О беженцах

Закон Республики Казахстан от 4 декабря 2009 года № 216-IV.

Оглавление

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие Закона РК см. ст.21

Настоящий Закон определяет правовое положение лиц, ищущих убежище, и беженцев на территории Республики Казахстан.

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) беженец - иностранец, который в силу обоснованных опасений стать жертвой преследований по признаку расы, национальности, вероисповедания, гражданства, принадлежности к определенной социальной группе или политическим убеждениям находится вне страны своей гражданской принадлежности и не может пользоваться защитой своей страны или не желает пользоваться такой защитой вследствие таких опасений, или лицо без гражданства, находящиеся вне страны своего постоянного места жительства или гражданской принадлежности, которые не могут или не желают вернуться в нее вследствие этих опасений;

2) удостоверение беженца – документ, удостоверяющий личность и подтверждающий статус беженца;

3) исключен Законом РК от 13.05.2020 № 327-VI (вводится в действие с 01.01.2021).

4) безопасная третья страна - страна, в которой лицо, ищущее убежище, временно находилось до прибытия в Республику Казахстан и где ему может быть предоставлен или был предоставлен доступ к эффективным механизмам защиты и определения статуса беженца;

5) убежище - предоставление защиты на территории Республики Казахстан лицам, ищущим убежище, путем присвоения статуса беженца;

6) лицо, ищущее убежище, – иностранец или лицо без гражданства, изъявившее желание обратиться за убежищем в Республике Казахстан, до принятия местным исполнительным органом области, города республиканского значения и столицы окончательного решения по их ходатайству о присвоении статуса беженца;

7) свидетельство лица, ищущего убежище, – документ, выдаваемый местным исполнительным органом области, города республиканского значения и столицы, подтверждающий регистрацию ходатайства о присвоении статуса беженца;

8) уполномоченный орган - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере регулирования отношений по вопросам беженцев;

9) страна происхождения - страна гражданской принадлежности иностранца или постоянного места жительства лица без гражданства.

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 29.01.2013 № 74-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.05.2020 № 327-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Сфера действия настоящего Закона

1. Настоящий Закон регулирует общественные отношения в области правового положения лиц, ищущих убежище, и беженцев на территории Республики Казахстан.

2. Действие настоящего Закона не распространяется на отношения, связанные с предоставлением политического убежища на территории Республики Казахстан, а также на лиц, которые покинули страну своего гражданства или страну постоянного места жительства в связи с экономическими причинами.

Статья 3. Законодательство Республики Казахстан о беженцах

1. Законодательство Республики Казахстан о беженцах основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются правила международного договора.

Статья 4. Основные принципы государственной политики по вопросам беженцев

Основными принципами государственной политики по вопросам беженцев являются:

1) обеспечение лиц, ищущих убежище, и беженцев правом на убежище в соответствии с порядком, установленным настоящим Законом;

2) недопустимость дискриминации по мотивам социального происхождения, расы, национальности, гражданства, вероисповедания и политических убеждений при проведении процедур по присвоению статуса беженца;

3) соблюдение конфиденциальности информации о личной жизни лиц, ищущих убежище, и беженцев;

4) содействие воссоединению разлученных семей лиц, ищущих убежище, и беженцев;

5) защита прав детей-беженцев, находящихся в Республике Казахстан, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о правах ребенка;

6) недопущение высылки лиц, ищущих убежище, и беженцев при наличии оснований, предусмотренных частью второй пункта 2 статьи 18 настоящего Закона.

Статья 5. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:

1) разрабатывает основные направления государственной политики по вопросам беженцев;

2) принимает нормативные правовые акты по вопросам беженцев в пределах своей компетенции;

3) определяет порядок присвоения, продления, лишения и прекращения статуса беженца;

4) определяет пункты временного поселения при массовом притоке лиц, ищущих убежище, и утверждает порядок приема и размещения в них;

4-1) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

5) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными законами РК от 29.01.2013 № 74-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Компетенция уполномоченного органа

Уполномоченный орган:

1) формирует и реализует государственную политику по вопросам беженцев;

2) разрабатывает, утверждает нормативные правовые акты по вопросам беженцев в пределах своей компетенции;

2-1) осуществляет координацию и методическое руководство местных исполнительных органов по вопросам беженцев;

3) осуществляет международное сотрудничество по вопросам беженцев;

4) исключен Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

5) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

6) осуществляет государственный контроль за соблюдением

законодательства Республики Казахстан о беженцах;

7) утверждает порядок регистрации и рассмотрения ходатайства о присвоении статуса беженца, образцы свидетельства лица, ищущего убежище;

8) содействует в пределах своей компетенции лицу, признанному беженцем, в получении информации о родственниках, проживающих в стране происхождения;

9) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
10) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
11) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
12) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

13) разрабатывает и утверждает типовое положение о комиссии по осуществлению процедуры присвоения, продления, лишения и прекращения статуса беженца;

13-1) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
13-2) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
13-3) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
13-4) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
13-5) исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

14) осуществляет иные функции, предусмотренные настоящим Законом, иными законами, актами Президента и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.01.2013 № 74-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.06.2013 № 102-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-1. Компетенция местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения и столицы

Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы:

1) реализуют в пределах своей компетенции государственную политику по вопросам беженцев;

2) выдают свидетельство лица, ищущего убежище;

3) осуществляют процедуры присвоения, продления, лишения и прекращения статуса беженца;

4) выдают удостоверение беженца;

5) формируют и ежемесячно направляют списки лиц, ищущих убежище, и беженцев в уполномоченный орган, органы национальной безопасности и органы внутренних дел;

6) создают комиссии по осуществлению процедуры присвоения, продления, лишения и прекращения статуса беженца;

7) обеспечивают соблюдение прав лиц, ищущих убежище, и беженцев;

8) осуществляют в интересах местного государственного управления иные полномочия, возлагаемые на местные исполнительные органы законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Закон дополнен статьей 6-1 в соответствии с Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Компетенция иных государственных органов

1. Уполномоченный орган, осуществляющий внешнеполитическую деятельность:

1) представляет Республику Казахстан в сношениях с иностранными государствами и международными организациями по вопросам беженцев;

2) исключен Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

3) представляет в установленном законодательством порядке Президенту, Парламенту и Правительству Республики Казахстан предложения и рекомендации по вопросам отношений Республики Казахстан с иностранными государствами и международными организациями по делам беженцев;

4) обеспечивает участие Республики Казахстан в деятельности международных организаций, конференций, совещаний, форумов по вопросам беженцев и международных акциях по защите прав беженцев;

5) содействует в пределах своей компетенции лицу, признанному беженцем, в получении информации о родственниках, проживающих в стране происхождения;

6) осуществляет иные функции, предусмотренные настоящим Законом, иными законами, актами Президента и Правительства Республики Казахстан.

2. Исключен Законом РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

2-1. Уполномоченный орган в сфере гражданской защиты:

1) представляет в Правительство Республики Казахстан в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, предложения о выпуске материальных ценностей из государственного материального резерва для оказания помощи беженцам по согласованию с уполномоченным органом в области государственного материального резерва;

2) оказывает содействие местным исполнительным органам в развертывании палаточных лагерей, подготовке стационарных лагерей для приема беженцев;

3) обеспечивает пожарную безопасность в палаточных и стационарных лагерях для приема беженцев;

4) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

2-2. Органы внутренних дел:

1) осуществляют учет по месту пребывания на территории Республики Казахстан лиц, ищущих убежище, и беженцев;

2) утверждают образец проездного документа;

3) осуществляют выдачу проездного документа;

4) по представлению органов национальной безопасности ограничивают или запрещают доступ лиц, ищущих убежище, и беженцев на отдельные участки местности или объекты, расположенные в пограничной зоне (полосе), во время возникших чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, пограничного поиска нарушителей Государственной границы Республики Казахстан, отражения вооруженного вторжения или массовых переходов граждан сопредельного государства на территорию Республики Казахстан;

5) осуществляют принудительное выдворение лиц, ищущих убежище, и беженцев во исполнение вступивших в законную силу решений суда;

6) осуществляют иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

3. Иные государственные органы Республики Казахстан осуществляют регулирование в сфере отношений по вопросам беженцев в пределах компетенции, установленной настоящим Законом, иными законами, актами Президента и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 11.04.2014 № 189-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Права и обязанности лиц, ищущих убежище

1. Лица, ищущие убежище, имеют право на:

1) получение бесплатных услуг переводчика и получение информации о порядке присвоения статуса беженца, о своих правах и обязанностях;

2) Исключен Законом РК от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3) отзыв ходатайства о присвоении статуса беженца;

4) обжалование решения местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы об отказе в присвоении статуса беженца;

5) нахождение в Республике Казахстан на срок до окончания процедуры принятия решения по ходатайству о присвоении статуса беженца, включая сроки обжалования;

6) добровольное возвращение в страну происхождения или переезд в любую третью страну;

7) медицинское обслуживание в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения;

8) свободу труда или предпринимательской деятельности в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

9) судебную защиту имущественных и личных неимущественных

благ и прав.

2. Лица, ищущие убежище, обязаны:

1) сообщать достоверные сведения, необходимые для принятия решения о присвоении статуса беженца;

2) проходить обязательный медицинский осмотр в сроки и порядке, установленные уполномоченным органом в области здравоохранения;

3) соблюдать законодательство Республики Казахстан;

4) сообщать в местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы о намерении выехать за пределы территории Республики Казахстан;

5) при перемене места пребывания на территории Республики Казахстан сняться с учета местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы по прежнему месту пребывания и встать на учет в местном исполнительном органе области, города республиканского значения и столицы по новому месту пребывания в течение пяти рабочих дней со дня прибытия, а также в установленном законодательством Республики Казахстан порядке встать на учет по месту пребывания;

6) пройти дактилоскопическую регистрацию в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. Лица, ищущие убежище, имеют иные права и свободы, а также несут все обязанности, установленные Конституцией, законами и международными договорами Республики Казахстан для иностранцев и лиц без гражданства.

Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 30.12.2016 № 41-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Права и обязанности беженцев

1. Беженцы имеют право на:

1) убежище;

2) запрос информации от соответствующих уполномоченных органов о родственниках, проживающих в стране происхождения;

3) обжалование решения местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы об отказе в продлении, о лишении или прекращении статуса беженца;

4) добровольное возвращение в страну происхождения или переезд в любую третью страну;

5) медицинское обслуживание в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения;

6) свободу труда или предпринимательской деятельности в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

7) судебную защиту имущественных и личных неимущественных благ и прав;

8) вывоз привезенного с собой, а также законно нажитого им на территории Республики Казахстан имущества в другую страну, в которую ему предоставлено право въезда для поселения;

9) получение удостоверения беженца и проездного документа.

2. Беженцы обязаны:

1) соблюдать законодательство Республики Казахстан;

2) сообщать в местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы о намерении выехать за пределы территории Республики Казахстан;

3) при перемене места пребывания на территории Республики Казахстан сняться с учета местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы по прежнему месту пребывания и встать на учет в местном исполнительном органе области, города республиканского значения и столицы по новому месту пребывания в течение пяти рабочих дней со дня прибытия, а также в установленном законодательством Республики Казахстан порядке встать на учет по месту пребывания.

3. Лица, имеющие статус беженцев, имеют иные права и свободы, а также несут все обязанности, установленные Конституцией, законами и международными договорами Республики Казахстан для иностранцев и лиц без гражданства.

Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Порядок подачи и регистрации ходатайства о присвоении статуса беженца

1. Лицо, ищущее убежище, в течение пяти календарных дней по прибытии на территорию Республики Казахстан или с момента, когда оно, находясь на территории Республики Казахстан, узнало о возникновении обстоятельств стать жертвой преследований по признаку расы, национальности, вероисповедания, гражданства, принадлежности к определенной социальной группе или политическим убеждениям, может обратиться лично или через уполномоченного на то представителя с письменным ходатайством о присвоении статуса беженца в местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы по месту своего пребывания.

2. Исключен Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. При пересечении Государственной границы Республики Казахстан лицо подает письменное ходатайство в структурное подразделение территориального подразделения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

При отсутствии пункта пропуска через Государственную границу Республики Казахстан лицо в случае вынужденного незаконного пересечения Государственной границы Республики Казахстан должно в течение суток обратиться в местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы.

4. В случаях, когда лица, задержанные за незаконный въезд или пребывание на территории Республики Казахстан, изъявляют намерение обратиться с ходатайством о присвоении статуса беженца, компетентные органы извещают местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы в течение одного дня с момента задержания.

Местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы в течение двух календарных дней выясняет обстоятельства их пребывания на территории Республики Казахстан и регистрирует ходатайство о присвоении статуса беженца.

5. Сведения о прибывших вместе с лицом членах его семьи, не достигших восемнадцати лет, заносятся на основе документов о рождении в ходатайство одного из родителей, а при отсутствии родителей - в ходатайство их законных представителей.

6. В день регистрации ходатайства о присвоении статуса беженца в Республике Казахстан лицу, ищущему убежище, выдается свидетельство лица, ищущего убежище, производится его постановка на учет по месту пребывания на срок до принятия решения по его ходатайству и осуществляется его дактилоскопическая регистрация в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

7. Сведения о членах семьи, не достигших восемнадцати лет, заносятся в свидетельство лица, ищущего убежище, одного из родителей или законных представителей.

Лицу, ищущему убежище, не достигшему восемнадцати лет и прибывшему на территорию Республики Казахстан без родителей или законных представителей, выдается свидетельство лица, ищущего убежище.

8. О присвоении, продлении статуса беженца или об отказе в присвоении, продлении статуса беженца местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы в течение пяти рабочих дней со дня принятия соответствующего решения информирует уполномоченный орган и органы внутренних дел.

Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.01.2013 № 71-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.06.2013 № 102-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 30.12.2016 № 41-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Присвоение статуса беженца

1. Решение о присвоении статуса беженца принимается местным исполнительным органом в течение трех месяцев со дня регистрации ходатайства о присвоении статуса беженца при условии прохождения данным лицом дактилоскопической регистрации в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

В случаях, когда для принятия решения требуется дополнительная проверка, вынесение окончательного решения откладывается на срок не более одного года.

2. Признание беженцами лиц, являющихся членами одной семьи, осуществляется в отношении каждого члена семьи, достигшего восемнадцати лет, с учетом обстоятельств, предусмотренных подпунктом 1) статьи 1 настоящего Закона.

В случае отсутствия обстоятельств, предусмотренных в подпункте 1) статьи 1 настоящего Закона, в отношении одного из членов семьи, достигшего восемнадцати лет, в целях обеспечения воссоединения семьи данный член семьи с его согласия также признается беженцем.

К супругу (супруге) лица, получившего статус беженца или обратившегося за убежищем в Республике Казахстан с целью воссоединения с семьей, при подаче ходатайства применяются требования данной статьи, а также статей 10, 12, 13 и 14 настоящего Закона.

Супруг (супруга) и несовершеннолетние дети лица, прибывшие на территорию Республики Казахстан позднее лица, получившего статус беженца в Республике Казахстан, или лица, ищущего убежище, при подаче ходатайства с целью воссоединения семьи должны представить в местный исполнительный орган доказательства и (или) документы, подтверждающие их семейные отношения.

При нарушении единства семьи вследствие развода или смерти беженца статус беженца членов его семьи сохраняется на срок действия решения о присвоении ему статуса беженца.

3. Признание беженцем лица, не достигшего восемнадцати лет и прибывшего на территорию Республики Казахстан без родителей или законных представителей, осуществляется с учетом интересов этого лица в соответствии с настоящим Законом после получения сведений о родителях или законных представителях.

4. В случае, если у лица, признанного беженцем, рождается ребенок, правовое положение ребенка определяется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

5. Статус беженца присваивается сроком на один год. Лицу, которому присвоен статус беженца, местным исполнительным органом области, города республиканского значения и столицы выдается удостоверение беженца в течение пяти рабочих дней со дня принятия решения.

При сохранении в стране происхождения беженца прежних обстоятельств, служивших основанием предоставления ему статуса беженца, срок статуса беженца продлевается на один год и на каждый последующий год местным исполнительным органом области, города республиканского значения и столицы на основании заявления беженца, поданного им за месяц до окончания указанного срока.

6. В случае, если лицу, ищущему убежище, отказано в присвоении статуса беженца, местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы в течение пяти рабочих дней со дня принятия решения об отказе вручает или направляет лицу, ищущему убежище, копию решения с указанием причин отказа и разъяснением порядка обжалования принятого решения.

Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными законами РК от 30.12.2016 № 41-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Основания для отказа лицу, ищущему убежище, в присвоении статуса беженца

Основанием для отказа лицу, ищущему убежище, в присвоении статуса беженца являются следующие обстоятельства:

1) отсутствие обоснованных опасений, что лицо может стать жертвой преследований по признаку расы, национальности, вероисповедания, гражданства, принадлежности к определенной социальной группе или политическим убеждениям;

2) если лицо отказывается сообщать либо сообщает заведомо ложные сведения о себе и об обстоятельствах прибытия на территорию Республики Казахстан, а также предъявляет фальшивые документы;

3) наличие у лица гражданства третьего государства, защитой которого оно может воспользоваться;

4) если лицо прибыло непосредственно с территории безопасной третьей страны;

5) если в отношении данного лица имеются веские основания предполагать, что оно участвует либо участвовало в деятельности террористических, экстремистских, а также запрещенных религиозных организациях, функционирующих в стране гражданской принадлежности либо в стране, откуда оно прибыло;

6) если в отношении данного лица имеются веские основания предполагать, что оно совершило преступление против мира, военное преступление или преступление против человечества в определении, данном этим деяниям в международных актах, заключенных в целях принятия мер в отношении подобных преступлений;

7) если в отношении данного лица имеются веские основания предполагать, что оно совершило тяжкое преступление не политического характера за пределами Республики Казахстан до прибытия на ее территорию;

8) если в отношении данного лица имеются веские основания предполагать, что оно виновно в совершении деяний, противоречащих целям и принципам Организации Объединенных Наций и международных организаций, членами которых является Казахстан;

9) если данное лицо пользуется защитой либо помощью органов или учреждений Организации Объединенных Наций, кроме Управления Верховного комиссара Организации Объединенных Наций по делам беженцев;

10) отказ от прохождения или непрохождение данным лицом дактилоскопической регистрации в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными Законом РК от 30.12.2016 № 41-VI (вводится в действие с 01.01.2021).

Статья 13. Лишение лица статуса беженца

1. Лицо лишается статуса беженца, если оно:

1) сообщило заведомо ложные сведения либо предъявило фальшивые документы, послужившие основанием для присвоения статуса беженца;

2) было осуждено за преступление против мира, военное преступление или преступление против человечества в определении, данном этим деяниям в международных актах, заключенных в целях принятия мер в отношении подобных преступлений;

3) было осуждено за тяжкое преступление не политического характера, совершенное за пределами Республики Казахстан до прибытия на ее территорию;

4) было осуждено за совершение деяний, противоречащих целям и принципам Организации Объединенных Наций и международных организаций, членами которых является Казахстан;

5) было осуждено за участие в деятельности террористических, экстремистских, а также запрещенных религиозных организаций.

2. Местный исполнительный орган области, города республиканского значения и столицы в течение пяти рабочих дней со дня принятия решения о лишении статуса беженца вручает или направляет данному лицу копию решения с указанием причин данного решения и разъяснением порядка обжалования принятого решения, а также информирует о принятом решении уполномоченный орган и органы внутренних дел.

Сноска. Статья 13 с изменением, внесенным Законом РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Прекращение статуса беженца

1. Статус беженца прекращается, если лицо:

1) приобрело гражданство Республики Казахстан или иного государства и пользуется защитой государства, гражданином которого оно стало;

2) не может более отказываться от пользования защитой страны своей гражданской принадлежности, так как обстоятельства, на основании которых оно было признано беженцем, изменились;

3) утратившее гражданство своего прежнего государства, добровольно вновь приняло его;

4) добровольно вновь воспользовалось защитой страны, гражданином которого оно являлось;

5) изъявило желание вернуться в страну происхождения, так как основания предоставления ему статуса беженца перестали существовать;

6) добровольно вернулось в страну, которую покинуло или из которой выехало из-за опасности преследования;

7) выехало за пределы Республики Казахстан на постоянное место жительства.

2. Статус беженца также прекращается по истечении его срока при отсутствии продления.

Статья 15. Порядок обжалования решения уполномоченного органа

Решение местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы об отказе в присвоении, продлении статуса беженца или о лишении статуса беженца может быть обжаловано в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 15 – в редакции Закона РК от 29.06.2020 № 351-VI (вводится в действие с 01.07.2021); с изменением, внесенным Закона РК от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Защита детей, желающих получить статус беженцев, и детей-беженцев

1. Детям, желающим получить статус беженцев, и детям-беженцам как прибывшим без родителей или иных законных представителей, так и в тех случаях, когда родители или другие члены семьи не могут быть найдены, предоставляется такая же защита, как и другим детям в Республике Казахстан, оставшимся без попечения родителей, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о правах ребенка.

2. Детям-беженцам, находящимся на территории Республики Казахстан без родителей или законных представителей, выдается удостоверение беженца.

Статья 17. Приобретение гражданства Республики Казахстан

Беженцы приобретают гражданство Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданстве.

Статья 18. Возвращение и выдворение

1. Лица, ищущие убежище, и беженцы должны добровольно покинуть территорию Республики Казахстан вместе с членами их семей в течение одного месяца со дня принятия решения местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы, уполномоченного органа либо суда об отказе в предоставлении, продлении либо о лишении статуса беженца, а также о прекращении статуса беженца.

2. В случае отказа лиц, ищущих убежище, и беженцев добровольно покинуть территорию Республики Казахстан принудительное выдворение лиц, ищущих убежище, и беженцев производится органами внутренних дел в соответствии с законодательством Республики Казахстан и во исполнение вступивших в законную силу решений суда.

Запрещается возвращать или выдворять лиц, ищущих убежище, и беженцев на границу страны, где их жизни или свободе угрожает опасность по признаку расы, вероисповедания, национальности, гражданства, принадлежности к определенной социальной группе или политическим убеждениям.

Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2010 № 372-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Финансовое обеспечение

Финансирование расходов, связанных с беженцами в Республике Казахстан, осуществляется за счет бюджетных средств и иных источников, не противоречащих законодательству Республики Казахстан.

Статья 20. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о беженцах

Нарушение законодательства Республики Казахстан о беженцах влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Беженцы и лица, ищущие убежище, совершившие уголовные или административные правонарушения на территории Республики Казахстан, несут ответственность на общих основаниях с гражданами Республики Казахстан, за исключением случаев, установленных ратифицированными международными договорами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 20 с изменением, внесенным Законом РК от 03.07.2014 № 227-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 21. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2010 года.

Приостановить до 1 января 2024 года действие:

1) подпункта 6) пункта 2 статьи 8 настоящего Закона;

2) пункта 6 статьи 10 настоящего Закона, установив, что в период приостановления данный пункт действует в следующей редакции:

"6. В день регистрации ходатайства о присвоении статуса беженца в Республике Казахстан лицу, ищущему убежище, выдается свидетельство лица, ищущего убежище, и производится регистрация такого лица на срок до принятия решения по его ходатайству.";

3) части первой пункта 1 статьи 11 настоящего Закона, установив, что в период приостановления данная часть действует в следующей редакции:

"1. Решение о присвоении статуса беженца принимается местным исполнительным органом в течение трех месяцев со дня регистрации ходатайства о присвоении статуса беженца.";

4) подпункта 10) статьи 12 настоящего Закона.

Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2021 № 58-VII (вводится в действие c 01.01.2021); от 30.12.2021 № 95-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Президент
Республики Казахстан	Н. Назарбаев

Босқындар туралы

Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 желтоқсандағы N 216-IV Заңы.

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
ҚР Заңының қолданысқа енгізілу тәртібін 21-баптан қараңыз.

Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында пана іздеген адамдардың және босқындардың құқықтық жағдайын айқындайды.

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) босқын - нәсілдік, ұлттық, діни сенімі, азаматтық белгісі, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы немесе саяси нанымы бойынша қудалаудың құрбаны болу қаупінің негізділігіне орай өзі азаматы болып табылатын елден тыс жерде жүрген және өз елінің қорғауын пайдалана алмайтын немесе осындай қауіп салдарынан мұндай қорғауды пайдаланғысы келмейтін шетелдік немесе осындай қауіп салдарынан еліне қайтып орала алмайтын немесе қайтып оралғысы келмейтін, өзі тұрақты тұратын немесе өзі азаматы болып табылатын елден тыс жерде жүрген азаматтығы жоқ адам;

2) босқын куәлігі - босқынның жеке басын куәландыратын және мәртебесін растайтын құжат;

3) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен ("Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" ҚР Кодексіне (Салық кодексі) тиісті өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілген күннен кейін қолданысқа енгізіледі).

4) қауіпсіз үшінші ел - пана іздеген адам Қазақстан Республикасына келгенге дейін уақытша болған және оған қорғану мен босқын мәртебесін анықтаудың тиімді тетіктеріне қол жеткізу мүмкін болатын немесе қол жеткізу жағдайы жасалған ел;

5) пана - пана іздеген адамдарға босқын мәртебесін беру жолымен Қазақстан Республикасының аумағында қорғау ұсынылуы;

6) пана іздеген адам – облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы босқын мәртебесін беру туралы өздерінің өтінішхаты бойынша түпкілікті шешім қабылдағанға дейін Қазақстан Республикасында пана сұрауға ниет білдірген шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам;

7) пана іздеген адамның куәлігі – босқын мәртебесін беру туралы өтінішхаттың тіркелуін растайтын, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы беретін құжат;

8) уәкілетті орган - босқындар мәселелері бойынша қатынастарды реттеу саласында басқаруды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

9) шыққан елі - шетелдіктің өзі азаматы болып табылатын елі немесе азаматтығы жоқ адамның тұрақты тұратын елі.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2013.01.29 № 74-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI ("Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" ҚР Кодексіне (Салық кодексі) тиісті өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілген күннен кейін қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1) Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында пана іздеген адамдардың және босқындардың құқықтық жағдайы саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.

2) Осы Заңның күші Қазақстан Республикасының аумағында саяси пана берумен байланысты қатынастарға, сондай-ақ өзі азаматы болып табылатын елден немесе тұрақты тұратын елінен экономикалық себептерге байланысты кеткен адамдарға қолданылмайды.

3-бап. Қазақстан Республикасының босқындар туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының босқындар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгендегіден өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

4-бап. Босқындар мәселелері жөніндегі мемлекеттік саясаттың негізгі принциптері

Мыналар:

1) пана іздеген адамдарды және босқындарды осы Заңда белгіленген тәртіпке сәйкес пана алу құқығымен қамтамасыз ету;

2) босқын мәртебесін беру жөніндегі рәсімдерді жүргізу кезінде әлеуметтік тегіне, нәсіліне, ұлтына, азаматтығына, діни сеніміне және саяси нанымына байланысты кемсітушілікке жол бермеу;

3) пана іздеген адамдар мен босқындардың жеке өмірі туралы ақпараттың құпиялылығын сақтау;

4) пана іздеген адамдардың және босқындардың ажырап қалған отбасыларының қосылуына жәрдемдесу;

5) Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасында жүрген босқын балалардың құқықтарын қорғау;

6) осы Заңның 18-бабы 2-тармағының екінші бөлігінде көзделген негіздер болған кезде пана іздеген адамдарды және босқындарды елден шығарып жіберуге жол бермеу босқындар мәселелері жөніндегі мемлекеттік саясаттың негізгі принциптері болып табылады.

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) босқындар мәселелері бойынша мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

2) өз құзыреті шегінде босқындар мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді қабылдайды;

3) босқын мәртебесін беру, ұзарту, одан айыру және оны тоқтату тәртібін айқындайды;

4) пана іздеген адамдар жаппай ағылып келген кезде уақытша қоныстандыру пункттерін айқындайды және оларда қабылдау мен орналастыру тәртібін бекітеді;

4-1) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен;

5) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 5-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2013.01.29 № 74-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) босқындар мәселелері бойынша мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

2) өз құзыреті шегінде босқындар мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді, бекітеді;

2-1) босқындар мәселелері бойынша жергiлiктi атқарушы органдарды үйлестіруді және оларға әдiстемелiк басшылық жасауды жүзеге асырады;

3) босқындар мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

4) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6) Қазақстан Республикасының босқындар туралы заңнамасының сақталуына бақылауды жүзеге асырады;

7) босқын мәртебесiн беру туралы өтiнiшхатты тiркеу мен қараудың тәртiбiн, пана iздеген адам куәлiгiнің үлгiлерiн бекiтедi;

8) босқын деп танылған адамға шыққан елінде тұратын туыстары туралы ақпарат алуға өз құзыреті шегінде жәрдемдеседі;

9) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
10) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
11) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
12) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

13) босқын мәртебесін беру, ұзарту, одан айыру және оны тоқтату рәсімдерін жүзеге асыру жөніндегі комиссия туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді;

13-1) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
13-2) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
13-3) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
13-4) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
13-5) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

14) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Президентінің және Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi), 2013.01.29 № 74-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 № 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-1-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары:

1) өз құзыреті шегінде босқындар мәселелері бойынша мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) пана іздеген адамның куәлігін береді;

3) босқын мәртебесін беру, ұзарту, одан айыру және оны тоқтату рәсімдерін жүзеге асырады;

4) босқын куәлігін береді;

5) пана іздеген адамдардың және босқындардың тізімдерін қалыптастырады және ай сайын уәкілетті органға, ұлттық қауіпсіздік органдарына және ішкі істер органдарына жібереді;

6) босқын мәртебесін беру, ұзарту, одан айыру және оны тоқтату рәсімдерін жүзеге асыру жөніндегі комиссияларды құрады;

7) пана іздеген адамдар мен босқындар құқықтарының сақталуын қамтамасыз етеді;

8) Қазақстан Республикасының заңнамасында жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асырады.

Ескерту. 6-1-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Өзге де мемлекеттік органдардың құзыреті

1. Сыртқы саясат қызметін жүзеге асыратын уәкілетті орган:

1) босқындар мәселелері бойынша шет мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен қатынастарда Қазақстан Республикасының атынан өкілдік етеді;

2) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3) заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Президентіне, Парламентіне және Үкіметіне босқындар мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының шет мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен қатынасы мәселелері бойынша ұсыныстар мен ұсынымдарды табыс етеді;

4) Қазақстан Республикасының халықаралық ұйымдардың қызметіне, босқындар мәселелері бойынша конференцияларға, кеңестерге, форумдарға және босқындардың құқықтарын қорғау жөніндегі халықаралық акцияларға қатысуын қамтамасыз етеді;

5) босқын деп танылған адамға шыққан елінде тұратын туыстары туралы ақпарат алуға өз құзыреті шегінде жәрдемдеседі;

6) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Президентінің және Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

2. Алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

2-1. Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік материалдық резерв саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша босқындарға көмек көрсету үшін мемлекеттік материалдық резервтен материалдық құндылықтар шығару туралы ұсыныстарды Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсынады;

2) жергілікті атқарушы органдарға босқындарды қабылдауға арналған шатырлы лагерьлерді жайластыруда, стационарлық лагерьлерді дайындауда жәрдем көрсетеді;

3) босқындарды қабылдауға арналған шатырлы және стационарлық лагерьлерде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етеді;

4) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2-2. Ішкі істер органдары:

1) пана іздеген адамдар мен босқындарды Қазақстан Республикасының аумағында болатын жері бойынша есепке алуды жүзеге асырады;

2) жол жүру құжатының үлгісін бекітеді;

3) жол жүру құжатын беруді жүзеге асырады;

4) ұлттық қауіпсіздік органдарының ұсынуы бойынша табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын бұзушыларды шекаралық іздестіру, шектес мемлекет азаматтарының Қазақстан Республикасының аумағына қарулы басып кіруіне немесе жаппай өтуіне тойтарыс беру кезінде пана іздеген адамдар мен босқындардың шекаралық аймақта (белдеуде) орналасқан жергілікті жердің жекелеген учаскелеріне немесе объектілерге кіруін шектейді немесе тыйым салады;

5) заңды күшіне енген сот шешімдерін орындау үшін пана іздеген адамдар мен босқындарды мәжбүрлеп шығарып жіберуді жүзеге асырады;

6) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

3. Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттік органдары босқындар мәселелері жөніндегі қатынастар саласында реттеуді осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Президентінің және Үкіметінің актілерінде белгіленген құзыреттері шегінде жүзеге асырады.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Пана іздеген адамдардың құқықтары мен міндеттері

1. Пана іздеген адамдардың:

1) аудармашының ақысыз қызметтерін алуға және босқын мәртебесін беру туралы, өз құқықтары мен міндеттері туралы ақпарат алуға;

2) алып тасталды – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

3) босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты қайтарып алуға;

4) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының босқын мәртебесін беруден бас тарту туралы шешіміне шағымдануға;

5) шағымдану мерзімдерін қоса алғанда, босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат бойынша шешім қабылдау рәсімі аяқталғанға дейінгі мерзімде Қазақстан Республикасында болуға;

6) шыққан еліне өз еркімен қайтуға немесе кез келген үшінші елге қоныс аударуға;

7) Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес медициналық қызмет көрсетілуіне;

8) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес еңбек ету бостандығына немесе кәсіпкерлік қызметке;

9) мүліктік және жеке мүліктік емес игіліктер мен құқықтарын сот арқылы қорғауға құқығы бар.

2. Пана іздеген адамдар:

1) босқын мәртебесін беру туралы шешім қабылдау үшін қажетті дәйекті мәліметтерді хабарлауға;

2) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган белгілеген мерзімдерде және тәртіппен міндетті медициналық тексеріп-қаралудан өтуге;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауға;

4) Қазақстан Республикасы аумағының шегінен шығып кету ниеті туралы облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органына хабарлауға;

5) Қазақстан Республикасының аумағында болатын жері өзгерген кезде бұрын болған жері бойынша облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының есебінен шығуға және келген күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде жаңа болатын жері бойынша облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органында есепке тұруға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен болатын жері бойынша есепке тұруға;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дактилоскопиялық тіркеуден өтуге міндетті.

3. Пана іздеген адамдардың өзге де құқықтары мен бостандықтары болады, сондай-ақ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар үшін Қазақстан Республикасының Конституциясында, заңдарында және халықаралық шарттарында белгіленген барлық міндеттерді мойнына алады.

Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 30.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Босқындардың құқықтары мен міндеттері

1. Босқындардың:

1) панаға;

2) тиісті уәкілетті органдардан шыққан елінде тұратын туыстары туралы ақпарат сұратуға;

3) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының босқын мәртебесін ұзартудан бас тарту туралы, одан айыру немесе оны тоқтату туралы шешіміне шағымдануға;

4) шыққан еліне өз еркімен қайтуға немесе кез келген үшінші елге қоныс аударуға;

5) Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес медициналық қызмет көрсетілуіне;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес еңбек ету бостандығына немесе кәсіпкерлік қызметке;

7) мүліктік және жеке мүліктік емес игіліктер мен құқықтарын сот арқылы қорғауға;

8) өзімен алып келген, сондай-ақ ол Қазақстан Республикасының аумағында заңды түрде жиған мүлкін қоныстану үшін өзіне құқық берілген басқа елге әкетуге;

9) босқын куәлігін және жол жүру құжатын алуға құқығы бар.

2. Босқындар:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауға;

2) Қазақстан Республикасы аумағының шегінен шығып кету ниеті туралы облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органына хабарлауға;

3) Қазақстан Республикасының аумағында болатын жері өзгерген кезде бұрын болған жері бойынша облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының есебінен шығуға және келген күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде жаңа болатын жері бойынша облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органында есепке тұруға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен болатын жері бойынша есепке тұруға міндетті.

3. Босқындар мәртебесі бар адамдардың өзге де құқықтары мен бостандықтары болады, сондай-ақ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар үшін Қазақстан Республикасының Конституциясында, заңдарында және халықаралық шарттарында белгіленген барлық міндеттерді мойнына алады.

Ескерту. 9-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты беру және тіркеу тәртібі

1. Пана іздеген адам Қазақстан Республикасының аумағына келісімен күнтізбелік бес күн ішінде немесе өзі Қазақстан Республикасының аумағында болуы кезінде нәсілдік, ұлттық, діни сенім, азаматтық белгісі, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы немесе саяси нанымы бойынша қудалауға ұшырау жағдайларының туындауы туралы білген кезден бастап, босқын мәртебесін беру туралы жазбаша өтінішхатпен жеке өзі немесе осыған уәкілеттік берілген өкілі арқылы өзінің келген жері бойынша облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органына жүгіне алады.

2. Алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Адам Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өткен кезде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметi аумақтық бөлімшесінің құрылымдық бөлімшесіне жазбаша өтінішхат береді.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пункті болмаған кезде адам Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын мәжбүрлі түрде заңсыз кесіп өткен жағдайда, бір тәулік ішінде облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органына жүгінуге тиіс.

4. Адамдар Қазақстан Республикасының аумағына заңсыз келгені немесе болғаны үшін ұсталған жағдайларда босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатпен жүгінуге ниет білдірсе, құзыретті органдар адам ұсталған кезден бастап бір күн ішінде облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органына хабарлайды.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы күнтізбелік екі күн ішінде олардың Қазақстан Республикасының аумағында болу мән-жайларын анықтайды және босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты тіркейді.

5. Адаммен бірге келген оның он сегіз жасқа толмаған отбасы мүшелері туралы мәліметтер туу туралы құжаттардың негізінде - ата- анасының бірінің өтінішхатына, ал ата-анасы болмаған кезде, олардың заңды өкілдерінің өтінішхатына енгізіледі.

6. Пана іздеген адамға Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат тіркелген күні пана іздеген адамның куәлігі беріледі, оның өтiнiшхаты бойынша шешiм қабылданғанға дейiнгi мерзiмге оны болатын жері бойынша есепке қою жүргізіледі және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны дактилоскопиялық тіркеу жүзеге асырылады.

7. Он сегіз жасқа толмаған отбасы мүшелері туралы мәліметтер пана іздеген адамның, ата-анасының бірінің немесе заңды өкілдерінің куәлігіне енгізіледі.

Он сегіз жасқа толмаған және Қазақстан Республикасының аумағына ата-анасыз немесе заңды өкілдерінсіз келген пана іздеген адамға пана іздеген адамның куәлігі беріледі.

8. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы тиісті шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде уәкілетті органға және ішкі істер органдарына босқын мәртебесін беру, ұзарту немесе босқын мәртебесін беруден, ұзартудан бас тарту туралы хабар береді.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi), 2012.04.27 № 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2013.01.16 № 71-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Босқын мәртебесін беру

1. Жергілікті атқарушы орган босқын мәртебесін беру туралы шешімді осы адам Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дактилоскопиялық тіркеуден өткен жағдайда, босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат тіркелген күннен бастап үш ай ішінде қабылдайды.

Шешім қабылдау үшін қосымша тексеру қажет болған жағдайларда түпкілікті шешім шығару бір жылдан аспайтын мерзімге кейінге қалдырылады.

2. Бір отбасының мүшелері болып табылатын адамдарды босқындар деп тану осы Заңның 1-бабының 1) тармақшасында көзделген жағдайлар ескеріле отырып, он сегіз жасқа толған әрбір отбасы мүшесіне қатысты жүзеге асырылады.

Осы Заңның 1-бабының 1) тармақшасында көзделген мән-жайлар болмаған жағдайда, отбасының қосылуын қамтамасыз ету мақсатында он сегіз жасқа толған отбасы мүшелерінің біріне қатысты осы отбасы мүшесі де оның келісімі бойынша босқын деп танылады.

Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін алған немесе отбасымен қосылу мақсатында пана сұраған адамның жұбайына (зайыбына) өтінішхат беру кезінде осы баптың, сондай-ақ осы Заңның 10, 12, 13 және 14-баптарының талаптары қолданылады.

Қазақстан Республикасының аумағына Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін алған адамнан немесе пана іздеген адамнан кейін келген адамның жұбайы (зайыбы) және кәмелетке толмаған балалары отбасына қосылу мақсатында өтінішхат берген кезде жергілікті атқарушы органға олардың отбасылық қатынастарын растайтын дәлелдемелерді және (немесе) құжаттарды табыс етуге тиіс.

Отбасының бірлігі ажырасу немесе босқынның қайтыс болуы салдарынан бұзылған кезде оның отбасы мүшелерінің босқын мәртебесі оған босқын мәртебесін беру туралы шешімнің қолданылу мерзімінде сақталады.

3. Он сегіз жасқа толмаған және Қазақстан Республикасының аумағына ата-анасыз немесе заңды өкілдерінсіз келген адамды босқын деп тану ата-анасы немесе заңды өкілдері туралы мәліметтер алынғаннан кейін осы адамның мүдделері ескеріле отырып, осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

4. Босқын деп танылған адам балалы болған жағдайда, баланың құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айқындалады.

5. Босқын мәртебесі бір жыл мерзімге беріледі. Босқын мәртебесі берілген адамға шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы босқын куәлігін береді.

Босқынның шыққан елінде оған босқын мәртебесін беруге негіз болған бұрынғы мән-жайлар сақталған кезде босқынның аталған мерзім аяқталудан бір ай бұрын берген өтініші негізінде облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы босқын мәртебесі мерзімін бір жылға және әрбір кейінгі жылға ұзартады.

6. Пана іздеген адамға босқын мәртебесін беруден бас тартылған жағдайда, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы бас тарту туралы шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде пана іздеген адамға бас тартудың себебін көрсетіп және қабылданған шешімге шағымдану тәртібі туралы түсіндіріп, шешімнің көшірмесін тапсырады немесе жібереді.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Пана іздеген адамға босқын мәртебесін беруден бас тартудың негіздері

1. Мынадай мән-жайлар:

1) адамның нәсілдік, ұлттық, діни сенім, азаматтық белгісі, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы немесе саяси нанымы бойынша қудалау құрбаны болуы мүмкін деген негізделген қауіп болмаса;

2) егер адам өзі туралы және Қазақстан Республикасының аумағына келу мән-жайлары туралы хабарлаудан бас тартса не көрінеу жалған мәліметтерді хабарласа, сондай-ақ жалған құжаттарды ұсынса;

3) адамда өзі оның қорғауын пайдалана алатын үшінші мемлекеттің азаматтығы болса;

4) егер адам қауіпсіз үшінші елдің аумағынан тікелей келсе;

5) егер аталған адамға қатысты өзі азаматы болып табылатын елде не келген елінде әрекет ететін террористік, экстремистік, сондай-ақ тыйым салынған діни ұйымдардың қызметіне қатысады не қатысты деп топшылауға салмақты негіздер болса;

6) егер аталған адам жөнінде бейбітшілікке қарсы қылмысқа, әскери қылмысқа немесе адамзатқа қарсы қылмысқа қатысты шаралар қолдану мақсатында жасалған халықаралық актілерде осы әрекеттерге берілген анықтамадағы осындай қылмыстарды жасады деп топшылауға салмақты негіздер болса;

7) егер осы адамға қатысты ол Қазақстан Республикасының аумағына келгенге дейін оның шегінен тысқары жерлерде саяси емес сипаттағы ауыр қылмыс жасады деп топшылауға салмақты негіздер болса;

8) егер аталған адамға қатысты ол Қазақстан Республикасы мүшесі болып табылатын Біріккен Ұлттар Ұйымының және халықаралық ұйымдардың мақсаты мен принциптеріне қайшы келетін әрекеттердің жасалуына кінәлі деген салмақты негіздер болса;

9) егер аталған адам Біріккен Ұлттар Ұйымының босқындар істері жөніндегі Жоғарғы комиссарының басқармасынан басқа, Біріккен Ұлттар Ұйымы органдарының немесе мекемелерінің қорғауын не көмегін пайдаланатын болса;

10) осы адам Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дактилоскопиялық тіркеуден өтуден бас тартса немесе өтпесе, пана іздеген адамға босқын мәртебесін беруден бас тарту үшін негіз болып табылады.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13-бап. Адамды босқын мәртебесінен айыру

1. Егер адам:

1) босқын мәртебесі берілуі үшін негіз болған көрінеу жалған мәліметтерді хабарласа не жалған құжаттарды ұсынса;

2) бейбітшілікке қарсы қылмысқа, әскери қылмысқа немесе адамзатқа қарсы қылмысқа қатысты шаралар қолдану мақсатында жасалған халықаралық актілерде осы әрекеттерге берілген анықтамадағы осындай қылмысы үшін сотталған болса;

3) Қазақстан Республикасының аумағына келгенге дейін оның шегінен тысқары жерлерде жасаған саяси емес сипаттағы ауыр қылмысы үшін сотталған болса;

4) Қазақстан Республикасы мүшесі болып табылатын Біріккен Ұлттар Ұйымының және халықаралық ұйымдардың мақсаттары мен принциптеріне қайшы келетін әрекеттер жасағаны үшін сотталған болса;

5) террористік, экстремистік, сондай-ақ тыйым салынған діни ұйымдардың қызметіне қатысқаны үшін сотталған болса, босқын мәртебесінен айырылады.

2. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы босқын мәртебесінен айыру туралы шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде аталған адамға бұл шешімнің себептері көрсетілген және қабылданған шешімге шағым жасау тәртібі түсіндірілген шешімнің көшірмесін табыс етеді немесе жібереді, сондай-ақ қабылданған шешім туралы уәкілетті орган мен ішкі істер органдарына хабар береді.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Босқын мәртебесін тоқтату

1. Егер адам:

1) Қазақстан Республикасының немесе өзге мемлекеттің азаматтығын алса және өзі азаматы болған мемлекеттің қорғауын пайдаланса;

2) өзінің босқын деп тануға негіз болған мән-жайлар өзгергендіктен, бұдан әрі өзі азаматы болып табылатын елдің қорғауын пайдаланудан бас тарта алмайтын болса;

3) өзінің бұрынғы мемлекетінің жоғалтқан азаматтығын өз еркімен қайта қабылдаса;

4) өзі азаматы болған елдің қорғауын өз еркімен қайта пайдаланса;

5) өзіне босқын мәртебесін беру негіздері болмағандықтан, шыққан еліне қайтып оралуға тілек білдірсе;

6) қудалау қаупінің салдарынан тастап шыққан немесе кетіп қалған еліне өз еркімен қайта оралса;

7) Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерлерге тұрақты тұруға кетсе, босқын мәртебесі тоқтатылады.

2. Сондай-ақ босқын мәртебесі ұзартылмаған жағдайда, оның мерзімі өткен соң тоқтатылады.

15-бап. Уәкілетті органның шешіміне шағым жасау тәртібі

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының босқын мәртебесін беруден, ұзартудан бас тарту туралы немесе босқын мәртебесінен айыру туралы шешіміне Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Босқын мәртебесін алуға тілек білдірген балаларды және босқын балаларды қорғау

1. Босқын мәртебесін алуға тілек білдірген балалар және босқын балалар ата-аналарсыз немесе өзге де заңды өкілдерінсіз келгенде де, ата-аналарын немесе отбасының басқа мүшелерін табу мүмкін болмаған жағдайларда да Қазақстан Республикасының баланың құқықтары туралы заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасында ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған басқа балалар сияқты қорғалады.

2. Қазақстан Республикасының аумағында ата-аналарсыз немесе заңды өкілдерінсіз жүрген босқын балаларға босқын куәлігі беріледі.

17-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығын алу

Босқындар Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығын алады.

18-бап. Қайтару және елден шығарып жіберу

1. Пана іздеген адамдар және босқындар облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының, уәкілетті органның не соттың босқын мәртебесін беруден, ұзартудан бас тарту туралы не босқын мәртебесінен айыру туралы, сондай-ақ оны тоқтату туралы шешімі қабылданған күннен бастап бір ай ішінде өздерінің отбасы мүшелерімен бірге Қазақстан Республикасының аумағын өз еркімен тастап шығуға тиіс.

2. Пана іздеген адамдар және босқындар Қазақстан Республикасының аумағын өз еркімен тастап шығудан бас тартқан жағдайда Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес және соттың заңды күшіне енген шешімдерін орындау үшін ішкі істер органдары пана іздеген адамдарды және босқындарды елден мәжбүрлеп шығарып жібереді.

Пана іздеген адамдарды және босқындарды нәсілдік, діни сенім, ұлттық, азаматтық белгісі, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы немесе саяси нанымы бойынша олардың өміріне немесе бостандығына қауіп төнген елдің шекарасына қайтаруға немесе елден шығарып жіберуге тыйым салынады.

Ескерту. 18-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.12.29 № 372-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Қаржылық қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасында босқындармен байланысты шығыстарды қаржыландыру бюджет қаражаты және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

20-бап. Қазақстан Республикасының босқындар туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасы босқындар туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда белгіленген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылықтар жасаған босқындар және пана іздеген адамдар Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей негіздерде жауапты болады.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2014 № 227-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

2024 жылғы 1 қаңтарға дейін:

1) осы Заңның 8-бабының 2-тармағы 6) тармақшасының;

2) осы Заңның 10-бабы 6-тармағының қолданысы тоқтатыла тұрсын, тоқтатыла тұрған кезеңде осы тармақ мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"6. Пана іздеген адамға Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат тіркелген күні пана іздеген адамның куәлігі беріледі және оның өтiнiшхаты бойынша шешiм қабылданғанға дейiнгі мерзімге осындай адамды тіркеу жүргізіледі.";

3) осы Заңның 11-бабының 1-тармағы бірінші бөлігінің қолданысы тоқтатыла тұрсын, тоқтатыла тұрған кезеңде осы бөлік мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1. Жергілікті атқарушы орган босқын мәртебесін беру туралы шешімді босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат тіркелген күннен бастап үш ай ішінде қабылдайды.";

4) осы Заңның 12-бабы 10) тармақшасының қолданысы тоқтатыла тұрсын.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2021 № 58-VII (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев