О ратификации Факультативного протокола к Конвенции о правах ребенка, касающегося участия детей в вооруженных конфликтах

Закон Республики Казахстан от 4 июля 2001 года N 221

Ратифицировать Факультативный протокол к Конвенции о правах ребенка, касающийся участия детей в вооруженных конфликтах, совершенный в Нью-Йорке 6 сентября 2000 года.

Президент Н.Назарбаев
Республики Казахстан

Факультативный протокол к Конвенции о правах ребенка,
касающийся участия детей в вооруженных конфликтах

Государства-участники настоящего Протокола,
будучи воодушевлены повсеместной поддержкой Конвенции о правах ребенка, свидетельствующей о широко распространенной готовности служить делу поощрения и защиты прав ребенка,
вновь подтверждая, что права детей нуждаются в особой защите, и призывая к обеспечению постоянного улучшения положения детей без какого бы то ни было различия, а также их развития и образования в обстановке мира и безопасности,
будучи обеспокоены пагубным и широкомасштабным воздействием вооруженных конфликтов на детей, а также их долгосрочными последствиями для прочного мира, безопасности и развития,
осуждая посягательства на детей в условиях вооруженного конфликта, а также непосредственные нападения на объекты, охраняемые в соответствии с международным правом, в том числе на места, в которых обычно присутствует большое количество детей, такие, как школы и больницы,
отмечая принятие Статута Международного уголовного суда, и в частности квалификацию в нем в качестве военного преступления действий, связанных с призывом на военную службу или мобилизацией детей, не достигших 15-летнего возраста, или с их активным использованием в военных действиях в рамках как международных, так и немеждународных вооруженных конфликтов,
считая, таким образом, что в целях содействия более эффективному осуществлению прав, признанных в Конвенции о правах ребенка, необходимо усилить защиту детей от участия в вооруженных конфликтах,
отмечая, что статья 1 Конвенции о правах ребенка предусматривает, что для целей этой Конвенции ребенком является каждое человеческое существо до достижения 18-летнего возраста, если по закону, применимому к данному ребенку, он не достигает совершеннолетия ранее,
будучи убеждены, что факультативный протокол к Конвенции, повышающий возраст возможного призыва лиц в вооруженные силы и их участия в военных действиях, будет эффективным образом способствовать осуществлению принципа, согласно которому во всех действиях, касающихся детей, первоочередное внимание должно уделяться наилучшему обеспечению интересов ребенка,
отмечая, что двадцать шестая Международная конференция Красного Креста и Красного Полумесяца, состоявшаяся в декабре 1995 года, рекомендовала, в частности, сторонам конфликтов предпринимать любые возможные шаги в целях обеспечения того, чтобы дети, не достигшие 18-летнего возраста, не принимали участия в военных действиях,
приветствуя единодушное принятие в июне 1999 года Конвенции Международной организации труда N 182 о запрещении и немедленных мерах по искоренению наихудших форм детского труда, которая запрещает, в частности, принудительную или обязательную вербовку детей для использования их в вооруженных конфликтах,
осуждая с самой глубокой озабоченностью вербовку, обучение и использование внутри государства и за его пределами детей в военных действиях вооруженными группами, отличными от вооруженных сил государства, и признавая ответственность тех, кто вербует, обучает и использует детей с этой целью,
напоминая об обязательстве каждой стороны вооруженного конфликта соблюдать положения международного гуманитарного права,
подчеркивая, что настоящий Протокол не наносит ущерба целям и принципам, содержащимся в Уставе Организации Объединенных Наций, включая статью 51, и соответствующим нормам гуманитарного права,
принимая во внимание, что обстановка мира и безопасности, основанная на полном уважении целей и принципов, изложенных в Уставе, и на соблюдении применимых договоров в области прав человека, является непременным условием для полной защиты детей, в частности во время вооруженных конфликтов и иностранной оккупации,
признавая особые потребности детей, которые являются особенно уязвимыми по отношению к их вербовке и использованию в военных действиях вопреки настоящему Протоколу в связи с их экономическим или социальным положением или полом,
памятуя о необходимости учитывать экономические, социальные и политические причины участия детей в вооруженных конфликтах,
будучи убеждены в необходимости укрепления международного сотрудничества в осуществлении настоящего Протокола, а также в деле физической и психосоциальной реабилитации и социальной реинтеграции детей, являющихся жертвами вооруженных конфликтов,
поощряя участие общества, и в частности детей и детей, являющихся жертвами, в распространении информации и образовательных программах, касающихся осуществления Протокола,
договорились о нижеследующем:

Статья 1

Государства-участники принимают все возможные меры для обеспечения того, чтобы военнослужащие их вооруженных сил, не достигшие 18-летнего возраста, не принимали прямого участия в военных действиях.

Статья 2

Государства-участники обеспечивают, чтобы лица, не достигшие 18-летнего возраста, не подлежали обязательному призыву в их вооруженные силы.

Статья 3

1. Государства-участники повышают минимальный возраст добровольного призыва лиц в их национальные вооруженные силы по сравнению с возрастом, указанным в пункте 3 статьи 38 Конвенции о правах ребенка, учитывая принципы, содержащиеся в этой статье, и признавая, что в соответствии с Конвенцией лица, не достигшие 18 лет, имеют право на особую защиту.
2. Каждое государство-участник при ратификации настоящего Протокола или присоединении к нему сдает на хранение имеющее обязательный характер заявление, в котором указывается минимальный возраст, при котором оно допускает добровольный призыв в его национальные вооруженные силы, и излагаются гарантии, принятые государством для обеспечения того, чтобы такой призыв не носил насильственного или принудительного характера.
3. Государства-участники, допускающие добровольный призыв в их национальные вооруженные силы лиц, не достигших 18-летнего возраста, предоставляют гарантии, как минимум обеспечивающие, чтобы:
a) такой призыв носил в действительности добровольный характер;
b) такой призыв производился с осознанного согласия родителей или законных опекунов данного лица;
c) такие лица были в полной мере информированы об обязанностях, связанных с несением такой военной службы;
d) такие лица представляли достоверные свидетельства своего возраста до их принятия на национальную военную службу.
4. Каждое государство-участник в любой момент может усилить положения своего заявления путем направления соответствующего уведомления в адрес Генерального секретаря Организации Объединенных Наций, который информирует все государства-участники. Такое уведомление вступает в силу с даты его получения Генеральным секретарем.
5. Требование о повышении возраста, содержащееся в пункте 1 настоящего статьи, не распространяется на учебные заведения, находящиеся в ведении или под контролем вооруженных сил государств-участников, в соответствии со статьями 28 и 29 Конвенции о правах ребенка.

Статья 4

1. Вооруженные группы, отличные от вооруженных сил государства, ни при каких обстоятельствах не должны вербовать или использовать в военных действиях лиц, не достигших 18-летнего возраста.
2. Государства-участники принимают все возможные меры в целях предупреждения такой вербовки и использования, включая принятие правовых мер, необходимых для запрещения и криминализации такой практики.
3. Применение настоящей статьи согласно данному Протоколу не затрагивает юридического статуса ни одной из сторон вооруженного конфликта.

Статья 5

Ничто в настоящем Протоколе не может быть истолковано как исключающее положения, содержащиеся в законодательстве государства-участника или в международных договорах и международном гуманитарном праве, которые в большей степени способствуют осуществлению прав ребенка.

Статья 6

1. Каждое государство-участник в рамках своей юрисдикции принимает все необходимые правовые, административные и иные меры для обеспечения эффективного осуществления и применения положений настоящего Протокола.
2. Государства-участники обязуются обеспечить широкое распространение и пропаганду соответствующими средствами принципов и положений настоящего Протокола среди взрослых и детей.
3. Государства-участники принимают все возможные меры для обеспечения того, чтобы лица, находящиеся под их юрисдикцией, которые были завербованы или использовались в военных действиях вопреки настоящему Протоколу, были демобилизованы или иным образом освобождены от военной службы. При необходимости государства-участники оказывают этим лицам всю надлежащую помощь в целях восстановления их физического и психологического состояния, а также их социальной реинтеграции.

Статья 7

1. Государства-участники сотрудничают в деле осуществления настоящего Протокола, в том числе в деле предупреждения любой деятельности, противоречащей Протоколу, и в деле реабилитации и социальной реинтеграции лиц, ставших жертвами действий, противоречащих настоящему Протоколу, в том числе посредством технического сотрудничества и финансовой помощи. Такие помощь и сотрудничество будут осуществляться в консультации с заинтересованными государствами-участниками и соответствующими международными организациями.
2. Государства-участники, которые в состоянии сделать это, оказывают такую помощь в рамках существующих многосторонних, двусторонних или иных программ, или, в частности, через посредство фонда добровольных взносов, учреждаемого в соответствии с правилами Генеральной Ассамблеи.

Статья 8

1. Каждое государство-участник в течение двух лет после вступления в силу данного Протокола для этого государства-участника представляет доклад Комитету по правам ребенка, содержащий всеобъемлющую информацию о мерах, принятых им в целях осуществления положений Протокола, включал меры, принятые с целью осуществления положений, касающихся участия и призыва.
2. После представления всеобъемлющего доклада каждое государство-участник включает в доклады, представляемые им Комитету по правам ребенка в соответствии со статьей 44 Конвенции, любую дополнительную информацию, касающуюся осуществления Протокола. Другие государства-участники Протокола представляют доклад каждые пять лет.
3. Комитет по правам ребенка может запросить у государств-участников дополнительную информацию, касающуюся осуществления настоящего Протокола.

Статья 9

1. Настоящий Протокол открыт для подписания любым государством, которое является участником Конвенции или которое подписало ее.
2. Настоящий Протокол подлежит ратификации и открыт для присоединения к нему любого государства. Ратификационные грамоты или документы о присоединении сдаются на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.
3. Генеральный секретарь, действуя в качестве депозитария Конвенции и Протокола, уведомляет все государства-участники Конвенции и все государства, которые подписали Конвенцию, о сдаче на хранение каждого заявления в соответствии со статьей 13.

Статья 10

1. Настоящий Протокол вступает в силу через три месяца после сдачи на хранение десятой ратификационной грамоты или документа о присоединении.
2. Для каждого государства, которое ратифицирует настоящий Протокол или присоединится к нему после его вступления в силу, настоящий Протокол вступает в силу через один месяц после сдачи на хранение его ратификационной грамоты или документа о присоединении.

Статья 11

1. Любое государство-участник может денонсировать настоящий Протокол в любое время путем письменного уведомления Генерального секретаря Организации Объединенных Наций, который затем информирует об этом другие государства-участники Конвенции и все государства, подписавшие Конвенцию. Денонсация вступает в силу по истечении одного года после даты получения уведомления Генеральным секретарем. Однако, если на день истечения этого года в денонсирующем государстве-участнике имеет место вооруженный конфликт, денонсация не вступает в силу до окончания этого вооруженного конфликта.
2. Такая денонсация не освобождает государство-участник от его обязательств, предусмотренных в настоящем Протоколе, в отношении любого действия, которое произошло до даты вступления денонсации в силу. Равным образом такая денонсация ни в коей мере не препятствует дальнейшему рассмотрению любого вопроса, который уже поступил на рассмотрение Комитета до даты вступления денонсации в силу.

Статья 12

1. Любое государство-участник может предложить поправку и представить ее Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций. Генеральный секретарь затем препровождает предложенную поправку государствам- участникам с просьбой указать, высказываются ли они за созыв конференции государств-участников с целью рассмотрения этих предложений и проведения по ним голосования. Если в течение четырех месяцев, начиная с даты такого сообщения, по крайней мере одна треть государств-участников выскажется за такую конференцию, Генеральный секретарь созывает эту конференцию под эгидой Организации Объединенных Наций. Любая поправка, принятая большинством государств-участников, присутствующих и участвующих в голосовании на этой конференции, представляется Генеральной Ассамблее на утверждение.
2. Поправка, принятая в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, вступает в силу по утверждении ее Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций и принятии ее большинством в две трети государств- участников.
3. Когда поправка вступает в силу, она становится обязательной для тех государств-участников, которые ее приняли, а для других государств-участников остаются обязательными положения настоящего Протокола и любые предшествующие поправки, которые ими приняты.

Статья 13

1. Настоящий Протокол, английский, арабский, испанский, китайский, русский и французский тексты которого являются равно аутентичными, хранится в архивах Организации Объединенных Наций.
2. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций направляет заверенные копии настоящего Протокола всем государствам-участникам Конвенции и всем государствам, подписавшим Конвенцию.

Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына байланысты Баланың құқықтары туралы конвенцияның факультативтік хаттамасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 4 шілде N 221-II

Нью-Йоркте 2000 жылғы 6 қыркүйекте жасалған Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына байланысты Баланың құқықтары туралы конвенцияның факультативтік хаттамасы бекітілсін.

Қазақстан Республикасының
Президенті

БАЛАЛАРДЫҢ ҚАРУЛЫ ЖАНЖАЛДАРҒА ҚАТЫСУЫНА
БАЙЛАНЫСТЫ БАЛАНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ ТУРАЛЫ
КОНВЕНЦИЯНЫҢ ФАКУЛЬТАТИВТIК ХАТТАМАСЫ

(2003 жылғы 5 мамырда күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

Осы Хаттаманың қатысушы мемлекеттерi,
баланың құқықтарын көтермелеу және қорғау iсiне қызмет етуге дайын болу кең ауқымда таралғандығы туралы куәландыратын, Баланың құқықтары туралы конвенцияны жаппай қолдаудан жiгер ала отырып,
балалардың құқықтары ерекше қорғауға мұқтаж екендiгін тағы да қуаттай отырып және қандай да болсын бөлiп-жармастан балалардың жағдайын тұрақты түрде жақсартуды, сондай-ақ олардың бейбiтшілiк пен қауiпсiздiк жағдайында дамуы мен бiлiм алуын қамтамасыз етуге шақыра отырып,
қарулы жанжалдардың балаларға тигiзетiн қатерлi әрi кең ауқымды ықпалына, сондай-ақ олардың тұрақты бейбiтшiлiк, қауiпсiздiк және даму үшiн ұзақ мерзiмдi салдарлары болатынына алаңдаушылық бiлдiре отырып,
қарулы жанжалдар жағдайында балалардың құқықтарына қол сұғушылықты, сондай-ақ халықаралық құқыққа сәйкес қорғалатын объектiлерге, оның iшiнде мектеп және аурухана сияқты балалар, әдетте, көп болатын орындарға тiкелей шабуыл жасауды айыптай отырып,
Халықаралық қылмыстық сот статутының және iшiнара онда 15 жасқа толмаған балаларды әскери қызметке шақыруға немесе жұмылдыруға немесе оларды халықаралық, сондай-ақ халықаралық емес қарулы жанжалдар шеңберiндегi соғыс iс-қимылдарына белсендi түрде пайдалануға байланысты iс-әрекеттердi әскери қылмыс ретiнде саралау қабылданғандығын атап өте отырып,
осы арқылы, Баланың құқықтары туралы конвенцияда танылған құқықтарды неғұрлым тиiмдi түрде жүзеге асыруға жәрдемдесу мақсатында қарулы жанжалдарға қатысудан балаларды қорғауды күшейту қажет деп есептей отырып,
Баланың құқықтары туралы конвенцияның 1-бабы осы Конвенцияның мақсаттары үшiн 18-жасқа толмаған әрбiр адамзат баласы, егер осы балаға қатысты қолданылатын заң бойынша ол кәмелеттiк жасқа ертерек толмаса, бала болып табылады деп көздейтiндiгiн атап өте отырып,
адамдардың қарулы күштерге ықтимал шақырылу және олардың соғыс iс-қимылдарына қатысу жасын ұлғайтатын Конвенцияның факультативтiк хаттамасы балаларға қатысты барлық iс-әрекеттерде, бiрiншi кезекте, баланың мүдделерiн мейлiнше қамтамасыз етуге назар аударылуы тиiс дейтiн принциптi жүзеге асыруға тиiмдi түрде ықпал ететiн болады деп кәмiл сенiм бiлдiрiп,
1995 жылы желтоқсан айында болған Қызыл Кресттiң және Қызыл Жарты Айдың жиырма алтыншы Халықаралық конференциясы жанжалға қатысушы тараптарға 18-жасқа толмаған балалардың соғыс iс-қимылдарына қатыспауын қамтамасыз ету мақсатында кез келген мүмкiн болатын қадамдар жасайды деп атап өте отырып,
атап айтқанда, балаларды қарулы жанжалдарда пайдалану үшiн оларды мәжбүрлi түрде немесе мiндеттi түрде тартуға тыйым салатын балалар еңбегiнiң ең нашар нысандарына тыйым салу және оларды жою жөнiндегi шұғыл шаралар туралы Халықаралық еңбек ұйымның N 182 конвенциясының 1999 жылғы маусымда бiрауыздан қабылдануын құттықтай отырып,
мемлекеттің iшiнде және одан тыс жерлерде мемлекеттiң қарулы күштерiнен өзгеше қарулы топтардың соғыс iс-қимылдарына балаларды тартуын, үйретуiн және пайдалануын терең алаңдаушылық сезiммен айыптай отырып және осы мақсатта балаларды тартатын, үйрететiн және пайдаланатын адамдардың жауапкершiлiгiн тани отырып,
қарулы жанжалға қатысушы әрбiр Тараптың халықаралық гуманитарлық құқық ережелерiн сақтауға қатысты мiндеттемесi туралы ескерте отырып, осы Хаттама 51-бапты қоса алғанда, Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Жарғысында мазмұндалатын мақсаттар мен принциптерге және гуманитарлық құқықтың тиiстi нормаларына нұқсан келтiрмейтiнiн атап көрсете отырып,
жарғыда баяндалған мақсаттар мен принциптердi толық құрметтеуге және адам құқығы саласында қолданылатын шарттарды сақтауға негiзделген бейбiтшiлiк пен қауiпсiздiк жағдайы, атап айтқанда, қарулы жанжалдар мен шетел басқыншылығы кезiнде балаларды толық қорғау үшiн мiндеттi шарт болып табылатындығын назарға ала отырып,
балалардың экономикалық немесе әлеуметтiк жағдайына немесе жынысына байланысты соғыс iс-қимылдарына тартуға және пайдалануға қатысты балалар осы Хаттамаға қарамастан ерекше қорғансыз болып табылатындықтан балалардың өзгеше мұқтаждықтарын тани отырып,
балалардың қарулы жанжалдарға қатысуының экономикалық, әлеуметтiк және саяси себептерiн ескеру қажеттiлiгi туралы еске сала отырып,
осы Хаттаманы жүзеге асыруда, сондай-ақ қарулы жанжалдардың құрбандары болып табылатын балалардың тәнi мен жанын сауықтыру, әлеуметтiк тұрғыдан оңалту, сондай-ақ оларды әлеуметтiк ортаға қайта кiрiктiру iсiнде халықаралық ынтымақтастықты нығайту қажеттілігіне сенiм бiлдiре отырып,
Хаттаманы жүзеге асыруға қатысты ақпаратты және бiлiм беру бағдарламаларын таратуға қоғамды, iшiнара, балаларды және соғыс құрбандары болып табылатын балаларды қатыстыруды көтермелей отырып,
төмендегiлер туралы уағдаласты:

1-бап

Қатысушы мемлекеттер өздерiнiң қарулы күштерiнiң 18 жасқа толмаған әскери қызметкерлерiнiң соғыс iс-қимылдарына тiкелей қатыспауын қамтамасыз ету үшiн барлық мүмкiн болатын шараларды қолданады.

2-бап

Қатысушы мемлекеттер 18 жасқа толмаған адамдарының қарулы күштерге мiндеттi түрде шақырылуға жатпауын қамтамасыз етедi.

3-бап

1. Қатысушы мемлекеттер Баланың құқықтары туралы конвенцияның 38-бабының 3-тармағында мазмұндалған принциптердi ескере отырып және Конвенцияға сәйкес 18 жасқа толмаған адамдардың ерекше қорғалу құқығы болатындығын тани отырып, аталған бапта көрсетiлген жаспен салыстырып қарағанда, өздерiнiң ұлттық қарулы күштерiне ерiктi түрде шақырылған адамдардың ең төменгi жасын арттырады.
2. Осы Хаттаманы бекiту немесе оған қосылу кезiнде әрбiр қатысушы мемлекет мiндеттi сипаты болатын өтiнiштi сақтауға тапсырады, онда өзiнiң ұлттық қарулы күштерiне ерiктi түрде шақыруға жол берілетiн ең төменгi жас көрсетiледi және де мұндай шақыруда күш қолдану немесе мәжбүрлеу сипатының болмауын қамтамасыз ету үшiн мемлекет қабылдаған кепiлдiктер мазмұндалады.
3. 18 жасқа толмаған адамдарды өздерiнiң ұлттық қарулы күштерiне ерiктi түрде шақыруға жол беретiн қатысушы мемлекеттер ең болмағанда төмендегiлердi қамтамасыз ететiндей кепiлдiктер бередi:
а) мұндай шақыру шынында да ерiктi сипатта болады;
b) мұндай шақыру аталған адамның ата-анасының немесе заңды қамқоршыларының саналы түрдегi келiсiмiмен жүргiзiледi;
с) мұндай адамдар осындай әскери қызметтi атқаруына байланысты мiндеттерi туралы толық деңгейде құлақтандырылады;
d) мұндай адамдар оларды ұлттық әскери қызметке қабылдағанға дейiн өздерiнiң жасы туралы анықталған куәлiктердi табыс етедi.
4. Әрбiр қатысушы мемлекет кез келген сәтте Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Бас хатшысының атына тиiстi хабарлама жiберу арқылы өз өтiнiшiнiң жағдайын жақсарта алады, БҰҰ бұл туралы барлық қатысушы мемлекеттердi құлақтандырады. Мұндай хабарландыру оны Бас хатшы алған күннен бастап күшiне енедi.
5. Осы баптың 1-тармағында мазмұндалатын жасты арттыру туралы талап Баланың құқықтары туралы конвенцияның 28 және 29-баптарына сәйкес қатысушы мемлекеттердiң қарулы күштерiнiң қарамағында немесе бақылауында болатын оқу орындарына қолданылмайды.

4-бап

1. Мемлекеттiң қарулы күштерiнен өзгеше қарулы топтар қандай жағдайларда болсын 18 жасқа толмаған адамдарды соғыс қимылдарына тартпауға немесе пайдаланбауға тиiс.
2. Қатысушы мемлекеттер жоғарыда аталған практикаға тыйым салу және оны криминизациялау үшiн қажеттi құқықтық шараларды қабылдауды қоса алғанда, мұндай тарту мен пайдаланудың алдын алу мақсатында барлық мүмкiн болатын шараларды қолданады.
3. Аталған Хаттамаға сәйкес осы бапты қолдану қарулы жанжал тараптарының бiрде бiрiнiң заңды мәртебесiне ықпал етпейдi.

5-бап

Осы Хаттамадағы ештеңе де баланың құқықтарын жүзеге асыруға жоғары деңгейде ықпал ететiн қатысушы мемлекеттердiң заңдарында немесе халықаралық шарттарында және халықаралық гуманитарлық құқықта мазмұндалатын ережелердi жоққа шығару ретiнде түсiндiрілмейдi.

6-бап

1. Әрбiр қатысушы мемлекет өз құқығының шеңберiнде осы Хаттаманың ережелерiн тиiмдi түрде жүзеге асыруды және қолдануды қамтамасыз ету үшiн барлық қажеттi құқықтық, әкiмшiлiк және өзге де шараларды қабылдайды.
2. Қатысушы мемлекеттер ересектер мен балалар арасында осы Хаттаманың принциптерi мен ережелерiн тиiстi құралдармен кең ауқымда таратуды және насихаттауды қамтамасыз етуге мiндеттенедi.
3. Қатысушы мемлекеттер осы Хаттамаға қарамастан соғыс қимылдарына тартылған немесе пайдаланылып жүрген өздерiнiң заңды құқықтарына жататын адамдардың әскери қызметтен керi шақырылуын немесе өзгеше жолмен босатылуын қамтамасыз ету үшiн барлық мүмкiн болатын шараларды қолданады. Қатысушы мемлекеттер қажет болған жағдайда осы адамдардың тәнi мен жанын сауықтыруды қолға алу, сондай-ақ оларды әлеуметтiк ортаға қайта кiрiктiру мақсатында оларға барлық тиiстi көмектi көрсетедi.

7-бап

1. Қатысушы мемлекеттер осы Хаттаманы жүзеге асыру iсiнде, оның iшiнде Хаттамаға қайшы келетiн кез келген қызметтің алдын алу iсiнде және техникалық ынтымақтастық пен қаржылық көмек жолымен осы Хаттамаға қайшы келетiн iс-қимылдардың құрбандықтары болған адамдарды сауықтыру және оларды әлеуметтiк ортаға қайта кiрiктiру iсiнде ынтымақтасатын болады. Мұндай көмек пен ынтымақтастық мүдделi қатысушы мемлекеттермен және тиiстi халықаралық ұйымдармен консультациялар негiзiнде жүзеге асырылатын болады.
2. Осындай көмектi жүзеге асыруға мүмкiндiгi бар қатысушы мемлекеттер осындай көмектi қазiргi бар көп жақты, екi жақты немесе өзге де бағдарламалар шеңберiнде немесе, атап айтқанда, Бас Ассамблеяның ережелерiне сәйкес құрылған ерiктi жарналар қорының делдалдығы арқылы жүзеге асырады.

8-бап

1. Әрбiр қатысушы мемлекет осы қатысушы мемлекет үшін осы Хаттама күшiне енгеннен кейiн екi жыл iшiнде қатысу мен шақыруға қатысты ережелердi жүзеге асыру мақсатында қабылданған шараларды қоса алғанда, Хаттама ережелерiн жүзеге асыру мақсатында өзi қабылдаған шаралар туралы жан жақты ақпараты бар баяндаманы Баланың құқықтары жөнiндегi комитетке ұсынады.
2. Жан жақты баяндаманы ұсынғаннан кейiн әрбiр қатысушы мемлекет Конвенцияның 44-бабына сәйкес Баланың құқықтары жөнiндегi комитетке өзi ұсынатын баяндамаларда Хаттаманы жүзеге асыруға қатысты кез келген қосымша ақпаратты да қоса қамтитын болады. Хаттаманың басқа қатысушы мемлекеттерi баяндаманы әрбiр бес жыл сайын ұсынады.
3. Баланың құқықтары жөнiндегi комитет қатысушы мемлекеттерден осы Хаттаманы жүзеге асыруға қатысты қосымша ақпаратты сұрата алады.

9-бап

1. Осы Хаттама Конвенцияның қатысушысы болып табылатын немесе оған қол қойған кез келген мемлекеттің қол қоюы үшiн ашық.
2. Осы Хаттама бекiтiлуге жатады және оған кез келген мемлекеттiң қосылуы үшiн ашық. Бекiту грамоталары немесе қосылу туралы құжаттар Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.
3. Конвенцияның және Хаттаманың депозитарийi ретiнде iс-қимыл жасай отырып, Бас хатшы 13-бапқа сәйкес әрбiр өтiнiштiң сақтауға тапсырылғандығы туралы Конвенцияның барлық қатысушы мемлекеттерiне және Конвенцияға қол қойған барлық мемлекеттерге хабарлайды.

10-бап

1. Осы Хаттама оныншы бекiту грамотасын немесе қосылу туралы құжатты сақтауға тапсырғаннан кейiн үш ай өткен соң күшiне енедi.
2. Осы Хаттаманы бекiтетiн немесе ол күшiне енгеннен кейiн оған қосылатын әрбiр мемлекет үшiн осы Хаттама оның бекiту грамотасы немесе қосылу туралы құжаты сақтауға тапсырылғаннан кейiн бiр ай өткен соң күшiне енедi.

11-бап

1. Кез келген қатысушы мемлекет Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жазбаша хабарлау арқылы кез келген уақытта осы Хаттаманың күшiн жоя алады, Бас хатшы сосын бұл туралы Конвенцияның басқа да қатысушы мемлекеттерiне және Конвенцияға қол қойған барлық мемлекеттерге хабарлайды. Бас хатшы хабарламаны алған күннен кейiн бiр жыл өткен соң күшiн жою iс жүзiне асады. Алайда осы жыл аяқталатын күнi Хаттаманың күшiн жоятын қатысушы мемлекетте қарулы жанжал орын алса, күшiн жою осы қарулы жанжал аяқталғанға дейiн iс жүзiне аспайды.
2. Мұндай күшiн жою күшiн жоюдың iс жүзiне асқан күнiне дейiн болған кез келген iс-әрекетке қатысты қатысушы мемлекеттi осы Хаттамада көзделген оның мiндеттемелерiнен босатпайды. Сол сияқты мұндай күшiн жою күшiн жоюдың iс жүзiне асқан күнiне дейiн Комитеттiң қарауына келiп түскен кез келген мәселенi одан әрi қарауға қандай да болсын кедергi келтiрмейдi.

12-бап

1. Кез келген қатысушы мемлекет түзету ұсынып, оны Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына ұсына алады. Бас хатшы қатысушы мемлекеттiң осындай ұсыныстарын қарау және олар бойынша дауыс беруді өткізу мақсатында қатысушы мемлекеттерден конференция шақыруды жақтайтындығын көрсетуді сұрап, оларға ұсынылған түзетуді жолдайды. Егер осындай хабарландыру күнінен бастап төрт айдың ішінде қатысушы мемлекеттердің ең болмағанда үштен бірі осындай конференцияны жақтаса, Бас хатшы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының демеушiлiк етуiмен осы конференцияны шақырады. Осы конференцияға қатысқан және дауыс беруге атсалысқан қатысушы мемлекеттердің көпшiлiгi қабылдаған кез келген түзету Бас Ассамблеяға бекiтiлуге ұсынылады.
2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес қабылданған түзету оны Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы бекiткеннен кейiн және оны қатысушы мемлекеттердiң үштен екiсi болатын көпшiлiгi қабылдағаннан кейiн күшiне енедi.
3. Түзету күшiне енген кезде оны қабылдаған қатысушы мемлекеттер үшiн мiндеттi сипаты болады, ал басқа қатысушы мемлекеттер үшiн осы Хаттама ережелерiнiң және олар қабылдаған кез келген бұрынғы түзетулердiң мiндеттi сипаты болады.

13-бап

1. Ағылшын, араб, испан, қытай, орыс және француз мәтiндерi түпнұсқамен бiрдей болып табылатын осы Хаттама Бiрiккен Ұлттар Ұйымының мұрағатында сақталады.
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Хаттаманың куәландырылған көшірмелерін Конвенцияға қатысушы барлық мемлекеттерге және Конвенцияға қол қойған барлық мемлекеттерге жолдайды.