О ратификации Протокола о сохранении биологического разнообразия к Рамочной конвенции по защите морской среды Каспийского моря

Закон Республики Казахстан от 23 октября 2021 года № 70-VII ЗРК.

Ратифицировать Протокол о сохранении биологического разнообразия к Рамочной конвенции по защите морской среды Каспийского моря, совершенный в Ашхабаде 30 мая 2014 года.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

Неофициальный перевод

Во имя Аллаха

Настоящим удостоверяю, что прилагаемый текст (на казахском, английском, фарси, русском и туркменском языках) является настоящей копией Протокола о сохранении биологического разнообразия к Рамочной конвенции по защите морской среды Каспийского моря, совершенного в Ашхабаде тридцатого мая 2014 года. Оригинал указанного Протокола сдан на хранение в Министерство иностранных дел Исламской Республики Иран. Данный документ содержит 108 страниц прошитых и скрепленных печатью.

Бехзад Сабери Ансари

Генеральный директор по международно-правовым вопросам Министерства иностранных дел Исламской Республики Иран 25 мая 2021 года

Протокол о сохранении биологического разнообразия к Рамочной конвенции по защите морской среды Каспийского моря

Преамбула

Прикаспийские государства:

Азербайджанская Республика,

Исламская Республика Иран,

Республика Казахстан,

Российская Федерация,

Туркменистан,

именуемые далее Договаривающимися Сторонами,

являясь Договаривающимися Сторонами Рамочной конвенции по защите морской среды Каспийского моря, совершенной в Тегеране 4 ноября 2003 года, далее именуемой Конвенцией,

преисполненные решимости выполнять Конвенцию, пунктом 2 статьи 14 которой предусматривается сотрудничество в разработке Протоколов в целях принятия необходимых мер для защиты, сохранения и восстановления биологических ресурсов,

являясь Договаривающимися Сторонами Конвенции Организации Объединенных Наций о биологическом разнообразии от 5 июня 1992 года,

осознавая, что Каспийское море является уникальной экосистемой и располагает большим числом биотопов и видов, имеющих важное национальное, региональное и глобальное значение, требующих защиты, сохранения и восстановления, а также необходимость обеспечения устойчивого и рационального использования биологических ресурсов,

принимая во внимание нагрузку на морскую среду Каспийского моря в результате различных видов антропогенной деятельности, угрожающей биологическому разнообразию,

подчеркивая важность сохранения биологического разнообразия и по возможности улучшения состояния природного и культурного наследия прибрежных и морских районов Каспийского моря, в частности, путем развития охраняемых районов, а также защиты и сохранения находящихся под угрозой видов на национальном и региональном уровнях,

с обеспокоенностью отмечая проблему чужеродных видов и необходимость разработки мер по их контролю и предотвращению случайного перемещения таких видов в Каспийское море и из него в результате антропогенной деятельности,

признавая необходимость принимать необходимые меры по охране, сохранению и восстановлению жизнеспособности и целостности прибрежных и морских экосистем Каспийского моря,

ДОГОВОРИЛИСЬ о нижеследующем:

ЧАСТЬ I. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ И ОБЯЗАТЕЛЬСТВА

Статья 1. Использование терминов

Для целей настоящего Протокола следующие термины означают:

(a) “Биологическое разнообразие” означает вариабельность живых организмов из всех источников, включая, среди прочего, наземные, морские и иные водные экосистемы и экологические комплексы, частью которых они являются; это понятие включает в себя разнообразие в рамках вида, между видами и разнообразие экосистем;

(b) “Биологические ресурсы” включают генетические ресурсы, организмы или их части, популяции или любые другие биотические компоненты экосистем, имеющие фактическую или потенциальную полезность или ценность для человечества;

(c) “Биотехнология” означает любой вид технологии, связанной с использованием биологических систем, живых организмов или их производных для изготовления или изменения продуктов или процессов с целью их конкретного использования;

(d) “Компетентный орган” означает либо "Национальный орган", определение которого приведено в статье 1 Конвенции, либо орган(ы) в правительстве Договаривающейся Стороны, назначенный(-ые) Национальным органом и ответственный(-ые) за выполнение обязательств, предусмотренных настоящим Протоколом;

(e) “Страна происхождения генетических ресурсов” означает страну, которая обладает этими генетическими ресурсами в условиях in-situ, за исключением согласованных трансграничных видов биологических ресурсов, обладателями которых являются все прикаспийские государства;

(f) “Страна, предоставляющая генетические ресурсы” означает страну, предоставляющую генетические ресурсы, собранные из источников in-situ, включая популяции как диких, так и одомашненных видов, либо полученные из источников ex-situ, независимо от того, происходят они из этой страны или нет;

(g) “Одомашненные или культивируемые виды” означает виды, на процесс эволюции которых оказывает воздействие человек в целях удовлетворения своих потребностей;

(h) “Экосистема” означает динамичный комплекс растений, животных и микроорганизмов, а также окружающей их среды, взаимодействующих как единое функциональное целое;

(i) “Эндемичные виды” означает любые виды, встречающиеся только в определенном географическом регионе;

(j) “Сохранение ex-situ” означает сохранение компонентов биологического разнообразия вне их естественных мест обитания;

(k) “Генетический материал” означает любой материал растительного, животного, микробного или иного происхождения, содержащий функциональные единицы наследственности;

(l) “Генетически измененные виды” означают любые виды, генетический материал которых был изменен путем применения генной технологии.

(m) “Генетические ресурсы” означает генетический материал, представляющий фактическую или потенциальную ценность;

(n) “Место обитания” означает тип местности или место естественного обитания того или иного организма или популяции;

(o) “Сохранение in-situ” означает сохранение экосистем и естественных мест обитания, а также поддержание и восстановление жизнеспособных популяций видов в их естественной среде, а применительно к одомашненным или культивируемым видам – в той среде, в которой они приобрели свои отличительные признаки;

(p) “Чужеродные виды” (также известные как экзотические или привнесенные виды) означает любые появившиеся виды, находящиеся за пределами их исторически известного естественного ареала, в результате намеренного или случайного распространения вследствие деятельности человека;

(q) “Инвазивные виды” означает чужеродные виды (виды-вселенцы), появление и распространение которых может нанести экономический или экологический ущерб экосистеме или биологическим ресурсам, либо нанести вред здоровью людей;

(r) “Конференция Договаривающихся Сторон” означает орган, указанный в статье 22 Конвенции;

(s) “Список охраняемых районов Каспийского моря (ОРКМ)” означает список охраняемых районов, имеющих важное значение для морской среды Каспийского моря;

(t) “Охраняемый район” означает географически обозначенную территорию, которая выделяется, регулируется и используется для достижения конкретных природоохранных целей;

(u) “Секретариат” означает орган, указанный в статье 23 Конвенции;

(v) “Устойчивое использование” означает использование компонентов биологического разнообразия таким образом и такими темпами, которые в долгосрочной перспективе не приводят к истощению биологического разнообразия, тем самым сохраняя его способность удовлетворять потребности нынешнего и будущих поколений и отвечая их чаяниям;

(w) “Технология” означает практику, описание и терминологию любой или всех прикладных наук, имеющих практическое и/или промышленное применение, включая, среди прочего, биотехнологию;

(x) “Виды, находящиеся под угрозой исчезновения” означает любой таксон, выживание которого находится под серьезной угрозой в результате антропогенной деятельности или других факторов,

(y) “Интродукция” означает преднамеренный или случайный перенос какого-либо вида извне в экосистему Каспийского моря

(z) “Применимые международные договоры” означает затрагивающие предмет настоящего Протокола международные юридические инструменты, участниками которых являются Договаривающиеся Стороны.

Статья 2. Цели

Целями настоящего Протокола являются охрана, сохранение и восстановление жизнеспособности и целостности биологического разнообразия и экосистемы Каспийского моря, а также обеспечение устойчивого использования биологических ресурсов и в этом контексте:

(a) сохранение видов, находящихся под угрозой исчезновения, и уязвимых экосистем, для обеспечения их долгосрочной жизнеспособности и разнообразия;

(b) предотвращение ухудшения, деградации и нанесения ущерба видам, местам обитания и экосистемам в соответствии с принципом принятия мер предосторожности;

(c) охрана и сохранение тех районов, которые наиболее полно представляют широкий спектр видов, особых мест обитания, экологических систем и природного, а также связанного с ним культурного наследия.

Статья 3. Сфера применения

Согласно статьям 3 и 15 Конвенции настоящий Протокол применяется к морской среде Каспийского моря, принимая во внимание колебания его уровня и загрязнение из наземных источников, а также сушу, находящуюся под воздействием близости моря, включая водноболотные угодья международного значения, определенные в соответствии c национальным законодательством Договаривающихся Сторон или другим способом.

Статья 4. Выполнение Протокола

Каждая Договаривающаяся Сторона определяет компетентный орган, координирующий выполнение положений настоящего Протокола на ее территории и под ее юрисдикцией.

Статья 5. Общие обязательства

Принимая во внимание пункт 1 статьи 9, пункт 2 статьи 11 и статьи 30 настоящего Протокола, при выполнении положений настоящего Протокола Договаривающиеся Стороны руководствуются своим национальным законодательством. В этом контексте Договаривающиеся Стороны:

(a) самостоятельно или совместно принимают необходимые меры для защиты, сохранения и восстановления морской среды Каспийского моря;

(b) используют природные ресурсы Каспийского моря таким образом, чтобы не нанести ущерб морской среде и биологическим ресурсам Каспийского моря;

(c) защищают, сохраняют и восстанавливают биологическое разнообразие, уделяя особое внимание находящимся под угрозой исчезновения видам;

(d) защищают, сохраняют и восстанавливают районы, являющиеся уникальными, наиболее уязвимыми или представляющими важное значение для региона, применяя не наносящие ущерб окружающей среде и устойчивые методы, прежде всего путем создания охраняемых районов;

(e) принимают национальные и, при необходимости, региональные стратегии, планы действий и программы и разрабатывают и применяют соответствующее законодательство по сохранению биологического разнообразия и устойчивому использованию и управлению биологическими ресурсами, включая места их обитания;

(f) осуществляют меры по мониторингу, связанному с биологическим разнообразием Каспийского моря;

(g) выявляют и составляют реестры биологического разнообразия и мест обитания в целях сохранения биологического разнообразия и устойчивого и рационального использования биологических ресурсов;

(h) обеспечивают соответствие отраслевых стратегий и планов действий принципам сохранения биологического разнообразия и устойчивого и рационального использования биологических ресурсов;

(i) осуществляют комплексное национальное управление сушей, находящейся под воздействием близости моря, принимая во внимание необходимость устойчивого и рационального использования биологических ресурсов и сохранения биологического разнообразия;

(j) контролируют источники загрязнения и любую деятельность, которые оказывают или могут оказывать значительное негативное воздействие на места обитания и виды;

(k) сотрудничают друг с другом и с компетентными международными организациями в области сохранения биологического разнообразия и управления видами и экосистемами, находящимися под угрозой исчезновения.

ЧАСТЬ II. ОХРАНА И СОХРАНЕНИЕ ВИДОВ

Статья 6. Меры по охране и сохранению видов

В целях защиты и сохранения видов Договаривающиеся Стороны:

(a) Создают всесторонние реестры находящихся под угрозой исчезновения видов флоры и фауны и придают данным видам статус охраняемых на основе категорий Приложения I к настоящему Протоколу, на основе которого будет разработана в сотрудничестве с соответствующими международными организациями Каспийская Красная Книга для ее принятия на Конференции Договаривающихся Сторон, после обсуждения и проведения анализа Договаривающимися Сторонами;

(b) Регулируют деятельность, оказывающую негативное воздействие на охраняемые виды и места их обитания, и принимают другие меры для обеспечения благоприятной ситуации в области сохранения данных видов;

(c) Контролируют и, по необходимости, вводят запрет на преднамеренный и, по мере возможности, случайный отлов, владение или умерщвление или убой, транспортировку и использование в коммерческих целях охраняемых видов флоры и фауны, их частей, а также дериватов;

(d) Контролируют и при необходимости вводят запрет на деятельность, которая ведет к нарушению фауны, особенно в период размножения, инкубации, спячки или миграции, а также в другие периоды биологического стресса;

(e) Регулируют любые формы уничтожения и вмешательства в отношении охраняемых видов флоры, их частей и продуктов из них, включая срывание, сбор, срезание, выкорчевывание, владение, торговлю, транспортировку и демонстрацию в коммерческих целях;

(f) Сотрудничают по защите и восстановлению мигрирующих видов;

(g) Осуществляют долгосрочный мониторинг состояния находящихся под угрозой исчезновения видов, включенных в Приложение I к настоящему Протоколу, а также характера и масштаба воздействия, угрожающего их выживанию в соответствии с согласованными общими критериями динамики популяции;

(h) Обмениваются информацией о мерах, принимаемых для сохранения популяций видов, находящихся под угрозой исчезновения, внесенных в Приложение I к настоящему Протоколу, и на основе согласованных общих критериев проводят оценку эффективности таких мер;

(i) Разрабатывают и реализуют национальные и, по необходимости, региональные планы действий по in-situ и ex-situ сохранению и восстановлению видов, перечисленных в Приложении I к настоящему Протоколу;

(j) Сотрудничают в целях обеспечения защиты, сохранения и, при необходимости, восстановления находящихся под угрозой исчезновения видов, перечисленных в Приложении I к настоящему Протокола;

(k) Предоставляют при необходимости и в соответствии с национальным законодательством, освобождение от запрета, предусмотренного для охраны видов, перечисленных в Приложении I к настоящему Протоколу, в научных целях и целях воспроизводства, и в случае угрозы здоровью человека при условии, что такое освобождение не поставит под угрозу выживание популяции исследуемых видов или любых других видов.

Статья 7. Чужеродные виды

Договаривающиеся Стороны:

(a) регулируют интродукцию чужеродных видов и вводят запрет на те из них, которые могут оказать неблагоприятное воздействие на экосистемы, места обитания или виды, и регулируют уже внесенные виды, которые наносят или могут нанести ущерб;

(b) изучают состояние всех чужеродных видов, внесенных в Каспийское море, анализируют риски, которые они представляют, и разрабатывают и осуществляют региональный План действий в отношении тех видов, которые были определены как инвазивные виды.

Статья 8. Генетически модифицированные виды

Договаривающиеся Стороны регулируют интродукцию генетически модифицированных видов и вводят запрет на те из них, которые могут оказать вредное воздействие на здоровье человека, экосистемы, места обитания и виды, регулируют уже внесенные виды, которые наносят или могут нанести ущерб. Любая такая интродукция осуществляется по решению Конференции Договаривающихся Сторон, при условии проведения предварительного обсуждения и анализа Договаривающимися Сторонами.

ЧАСТЬ III. ОХРАНА И СОХРАНЕНИЕ ОХРАНЯЕМЫХ РАЙОНОВ

Статья 9. Присвоение статуса охраняемого района

1. В целях сохранения in-situ и, убедившись, что никакая другая Договаривающаяся Сторона не возражает, каждая из Договаривающихся Сторон в соответствии с критериями, перечисленными в Приложении II к настоящему Протоколу, может для целей настоящего Протокола выделять охраняемые районы в морских среде и на суше, находящейся под воздействием близости моря. Такой статус охраняемых районов может присваиваться в целях защиты:

a) характерных для региона типов прибрежных и морских экосистем достаточного размера для обеспечения их долгосрочной жизнеспособности и поддержания их биологического разнообразия;

b) мест обитания, находящихся под угрозой исчезновения в своем естественном распространении и в сфере применения настоящего Протокола, включая те, естественное распространение которых сократилось вследствие регрессии или по причине характерного для них ограниченного распространения;

c) мест обитания, жизненно важных для выживания, размножения и восстановления находящихся под угрозой или эндемичных видов флоры и фауны;

d) объектов особой важности ввиду их научной, эстетической, культурной или образовательной значимости.

2. Если две и более Договаривающиеся Стороны намерены совместно присвоить статус совместно охраняемого района, Компетентные органы этих Сторон предпринимают шаги к сотрудничеству в целях достижения соглашения о необходимых мерах.

3. При присвоении статуса охраняемого района, включающего как прибрежные, так и морские районы, Договаривающаяся Сторона принимает меры к обеспечению координации управления охраняемыми районами в их целостности. Договаривающаяся Сторона разрабатывает и применяет планы управления в соответствии с руководящими принципами и общими критериями, изложенными в Приложении II к настоящему Протоколу.

Статья 10. Охраняемые районы и управление ими

1. В соответствии с применимыми международными договорами и национальным законодательством Договаривающаяся Сторона принимает необходимые природоохранные меры, в том числе по:

(a) введению запрета на захоронение или размещение отходов и прочих веществ, которые могут прямо или косвенно нанести вред целостности экосистемы охраняемого района;

(b) регулированию прохода судов и любой постановки на рейд или на якорь;

(c) регулированию интродукции любых видов в данный район, включая виды, не присущие для данного охраняемого района, а также реинтродукцию видов, которые присутствуют или присутствовали в данном охраняемом районе;

(d) регулированию любой деятельности, связанной со строительными или изыскательскими работами, в пределах охраняемого района;

(e) регулированию любой научно-исследовательской деятельности;

(f) регулированию рыболовства, охоты, отлова животных, сбора растений или их уничтожения, а также торговли животными и частями животных, растениями и частями растений;

(g) регулированию любой другой деятельности и действий, которые могут нанести вред видам или оказать воздействие на них или которые могут поставить под угрозу сохранение экосистем, либо нанести вред природным или культурным особенностям охраняемого района;

(h) любым другим мерам, нацеленным на защиту важных экологических и биологических систем.

2. Согласно применяемым международным договорам и национальному законодательству Договаривающаяся Сторона принимает меры по планированию, управлению, контролю и мониторингу охраняемых районов, включающие:

(a) разработку и принятие плана управления, определяющего правовые и организационные рамки, а также применимые меры по управлению и охране;

(b) мониторинг экологических систем, мест обитания, динамики популяций, а также воздействия антропогенной деятельности;

(c) активное вовлечение местных сообществ и широких слоев населения, по необходимости, в разработку плана управления и последующее управление охраняемым районом и оказание помощи местным жителям, которых может затронуть создание охраняемого района;

(d) подготовку и обучение местных сообществ, широких слоев населения и организаций;

(e) подготовку управляющих и квалифицированного технического персонала.

3. Договаривающиеся Стороны обеспечивают, что национальные планы чрезвычайного реагирования включают мероприятия по реагированию на инциденты, которые могут нанести ущерб охраняемым районам или представляют для них угрозу.

Статья 11. Процедуры присвоения статуса и составление Списка охраняемых районов Каспийского моря

1. Договаривающиеся Стороны составляют Список охраняемых районов Каспийского моря (Список ОРКМ).

2. ОРКМ могут выделяться в морских и/или в прибрежных районах одной или более Договаривающихся Сторон. Географические координаты ОРКМ в морских районах будут определяться в соответствии с положениями Конвенции о правовом статусе Каспийского моря после ее вступления в силу для всех Договаривающихся Сторон.

3. Договаривающиеся Стороны, выдвигающие предложения по внесению районов в Список ОРКМ, представляют в Секретариат Конвенции предварительный доклад, содержащий информацию о географическом положении района, его физических и экологических характеристиках, административном статусе, плане по управлению и средствах реализации, а также заявление, обосновывающее его важность. В случае, если предложение касается района в морском или прибрежном районе двух или более Договаривающихся Сторон, заинтересованные Договаривающиеся Стороны проводят совместные консультации в целях обеспечения согласованности предлагаемых мер по охране и сохранению и их осуществления.

4. Секретариат рассматривает соответствие предложения общим руководящим принципам и критериям, перечисленным в Приложении II к настоящему Протоколу, и если по результатам оценки сочтет, что район соответствует им, по получении согласия всех Договаривающихся Сторон информирует Конференцию Договаривающихся Сторон, которая принимает решение о внесении или нет района в Список ОРКМ.

5. После внесения в Список ОРКМ Договаривающаяся Сторона или Стороны осуществляют меры по охране и сохранению, указанные в их планах по управлению, разработанных в соответствии с подпунктом (а) пункта 2 статьи 10 настоящего Протокола. Они информируют Секретариат обо всех изменениях в делимитации или административном статусе какого-либо охраняемого района, внесенного в Список ОРКМ.

6. Секретариат информирует компетентные национальные и международные организации о содержании Списка и об осуществленных в ОРКМ мероприятиях.

ЧАСТЬ IV. ИНСТРУМЕНТЫ И ТРЕБОВАНИЯ К ЗАЩИТЕ И СОХРАНЕНИЮ ВИДОВ И ОХРАНЯЕМЫХ РАЙОНОВ

Статья 12. Сохранение биологического разнообразия в рамках управления сушей, находящейся под воздействием близости моря

В соответствии со статьей 15 Конвенции Договаривающиеся Стороны принимают меры по разработке и принятию национальных стратегий и планов управления сушей, находящейся под воздействием близости моря, c целью создания механизма для сохранения биологического разнообразия. Требования по применению данных национальных стратегий и планов предполагают:

(a) включение положений, касающихся сохранения биологического разнообразия и охраны окружающей среды, в планы национального и/или регионального развития;

(b) реализацию принципов комплексного управления, которые позволяют осуществлять многоцелевое использование биологических ресурсов в соответствии со статьей 3 настоящего Протокола;

(c) учет естественной динамики прибрежных экосистем, связанной с колебаниями уровня моря.

Статья 13. Оценка воздействия на окружающую среду в рамках сохранения биологического разнообразия

Договаривающиеся Стороны в соответствии со статьей 17 Конвенции применяют процедуры оценки воздействия на окружающую среду в качестве инструмента предотвращения и минимизации негативного воздействия на биологическое разнообразие в морской среде Каспийского моря.

Статья 14. Доступ к генетическим ресурсам

1. В силу признания суверенных прав Договаривающихся Сторон на их природные ресурсы право определять доступ к генетическим ресурсам принадлежит национальным правительствам и регулируется национальным законодательством.

2. Принимая во внимание национальное законодательство каждая Договаривающаяся Сторона стремится создавать условия для облегчения доступа к генетическим ресурсам в целях экологически безопасного использования другими Договаривающимися Сторонами и не налагать ограничений, которые противоречат целям настоящего Протокола.

3. Для целей настоящего Протокола к генетическим ресурсам, предоставляемым

Договаривающейся Стороной, относятся лишь те, которые предоставлены Договаривающимися Сторонами, являющимися Странами происхождения таких ресурсов, либо Договаривающимися Сторонами, получившими эти ресурсы в соответствии с настоящим Протоколом.

4. Доступ к генетическим ресурсам в случае его предоставления обеспечивается на взаимно согласованных условиях в соответствии с положениями настоящей статьи. Такие условия могут включать:

(a) урегулирование споров;

(b) условия распределения выгод;

(c) условия последующего использования третьими сторонами, если таковые имеются;

(d)условия изменения намерений, по обстоятельствам.

5. Доступ к генетическим ресурсам регулируется на основе предварительного обоснованного согласия Договаривающейся Стороны, предоставляющей такие ресурсы, если эта Договаривающаяся Сторона не решит иначе.

6. Каждая Договаривающаяся Сторона стремится подготавливать и проводить научные исследования, основанные на генетических ресурсах, предоставленных другими Договаривающимися Сторонами, при полном их участии и, когда это возможно, в таких Договаривающихся Сторонах.

Статья 15. Доступ к технологии и ее передача

1. Каждая Договаривающаяся Сторона обязуется в соответствии с положениями настоящей статьи предоставлять и/или облегчать доступ другим Договаривающимся Сторонам к технологиям, которые имеют отношение к сохранению и передаче им технологий, относящихся к сохранению и устойчивому использованию биологического разнообразия или предполагающих использование генетических ресурсов и не наносящих существенного ущерба окружающей среде.

2. Упомянутые в пункте 1 настоящей статьи доступ к технологии и ее передача другим Договаривающимся Сторонам осуществляются и/или обеспечиваются на справедливых и благоприятных условиях, в том числе на льготных и наиболее благоприятных, если достигнута взаимная договоренность.

3. Каждая Договаривающаяся Сторона принимает надлежащие законодательные, административные или политические меры с тем, чтобы Договаривающимся Сторонам, предоставляющим генетические ресурсы, обеспечивался доступ к технологии, предполагающей использование этих ресурсов, и передавалась эта технология на взаимно согласованных условиях, включая технологию, защищенную патентами и другими правами интеллектуальной собственности в соответствии с применяемыми международными договорами, а также согласно пунктам 4 и 5 настоящей статьи.

4. Каждая Договаривающаяся Сторона принимает надлежащие законодательные, административные или политические меры с тем, чтобы частный сектор содействовал доступу к совместной разработке и передаче технологии, упомянутой в пункте 1 настоящей статьи, в интересах как правительственных учреждений, так и частного сектора Договаривающихся Сторон.

5. Договаривающиеся Стороны, признавая, что патенты и иные права интеллектуальной собственности могут оказывать влияние на осуществление настоящего Протокола, сотрудничают в этой области, руководствуясь национальным законодательством и применяемыми международными договорами с целью обеспечить, чтобы эти права способствовали и не противоречили ее целям.

Статья 16. Научно-техническое сотрудничество и помощь

1. Договаривающиеся Стороны обязуются содействовать научно-техническому сотрудничеству в области сохранения биологического разнообразия и устойчивого и рационального использования биологических ресурсов через соответствующие национальные и международные учреждения.

2. Каждая Договаривающаяся Сторона содействует научно-техническому сотрудничеству с другими Договаривающимися Сторонами при осуществлении настоящего Протокола. Особое внимание должно уделяться развитию человеческого и институционального потенциала, разработке программ научных исследований и мониторинга, а также процедурам стандартизации и руководящим принципам содействия такому сотрудничеству.

3. Договаривающиеся Стороны сотрудничают в области разработки и использования технологий, включая традиционные технологии, стремясь к достижению целей настоящего Протокола. Для этого Договаривающиеся Стороны также содействуют сотрудничеству посредством подготовки кадров и обмена экспертами.

4. Договаривающиеся Стороны, при условии достижения взаимной договоренности, содействуют осуществлению совместных проектов и научно-исследовательских программ и организации совместных предприятий по разработке технологий, необходимых для реализации целей настоящего Протокола.

Статья 17. Обмен информацией

Договаривающиеся Стороны:

(a) принимают соответствующие меры для содействия обмену информацией из всех общедоступных источников, касающейся сохранения биологического разнообразия и устойчивого и рационального использования биологических ресурсов. Такой обмен информацией включает результаты технических, научных и социально-экономических исследований, а также информацию о подготовке кадров и о традиционных знаниях;

(b) обмениваются информацией относительно характеристик охраняемых районов и видов, находящихся под угрозой исчезновения, включая накопленный опыт и имеющиеся проблемы;

(c) по возможности оперативно оповещают о любой ситуации, которая может поставить под угрозу экосистемы охраняемых районов или выживание видов, находящихся под угрозой исчезновения, другие Договаривающиеся Стороны, которые она может затронуть, и Секретариат.

Статья 18. Экологическое просвещение и повышение осведомленности общественности

Договаривающиеся Стороны:

(a) предают надлежащей гласности состояние видов, находящихся под угрозой исчезновения, и присвоение статуса охраняемых районов, их характеристики, значение и применимые нормы;

(b) принимают меры по информированию общественности о важности и уязвимости охраняемых районов и видов, находящихся под угрозой исчезновения, а также о научных знаниях, полученных в ходе осуществления природоохранных программ. Такую информацию следует включить в программы обучения и информирования общественности;

(c) принимают меры по обеспечению участия общественности и природоохранных организаций в мероприятиях, необходимых для защиты охраняемых районов и видов, находящихся под угрозой исчезновения;

(d) сотрудничают, в зависимости от обстоятельств, с другими Договаривающимися Сторонами и компетентными национальными и международными организациями в разработке образовательных программ и программ информирования общественности в области сохранения биологического разнообразия и устойчивого и рационального использования биологических ресурсов.

Статья 19. Доклады Договаривающихся Сторон

1. Каждая Договаривающаяся Сторона представляет Секретариату доклад о выполнении положений настоящего Протокола, в частности, о состоянии:

(a)биологического разнообразия, включая виды, находящиеся под угрозой исчезновения, а также чужеродные виды;

(b) местообитания;

(c) охраняемых районов, внесенных в Список ОРКМ, и изменения их статуса;

(d) реализации образовательных программ в области окружающей среды и информирования общественности.

2. Формат доклада и процедура представления информации согласуется Конференцией Договаривающихся Сторон.

ЧАСТЬ V. ОРГАНИЗАЦИОННЫЕ И ФИНАНСОВЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 20. Организационные положения

1. Для целей настоящего Протокола и в соответствии с пунктом 10 статьи 22 Конвенции, среди прочего, Конференция Договаривающихся Сторон:

(a) осуществляет контроль за выполнением настоящего Протокола;

(b) осуществляет надзор за работой Секретариата и руководит его деятельностью;

(c) осуществляет обзор настоящего Протокола;

(d) в соответствии со статьей 24 настоящего Протокола рассматривает и принимает любые поправки к настоящему Протоколу или его приложениям, а также дополнительные приложения к нему;

(e) рассматривает отчеты, представляемые Секретариатом, по вопросам, связанным с настоящим Протоколом;

(f) проводит оценку действенности мер по охране охраняемых районов и находящихся под угрозой исчезновения видов, а также изучает необходимость принятия других мер, особенно в форме поправок к настоящему Протоколу или его Приложениям;

(g) принимает и, при необходимости, пересматривает соответствующие региональные программы, планы действий и меры согласно статье 6 настоящего Протокола;

(h) вырабатывает процедуры представления Сторонами докладов в соответствии со статьей 19 настоящего Протокола и содействует обмену информацией в соответствии со статьей 17 настоящего Протокола;

(i) принимает решения о включении какого-либо района в Список ОРКМ в соответствии со статьей 9 настоящего Протокола;

(j) рассматривает и принимает решения по финансовым и бюджетным вопросам, касающимся выполнения настоящего Протокола;

(k) создает такие вспомогательные органы или организационные механизмы, которые могут быть необходимы для выполнения настоящего Протокола;

(l) рассматривает и осуществляет любые дополнительные меры, которые могут потребоваться для достижения целей настоящего Протокола; и

(m) обращается в случае необходимости за техническими и финансовыми услугами в соответствующие международные организации и научные институты для достижения целей настоящего Протокола.

2. Для целей настоящего Протокола и в соответствии с пунктом 4 статьи 23 Конвенции Секретариат, среди прочего:

(a)предоставляет по требованию любой Договаривающейся Стороны юридическое, научно-техническое содействие и консультации в целях эффективного выполнения Протокола;

(b) поддерживает связь с Компетентными органами Договаривающихся Сторон по вопросам применения настоящего Протокола;

(c) оказывает содействие в сотрудничестве в юридической и научно-технической областях;

(d)налаживает и поддерживает контакт и взаимодействие с соответствующими международными организациями, в частности, с секретариатами договоров, регулирующих вопросы биологического разнообразия;

e) содействует Договаривающимся Сторонам в сотрудничестве с соответствующими международными, межправительственными и неправительственными организациями в области применения настоящего Протокола;

f) разрабатывает единые мониторинговые системы для ОРКМ и находящихся под угрозой исчезновения видов;

g) предлагает создание сети ОРКМ по согласованию с Договаривающимися Сторонами в целях эффективного сохранения биологического разнообразия Каспийского моря;

h) создает и обновляет базы данных по ОРКМ и видам, находящимся под угрозой исчезновения;

i) подготавливает и представляет Конференции Договаривающихся Сторон доклады и результаты технических исследований, проведение которых может потребоваться для выполнения настоящего Протокола;

j) разрабатывает и осуществляет необходимые программы подготовки кадров;

k) выполняет функции, порученные ему в соответствиями с планами действий, принятыми Конференцией Договаривающихся Сторон в рамках настоящего Протокола;

l) выполняет другие функции, которые могут быть определены Конференцией Договаривающихся Сторон.

Статья 21. Финансирование протокола

1. Для достижения целей настоящего Протокола Договаривающиеся Стороны при наличии возможности:

a) рассматривают и осуществляют финансовое обеспечение разработки и выполнения соответствующих внутренних, двусторонних и многосторонних программ, проектов и мер;

b) содействуют привлечению финансовых ресурсов двусторонних и многосторонних источников и механизмов финансирования, включая гранты и ссуды;

c) изучают инновационные методы и стимулы для привлечения и распределения ресурсов, включая средства фондов, правительственных учреждений других стран, международных организаций, неправительственных организаций и структур частного сектора.

2. Финансовые правила Конвенции применяются mutatis mutandis к настоящему Протоколу, если Конференция Договаривающихся Сторон не примет другого решения.

ЧАСТЬ VI. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ СТАТЬИ

Статья 22. Урегулирование споров

Любой спор между Договаривающимися Сторонами относительно применения или толкования положений настоящего Протокола урегулируется в соответствии со статьей 30 Конвенции.

Статья 23. Принятие и вступление в силу Протокола

1. Настоящий Протокол принимается единогласным решением Договаривающихся Сторон на сессии Конференции Сторон.

2. Настоящий Протокол открыт для подписания только Договаривающимися Сторонами в городе Тегеране с 30 мая 2014 года по 30 мая 2015 года.

3. Настоящий Протокол подлежит ратификации, принятию или утверждению Договаривающимися Сторонами. Протокол будет открыт для присоединения любого прикаспийского государства, начиная с даты его закрытия для подписания.

4. Документы о ратификации, принятии, утверждении или присоединении к нему сдаются на хранение Депозитарию Конвенции.

5. Настоящий Протокол вступает в силу на девяностый день после сдачи на хранение Депозитарию Конвенции документов о его ратификации, принятии, утверждении или о присоединении к нему всеми Договаривающимися Сторонами.

Статья 24. Принятие поправок и приложений к Протоколу и поправок к его приложениям

Договаривающиеся Стороны могут вносить предложения о принятии поправок и приложений к настоящему Протоколу, а также поправок к его приложениям. Такие поправки и приложения принимаются Договаривающимися Сторонами и вступают в силу для них в соответствии со статьями 24 и 25 Конвенции.

Статья 25. Связь с иными международными договорами

Ничто в настоящем Протоколе не наносит ущерба правам и обязательствам

Договаривающихся Сторон по иным соглашениям, участниками которых они являются.

Статья 26. Воздействие Протокола на национальное законодательство

Положения настоящего Протокола не влияют на право Сторон принимать соответствующие более строгие национальные меры по выполнению настоящего Протокола.

Статья 27. Оговорки

Никакие оговорки к настоящему Протоколу не допускаются.

Статья 28. Депозитарий Протокола

Депозитарием настоящего Протокола является Депозитарий Конвенции.

Статья 29. Аутентичные тексты

Тексты настоящего Протокола на азербайджанском, казахском, русском, туркменском, фарси и английском языках являются равно аутентичными. В случае споров о толковании или применении настоящего Протокола используется текст на английском языке.

Статья 30. Отношение к переговорам по правовому статусу Каспийского моря

Никакие положения настоящего Протокола не интерпретируются как предопределяющие результат переговоров по правовому статусу Каспийского моря.

В УДОСТОВЕРЕНИЕ ЧЕГО нижеподписавшиеся, должным образом на то уполномоченные, подписали настоящий Протокол.

Совершено в городе Ашхабад в день тридцатого месяца мая года две тысячи четырнадцатого.

ПРИЛОЖЕНИЕ I

Категории определения охраняемых видов

Исчезнувшие" - Extinct (EX)

Таксон является "Исчезнувшим", когда нет никаких обоснованных сомнений в том, что его последняя особь погибла. Таксон признается "Исчезнувшим", когда при тщательном обследовании его известных и/или предполагаемых местообитаний в подходящее время (суток, сезона, года) в пределах его исторического ареала не обнаружено ни одной его особи. По временным параметрам обследования должны соответствовать жизненному циклу и биологической форме таксона.

Исчезнувшие в дикой природе" – Extinct in the Wild (EW)

Таксон является "Исчезнувшим в дикой природе", когда известно, что он сохранился только в культуре, в условиях неволи, или в виде натурализованной популяции (или популяций) вне прежнего ареала. Таксон признается "Исчезнувшим в дикой природе", когда при тщательном обследовании его известных и/или предполагаемых местообитаний в подходящее время (суток, сезона, года) в пределах его исторического ареала не обнаружено ни одной его особи. По временным параметрам обследования должны соответствовать жизненному циклу и биологической форме таксона.

"Находящиеся в критическом состоянии" – Critically Endangered (CR)

Таксон является "Находящимся в критическом состоянии", когда с наибольшей очевидностью показано, что он определяется по какому-либо из критериев (А - Е) категории "Находящиеся в критическом состоянии" и поэтому рассматривается как стоящий перед чрезвычайно высоким риском исчезновения в дикой природе.

"Находящиеся в опасном состоянии" - Endangered (EN)

Таксон является "Находящимся в опасном состоянии" когда с наибольшей очевидностью показано, что он определяется по какому-либо из критериев (А - Е) категории "Находящиеся в опасном состоянии" и поэтому рассматривается как стоящий перед очень высоким риском исчезновения в дикой природе.

"Уязвимые" - Vulnerable (VU)

Таксон является "Уязвимым", когда с наибольшей очевидностью показано, что он определяется по какому-либо из критериев (А - Е) категории "Уязвимые" и поэтому рассматривается как стоящий перед высоким риском исчезновения в дикой природе.

"Находящиеся в состоянии, близком к угрожаемому" – Near Threatened (NT)

Таксон является "Находящимся в состоянии близком к угрожаемому", когда он был оценен по критериям и не был квалифицирован как "Находящийся в критическом состоянии", "Находящийся в опасном состоянии" или "Уязвимый" в настоящее время, но близок к этому или имеет вероятность быть отнесенным к какой-либо из категорий угрозы в ближайшем будущем.

"Вызывающие наименьшие опасения" – Least Concern (LC)

Таксон является "Вызывающим наименьшие опасения", когда он был оценен по критериям и не был квалифицирован как "Находящийся в критическом состоянии", "Находящийся в опасном состоянии", "Уязвимый" или "Находящийся в состоянии, близком к угрожаемому". К этой категории относятся и таксоны, имеющие широкое распространение и высокую численность.

Недостаток данных" – Data Deficient (DD)

Таксон относится к категории "Недостаток данных", когда имеющаяся информация о состоянии его численности и/или ареала неадекватна для прямой или косвенной оценки риска исчезновения. Таксон этой категории может быть хорошо изучен, а его биология хорошо известна, но подходящие для оценки данные по его обилию и/или распространению недостаточны. Категория "Недостаток данных" не является категорией угрозы исчезновения. Включение таксона в эту категорию показывает, что требуется больше информации, и признается, что будущие исследования могут сделать возможным его отнесение к одной из категорий угрозы исчезновения. Здесь весьма важно в полной мере использовать все имеющиеся данные. Во многих случаях необходимо проявлять особую тщательность при выборе между категорией "Недостаток данных" и категориями угрозы исчезновения. Если, например, предполагается, что ареал таксона довольно ограничен и с момента последнего обнаружения таксона прошел значительный период времени, то может быть оправданным придание ему статуса угрожаемого состояния.

"Неоцененные" – Not Evaluated (NE)

Таксон считается "Неоцененным", когда он еще не был оценен по критериям.

ПРИЛОЖЕНИЕ II

Общие критерии внесения в Список ОРКМ

A. Критерии выбора района:

1. Для внесения в Список ОРКМ любой район должен соответствовать, по крайней мере, одному из подпунктов, указанных в пункте 1 статьи 9 настоящего Протокола. В некоторых случаях один и тот же район может соответствовать нескольким подпунктам, и такие случаи лишь усиливают доводы в пользу внесения района в Список.

2. Не устанавливается каких-либо ограничений на общее число районов, внесенных в Список, или на число районов, которые любая Сторона может предложить к внесению в него. Тем не менее, Стороны соглашаются, что районы будут выбираться на научной основе и вноситься в Список в соответствии с их качественными характеристиками, в силу чего они должны удовлетворять перечисленным в Протоколе требованиям и данным критериям.

3. Договаривающиеся Стороны соглашаются, что наряду с основополагающими критериями национального административного статуса они будут руководствоваться следующими критериями выбора объектов для внесения в Список ОРКМ:

a) Общемировая значимость:

Объект является заслуживающим особого внимания примером естественной или практически естественной экосистемы, характерным для соответствующего биогеографического региона; он поддерживает жизнедеятельность достаточно большой группы редких, уязвимых или находящихся под угрозой исчезновения видов или подвидов растений или животных либо значительного числа особей какого-либо одного или нескольких таких видов; он имеет особую ценность для поддержания генетического и экологического разнообразия региона в силу качества и отличительных особенностей своей флоры и фауны; он имеет особую ценность в качестве места обитания растений или животных, находящихся на важной стадии своего биологического цикла; на нем на регулярной основе обитают 20 тысяч особей водоплавающих птиц; на нем на регулярной основе обитает 1% популяции одного вида или подвида водоплавающих птиц;

b) Региональная ценность:

Объект имеет ценность на региональном уровне и является весьма характерным для региона Каспийского моря и его биологического разнообразия;

c) Национальный статус:

Объект имеет административный статус национального охраняемого района, природоохранные меры и план управления, обеспеченный финансовыми ресурсами;

d) Уникальность:

На его территории расположены уникальные или редкие экосистемы и/или редкие, находящиеся под угрозой исчезновения или эндемичные виды;

e) Природная значимость:

Объект является весьма характерным для экологических систем, типов популяций или мест обитания или иных природных характеристик;

f) Биологическое разнообразие:

Объект имеет высокую степень разнообразия видов, сообществ, мест обитания или экосистем;

g) Управляемые антропогенные стресс-факторы:

Предпочтение отдается объектам с низким уровнем воздействия стресс-факторов антропогенного характера;

h) Управляемые природные стресс-факторы:

Предпочтение отдается объектам с низким уровнем природных стресс-факторов;

i) Доступность и достаточность исходных данных:

Существует минимальный недостаток информации об объекте и имеется определенный объем достоверных исходных данных;

j) Культурная значимость:

Объект обладает характерной ценностью с точки зрения культурного наследия в силу существования экологически безопасных традиционных видов деятельности, интегрированной с природой, которые поддерживают благосостояние местного населения;

k) Научная, образовательная и эстетическая ценность:

Объект обладает научной, образовательной или эстетической ценностью и нет непосредственной угрозы уменьшения его научной, образовательной или эстетической ценности;

l) Участие гражданского общества:

В процесс планирования и управления охраняемым районом вовлечено и принимает активное участие население, в особенности местные сообщества.

B. Критерии внесения в Список ОРКМ

Договаривающиеся Стороны соглашаются принять следующие меры по планированию развития и управлению районами, которые предлагается внести в Список ОРКМ:

a) представление необходимых исходных данных, включая природоохранные, социально-экономические и культурные аспекты, и плана заполнения выявленных пробелов в информации;

b) представление четко определенных краткосрочных и долгосрочных целей в рамках Плана природоохранных и управленческих мероприятий;

c) представление соответствующей информации о компетентном(ых) органе(органах) и формах участия различных заинтересованных сторон;

d)осуществление мер, включая ОВОС, для предотвращения загрязнения, контроля и снижения воздействия всех источников загрязнения, которые могут оказать неблагоприятное воздействие на природоохранный статус видов, сообществ, экосистем или мест обитания либо на культурную и эстетическую ценность района, который предлагается внести в Список ОРКМ;

e) полномасштабное сотрудничество в выполнении положений настоящего Протокола, прежде всего в связи с интродукцией или реинтродукцией любых видов;

f) для внесения в Список ОРКМ район должен иметь план управления. Основные правила такого плана управления должны быть сформулированы на момент внесения района в Список, и их применение должно быть начато немедленно после этого. Детальный план управления должен быть представлен в течение трех лет с даты внесения в Список. Невыполнение данного обязательства может послужить причиной удаления объекта из Списка;

g) в текстах нормативных актов, регулирующих каждый район, должны быть четко определены полномочия и ответственность в отношении административного управления и осуществления природоохранных мер в районах, которые предлагается внести в список ОРКМ;

h) для внесения в Список ОРКМ охраняемый район должен иметь управляющий орган с достаточными полномочиями, а также средства и кадровые ресурсы для предотвращения и/или контроля за деятельностью, которая может идти вразрез с целями создания данного охраняемого района;

i) для внесения в Список ОРКМ район должен иметь программу мониторинга. Программа должна включать в себя выявление и мониторинг определенного числа существенных параметров данного района, которые позволяли бы проводить оценку условий и эволюции района, а также эффективности применяемых природоохранных и управленческих мер, для их соответствующей адаптации по мере необходимости. С даты включения района в Список ОРКМ регулярно представляются отчеты о его мониторинге.

C. Осуществление мер по защите, планированию и управлению

1. Цели по охране и управлению должны быть четко определены в документах, относящихся к каждому объекту, и являться основой для оценки достаточности принятых мер и эффективности их осуществления в ходе пересмотра Списка ОРКМ.

2. Меры по защите, планированию и управлению, применимые к каждому району, должны быть достаточными для достижения целей по охране его природы и управлению, которые определены в плане по управлению для данного объекта в краткосрочной и долгосрочной перспективе, и должны, в частности, учитывать факторы, представляющие угрозу для него.

3. Меры по защите, планированию и управлению должны основываться на соответствующих знаниях элементов природной среды, а также социально-экономических и культурных факторов, характеризующих каждый район. При недостатке основополагающих знаний район, одобренный для внесения в Список ОРКМ, должен активно инициировать сбор недостающих данных и информации.

4. В отношении отличительных характеристик каждого охраняемого объекта природоохранные меры по ОРКМ должны учитывать следующие основные аспекты:

a) ужесточение норм, регулирующих сброс отходов и иных материалов, которые могут прямо или косвенно нанести ущерб целостности района;

b) ужесточение норм, регулирующих интродукцию или реинтродукцию в район любых видов флоры и фауны;

c) регулирование любой деятельности или действий, которые могут нанести вред или нарушить баланс видов, либо поставить под угрозу природоохранный статус экосистем или видов, либо нанести ущерб природным, культурным или эстетическим характеристикам района;

d) регулирование зон, окружающих данный район.

5. В соответствии с настоящим Протоколом должна представляться регулярная отчетность по мониторингу и оценке состояния объекта и вноситься соответствующие поправки в план управления.

6. Несоответствие данным критериям может привести к исключению из Списка ОРКМ.

Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға биологиялық әртүрлілікті сақтау туралы хаттаманы ратификациялау туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 23 қазандағы № 70-VII ҚРЗ.

2014 жылғы 30 мамырда Ашғабатта жасалған Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға биологиялық әртүрлілікті сақтау туралы хаттама ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ

Бейресми аударма

Алланың атымен

Осымен қоса беріліп отырған мәтін (қазақ, ағылшын, парсы, және түрікмен тілдерінде) 2014 жылғы отызыншы мамырда Ашхабадта жасалған Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға биологиялық әртүрлілікті сақтау туралы Хаттаманың көшірмесі болып табылатындығын куәландырамын. Аталған Хаттаманың түпнұсқасы Иран Ислам Республикасының Сыртқы істер министрлігіне сақтауға тапсырылған. Бұл құжат тігілген және мөрмен бекітілген 108 беттен тұрады.

Иран Ислам Республикасының Сыртқы істер министрлігі Халықаралық құқықтық мәселелер жөніндегі бас директоры 2021 жылғы 25 мамыр

Бехзад Сабери Ансари

КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ ТЕҢІЗ ОРТАСЫН ҚОРҒАУ ЖӨНІНДЕГІ НЕГІЗДЕМЕЛІК КОНВЕНЦИЯҒА БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘРТҮРЛІЛІКТІ САҚТАУ ТУРАЛЫ ХАТТАМА

Кіріспе

Бұдан әрі Уағдаласушы Тараптар деп аталатын,

Каспий маңындағы мемлекеттер:

Әзербайжан Республикасы,

Иран Ислам Республикасы,

Қазақстан Республикасы,

Ресей Федерациясы,

Түрікменстан,

бұдан әрі Конвенция деп аталатын, 2003 жылғы 4 қарашада Тегеранда жасалған Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияның Уағдаласушы Тараптары бола отырып,

14-бабының 2-тармағында биологиялық ресурстарды қорғау, сақтау және қалпына келтіру үшін қажетті шаралар қабылдау мақсатында Хаттамаларды әзірлеуде ынтымақтастық көзделетін Конвенцияны орындауға бекем бел буа отырып,

1992 жылғы 5 маусымдағы Біріккен Ұлттар Ұйымының Биологиялық әртүрлілік туралы конвенциясының Уағдаласушы Тараптары бола отырып,

Каспий теңізінің бірегей экожүйе болып табылатынын және қорғауды, сақтауды және қалпына келтіруді талап ететін маңызды ұлттық, өңірлік және жаһандық маңызы бар тіршілік ортасы мен түрлердің коп санына ие екеніи, сондай-ақ биологиялық ресурстардың орнықты және ұтымды пайдаланылуып қамтамасыз ету қажеттігін түсіне отырып,

биологиялық әртүрлілікке қатер төндіретін антропогендік қызметтің саналуан түрлерінің нәтижесінде Каепий теңізінің теңіз ортасына түсегін ауыртпалықты назарға ала отырып,

биологиялық әртүрлілікті сақтау және мүмкіндігінше, Каспий теңізі жағалау маңындағы және теңіз аудандарындағы табиғи және мәдени мұраның жай-күйін жақсарту, атап айтқанда қорғалатын аудандарды дамыту жолымен жақсарту, сондай-ақ қатер төніп тұрған түрлерді ұлттық және өңірлік деңгейлерде қорғау және сақтау маңыздылығын атап көрсете отырып.

бөтен текті түрлердің проблемасын және оларды бақылау әрі ондай түрлердің кездейсоқ Каспий теңізіне ауысып келуін және антропогепдік қызмет нәтижесінде одан ауысып кетуін болғызбау жөніндегі шараларды әзірлеу қажеттігін алаңдаушылықпен атап көрсете отырып,

Каспий теңізінің жағалау маңының және теңіз экожүйелерінің өміршеңдігі мен тұтастығын қорғау, сақтау және қалпына келтіру жөніндегі қажетті шараларды қабылдау керектігін тани отырып,

төмендегілер туралы УАҒДАЛАСТЫ:

I БӨЛІК. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР МЕН МІНДЕТТЕМЕЛЕР

1-бап. Терминдерді пайдалану

Осы Хаттаманың мақсаттары үшін мына терминдер төмендегілерді білдіреді:

(a) "Биологиялық әртүрлілік" басқалармен қатар өздері бір бөлігі болып табылатын жердегі, теңіздегі және өзге де су экожүйелері мен экологиялық кешендерді қоса алғанда, барлық кездерден тірі организмдердің өзгермелілігін білдіреді; бұл ұғым түр шеңберіндегі, түрлер арасындағы әртүрлілікті және экожүйелердің әртүрлілігін қамтиды;

(b) "Биологиялық ресурстар" генетикалық рееурстарды, организмдерді немесе олардың бір бөліктерін, популяцияларын немесе адамзат үшін нақты немесе әлеуетті пайдасы немесе құндылығы бар экожүйелердің кез келген басқа биотикалық құрамдас бөліктерін қамтиды;

(c) "Биотехнология" өнімдерді немесе процесстерді нақты пайдалану мақсатында оларды жасау немесе өзгерту үшін биологиялық жүйелерді, тірі организмдерді немесе олардың туындыларын пайдалануға байланысты технологияның кез келген түрін білдіреді;

(d) "Құзыретті орган" анықтамасы Конвенцияның 1-бабында келтірілген не "Ұлттық органды" не Ұлттық орган тағайындаған және осы Хаттамада көзделген міндеттемелерді орындауға жауапты Уағдаласушы Тарап үкіметіндегі органды (органдарды) білдіреді;

(е) "Генетикалық ресурстардың шыққан елі" Каспий маңындағы барлық мемлекеттер иеленуші болып табылатын биологиялық ресурстардың келісілген трансшекаралық түрлерін қоспағанда, іn-sіtu жағдайында осы генетикалық ресурстарға ие елді білдіреді;

(f) "Генетикалық ресурстарды беретін ел" жабайы түрлердің де, қолға үйретілген түрлердің де популяцияларын қоса алғанда, іn-sіtu көздерінен жиналған не осы елден шыкқан-шықпағанына қарамастан, ех-sіtu көздерінен алынғандарды генетикалық ресурстарды беретін елді білдіреді;

(g) "Қолға үйретілген немесе өсірілетін түрлер" адам өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында эволюция процесіне әсер ететін түрлерді білдіреді;

(һ) "Экожүйе" бірыңғай функционалдық тұтастық ретінде өзара іс-қимыл жасайтын өсімдіктердің, жануарлардың және микроорганизмдердің, сондай-ақ оларды қоршаған ортаның қарқынды кешенін білдіреді;

(і) "Эндемикалық түрлер" белгілі бір географиялық өңірде гана кездесетін кез келген түрді білдіреді;

(j) "ех-sіtu сақтау" биологиялық әртүрліліктің құрамдас бөліктерін олардың табиғи мекендейтін орындарынан тыс сақтауды білдіреді;

(k) "Генетикалық материал" тұқым қуалаушылықтың функциоиалдық бірліктерін қамтитын өсімдіктен, жануардан, микробтан алынған немесе өзгелерден алынған кез келген материалды білдіреді;

(l) "Генетикалық өзгертілген түрлер" генетикалық материалы гендік технологияны қолдану арқылы өзгертілген кез келген түрді білдіреді;

(m) "Генетикалық ресурстар" нақты немесе әлеуетті құндылық болып табылатын генетикалық материалды білдіреді;

(n) "Мекендейтін жер" сол немесе өзге организмнің немесе популяцияның мекендейтін жергілікті жердің типін немесе табиғи мекендейтін жерін білдіреді;

(o) "ех-sіtu сақтау" экожүйелер мен табиғи мекендейтін жерлерді сақтауды, сондай-ақ түрлердің тіршілікке қабілетті популяцияларын олардың табиғи ортасында, ал қолға үйретілген немесе өсірілетін түрлерге қатысты - олар өздерінің ерекшелік белгілеріне ие болған ортада ұстауды және қалпына келтіруді білдіреді;

(р) "Бөтен текті түрлер" (экзотикалық немесе енгізілген түрлер ретінде де белгілі) адам қызметі салдарының әдейі немесе кездейсоқ таратылуы нәтижесінде пайда болған, өздерінің тарихи белгілі табиғи ареалының шегінен тыс жердегі кез келген түрді білдіреді;

(q) "Инвазивті түрлер" - пайда болуы мен таралуы экожүйеге немесс биологиялық ресурстарға экономикалық немесе экологиялық залал келтіруі мүмкін не адамдардың денсаулығына зиян келтіруі мүмкін бөтен текті түрлерді (түрлер-жаратылыстарды) білдіреді;

(r) "Уағдаласушы Тараптардың Конференциясы" Конвенцияның 22-бабында көрсетілген органды білдіреді;

(s) "Каспий теңізінің қорғалатын аудандарының (КТҚА) тізімі" Каспий теңізінің теңіз ортасы үшін маңызды мәнге ие қорғалатын аудандардың тізімін білдіреді;

(t) "Қорғалатын аудан" нақты табиғат қорғау мақсаттарына қол жеткізу үшін бөлінетін, реттелетін және пайдаланылатын географиялық жағынан белгіленген аумақты білдіреді;

(u) "Хатшылық" Конвенцияның 23-бабында көрсетілген органды білдіреді;

(v) "Орнықты пайдалану" бнологиялық әртүрліліктің құрамдас бөліктерін ұзақ мерзімдік перспективада биологиялық әртүрліліктің сарқылуына әкеп соқпайтындай жолмен және қарқынмен пайдалануды, сол арқылы оның қазіргі және болашақ ұрпақтардың қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетін сақтауды және олардың арман-мақсатына сай келуді білдіреді;

(w) "Технология" басқалармен қатар биотехнологияны қоса алғанда, практикалық және/немесе өнеркәсіптік қолдануға болатын кез келген немесе барлық қолданбалы ғылымдар практикасын, сипаттамасын және терминологиясын білдіреді;

(x) "Жойылып кету қаупі төнген түрлер" тірі қалуына антропогендік қызмет немесе басқа да факторлар салдарынан елеулі қауіп төніп тұрған кез келген таксонды білдіреді;

(у) "Жерсіндіру" сырттан қандай да бір түрді Каспий теңізінің экожүйесіне әдейі немесе кездейсоқ ауыстыруды білдіреді;

(z) "Қолданылатын халықаралық шарттар" Уағдаласушы Тараптар катысушылары болып табылатын осы Хаттаманың мәнін қозғайтын халықаралық заңды құралдарды білдіреді.

2-бап. Мақсаты

Осы Хаттаманың мақсаты - Каспий теңізінің биологиялық әртүрлілігі мен экожүйесінің өміршеңдігін және тұтастығын қорғау, сақтау және қалпына келтіру, сондай-ақ биологиялық ресурстарды орнықты пайдалануды камтамасыз ету және осы тұрғыда:

(a) жойылып кету қатері төнген түрлердің және осал экожүйелердің ұзақ мерзімдік өміршеңдігі мен әртүрлілігін қамтамасыз ету үшін оларды сақтау;

(b) сақтық шараларын қолдану қағидаттарына сәйкес түрлердің, мекендейтін жерлер мен экожүйелердің нашарлауын, деградациялануын және оларға залал келтіруді болғызбау;

(c) түрлердің кең ауқымы, ерекше мекендейтін жерлер, экологиялық жүйелер мен табиғи, сондай-ақ онымен байланысты мәдени мұра неғұрлым толық қамтылған аудандарды қорғау және сақтау болып табылады.

3-бап. Қолданылу аясы

Конвенцияның 3 және 15-баптарына сәйкес осы Хаттама теңіз деңгейінің ауытқуы мен жерүсті көздерінен ластануы назарға алына отырып, Каспий теңізінің теңіз ортасына, сондай-ақ Уағдаласушы Тараптардың ұлттық заңнамасына сәйкес және өзге де тәсілмен айқындалған халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқапты қоса алғанда, теңіздің жақындығы әсер ететін құрлыққа қолданылады.

4-бап. Хаттаманың орындалуы

Әрбір Уағдаласушы Тарап өзінің аумағында және өзінің юрисдикциясымен осы Хаттаманың ережелерін орындауды үйлестіретін құзыретті органды айқындайды.

5-бап. Жалпы міндеттемелер

Уағдаласушы Тараптар осы Хаттаманың ережелерін орындау кезіңде аталған Хаттаманың 9-бабының 1-тармағын, 11-бабының 2-тармағын және 30-бабын назарға ала отырып, өздерінің ұлттық заңнамасын басшылыққа алады. Уағдаласушы Тараптар осы тұрғыда:

(a) Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау, сақтау және қалпына келтіру үшін қажетті шараларды дербес немесе бірлесе отырып қабылдайды;

(b) Каспий теңізінің табиғат ресурстарын Каспий теңізінің теңіз ортасына және биологиялық ресурстарына залал келмейтіндей етіп пайдаланады;

(c) жойылып кету қатері төнген түрлерге ерекше назар аудара отырып, биологиялық әртүрлілікті қорғайды, сақтайды және калпына келтіреді;

(d) бірегей, неғұрлым осал болып табылатын немесе өңір үшін маңызды мәні бар аудандарды қоршаған ортаға залал келтірмейтін және орнықты әдістерді қолдана отырып, ең алдымен қорғалатын аудандарды құру арқылы қорғайды, сақтайды және қалпына келтіреді;

(е) ұлттық және қажет болған кезде, өңірлік стратегияларды, іс-қимыл жоспарлары мен бағдарламаларды қабылдайды және биологиялық әртүрлілікті сақтау және биологиялық ресурстарды, олардың мекендейтін жерлерін қоса алғанда, орнықты пайдалану және басқару жөніндегі тиісті заңнаманы әзірлейді және қолданады;

(f) Каспий теңізінің биологиялық әртүрлілігіне байланысты мониторинг жөніндегі шараларды жүзеге асырады;

(g) биологиялық әртүрлілікті сақтау және биологиялық ресурстарды орнықты әрі ұтымды пайдалану мақсатында биологиялық әртүрлілік пен мекендейтін жерлерінің тізілімдерін анықтанды және жасайды;

(һ) салалық стратегиялардың және іс-қимыл жоспарларының биологиялық әртүрлілікті сақтау және биологиялық ресурстарды орнықты әрі ұтымды пайдалану қағидаттарына сәйкес болуын қамтамасыз етеді;

(і) биологиялық ресурстарды орнықты әрі ұтымды пайдалану және бнологиялық әртүрлілікті сақтау қажеттігін назарға ала отырып, теңіздің жақындығы әсер ететін құрлықты кешенді ұлттық басқаруды жүзеге асырады;

(j) мекендейтін жерлер мен түрлерге айтарлықтай теріс әсерін тигізетін немесе тигізуін мүмкін ластаушы көздерді және кез келген қызметті бақылайды;

(k) биологиялық әртүрлілікті сақтау және жойылып кету қатері төнген түрлер мен экожүйелерді басқару саласында бір-бірімен және құзыретті халықаралық ұйымдармен ынтымақтасады.

II БӨЛІК. ТҮРЛЕРДІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ САҚТАУ

6-бап. Түрлерді қорғау және сақтау шаралары

Уағдаласушы Тараптар түрлерді қорғау және сақтау мақсатында:

(a) Жойылып кету қатері төнген флора мен фауна түрлерінің жан-жақты тізілімдерін жасайды және бұл түрлерге осы Хаттамаға I қосымша санаттарының негізінде қорғалатындар мәртебесін береді, соның негізінде тиісті халықаралық ұйымдармен ынтымақтастыққа, Уағдаласушы Тараптар талқылап және талдау жүргізгеннен кейін, Уағдаласушы Тараптар Конференциясында қабылдануы үшін Каспий Қызыл Кітабы әзірленетін болады;

(b) Қорғалатын түрлер мен олардың мекендейтін жерлеріне теріс әсерін тигізетін қызметті реттейді және осы түрлерді сақтау саласында қолайлы жағдайды қамтамасыз ету үшін басқа да шаралар қабылдайды;

(c) Флора мен фаунаның қорғалатын түрлерін, олардың бөліктерін, сондай-ақ дернваттарды коммерциялық мақсатта әдейі және кездейсоқ аулауды, иеленуді немесе өлтіруді немесе союды, тасымалдауды және пайдалануды мүмкіндігінше бақылайды және қажет болуына қарай оларға тыйым салуды енгізеді;

(d) Фаунаның, әсіресе көбею, инкубация, ұйықтау немесе миграция кезеңінде, сондай-ақ басқа да биологиялық сгрестік кезеңде бұзылуына әкеп соғатын қызметті бақылайды және қажет болған кезде оған тыйым салуды енгізеді;

(е) Флораның қорғалатын түрлеріне, олардың беліктеріне және олардың өнімдеріне қатысты, коммерциялық мақсатта жұлуды, жинауды, кесуді, қопаруды, иеленуді, сауда жасауды, тасымалдауды және демонстрациялауды қоса алғанда, жоюдың және араласудың кез келген нысанын реттейді;

(f) Миграцияланатын түрлерді қорғау және қалпына келтіру бойынша ынтымақтасады;

(g) Осы Хаттамаға 1 қосымшаға енгізілген жойылып кету қатері төнген түрлердің жай-күйіне, сондай-ақ популяция қарқынының келісілген жалпы өлшемшарттарына сәйкес олардың тіршілік етуіне қатер төндіретін әсердің сипаты мен ауқымына ұзақ мерзімдік мониторингті жүзеге асырады;

(һ) Осы Хаттамаға 1 қосымшаға енгізіліен жойылып кету қатері төнген түрлердің популяциясын сақтау үшін қабылданатын шаралар туралы ақпарат алмасады және келісілген жалпы өлшемшарттар негізінде осындай шаралардың тиімділігін бағалауды жүргізеді;

(і) Осы Хаттамаға 1 қосымшада санамаланған түрлерді іп-зііи және ех-зііи сақтау және қалпына келтіру жөніндегі іс-қимылдардың ұлттық және қажет бол кезде өңірлік жоспарларын әзірлейді және іске асырады;

(j) Осы Хаттамаға 1 қосымшада санамаланған жойылып кету қатері төнген түрлерді қорғауды, сақтауды және қажет болған кезде қалпына келтіруді қамтамасыз ету мақсатында ынтымақтасады;

(k) Қажет болған кезде және ұлттық заңнамаға сәйкес, осы Хаттамаға 1 қосымшада санамаланған түрлерді қорғау үшін көзделген тыйым салудан босатуды - ғылыми мақсаттарда және молықтыру мақсаттарында және мұндай босату зерттелетін түрлердің немесе кез келген басқа да түрдің популяциясының тіршілік етуіне қатер төндірмеуі шартымен, адам денсаулығына қатер төндірген жағдайда береді.

7-бап. Бөтен текті түрлер

Уағдаласушы Тараптар:

(a) бөтен текті түрлерді жерсіндіруді реттейді және экожүйеге, мекендейтін жерлеріне немесе түрлерге қолайсыз әсер етуі мүмкін болатын түрлерге тыйым салуды енгізеді және залал келтіретін немесе іселтіруі мүмкін енгізілген түрлерді реттейді;

(b) Каспий теңізіне енгізілген барлық бөтен текті түрлердің жай-күйін зерделейді, олардан болатын тәуекелдерді талдайды және инвазивті түрлер ретінде айқындалған түрлерге қатысты өңірлік іс-қимыл жоспарын әзірлейді және жүзеге асырады.

8-бап. Генетикалық түрлендірілген түрлер

Уағдаласушы Тараптар генетикалық түрлендірілген түрлерді жерсіндіруді реттейді және олардың адам денсаулығына, экожүйеге, мекендейтін жерлеріне және түрлеріне зиянды әсер етуі мүмкін түрлеріне тыйым салуды енгізеді, залал келтіретін немесе келтіруі мүмкін енгізіліп қойған түрлерді реттейді. Кез келген осындай жерсіндіру Уағдаласушы тараптар Конференциясының шешімі бойынша, Уағдаласушы Тараптар алдын ала талқылау мен талдау жүргізген жағдайда жүзеге асырылады.

III БӨЛІК. ҚОРҒАЛАТЫН АУДАНДАРДЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ САҚТАУ

9-бап. Қорғалатын аудан мәртебесін беру

1. ех-sіtu сақтау мақсатында және ешбір басқа Уағдаласушы Тарап арсылық білдірмейтініне көз жеткізіп, әр Уағдаласушы Тарап осы Хаттамаға қосымшада санамаланған өлшемшарттарға сәйкес, осы Хаттаманың мақсаты нін теңіз ортасындағы және теңіздін жақындығы әсер ететін құрлықтағы қорғалатын аудандарды бөліп көрсетуі мүмкін. Қорғалатын аудандардың осындауі мәртебесі:

a) ұзақ мерзімдік өміршеңдігін қамтамасыз ету және олардың биологиялық әртүрлілігін сақтап тұру үшін жеткілікті мөлшердегі жағалау маңындағы және теңіз экожүйелерінің өңірге тән типтерін;

b) өзінің табиғи таралуында және осы Хаттаманы қолдану аясында, табиғи таралуы регрессия салдарынан немесе өздеріне тән шектеулі таралу себебі бойынша қысқарғандарын қоса алғанда, жойылып кету қатері төнген мекендейтін жерлерді;

c) флора мен фаунаның қауіп төніп тұрған немесе эндемикалық түрлерінің тіршілік етуі, көбеюі және оларды қалпына келтіру үшін өмірлік маңызды мекендейтін жерлерді;

d) ғылыми, эстетикалық, мәдени немесе білім беру маңыздылығына қарай, ерекше маңызға ие объектілерді қорғау мақсатында берілуі мүмкін.

2. Егер екі немесе одан да көп Уағдаласушы Тараптар бірлесіп қорғалатын аудан мәртебесін беруге бірге ниеттенсе, осы Тараптардың Құзыретті органдары қажетті шаралар туралы келісімге қол жеткізу мақсатында ынтымақтастыққа қадам жасайды.

3. Жағалау маңындағы да, теңіздегі де аудандарды қамтитын, қорғалатын аудан мәртебесі берілген кезде, Уағдаласушы Тарап қорғалатын аудандарды тұтас басқарудың үйлестірілуін қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдайды. Уағдаласушы Тарап басшылыққа алынатын қағидаттар меи осы Хаттамаға II қосымшада баяндалған жалпы өлшемшарттарға сәйкес басқару жоспарлар әзірлейді және қолданады.

10-бап. Қорғалатын аудандар және оларды басқару

1. Қолданылатын халықаралық шарттарға және ұлттық заңнамаға сәйкес Уағдаласушы Тарап қажетті табиғат қорғау шараларын, онын ішінде:

(a) қорғалатын аудан экожүйесінің тұтастығына тікелей немесе жанама зиян келтіруі мүмкін қалдықтарды және басқа да заттарды көмуге немесе орналастыруға тыйым салуды енгізу;

(b) кемелердің өтуі мен рейдке немесе зәкірге кез келген қоюды реттеу;

(c) осы қорғалатын ауданға тән емес түрлерді қоса алғанда, осы ауданға кез келген түрдің жерсіндірілуін, сондай-ақ осы қорғалатын ауданда бар немесе олған түрлердің қайта жерсіндірілуін реттеу;

(d) қорғалатын аудан шегіндегі қүрылыс немесе іздестіру жұмыстарына байланысты кез келген қызметті реттеу;

(е) кез келген ғылымн-зерттеу қызметін реттеу;

(f) балық аулауды, аңшылықты, жануарларды аулауды, өсімдіктерді жинауды немесе оларды жоюды, сондай-ақ жануарларды және жануарлардың бөліктерін, өсімдіктерді және өсімдіктер бөліктерін саудалауды реттеу;

(б) түрлерге зиян кслтіруі немесе оларға әсер етуі мүмкін немесе экожүйенің сақталуына қатер төндіруі мүмкін не қорғалатын ауданның табиғи немесе екпе өсімдіктері ерекшеліктеріне зиян келтіруі мүмкін кез келген басқа қызмет пен әрекеттерді реттеу бойынша;

(һ) маңызды экологиялық және биологиялық жүйелерді қорғауға бағытталған кез келген басқа да шараларды қабылдайды.

2. Қолданылатын халықаралық шарттарға және ұлттық заңнамаға сәйкес Уағдаласушы Тарап:

(a) құқықтық және ұйымдастырушылық шеңберлерді, сондай-ақ басқару мен қорғау жөнінде қолданылатын шараларды айқындайтын басқару жоспарын әзірлеуді және қабылдауды;

(b) экологиялық жүйелерді, мекендейтін жерлерді, популяция қарқынын, сондай-ақ антропогендік қызмет әсерін мониторингтеуді;

(c) жергілікті қоғамдастықтар мен халықтың кең тобын, қажет болған кезде, басқару жоспарын әзірлеуге және қорғалатын ауданды кейіннен басқаруға және қорғалатын ауданды құру әсер етуі мүмкін жергілікті тұрғындарға көмек көрсетуге белсенді түрде тартуды;

(d) жергілікті қоғамдастықтарды, халықтың кең тобын және ұйымдарды даярлауды және оқытуды;

(е) басқарушыларды және білікті техникалық персоналды даярлауды қамтитын, қорғалатын аудандарды жоспарлау, басқару, бақылау және мониторингтеу жөніндегі шараларды қабылдайды.

3. Уағдаласушы Тараптар төтенше ден қоюдың ұлттық жоспарларында қорғалатын аудандарға залал келтіруі мүмкін немесе олар үшін қауіп төндіретін оқыс оқиғаларға ден қою жөніндегі іс-шаралардың қамтылуын қамтамасыз етеді.

11-бап. Мәртебе беру рәсімдері және Каспий теңізінің қорғалатын аудандарының тізімін жасау

1. Уағдаласушы Тараптар Каспий теңізінің қорғалатын аудандарының тізімін (КТҚА тізімі) жасайды.

2. КТҚА бір немесе одан да көп Уағдаласушы Тараптардың теңіз және/немесс жағалау маңындағы аудандарында бөлінуі мүмкін. Теңіз аудандарында КТҚА-ның географиялық координаттары барлық Уағдаласушы Тараптар үшін күшіне енгенінен кейін Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенция ережелеріне сәйкес айқындалатын болады.

3. КТҚА тізіміне аудандарды енгізу жөнінде ұсыныстар жасайтын Уағдаласушы Тараптар Комнвенция Хатшылығына ауданның географиялық жағдайы, оның физикалық және экологиялық сипаттамалары, әкімшілік мәртебесі, басқару жоспары мен іске асыру құралдары туралы ақпаратты қамтитын алдын ала баяндамалы, сондай-ақ оның маңыздылығын негіздейтін өтінішті ұсынады. Егер ұсыныс екі немесе одан да көп Уағдаласушы Тараптың теңіздегі ауданына немесе жағалау маңындағы ауданға қатысты болса, мүдделі Уағдаласушы Тараптар қорғау және сақтау жөнінде ұсынылатын шаралардың келісілуін қамтамасыз ету және оларды жүзеге асыру мақсатында бірлескен консультациялар өткізеді.

4. Хатшылық ұсыныстың жалпы басшылыққа алынатын қағидаттар мен осы Хаттамағга II қосымшада санамаланған өлшемшарттарға сәйкестігін қарайды және егер бағалау нәтижелері бойынша аудан оларға сәйкес келеді деп есептесе, барлық Уағдаласушы Тараптардың келісімін алғаннан кейін Уағдаласушы Тараптардың Конференциясын хабардар етеді, ол КТҚА тізіміне аудаиды енгізу немесе енгізбеу туралы шешім қабылдайды.

5. КТҚА тізіміне енгізгеннен кейін Уағдаласушы Тарап немесе Тараптар осы Хаттаманың 10-бабы 2-тармағының (а) тармақшасына сәйкес әзірленген, олардың басқару жөніндегі жоспарларында көрсетілген қорғау және сақтау жөніндегі шараларды жүзеге асырады. Олар КТҚА тізіміне енгізілген қандай да бір қорғалатын ауданды межелеудегі немесе оның әкімшілік мәртебесіндегі барлық өзгерістер туралы Хатшылықты хабардар етеді.

6. Хатшылық құзыретті ұлттық және халықаралық ұйымдарды Тізімнің мазмұны туралы және КТҚА-да жүзеге асырылған іс-шаралар туралы хабардар етеді.

IV-БӨЛІК. ТҮРЛЕР МЕН ҚОРҒАЛАТЬІН АУДАНДАРДЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ САҚТАУ ҚҰРАЛДАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

12-бап. Теңіздің жақындығы әсер ететін құрлықты басқару шеңберінде биологиялық әртүрлілікті сақтау

Конвенцияның 15-бабына сәйкес Уағдаласушы Тараптар биологиялық әртүрлілікті сақтауға арналған тетікті жасау мақсатында теңіздің жақындығы әсер ететін құрлықты басқарудың ұлттық стратегиялары мен жоспарларын әзірлеу және қабылдау жөнінде шаралар қабылдайды. Осы ұлттық стратегиялар мен жоспарларды қолдану жөніндегі талаптар;

(a) биологиялық әртүрлілікті сақтауға және қоршаған ортаны қорғауға қатысты ережелердің ұлттық және/немесе өңірлік даму жоспарларына енгізілуін;

(b) осы Хаттаманың 3-бабына сәйкес биологиялық ресурстардың көп мақсатта пайдалануды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін кешенді басқару қағидаттарының іске асырылуын;

(c) теңіз деңгейінің ауытқуына байланысты жағалау маңындағы экожүйелердің табиғи қарқынын есепке алуды көздейді.

13-бап. Биологиялық әртүрлілікті сақтау шеңберінде қоршаған ортаға әсерді бағалау

Уағдаласушы Тараптар Конвенциямың 17-бабына сәйкес Каспий теңізінің теңіз ортасындағы биологиялық әртүрлілікке теріс әсер етуді болғызбау және барынша азайту құралы ретінде қоршаған ортаға әсерді бағалау рәсімін қолданады.

14-бап. Генетикалық ресурстарға қол жеткізу

1. Уағдаласушы Тараптардың табиғи ресурстарына егемен құқықтарын тануға байланысты генетикалық ресурстарға қол жеткізуді айқындау құқығы ұлттық үкіметтерге тиесілі және ұлттық заңнамамен реттеледі.

2. Ұлттық заңнаманы назарға ала отырып, әрбір Уағдаласушы Тарап басқа Уағдаласушы Тараптардың экологиялық қауіпсіз пайдалануы мақсатында генетикалық ресурстарға қол жеткізуді жеңілдету үшін жағдай жасауға және осы Хаттаманың мақсаттарына қайшы келетін шектеулер қоймауға ұмтылады.

3. Осы Хаттаманың мақсаттары үшін Уағдаласушы Тарап ұсынатын генетикалық ресурстарға осындай ресурстар шығарылатын Елдер болып табылатын Уағдаласушы Тараптардың не осы ресурстарды аталған Хаттамаға сәйкес алған Уағдаласушы Тараптардың ұсынғандары ғана жатады.

4. Ұсынылған жағдайда генетикалық ресурстарға қол жеткізу осы баптың ережелеріне сәйкес өзара келісілген шарттарда қамтамасыз етіледі. Мұндай шарттарға:

(a) дауларды реттеу;

(b) пайданы бөлу шарттары;

(c) үшінші тараптардың, егер оңдайлар болса, кейіннен пайдалану шарттары;

(d) мән-жайларға қарай ниеттердің өзгеру шарттары енгізілуі мүмкін.

5. Генетикалық ресурстарға қол жеткізу, егер осындай ресурстарды ұсынатын Уағдаласушы Тарап өзгеше шешпесе, осы Уағдаласушы Тараптың алдын ала негізделген келісімі негізінде реттеледі.

6. Әрбір Уағдаласушы Тарап басқа Уағдаласушы Тараптар ұсынған генетикалық ресурстарға негізделген ғылыми зерттеуді олардың толық қатысуымен және бұл осындай Уағдаласушы Тараптарда мүмкін болған кезде даярлауға және жүргізуге ұмтылады.

15-бап. Технологияларға қол жеткізу және оны беру

1. Әрбір Уағдаласушы Тарап осы баптың ережелеріне сәйкес, басқа Уағдаласушы Тараптарға технологияларға қолжетімділік беруге және/немесе колжетімділікті жеңілдетуге міндеттенеді, олардың биологиялық әртүрлілікті сақтауға және орнықты пайдалануға жататын немесе генетикалық ресурстарды пайдалануды көздейтін және қоршаған ортаға елеулі зиян келтірмейтін технологияларды сақтауға және оларға беруге қатысы болады.

2. Осы баптың 1-тармағында айтылған технологияға қол жеткізу және оны басқа Уағдаласушы Тараптарға беру, егер өзара уағдаластыққа қол жеткізілсе, әділ әрі қолайлы жағдайларда, оның ішінде жеңілдікті және неғұрлым қолайлы жағдайларда жүзеге асырылады және/немесе қамтамасыз етіледі.

3. Әрбір Уағдаласушы Тарап генетикалық ресурстарды ұсынатын Уағдаласушы Тараптардың осы ресурстарды пайдалану болжанатын технологияларға қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін және қолданылатын халықаралық шарттарға сәйкес, сондай-ақ осы баптың 4 және 5-тармақтарына сәйкес патенттермен және басқа да зияткерлік меншік құқықтарымен қорғалған технологияны қоса алғанда, осы технология өзара келісілген шарттарда берілуі үшін тиісінше заңнамалық, әкімшілік немесе саяси шараларды қабылдайды.

4. Әрбір Уағдаласушы Тарап үкіметтік мекемелердің де, Уағдаласушы Тараптардың жеке секторының да мүдделеріне орай, осы баптың 1-тармағында аталған технологияларды бірлесіп әзірлеуге және беруге қол жеткізуге жеке сектордың жәрдемдесуі үшін тиісінше заңнамалық, әкімшілік немесе саяси шараларды қабылдайды.

5. Уағдаласушы Тараптар патенттер мен өзге де зияткерлік меншік құқықтары аталған Хаттаманың жүзеге асырылуына ықпал ете алатынын тани келе, осы салада ынтымақтастық жасап, бұл құқыктардың ықпал етуін және оның мақсаттарына қайшы келмеуін қамтамасыз ету мақсатында ұлттық заңнаманы және қолданылатын халықаралық шарттарды басшылыққа алады.

16-бап. Ғылыми-техникалық ынтымақтастық және көмек

1. Уағдаласушы Тараптар тиісті ұлттық және халықаралық мекемелер арқылы биологиялық әртүрлілікті сақтау және биологиялық ресурстарды орнықты әрі ұтымды пайдалану саласындағы ғылыми-техникалық ынтымақтастыққа жардемдесуге міндеттенеді.

2. Әрбір Уағдаласушы Тарап осы Хаттаманы жүзеге асыру кезінде басқа Уағдаласушы Тараптармен ғылыми-техникалық ынтымақтастыққа жәрдемдеседі. Адами және институционалдық әлеуетті дамытуға, ғылыми зерттеулер және мониторингтеу бағдарламаларын әзірлеуге, сондай-ақ стандарттау рәсімдері мен осындай ынтымақтастыққа жәрдемдесудің басшылыққа алынатын қағидаттарына ерекше назар аударылуға тиіс.

3. Уағдаласушы Тараптар осы Хаттаманың мақсаттарына қол жеткізуге ұмтыла отырып, дәстүрлі технологияларды қоса алғанда, технологияларды әзірлеу және пайдалану саласында ынтымақтастық жасайды. Осы мақсатта Уағдаласушы Тараптар кадрларды даярлау және сарапшылар алмасу арқылы да ынтымақтастыққа жәрдемдеседі.

4. Уағдаласушы Тараптар өзара уағдаластыққа қол жеткізген жағдайда, осы Хаттаманың мақсаттарын іске асыруға қажетті бірлескен жобалар мен ғылыми-зерттеу бағдарламаларын жүзеге асыруға және технологияларды әзірлеу жөніндегі бірлескен кәсіпорындарды ұйымдастыруға жәрдемдеседі.

17-бап. Ақпарат алмасу

Уағдаласушы Тараптар:

(a) биологиялық әртүрлілікті сақтау және биологиялық ресурстарды орнықты әрі ұтымды пайдалануға қатысты барлық жалпыға қолжетімді көздерден ақпарат алмасуға жәрдемдесу үшін тиісті шараларды қабылдайды. Мұндай ақпарат алмасу техникалық, ғылыми және әлеуметтік-экономикалық зерттеулердің нәтижелерін, сондай-ақ кадрларды даярлау және дәстүрлі білім туралы ақпаратты қамтиды;

(b) жинақталған тәжірибені және орын алған проблемаларды қоса алғанда, қорғалатын аудамдар мен жойылып кету қатері төнген түрлердің сипаттамаларына катысты ақпарат алмасады;

(с) қорғалатын аудандардың экожүйесіне немесе жойылып кету қатері төнген түрлердің тіршілік етуіне қатер төндіруі мүмкін кез келген жағдай туралы бұл әсер етуі мүмкін басқа Уағдаласушы Тараптарды және Хатшылықты мүмкіндігінше жедел құлақтандырады.

18-бап. Экологиялық ағартушылық және жұртшлықтың хабардар болуын арттыру

Уғдаласушы Тараптар:

(a) жойылып кету қатері төнген түрлердің жай-күйін және қорғалатын аудандар мәртебесін беруді, олардың сипаттамаларын, мәнін және қолданылатын нормаларды тиісінше жария етеді;

(b) жұртшылыққа қорғалатын аудандар мен жойылып кету қатері төнген түрлердің маңыздылығы және осалдығы туралы, сондай-ақ табиғат қорғау бағдарламаларын жүзеге асыру барысында алынған ғылыми білімдер туралы хабар беру жөнінде шаралар қабылдайды. Мұндай ақпаратты жұртшылықты оқыту және хабар беру бағдарламаларына енгізу қажет;

(c) қорғалатын аудандар мен жойылып кету қатері төген түрлерді қорғауға қажетті іс-шараларға жұртшылықтың және табиғат қорғау ұйымдарының қатысуын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қабылдайды;

(d) мән-жайларға қарай, биологиялық әртүрлілікті сақтау және биологиялық ресурстарды орнықты әрі ұтымды пайдалану санасында білім беру бағдарламаларын және жұртшылыққа хабар беру бағдарламаларын әзірлеуде басқа Уағдаласушы Тараптармен және құзыретті ұлттық және салықаралық ұйымдармен ынтымақтасады.

19-бап. Уағдаласушы Тараптардың баяндамалары

1. Әрбір Уағдаласушы Тарап Хатшылыққа осы Хаттаманың ережелерін орындау туралы, атап айтқанда:

(a) жойылып кету қатері төнген түрлерді, сондай-ақ бөтен текті түрлерді қоса алғанда, биологиялық әртүрлілік;

(b) мекендейтін жері;

(c) КТҚА тізіміне енгізілген қорғалатын аудандар және олардың мәртебесінің өзгеруі;

(d) қоршаған орта саласындағы білім беру бағдарламаларын іске асыру және жұртшылыққа хабар беру жай-күйі туралы баяндаманы ұсынады.

2. Баяндаманың форматы және ақпаратты ұсыну рәсімі Уағдаласушы Тараптардың Конференциясымен келісіледі.

V БӨЛІК. ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЬІҚ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЬІҚ ЕРЕЖЕЛЕР

20-бап. Ұйымдастырушылық ережелер

1. Осы Хаттаманың мақсаттары үшін және Конвенцияның 22-бабының 10-тармағына сәйкес, басқалармен қатар, Уағдаласушы Тараптардың Конференциясы:

(a) осы Хаттаманың орындалуын бақылауды жүзеге асырады;

(b) Хатшылық жұмысын қадағалауды жүзеге асырады және оның қызметіне басшылық жасайды;

(c) осы Хаттамаға шолуды жүзегс асырады;

(d) осы Хаттаманың 24-бабына сәйкес осы Хаттамаға немесе оның қосымшаларына кез келген түзетулерді, сондай-ақ оған қосымша берілген қосымшаларды қарайды және қабылдайды;

(е) осы Хаттамаға байланысты мәселелер бойынша Хатшылық ұсынатын есептерді қарайды;

(f) қорғалатын аудандарды және жойылып кету қатері төнген түрлерді қорғау жөніндегі шаралардың пәрменділігін бағалауды жүргізеді, сондай-ақ басқа да, әсіресе осы Хаттамаға немесе оған Қосымшаларға түзетулер нысанындағы шараларды қабылдау қажеттігін зерделейді;

(g) осы Хаттаманың 6-бабына сәйкес тиісті өңірлік бағдарламаларды, іс-қимыл жоспарлары мен шараларды қабылдайды және қажет болған кезде Қайта қарайды;

(һ) Тараптардың осы Хаттаманың 19-бабына сәйкес баяндамаларды ұсыну рәсімдерін әзірлейді және осы Хаттаманың 17-бабына сәйкес ақпарат алмасуға жәрдемдеседі;

(і) осы Хаттаманың 9-бабына сәйкес КТҚЛ тізіміне қандай да бір ауданды енгізу туралы шешім қабылдайды;

(j) осы Хаттаманы орындауға қатысты қаржылық және бюджеттік мәселелер бойынша шешімдерді қарайды және қабылдайды;

(k) осы Хаттаманы орындауға қажет болуы мүмкін көмекші органдарды немесе ұйымдастырушылық тетіктерді құрады;

(l) осы Хаттаманың мақсаттарына қол жеткізуге қажет болуы мүмкін кез келген қосымша шараларды қарайды және оны жүзеге асырады және

(m) қажет болған жағдайда, осы Хаттаманың мақсаттарына қол жеткізу үшін тиісті халықаралық ұйымдарға және ғылыми инстнтуттарға техникалық және қаржылық көрсетілетін қызметтер үшін жүгінеді.

2. Осы Хаттаманың мақсаттары үшін және Конвенцияның 23-бабының 4-тармағына сәйкес Хатшылық, басқалармен қатар:

(a) кез келген Уағдаласушы Тараптың талап етуі бойынша Хаттаманы тиімді орындау мақсатында заңдық, ғылыми-техникалық тұрғыдан жәрдемдеседі және консультациялар береді;

(b) Уағдаласушы Тараптардың Құзыретті органдарымен осы Хаттаманы қолдану мәселелері бойынша байланысты сақтап тұрады;

(c) заңдық және ғылыми-техникалық салаларда ынтымақтастыққа жәрдем көрсетеді;

(d) тиісті халықаралық ұйымдармен, атап айтқанда, биологиялық әртүрлілік мәселелерін реттейтін шарттардың хатшылықтарымен байланысты және өзара іс-қимылды реттейді және қолдайды;

(е) осы Хаттаманы қолдану саласында Уағдаласушы Тараптарға тиісті халықаралық, үкіметаралық және үкіметтік емес ұйымдармен ынтымақтастық жасауға жәрдемдеседі;

(f) КІҚА және жойылып кету қатері төнген түрлер үшін бірыңғай мониторингтік жүйелерді әзірлейді;

(g) Каспий теңізінің биологиялық әртүрлілігін тиімді сақтау мақсатында Уағдаласушы Тараптармен келісу бойынша КТҚА желілерін құруды ұсынады;

(һ) КТҚА және жойылып кету қатері төнген түрлер бойынша дерекқорды құрады және жаңартады,

(i) баяндамаларды және жүргізілуі осы Хаттаманы орындау үшін қажет болуы мүмкін техникалық зерттеулер нәтижелерін даярлайды және Уағдаласушы Тараптар Конференциясына ұсынады.

(j) кадрларды даярлауға қажетті бағдарламаларды әзірлейді және жүзеге асырады;

(k) осы Хаттама шеңберінде Уағдаласушы Тараптар Конференциясы қабылдаған іс-қимылдар жоспарларына сәйкес өзіне тапсырылған функцияларды орындайды;

1) Уағдаласушы Тараптар Конференциясы айқындауы мүмкін басқа да функцияларды орындайды.

21-бап. Хаттаманы қаржыландыру

1. Осы Хаттаманың мақсаттарына қол жеткізу үшін Уағдаласушы Тараптар мүмкіндік болған кезде:

a) тиісті ішкі, екіжақты және көпжақты бағдарламаларды, жобаларды және шараларды әзірлеуді және орындауды қаржылай қамтамасыз етуді қарастырады және жүзеге асырады;

b) екіжақты және көпжақты көздердің қаржы ресурстарын және гранттар мен несиелерді қоса алғанда, қаржыландыру тетіктерін тартуға жәрдемдеседі;

c) қорлардың, басқа да елдердің үкіметтік мекемелерімің, халықаралық ұйымдардың, үкіметтік емес ұйымдардың және жеке сектор құрылымдарының қаражатын қоса алғанда, ресурстарды тарту және бөлу үшім инновациялық әдістерді және ынталылықты зерделейді.

2. Конвенцияңың қаржылық қағидалары, егер Уағдаласушы Тараптардың Конференциясы басқа шешім қабылдамаса, осы Хаттамаға mutatis mutandis қолданылады.

VI БӨЛІК. ҚОҒЫТЫНДЫ БАПТАР

22-бап. Дауларды реттеу

Уағдаласушы Тараптар арасындағы осы Хаттаманың ережелерін қолдануға немесе түсіндіруге қатысты кез келген дау Конвенцияның 30-бабына сәйкес реттеледі.

23-бап. Хаттаманың қабылдануы және күшіне енуі

1. Осы Хаттама Тараптар Конференциясының сессиясында Уағдаласушы Тараптардың бірауызды шешімімен қабылданады.

2. Осы Хаттама 2014 жылғы 30 мамырдан бастап 2015 жылғы 30 мамыр аралығында Тегеран қаласында тек Уағдаласушы Тараптардың қол қоюы үшін ашық.

3. Осы Хаттама Уағдаласушы Тараптардың ратификациялауына, қабылдауына немесе бекітуіне жатады. Хаттама қол қою үшін жабылатын күнінен бастап кез келген Каспий маңы мемлекетінің қосылуы үшін ашық болады.

4. Ратификациялау, қабылдау, бекіту немесе оған қосылу туралы құжаттар Конвенцияның Депозитарийіне сақтауға тапсырылады.

5. Осы Хаттама барлық Уағдаласушы Тараптар оны ратификациялау, қабылдау, бекіту туралы немесе оған қосылу туралы құжаттарды Конвенцияның Депозитарийіне сақтауға тапсырғаннан кейін тоқсаныншы күні күшіне енеді.

24-бап. Хаттамаға түзетулер мен қосымшаларды және оның қосымшаларына түзетулерді қабылдау

Уағдаласушы Тараптар осы Хаттамаға түзетулер мен қосымшаларды, сондай-ақ оның қосымшаларына түзетулерді қабылдау туралы ұсыныстар енгізе алады. Мұндай түзетулер мен қосымшаларды Уағдаласушы Тараптар қабылдайды және олар үшін Конвенцияның 24 және 25-баптарына сәйкес күшіне енеді.

25-бап. Өзге де халықаралық шарттармен байланыс

Осы Хаттамадағы ешнәрсе Уағдаласушы Тараптар қатысушылары болып табылатын озге де келісімдер бойынша олардың құқықтары мен мнідеттемелеріне нұқсан келтірмейді.

26-бап. Хаттаманың ұлттық заңнамаға әсері

Осы Хаттаманың ережелері Тараптардың осы Хаттаманы орындау бойынша неғұрлым қатаң тиісті ұлттық шараларды қабылдау құқығына әсер етпейді.

27-бап. Ескертпелер

Осы Хаттамаға ешқандай ескертпелерге рұқсат етілмейді.

28-бап. Хаттаманың Депозитарийі

Конвенция Депозитарийі осы Хаттаманың Депозитарийі болып табылады.

29-бап. Теңтүпнұсқалы мәтіндер

Осы Хаттаманың әзербайжан, қазақ, орыс, түрікмен, парсы және ағылшын тілдеріндегі мәтіндері бірдей теңтүпнұсқалы болып табылады. Осы Хаттаманы түсіндіру немесе қолдану туралы дау болған жағдайда ағылшын тіліндегі мәтін пайдаланылады.

30-бап. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі жөніндегі келіссөздерге қатысы

Осы Хаттаманың ешқандай ережелері Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі жөніндегі келіссөздердің нәтижесін алдын ала айқындаушы ретінде түсіндірілмейді.

Осыны КУӘЛАНДЬІРУ ҮШІН тиісті түрде осыған уәкілеттік берілген, төменде қол қойғандар осы Хаттамаға қол қойды.

Ашғабат қаласында екі мың он төртінші жылғы мамыр айының отызы күні жасалды.

1 ҚОСЫМША

Қорғалатын түрлерді айқындау санаттары

"Жойылып кеткендер" - Ехtinet (ЕХ)

Соңғы дарағының жойылып біткеніне ешқандай негізді күмән болмаған кезде, таксон "Жойылып кеткен" болып табылады. Қолайлы уақытта (тәулік, маусым, жыл) тарихи ареалы шегінде таксонның белгілі және/немесе болжамды мекендейтін жерлерін мұқият зерттеп-қарау кезінде оның ешқандай дарағы табылмаса, таксон "Жойылып кеткен" болып танылады. Уақыт параметрлері бойынша зерттеп-қарау таксонның өмірлік цикліне және биологиялық нысанына сәйкес болуға тиіс.

"Жабайы табиғатта жойылын кеткендер" - Extinet in the Wild (ЕW)

Таксон бұрынғы ареалынан тыс жерде екпе өсімдік түрінде, еріксіз жағдайларда немесе табиғиландырылған популлция (немесе популяциялар) түрінде сақталғаны белгілі болған кезде "Жабайы табиғатта жойылып кеткен" болып табылады. Қолайлы уақытта (тәулік, маусым, жыл) тарихи ареалы шегінде таксонның белгілі және/немесе болжамды мекендейтін жерлерін мұқият зерттеп-қарау кезінде оның ешқандай дарағы табылмаса, таксон "Жабайы табиғатта жойылып кеткен" болып танылады. Уақыт параметрлері бойынша зерттеп-карау таксонның өмірлік цикліие және биологиялық нысанына сәйкес болуға тиіс.

"Өте қиын жағдайда тұрғандар" - Сritically Еndangered (СR)

Таксонның "Өте қиын жай-күйде тұрғандар" санаты өлшемшарттарының (А - Е) қандай да бірі бойынша айқындалатыны неғұрлым анық көрінген кезде және сондықтан да жабайы табиғатта жойылып кетудің төтенше жоғары тәуекелі алдында тұрған ретінде қарастырылса, таксон "Өте қиын жағдайда тұрған" болып табылады.

"Қауіпті жағдайда тұрғандар" - Еndangered (ЕN)

Таксонның "Қауіпті жағдайда тұрғандар" санаты өлшемшарттарының (А - Е) қандай да бірі бойынша айқындалатыны неғұрлым анық көрінген кезде және сондықтан да жабайы табиғатта жойылып кетудің өте жоғары тәуекелі алдында тұрған ретінде қарастырылса, таксон "Қауіпті жағдайда тұрған" болып табылады.

"Осалдар" - Vulnerable (VU)

Таксонның "Осалдар" санаты өлшемшарттарының (А - Е) қандай да бірі бойынша айқындалатыны неғұрлым анық көрінгеті кезде және сондықтан да жабайы табиғатта жойылып кетудің жоғары тәуекелі алдында тұрған ретінде қарастырылса, таксон "Осал" болып табылады.

"Қатер төндіретінге жақын жағдайда тұрғандар" - Near Тһrеаtеnеd (NT)

Таксон өлшемшарттар бойынша бағаланған және қазіргі кезде "Өте қиын жағдайда тұрғандар", "Қауіпті жағдайда тұрғандар" немесе "Осал" ретінде , сыныпталмаған болса, бірақ осыған жуық болса немесе таяу арада қатер санаттарының қайсыбіріне жатқызылу ықтималдығы болған кезде таксон "Қатер төндіретіндерге жақын жағдайда тұрған" болып табылады.

"Ең аз қауіп төндіретіндер" - Least Соnсеrn (LС)

Таксон өлшемшарттар бойынша бағаланған және "Өте қиын жағдайда тұрғандар", "Қауіпті жағдайда тұрғандар", "Осал" немесе "Қатер төндіретіндерге жақын жағдайда тұрғандар" ретінде сыныпталмаған кезде таксон "Ең аз қауіп төндіретін" болып табылады. Бұл санатқа кең таралған және саны көп таксондар да жатады.

"Деректердің жетіспеушілігі" - Data Dеfісіent (DD)

Таксонның санының және/немесе ареалының жағдайы туралы қолда бар ақпарат жойылып кету тәуекелін тікелей немесе жанама бағалау үшіп барабар келмесе, таксон "Деректердің жетіспеушілігі" санатына жатады. Бұл санаттағы таксонды жақсы зерттеуге болады, ал оның биологиясы кеңінен танымал, бірақ бағалауға жарамды оның молшылығы және/немесе таралуы жөніндегі деректер жеткіліксіз. "Деректердің жетіспеушілігі" санаты - жойылып кету қатері бар санат болып табылмайды. Таксонды бұл санатқа қосу - көп ақпарат талап етілетінін көрсетеді және келешектегі зерттеулер оның жойылып кету қатері бар санаттардың біріне жатқызылуын мүмкін ете алатыны танылады. Бұл жерде қолда бар барлық деректерді барынша толық көлемде пайдалану өте маңызды. Көп жағдайларда "Деректердің жетіспеушілігі" санаты мен жойылып кету қатері бар санаттардың арасындағы таңдауды жасау кезінде ерекше мұқияттылық таныту қажет. Егер, мысалы, таксонның ареалы едәуір шектелген болса және таксонның соңғы рет анықталған сәтінен бастап бірталай уақыт кезеңі өтіп кетсе, онда оған қауіп төндіретін жай-күй мәртебесін беру орынды болуы мүмкін деп ұйғарылады.

"Бағаланбағандар" - Not Evaluated (NE)

Өлшемшарттар бойынша әлі бағаланбағани кезде таксон "Бағаланбаған" болып саналады.

II ҚОСЫМША

КТҚА тізіміну енгізудің жалпы өлшемшарттары

А. Ауданды таңдау өлшемшарттары:

1. КТҚА тізіміне ену үшін кез келген аудан осы Хаттаманың 9-бабымын 1-тармағында көрсетілген тармақшалардын кем дегенде біреуіне сәйкес келуге тиіс. Кейбір жағдайларда сол бір аудан бірнеше тармақшаларға сәйкес келуі мүмкін және мұндай жағдайлар Тізімге ауданды енгізу пайдасына деген дәлелді тек күшейте түседі.

2. Тізімге енгізілген аудандардың жалпы санына немесе кез келген Тараптың оған енгізуге ұсына алатын аудандар санына қандай да болмасын шектеу қойылмайды. Дегенмен, Тараптар аудандар ғылыми негізде тандалатынына және олардың сапалық сипаттамаларына сәйкес Тізімге енгізілетініне, осыған орай олар Хаттамада санамаланған талаптар мен осы өлшемшарттарды қанағаттандыруы тиіс екеніне келіседі.

3. Уағдаласушы Тараптар КТҚА тізіміне енгізу үшін ұлттық әкімшілік мәртебенің негіз болатын өлшемшарттарымен қатар объектілерді таңдаудың мынадай өлшемшарттарын басшылыққа алатынын келіседі:

а) Жалпыәлемдік маңыздылық:

Объект тиісті биогеографиялық өңірге тән табиғи немесе табиғи деуге болатын экожүйенің үлгісі ретінде ерекше назарға лайық болып табылады; ол өсімдіктердің немесе жануарлардың сирек кездесетін, осал немесе жойылып кету қатері төнген түрлерінің немесе кіші түрлерінің едәуір үлкен тобының не қандай да болсын бір немесе бірнеше осындай түрлер дарақтарының айтарлықтай санының тыныс-тіршілігін демейді; ол өзінің флорасы мен фаунасының сапасына және айрықша ерекшеліктеріне қарай өңірдің генетикалық және экологиялық әртүрлілігін демеп отыру үшін ерекше құндылыққа ие; ол биологиялық циклінің маңызды сатысындағы өсімдіктер немесе жануарлардың мекендейтін жері ретінде ерекше құндылыққа ие; онда суда жүзетін құстардың 20 мың дарағы тұрақты негізде мекендейді; онда суда жүзетін құстардың бір түрінің немесе кіші түрінің 1% популяциясы тұрақты негізде мекендейді;

b) Өңірлік құндылық:

Объектінің өңірлік деңгейде құндылығы болады және Каспий теңізінің өнірі мен оның биологиялық әртүрлілігі үшін барынша тән болып табылады;

с) Ұлттық мәртебе:

Объектінің ұлттық қорғалатын аудан әкімшілік мәртебесі, қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілген табиғат қорғау шаралары және басқару жоспары болады;

d) Бірегейлік:

Оның аумағында бірегей немесе сирек кездесетін экожүйелер және/немесе сирек кездесетін, жойылып кету қатері төнген немесе эндемикалық түрлер орналасқан;

е) Табиғи маңыздылық:

Объект экологиялық жүйелер, популяция типтері немесе мекендейтін жерлер немесе өзге табиғи сипаттамалар үшін барынша тән болып табылады;

g) Биологиялық әртүрлілік:

Обьектіде түрлер, қоғамдастықтар, мекендейтін жерлер немесе экожүйелер әртүрлілігінің жоғарғы дәрежесі болады;

b) Басқарылатын антропогендік стресс-факторлар:

Антропогендік сипаттағы стресс-факторлардың әсері төмен деңгейдегі обьектілерге басымдық беріледі;

b) Басқарылатын табиғи стресс-факторлар:

Табиғи стресс-факторлардың деңгейі төмен объектілерге басымдық беріледі;

i) Бастапқы деректердің қолжетімділігі мен жеткіліктілігі:

Объекі туралы ақпараттың болмашы ғана жетіспеушілігі болады және анық бастапқы деректердің белгілі бір көлемі болады;

j) Мәдени маңыздылық:

Объект жергілікті халықтың әл-ауқатын қолдайтын табиғатпен интеграцияланған қызметтің экологиялық қауіпсіз дәстүрлі түрлерінің болуына қарай мәдени мұра тұрғысынан өзіндік құндылыққа ие болады;

k) Ғылыми, білім беру және эстетикалық құндылық:

Объект ғылыми, білім беру немесе эстетикалық құндылыққа ие және оның ғылыми, білім беру немесе эстетикалық құндылығын кемітуге тікелей қауіп жоқ;

l) Азаматтық қоғамның қатысуы:

Қорғалатын ауданды жоспарлау және басқару процесіне халық, әсіресе жергілікті қоғамдастық тартылады және белсене қатысады.

В. КТҚА тізіміне енгізу өлшемшарттары

Уағдаласушы Тараптар КТҚА тізіміне енгізуге ұсынылатын аудандарды дамытуды жоспарлау және басқару бойынша мынадай шаралар қабылдауға келіседі:

a) табиғат қорғау, әлеуметтік-экономикалық және мәдени аспектілерді қоса алғанда, қажетті бастапқы деректерді және ақпаратта анықталған олқылықтарды толтыру жоспарын ұсыну;

b) Табиғат қорғау және басқарушылық іс-шаралар жоспарының шеңберінде нақты айқылдалған кысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік мақсаттарды ұсыну;

c) құзыретті орган (органдар) және әртүрлі мүдделі тараптардың қатысу нысандары туралы тиісті ақпарат ұсыну;

d) ҚОӘБ-ны қоса алғанда, түрлердің, қоғамдастықтардың, экожүйелердің немссе мекендейтін жерлердің табиғат қорғау мәртебесіне не КТҚА тізіміне енгізілуі ұсынылып отырған ауданның мәдени және эстетикалық құндылығына қолайсыз әсер етуі мүмкін ластануды болғызбауға, ластанудың барлық көздерінің әсерін бақылауға және төмендетуге арналған шараларды іске асыру;

е) осы Хаттаманың ережелерін орындау үшін, ең алдымен кез келген түрді жерсіндіруге немесе қайта жерсіндіруге байланысты толық ауқымды ынтымақтасу;

f) КТҚА тізіміне енгізу үшін ауданның басқару жоспары болуға тиіс. Мұндай басқару жоспарының негізгі қағидалары ауданды Тізімге енгізу кезінде қалыптастырылуы тиіс және олардың қолданылуы осыдан кейін дереу басталуы керек. Басқарудың егжей-тегжейлі жоспары Тізімге енгізілген күннен бастап үш жыл ішінде ұсынылуға тиіс, Аталған міндеттемелерді орындамау объектінің Тізімнен алып тастауға себеп болуы мүмкін;

g) әрбір ауданды реттейтін нормативтік актілердің мәтіндерінде КТҚА тізіміне енгізілуге ұсынылып отырған аудандардағы әкімшілік басқаруға және табиғат қорғау шараларының жүзеге асырылуына қатысты өкілеттіліктер мен жауаптылық нақты айқындалуға тиіс;

һ) КТҚА тізіміне енігізу үшін қорғалатын ауданның жеткілікті өкілеттілігі бар басқарушы органы, сондай-ақ осы қорғалатын ауданды құру мақсатымен қайшы келуі мүмкін қызметті болғызбауға және/немесе бақылауға арналған қаражаттары мен кадрлық ресурстары болуға тиіс;

і) КТҚА тізіміне енгізу үшіп ауданның мониторингтеу бағдарламасы болуға тиіс. Бағдарламада осы ауданның елеулі параметрлерінің белгілі бір санын анықтау мен оның мониторингі қамтылуға тиіс, олар ауданның жағдайы мен дамуына, сондай-ақ қажеттігіне қарай оларды тиісінше бейімдеу үшін, қолданылатын табиғат қорғау және басқарушылық шаралардың тиімділігіне бағалауды жүргізуге мүмкіндік береді. КТҚА тізіміне аудан енгізілген күннен бастап оны мониторингтеу туралы есептер үнемі ұсынылады.

С. Қорғау, жоспарлау және басқару жөніндегі шараларды жүзеге асыру

1.Қорғау және басқару жөніндегі мақсаттар әрбір объектіге қатысты құжаттарда нақты айқындалуға және КТҚА тізімін қайта қарау барысында қабылданған шаралардың жеткіліктілігін және оларды жүзеге асырудың тиімділігін бағалау үшін негіз болуға тиіс.

2. Әрбір ауданға қолданыдатын қорғау, жоспарлау және басқару жөніндегі шаралар қысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік перспективада осы объектіні басқару жөніндегі жоспарда айқындалған, оның табиғатын қорғау мен басқару жөніндегі мақсаттарға қол жеткізу үшін жеткілікті болуға тиіс және атап айтқанда, оған қатер төндіретін факторларды ескеруге тиіс.

3. Қорғау, жоспарлау және басқару жөніндегі шаралар табиғи орта элементтерінің тиісті мағлұматтарына, сондай-ақ әрбір ауданды сипаттайтын әлеуметтік-экономикалық және мәдени факторларға негізделуге тиіс. КТҚА тізіміне енгізу үшін мақұлданған аудан негізге алынатын мағлұматтар жеткіліксіз болған кезде жетіспейтін деректер мен ақпараттарды жинауға белсенді түрде бастама жсасауға тиіс.

4 КТҚА жөніндегі табиғат қорғау шараларында әрбір қорғалатын объектінің ерекше сипатына қатысты мынадай негізгі аспектілер:

a) аудан тұтастығына тікелей немесе жанама залал келтіруі мүмкін қалдықтар мен өзге де материалдардың тасталуын реттейтін нормаларды қатаңдату;

b) флора мен фаунаның кез келген түрлерін ауданда жерсіндіруді немесе қайта жерсіндіруді реттейтін нормаларды қатаңдату;

c) түрлердін теңгеріміне зиян келтіруі немесе оның бұзуы не экожүйелердің немесе түрлердің табиғат қорғау мәртебесіне қатер төндіруі не ауданның табиғи, мәдени немесе эстетикалық сипаттамаларына залал келтіруі мүмкін кез келген қызметті немесе әрекеттерді реттеу;

d) осы ауданды қоршаған аймақтарды реттеу ескерілуге тиіс.

5. Осы Хаттамаға сәйкес объектінің жай-күйін мониторингтеу және бағалау бойынша тұрақты есептілік ұсынылуға және басқару жоспарына тиісті түзетулер енгізілуге тиісті.

6. Осы өлшемшарттарға сәйкес келмеу КТҚА тізімінен шығаруғ әкеп соғуы мүмкін.