О культуре

Закон Республики Казахстан от 24 декабря 1996 г. N 56-1. Утратил силу Законом Республики Казахстан от 15 декабря 2006 года N 207.

Сноска. Утратил силу Законом РК от 15.12.2006 № 207 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

ОГЛАВЛЕНИЕ

Настоящий Закон определяет правовые, экономические, социальные и организационные основы государственной политики в области культуры, регулирует общественные отношения в сфере создания, возрождения, сохранения, развития, использования и распространения казахской национальной культуры, культуры других народов Казахстана.

Глава 1.

Общие положения

Статья 1. Основные понятия

В настоящем Законе используются следующие понятия:

культура - это совокупность материальных и духовных ценностей, создаваемых человечеством и направленных на удовлетворение духовных потребностей и интересов людей;

деятельность в сфере культуры - деятельность по созданию, возрождению, сохранению, распространению культурных ценностей, а также по приобщению к ним граждан;

культурные ценности - нравственные и эстетические идеалы, нормы и образцы поведения, языки, диалекты и говоры, национальные традиции и обычаи, исторические топонимы, фольклор, художественные промыслы и ремесла, произведения культуры и искусства, результаты и методы научных исследований культурной деятельности, имеющие историко-культурную значимость, здания, сооружения, предметы и технологии, уникальные в историко-культурном отношении территории;

творческая деятельность - это все виды деятельности, которые вносят вклад в возрождение и развитие культуры, включая литературу, искусство, дизайнерскую, архитектурную, исследовательскую и иную творческую деятельность;

творческий работник - физическое лицо, которое создает и (или) интерпретирует культурные ценности;

культурное наследие народов Республики Казахстан - совокупность культурных ценностей, имеющих государственное значение и в силу этого безраздельно принадлежащих Республике Казахстан без права их передачи иным государствам;

государственная политика в сфере культуры - это комплекс мер, принимаемых государственными органами по возрождению, сохранению, развитию и распространению культуры;

продюсер - владелец спектакля, режиссер-постановщик и директор-распорядитель;

порнография - непристойность, крайняя циничность в изображении чего-либо, касающегося пола, половых отношений.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о культуре

Законодательство Республики Казахстан о культуре основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона, других законодательных и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

Статья 3. Принципы государственной политики в области культуры

Государственная политика Республики Казахстан в сфере культуры проводится на основе принципов:

свободы творческой деятельности граждан;

равенства прав и возможностей всех граждан в создании, использовании и распространении культурных ценностей;

охраны исторического и культурного наследия;

развития систем образования и воспитания, способствующих приобщению к ценностям национальной и мировой культуры, эстетическому воспитанию детей, учащейся молодежи во всех учебных, воспитательных организациях, независимо от форм собственности;

исключения монополистических тенденций в сфере культуры;

сочетания бюджетных, коммерческих и благотворительных начал в финансировании культуры;

сочетания государственных и общественных начал организации культурной деятельности;

сочетания профессиональной и непрофессиональной (любительской) творческой деятельности;

развития культурных связей с казахами, проживающими за границей, как одного из факторов сохранения целостности и взаимообогащения казахской национальной культуры.

Государство гарантирует гласность, открытость при разработке основных направлений развития культуры.

Статья 4. Государственно-правовое регулирование в сфере культуры

Республика Казахстан в лице государственных уполномоченных органов:

определяет меры по реализации государственной политики в сфере культуры;

обеспечивает возрождение, сохранение, развитие и распространение казахской национальной культуры;

заботится о сохранении, развитии, распространении других национальных культур;

создает условия для эстетического воспитания, обеспечивает художественное образование и научно-педагогическую деятельность в сфере культуры;

обеспечивает развитие инфраструктуры и укрепление материально-технической базы культуры;

обеспечивает свободный доступ к культурным ценностям;

не допускает вмешательства в любой форме в творческую деятельность граждан, не противоречащую нормам Конституции Республики Казахстан;

регулирует и ограничивает монополистическую деятельность в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

защищает законные права и интересы творческих работников;

ограничивает деятельность в сфере культуры запрещением пропаганды и агитации насильственного изменения конституционного строя, нарушения целостности Республики Казахстан, подрыва безопасности государства, войны, социального, расового, национального, религиозного, сословного и родового превосходства, а также культа жестокости, насилия, порнографии;

препятствует незаконному вывозу и передаче права собственности на культурные ценности, принимает меры к их возврату из любого незаконного владения;

создает условия для международного сотрудничества в сфере культуры.

Глава 2.

Права и обязанности граждан

в сфере культуры

Статья 5. Права граждан на творческую деятельность

Граждане имеют право на свободную творческую деятельность путем самостоятельного выбора сферы приложения своих способностей, форм ее реализации и получения профессионального образования.

Право человека заниматься творческой деятельностью может осуществляться как на профессиональной, так и на непрофессиональной (любительской) основе.

Профессиональные и непрофессиональные творческие работники равноправны в области авторского права и смежных прав, права на интеллектуальную собственность, охрану секретов мастерства, свободу распоряжения результатами своего труда, поддержку государства.

Государство защищает граждан от незаконного вмешательства в творческий процесс.

Ограничение прав и свобод граждан в сфере культуры осуществляется в соответствии с Конституцией Республики Казахстан.

Статья 6. Профессиональная творческая деятельность

Профессиональная творческая деятельность граждан осуществляется на коллективной или индивидуальной основе как самостоятельно, так и с привлечением третьих лиц.

Статья 7. Свободная реализация результатов творческой деятельности

Граждане обладают правом свободной реализации результатов творческой деятельности в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 8. Право на приобщение к культурным ценностям Гражданам обеспечивается право на приобщение к культурным ценностям. Ограничение этого права может определяться только спецификой культурных ценностей и особыми условиями обеспечения их сохранности.

Статья 9. Обязанности граждан в сфере культуры

Граждане обязаны:

соблюдать требования законодательства Республики Казахстан в сфере культуры;

сохранять историческое и культурное наследия, беречь памятники истории и культуры;

уважать язык, культуру, обычаи, традиции казахского народа, других народов Казахстана.

Глава 3.

Правовой статус профессиональных

творческих работников в сфере

культуры

Статья 10. Профессиональный творческий работник

Профессиональным творческим работником признается гражданин Республики Казахстан, иностранец либо лицо без гражданства при наличии одного из следующих факторов:

публичного представления своих произведений способами, соответствующими его творческой деятельности, как-то: изданием, чтением, созданием кино-, теле- или видеопроизведения, организацией выставок и другими;

получения вознаграждения за творческий труд в виде выручки от продажи результатов творчества, гонорара, заработной платы, комиссионных и других доходов от творческой деятельности;

учета данной деятельности при налогообложении;

получения профессионального творческого образования в учебном заведении либо у специалиста, имеющего лицензию на обучение;

награждения государственными наградами, присуждения званий, знаков отличия, призов и премий за деятельность в сфере культуры;

членства в профессиональной творческой организации, соответствующей характеру творческой деятельности работника;

профессиональной пропаганды культуры, обучения и воспитания в учебных заведениях, домах и дворцах культуры при наличии лицензии и соответствующей квалификации.

Статья 11. Права профессионального творческого работника

Профессиональный творческий работник пользуется правами в соответствии с законодательством Республики Казахстан, включая:

право на защиту творческой свободы;

право на защиту профессиональных секретов;

право на привлечение к своей деятельности третьих лиц в качестве продюсеров;

право на участие в формировании политики в сфере культуры;

право на возмещение убытков, причиненных творческому работнику нарушением его прав и свобод;

право на создание общественных объединений, ассоциаций и союзов по творческим и профессиональным интересам.

Статья 12. Профессиональный творческий коллектив

Для осуществления творческой деятельности в сфере культуры, требующей совместных усилий, на основе добровольности формируется коллектив из профессиональных творческих работников, который может приобретать права юридического лица в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

В правоотношениях, связанных с реализацией права на творческую деятельность, творческий коллектив вправе выступать как единый субъект в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 13. Социальная защита профессиональных творческих работников

Социальная защита и страхование профессиональных творческих работников, деятельность которых связана с вредным производством, повышенным риском, угрозой профессиональных заболеваний и иными факторами, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 4.

Деятельность в сфере культуры

Статья 14. Организация деятельности в сфере культуры

Деятельностью в сфере культуры признается создание, пропаганда, распространение, предоставление в пользование и охрана культурных ценностей путем создания и обеспечения функционирования филармоний, оркестров, театров, студий, школ, мастерских, исполнительских коллективов, музеев, кинотеатров, видеосалонов, библиотек, художественных салонов и галерей, культурно-просветительских организаций, исследовательских и реставрационных центров, культурно-исторических центров, культурно-исторических заповедников, зон и других организаций культуры.

Деятельность в сфере культуры осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 15. Субъекты культурной деятельности

Деятельность в сфере культуры может осуществляется гражданами Республики Казахстан, иностранцами, лицами без гражданства, общественными объединениями, творческими коллективами и другими организациями, независимо от формы собственности.

Статья 16. Создание, регистрация и функционирование организаций культуры

Создание, регистрация, реорганизация и ликвидация организации культуры производятся в порядке, установленном в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Организация культуры приступает к осуществлению своей деятельности после государственной регистрации.

Отношения между учредителями и организациями культуры определяются уставом и иными учредительными документами.

Организация культуры вправе заниматься любым видом деятельности в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Обязательное социальное страхование работников организаций культуры производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Отказ в регистрации организации культуры возможен лишь в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

Статья 17. Непрофессиональные творческие (любительские) объединения

Непрофессиональные творческие (любительские) объединения и коллективы создаются по инициативе граждан, общественных объединений, организаций культуры, местных представительных и исполнительных органов, регистрируются в качестве юридического лица и функционируют в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 18. Театры

Театры обладают всеми правами, обеспечивающими реальную свободу творческой деятельности, пользуются независимостью в выборе художественных направлений, репертуара и принятия решений о публичном исполнении спектакля, в создании и популяризации сценических произведений, а также осуществляют действия, необходимые для эффективного творческого и производственного развития, не противоречащие законодательству Республики Казахстан.

Статья 19. Концертные организации

Концертные организации составляют единую систему, координирующим центром которой является уполномоченный государственный орган Республики Казахстан.

Концертные организации призваны популяризировать произведения искусства и культуры, а также творчество исполнительских коллективов и отдельных исполнителей. Концертные организации самостоятельны в проведении творческих программ и выборе репертуара.

Статья 20. Гастрольная деятельность творческих коллективов и исполнителей

Творческие коллективы и исполнители имеют право проводить на территории Республики Казахстан гастроли по прямым связям на основе договоров.

Зарубежные гастроли проводятся творческими коллективами и отдельными исполнителями на основе договоров, обеспечивающих соблюдение прав авторов и обладателей смежных прав. Творческий коллектив или исполнитель несет полную ответственность за выполнение условий договоров.

Статья 21. Культурно-досуговые организации

Культурно-досуговые организации - это центры повседневного нерегламентированного общения (клубы, парки культуры и отдыха, дома и дворцы культуры и др.), развития личности, самодеятельного народного творчества.

Статья 22. Творческие заказы

Органы, организации культуры и искусства, творческие работники принимают социальные заказы на создание произведений искусства, концертных программ, оказание услуг в сфере культуры от организаций, общественных объединений, коммерческих структур, отдельных граждан. Взаимоотношения каждой из сторон регулируются условиями заключаемых между ними договоров. Договоры могут заключаться творческими коллективами и отдельными исполнителями в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 23. Библиотечное дело

Библиотечное дело как отрасль культуры является основой информационной, образовательной и культурно-просветительной деятельности.

Библиотеки могут быть созданы центральными, местными исполнительными органами, юридическими и физическими лицами.

Библиотеки имеют преимущественное право на приобретение печатной продукции и первоочередное приобретение фондов ликвидируемых библиотек. Республиканские, областные библиотеки обеспечиваются обязательными экземплярами печатной продукции за счет издателей.

Центральные и местные исполнительные органы и другие учредители библиотек обеспечивают комплектование и условия для хранения фондов библиотек.

При утрате или умышленной порче библиотечного фонда и невозможности равноценной замены пользователем возвращается рыночная стоимость в десятикратном размере.

Статья 24. Музеи

В Республике Казахстан действуют музеи различного профиля и форм собственности. Музеи призваны обеспечивать изучение, учет, хранение и популяризацию памятников материальной и духовной культуры.

Запрещается передача музейных экспонатов из государственных музеев в частную собственность. Государственные музеи пользуются приоритетным правом приобретения предметов и объектов, представляющих историческую, научную и культурную ценность. Все музеи открыты для публичных посещений, научной работы, в том числе на бесплатной основе, в порядке, установленном руководством (учредителем) музея, согласованном с соответствующим органом культуры.

Статья 25. Присвоение статуса "Национальный" организациям культуры

Организациям культуры, отдельным коллективам, деятельность которых имеет особую государственную и общественную значимость, Президентом Республики Казахстан по представлению Правительства Республики Казахстан присваивается статус "Национальный".

Порядок присвоения статуса "Национальный" и его отмены определяется соответствующим положением, утвержденным Президентом Республики Казахстан.

Глава 5.

Культурные ценности

и национально-культурное

достояние

Статья 26. Культурные ценности

Культурными ценностями, независимо от формы собственности являются объекты, имеющие художественное, историческое, археологическое и этнографическое значение.

К культурным ценностям среди прочих относятся:

археологические материалы;

редкие коллекции и старинные предметы, произведения искусства, включая полотна, картины, рисунки, гравюры, литографии, эстампы, скульптурные произведения, произведения декоративно-прикладного искусства и народных промыслов;

дизайнерские разработки и архитектурные проекты;

редкие рукописи, автографы, документы, собрания писем, книги, печатные издания и их коллекции;

архитектурные памятники, мемориальные погребения, а также парковые и природно-ландшафтные объекты, связанные с жизнью деятелей культуры либо с крупными историческими событиями и выдающимися личностями;

почтовые марки отдельно или в коллекциях, иные филателистические материалы;

монеты, медали, печати и другие коллекционные материалы;

уникальные музыкальные инструменты;

архивы, архивные фонды и коллекции, включая фоно-, фото-, видео-, киноархивы, а также научно-техническую документацию;

этнологические и антропологические материалы;

редкие коллекции и образцы флоры и фауны, минералогии, анатомии и предметы, представляющие интерес для палеонтологии;

объекты, связанные с историческими событиями в жизни народов Республики Казахстан, развитием общества и государства, историей науки и техники, а также с жизнью выдающихся деятелей науки, государства, культуры и искусства.

Статья 27. Ввоз и вывоз культурных ценностей

Ввоз и вывоз культурных ценностей совершаются юридическими и физическими лицами под государственным контролем с указанием происхождения, поставщика, стоимости и описания культурных ценностей.

Разрешения на ввоз и вывоз культурных ценностей выдаются государственным уполномоченным органом Республики Казахстан в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Режим ввоза и вывоза культурных ценностей распространяется также на объекты, созданные или найденные на территории Республики Казахстан иностранцами и лицами без гражданства.

Культурные ценности, вывезенные за пределы Республики Казахстан без специального на то разрешения, подлежат обязательному возвращению, независимо от времени, обстоятельств и места вывоза.

Статья 28. Государственный реестр объектов национально-культурного достояния

С целью сохранения культурного наследия объекты, указанные в статье 26 настоящего Закона, имеющие особую ценность, вносятся в Государственный реестр с приданием им статуса национально-культурного достояния.

Государственный реестр ведется государственным уполномоченным органом Республики Казахстан, которому исполнительные и представительные органы обязаны представлять сведения об объектах, подлежащих занесению в Государственный реестр. По мере выявления новых объектов представляется новая информация.

Государственный уполномоченный орган контролирует и обеспечивает сохранность объектов национально-культурного достояния (совместно с местными исполнительными органами, собственниками или пользователями), реализацию права публичного доступа к ним граждан, независимо от форм собственности, с гарантией неразглашения сведений о собственнике (по его требованию).

Ходатайства граждан и организаций о включении объектов в Государственный реестр являются обязательными для рассмотрения государственным уполномоченным органом Республики Казахстан. Подача указанных ходатайств является основанием для временного придания таким объектам особого режима пользования до решения вопроса по существу, но не более чем на два месяца.

Статья 29. Особый режим объектов национально-культурного достояния

Объекты, внесенные в Государственный реестр, изымаются из гражданского оборота и не могут быть уничтожены, перемещены, изменены, воспроизведены или реставрированы без специального разрешения, не могут также быть разрознены коллекции или собрания предметов, в комплексе представляющие особый художественный или исторический интерес.

Не допекается использование объектов национально-культурного достояния каким-либо образом, не совместимым с их историческим, художественным и религиозным назначением. Предметы, принадлежащие религиозно-культовым организациям и являющиеся культурными ценностями, могут использоваться с учетом их культового назначения.

Особый режим национально-культурного достояния не распространяется на произведения в период жизни его автора (авторов) и в течение пятидесяти лет после его (их) смерти.

Преимущественное право использования архитектурных памятников принадлежит учреждениям культуры.

Обязанности по надлежащему поддержанию состояния и сохранения объектов национально-культурного достояния возлагаются на их собственников или пользователей. Несоблюдение указанной обязанности влечет изъятие предоставленного права в судебном порядке на возмездной основе. При отсутствии у собственников или пользователей материальных или иных возможностей на содержание объекта национально-культурного достояния расходы принимает на себя государство.

Реализация прав собственника национально-культурного достояния осуществляется под контролем и в порядке, установленном законом, с приоритетным правом приобретения государством объектов национально-культурного достояния Республики Казахстан в случае их продажи.

Статья 30. Использование объектов национально-культурного достояния за пределами страны

Вывоз объектов национально-культурного достояния за пределы республики запрещен, за исключением случаев временной экспозиции, гастрольной деятельности, реставрационных работ, презентаций, проведения международных культурных акций.

Срок нахождения объектов национально-культурного достояния за пределами страны не может превышать шести месяцев в году.

Глава 6.

Международное сотрудничество

в сфере культуры

Статья 31. Международное сотрудничество в сфере культуры

Республика Казахстан содействует развитию международного сотрудничества в сфере культуры, включая обмен профессиональными и непрофессиональными творческими коллективами, специалистами и студентами, культурными ценностями и результатами деятельности в сфере культуры, а также опытом организационной деятельности в различных сферах культуры.

Порядок обмена регулируется международными соглашениями и действующим законодательством.

Статья 32. Участие в международных организациях в сфере культуры

На территории Республики Казахстан могут создаваться структурные подразделения (филиалы и представительства) международных и иностранных некоммерческих неправительственных культурных объединений.

Организации культуры в соответствии с законодательством Республики Казахстан и в порядке, определяемом его учредительными документами, имеют право вступать в названные объединения, а также право распоряжения благотворительными целевыми поступлениями.

Глава 7

Финансирование деятельности

в сфере культуры

Статья 33. Источники финансирования

Основой государственных гарантий сохранения и развития культуры в Республике Казахстан является государственное финансирование.

Финансирование сферы культуры осуществляется за счет бюджетных и внебюджетных средств, а также средств, полученных в результате собственной деятельности организаций культуры, других источников.

Статья 34. Средства, привлекаемые дополнительно на развитие культуры

Для финансирования культуры дополнительно привлекаются благотворительные средства, полученные от юридических и физических лиц, иные средства в соответствии с действующим законодательством.

В целях привлечения средств для развития культуры могут создаваться фонды развития культуры, осуществляющие свою деятельность в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

Порядок формирования и расходования средств (в том числе валютных) фондов развития культуры определяется правительством.

Статья 35. Расходование средств на сферу культуры

Средства, направленные на финансирование в сфере культуры, используются только по целевому назначению:

финансирование основной деятельности организаций культуры;

финансирование государственных программ в сфере культуры;

приобретение культурных ценностей;

проведение международных и национальных мероприятий в сфере культуры.

Глава 8.

Защита прав в сфере культуры

Статья 36. Льготный доступ к культурным ценностям

Организации культуры, деятельность которых связана с национально-культурным достоянием, обязаны еженедельно устанавливать дни для бесплатного посещения детей дошкольного возраста, учащихся, пенсионеров и инвалидов.

Статья 37. Защита права народов Республики Казахстан на культурную самобытность

Право представителей народов Республики Казахстан на охрану и развитие национальной, религиозной и культурной самобытности, включая свободу участия в национально-культурных движениях, создание организаций культуры, воспитание детей, юношества в традициях своего народа, участие в расширении культурных связей с соотечественниками за рубежом, защищается законодательством Республики Казахстан.

Национальные организации культуры создаются и действуют в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 38. Приватизация в сфере культуры

Объекты национально-культурного достояния, внесенные в Государственный реестр, приватизации не подлежат.

Приватизация других объектов в сфере культуры допускается в порядке, устанавливаемом законодательством Республики Казахстан, при условии:

сохранения культурной деятельности в качестве основного приоритета;

обеспечения профильных услуг;

организации обслуживания льготных категорий населения;

сохранения сложившегося числа рабочих мест и социальных гарантий работникам.

Статья 39. Ответственность за нарушение законодательства в сфере культуры

Ответственность за нарушение законодательства в сфере культуры несут физические и юридические лица в порядке, установленном в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Президент

Республики Казахстан

Мәдениет туралы

Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 24 желтоқсандағы N 56 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2006.12.15. N 207 Заңымен.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясаттың құқықтық, экономикалық, әлеуметтiк және ұйымдық негiздерiн белгiлейдi, қазақтың ұлттық мәдениетiн, Қазақстанның басқа халықтарының мәдениетiн жасау, жаңғырту, сақтау, дамыту, пайдалану және тарату саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейдi.

1-тарау
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
мәдениет - адамзат жасайтын және адамдардың рухани қажеттiктерi мен мүдделерiн қанағаттандыруға бағытталған материалдық және рухани құндылықтардың жиынтығы;
мәдениет саласындағы қызмет - мәдени құндылықтарды жасау, жаңғырту, сақтау, тарату, сондай-ақ оларға азаматтарды баурау жөнiндегi қызмет;
мәдени құндылықтар - адамгершiлiк және эстетикалық мұраттар, мiнез-құлық нормалары мен үлгiлерi, тiл, диалектiлер мен сөйлеу ерекшелiктерi, ұлттық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар, тарихи топонимдер, фольклор, көркем кәсiпшiлiк пен қолөнер, мәдениет және өнер туындылары, тарихи-мәдени маңызы бар мәдени қызметтi ғылыми зерттеудiң нәтижелерi мен әдiстерi, үй-жайлар, ғимараттар, заттар мен технологиялар, тарихи-мәдени тұрғыда бiрегей аумақтар;
шығармашылық қызмет - бұл мәдениеттi, соның iшiнде әдебиеттi, өнердi, дизайнерлiк, сәулет, зерттеу және өзге де шығармашылық қызметтi жаңғырту мен дамытуға үлес қосатын қызметтiң барлық түрлерi болып табылады;
шығармашылық қызметкер - мәдени құндылықтарды жасайтын және (немесе) талғап-талдап туындататын жеке адам;
Қазақстан Республикасы халықтарының мәдени мұрасы - мемлекеттiк маңызы бар, сол себептi Қазақстан Республикасына өзге мемлекеттерге беру құқығынсыз басыбайлы қарайтын мәдени құндылықтар жиынтығы;
мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясат - бұл, мәдениеттi жаңғырту, сақтау, дамыту және тарату жөнiнде мемлекеттiк органдар қолданатын шаралардың кешенi;
продюсер - спектакльге иелiк етушi, режиссер-қоюшы және директор-реттеушi;
порнография - жынысқа, жыныстық қатынастарға қатысты әлденелердi бейнелеудегi әдепсiздiк, шектен шыққан арсыздық.

2-бап. Қазақстан Республикасының мәдениет туралы заңдары

Қазақстан Республикасының мәдениет туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан, Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерiнен және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерден тұрады.

3-бап. Мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясат
принциптерi

Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясаты:
азаматтардың шығармашылық қызметiнiң еркiндiгi;
мәдени құндылықтарды жасау, пайдалану және таратудағы барлық азаматтардың құқықтары мен мүмкiндiктерiнiң теңдiгi;
тарихи және мәдени мұраларды қорғау;
ұлттық және дүниежүзiлiк мәдениет құндылықтарынан сусындауға, меншiк нысандарына қарамастан, барлық оқу, тәрбие ұйымдарында балаларға, оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруге мүмкiндiк туғызатын бiлiм мен тәрбие беру жүйесiн дамыту;
мәдениет саласында монополистiк ағымдарды болдырмау;
мәдениеттi қаржыландыруда бюджеттiк, коммерциялық және қайырымдылық негiздердi ұштастыру;
мәдени қызметтi ұйымдастырудың мемлекеттiк және қоғамдық негiздерiн ұштастыру;
кәсiби және кәсiби емес (әуесқойлық) шығармашылық қызметтi ұштастыру;
қазақтың ұлттық мәдениетiнiң тұтастығын сақтау мен өзара байытылу факторларының бiрi ретiнде шетелдерде тұратын қазақтармен мәдени байланыстарды дамыту принциптерi негiзiнде жүргiзiледi.
Мемлекет мәдениеттi дамытудың негiзгi бағыттарын жасау кезiнде жариялылық, ашықтық болуына кепiлдiк бередi.

4-бап. Мәдениет саласындағы мемлекеттiк-құқықтық реттеу

Қазақстан Республикасы мемлекеттiк уәкiлеттi органдар арқылы:
мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру жөнiндегi шараларды белгiлейдi;
қазақтың ұлттық мәдениетiнiң қайта жаңғыруын, сақталуын, дамытылуын және таралуын қамтамасыз етедi;
басқа да ұлттық мәдениеттердiң сақталуына, дамытылуына, таратылуына қамқорлық жасайды;
эстетикалық тәрбие беру үшiн жағдайлар жасайды, мәдениет саласында көркемдiк бiлiм берудi және ғылыми-педагогикалық қызметтi қамтамасыз етедi;
мәдениеттiң инфрақұрылымын дамытуды және материалдық-техникалық базасын нығайтуды қамтамасыз етедi;
мәдени құндылықтарға еркiн жол ашылуын қамтамасыз етедi;
азаматтардың Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларына қайшы келмейтiн шығармашылық қызметiне кез келген түрде араласуға жол бермейдi;
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес монополистiк қызметтi реттеп және шектеп отырады;
шығармашы қызметкерлердiң заңды құқықтары мен мүдделерiн қорғайды;
мәдениет саласындағы қызметтi конституциялық құрылыстың күштеп өзгертiлуiн, Қазақстан Республикасының тұтастығының бұзылуын, мемлекет қауiпсiздiгiнiң әлсiретiлуiн, соғысты, әлеуметтiк, нәсiлдiк, ұлттық, дiни, тектiк-топтық және рулық астамшылықты, сондай-ақ қатыгездiктi, зорлық-зомбылықты, порнографияны насихаттау мен үгiттеуге тыйым салу арқылы шектейдi;
мәдени қазыналардың заңсыз әкетiлуiне және оларға меншiк құқығының берiлуiне кедергi жасайды, олардың кез келген заңсыз иелiктен қайтарылуы үшiн шаралар қолданады;
мәдениет саласындағы халықаралық ынтымақтастық үшiн жағдай жасайды.

2-тарау
АЗАМАТТАРДЫҢ МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

5-бап. Азаматтардың шығармашылық қызметпен айналысу
құқығы

Азаматтардың өз қабiлетiн жұмсау саласын, оны iске асыру және кәсiптiк бiлiм алу түрлерiн дербес таңдау жолымен еркiн шығармашылық қызметпен айналысуға құқығы бар.
Адамның шығармашылық қызметпен айналысу құқығы кәсiби негiзде де, кәсiби емес (әуесқойлық) негiзде де жүзеге асырылуы мүмкiн.
Кәсiби және кәсiби емес шығармашы қызметкерлер авторлық құқық пен сабақтас құқықтар, санаткерлiк меншiк, шеберлiк құпиясын сақтау, өз еңбегiнiң нәтижелерiне еркiн билiк ету, мемлекеттен қолдау табу құқығы саласында тең қақылы.
Мемлекет шығармашылық үрдiсiне заңсыз араласудан азаматтарды қорғайды.
Мәдениет саласында азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын шектеу Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес жүзеге асырылады.

6-бап. Кәсiби шығармашылық қызмет

Азаматтардың кәсiби шығармашылық қызметi ұжымдық түрде де, үшiншi адамдарды тарта отырып та дербес немесе жеке-дара негiзде жүзеге асырылады.

7-бап. Шығармашылық қызмет нәтижелерiн еркiн iске асыру

Азаматтардың шығармашылық қызмет нәтижелерiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес еркiн iске асыруға құқығы бар.

8-бап. Мәдени қазыналардан сусындау құқығы

Азаматтардың мәдени қазыналардан сусындау құқығы қамтамасыз етiледi. Бұл құқықты шектеу тек мәдени қазыналардың ерекшелiгiмен және олардың сақталуын қамтамасыз етудiң ерекше жағдайларымен ғана белгiленуi мүмкiн.

9-бап. Азаматтардың мәдениет саласындағы мiндеттерi

Азаматтар:
Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы заңдарының талаптарын орындауға;
тарихи және мәдени мұраны сақтауға, тарих пен мәдениет ескерткiштерiн қорғауға;
қазақ халқының, Қазақстандағы басқа да халықтардың тiлiн, мәдениетiн, әдет-ғұрпын, дәстүрiн құрметтеуге мiндеттi.

3-тарау
МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДАҒЫ КӘСIБИ ШЫҒАРМАШЫ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДIҢ
ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСI

10-бап. Кәсiби шығармашы қызметкер

Қазақстан Республикасының азаматы, шетелдiк не азаматтығы жоқ адам мына факторлардың бiрi болған жағдайда:
өз туындыларын басып шығару, оқу, кино-, теле- немесе бейне туынды жасау, көрмелер ұйымдастыру және сол сияқты шығармашылық қызметiне сәйкес келетiн әдiстермен жұртшылық назарына ұсынғанда;
шығармашылық еңбегi үшiн шығармашылық нәтижелерiн сатудан түскен түсiм, қаламақы, жалақы, шығармашылық қызметтен түсетiн комиссиялық және басқа да табыстар түрiнде сыйақы алғанда;
салық салынған кезде осы қызмет есепке алынғанда;
оқу орнынан не оқытуға лицензиясы бар маманнан кәсiби шығармашылық бiлiм алғанда;
мемлекеттiк наградалармен марапатталғанда, мәдениет саласындағы қызметi үшiн атақтар, айырым белгiлерi, жүлделер мен сыйлықтар берiлгенде;
қызметкердiң шығармашылық қызметiнiң сипатына сәйкес келетiн кәсiби шығармашылық ұйымға мүше болғанда;
мәдениеттi кәсiби насихаттағанда, лицензиясы мен тиiстi бiлiктiлiгi бар оқу орындарында, мәдениет үйлерi мен сарайларында бiлiм мен тәрбие бергенде кәсiби шығармашы қызметкер деп танылады.

11-бап. Кәсiби шығармашы қызметкердiң құқықтары

Кәсiби шығармашы қызметкер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құқықтарды, соның iшiнде:
шығармашылық бостандығын қорғау құқығын;
кәсiби құпияларды қорғау құқығын;
өз қызметiне продюсерлер ретiнде үшiншi адамдарды тарту құқығын;
мәдениет саласында саясатты қалыптастыруға қатысу құқығын;
шығармашы қызметкерге оның құқықтары мен бостандықтарын бұзу арқылы келтiрiлген залалды өтеттiру құқығын;
шығармашылық және кәсiби мүдделер бойынша қоғамдық бiрлестiктер, қауымдастықтар мен одақтар құру құқығын пайдаланады.

12-бап. Кәсiби шығармашылық ұжым

Мәдениет саласында бiрлескен күш-жiгердi керек ететiн шығармашылық қызметтi жүзеге асыру үшiн ерiктiлiк негiзiнде кәсiби шығармашы қызметкерлерден ұжым құрылып, ол Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес заңды тұлға құқығына ие бола алады.
Шығармашылық қызметпен айналысу құқығын iске асыруға байланысты құқықтық қатынастарда шығармашылық ұжым Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бiртұтас субъект ретiнде әрекет етуге құқылы.

13-бап. Кәсiби шығармашы қызметкерлердi әлеуметтiк
қорғау

Зиянды өндiрiспен, өте қатерлi iспен, кәсiптiк ауруға шалдығу қаупімен және өзге де факторлармен байланысты қызмет iстейтiн кәсiби шығармашы қызметкерлердi әлеуметтiк қорғау мен сақтандыру Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

4-тарау
МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТ

14-бап. Мәдениет саласындағы қызметтi ұйымдастыру

Филармониялар, оркестрлер, театрлар, студиялар, мектептер, шеберханалар, орындаушы ұжымдар, мұражайлар, кинотеатрлар, бейнесалондар, кiтапханалар, көркемөнер салондары мен галереяларын, мәдени-ағарту ұйымдарын, зерттеу және қалпына келтiру орталықтарын, мәдени-тарихи орталықтарын, мәдени-тарихи қорықтар, аймақтар және басқа да мәдениет ұйымдарын құрып, олардың жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету жолымен мәдени қазыналарды жасау, насихаттау, тарату, пайдалануға беру және қорғау мәдениет саласындағы қызмет деп танылады.
Мәдениет саласындағы қызмет Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

15-бап. Мәдениет саласындағы субъектiлер

Мәдениет саласындағы қызметтi Қазақстан Республикасының азаматтары, шетелдiктер, азаматтығы жоқ адамдар, меншiк нысанына қарамастан қоғамдық бiрлестiктер, шығармашылық ұжымдар және басқа да ұйымдар жүзеге асыра алады.

16-бап. Мәдениет ұйымдарын құру, тiркеу және олардың
жұмыс iстеуi

Мәдениет ұйымын құру, тiркеу, қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
Мәдениет ұйымы өз қызметiн жүзеге асыруға мемлекеттiк тiркеуден кейiн кiрiседi.
Құрылтайшылар мен мәдениет ұйымдары арасындағы қатынастар жарғымен және өзге де құрылтай құжаттарымен белгiленедi.
Мәдениет ұйымы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қызметтiң кез келген түрiмен айналысуға құқылы.
Мәдениет ұйымдарының қызметкерлерiн мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүргiзiледi.
Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда ғана мәдениет ұйымын тiркеуден бас тартылуы мүмкiн.

17-бап. Кәсiби емес шығармашылық (әуесқойлық)
бiрлестiктер

Кәсiби емес шығармашылық (әуесқойлық) бiрлестiктер мен ұжымдар азаматтардың, қоғамдық бiрлестiктердiң, мәдениет ұйымдарының, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың бастамасы бойынша құрылып, заңды тұлға ретiнде тiркеледi және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жұмыс iстейдi.

18-бап. Театрлар

Театрларда шығармашылық қызметтiң нақты еркiндiгiн қамтамасыз ететiн құқықтардың бәрi болады, олар көркемдiк бағыттар, репертуар таңдауда және спектакльдi көпшiлiк алдында орындау туралы шешiм қабылдауда, сахналық туындыларды жасау мен таратуда тәуелсiз болады, сондай-ақ тиiмдi шығармашылық және өндiрiстiк даму үшiн қажеттi, Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн iс-қимылдарды жүзеге асырады.

19-бап. Концерттiк ұйымдар

Концерттiк ұйымдар бiртұтас жүйе құрайды, оның үйлестiрушi орталығы Қазақстан Республикасының уәкiлеттi мемлекеттiк органы болып табылады.
Концерттiк ұйымдар өнер мен мәдениет туындыларын, сондай-ақ орындаушы ұжымдар мен жеке орындаушылардың шығармашылығын кең таратуға тиiс. Концерттiк ұйымдар шығармашылық бағдарламалар жүргiзу мен репертуар таңдауда дербес болады.

20-бап. Шығармашылық ұжымдар мен орындаушылардың
гастрольдiк қызметi

Шығармашылық ұжымдар мен орындаушылардың Қазақстан Республикасы аумағында шарттар негiзiнде тiкелей байланыстар арқылы гастрольдер өткiзуге құқығы бар.
Шығармашылық ұжымдар мен жекелеген орындаушылар шетелдiк гастрольдердi авторлар мен сабақтас құқық иелерi құқықтарының сақталуын қамтамасыз ететiн шарттар негiзiнде өткiзедi. Шығармашылық ұжым немесе орындаушы шарттар ережелерiнiң орындалуы үшiн толық жауапты болады.

21-бап. Мәдени-ойын-сауық ұйымдары

Мәдени-ойын-сауық ұйымдары - күнделiктi регламенттелмеген қарым-қатынас (клубтар, мәдениет және демалыс парктерi, мәдениет үйлерi мен сарайлары және басқалар), жеке адамды, өнерпаздық халық шығармашылығын дамыту орталықтары.

22-бап. Шығармашылық тапсырыстар

Мәдениет және өнер органдары, ұйымдары, шығармашы қызметкерлер өнер туындыларын, концерттiк бағдарламалар жасауға, мәдениет саласында қызмет көрсетуге ұйымдардан, қоғамдық бiрлестiктерден, коммерциялық құрылымдардан, жекелеген азаматтардан әлеуметтi тапсырыстар алады. Әрбiр тараптың өзара қатынастары олардың арасында жасалатын шарттармен реттеледi. Шарттарды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шығармашылық ұжымдар мен жекелеген орындаушылар жасаса алады.

23-бап. Кiтапхана iсi

Кiтапхана iсi мәдениет саласы ретiнде ақпараттық, бiлiм беру және мәдени-ағарту қызметiнiң негiзi болып табылады.
Кiтапханаларды орталық, жергiлiктi атқарушы органдар, заңды және жеке тұлғалар құруы мүмкiн.
Кiтапханалардың баспа өнiмiн сатып алуға және таратылатын кiтапханалардың қорларын бiрiншi кезекте сатып алуға басым құқығы бар. Республикалық, облыстық кiтапханалар баспа өнiмiнiң мiндеттi даналарымен баспагерлер есебiнен қамтамасыз етiледi.
Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар мен кiтапханалардың басқа да құрылтайшылары кiтапханалар қорларының жинақталуын және сақталу жағдайларын қамтамасыз етедi.
Кiтапхана қорын жоғалтқан немесе қасақана бүлдiрген, және оны құны тең затпен алмастыра алмаған кезде пайдаланушы оның он еселенген мөлшердегi нарықтық құнын төлейдi.

24-бап. Мұражайлар

Қазақстан Республикасында бағыт-бағдары мен меншiк нысандары әртүрлi мұражайлар жұмыс iстейдi. Мұражайлар материалдық және рухани мәдениет ескерткiштерiн зерделеудi, есепке алуды, сақтауды және жұртқа танытуды қамтамасыз етуге тиiс.
Мұражай мұрағаттарын мемлекеттiк мұражайлардан жеке меншiкке беруге тыйым салынады. Мемлекеттiк мұражайлар тарихи, ғылыми және мәдени құндылық болып табылатын заттар мен объектiлердi сатып алуда басым құқықты пайдаланады. Барлық мұражайлар жұртшылықтың келуi, ғылыми жұмыс үшiн, соның iшiнде мұражай басшылығы (құрылтайшысы) белгiлеген, тиiстi мәдениет органымен келiсiлген тәртiппен тегiн негiзде кiруi үшiн ашық болады.

25-бап. Мәдениет ұйымдарына "Ұлттық" мәртебесiн беру

Қызметiнiң ерекше мемлекеттiк және қоғамдық мәнi бар мәдениет ұйымдарына, жекелеген ұжымдарға Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi "Ұлттық" мәртебесiн бередi.
"Ұлттық" мәртебесiн беру мен оның күшiн жою тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн тиiстi ережемен белгiленедi.

5-тарау
МӘДЕНИЕТ ҚҰНДЫЛЫҚТАР ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ-МӘДЕНИ ИГIЛIК

26-бап. Мәдени құндылықтар

Меншiк нысанына қарамастан, көркемдiк, тарихи, археологиялық және этнографиялық маңызы бар объектiлер мәдени құндылықтар болып табылады.
Мәдени құндылықтарға өзгелердiң iшiнде мыналар жатады:
археологиялық материалдар;
сирек кездесетiн коллекциялар мен көне заттар, оның iшiнде полотноларды, картиналарды, суреттердi, гравюраларды, литографияларды, эстамптарды, мүсiндiк туындыларды қоса өнер туындылары, сәндiк-қолданбалы өнер мен халық кәсiпшiлiгiнiң туындылары;
дизайнерлiк жасалымдар мен сәулеттiк жобалар;
сирек кездесетiн қолжазбалар, қолтаңбалар, құжаттар, хаттар жинақтары, кiтаптар, басылып шыққан басылымдар және олардың коллекциялары;
мәдениет қайраткерлерiнiң өмiрiне не iрi тарихи оқиғалар мен аса көрнектi адамдарға байланысты сәулет ескерткiштерi, мемориалдық қорымдар, сондай-ақ парк және табиғи-ландшафттық объектiлер;
жеке немесе коллекциядағы почта маркалары, өзге де филателистiк материалдар;
теңгелер, медальдар, мөрлер және басқа да коллекциялық материалдар;
бiрегей музыкалық аспаптар;
архивтер, архив қорлары және дыбыстық, фото, бейне және киноархивтердi қоса коллекциялар, сондай-ақ ғылыми-техникалық құжаттамалар;
этнологиялық және антропологиялық материалдар;
өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң, минералогияның, анатомияның сирек кездесетiн коллекциялары мен үлгiлерi және палеонтология үшiн ынта-ықылас туғызатын заттар;
Қазақстан Республикасы халықтарының өмiрiндегi тарихи оқиғаларға, қоғам мен мемлекеттiң дамуына, ғылым мен техника тарихына, сондай-ақ аса көрнектi ғылым, мемлекет, мәдениет және өнер қайраткерлерiнiң өмiрiне байланысты объектiлер.

27-бап. Мәдени құндылықтарды әкелу және әкету

Мәдени құндылықтарды әкелу мен әкетудi заңды және жеке тұлғалар мемлекеттiң бақылауымен, мәдени қазыналардың шыққан жерiн, кiмнiң бергенін, құны мен сипаттамасын көрсете отырып, жүзеге асырады.
Мәдени құндылықтарды әкелу мен әкетуге рұқсатты Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен Қазақстан Республикасының мемлекеттiк уәкiлеттi органы бередi.
Мәдени құндылықтарды әкелу мен әкету режимi сондай-ақ шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасы аумағында жасаған немесе тапқан объектiлерiне де қолданылады.
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге арнайы рұқсатсыз әкетiлген мәдени құндылықтар уақытына, мән-жайларына және әкетiлген орнына қарамастан мiндеттi түрде қайтарылуға тиiс.

28-бап. Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiнiң Мемлекеттiк
тiзiлiмi

Мәдени мұраны сақтау мақсатымен осы Заңның 26-бабында көрсетiлген ерекше құнды объектiлер Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлiп, оларға ұлттық-мәдени игiлiк мәртебесi берiледi.
Мемлекеттiк тiзiлiмдi Қазақстан Республикасының мемлекеттiк уәкiлеттi органы жүргiзедi, оған атқарушы және өкiлдi органдар Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлуге жататын объектiлер туралы мәлiметтер берiп отыруға мiндеттi. Жаңа объектiлердiң табылуына қарай жаңа ақпарат берiледi.
Мемлекеттiк уәкiлеттi орган ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiнiң сақталуын, меншiк нысандарына қарамастан оларды азаматтардың еркiн пайдалану құқығының жүзеге асырылуын, меншiк иесi туралы деректердi (оның талап етуi бойынша) жария етпеуге кепiлдiк бере отырып (жергiлiктi атқарушы органдармен, меншiк иелерiмен немесе пайдаланушылармен бiрге) бақылайды және қамтамасыз етедi.
Азаматтар мен ұйымдардың объектiлердi Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзу туралы өтiнiштерi Қазақстан Республикасының мемлекеттiк уәкiлеттi органының қарауы үшiн мiндеттi болып табылады. Аталған өтiнiштердi беру ондай объектiлерге мәселе түбегейлi шешiлгенге дейiн, бiрақ екi айдан аспайтын уақытқа ерекше пайдалану режимiн уақытша беру үшiн негiз болып табылады.

29-бап. Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiнiң ерекше
режимi

Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлген объектiлер азаматтық айналымнан алынады және оларды арнайы рұқсатсыз жоюға, басқа жерге ауыстыруға, өзгертуге, көшiрмелеуге немесе жаңғыртуға болмайды, сондай-ақ кешендi күйiнде ерекше көркемдiк немесе тарихи ынта туғызатын заттардың коллекциясын немесе жинағын бөлшектеуге де болмайды.
Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiн олардың тарихи, көркемдiк және дiни мақсатымен сыйыспайтын қандай түрде болса да пайдалануға жол берiлмейдi. Дiни-табыну ұйымдарына тиесiлi және мәдени құндылықтар болып табылатын заттар олардың табыну мақсатын ескере отырып пайдаланылуы мүмкiн.
Ұлттық-мәдени игiлiктiң ерекше режимi туындыға оның авторының (авторлары) тiрi кезiнде және ол (олар) қайтыс болғаннан кейiн елу жыл бойы қолданылмайды.
Сәулет ескерткiштерiн пайдалануда мәдениет мекемелерiне басым құқық берiледi.
Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiн тиiсiнше күтiп ұстау мен сақтау мiндеттерi олардың иелерiне немесе пайдаланушыларына жүктеледi. Аталған мiндеттi орындамау берiлген құқықты сот тәртiбiмен өтемдi негiзде алып қоюға әкеп соқтырады. Меншiк иелерiнде немесе пайдаланушыларда ұлттық-мәдени игiлiк объектiсiн күтiп ұстауға материалдық немесе өзге де мүмкiндiктер болмаған жағдайда шығынды мемлекеттiң өзi көтередi.
Ұлттық-мәдени игiлiк иелерiнiң құқықтарын жүзеге асыру бақылаумен және заңда белгiленген тәртiппен жүзеге асырылып, Қазақстан Республикасының ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерi сатылатын жағдайда оларды сатып алуға мемлекетке басым құқық берiледi.

30-бап. Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiн елден тыс
жерлерде пайдалану

Уақытша экспозициялар, гастрольдiк қызмет, жаңғырту жұмыстары, таныстыру, халықаралық мәдени шаралар өткiзу жағдайларын қоспағанда, ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiн республикадан тыс жерлерге әкетуге тыйым салынады.
Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiнiң елден тыс жерлерде болу мерзiмi жылына алты айдан аспауға тиiс.

6-тарау
МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

31-бап. Мәдениет саласындағы халықаралық ынтымақтастық

Қазақстан Республикасы мәдениет саласында халықаралық ынтымақтастықты, оның iшiнде кәсiби және кәсiби емес шығармашылық ұжымдар, мамандар мен студенттер, мәдени қазыналар мен мәдениет саласындағы қызмет нәтижелерiн, сондай-ақ мәдениеттiң түрлi салаларындағы ұйымдастырушылық қызмет тәжiрибесiн алмасуды дамытуға жәрдемдеседi.
Алмасу тәртiбi халықаралық келiсiмдермен және қолданылып жүрген заңдармен реттеледi.

32-бап. Мәдениет саласындағы халықаралық ұйымдарға
қатысу

Қазақстан Республикасы аумағында халықаралық және шетелдiк коммерциялық емес үкiметтiк емес мәдени бiрлестiктердiң құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) құрылуы мүмкiн.
Мәдениет ұйымдары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес және өзiнiң құрылтай құжаттарында белгiленген тәртiппен аталған бiрлестiктерге кiруге, сондай-ақ нысаналы қайырымдылық түсiмдерiне билiк етуге құқылы.

7-тарау
МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТТI ҚАРЖЫЛАНДЫРУ

33-бап. Қаржыландыру көздерi

Қазақстан Республикасында мәдениеттi сақтау мен дамытуға мемлекеттiк кепiлдiктердiң негiзi мемлекеттiк қаржыландыру болып табылады.
Мәдениет саласын қаржыландыру бюджет және бюджеттiк емес қаражат, сондай-ақ мәдениет ұйымдарының өз қызметi нәтижесiнде алынған қаражат, басқа да көздер есебiнен жүзеге асырылады.

34-бап. Мәдениеттi дамытуға қосымша тартылатын қаражат

Мәдениеттi қаржыландыру үшiн заңды және жеке тұлғалардан алынған қайырымдылық қаражаты, қолданылып жүрген заңдарға сәйкес өзге де қаражат қосымша тартылады.
Мәдениеттi дамыту үшiн қаражат тарту мақсатында мәдениеттi дамыту қорларының құрылуы мүмкiн, олар өз қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырады.
Мәдениеттi дамыту қорлары қаражатын (соның iшiнде валюта қаражатын) құрау мен жұмсау тәртiбiн Үкiмет белгiлейдi.

35-бап. Мәдениет саласына қаражат жұмсау

Мәдениет саласын қаржыландыруға бөлiнетiн қаражат тек нысаналы мақсатқа:
мәдениет ұйымдарының негiзгi қызметiн қаржыландыруға;
мәдениет саласындағы мемлекеттiк бағдарламаларды қаржыландыруға;
мәдени құндылықтар сатып алуға;
мәдениет саласында халықаралық және ұлттық шаралар өткiзуге пайдаланылады.

8-тарау
МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДА ҚҰҚЫҚТАРДЫҢ ҚОРҒАЛУЫ

36-бап. Мәдени құндылықтарға жеңiлдiкпен қол жеткiзу

Ұлттық-мәдени игiлiкпен байланысты қызмет атқаратын мәдениет ұйымдары апта сайын мектеп жасына дейiнгi балалар, оқушылар, зейнеткерлер мен мүгедектер үшiн тегiн кiретiн күндер белгiлеуге мiндеттi.

37-бап. Қазақстан Республикасы халықтарының мәдени
өзiндiк ерекшелiкке құқығын қорғау

Қазақстан Республикасы халықтары өкiлдерiнiң ұлттық, дiни және мәдени өзiндiк ерекшелiгiн қорғауға, соның iшiнде ұлттық-мәдени қозғалыстарға қатысу бостандығына, мәдениет ұйымдарын құруға, балаларды, жасөспiрiмдердi өз халқының дәстүрлерiнде тәрбиелеуге, шетелдердегi отандастарымен мәдени байланыстарды кеңейту iсiне қатысуға құқығы Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалады.
Ұлттық мәдениет ұйымдары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылып, жұмыс iстейдi.

38-бап. Мәдениет саласындағы жекешелендiру

Мемлекеттiк Тiзiлiмге енгiзiлген ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерi жекешелендiруге жатпайды.
Мәдениет саласындағы басқа объектiлердi жекешелендiруге Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен:
мәдени қызмет негiзгi басымдық ретiнде сақталған;
бейiмдiк қызметтер қамтамасыз етiлген;
халықтың жеңiлдiк берiлген санаттарына қызмет көрсету ұйымдастырылған;
қалыптасқан жұмыс орнының саны мен қызметкерлерге әлеуметтiк кепiлдiктер сақталған жағдайда жол берiледi.

39-бап. Мәдениет саласындағы заңдарды бұзғаны үшiн
жауапкершiлiк

Мәдениет саласындағы заңдарды бұзғаны үшiн жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленген тәртiппен жауап бередi.

Қазақстан Республикасының
Президентi