы
Ерекше әлеуметтік қызмет көрсетудi қолдау
ЮНИСЕФ негiзгi қажеттi заттар мен құралдар жеткiзу арқылы жастарға орталықтар ұйымдастырудағы үкiметтiң ниетiн қолдайды.

Қатысу
Жоба жобаны дамыту мен басқару барысында жастардың құқықтарын қолдау мен қорғау үшiн үкiметпен, YЕҰ-мен және жастар тобымен тығыз байланысты бiлдiредi. Салауатты өмiр салты жөнiндегi iс-шараларды көтермелеу бұқаралық ақпарат құралдарының алуан түрлi арналары, жастар ұйымдары мен азаматтық қоғамдастық арқылы ақпарат тарату жолымен мемлекеттiк бағдарламаға сәйкес өтетiн болады.

Мүмкiндiктердi күшейту
Бiлiм беру және денсаулық сақтау қызметкерлерiнiң салауатты өмiр салты және жастардың өз проблемаларын өздерi бiлдiру мәселелерiндегi мүмкiндiктерiн күшейту.

Мүдделердi қорғау
ЮНИСЕФ жастардың проблемаларына қатысты шешiмдер қабылдаған кезде ескеру үшiн жастардың көзқарастары мен пiкiрлерiн назарға алуды насихаттайтын болады. Салауатты өмiр салты жөнiндегi iс-шараларды көтермелеу бұқаралық ақпарат құралдарының алуан түрлi арналары, жастар ұйымдары мен азаматтық қоғамдастық арқылы ақпарат тарату жолымен мемлекеттiк бағдарламаға сәйкес өтетiн болады.

Серiктестер
Осы жобаны iске асырудағы ЮНИСЕФ-тiң негiзгi серiктестерi жастар топтары, жастармен жұмыс жасайтын ҮЕҰ, Қазақстан республикасының Денсаулық сақтау жөнiндегi агенттiгi, Салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiндегi ұлттық орталық, Бiлiм және ғылым министрлiгi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентiнiң жанындағы Отбасы және әйелдер істерi жөнiндегi ұлттық комиссия болады. Жоспарлау, мониторинг және iске асыру барысында ЮНАЙДС, ЮНЕСКО және БҰҰ-ның басқа да агенттiктерi, YЕҰ және донорлар тартылатын болады.

Жобаны басқару

Жобаларды iске асыруды ЮНИСЕФ-пен қарым-қатынаста республикалық және жергiлiктi басқару органдарының өкiлдерi, жастар топтары мен YЕҰ жүзеге асыратын болады. Жоба жөнiндегi үйлестiру тобы жобаны жоспарлау, мониторингтеу және бағалау барысына бақылауды қамтамасыз ету мақсатында құрылатын болады. Топ ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi, Астанадағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi қызметкерлерiнен, үкiмет өкiлдерiнен, БҰҰ-дың мүдделi агенттiктерi өкiлдерiнен және қатысушы министрлiктердiң сарапшыларынан тұратын болады.

Көрсеткiштер

Ықпал ету көрсеткiштерi

- ВИЧ/СПИД және басқа да ЖЖТА-мен инфекцияланған жастардың саны
- Есiрткi пайдаланатын жастардың саны
- Жастардың, репродуктивтiк денсаулық, ЖЖТА, есiрткiлiк мәселелерiн бiлу деңгейi
- Жастардың құқықтар мәселелерiндегi бiлiм деңгейi.

Нәтижелiлiк көрсеткiштерi

Өмiр дағдылары жөнiндегi шағын жоба

- Базалық зерттеу жасалды
- Оқытушы материалдар әзiрлендi
- Оқытушы материалдар таратылды
- Yйренген дағдыларын iс жүзiнде қолданатын, оқытылған құрдас
тренерлердiң (рееr еdbсаtоrs) саны
- Жастар орталықтарының саны.

Байланыс және жастардың БАҚ жұмысына қатысуы

- БАҚ үшiн өткiзiлген оқыту семинарларының саны
- Құрылған жастар форумдарының саны
- Жұмыс істеп жүрген жастар ұйымдарының саны
- Дайындалған материалдардың саны мен мазмұны
- Yйренген дағдыларын iс жүзiнде қолданып жүрген, оқытылған
ерiктiлердiң саны
- Бала құқықтары жөнiндегi радио- және теледидар бағдарламаларының саны.

Мониторинг және бағалау өткiзу механизмi

Мониторинг және бағалау өткiзу механизмi әзiрленедi. Жобаны орындау мониторингі жергiлiктi жерлерге бару арқылы, сондай-ақ серiктестермен үйлестiру және стратегиялық барулар арқылы жүзеге асырылатын болады. Қажеттiлiктердi анықтау және іс-шаралар мониторингi үшiн жастардың YЕҰ және жастар орталықтарының жұмысына қатысуы көтермеленетiн болады.

Өмiр дағдыларын тәрбиелеу және жастарды құрдастарының оқытуы
жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. Yкiметпен және БҰҰ агенттiктерiмен (БҰҰ-ның СПИД/ЮНАЙДС, ПРООН және ЮНЕСКО жөніндегi бағдарламасы) үйлестiре отырып, қауiп топтарының жағдайын бағалау күре тамырға салынатын есiрткi және көшедегi балалар жөнiнде базалық зерттеулер (бiлiм-қатыс-практика және тез бағалау процедуралары түрiндегi зерттеулер) өткiзу.
2. Жоғары қаупi бар жерлердегi жастармен жұмыс iстейтiн мамандардың, мәселен, оқытушылардың, жастар орталықтары қызметкерлерiнiң, ерiктiлердiң ерекше топтары үшiн оқытушы материалдар пакетiн әзiрлеу.
3. СПИД-ВИЧ, ЖЖТА, репродуктивтiк денсаулық, тамақтану, есiрткелiк, iшiмдiкке жақындық, шылым шегушiлiк, гигиена және жоспарланбаған екiқабаттылық мәселелерi жөнiнде ақпараттық-бiлiм берушiлiк пакет әзiрлеу мен тарату (ЮНИСЕФ, ВОЗ, ЮНФПА, ПРООН, СПИД жөнiндегi БҰҰ Бағдарламасы/ЮНАЙДС).
4. Жұмыс істеп жүрген жастар және жастарға достықпен қарайтын басқа да орталықтарын/мекемелерiн ашу және/немесе қолдау.
5. Жастар орталықтары, мектептер мен қосымша жастар жобалары сияқты әртүрлi мекемелерде жастарды өз құрдастарын оқыту үшiн оқытушылар ретiнде үйретуді өткiзу.
6. Ұлттық Салауатты өмiр салты жөнiндегi бағдарлама контекстiнде өмiр дағдыларын мектеп бағдарламасына (бастапқы бiлiм беру) және мектеп қабырғасынан тыс (жастар орталықтарында немесе ұйымдасқан жасөспiрiмдер топтарында) үйретудi енгiзу.
7. Қауiп, репродуктивтiк денсаулық мәселелерi бойынша кеңес беру және соз аурулары/СПИД/ЖЖТА жөнiндегi бiлiм деңгейiн көтеру жағдайларында өмiр дағдыларын дамыту жөнiндегi ҮЕҰ мен үкiметтiң іс-шараларын қолдау, өз капиталын жинау дағдыларына үйрету.
8. Қауiп жағдайларында жастарға қоғам бағдарламаларын жүргiзуде тәжiрибе алмасу жөнiнде YЕҰ жүйесi мен форумдардың іс-шараларын қолдау.
9. Өзiн шығармашылық жағынан бiлдiру және қажеттiлiктердi қанағаттандыруға қол жеткiзу мен қатысуға кепiл беретiн әлеуметтiк жағынан әлсiз қорғалған жасөспiрiмдерге орталықтар құруға ықпал ету.

Байланыс және жастардың БАҚ-мен жасалатын жұмысқа қатысуы
жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар
1. БАҚ журналистерiн бала құқықтары және жастардың өмiрлерiне әсер ететiн мәселелер бойынша шешiм қабылдау процестерiне қатысу мәселелерiнде оқытуды қаржыландыру.
2. Тәуелсiз және формалды емес процесс ретiнде Жастар форумын және жастардың бас қосуы және олардың өмiрiне тiкелей әсер ететiн мәселелердi талқылауы үшiн орындар құру.
3. Жастар орталықтарын немесе ҮЕҰ басқаратын қолданылып жүрген
бағдарламаларды тарту жолымен жастар ұйымдары мен клубтарын
ұйымдастыруда көмектесу. Жастардың аудио-визуалдық бағдарламалар, баспа өнiмдерiн, шолулар және т.с.с. құруы көтермеленетiн болады.

Ювенальдық әдiл сот реформалары және балаларды қорғау
жөнiндегi жоба

Жобаның мiндеттерi

1. Қылмыстың алдын алуды қоса отырып, жасөспiрiмдер мен жастар
арасында заң бұзудың алдын алуды қолдау.
2. Жас заң бұзушыларын қорғауға тартылған әртүрлi секторлар
арасындағы диалогқа жәрдемдесу.
3. Түзеу юстициясы мен заң бұзушыларды әлеуметтiк интеграциялауға назар аудару.
4. Күнделiктiге ұқсамайтын әдiл сотты атқару жүйесiн көтермелеу.
5. КПР-дi және ювенальдық әдiл сот жөнiндегi басқа да халықаралық актiлердi iске асыру мәселелерiнде заңды және құқық қорғау қызметтерi профессионалдарының білiмдерiн күшейту.
6. Бас бостандығынан айыруды ең соңғы шара ретiнде қолдануды көтермелеу.
7. Кәмелетке толмаған заң бұзушыларының санын азайту жөнiндегi iс-шараларды қолдау.
8. Бiрiншi рет сотталған кәмелетке толмаған заң бұзушыларын жазалаудың баламалық шараларын шығаруда қолдау.
9. Балалардың ұзақ мерзiмдi арнайы мекемелерде болу мерзiмдерiн төмендету мен оларды отбасы, приюттар, отбасылық үйлерге қайта интеграциялау практикасымен алмастырудағы үкiмет пен YЕҰ-дың күш салуын қолдау.
10. Балалармен жұмыс істейтiн ҮЕҰ-дың, үкiметтiң, жергiлiктi билiк органдары мен министрлiктердiң саясаткерлерiмен байланыс құру жөнiндегi жүйесiн күшейту.

Жобаның стратегиясы

Ерекше әлеуметтік қызмет көрсетуді қолдау

ЮНИСЕФ баланың құқықтары танылу және қорғалу үшiн балалар мен жасөспiрiмдердi ұстау орталықтарындағы, сондай-ақ арнайы мемлекеттiк ұйымдардағы жұмыстың деңгейi мен сапасын жақсарту мәселелерi жөнiнде үкiметпен және YЕҰ-мен жұмыс істейтiн болады.

Мүмкіндiктердi күшейту
Бағдарлама шеңберiнде кәмелетке толмаған заң бұзушыларымен жұмыс істеудiң жаңа әдiстерiн қабылдау мен тестiлеуде үкiмет пен YЕҰ ролi мен мүмкiндiктерi күшейтiлетiн болады. Қауiп аймағындағы жекелеген аудандардың/облыстардың әлеуметтiк қызметiн оқыту сапасын жақсарту арқылы Еңбек және әлеуметтiк қорғау министрлiгiнiң отбасыларына қоғамдық қызмет көрсетуi түрiнде қолдауды күшейту. Қамқоршылық және т.б. туралы iстерде үкiмдерді басқару бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзуде үкiмет пен YЕҰ қолдау көрсету жоспарланып отыр.

Балалардың мүдделерiн қорғау
ЮНИСЕФ балалардың құқықтарын насихаттау саласында заңдар мен практиканы жетiлдiрудi насихаттайтын болады. Пилоттық негiзде үйсiз балалар мен жасөспiрiмдерге, әйелдер мен олардың балаларына қауiпсiз орындар ұйымдастыруға, "қызу желiстер" мен дағдарыстық орталықтар құруға, сондай-ақ мүгедек балаларды үйлерде күтудi көтермелеуге қолдау көрсетiлетiн болады. ЮНИСЕФ кәмелетке толмаған сотталушыларды, көшедегi балалар мен мүгедек балаларды ұстау жағдайларын жақсарту және заңдар реформасы, ювенальдық әдiл сот туралы заңдар жобаларын жазу мәселелерiнде үкiмет пен ҮЕҰ-дың, үкiмдердi басқару жөнiндегi ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзуде YЕҰ-дың күш салуларын қолдау саласында жұмыс істейтiн болады.

Серiктестер
Осы жобаны iске асыруда ЮНИСЕФ-тiң негiзгi серiктестерi жастар топтары, ҮЕҰ, Парламент, Әдiлет министрлiгi, Iшкi iстер министрлiгi, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау жөнiндегi агенттiгi, Бiлiм және ғылым министрлiгi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентi жанындағы Отбасы мен әйелдер iстерi жөнiндегi ұлттық комиссия болады. ЮНИСЕФ БҰҰ-дың мүдделi агенттiктерiмен және басқа да донорлармен қарым-қатынас жасайтын болады.

Жобаны басқару
Жобаларды iске асыруды ЮНИСЕФ-пен қарым-қатынас жасап республикалық және жергiлiктi басқару органдарының өкiлдерi, Жоба жөнiндегi үйлестiру тобы жобаны жоспарлау, мониторингтеу және бағалау процесiн бақылауды қамтамасыз ету мақсатымен құрылатын болады. Топ ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi, Астанадағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi қызметкерлерiнен, үкiмет өкiлдерiнен, БҰҰ мүдделi агенттіктерiнiң өкiлдерiнен және қатысушы министрлiктердiң сарапшыларынан тұратын болады.

Көрсеткiштер

Ықпал ету көрсеткiштерi

- Жынысы мен жасы бойынша арнайы мекемелердегi 13-18 жас аралығындағы жастардың сан көрсеткiшi
- Бiр жылда тасталған балалардың саны
- Бiр жылда пилоттық облыстарда приюттерге орналастырылған балалардың саны
- Жай мектептерге баратын мүгедек балалардың саны
- Заңды бұзған балалардың саны
- Заңды алғаш рет бұзған жасөспiрiмдер үшiн соттың баламалық
шешiмдерiнiң саны.

Нәтижелiлiк көрсеткiштерi

Ювенальдық әдiл сот жөнiндегi шағын жоба

- Заңмен конфликттегi кәмелетке толмағандар туралы базалық зерттеулер өткiзiлдi
- Өткiзiлген семинарлардың саны
- Yйренген дағдыларды іс жүзiнде қолданатын, оқытылған мамандардың саны
- Оқытушы материалдар әзiрлендi
- Әзiрленген және берiлген материалдардың саны
- Кәсiби оқытумен қамту
- Кәмелетке толмағандар жасаған құқық бұзушылықтардың
маңыздылығын шолу және қайта бағалау.

Мекемелерге ұстауға баламалық көзқарастар

- Базалық зерттеулер өткiзiлген
- Балаларды отбасында ұстауға қажеттi ресурстар және арнайы
мекемелерде ұстау өзгешелiгi туралы зерттеулер жүргiзiлдi
- Өткiзiлген оқытушы семинарлардың саны
- Yйренген дағдыларын іс жүзiнде қолданатын, оқытылған мамандардың саны, олар қандай ұйымдардан, деңгейi.

Мониторинг пен бағалау механизмi

Мониторинг пен бағалау механизмiн жүзеге асыру аймақтық деңгейде үйлестiрiлетiн болады. Жобаны орындау мониторингi жергiлiктi жерлерге бару, сондай-ақ стратегиялық барып-келулердi серiктестермен үйлестіру арқылы жүзеге асырылатын болады. Жобаны iске асырудың алғашқы кезеңдерi мағлұматтарды жинауды жақсарту жөнiндегi үкiметтiң жұмысына бағытталатын болады.

Ювенальдық әдiл сот жөнiндегi шағын жоба

Iс-шаралар

1. Заңмен конфликттегi кәмелетке толмағандар бойынша зерттеулер мен талдау жүргізу.

2. Ювенальдық әдiл сот процесiнiң шектеулерiн және халықаралық пакеттердiң негiзгi ережелерi кiретiн, түгел қамтитын көзқарастарын анықтау үшiн мульти-тәртiптiк дөңгелек столдар ұйымдастыру (Эр-Рияд, Пекин және ЖДЛ).
3. КПР ережелерi және ювенальдық әдiл сот стандарттары бойынша үкiметпен ақпарат алмасуға жәрдемдесу.
4. Жасөспiрiмдер қылмыстарын жазалау түрлерiне баламалық көзқарастар тиiмдiлігiн көрнекiлiк түрде көрсету мақсатымен шетелдiк сот және заңдардың сақталуын бақылаушы мамандармен практикалық тәжiрибемен алмасу.
5. Кәмелетке толмағандарды және ерекше қорғау шараларын қажет ететiн балаларды құқықтық қорғау жүйесiнде мағлұматтар жинау мен мониторинг жүйесiн жақсарту.
6. Заң бұзу қауiптілігiн және соған сәйкес жазалаудың қаттылығын қайта қарау процесiн көтермелеу.
7. Балалар құқықтары, баламалық жазалау шаралары, қылмыстың алдын алу, ақтау бойынша, сондай-ақ жастардың қылмыстары туралы мәселеге мульти-тәртiптiк көзқарас бойынша жастармен жұмыс iстейтiн милиция қызметкерлерi, заңгерлер, айыптау және қорғау өкілдерi тарапынан сот қызметкерлерi, судьялар, сондай-ақ кәмелетке толмағандарды уақытша ұстау орталықтарының әкiмшілік персоналы үшiн оқытушы бағдарламалар әзiрлеу.
8. Стандарттарды сақтау мен алға қойылған мақсаттарға жету тұрғысында проблемаларды талқылау үшін үкiметтiң қатысушы департаменттерi мен ҮЕҰ арасындағы ұлттық және жергiліктi деңгейлерде мезгiлдi кездесулер өткiзу.
9. Мекемелерде ұстауды жақсарту және босағаннан/шыққаннан кейiн өмiрге дайын болу мақсатында әзiрленген ҮЕҰ-дың бастамаларын қолдау.
10. Пилоттық облыстарда алғаш рет заң бұзған кәмелетке толмағандарды және мекемелерде ұсталғаннан кейiн шыққан жасөспiрiмдердi оқыту өткiзуде үкiметтi көтермелеу.
11. Кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау сияқты салаларда халықаралық стандарттар мен халықаралық тәжiрибенiң мысалдарын қазақ және орыс тiлдерінде жариялау.

Арнайы мекемелерде ұстаудың баламалық әдiстерi жөнiндегi
шағын жоба

1. Арнайы мекемелерге орналастырылу қаупi бар кәмелетке толмағандар бойынша зерттеулер мен талдаулар өткiзу.
2. Бұдан әрi өз отбасында тұра алмайтын балалардың жағдайын және отбасылық күтiм деңгейiн талқылау бойынша кездесулер өткiзуде үкiметтi қолдау.
3. Балаларды отбасында ұстауға қажеттi ресурстар және арнайы мекемелерде ұстау құнының айырмашылығы туралы зерттеулер өткiзудi қолдау.
4. Арнайы мекемелерде ұзақ уақыт ұсталатын балалардың санын төмендетуге және әрбiр интернаттағы балалар үйлерiндегi балалалардың санын азайтуға әкелетiн Yкiмет пен YЕҰ бастамаларын қолдау.
5. Заң актілерiн әзiрлеушілер үшін семинарлар өткiзу және заңдарға тиiсті өзгерiстер енгiзген елдерге тәжiрибе алмасу үшiн сапар шегу, сондай-ақ арнайы мекемелерде ұстаудың жекелеген мәселелерi бойынша YЕҰ форумын қолдау.
6. Балалар үйлерi қызметкерлерiн оқыту арқылы балалардың психикалық-әлеуметтік дамуын жақсарту бойынша шаралар енгiзудi қолдау.
7. Масштабтарды қысқарту және балаларды пайдаланудың алдын алу бойынша шешiм қабылдайтын мамандар, ерiктiлер мен саясаткерлер үшiн семинарлар өткiзу (баланың құқықтарын қорғау мәселелерi).
8. Жергіліктi билiк органдарына интеграцияланған қызметтер әзiрлеу бойынша стратегиялық жоспар әзiрлеуге мүмкiндiк беру үшiн мүгедек балалар құқықтары бойынша семинар ұйымдастыру.
9. Жай мектептерде мүгедек балаларды оқыту мәселелер бойынша мектеп директорларын оқыту.

Саясатты әзiрлеу, өзара байланыс және төтенше жағдайларға
дайындық жөнiндегi жоба

Жобаның мақсаттары мен мiндеттерi
1. Жағдайға талдау және базалық зерттеулер жүргiзу.
2. Тиiстi халықаралық стандарттарға сәйкес есеп берушілiк бойынша мiндеттердi орындауды қолдау үшiн техникалық консультациялар өткiзу.
3. Саясатты, сондай-ақ салауатты өмiр салты ювенальдық әдiл сот реформасын және баланың құқықтарын қорғау саласындағы коммуникациялық iс-шараларды талдауды және дамытуды қолдау.
4. Жастардың құқықтарына жауап беретiн төтенше жағдайларға дайындық бойынша бастамаларды дайындауды қолдау.

Жобаның стратегиялары
Осы жоба әр бағдарламада саясаттың әртүрлi салаларына ерекше назар аудара отырып, барлық үш бағдарламамен үндеседi. Жастардың әл-ауқаты жөнiндегі бағдарламаға келетiн болсақ, салауатты өмiр салтын және ювенальдық әдiл сотты қалыптастыру мәселелерiн басшылыққа алатын болады.

Ерекше әлеуметтiк қызмет көрсетудi қолдау
Төтенше жағдай пайда болған кезде ЮНИСЕФ өзi әсер ететiн денсаулық сақтау қызметтерiн көрсетудi қолдайтын болады.

Мемлекеттiң мүмкiндiктерiн күшейту
Жетiлдiрiлген бастапқы ақпарат, басқа елдер жинаған тәжiрибемен алмасу, саяси шешiмдер арқылы жүйе қызметкерлерi мен шешім қабылдайтын саясаткерлер ювенальдық әдiл сот пен балалардың құқықтарын қорғау мәселелерiн жақсы қарай алатын болады.

Балалардың құқықтарын қорғау

ЮНИСЕФ заңмен конфликттегi балалардың барлық қажеттiлiктерi мен құқықтарын қорғайтын және балаға бейiмделген оқыту ортасын құратын болады.

Негiзгi серiктестер
Осы жобаны iске асыруда ЮНИСЕФ-тiң негiзгi серiктестерi Бiлiм және ғылым министрлiгi, оның құрылымдары мен институттар, Iшкi iстер министрлiгi, Әдiлет министрлiгi, Еңбек және әлеуметтік қолдау министрлiгі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентiнiң жанындағы Отбасы және әйелдер iстерi жөнiндегi ұлттық комиссия және Салауатты өмiр салтын қалыптастыру проблемалары жөнiндегi ұлттық орталық болады. Жобаны жоспарлау, мониторингi және iске асыру процесiне ЮНАЙДС, ЮНЕСКО және БҰҰ-дың басқа да агенттiктерi, жастармен жұмыс iстейтiн ҮЕҰ және донорлар тартылатын болады.

Жобаны басқару

Жобаларды iске асыруды ЮНИСЕФ-пен қарым-қатынас жасай отырып, республикалық және жергiлiкті басқару органдарының өкiлдерi жүзеге асырады, Жоба жөнiндегi үйлестiру тобы жобаны жоспарлау, мониторингi және бағалау процесiн бақылауды қамтамасыз ету мақсатында құрылатын болады. Топ ОАҚР-дағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi, Астанадағы ЮНИСЕФ Өкiлдiгi қызметкерлерiнен, үкiмет өкiлдерiнен, БҰҰ мүдделi агенттiктерiнiң өкiлдерiнен және қатысушы министрлiктердiң сарапшыларынан тұратын болады.

Көрсеткiштер

Нәтижелiлiк көрсеткiштерi

- Жағдайға талдау және басқа да зерттеулер жүргiзу
- ОАҚР-да Жастар форумын құру
- Балалардың құқықтарын қорғау форумын құру
- Шығарылған байланыс материалдардың саны мен түрi
- Қажет болған жағдайда байланыс iс-шараларының ықпал етуi жөнiндегi зерттеулер
- Төтенше жағдайларға дайындық жоспарларын құру.

Саясатты дамыту, өзара байланыстар және төтенше жағдайларға
дайындық жөнiндегi шағын жоба

Іс-шаралар

1. Жағдайға талдау жасау және балаларды қорғау секторында саясатты дамытуды көтермелеу.
2. Бiлiм беру реформасын iске асыруға қатысу.
3. ОАҚР-да Жастар және балалардың құқықтарын қорғау форумына қатысуда мүдделiлiк деңгейiн зерттеу. Егер жүзеге асырылатын болса, осындай форум құру.
4. Бағдарламалық материалдармен қамтылатын тақырыптық облыстар шеңберiндегi мейлiнше жалпы сипаттағы байланыс iс-шараларын қолдау.
5. Елдегi жағдайға сәйкес төтенше жағдайларға қажетті дайындықты қолдау.

Бағдарламаны қолдау жөнiндегi шағын жоба

Осы шағын жоба ынтымақтастықтың барлық үш бағдарламасында болады және оның негiзгi мақсаты ЮНИСЕФ қызметкерлерiне жалақыларын, iскерлiк жолсапарларды және бағдарламаны iске асыруға байланысты басқа да шығындарды қаржыландыруда.

Iс-шаралар

1. ЮНИСЕФ қызметкерлерiнiң посттары.
2. ОАҚР арасындағы iскерлiк жол жүрулер.
3. Шетелге iскерлiк жол жүрулер.
4. Оқыту.
5. Операциялық шығындар.

Бағдарламаның бюджеті
Мың АҚШ долларында ____________________________________________________________________
Жоба 2000 2001 2002 2003 2004 Барлығы
____________________________________________________________________
Жасөспірімдік өмір НР 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 300.0
салты ҚР 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 1000.0

Балаларды қорғау НР 52.0 52.0 52.0 52.0 52.0 260.0
және ювенальдық ҚР 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 1000.0
әділ сотты
реформалау

Саясатты әзiрлеу, НР 85.0 85.0 85.0 85.0 85.0 425.0
өзара байланыс және ҚР 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 250.0
төтенше жағдайларға
дайындық

Барлығы НР 197.0 197.0 197.0 197.0 197.0 985.0
ҚР 450.0 450.0 450.0 450.0 450.0 2250.0
____________________________________________________________________
НР - Негізгі ресурстар
ҚР - Қосымша ресурстар

Қазақстан Yкіметiнiң және басқа да ұйымдардың үлесi

Үкімет және үкіметтік емес ұйымдардан серіктестер қажетті серіктестердің болуын және оларға жалақы төлеп беруді, үй-жайларды, материалдарды/құралдарды, техникалық тәжірибені және бағдарламаны басқару мен орындауды қолдауда оларды операциялау мен қолдауға қорларды қамтамасыз етеді. Үкімет/ҮЕҰ-дан серіктестер жергілікті жерлерде бағдарламаны орындауға қажетті материалдар мен құралдарда ел ішінде тасымалдаудың, сақтау мен үлестірудің барлық түрлері үшін жауап береді. Бұл жауапкершілікке, егер жеткізілім жеткізу портында белгіленген уақытта кедендік тазартудан өтпесе, кедендік тазарту мен тоқтап тұру бойынша шығындар төлеу кіреді. Бағдарламаға көпжақты және екіжақты ынтымақтастық жөніндегі басқа да ұйымдар мен серіктестіктер қатысады.