О внесении изменений и дополнений в некоторые конституционные законы Республики Казахстан по вопросам Высшего Судебного Совета, судебной системы и статуса судей

Конституционный закон Республики Казахстан от 4 декабря 2015 года № 437-V ЗРК.

Примечание РЦПИ!
Вводится в действие с 01.01.2016.

Статья 1.Внести изменения и дополнения в следующие конституционные законы Республики Казахстан:

1. В Конституционный закон Республики Казахстан от 26 декабря 1995 года "О Президенте Республики Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995 г., № 24, ст. 172; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., № 10, ст. 343; 2006 г., № 23, ст. 137; 2007 г., № 12, ст. 82; 2010 г., № 11, ст. 55; 2011 г., № 3, ст. 30):

пункт 3 статьи 33 изложить в следующей редакции:

"3. Сотрудники аппаратов консультативно-совещательных органов при Президенте Республики, а также аппарата Ассамблеи народа Казахстана являются сотрудниками Администрации Президента Республики.".

2. В Конституционный закон Республики Казахстан от 25 декабря 2000 года "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2000 г., № 23, ст. 410; 2006 г., № 23, ст. 136; 2008 г., № 20, ст. 77; 2010 г., № 24, ст. 147; 2012 г., № 5, ст. 38; 2014 г., № 16, ст. 89; № 21, ст. 119; 2015 г., № 14, ст. 75, 76):

1) статью 3 дополнить пунктом 5 следующего содержания:

"5. Особый статус имеет суд Международного финансового центра "Астана", не входящий в судебную систему Республики Казахстан.";

2) статью 4 дополнить частью второй следующего содержания:

"Предусмотренные настоящей статьей требования не распространяются на суд Международного финансового центра "Астана".";

3) в пункте 6 статьи 11 слова "Общественный совет", "Общественного совета" заменить соответственно словами "Совет по взаимодействию с судами", "Совета по взаимодействию с судами";

4) подпункт 9-1) пункта 1 статьи 16 исключить;

5) пункт 1 статьи 16-1 дополнить подпунктом 1-1) следующего содержания:

"1-1) обсуждает вопрос о передаче в Судебное жюри материала о возбуждении дисциплинарного производства в отношении судьи, совершившего дисциплинарный проступок, и по итогам обсуждения выносит соответствующее решение;";

6) в статье 17:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Верховный Суд является высшим судебным органом по гражданским, уголовным и иным делам, подсудным местным и другим судам, осуществляет функции кассационной инстанции по отношению к ним и дает разъяснения по вопросам судебной практики.";

в пункте 2:

подпункт 3-1) изложить в следующей редакции:

"3-1) совместно с Высшим Судебным Советом формирует кадровый резерв на должности председателя районного суда, председателя и председателей судебных коллегий областного суда, судьи и председателей судебных коллегий Верховного Суда (далее – кадровый резерв);";

подпункт 3-2) исключить;

пункт 3 изложить в следующей редакции:

"3. Порядок формирования и организации работы с кадровым резервом утверждается Высшим Судебным Советом по представлению Председателя Верховного Суда.";

7) статью 18 дополнить пунктом 7 следующего содержания:

"7. При Верховном Суде функционирует Академия правосудия.";

8) в статье 20:

в пункте 1:

подпункт 4-1) изложить в следующей редакции:

"4-1) вносит представления о пересмотре судебных актов по основаниям, предусмотренным законом;";

подпункт 9-3) исключить;

в пункте 2:

подпункт 2) изложить в следующей редакции:

"2) вносит на рассмотрение пленарного заседания Верховного Суда на альтернативной основе кандидатуры на вакантные должности председателей и председателей судебных коллегий областных судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда;";

подпункт 3) исключить;

подпункт 3-1) изложить в следующей редакции:

"3-1) на основании решения пленарного заседания Верховного Суда представляет в Высший Судебный Совет на альтернативной основе кандидатуры на должности председателей и председателей судебных коллегий областных судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда;";

подпункт 7) изложить в следующей редакции:

"7) награждает судей республики ведомственными наградами, присваивает звание "Почетный судья" и утверждает Положение о порядке присвоения этого звания;";

дополнить подпунктом 8-1) следующего содержания:

"8-1) при необходимости привлекает для отправления правосудия судей в отставке, не достигших предельного возраста пребывания в должности судьи;";

9) в пункте 1 статьи 22:

подпункт 3) изложить в следующей редакции:

"3) принимает нормативные постановления, дает разъяснения по вопросам судебной практики и вносит предложения по совершенствованию законодательства.

Нормативные постановления принимаются на пленарном заседании Верховного Суда не менее чем двумя третями голосов от числа судей Верховного Суда и при наличии кворума не менее трех четвертей от общего числа судей Верховного Суда;";

в подпункте 6) слова ", утверждает список лиц, зачисленных в кадровый резерв" исключить;

дополнить подпунктами 6-1) и 6-2) следующего содержания:

"6-1) рассматривает кандидатуры председателя Республиканской комиссии по кадровому резерву и членов комиссии для внесения Председателем Верховного Суда на утверждение в Высший Судебный Совет;

6-2) утверждает список кандидатур для формирования совместно с Высшим Судебным Советом кадрового резерва на должности председателя районного суда, председателя и председателей судебных коллегий областного суда, судьи и председателей судебных коллегий Верховного Суда;";

подпункт 7-1) исключить;

10) в статье 22-1:

пункт 1 дополнить подпунктом 1-1) следующего содержания:

"1-1) обсуждает вопрос о передаче в Судебное жюри материала о возбуждении дисциплинарного производства в отношении судьи, совершившего дисциплинарный проступок, и по итогам обсуждения выносит соответствующее решение;";

в пункте 2 слова "девяти", "двух" заменить соответственно словами "одиннадцати", "трех";

11) пункт 1 статьи 24 изложить в следующей редакции:

"1. Судьи избираются или назначаются на должность в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, настоящим Конституционным законом, Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан" и наделяются полномочиями на постоянной основе.";

12) подпункт 4) пункта 1 статьи 26 изложить в следующей редакции:

"4) установленными Конституцией Республики Казахстан, настоящим Конституционным законом и Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан" порядком избрания, назначения на должность, прекращения и приостановления полномочий судьи, правом судьи на отставку;";

13) статью 28 дополнить пунктом 1-1 следующего содержания:

"1-1. Судьи, за исключением имеющих стаж судейской работы более двадцати лет, каждые пять лет проходят оценку профессиональной деятельности в Судебном жюри.";

14) статьи 29 и 30 изложить в следующей редакции:

"Статья 29. Требования, предъявляемые к кандидатам в судьи

1. Судьей районного суда может быть назначен гражданин Республики Казахстан:

1) достигший возраста двадцати пяти лет;

2) имеющий высшее юридическое образование, высокие морально-нравственные качества, безупречную репутацию и, как правило, не менее пяти лет стажа работы в качестве секретаря судебного заседания, консультанта (помощника) суда, прокурора, адвоката либо не менее десяти лет стажа работы по юридической профессии;

3) сдавший квалификационный экзамен (лицо, окончившее обучение и сдавшее квалификационный экзамен в специализированной магистратуре, освобождается от сдачи экзамена в течение четырех лет со дня окончания обучения);

4) прошедший медицинское освидетельствование и подтвердивший отсутствие заболеваний, препятствующих исполнению профессиональных обязанностей судьи;

5) успешно прошедший оплачиваемую годичную стажировку в суде с отрывом от основного места работы и получивший положительное заключение пленарного заседания суда (лицо, окончившее обучение и сдавшее квалификационный экзамен в специализированной магистратуре, освобождается от прохождения стажировки в течение четырех лет со дня окончания обучения);

6) прошедший полиграфологическое исследование.

2. Судьей областного суда может быть гражданин, отвечающий требованиям пункта 1 настоящей статьи, имеющий стаж работы по юридической профессии не менее пятнадцати лет, из них стаж работы судьей не менее пяти лет, а также получивший заключение пленарного заседания соответствующего областного суда и поручительство в письменной форме двух судей вышестоящего суда и одного судьи в отставке.

Поручительство не может быть дано судьей, подвергавшимся дисциплинарному взысканию в течение двух лет до дачи поручительства.

При даче поручительства судья обязан быть объективным, руководствоваться известными ему достоверными данными.

При даче поручительства судьей учитываются установленные критерии:

1) период времени, в течение которого судья знаком с лицом, в отношении которого им дается поручительство, а также обстоятельства знакомства;

2) опыт совместной работы с лицом, в отношении которого им дается поручительство (при наличии такого опыта);

3) известные судье сведения о профессиональных и коммуникативных навыках, личных и деловых качествах лица, в отношении которого им дается поручительство;

4) иные сведения и данные, достоверно известные судье.

Заключение пленарного заседания соответствующего областного суда может быть обжаловано в пленарное заседание Верховного Суда.

Заключение пленарного заседания соответствующего областного суда или Верховного Суда представляется кандидатом в Высший Судебный Совет.

3. Судьей Верховного Суда может быть гражданин, отвечающий требованиям пункта 1 настоящей статьи, имеющий стаж работы по юридической профессии не менее двадцати лет, из них не менее десяти лет стажа работы судьей, в том числе пяти лет стажа работы судьей областного суда, а также получивший положительное заключение пленарного заседания Верховного Суда и письменное поручительство от двух судей вышестоящего суда и одного судьи в отставке.

Требования о наличии судейского стажа, необходимости положительного заключения пленарного заседания Верховного Суда и соответствующего письменного поручительства не распространяются на кандидата на должность Председателя Верховного Суда.

4. Кандидаты в судьи проходят годичную оплачиваемую стажировку в суде на постоянной основе с отрывом от основного места работы. Условия и порядок прохождения стажировки кандидатом в судьи определяются Положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.";

"Статья 30. Отбор кандидатов на должность судьи, председателя, председателя судебной коллегии суда

1. Кандидатам на должность судьи обеспечивается равное право на занятие должности независимо от происхождения, социального и имущественного положения, расовой и национальной принадлежности, пола, политических взглядов, религиозных убеждений и иных обстоятельств.

2. Отбор кандидатов на вакантные должности председателя и судьи районного суда, судьи областного суда и судьи Верховного Суда осуществляется Высшим Судебным Советом на конкурсной основе из числа лиц, подавших заявление на занятие вакантных должностей и отвечающих требованиям статьи 29 настоящего Конституционного закона.

3. Кандидатуры на вакантные должности председателей и председателей судебных коллегий областных судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда рассматриваются на альтернативной основе Высшим Судебным Советом по представлению Председателя Верховного Суда, внесенному им на основании решения пленарного заседания Верховного Суда.

4. Кандидатуры на вакантную должность председателя районного суда рекомендуются из числа действующих судей или лиц, имеющих стаж работы в должности судьи не менее пяти лет.

Кандидатуры на вакантные должности председателя и председателей судебных коллегий областного суда рекомендуются из числа действующих судей или лиц, имеющих стаж работы в должности судьи не менее десяти лет.

При этом приоритет при отборе кандидатов на должности председателя районного суда, председателя и председателей судебных коллегий областного суда, судьи и председателей судебных коллегий Верховного Суда отдается лицам, состоящим в кадровом резерве.

При отборе кандидатов на должности председателя районного суда, председателя и председателей судебных коллегий областного суда, председателей судебных коллегий Верховного Суда в дополнение к критерию, указанному в части третьей пункта 4 настоящей статьи, также учитываются и организаторские способности.

Кандидат на должность председателя судебной коллегии Верховного Суда рекомендуется из числа судей Верховного Суда.

Высший Судебный Совет рекомендует кандидатов на вакантные должности председателей, председателей судебных коллегий местных и других судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда Президенту Республики Казахстан для назначения на должности.

Кандидатура на должность Председателя Верховного Суда рассматривается Высшим Судебным Советом.

Высший Судебный Совет рекомендует кандидатов на вакантные должности Председателя, судьи Верховного Суда Президенту Республики Казахстан для представления в Сенат Парламента Республики Казахстан.";

15) дополнить статьей 30-1 следующего содержания:

"Статья 30-1. Оценка профессиональной деятельности судьи

1. Оценкой профессиональной деятельности судьи признаются оценка уровня его профессиональных знаний и умения применять их при отправлении правосудия, результатов судебной деятельности, деловых и нравственных качеств судьи и соответствие его требованиям, предъявляемым настоящим Конституционным законом и Кодексом судейской этики.

Оценка профессиональной деятельности судьи проводится в целях улучшения качественного состава судейского корпуса, оценки и стимулирования роста профессиональной квалификации, повышения ответственности за укрепление законности при рассмотрении дел, охраны прав граждан и интересов общества.

Оценка профессиональной деятельности судьи впервые проводится по результатам одного года работы в должности судьи. В последующем оценка профессиональной деятельности судьи проводится через каждые пять лет, а также при участии в конкурсе на должность судьи вышестоящей инстанции, на должность председателя суда, председателя судебной коллегии.

Освобождаются от периодической оценки профессиональной деятельности судьи, имеющие двадцать и более лет судейского стажа.

2. Результаты работы судьи по истечении годичного срока рассматриваются на заседании квалификационной комиссии Судебного жюри и по представлению Председателя Верховного Суда вносятся на утверждение Высшим Судебным Советом.

Результаты работы судьи рассматриваются на основании следующих критериев:

1) показатели качества отправления правосудия;

2) соблюдение норм судейской этики и трудовой дисциплины.

3. Оценку профессиональной деятельности судьи осуществляет квалификационная комиссия Судебного жюри.";

16) пункт 5 статьи 31 изложить в следующей редакции:

"5. Председатели местных и других судов назначаются на должность Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета сроком на пять лет.

Председатели районных судов, председатели и председатели судебных коллегий областных судов, председатели коллегий Верховного Суда не могут быть назначены на занимаемую ими должность в соответствующем суде более двух раз подряд.";

17) подпункт 3-1) пункта 1 статьи 33 изложить в следующей редакции:

"3-1) имеется решение Судебного жюри о необходимости прекращения полномочий судьи по основаниям, предусмотренным подпунктами 11) и 11-1) пункта 1 статьи 34 настоящего Конституционного закона;";

18) в статье 34:

в пункте 1:

подпункты 5) и 11) изложить в следующей редакции:

"5) вступление в законную силу обвинительного приговора в отношении этого судьи, прекращение уголовного дела на досудебной стадии по нереабилитирующим основаниям;";

"11) решение квалификационной комиссии Судебного жюри о несоответствии судьи занимаемой должности в силу профессиональной непригодности;";

дополнить подпунктом 11-1) следующего содержания:

"11-1) решение дисциплинарной комиссии Судебного жюри о необходимости освобождения от должности судьи за совершение им дисциплинарного проступка или невыполнение требований, указанных в статье 28 настоящего Конституционного закона;";

пункт 5 изложить в следующей редакции:

"5. Основания прекращения полномочий судей, предусмотренные подпунктами 5), 11) и 11-1) пункта 1 настоящей статьи, признаются отрицательными мотивами.";

19) в пункте 2 статьи 34-1 слова "65 лет" заменить словами "шестидесяти пяти лет";

20) в статье 35:

часть первую пункта 1 изложить в следующей редакции:

"1. Отставкой является прекращение полномочий судьи в форме почетного ухода с должности судьи, имеющего безупречную репутацию, стаж судейской работы не менее двадцати лет, с сохранением за ним звания судьи, принадлежности к судейскому сообществу, гарантии личной неприкосновенности и иных материальных и социальных гарантий, предусмотренных настоящим Конституционным законом.";

пункт 2 изложить в следующей редакции:

"2. При выходе в отставку судье выплачивается единовременное выходное пособие в размере двадцати четырех месячных должностных окладов.";

дополнить пунктом 2-2 следующего содержания:

"2-2. Выплата ежемесячного пожизненного содержания судье, пребывающему в отставке, приостанавливается в случае занятия им в установленном законодательством Республики Казахстан порядке оплачиваемой из республиканского или местного бюджета либо из средств Национального Банка Республики Казахстан должности.

В случае прекращения занятия должности, оплачиваемой из республиканского или местного бюджета либо из средств Национального Банка Республики Казахстан, выплата ежемесячного пожизненного содержания судье возобновляется.";

часть вторую пункта 3 изложить в следующей редакции:

"До рассмотрения оснований для прекращения отставки судьи отставка судьи приостанавливается.";

дополнить пунктом 6 следующего содержания:

"6. Судьи, находящиеся в отставке и не достигшие предельного возраста пребывания в должности судьи, могут при наличии их согласия привлекаться к отправлению правосудия на период временного отсутствия судьи, но не более чем на шесть месяцев.";

21) статьи 36 и 38-1 изложить в следующей редакции:

"Статья 36. Высший Судебный Совет

Статус и организация работы Высшего Судебного Совета определяются Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан.";

"Статья 38-1. Судебное жюри

1. Для оценки профессиональной деятельности действующего судьи, подтверждения права судьи на отставку и ее прекращение, а также рассмотрения вопроса о возбуждении дисциплинарного производства, дисциплинарных дел в отношении судей образуется Судебное жюри.

Судебное жюри состоит из квалификационной и дисциплинарной комиссий.

Квалификационная комиссия состоит из семи членов – двух судей областных судов, двух судей Верховного Суда и трех судей в отставке.

Дисциплинарная комиссия состоит из девяти членов – трех судей районных судов, трех судей областных судов и трех судей Верховного Суда.

2. Основанием для рассмотрения на дисциплинарной комиссии Судебного жюри материалов в отношении судьи являются решения президиума пленарного заседания областного суда и Верховного Суда.

Основанием для рассмотрения Судебным жюри материалов в отношении судьи являются также обращения физических и юридических лиц, если ими были использованы все иные имеющиеся способы обжалования действий судьи.

3. Порядок формирования и организации работы Судебного жюри и его комиссий, а также рассмотрения материалов, дисциплинарных дел на Судебном жюри определяется Положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.";

22) дополнить статьей 38-2 следующего содержания:

"Статья 38-2. Академия правосудия при Верховном Суде

Академия правосудия при Верховном Суде (далее – Академия) является государственным учреждением, реализующим образовательные программы послевузовского образования, осуществляющим переподготовку, повышение квалификации кадров судебной системы и научную деятельность.

Верховный Суд является уполномоченным органом, осуществляющим общее управление Академией.

Образование, статус и организация работы Академии определяются Президентом Республики Казахстан.";

23) пункты 1 и 3 статьи 39 изложить в следующей редакции:

"1. Судья может быть привлечен к дисциплинарной ответственности за совершение дисциплинарного проступка.

Дисциплинарным проступком является виновное действие (бездействие) при исполнении служебных обязанностей либо во внеслужебной деятельности, в результате которого были нарушены положения настоящего Конституционного закона и (или) Кодекса судейской этики, что повлекло умаление авторитета судебной власти и причинение ущерба репутации судьи.

Судья может быть привлечен к дисциплинарной ответственности:

1) за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел;

2) за совершение порочащего проступка, противоречащего судейской этике;

3) за нарушение трудовой дисциплины.";

"3. Судейская ошибка, а также отмена или изменение судебного акта не влекут ответственности судьи, если при этом не были допущены грубые нарушения закона, о которых указано в судебном акте вышестоящей судебной инстанции.

Судейской ошибкой признается деяние, приведшее к неправильному толкованию и применению норм материального или процессуального права, не связанное с виновными действиями судьи.";

24) в пункте 1 статьи 42:

часть первую изложить в следующей редакции:

"1. Дисциплинарное производство в отношении судьи может быть возбуждено не позднее трех месяцев со дня обнаружения проступка, не считая времени служебной проверки и отсутствия судьи на работе по уважительной причине, за исключением возбуждения дисциплинарного производства по обращению физических лиц, и не позднее одного года со дня совершения проступка.";

дополнить частью третьей следующего содержания:

"Дисциплинарное производство в отношении судьи по обращению физических лиц может быть возбуждено не позднее шести месяцев со дня поступления обращения, не считая времени служебной проверки и отсутствия судьи на работе по уважительной причине.";

25) статью 44 изложить в следующей редакции:

"Статья 44. Решения Судебного жюри

1. Квалификационная комиссия Судебного жюри по результатам рассмотрения материалов об оценке квалификации действующих судей выносит одно из следующих решений:

1) признать соответствующим занимаемой должности;

2) рекомендовать для назначения на должность судьи вышестоящей инстанции;

3) рекомендовать для зачисления в кадровый резерв на вышестоящую должность (в вышестоящую судебную инстанцию);

4) рекомендовать для перевода в другой суд, на другую специализацию;

5) признать не соответствующим занимаемой должности в силу профессиональной непригодности.

Решения квалификационной комиссии, предусмотренные подпунктами 2) – 4) пункта 1 настоящей статьи, носят рекомендательный характер.

2. Решение о признании судьи не соответствующим занимаемой должности в силу профессиональной непригодности не может применяться в отношении судьи, получившего отрицательный результат при периодической оценке его профессиональной деятельности.

В этом случае Судебным жюри выносится решение о повышении квалификации судьи и проведении повторной оценки профессиональной деятельности по истечении года.

В случае отрицательных результатов повторной периодической оценки профессиональной деятельности судьи Судебным жюри выносится решение о признании судьи не соответствующим занимаемой должности в силу профессиональной непригодности.

Решение квалификационной комиссии о неудовлетворительной оценке профессиональной деятельности судьи по итогам одного года со дня назначения на должность является основанием для внесения Председателем Верховного Суда в Высший Судебный Совет представления об освобождении судьи от занимаемой должности.

3. Дисциплинарная комиссия Судебного жюри по результатам рассмотрения материала о возбуждении дисциплинарного производства выносит одно из следующих решений:

1) о возбуждении дисциплинарного производства;

2) об отказе в возбуждении дисциплинарного производства.

По результатам рассмотрения дисциплинарного дела выносится одно из следующих решений:

1) о наложении дисциплинарного взыскания, предусмотренного пунктом 1 статьи 40 настоящего Конституционного закона;

2) о прекращении дисциплинарного производства.

Дисциплинарная комиссия Судебного жюри по результатам рассмотрения материала по заявлению судьи о подтверждении права на отставку, а также материала о прекращении отставки выносит одно из следующих решений:

1) о подтверждении права судьи на отставку;

2) об отказе в подтверждении права судьи на отставку;

3) о прекращении отставки судьи;

4) об отказе в прекращении отставки судьи.

4. Решение комиссий Судебного жюри является основанием для внесения Председателем Верховного Суда в Высший Судебный Совет соответствующего представления об освобождении председателя, председателя судебной коллегии и судьи от занимаемой должности.

5. Решение комиссий Судебного жюри может быть обжаловано судьей в Высший Судебный Совет.

6. Отказ Высшего Судебного Совета в даче рекомендации об освобождении председателя, председателя судебной коллегии и судьи от занимаемой должности либо решение Высшего Судебного Совета о необоснованности наложения на судью какого-либо дисциплинарного взыскания является основанием для отмены соответствующими комиссиями Судебного жюри вынесенного ими решения и его пересмотра.";

26) в абзаце первом статьи 55-1 слова "по решению" заменить словами "на основании решения".

3. В Конституционный закон Республики Казахстан от 31 июля 2015 года "О внесении изменения и дополнения в Конституционный закон Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2015 г., № 14, ст. 76):

абзац третий подпункта 1) статьи 1 изложить в следующей редакции:

"За каждый год стажа судейской работы свыше двадцати лет, а для судей, вышедших в отставку до 1 января 2016 года, – за каждый год стажа судейской работы свыше пятнадцати лет размер ежемесячного пожизненного содержания судьи, пребывающего в отставке, увеличивается на один процент от должностного оклада по последней занимаемой должности судьи.".

Статья 2. Настоящий Конституционный закон вводится в действие с 1 января 2016 года.

Президент
Республики Казахстан	Н. НАЗАРБАЕВ

Қазақстан Республикасының кейбір конституциялық заңдарына Жоғары Сот Кеңесі, сот жүйесі және судьялардың мәртебесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы 2015 жылғы 4 желтоқсандағы № 437-V ҚРЗ

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы Конституциялық заң 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

1-бап. Қазақстан Республикасының мына конституциялық заңдарына өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
1. «Қазақстан Республикасының Президенті туралы» 1995 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж., № 24, 172-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1999 ж., № 10, 343-құжат; 2006 ж., № 23, 137-құжат; 2007 ж., № 12, 82-құжат; 2010 ж., № 11, 55-құжат; 2011 ж., № 3, 30-құжат):
33-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«3. Республика Президентінің жанындағы консультативтік-кеңесші органдар аппараттарының, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясы аппаратының қызметкерлері Республика Президенті Әкімшілігінің қызметкерлері болып табылады.».
2. «Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы» 2000 жылғы 25 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2000 ж., № 23, 410-құжат; 2006 ж., № 23, 136-құжат; 2008 ж., № 20, 77-құжат; 2010 ж., № 24, 147-құжат; 2012 ж., № 5, 38-құжат; 2014 ж., № 16, 89-құжат; № 21, 119-құжат; 2015 ж., № 14, 75, 76-құжаттар):
1) 3-бап мынадай мазмұндағы 5-тармақпен толықтырылсын:
«5. Қазақстан Республикасының сот жүйесіне кірмейтін «Астана» халықаралық қаржы орталығы сотының ерекше мәртебесі болады.»;
2) 4-бап мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
«Осы бапта көзделген талаптар «Астана» халықаралық қаржы орталығының сотына қолданылмайды.»;
3) 11-баптың 6-тармағындағы «Қоғамдық кеңес», «Қоғамдық кеңестің» деген сөздер тиісінше «Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңес», «Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің» деген сөздермен ауыстырылсын;
4) 16-баптың 1-тармағының 9-1) тармақшасы алып тасталсын;
5) 16-1-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 1-1) тармақшамен толықтырылсын:
«1-1) тәртіптік теріс қылық жасаған судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы материалды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды және талқылау қорытындысы бойынша тиісті шешім шығарады;»;
6) 17-бапта:
1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Жоғарғы Сот жергілікті және басқа да соттардың соттылығына жатқызылған азаматтық, қылмыстық және өзге де iстер бойынша жоғары сот органы болып табылады, оларға қатысты кассациялық саты функцияларын жүзеге асырады және сот практикасы мәселелерi бойынша түсiндiрулер бередi.»;
2-тармақта:
3-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«3-1) Жоғары Сот Кеңесімен бірлесіп, аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Сот судьясының және сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кадр резервін (бұдан әрі – кадр резерві) қалыптастырады;»;
3-2) тармақша алып тасталсын;
3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«3. Кадр резервін қалыптастыру және онымен жұмысты ұйымдастыру тәртібін Жоғары Сот Кеңесі Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша бекітеді.»;
7) 18-бап мынадай мазмұндағы 7-тармақпен толықтырылсын:
«7. Жоғарғы Соттың жанында Сот төрелігі академиясы жұмыс істейді.»;
8) 20-бапта:
1-тармақта:
4-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«4-1) сот актілерін заңда көзделген негіздер бойынша қайта қарау туралы ұсынулар енгізеді;»;
9-3) тармақша алып тасталсын;
2-тармақта:
2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«2) облыстық соттар төрағаларының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қарауына енгізеді;»;
3) тармақша алып тасталсын;
3-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«3-1) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғары Сот Кеңесіне облыстық соттар төрағаларының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде ұсынады;»;
7) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«7) республика судьяларын ведомстволық наградалармен наградтайды, «Құрметті судья» атағын береді және осы Атақты беру тәртібі туралы ережені бекітеді;»;
мынадай мазмұндағы 8-1) тармақшамен толықтырылсын:
«8-1) қажет болған кезде сот төрелігін іске асыру үшін судья лауазымында болудың шекті жасына толмаған отставкадағы судьяларды тартады;»;
9) 22-баптың 1-тармағында:
3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«3) нормативтiк қаулылар қабылдайды, сот практикасы мәселелерi бойынша түсiндiрулер береді және заңнаманы жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi.
Нормативтік қаулылар Жоғарғы Соттың жалпы отырысында Жоғарғы Сот судьялары санының кемінде үштен екі даусымен және Жоғарғы Сот судьялары жалпы санының кемінде төрттен үш кворумы болған кезде қабылданады;»;
6) тармақшадағы «, кадр резервіне алынған адамдардың тізімін бекітеді» деген сөздер алып тасталсын;
мынадай мазмұндағы 6-1) және 6-2) тармақшалармен толықтырылсын:
«6-1) Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесіне бекітуге енгізуі үшін Кадр резерві жөніндегі республикалық комиссия төрағасының және комиссия мүшелерінің кандидатураларын қарайды;
6-2) Жоғары Сот Кеңесімен бірлесіп, аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Сот судьясының және сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кадр резервін қалыптастыру үшін кандидатуралар тізімін бекітеді;»;
7-1) тармақша алып тасталсын;
10) 22-1-бапта:
1-тармақ мынадай мазмұндағы 1-1) тармақшамен толықтырылсын:
«1-1) тәртіптік теріс қылық жасаған судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы материалды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды және талқылау қорытындысы бойынша тиісті шешім шығарады;»;
2-тармақтағы «тоғыз», «екі судьядан» деген сөздер тиісінше «он бір», «үш судьядан» деген сөздермен ауыстырылсын;
11) 24-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Судьялар лауазымға Қазақстан Республикасының Конституциясына, осы Конституциялық заңға, «Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сайланады немесе тағайындалады және оларға тұрақты негiзде өкiлеттiктер беріледі.»;
12) 26-баптың 1-тармағының 4) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
«4) Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Конституциялық заңда және «Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгiленген судьяны лауазымға сайлау, тағайындау, оның өкiлеттiктерiн тоқтату және тоқтата тұру тәртiбiмен, судьяның отставкаға құқығымен;»;
13) 28-бап мынадай мазмұндағы 1-1-тармақпен толықтырылсын:
«1-1. Судьялық жұмыста жиырма жылдан астам өтілі бар судьяларды қоспағанда, судьялар әрбір бес жыл сайын Сот жюриінде кәсіби қызметін бағалаудан өтеді.»;
14) 29 және 30-баптар мынадай редакцияда жазылсын:

«29-бап. Судьялыққа кандидаттарға қойылатын талаптар

1. Аудандық соттың судьясы болып:
1) жиырма бес жасқа толған;
2) жоғары заң бiлiмi, жоғары моральдық-адамгершілік қасиеттері, мiнсiз беделі және әдетте, сот отырысының хатшысы, сот консультанты (көмекшісі), прокурор, адвокат ретінде кемінде бес жыл жұмыс өтілі не заңгерлік кәсібі бойынша кемiнде он жыл жұмыс өтілі бар;
3) біліктілік емтиханын тапсырған (мамандандырылған магистратурада оқу бітірген және біліктілік емтиханын тапсырған адам оқуын бітірген күннен бастап төрт жыл бойы емтихан тапсырудан босатылады);
4) медициналық куәландырудан өткен және судьяның кәсiби мiндеттерiн атқаруға кедергi келтiретiн ауруларының жоқ екендігін растаған;
5) негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, сотта ақы төленетін бір жылдық тағылымдамадан ойдағыдай өткен және соттың жалпы отырысының оң қорытындысын алған (мамандандырылған магистратурада оқу бiтiрген және біліктілік емтиханын тапсырған адам оқуын бітірген күннен бастап төрт жыл бойы тағылымдамадан өтуден босатылады);
6) полиграфологиялық зерттеуден өткен Қазақстан Республикасының азаматы тағайындала алады.
2. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетін, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он бес жыл жұмыс өтілі бар, оның кемінде бес жылы судьялық жұмыс өтілі болатын, сондай-ақ тиісті облыстық соттың жалпы отырысының қорытындысын және жоғары тұрған соттың екі судьясы мен отставкадағы бір судьяның жазбаша нысандағы кепілгерлігін алған азамат облыстық соттың судьясы бола алады.
Кепілгерлік бергенге дейінгі екі жыл ішінде тәртіптік жазаға тартылған судья кепілгерлік бере алмайды.
Судья кепілгерлік берген кезде объективті болуға, өзіне белгілі болған анық деректерді басшылыққа алуға міндетті. Кепілгерлік берген кезде судья белгіленген өлшемшарттарды:
1) судьяның кепілгерлік берілетін адаммен таныс болған уақыт кезеңін, сондай-ақ танысу мән-жайларын;
2) өзі кепілгерлік беретін адаммен бірлескен жұмыс тәжірибесін (осындай тәжірибе болған кезде);
3) өзі кепілгерлік беретін адамның кәсіби және коммуникативтік дағдыларын, жеке және іскерлік қасиеттері туралы судьяға белгілі болған мәліметтерді;
4) судьяға анық белгілі болған өзге де мәліметтер мен деректерді ескереді.
Тиісті облыстық соттың жалпы отырысының қорытындысына Жоғарғы Соттың жалпы отырысына шағым жасауға болады.
Тиісті облыстық соттың немесе Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қорытындысын кандидат Жоғары Сот Кеңесіне ұсынады.
3. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетiн, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде жиырма жыл жұмыс өтілі бар, оның кемінде он жылы судьялық жұмыс өтілі болатын, оның ішінде бес жыл облыстық соттағы судьялық жұмыс өтілі бар, сондай-ақ Жоғарғы Соттың жалпы отырысының оң қорытындысын және жоғары тұрған соттың екі судьясы мен отставкадағы бір судьяның жазбаша кепілгерлігін алған азамат Жоғарғы Соттың судьясы бола алады.
Жоғарғы Сот Төрағасының лауазымына кандидатқа судьялық өтілдің болуы, Жоғарғы Соттың жалпы отырысының оң қорытындысының және тиісті жазбаша кепілгерліктің қажеттілігі туралы талаптар қолданылмайды.
4. Судьялыққа кандидаттар негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, тұрақты негізде сотта ақы төленетін біржылдық тағылымдамадан өтеді. Судьялыққа кандидаттың тағылымдамадан өту шарттары мен тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн Ережеде айқындалады.»;

«30-бап. Сот судьясының, төрағасының, сот алқасы
төрағасының лауазымына кандидаттарды іріктеу

1. Судья лауазымына кандидаттарға шығу тегіне, әлеуметтік және мүліктік жағдайына, қай нәсілге және ұлтқа жататынына, жынысына, саяси көзқарасына, діни нанымына және өзге де мән-жайларға қарамастан, лауазымға орналасуға тең құқық қамтамасыз етіледі.
2. Аудандық сот төрағасы мен судьясының, облыстық сот судьясының және Жоғарғы Сот судьясының бос лауазымдарына кандидаттар іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі бос лауазымдарға орналасуға өтініш берген және осы Конституциялық заңның 29-бабының талаптарына сай келетін адамдар арасынан конкурстық негізде жүзеге асырады.
3. Облыстық соттар төрағаларының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғарғы Сот Төрағасының енгізген ұсынуы бойынша Жоғары Сот Кеңесі баламалы негізде қарайды.
4. Аудандық сот төрағасының бос лауазымына кандидатуралар жұмыс істеп жүрген судьялар немесе судья лауазымында кемiнде бес жыл жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсынылады.
Облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатуралар жұмыс істеп жүрген судьялар немесе судья лауазымында кемiнде он жыл жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсынылады.
Бұл ретте аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Сот судьясының және сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидаттарды іріктеу кезінде кадр резервінде тұрған адамдарға басымдық беріледі.
Аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидаттарды іріктеу кезінде осы баптың 4-тармағының үшінші бөлігінде көрсетілген өлшемшартқа қосымша ұйымдастырушылық қабілеттері де ескеріледі.
Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының лауазымына кандидат Жоғарғы Сот судьялары арасынан ұсынылады.
Жоғары Сот Кеңесі жергілікті және басқа да соттар төрағаларының, сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидаттарды лауазымдарға тағайындау үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыным жасайды.
Жоғарғы Сот Төрағасының лауазымына кандидатураны Жоғары Сот Кеңесі қарайды.
Жоғары Сот Кеңесі Жоғарғы Сот Төрағасының, судьясының бос лауазымдарына кандидаттарды Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына ұсыну үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыным жасайды.»;
15) мынадай мазмұндағы 30-1-баппен толықтырылсын:

«30-1-бап. Судьяның кәсіби қызметін бағалау

1. Судьяның кәсіби қызметін бағалау деп оның кәсіби білімінің деңгейін және оны сот төрелігін іске асыру кезінде қолдана білуін, сот қызметінің нәтижелерін, судьяның іскерлік пен адамгершілік қасиеттерін және оның осы Конституциялық заңда және Судья әдебі кодексінде қойылатын талаптарға сай келуін бағалау танылады.
Судьяның кәсіби қызметін бағалау судьялар корпусының сапалық құрамын жақсарту, кәсіби біліктілікті бағалау және оның өсуін ынталандыру, істерді қарау кезінде заңдылықты нығайтуға жауаптылықты арттыру, азаматтардың құқықтары мен қоғамның мүдделерін қорғау мақсатында жүргізіледі.
Судьяның кәсіби қызметін бағалау судья лауазымындағы жұмысының бір жылдағы нәтижелері бойынша бірінші рет жүргізіледі. Кейіннен судьяның кәсіби қызметін бағалау әрбір бес жыл сайын, сондай-ақ жоғары тұрған сатыдағы судья лауазымына, сот төрағасының, сот алқасы төрағасының лауазымына конкурсқа қатысу кезінде жүргізіледі.
Жиырма және одан көп жыл судьялық өтілі бар судьялар кәсіби қызметті мерзімді бағалаудан босатылады.
2. Судья жұмысының нәтижелері бір жыл мерзім өткеннен кейін Сот жюриінің біліктілік комиссиясының отырысында қаралады және Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Жоғары Сот Кеңесінің бекітуіне енгізіледі.
Судья жұмысының нәтижелері мынадай өлшемшарттардың негізінде қаралады:
1) сот төрелігін іске асыру сапасының көрсеткіштері;
2) судья әдебінің нормалары мен еңбек тәртібін сақтау.
3. Судьяның кәсіби қызметін бағалауды Сот жюриінің біліктілік комиссиясы жүзеге асырады.»;
16) 31-баптың 5-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«5. Қазақстан Республикасының Президентi жергiлiктi және басқа да соттардың төрағаларын Жоғары Сот Кеңесiнiң ұсынымы бойынша бес жыл мерзiммен лауазымға тағайындайды.
Аудандық соттардың төрағалары, облыстық соттардың төрағалары және сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Сот алқаларының төрағалары тиісті сотта өздері атқаратын лауазымына қатарынан екі реттен артық тағайындала алмайды.»;
17) 33-баптың 1-тармағының 3-1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
«3-1) осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 11) және 11-1) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша судьяның өкiлеттiктерiн тоқтату қажеттiгi туралы Сот жюриінің шешiмi болса;»;
18) 34-бапта:
1-тармақта:
5) және 11) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:
«5) осы судьяға қатысты айыптау үкiмiнiң заңды күшiне енуi, қылмыстық істің ақталмайтын негіздер бойынша сотқа дейінгі сатыда тоқтатылуы;»;
«11) кәсiби жарамсыздығына орай судьяның атқаратын лауазымына сай келмейтiнi туралы Сот жюриі біліктілік комиссиясының шешiмi;»;
мынадай мазмұндағы 11-1) тармақшамен толықтырылсын:
«11-1) судьяның тәртіптік теріс қылық жасағаны немесе осы Конституциялық заңның 28-бабында көрсетілген талаптарды орындамағаны үшін оны лауазымынан босату қажеттігі туралы Сот жюриі тәртіптік комиссиясының шешімі;»;
5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«5. Судьялардың өкілеттіктерін тоқтатудың осы баптың 1-тармағының 5), 11) және 11-1) тармақшаларында көзделген негіздері теріс уәждер деп танылады.»;
19) 34-1-баптың 2-тармағындағы «65 жасқа» деген сөздер «алпыс бес жасқа» деген сөздермен ауыстырылсын;
20) 35-бапта:
1-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Мiнсiз беделi, кемiнде жиырма жыл судьялық жұмыс өтiлi бар судьяның судья атағын, судьялар қоғамдастығына жататынын, жеке басына тиiспеушiлiк кепiлдiгiн және осы Конституциялық заңда көзделген өзге де материалдық және әлеуметтiк кепiлдiктерiн сақтай отырып, лауазымынан құрметпен кету нысанында судья өкiлеттiктерінің тоқтатылуы отставка болып табылады.»;
2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«2. Отставкаға шыққан кезде судьяға жиырма төрт айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы шығу жәрдемақысы төленедi.»;
мынадай мазмұндағы 2-2-тармақпен толықтырылсын:
«2-2. Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу, ол Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен республикалық немесе жергілікті бюджеттен не Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қаражатынан ақы төленетін лауазымға орналасқан жағдайда тоқтатыла тұрады.
Республикалық немесе жергілікті бюджеттен не Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қаражатынан ақы төленетін лауазымда болуы тоқтатылған жағдайда, судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу қайта басталады.»;
3-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Судьяның отставкасын тоқтату үшін негіздер қаралғанға дейін судьяның отставкасы тоқтатыла тұрады.»;
мынадай мазмұндағы 6-тармақпен толықтырылсын:
«6. Отставкадағы және судья лауазымында болудың шекті жасына толмаған судьялар, олардың келісімі болған кезде судьяның уақытша болмауы кезеңінде, бірақ алты айдан аспайтын мерзімге сот төрелігін іске асыруға тартылуы мүмкін.»;
21) 36 және 38-1-баптар мынадай редакцияда жазылсын:

«36-бап. Жоғары Сот Кеңесi

Жоғары Сот Кеңесінің мәртебесі және оның жұмысын ұйымдастыру «Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесi туралы» Қазақстан Республикасының Заңында айқындалады.»;

«38-1-бап. Сот жюриі

1. Жұмыс істеп жүрген судьяның кәсіби қызметін бағалау, судьяның отставкаға құқығын және оны тоқтатуды растау, сондай-ақ судьяларға қатысты тәртіптік іс жүргізуді, тәртіптік істерді қозғау туралы мәселені қарау үшін Сот жюриі құрылады.
Сот жюриі біліктілік және тәртіптік комиссиялардан тұрады.
Біліктілік комиссиясы жеті мүшеден – облыстық соттардың екі судьясынан, Жоғарғы Соттың екі судьясынан және отставкадағы үш судьядан тұрады.
Тәртіптік комиссия тоғыз мүшеден – аудандық соттардың үш судьясынан, облыстық соттардың үш судьясынан және Жоғарғы Соттың үш судьясынан тұрады.
2. Облыстық соттың және Жоғарғы Соттың жалпы отырысы төралқасының шешімдері судьяға қатысты материалдарды Сот жюриінің тәртіптік комиссиясының қарауы үшін негіз болып табылады.
Жеке және заңды тұлғалар судьяның әрекеттеріне шағым жасаудың барлық өзге де қолда бар тәсілдерін пайдаланған болса, олардың өтініштері де судьяға қатысты материалдарды Сот жюриінің қарауы үшін негіз болып табылады.
3. Сот жюриi мен оның комиссияларын қалыптастыру және олардың жұмысын ұйымдастыру, сондай-ақ Сот жюриінің материалдарды, тәртiптiк iстердi қарау тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн Ережеде айқындалады.»;
22) мынадай мазмұндағы 38-2-баппен толықтырылсын:

«38-2-бап. Жоғарғы Соттың жанындағы Сот төрелігі
академиясы

Жоғарғы Соттың жанындағы Сот төрелігі академиясы (бұдан әрі – Академия) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік мекеме болып табылады.
Жоғарғы Сот Академияны жалпы басқаруды жүзеге асыратын уәкілетті орган болып табылады.
Академияны құруды, оның мәртебесін және жұмысын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.»;
23) 39-баптың 1 және 3-тармақтары мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Судья тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылуы мүмкін.
Қызметтік міндеттерін атқару не қызметтен тыс кездегі кінәлі әрекет (әрекетсіздік) салдарынан осы Конституциялық заңның және (немесе) Судья әдебі кодексінің ережелері бұзылып, бұл сот билігі беделін түсіруге және судьяның беделіне нұқсан келтіруге алып келген тәртіптік теріс қылық болып табылады.
Судья тәртiптiк жауаптылыққа:
1) сот iстерiн қарау кезiнде заңдылықты өрескел бұзғаны үшiн;
2) судья әдебіне қайшы келетiн, атына кір келтіретін терiс қылық жасағаны үшiн;
3) еңбек тәртiбiн бұзғаны үшiн тартылуы мүмкін.»;
«3. Судьялық қате, сондай-ақ сот актiсiнiң күшiн жою немесе оны өзгерту, егер бұл ретте жоғары тұрған сот сатысының сот актiсiнде көрсетiлген, заңды өрескел бұзушылықтарға жол берiлмеген болса, судьяның жауаптылығына алып келмейді.
Судьяның кінәлі әрекеттеріне байланысты емес, материалдық немесе процестік құқық нормаларын дұрыс түсіндірмеуге және қолданбауға алып келген іс-әрекет судьялық қате деп танылады.»;
24) 42-баптың 1-тармағында:
бірінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Судьяға қатысты тәртiптiк iс жүргізу, жеке тұлғалардың өтініші бойынша тәртіптік іс жүргізуді қозғауды қоспағанда, қызметтiк тексеру мен судьяның дәлелдi себеппен жұмыста болмаған уақытын есепке алмағанда, терiс қылық анықталған күннен бастап үш айдан кешiктiрiлмей және терiс қылық жасалған күннен бастап бiр жылдан кешiктірiлмей қозғалуы мүмкiн.»;
мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:
«Жеке тұлғалардың өтініші бойынша судьяға қатысты тәртiптiк iс жүргізу қызметтiк тексеру мен судьяның дәлелдi себеппен жұмыста болмаған уақытын есепке алмағанда, өтініш келіп түскен күннен бастап алты айдан кешiктiрiлмей қозғалуы мүмкiн.»;
25) 44-бап мынадай редакцияда жазылсын:

«44-бап. Сот жюриінің шешімдері

1. Сот жюриінің біліктілік комиссиясы жұмыс істеп жүрген судьялардың біліктілігін бағалау туралы материалдарды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:
1) атқаратын лауазымына сай деп тану;
2) жоғары тұрған сатыдағы судья лауазымына тағайындауға ұсыным жасау;
3) жоғары тұрған лауазымға (жоғары тұрған сот сатысына) кадр резервіне қоюға ұсыным жасау;
4) басқа сотқа, басқа мамандыққа ауыстыруға ұсыным жасау;
5) кәсіби жарамсыздығына орай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану.
Біліктілік комиссиясының осы баптың 1-тармағының 2) – 4) тармақшаларында көзделген шешімдері ұсынымдық сипатта болады.
2. Судьяны кәсіби жарамсыздығына орай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану туралы шешім судьяның кәсіби қызметін мерзімді бағалау кезінде теріс нәтиже алған судьяға қатысты қолданылмайды.
Бұл жағдайда Сот жюриі судьяның біліктілігін арттыру және бір жыл өткеннен кейін кәсіби қызметті қайтадан бағалауды жүргізу туралы шешім шығарады.
Судьяның кәсіби қызметін қайтадан мерзімді бағалаудың нәтижелері теріс болған жағдайда, Сот жюриі судьяны кәсіби жарамсыздығына орай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану туралы шешім шығарады.
Лауазымға тағайындалған күннен бастап бір жылдың қорытындысы бойынша судьяның кәсіби қызметін қанағаттанарлықсыз деп бағалау туралы біліктілік комиссиясының шешімі Жоғарғы Сот Төрағасының судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсынуды Жоғары Сот Кеңесіне енгізуі үшін негіз болып табылады.
3. Сот жюриінің тәртіптік комиссиясы тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы материалды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:
1) тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;
2) тәртіптік іс жүргізуді қозғаудан бас тарту туралы.
Тәртіптік істі қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірі шығарылады:
1) осы Конституциялық заңның 40-бабының 1-тармағында көзделген тәртiптiк жаза қолдану туралы;
2) тәртiптiк iс жүргiзудi тоқтату туралы.
Сот жюриінің тәртіптік комиссиясы судьяның отставкаға құқығын растау туралы өтініші бойынша материалды, сондай-ақ отставканы тоқтату туралы материалды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:
1) судьяның отставкаға құқығын растау туралы;
2) судьяның отставкаға құқығын растаудан бас тарту туралы;
3) судьяның отставкасын тоқтату туралы;
4) судьяның отставкасын тоқтатудан бас тарту туралы.
4. Сот жюриі комиссияларының шешімі Жоғарғы Сот Төрағасының төрағаны, сот алқасының төрағасын және судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы тиісті ұсынуды Жоғары Сот Кеңесіне енгізуі үшін негіз болып табылады.
5. Сот жюриі комиссияларының шешіміне судья Жоғары Сот Кеңесіне шағым жасай алады.
6. Жоғары Сот Кеңесінің төрағаны, сот алқасының төрағасын және судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыным беруден бас тартуы не Жоғары Сот Кеңесінің судьяға қандай да бір тәртіптік жаза қолданудың негізсіздігі туралы шешімі Сот жюриі тиісті комиссияларының өздері шығарған шешімнің күшін жоюы және оны қайта қарауы үшін негіз болып табылады.»;
26) 55-1-баптың бірінші абзацындағы «шешiмi бойынша», «шешім бойынша» деген сөздер тиісінше «шешімі негізінде», «шешім негізінде» деген сөздермен ауыстырылсын.
3. «Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгеріс пен толықтыру енгізу туралы» 2015 жылғы 31 шілдедегі Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2015 ж., № 14, 76-құжат):
1-баптың 1) тармақшасының үшінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
«Жиырма жылдан асатын судьялық жұмыс өтілінің әрбір жылы үшін, ал 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін отставкаға шыққан судьяларға – он бес жылдан асатын судьялық жұмыс өтілінің әрбір жылы үшін отставкадағы судьяның өмір бойғы ай сайынғы қамтылымының мөлшері судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының бір пайызына ұлғайтылады.».
2-бап. Осы Конституциялық заң 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев