Об образовании

Закон Республики Казахстан от 7 июня 1999 года N 389. Утратил силу - Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года N 319.

Сноска. Закон Республики Казахстан от 7 июня 1999 года N 389 утратил силу Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года N 319 (порядок введения в действие см. ст.68 ).

ОГЛАВЛЕНИЕ

Сноска. Внесены следующие изменения Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 :
1) по всему тексту Закона, за исключением пункта 3 статьи 28, пункта 3 статьи 46, слова "центральными исполнительными органами", "центральные исполнительные органы", "центральных исполнительных органов" заменены соответственно словами "центральным исполнительным органом", "центральный исполнительный орган", "центрального исполнительного органа";
2) по всему тексту Закона слова "сельской местности", "сельской молодежи" заменены соответственно словами "аульной (сельской) местности" и "аульной (сельской) молодежи".

Настоящий Закон регулирует общественные отношения в области образования, определяет основные принципы государственной политики в этой сфере и направлен на обеспечение конституционного права граждан Республики Казахстан на образование.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем
Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) адъюнктура - форма подготовки научно-педагогических кадров высшей квалификации в военных учебных заведениях;

2) академия - высшее учебное заведение, реализующее образовательные программы высшего профессионального образования и послевузовского профессионального образования, осуществляющее подготовку, переподготовку и (или) повышение квалификации специалистов с высшим профессиональным образованием для определенной области производственной, научной и научно-педагогической деятельности; выполняющее научные исследования преимущественно в одной из областей науки или культуры;

2-1) аккредитация организаций образования - признание (подтверждение на очередной срок) государством статуса организаций, реализующих образовательные программы высшего профессионального и послевузовского профессионального образования, по типу (высшее учебное заведение) и виду (институт, академия, университет) с установлением перечня образовательных программ, по которым они имеют право выдавать выпускникам документы об образовании государственного образца;

3) аспирантура, докторантура - форма подготовки научных и научно-педагогических кадров высшей квалификации в учебных заведениях и научных учреждениях;

3-1) ассистентура-стажировка - форма подготовки научно-педагогических кадров высшей квалификации в учебных заведениях искусств;

4) государственная аттестация организаций образования - процедура, проводимая с целью контроля соответствия предоставляемых ими образовательных услуг требованиям государственного общеобязательного стандарта соответствующего уровня образования;

4-1) аттестация педагогических работников - процедура, проводимая с целью определения соответствия уровня квалификации педагогического работника квалификационным требованиям;

5) бакалавр, магистр - академические степени, присуждаемые лицам, освоившим соответствующие образовательные программы высшего профессионального образования;

6) гимназия - среднее общеобразовательное учебное заведение, реализующее основные и дополнительные общеобразовательные программы, предусматривающие углубленное, профильное, дифференцированное обучение учащихся в соответствии с их склонностями и способностями;

6-1) государственная именная стипендия - стипендия, учреждаемая Президентом Республики Казахстан и (или) Правительством Республики Казахстан;

7) государственный образовательный заказ - устанавливаемый соответствующими государственными органами план подготовки квалифицированных рабочих и специалистов, реализуемый путем финансирования за счет государственного бюджета; покупки образовательных услуг организаций начального профессионального, среднего профессионального, высшего профессионального и послевузовского профессионального образования; предоставления на конкурсной основе государственных образовательных грантов и кредитов;

8) государственное предприятие образования - организация, создаваемая Правительством или Национальным Банком Республики Казахстан, либо местным исполнительным органом в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

9) государственное учреждение образования - учреждение образования, создаваемое в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

10) девиантное поведение - систематическое совершение детьми и подростками правонарушений, влекущих применение мер административного наказания, злостное уклонение от учебы, работы, систематический уход из семьи и детских учебно-воспитательных организаций, а также совершение ими общественно опасных деяний, содержащих признаки преступления, освобожденные от уголовной ответственности;

11) дистанционное обучение (образование на расстоянии) - одна из форм обучения, целенаправленное и методически организованное руководство учебно-познавательной деятельностью и развитием лиц, находящихся в отдалении от организаций образования, посредством электронных и телекоммуникационных средств;

12) дополнительное образование - процесс воспитания и обучения, осуществляемый на основе дополнительных образовательных программ всех уровней с целью всестороннего удовлетворения образовательных потребностей граждан, общества и государства;

13) доцент, профессор:
академические звания, присваиваемые соответствующим высшим учебным заведением;
ученые звания, присваиваемые государственным органом аттестации Республики Казахстан по ходатайству высшего учебного заведения или научно-исследовательской организации;

14) духовные (религиозные) организации образования - учебные заведения, реализующие профессиональные образовательные программы подготовки священнослужителей;

14-1) единое национальное тестирование - одна из форм итоговой государственной аттестации обучающихся старшей ступени в средних общеобразовательных учебных заведениях, совмещенная со вступительными экзаменами в средние профессиональные и высшие профессиональные организации образования;

15) индивидуальная педагогическая деятельность - деятельность, направленная на оказание образовательных услуг в индивидуальной форме;

16) институт - высшее учебное заведение, реализующее образовательные программы высшего профессионального образования и осуществляющее научные исследования прикладного характера;

17) интернатные организации - организации системы среднего образования, обеспечивающие государственные гарантии прав на образование определенных категорий граждан с предоставлением места проживания;

18) интернатура - форма одногодичной подготовки студентов медицинских высших учебных заведений по конкретной специализации;

19) итоговая государственная аттестация обучающихся - процедура, проводимая с целью определения степени усвоения ими государственного общеобязательного стандарта соответствующего уровня образования;

19-1) именная стипендия - учреждаемая физическими или юридическими лицами стипендия для поощрения наиболее способных обучающихся, успешно осваивающих соответствующие образовательные программы, занимающихся научно-исследовательской работой, принимающих активное участие в общественной, культурной и спортивной жизни учебного заведения;

20) квалификация - отражаемые в документе об образовании вид и степень профессиональной подготовленности выпускника к выполнению профессиональной деятельности или продолжению образования;

20-1) квота приема - предельное количество выделяемых образовательных грантов и кредитов для приема в организации образования, дающие среднее профессиональное и высшее профессиональное образование, граждан из числа инвалидов I, II групп, инвалидов с детства, детей-инвалидов, аульной (сельской) молодежи и лиц казахской национальности, не являющихся гражданами Республики Казахстан, а также детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;

21) колледж - учебное заведение, реализующее образовательные программы подготовки специалистов со средним профессиональным образованием;

21-1) комплексное тестирование - форма экзамена, проводимого одновременно по нескольким учебным дисциплинам с применением информационных технологий;

22) лицей - среднее общеобразовательное учебное заведение, реализующее основные и дополнительные общеобразовательные программы; осуществляющее профессионально ориентированное обучение учащихся;

23) малокомплектная школа - общеобразовательная школа с малым контингентом учащихся, совмещенными класс-комплектами и со специфической формой организации учебных занятий;

23-1) международная стипендия "Болашак" - стипендия, учреждаемая Президентом Республики Казахстан для обучения граждан Республики Казахстан в зарубежных высших учебных заведениях по очной форме обучения;

24) нострификация документов об образовании - процедура, проводимая с целью определения эквивалентности документов, выданных гражданам, получившим образование в других государствах, в международных или иностранных учебных заведениях (их филиалах), созданных в Республике Казахстан;

25) образование - непрерывный процесс воспитания и обучения, целью которого является достижение высокого уровня нравственного, интеллектуального, культурного и физического развития и профессиональной компетентности членов общества;

26) образовательный грант - целевая сумма денег, безвозмездно предоставляемая обучающимся для оплаты профессионального образования;

27) образовательный кредит - целевой кредит, предоставляемый обучающимся для оплаты профессионального образования;

27-1) образовательный мониторинг - систематическое наблюдение, анализ, оценка и прогноз состояния и динамики изменений результатов и условий осуществления образовательных процессов, контингента обучающихся, сети организаций образования;

28) общеобразовательная школа - среднее общеобразовательное учебное заведение, реализующее основные и дополнительные общеобразовательные программы, состоящее из трех ступеней: начальной, основной и старшей, каждая из которых может функционировать самостоятельно;

28-1) промежуточная аттестация обучающихся - процедура, проводимая с целью оценки качества усвоения содержания части или всего объема одной учебной дисциплины после завершения ее изучения;

28-2) промежуточный государственный контроль - один из видов независимого от организаций образования контроля за качеством образования;

28-3) проверка - действие уполномоченного органа, осуществляющего контрольные функции, совершаемое в целях определения соблюдения организациями образования законодательства Республики Казахстан в области образования;

29) профессиональная школа - среднее учебное заведение, реализующее образовательные программы общего среднего, начального профессионального образования и обеспечивающее подготовку работников квалифицированного труда по различным направлениям трудовой деятельности;

30) профессиональный лицей - среднее учебное заведение, реализующее образовательные программы общего среднего, начального профессионального образования и осуществляющее подготовку рабочих кадров повышенного уровня квалификации;

31) профессия - основной род занятий, трудовой деятельности человека, подтверждаемый соответствующими документами об образовании;

32) клиническая ординатура - форма получения послевузовского углубленного медицинского образования;

33) специальность - комплекс приобретенных путем целенаправленной подготовки и опыта работы знаний, умений и навыков, необходимых для определенного вида деятельности, подтверждаемый соответствующими документами об образовании;

34) стипендия - сумма денег, предоставляемая обучающемуся для частичного покрытия расходов на питание, проживание и приобретение учебной литературы;

35) студенческий кредит - целевой кредит, предоставляемый обучающемуся на частичное покрытие расходов на питание, проживание и приобретение учебной литературы;

36) университет - многопрофильное высшее учебное заведение, реализующее образовательные программы высшего профессионального и послевузовского профессионального образования по широкому спектру специальностей; осуществляющее переподготовку и (или) повышение квалификации специалистов с высшим профессиональным образованием, научных и научно-педагогических работников; проводящее фундаментальные и прикладные научные исследования; являющееся ведущим научным и методическим центром в областях своей деятельности;

37) учебная программа - документ, определяющий по каждой учебной дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков, подлежащих усвоению;

38) учебный план - основной документ, регламентирующий перечень и объем учебных дисциплин (предметов) соответствующего уровня образования, порядок их изучения и формы контроля;

39) филиал организации образования - структурное подразделение организации образования, расположенное вне места ее нахождения и осуществляющее реализацию образовательных программ в пределах, установленных настоящим Законом;

39-1) штатный преподаватель - преподаватель, занимающий должность, предусмотренную штатным расписанием организации образования, и выполняющий на основании трудового договора должностные обязанности;

40) экстернат - одна из форм обучения, при которой обучающийся без регулярного посещения занятий самостоятельно изучает учебные дисциплины согласно образовательной программе;

40-1) школа-гимназия (школа-лицей) - среднее общеобразовательное учебное заведение, реализующее общеобразовательные программы гимназии в гимназических классах, лицея - в лицейских классах;

41) элитарное образование - образование, получаемое по образовательным программам, реализуемым в специализированных организациях образования для особо одаренных граждан;

41-1) экспериментальная площадка - организация образования, реализующая образовательные программы в режиме эксперимента для апробации новых педагогических технологий и образовательных программ. <*>
Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 31 января 2006 года N 125 ; от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 15 мая 2007 г. N 253 .

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан в
области образования

1. Законодательство Республики Казахстан в области образования основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора. <*>
Сноска. В статью 2 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 3. Принципы государственной политики
в области образования

1. Основными принципами государственной политики в области образования являются:
1) равенство прав всех граждан Республики Казахстан на образование;
2) доступность образования всех уровней для населения с учетом интеллектуального развития, психофизиологических и индивидуальных особенностей каждого гражданина;
3) светский характер образования;
4) стимулирование образованности личности и развитие одаренности;
5) непрерывность процесса образования, обеспечивающего преемственность его ступеней; единство обучения и воспитания;
6) разнообразие организаций образования по формам собственности, по формам обучения и воспитания, направлениям образования;
7) демократический характер управления образованием, расширение академических свобод и полномочий организаций образования;
8) гуманистический и развивающий характер образования;
9) интеграция образования, науки и производства;
10) профессиональная ориентация обучающихся;
11) информатизация системы образования.
2. В организациях образования создание и деятельность организационных структур политических партий и религиозных организаций (объединений) не допускаются.

Статья 4. Государственные гарантии прав граждан в
области образования

1. Право граждан на образование обеспечивается государством путем развития системы образования и создания соответствующих социально-экономических условий для получения образования в соответствии с Конституцией Республики Казахстан.
2. Государство гарантирует гражданам Республики Казахстан получение бесплатного среднего общего и начального профессионального образования и на конкурсной основе в соответствии с государственным образовательным заказом бесплатного среднего профессионального образования, высшего профессионального и послевузовского профессионального образования в организациях образования в пределах государственных общеобязательных стандартов образования, если образование каждого из этих уровней (их ступеней) гражданин получает впервые. Бесплатность образования для обучающихся реализуется через бюджетное финансирование содержания государственных организаций образования, оплату бюджетом покупки образовательных услуг организаций образования либо предоставлением государственных образовательных грантов.
3. Для получения профессионального образования создается также система государственного образовательного кредитования, включающая предоставляемые на конкурсной основе государственный образовательный кредит и государственный студенческий кредит.
Условия конкурса должны гарантировать получение государственных образовательных грантов и кредитов гражданами, наиболее способными и подготовленными к освоению образовательных программ соответствующих уровней.
Государство стимулирует развитие негосударственного образовательного кредитования путем предоставления льгот по налогообложению.
4. (исключен)
5. Государство полностью или частично несет расходы на содержание граждан, нуждающихся в социальной помощи, в период получения ими образования.
К категории граждан, которым оказывается социальная помощь, относятся:
дети-сироты, дети, оставшиеся без попечения родителей;
дети с ограниченными возможностями в развитии, инвалиды и инвалиды с детства, дети-инвалиды;
дети из многодетных семей;
иные категории граждан, определяемые законодательством.
Размеры и источники социальной помощи определяются Правительством Республики Казахстан.
6. Для граждан, которые по состоянию здоровья в течение длительного времени не могут посещать общеобразовательную школу, организуется индивидуальное бесплатное обучение на дому или в лечебных организациях.
7. Государство обеспечивает гражданам с ограниченными возможностями в развитии условия для получения ими образования, коррекции нарушения развития и социальной адаптации.
8. Государство гарантирует функционирование малокомплектных школ и интернатных организаций для обеспечения права на получение среднего образования детьми, проживающими в населенных пунктах с малой численностью жителей.
9. Государство создает необходимые условия для получения элитарного образования особо одаренным гражданам, в том числе за рубежом. <*>
Сноска. В статью 4 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 5. Язык обучения и воспитания

1. Языковая политика в организациях образования осуществляется в соответствии с Конституцией Республики Казахстан и законодательством Республики Казахстан.
2. Все учебные заведения, независимо от форм собственности, должны обеспечить знание и развитие казахского языка как государственного, а также изучение русского языка и одного из иностранных языков в соответствии с государственным общеобязательным стандартом для каждого уровня образования.
3. Для национальных групп создаются условия для изучения родного языка, а в местах их компактного проживания могут создаваться для обучения на их языках организации образования или подразделения (классы, группы и другое).

Статья 6. Государственные общеобязательные
стандарты образования

1. В Республике Казахстан устанавливаются государственные общеобязательные стандарты образования, определяющие совокупность общих требований по каждому уровню образования, установленных к:
содержанию образования;
максимальному объему учебной нагрузки обучающихся и воспитанников;
уровню подготовки обучающихся.
2. Государственные общеобязательные стандарты соответствующих уровней образования обязательны для всех организаций образования, независимо от форм собственности, типов и видов.
3. (исключен) <*>
Сноска. В статью 6 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 7. Система образования

Система образования Республики Казахстан представляет собой совокупность взаимодействующих:
1) организаций образования, независимо от форм собственности, типов и видов;
2) преемственных образовательных программ и государственных общеобязательных стандартов образования для различных уровней образования;
3) органов управления образованием и подведомственных им организаций, обеспечивающих реализацию образовательных программ и развитие системы образования.

Статья 8. Задачи системы образования

1. Главная задача системы образования - создание необходимых условий для получения образования, направленных на формирование, развитие и профессиональное становление личности на основе национальных и общечеловеческих ценностей, достижений науки и практики.
2. Приоритетными задачами системы образования являются:
1) создание условий для освоения образовательных программ;
2) развитие творческих, духовных и физических возможностей личности, формирование прочных основ нравственности и здорового образа жизни, обогащение интеллекта путем создания условий для развития индивидуальности;
3) воспитание гражданственности и патриотизма, любви к своей Родине - Республике Казахстан, уважения к государственным символам, почитания народных традиций, нетерпимости к любым антиконституционным и антиобщественным проявлениям;
4) формирование потребностей участвовать в общественно-политической, экономической и культурной жизни республики, осознанного отношения личности к своим правам и обязанностям;
5) приобщение к достижениям мировой и отечественной культуры; изучение истории, обычаев и традиций казахского и других народов республики; овладение государственным, русским, иностранным языками;
6) расширение автономности, самостоятельности организаций образования, демократизация и децентрализация управления образованием;
7) внедрение новых технологий обучения, информатизация образования, выход на международные глобальные коммуникационные сети;
8) подготовка квалифицированных рабочих и специалистов, конкурентоспособных на рынке труда, переподготовка и повышение их квалификации;
9) переобучение и переподготовка высвобождаемых работников и незанятого населения;
10) содействие эффективному развитию разнообразных и полифункциональных организаций образования.

Глава 2. Организации образования

Статья 9. Организации образования

1. Организациями образования являются юридические лица, которые реализуют одну или несколько образовательных программ и (или) обеспечивают содержание и воспитание обучающихся, воспитанников.
Организации образования создаются физическими и юридическими лицами (учредителями) в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
Деятельность организаций образования регулируется Типовыми правилами деятельности организаций образования соответствующего типа, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан, и разработанными на их основе уставами.
2. Право на ведение образовательной деятельности возникает у организаций образования с момента получения лицензии и прекращается с момента лишения или признания ее недействительной в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
3. Статус организации образования (тип, вид) определяется ее учредителями и отражается в ее уставе с учетом требований настоящего Закона, квалификационных требований при лицензировании образовательной деятельности. Типовых правил деятельности организаций образования соответствующего типа.
Подтверждение или изменение статуса организаций образования осуществляется по итогам государственной аттестации.
4. Организации образования могут быть:
1) государственными (учреждения образования и предприятия образования);
2) частными.
5. Организации образования подразделяются на:
1) дошкольные, внешкольные, специальные и организации для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;
2) учебные заведения, реализующие образовательные программы среднего общего, начального профессионального, среднего профессионального, высшего профессионального, послевузовского профессионального и дополнительного профессионального образования.
Номенклатура видов организаций образования утверждается центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
6. (исключен) <*>
Сноска. В статью 9 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 . Новая редакция - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 . Внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 12 января 2007 года N 222 (вводится в действие по истечении 6 месяцев со дня его официального опубликования).

Статья 10. Устав организации образования

1. В уставе организации образования должны быть определены:
1) наименование, место нахождения (юридический адрес);
2) учредители;
3) организационно-правовая форма организации образования, тип и вид;
4) задачи и функции организации образования;
5) цели образовательного процесса, перечень реализуемых образовательных программ;
6) порядок приема в организацию образования;
7) организация образовательного процесса (в том числе язык (языки) обучения и воспитания, режим занятий обучающихся, воспитанников);
8) система текущего контроля знаний, промежуточной аттестации обучающихся, формы и порядок их проведения;
9) перечень и порядок предоставления платных образовательных услуг;
10) регламентация и оформление отношений организации образования и обучающихся, воспитанников и (или) их родителей и иных законных представителей;
11) порядок использования объектов собственности, закрепленных учредителем за организацией образования;
12) порядок формирования собственности организации образования, приобретаемой в процессе ее деятельности;
13) источники финансирования; материально-техническое обеспечение деятельности организации образования;
14) наличие и виды предпринимательской деятельности;
15) компетенция учредителя;
16) структура организации образования, порядок формирования органов управления, их компетенция и порядок организации деятельности;
17) порядок комплектования штата работников организации образования, условия оплаты труда, их права и обязанности;
18) порядок реорганизации и ликвидации организации образования;
19) порядок изменения устава организации образования.
2. Устав государственной организации образования должен предусматривать коллегиальные органы управления, порядок их формирования и компетенцию.
3. Устав организации образования может содержать иные положения, относящиеся к ее деятельности и не противоречащие законодательству Республики Казахстан.
4. Устав организации образования утверждается ее учредителями.

Статья 11. Создание, реорганизация и ликвидация
организаций образования

1. Создание, реорганизация и ликвидация организаций образования осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. Филиалы организаций образования создаются с согласия учредителей организаций образования.
3. Учредители обязаны принять меры для завершения учебного года обучающихся ликвидируемых организаций образования в других организациях образования.

Статья 12. Лицензирование образовательной деятельности

1. Образовательная деятельность юридических лиц (далее - лицензиат), независимо от ведомственной подчиненности и форм собственности, подлежит лицензированию в соответствии с законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
2. Филиалы организаций образования лицензируются в составе организаций образования с выдачей для них отдельных приложений к лицензии. Положение о филиале и регистрационные документы подлежат представлению лицензиару.
3. (исключен)
4. Международные и иностранные учебные заведения или их филиалы, созданные на территории Республики Казахстан, подлежат лицензированию на таких же условиях и в том же порядке, что и учебные заведения Республики Казахстан.
5. Для получения лицензии необходимы следующие документы:
1) заявление установленного образца, форма которого утверждается Правительством Республики Казахстан;
2) документы, подтверждающие соответствие лицензиата квалификационным требованиям;
3) документ, подтверждающий внесение лицензионного сбора за право занятия отдельными видами деятельности;
4) копия свидетельства о государственной регистрации;
5) рабочие учебные планы;
6) документ, подтверждающий наличие штатных преподавателей;
7) документы, подтверждающие наличие собственной учебно-материальной базы.
6. Лицензирование образовательной деятельности профессиональных школ, профессиональных лицеев, колледжей и высших учебных заведений по новым для них профессиям и специальностям производится на общих основаниях, независимо от наличия у них лицензии.
7. Лицензиар имеет право создавать при необходимости консультативно-совещательный орган для коллегиального и гласного рассмотрения вопросов выдачи, приостановления действия лицензии.
8. Лицензиар имеет право приостанавливать действие лицензии на право ведения образовательной деятельности.
Основаниями для приостановления действия лицензии на срок до шести месяцев являются:
снижение показателей ниже установленных квалификационными требованиями, предъявляемыми при лицензировании образовательной деятельности;
несоответствие качества образования государственным общеобязательным стандартам образования.
Основаниями для лишения лицензии являются:
неисполнение лицензиатом требований, содержащихся в лицензии;
запрещение судом лицензиату заниматься тем видом деятельности, на осуществление которого он обладает лицензией;
неустранение причин, по которым лицензиар приостановил действие лицензии;
предоставление лицензиатом заведомо недостоверной информации при получении лицензии.
9. (исключен)
Сноска. В статью 12 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 24 декабря 2001 г. N 276 (вводится в действие с 1 января 2002 г.); от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 12 января 2007 года N 222 (вводится в действие по истечении 6 месяцев со дня его официального опубликования).

Статья 13. Общие требования к приему обучающихся и
воспитанников в организации образования

1. При приеме гражданина в организацию образования последняя обязана ознакомить его и (или) его родителей или иных законных представителей с уставом организации образования, лицензией на право ведения образовательной деятельности и другими документами, регламентирующими порядок приема и организацию учебно-воспитательного процесса.
Порядок приема устанавливается правилами приема в учебные заведения соответствующего типа.
2. Порядок приема в организации образования на ступени начального общего, основного общего и среднего общего образования, обеспечивающий прием всех граждан, которые проживают на данной территории и имеют право на получение образования соответствующей ступени, а также в организации образования, дающие начальное профессиональное образование, устанавливается учредителем.
3. Прием граждан в организации образования для получения среднего профессионального, высшего профессионального образования осуществляется по заявлениям граждан на конкурсной основе. Условия конкурса должны гарантировать соблюдение прав граждан на образование и обеспечить зачисление граждан, наиболее способных и подготовленных к освоению образовательной программы соответствующего уровня.
Конкурс проводится:
1) на основе баллов сертификатов, выданных по результатам единого национального тестирования текущего года;
2) на основе баллов сертификатов, выданных по результатам вступительных экзаменов, проведенных в форме комплексного тестирования;
3) на основе баллов сертификатов, выданных в текущем году участникам международных олимпиад в порядке, установленном частью третьей пункта 6 статьи 35 настоящего Закона.
При проведении конкурса на получение образовательных грантов (в случае отсутствия грантов - кредитов) преимущественное право имеют:
1) учащиеся, награжденные знаком "Алтын белгi";
2) победители международных олимпиад и научных соревнований по общеобразовательным предметам (награжденные дипломами первой, второй и третьей степеней), республиканских и международных конкурсов исполнителей и спортивных соревнований (награжденные дипломами первой, второй и третьей степеней) последних трех лет, перечень которых определяется центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования, а также победители республиканских олимпиад и научных соревнований по общеобразовательным предметам (награжденные дипломами первой, второй и третьей степеней) текущего года при условии соответствия выбранной ими специальности предмету олимпиады, конкурса или спортивного соревнования, по которому они являются победителями.
В случае одинаковых показателей при проведении конкурса на получение образовательных грантов и кредитов преимущественное право имеют инвалиды I и II групп, инвалиды с детства, дети-инвалиды, которым согласно заключению медико-социальной экспертизы не противопоказано обучение в соответствующих организациях образования, и граждане, имеющие документы об образовании (свидетельства, аттестаты, дипломы) с отличием.
4. Прием граждан в высшие учебные заведения и научно-исследовательские организации для получения послевузовского профессионального образования осуществляется по заявлениям граждан на конкурсной основе в порядке, установленном центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
5. При поступлении на учебу в организации образования, дающие среднее профессиональное и высшее профессиональное образование, предусматривается квота приема в количестве, определяемом Правительством Республики Казахстан, для:
1) граждан из числа инвалидов I, II групп, инвалидов с детства, детей-инвалидов;
2) граждан из числа аульной (сельской) молодежи на специальности, определяющие социально-экономическое развитие аула (села);
3) лиц казахской национальности, не являющихся гражданами Республики Казахстан;
4) детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей.
6. Прием граждан на специальности, требующие специальной или творческой подготовки, осуществляется с учетом результатов специальных или творческих экзаменов. Перечень специальностей и порядок проведения специальных или творческих экзаменов устанавливаются Типовыми правилами приема. (Прим. РЦПИ: см. V001118 ; V001245 ; V022136 )
7. Прием в духовные (религиозные) организации образования осуществляется из числа граждан, имеющих среднее образование.
8. Прием граждан Республики Казахстан по отдельным специальностям среднего профессионального и высшего профессионального образования, требующим работы с государственными секретами, осуществляется только в специализированных государственных учебных заведениях и на факультетах (отделениях) других государственных учебных заведений по государственному образовательному заказу.
Перечень специальностей определяется Правительством Республики Казахстан.
9. Порядок приема граждан в организации образования в части, не урегулированной настоящим Законом, устанавливается учредителем и закрепляется в уставе организации образования. <*>
Сноска. В статью 13 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 . Новая редакция - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 ; внесены изменения - от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Статья 14. Организация учебно-воспитательного процесса

1. Учебно-воспитательная деятельность организаций образования осуществляется в соответствии с учебными планами и программами, разработанными на основе государственных общеобязательных стандартов образования.
2. Освоение образовательных программ основного общего, среднего общего, начального профессионального, среднего профессионального и высшего профессионального образования завершается обязательной итоговой государственной аттестацией обучающихся.
3. Организации образования самостоятельны в выборе форм, порядка и периодичности промежуточной аттестации обучающихся.
4. Дисциплина в организациях образования поддерживается на основе взаимного уважения человеческого достоинства обучающихся, воспитанников, педагогов. Применение методов физического, морального и психического насилия по отношению к обучающимся и воспитанникам не допускается.
5. Родителям и иным законным представителям несовершеннолетних обучающихся, воспитанников должна быть обеспечена возможность ознакомления с ходом и содержанием образовательного процесса, а также оценками успеваемости обучающихся.
6. В учебных заведениях обучение может осуществляться в следующих формах: очное, заочное, вечернее обучение, дистанционное обучение и экстернат.
Допускается сочетание различных форм получения образования.
7. Воспитательные программы в организациях образования являются составляющими образовательных программ и должны быть направлены на формирование патриотизма, гражданственности, интернационализма, высокой морали и нравственности, а также на развитие разносторонних интересов и способностей обучающихся, воспитанников.
8. Пропаганда расовой, национальной, религиозной, социальной непримиримости и исключительности, распространение милитаристских и иных идей, противоречащих общепризнанным принципам международного права и гуманизма, в организациях образования запрещается.
9. Начальная военная подготовка учащейся молодежи допризывного и призывного возраста на базе основного общего образования проводится в общеобразовательных учебных заведениях (кроме специальных), организациях начального профессионального и среднего профессионального образования, а военная подготовка студентов - на военных кафедрах высших учебных заведений в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан. <*>
Сноска. В статью 14 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 14-1. Организация учебно-методической работы

В целях обеспечения и совершенствования учебно-воспитательного процесса, разработки и внедрения новых технологий обучения, обеспечения повышения квалификации педагогических работников в организациях образования осуществляется учебно-методическая работа. <*>
Сноска. Дополнен статьей 14-1 - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 15. Профессиональная практика обучающихся

1. Профессиональная практика обучающихся является частью подготовки специалистов и рабочих, проводится в соответствующих организациях, являющихся базами практики, и направлена на закрепление знаний, полученных в процессе обучения в организациях образования, приобретение практических навыков и освоение передового опыта.
2. Виды, сроки и содержание профессиональной практики определяются рабочими учебными планами и программами в соответствии с требованиями государственных общеобязательных стандартов образования.
3. Для проведения профессиональной практики организации образования на договорной основе определяют организации в качестве баз практики, утверждают согласованные с ними программы и календарные графики прохождения практики.
В договорах определяются обязанности организаций образования, организаций, являющихся базами практики, и обучающихся.
4. Затраты на профессиональную практику предусматриваются организациями образования и организациями, являющимися базами практики.
Размеры этих расходов определяются заключенными договорами.
5. Ответственность за подготовку и проведение практики несут руководители организаций образования и баз практики. <*>
Сноска. В статью 15 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 16. Документы об образовании

1. Организации образования, имеющие лицензию, прошедшие государственную аттестацию и реализующие общеобразовательные (за исключением дошкольных) и (или) профессиональные образовательные программы, выдают гражданам, прошедшим итоговую государственную аттестацию, документы государственного образца об уровне (ступени) образования и (или) квалификации.
2. Документ государственного образца о соответствующем уровне образования является необходимым условием для продолжения обучения в организациях образования последующего уровня.
Граждане в соответствии с квалификацией, указанной в их документах о начальном профессиональном, среднем профессиональном и высшем профессиональном образовании, а также учеными степенями, указанными в документах о послевузовском профессиональном образовании, имеют право заниматься профессиональной деятельностью, в том числе на должностях, для которых установлены квалификационные требования к уровню образования.
Для граждан с медицинским образованием в целях занятия профессиональной деятельностью, кроме документов, перечисленных в настоящей статье, необходимо также наличие сертификата специалиста.
3. Гражданам, не завершившим образование, выдается справка установленного образца.
4. Признание документов об окончании организаций образования Республики Казахстан за пределами Республики Казахстан осуществляется на основе соответствующих международных договоров (соглашений).
5. Документы об образовании, выданные зарубежными организациями образования, признаются на территории Республики Казахстан на основе международных договоров (соглашений).
Порядок нострификации документов об образовании определяется центральным исполнительным органом в области образования.
При отсутствии международных договоров (соглашений) признание в Республике Казахстан документов об образовании, полученных гражданами за пределами Республики Казахстан, и выдача соответствующих удостоверений осуществляется в порядке, установленном центральным исполнительным органом в области образования.
Сноска. В статью 16 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 7 июля 2006 года N 171 (порядок введения в действие см. ст.2 ).

Статья 17. Объединения в системе образования

Интересы субъектов образовательной деятельности в системе образования могут представлять их объединения, создаваемые и действующие в соответствии с законодательством Республики Казахстан. <*>
Сноска. В статью 17 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 . Новая редакция - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Глава 3. Образовательные программы и уровни образования

Статья 18. Образовательные программы

1. Образовательные программы определяют содержание образования соответствующих уровней и их ступеней. В Республике Казахстан реализуются образовательные программы, которые подразделяются на общеобразовательные (основные и дополнительные) и профессиональные (основные и дополнительные).
2. Общеобразовательные программы направлены на решение задач формирования общей культуры личности, адаптации личности к жизни в обществе, на создание основы для осознанного выбора и освоения профессии, специальности.
3. Профессиональные программы направлены на подготовку рабочих и специалистов соответствующих профессий и квалификаций, последовательное повышение профессионального и общеобразовательного уровней обучающихся.
4. Основные общеобразовательные программы и основные профессиональные программы разрабатываются на основе соответствующих государственных общеобязательных стандартов образования.
5. Дополнительные образовательные программы реализуются в целях всестороннего удовлетворения образовательных и культурных потребностей граждан, общества, государства.
К дополнительным образовательным программам относятся образовательные программы различной направленности, реализуемые:
1) в организациях образования, ведущих общеобразовательную и профессиональную подготовку за пределами соответствующих государственных общеобязательных стандартов образования;
2) в организациях дополнительного образования;
3) посредством индивидуальной педагогической деятельности.
6. Для наиболее полного развития потенциальных возможностей особо одаренных обучающихся разрабатываются образовательные программы, которые реализуются в специализированных школах для одаренных детей.
7. Для отдельных категорий граждан разрабатываются специальные образовательные программы, учитывающие особенности развития и потенциальные возможности обучающихся и воспитанников, определяемые с учетом рекомендаций психолого-медико-педагогических консультаций.
8. Для апробации новых технологий обучения, внедрения нового содержания образования могут разрабатываться образовательные программы, реализуемые в режиме эксперимента в организациях образования (экспериментальных площадках). <*>
Сноска. В статью 18 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 19. Образовательные программы дополнительного
развития для детей и юношества

1. Образовательные программы дополнительного развития реализуются во внешкольных организациях.
2. Государство обеспечивает доступность образовательных услуг государственных внешкольных организаций.
3. Внешкольные организации создают условия для личностного развития, профессионального самоопределения, творческого труда детей, реализации их способностей, адаптации к жизни в обществе, формирования гражданского самосознания, общей культуры, здорового образа жизни, организации содержательного досуга.
4. К внешкольным организациям относятся дворцы, дома, центры, комплексы, студии детского и юношеского творчества; станции и базы юных техников, туристов, натуралистов; детские музыкальные, художественные и спортивные школы, школы искусств; клубы по интересам; спортивные, оздоровительные, туристические лагеря; детские парки, стадионы, галереи и другие организации.
5. Деятельность внешкольных организаций определяется соответствующим положением, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.

Статья 20. Специальные образовательные программы

1. Специальные образовательные программы реализуют специальные организации образования.
2. Для детей с различными нарушениями и отставаниями в развитии и нуждающихся в лечебной и психолого-педагогической коррекции, диагностике создаются специальные организации (реабилитационные центры, детские сады, психолого-медико-педагогические консультации).
3. Для лиц, нуждающихся в длительном лечении, а также для детей и подростков с ограниченными возможностями в развитии, препятствующими обучению в обычных организациях образования, организуются специальные коррекционные организации, которые содержатся на полном государственном обеспечении. Направление детей и подростков в эти организации проводится через психолого-медико-педагогические консультации только с согласия родителей и иных законных представителей.
Государство содействует профессиональной подготовке детей и подростков с ограниченными возможностями в развитии.
4. Для лиц с девиантным поведением создаются специальные организации образования и организации образования особого содержания с гуманистическим характером, которые обеспечивают воспитание и обучение, социальную реабилитацию и содержатся на полном государственном обеспечении.
Направление детей и подростков в специальные организации осуществляется через комиссии по защите прав несовершеннолетних при акимах района, города, а в организации с особым режимом содержания - на основании решения суда. <*>
Сноска. В статью 20 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 21. Общее и профессиональное образование

1. По характеру реализуемых образовательных программ образование подразделяется на общее образование и профессиональное образование.
2. Общее образование включает:
1) дошкольное воспитание и обучение;
2) начальное общее образование;
3) основное общее образование;
4) среднее общее образование;
5) дополнительное общее образование.
Содержание общего образования на каждой его ступени определяется соответствующей общеобразовательной программой.
3. Профессиональное образование включает:
1) начальное профессиональное образование;
2) среднее профессиональное образование;
3) высшее профессиональное образование;
4) послевузовское профессиональное образование;
5) дополнительное профессиональное образование.
Содержание профессионального образования на каждой его ступени определяется соответствующей профессиональной программой.

Статья 22. Уровни образования

На основе принципа непрерывности и преемственности образовательных программ устанавливаются следующие уровни образования:
1) дошкольное воспитание и обучение;
2) среднее образование;
3) высшее профессиональное образование;
4) послевузовское профессиональное образование.

Статья 23. Дошкольное воспитание и обучение

1. Дошкольное воспитание осуществляется в семье и (или) дошкольной организации.
2. Дошкольные организации, наряду с семьей, осуществляют воспитание и обучение детей дошкольного возраста с одного года до шести (семи) лет, охрану и укрепление их физического и психического здоровья, развитие индивидуальных способностей и необходимую коррекцию нарушений развития детей, нуждающихся в ней.
3. (Исключен - от 10 января 2006 года N 116 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона N 116 ).
4. Предшкольная подготовка пяти (шести)-летних детей обязательна и осуществляется в семье, предшкольных группах дошкольной организации или предшкольных классах общеобразовательных школ, лицеев и гимназий в рамках общеобразовательной программы. В государственных организациях образования она является бесплатной. <*>
Сноска. В статью 23 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 24. Среднее образование

1. Гражданам Республики Казахстан гарантируется бесплатное среднее образование в государственных учебных заведениях. Среднее образование обязательно.
2. Исключение из государственных дневных общеобразовательных учебных заведений детей до шестнадцатилетнего возраста допускается в исключительных случаях по решению органов управления образованием за совершение противоправных действий, грубое и неоднократное нарушение устава организации образования. Решение об исключении детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, принимается с согласия органов опеки и попечительства.
3. Среднее образование является основным уровнем в системе непрерывного образования и включает среднее общее, начальное профессиональное и среднее профессиональное образование. Для обеспечения обязательности и доступности среднего образования государство способствует сохранению и развитию организаций среднего образования.
4. Среднее общее образование поэтапно приобретается в общеобразовательном учебном заведении трех ступеней: начальной (1-4 классы), основной (5-9 классы) и старшей (10-11(12) классы).
В первый класс школы дети принимаются с шести или семи лет.
Указанные ступени могут функционировать вместе или самостоятельно. Они реализуют соответственно начальное общее, основное общее, среднее общее образование. Образовательные программы дошкольного образования, начальной, основной и старшей ступеней общеобразовательного учебного заведения являются преемственными, каждая последующая программа базируется на предыдущей.
5. Вариативность среднего общего образования, формирование широкой образовательной инфраструктуры достигается путем создания различных видов и типов средних общеобразовательных организаций: общеобразовательная школа, гимназия, лицей, школа-гимназия, школа-лицей и другие.
6. Начальное профессиональное образование приобретается в профессиональных школах и профессиональных лицеях на базе основного общего образования, сочетается с получением среднего общего образования и направлено на подготовку работников квалифицированного труда (рабочих, служащих) по различным направлениям трудовой деятельности.
Срок обучения в профессиональной школе составляет два-три года, в профессиональном лицее - три года, по особо сложным профессиям, а также для работ, связанных с обслуживанием уникального оборудования, - до четырех лет.
Начальное профессиональное образование по отдельным профессиям может базироваться на среднем общем образовании с сокращенными сроками обучения.
Профессиональное обучение может осуществляться непосредственно на производстве, в учебно-производственных комбинатах, в учебных центрах, на курсах и в других учебно-производственных структурах подготовки рабочих при наличии лицензии на право осуществления образовательной деятельности, выданной в установленном порядке.
7. Среднее профессиональное образование приобретается в колледжах, училищах на базе основного общего образования на конкурсной основе, сочетается с получением среднего общего образования и направлено на подготовку специалистов со средним профессиональным образованием.
Срок обучения в колледже, училище - три-четыре года. Граждане, имеющие среднее общее образование, начальное профессиональное образование по родственным специальностям, могут получать среднее профессиональное образование по сокращенным, ускоренным программам.
В колледжах, училищах могут реализовываться программы среднего общего и начального профессионального образования при наличии соответствующей лицензии.
Граждане, имеющие среднее профессиональное образование, могут получить на платной основе второе среднее профессиональное образование по сокращенным образовательным программам в сокращенные сроки.
В колледжах и училищах создаются республиканские учебно-методические объединения по родственным специальностям.
8. В пределах профессиональных образовательных программ начального профессионального или среднего профессионального образования с учетом профиля получаемого профессионального образования реализуется государственный общеобязательный стандарт среднего общего образования.
Сноска. В статью 24 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 25. Высшее профессиональное образование

1. Высшее профессиональное образование приобретается гражданами, имеющими среднее образование.
2. Граждане Республики Казахстан имеют право на получение на конкурсной основе бесплатного высшего профессионального образования в государственных высших учебных заведениях.
2-1. Граждане Республики Казахстан имеют право на присуждение на конкурсной основе международной стипендии "Болашак" для получения высшего профессионального образования в зарубежных высших учебных заведениях по очной форме обучения в соответствии с перечнем специальностей, ежегодно утверждаемым в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
3. В Республике Казахстан устанавливаются следующие виды высших учебных заведений: университет, академия, институт и приравненные к ним (консерватория, высшая школа, высшее училище).
Филиалы высших учебных заведений реализуют профессиональные образовательные программы в объеме циклов социально-гуманитарных и естественно-научных дисциплин государственных общеобязательных стандартов образования.
Освоение обучающимися учебных программ по общепрофессиональным и специальным дисциплинам государственных общеобязательных стандартов образования продолжается в высшем учебном заведении, создавшем филиал.
В высших учебных заведениях при наличии соответствующих лицензий могут реализовываться образовательные программы среднего общего, начального профессионального и среднего профессионального образования.
4. В состав высшего учебного заведения, функционирующего как единый учебно-научно-производственный комплекс, могут входить учебные, научные, производственные и другие подразделения, имеющие статус структурных единиц высшего учебного заведения или юридического лица.
Медицинские организации образования могут функционировать только при наличии клинической базы, финансирование которой осуществляется из источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
5. В Республике Казахстан устанавливается следующая структура высшего профессионального образования:
1) высшее базовое образование (бакалавриат), со сроком обучения четыре года, подтверждаемое присвоением лицу, успешно прошедшему итоговую аттестацию, квалификации и академической степени "бакалавр";
высшее научно-педагогическое образование, подтверждаемое присуждением лицу, успешно прошедшему итоговую аттестацию, квалификации и академической степени "магистр", со сроком обучения: на основе высшего базового образования - два года; высшего специального образования - один год;
2) высшее специальное образование, со сроком обучения не менее четырех лет, за исключением случаев, предусмотренных соответствующими государственными общеобязательными стандартами образования, подтверждаемое присуждением лицу, успешно прошедшему итоговую аттестацию, соответствующей квалификации "специалист с высшим профессиональным образованием".
По отдельным специальностям медицинского образования продолжительность обучения составляет семь лет и завершающий год обучения организуется в форме интернатуры.
Выпускники, не прошедшие интернатуру, к клинической практике не допускаются.
Университеты и академии по согласованию с центральным исполнительным органом в области образования определяют структуру подготовки кадров по конкретным специальностям высшего профессионального образования.
6. Граждане, имеющие среднее профессиональное образование, вправе получать высшее профессиональное образование по родственным специальностям по сокращенным образовательным программам с ускоренным сроком обучения.
Граждане, имеющие высшее профессиональное образование, вправе получить на платной основе второе высшее профессиональное образование по сокращенным образовательным программам с ускоренным сроком обучения.
Положение о многоуровневой структуре высшего профессионального образования утверждается Правительством Республики Казахстан.
7. Высшее учебное заведение в своей научной деятельности руководствуется законодательством Республики Казахстан.
8. Воспитательные задачи высшего учебного заведения реализуются в совместной учебной, научной, творческой, производственной деятельности студентов, преподавателей и сотрудников.
Сноска. В статью 25 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Статья 26. Послевузовское профессиональное образование

1. Послевузовское профессиональное образование как высшая ступень системы непрерывного образования имеет целью подготовку научных и научно-педагогических кадров высшей квалификации.
Послевузовское профессиональное образование приобретается гражданами, имеющими квалификацию специалиста с высшим специальным образованием или академическую степень "магистр".
2. Подготовка научных и научно-педагогических кадров осуществляется в клинической ординатуре, аспирантуре, ассистентуре-стажировке, адъюнктуре и докторантуре высших учебных заведений, научно-исследовательских организациях, а также в форме перевода кандидатов наук на должность старших научных сотрудников, соискательства, предоставления творческих отпусков и путем направления стипендиатов международной стипендии "Болашак" на обучение в зарубежные высшие учебные заведения по очной форме обучения в соответствии с перечнем специальностей, ежегодно утверждаемым в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
3. Срок обучения в аспирантуре и адъюнктуре не должен превышать по очной форме трех лет, по заочной форме четырех лет, для лиц, имеющих степень магистра, соответственно двух и трех лет.
Срок стажировки в ассистентуре-стажировке не должен превышать по очной форме двух лет, по заочной форме трех лет.
Срок пребывания в докторантуре не должен превышать трех лет, перевода на должность старшего научного сотрудника для подготовки докторской диссертации - двух лет.
4. Положение о послевузовском профессиональном образовании утверждается центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
Сноска. В статью 26 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Статья 27. Дополнительное профессиональное образование

1. Основными задачами дополнительного профессионального образования в пределах каждой ступени профессионального образования являются непрерывное повышение квалификации рабочих, служащих, специалистов с учетом постоянного повышения предъявляемых к ним требований в связи с изменениями, происходящими в технологиях и производстве, углубление профессиональных знаний, навыков и умений и расширение профессиональных возможностей путем получения дополнительных квалификаций в связи с изменениями структуры рынка труда.
2. Основными формами дополнительного профессионального образования являются повышение квалификации и переподготовка кадров.
3. Учебные программы и учебные планы дополнительного профессионального образования утверждаются и реализуются организациями образования, научными организациями и организациями дополнительного образования, а также иными юридическими лицами, имеющими соответствующие структурные подразделения, предметом которых является образовательная деятельность.
4. Дополнительное профессиональное образование может осуществляться как за счет бюджетных средств, так и на платной основе.
5. Повышение квалификации педагогических и научно-педагогических кадров организаций образования осуществляется не реже одного раза в пять лет. <*>
Сноска. Статья 27 - в редакции Закона РК от 9 июля 2004 г. N 597 . Внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Глава 4. Управление системой образования

Статья 28. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.)

Статья 29. Компетенция Правительства Республики
Казахстан в области образования

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает и реализует государственную политику по развитию образования;
2) разрабатывает государственные программы развития образования и осуществляет меры по их реализации;
2-1) формирует систему постоянного мониторинга текущих и перспективных потребностей рынка труда в кадрах;
3) обеспечивает участие работодателей и других социальных партнеров в решении проблем профессионального образования и утверждает государственный образовательный заказ на подготовку специалистов с высшим профессиональным и послевузовским профессиональным образованием, а также со средним профессиональным образованием в организациях, финансируемых за счет бюджетных средств;
3-1) определяет в рамках государственных образовательных грантов квоту для подготовки специалистов по медицинским специальностям при условии дальнейшей работы в сельской местности в течение трех лет после окончания высшего учебного заведения;
4) утверждает по предложению центрального исполнительного органа в области образования нормативные правовые акты, регулирующие деятельность системы образования в соответствии с настоящим Законом;
4-1) утверждает правила о государственном образовательном гранте, государственном образовательном и государственном студенческом кредитах;
4-2) определяет порядок разработки, утверждения и сроков действия государственных общеобязательных стандартов образования;
4-3) утверждает Правила государственной аттестации организаций образования и аккредитации организаций образования;
4-4) утверждает квалификационные требования и порядок лицензирования образовательной деятельности;
4-5) определяет виды и формы документов об образовании государственного образца и порядок их выдачи;
4-6) утверждает гарантированный государственный норматив сети организаций образования в зависимости от плотности населения и отдаленности населенных пунктов;
4-7) определяет типовые штаты работников государственных организаций образования, а также перечень должностей педагогических работников и приравненных к ним лиц;
4-8) принимает решение о предоставлении особого статуса государственным организациям образования, вносящим выдающийся вклад в воспитание, обучение и профессиональное становление личности, а также вносит представление Президенту Республики Казахстан о предоставлении особого статуса отдельным государственным организациям образования;
5) создает, реорганизует и ликвидирует по представлению центрального исполнительного органа в области образования государственные организации образования, финансируемые за счет бюджетных средств;
6) устанавливает порядок осуществления образовательного мониторинга;
6-1) утверждает правила отбора претендентов для присуждения международной стипендии "Болашак";
7) учреждает государственные именные стипендии;
8) утверждает Положение о знаке "Алтын белгi".
Сноска. В статью 29 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 7 июля 2006 года N 171 (порядок введения в действие см. ст.2 ).

Статья 30. Компетенция центрального исполнительного
органа Республики Казахстан в области
образования

Центральный исполнительный орган Республики Казахстан в области образования выполняет следующие функции:
1) обеспечивает соблюдение конституционных прав и свобод граждан в области образования, получение ими гарантированного государством минимума социальных благ в области образования;
1-1) реализует единую государственную политику в области образования, осуществляет межотраслевую координацию в области образования;
1-2) проводит анализ и осуществляет методическое и методологическое обеспечение качества предоставляемых образовательных услуг;
2) (исключен) ;
3) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты, регламентирующие деятельность организаций образования;
3-1) осуществляет управление качеством образования, принимает нормативные правовые акты, технические и технологические нормы, регулирующие вопросы оценки качества образования;
3-2) осуществляет образовательный мониторинг и информационное обеспечение системы управления образованием, утверждает правила организации и функционирования единой информационной системы образования;
3-3) организует разработку и утверждает типовые (базисные) учебные программы и учебные планы всех уровней образования, за исключением типовых (базисных) учебных программ и учебных планов медицинского и фармацевтического образования;
3-4) устанавливает перечень профессий и специальностей, получение которых в заочной, вечерней и в форме экстерната не допускается;
3-5) выдает разрешение на обучение в форме экстерната в организациях образования, дающих высшее профессиональное образование;
4) утверждает государственные общеобязательные стандарты образования, за исключением медицинского и фармацевтического образования;
4-1) утверждает правила проведения промежуточного государственного контроля;
5) разрабатывает и реализует целевые и международные программы в области образования и науки;
6) определяет время начала и завершения учебного года в организациях образования, независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности;
7) определяет наполняемость классов (групп) в соответствии с санитарными правилами и нормами по типам и видам организаций образования;
8) определяет во взаимодействии с заинтересованными министерствами, иными центральными исполнительными органами, работодателями и другими социальными партнерами перечни профессий и специальностей для подготовки
кадров;
8-1) разрабатывает и утверждает формы и порядок проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой государственной аттестации обучающихся;
8-2) разрабатывает и утверждает правила и технологию проведения единого национального тестирования и комплексного тестирования;
8-3) утверждает предельное количество обучающихся в организации образования, не прошедших промежуточный государственной контроль, превышение которого ведет к внеочередной государственной аттестации;
8-4) разрабатывает и утверждает порядок подтверждения уровня профессиональной подготовленности и присвоения квалификации по профессиям (специальностям) технического и обслуживающего труда;
9) выдает лицензии на право осуществления образовательной деятельности:
юридическим лицам, реализующим основные образовательные программы высшего профессионального и послевузовского профессионального образования;
юридическим лицам, реализующим специализированные образовательные программы и образовательные программы среднего профессионального образования, финансируемым за счет средств республиканского бюджета;
юридическим лицам, реализующим духовные образовательные программы (духовные учебные заведения);
международным и иностранным юридическим лицам;
9-1) утверждает порядок организации учебно-методической работы в организациях образования;
9-2) организует и проводит государственную аккредитацию организаций образования, реализующих программы высшего профессионального и послевузовского профессионального образования;
9-3) организует и проводит государственную аттестацию организаций образования независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности (за исключением медицинских и фармацевтических организаций образования), дающих высшее профессиональное и послевузовское профессиональное образование, а также подведомственных организаций образования, реализующих образовательные программы среднего профессионального образования и специализированные образовательные программы;
10) обеспечивает учебниками и учебно-методическими комплексами республиканские организации образования, дающие среднее общее образование, а также соотечественников, обучающихся в зарубежных школах в соответствии с международными соглашениями, работу по подготовке и изданию учебников, учебно-методических комплексов и учебно-методических пособий на основе творческой состязательности и создает механизм выбора учебной литературы организациям образования;
10-1) обеспечивает учебниками и учебно-методическими комплексами республиканские организации образования, дающие среднее общее образование, а также соотечественников, обучающихся в зарубежных школах в соответствии с международными соглашениями;
11) разрешает к использованию учебники, пособия и другую литературу для организаций образования, в том числе на электронных носителях;
11-1) организует проведение внешкольных мероприятий республиканского значения;
12) (исключен)
12-1) утверждает правила организации проведения республиканских олимпиад и научных соревнований по общеобразовательным предметам, республиканских конкурсов исполнителей и профессионального мастерства;
13) размещает на конкурсной основе государственный образовательный заказ за счет бюджетных средств, за исключением государственного заказа на повышение квалификации и переподготовку кадров здравоохранения;
14) утверждает общий порядок и типовые правила приема на обучение в организации образования, магистратуру, аспирантуру и докторантуру, а также типовую форму договора возмездного оказания образовательных услуг;
14-1) утверждает правила перевода и восстановления обучающихся в организациях образования, дающих начальное профессиональное, среднее профессиональное и высшее профессиональное образование;
14-2) утверждает порядок и сроки предоставления академических отпусков обучающимся в организациях образования очной формы обучения;
14-3) утверждает правила обучения по формам, предусмотренным статьей 14 настоящего Закона;
15) утверждает учредительные документы подведомственных организаций образования и предприятий;
16) осуществляет государственный контроль за исполнением законодательства Республики Казахстан и нормативных правовых актов в области образования, государственных общеобязательных стандартов образования, бюджетной и финансовой дисциплины в подведомственных организациях в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
16-1) утверждает форму справки, выдаваемой гражданам, не завершившим образование;
16-2) разрабатывает и утверждает формы документов строгой отчетности, используемые организациями образования в образовательной деятельности;
16-3) организует заказ бланков документов государственного образца об уровне (ступени) образования и (или) квалификации, обеспечивает ими организации образования, дающие высшее профессиональное и послевузовское профессиональное образование, а также организации образования, финансируемые за счет республиканского бюджета, и осуществляет контроль за их использованием;
17) разрабатывает предложения о государственных нормативах оплаты труда в государственных организациях образования;
18) осуществляет в установленном порядке финансирование подведомственных организаций за счет бюджетных средств;
19) назначает на должность и освобождает от должности первых руководителей подведомственных государственных организаций образования, за исключением первых руководителей отдельных государственных высших учебных заведений, которые назначаются на должность и освобождаются от должности Президентом Республики Казахстан;
19-1) утверждает правила конкурсного замещения должностей научно-педагогического (профессорско-преподавательского состава, научных работников) персонала высших учебных заведений;
20) (исключен)
21) разрабатывает и утверждает отраслевую систему поощрения;
21-1) утверждает правила аттестации педагогических работников;
22) планирует и организует переподготовку и повышение квалификации педагогических кадров;
23) проводит переговоры с иностранными партнерами и подписывает в пределах своей компетенции международные договоры (соглашения) и программы в области образования, а также научной деятельности;
24) (исключен)
24-1) определяет порядок нострификации документов об образовании;
25) (исключен)
Сноска. В статью 30 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 7 июля 2006 года N 171 (порядок введения в действие см. ст.2 ); от 12 января 2007 года N 222 (вводится в действие по истечении 6 месяцев со дня его официального опубликования).

Статья 31. Компетенция местных представительных и
исполнительных органов в области образования

1. Местные представительные органы:
1) утверждают программы развития образования на территории соответствующей административно-территориальной единицы, представленные местными исполнительными органами, заслушивают отчеты об их исполнении;
2) принимают решение о предоставлении за счет бюджетных средств социальной помощи на приобретение топлива педагогическим работникам государственных организаций образования, проживающим и работающим в аульной (сельской) местности;
3) принимают решение о льготном проезде обучающихся на общественном транспорте.
2. Местный исполнительный орган области:
1) разрабатывает и вносит на утверждение маслихата программы развития образования;
2) обеспечивает предоставление гражданам начального профессионального образования;
3) обеспечивает реализацию образовательных программ среднего профессионального образования;
4) обеспечивает общеобразовательное обучение по специальным образовательным программам;
5) обеспечивает общеобразовательное обучение одаренных детей в специализированных организациях образования;
5-1) организует заказ бланков документов государственного образца об уровне (ступени) образования и (или) квалификации, обеспечивает ими организации образования, дающие основное общее и среднее общее, начальное профессиональное и среднее профессиональное образование, и осуществляет контроль за их использованием;
6) создает, преобразовывает и ликвидирует в установленном законодательством Республики Казахстан порядке организации образования, реализующие образовательные программы начального профессионального, среднего профессионального образования, специализированные и специальные образовательные программы, а также детские юношеские спортивные школы;
6-1) организует лицензирование образовательной деятельности, а также проведение государственной аттестации юридических лиц, реализующих основные программы начального профессионального и среднего профессионального образования, специализированные и специальные образовательные программы, а также программы дополнительного образования для детей и юношества по спорту;
7) утверждает государственный образовательный заказ на подготовку специалистов с начальным профессиональным, средним профессиональным образованием;
8) поддерживает и оказывает содействие в материально-техническом обеспечении государственных организаций образования (за исключением общеобразовательных и профессиональных школ в исправительных учреждениях уголовно-исполнительной системы), дающих начальное профессиональное и среднее профессиональное образование, а также специальных и специализированных организаций образования;
9) обеспечивает приобретение и доставку учебников и учебно-методических комплексов для организаций образования, дающих начальное профессиональное образование, а также реализующих специальные образовательные программы;
10) обеспечивает проведение школьных олимпиад областного масштаба;
11) обеспечивает дополнительное образование детей по спорту;
12) организует переподготовку кадров и повышение квалификации работников государственных учреждений, финансируемых за счет бюджетных средств;
13) обеспечивает обследование психического здоровья детей и подростков и оказание психолого-медико-педагогической консультативной помощи населению;
14) обеспечивает реабилитацию и социальную адаптацию детей и подростков с проблемами в развитии;
15) осуществляет в установленном порядке государственное обеспечение детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, их обязательное трудоустройство и обеспечение жильем;
16) организует бесплатное и льготное питание отдельных категорий обучающихся в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан;
17) содействует трудоустройству выпускников организаций образования, дающих среднее профессиональное образование;
18) вносит предложения в маслихат о льготном проезде обучающихся на общественном транспорте.
3. Местный исполнительный орган города республиканского значения и столицы:
1) разрабатывает и вносит на утверждение маслихата программы развития образования;
2) организует учет детей дошкольного и школьного возраста, их обучение до получения ими обязательного среднего образования;
3) организует и обеспечивает обязательное среднее общее образование граждан, включая вечернюю (сменную) форму обучения, и среднее общее образование, предоставляемое через организации интернатного типа;
4) обеспечивает получение гражданами начального профессионального образования;
5) обеспечивает получение гражданами среднего профессионального образования;
6) (исключен - от 10 января 2006 года N 116 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона N 116 ) ;
7) создает, преобразовывает и ликвидирует в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, организации образования, дающие начальное общее, основное общее и среднее общее, начальное профессиональное и среднее профессиональное образование, дошкольные и внешкольные организации, а также организации образования, реализующие специальные и специализированные образовательные программы;
8) организует лицензирование образовательной деятельности, а также проведение государственной аттестации юридических лиц, реализующих основные образовательные программы начального общего, основного общего или среднего общего, начального профессионального, среднего профессионального образования, специальные и специализированные образовательные программы, а также дошкольных и внешкольных организаций;
9) утверждает государственный образовательный заказ на подготовку специалистов со средним профессиональным образованием;
10) организует участие обучающихся в едином национальном тестировании;
11) организует приобретение и доставку учебников и учебно-методических комплексов для учреждений обязательного среднего общего образования, а также для учреждений, реализующих специальные образовательные программы;
12) обеспечивает дополнительное образование для детей и юношества;
13) поддерживает и оказывает содействие в материально-техническом обеспечении государственных организаций образования, за исключением общеобразовательных и профессиональных школ в исправительных учреждениях уголовно-исполнительной системы и организаций дошкольного воспитания и обучения;
14) обеспечивает общеобразовательное обучение по специальным образовательным программам;
15) обеспечивает общеобразовательное обучение одаренных детей в специализированных организациях образования;
16) обеспечивает проведение школьных олимпиад масштаба города республиканского значения, столицы;
17) обеспечивает обследование психического здоровья детей и подростков и оказание психолого-медико-педагогической консультативной помощи населению;
18) обеспечивает реабилитацию и социальную адаптацию детей и подростков с проблемами в развитии;
19) обеспечивает переподготовку кадров и повышение квалификации работников государственных учреждений, финансируемых за счет бюджетных средств;
20) осуществляет в установленном порядке государственное обеспечение детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, их обязательное трудоустройство и обеспечение жильем;
21) организует в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, медицинское обслуживание обучающихся и воспитанников организаций образования, за исключением дошкольных;
22) организует в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан, бесплатное и льготное питание отдельных категорий обучающихся и воспитанников;
23) содействует трудоустройству выпускников организаций образования;
24) вносит предложения в маслихат о льготном проезде обучающихся на общественном транспорте;
25) оказывает организациям дошкольного воспитания и обучения необходимую методическую и консультативную помощь.
4. Местный исполнительный орган района (города областного значения):
1) реализует программы развития образования;
2) обеспечивает предоставление гражданам обязательного среднего общего образования, включая вечернюю (сменную) форму обучения, и среднего общего образования, предоставляемого через организации интернатного типа;
3) организует учет детей дошкольного и школьного возраста, их обучение до получения ими обязательного среднего образования;
4) создает, преобразовывает и ликвидирует в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, организации образования, дающие начальное общее, основное общее или среднее общее образование, за исключением специального и специализированного образования, а также дошкольные и внешкольные организации;
5) организует лицензирование образовательной деятельности, а также проведение государственной аттестации юридических лиц, реализующих основные образовательные программы начального общего, основного общего или среднего общего образования (за исключением специальных и специализированных образовательных программ, программ дополнительного образования для детей и юношества по спорту), а также дошкольных и внешкольных организаций;
6) поддерживает и оказывает содействие в материально-техническом обеспечении государственных организаций образования, за исключением общеобразовательных и профессиональных школ в исправительных учреждениях уголовно-исполнительной системы, организаций образования, дающих начальное профессиональное и среднее профессиональное образование, специальных, специализированных и организаций дошкольного воспитания и обучения;
7) организует приобретение и доставку учебников и учебно-методических комплексов для учреждений обязательного среднего общего образования;
8) обеспечивает дополнительное образование для детей и юношества;
9) организует проведение школьных олимпиад районного (городского) масштаба;
10) осуществляет в установленном порядке государственное обеспечение детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, их обязательное трудоустройство и обеспечение жильем;
11) организует в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, медицинское обслуживание обучающихся и воспитанников организаций образования, за исключением дошкольных;
12) организует в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан, бесплатное и льготное питание отдельных категорий обучающихся и воспитанников;
13) содействует трудоустройству выпускников организаций образования;
14) содействует обеспечению жилищно-бытовых условий для молодых специалистов, прибывших на работу в организации образования, находящиеся в сельской местности;
15) вносит предложения в маслихат о льготном проезде обучающихся на общественном транспорте;
16) оказывает организациям дошкольного воспитания и обучения и семье необходимую методическую и консультативную помощь.
5. Аким района в городе, города областного, районного значения, поселка, аула (села), аульного (сельского) округа:
1) организует учет детей дошкольного возраста;
2) обеспечивает дошкольное воспитание и обучение, в том числе организует в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, медицинское обслуживание в организациях дошкольного воспитания и обучения.
Аким поселка, аула (села), аульного (сельского) округа организует бесплатный подвоз обучающихся до школы и обратно в аульной (сельской) местности.
Сноска. В статью 31 внесены изменения - Законами РК от 22 ноября 1999 г. N 484 (вводится в действие с 1 января 2000 г.); от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 10 января 2006 года N 116 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона N 116 ); от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 12 января 2007 года N 222 (вводится в действие по истечении 6 месяцев со дня его официального опубликования).

Статья 32. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.)

Статья 33. Компетенция организаций образования

1. Организации образования самостоятельны в осуществлении учебно-воспитательного процесса, подборе и расстановке кадров, научной, финансово-хозяйственной и иной деятельности в пределах, установленных законодательством Республики Казахстан, Типовым положением об организациях образования соответствующего типа и уставами организаций образования.
1-1. Организации образования свою деятельность осуществляют гласно, информируют общественность об учебной, научно-исследовательской и финансовой деятельности.
2. Руководитель государственной организации образования по согласованию с уполномоченными органами управления назначает и освобождает от должности своих заместителей. Порядок их назначения и освобождения определяется уставом организации образования.
3. К компетенции организаций образования относятся следующие функции:
1) разработка проекта устава;
2) разработка и утверждение правил внутреннего распорядка;
3) разработка и утверждение рабочих учебных планов и программ, календарных графиков учебного процесса;
4) формирование контингента обучающихся, воспитанников в соответствии с лицензией на право ведения образовательной деятельности, если иное не предусмотрено настоящим Законом и Типовым положением об организациях образования соответствующего типа;
Формирование контингента обучающихся средних профессиональных и высших профессиональных учебных заведений осуществляется на основе конкурса баллов сертификатов, выданных по результатам единого национального тестирования, комплексного тестирования в соответствии с Типовыми правилами приема в учебные заведения соответствующего типа; (Прим. РЦПИ: см. V001118 ; V001245 ) ;
5) использование и совершенствование методик образовательного процесса и образовательных технологий, в том числе дистанционных образовательных технологий;
6) проведение текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся, за исключением единого национального тестирования и присвоения квалификации по профессиям (специальностям) технического и обслуживающего труда;
7) (исключен) ;
8) установление ставок заработной платы и должностных окладов работников в государственных организациях образования в пределах собственных финансовых средств и с учетом ограничений, установленных республиканскими нормативными правовыми актами;
9) установление надбавок и доплат к должностным окладам работников государственных организаций образования, порядка и размеров их премирования в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;
9-1) обеспечение повышения квалификации и переподготовки кадров в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;
10) материально-техническое обеспечение, оснащение и оборудование организаций образования в соответствии с нормативными требованиями;
11) привлечение дополнительных источников финансовых и материальных средств для осуществления уставной деятельности в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;
12) создание необходимых условий для работы подразделений организаций общественного питания и медицинских организаций, контроль их работы в целях охраны и укрепления здоровья обучающихся, воспитанников и работников;
13) обеспечение своевременного предоставления отдельным категориям обучающихся, воспитанников дополнительных льгот и видов материального обеспечения, предусмотренных законодательством Республики Казахстан;
14) обеспечение условий содержания и проживания воспитанников и обучающихся не ниже установленных норм;
15) содействие деятельности органов общественного самоуправления, общественных объединений;
16) предоставление учредителю и заинтересованным лицам отчета о поступлении и расходовании финансовых и материальных ресурсов;
17) присвоение научно-педагогическим работникам высших учебных заведений академических званий доцента и профессора соответствующего учебного заведения. Ходатайство перед государственным органом аттестации Республики Казахстан о присвоении ученых званий доцента и профессора;
18) (исключен)
Сноска. В статью 33 внесены изменения - Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 34. Управление организациями образования

1. Управление организациями образования осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан, Типовыми правилами деятельности организаций образования соответствующего типа и уставом организации образования.
2. Формами коллегиального управления организацией образования являются совет (ученый совет) организации образования, попечительский совет, педагогический, методический (учебно-методический, научно-методический) советы и другие формы, правила организации работы которых, включая порядок их избрания, утверждаются центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
3. Непосредственное управление организацией образования осуществляет заведующий, директор, ректор или иной руководитель.
4. Руководитель организации образования назначается на должность и освобождается от должности в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, за исключением первых руководителей отдельных государственных высших учебных заведений, порядок назначения на должность и освобождения от должности которых определяется Президентом Республики Казахстан.
Перечень отдельных государственных высших учебных заведений, первые руководители которых назначаются на должность и освобождаются от должности Президентом Республики Казахстан, утверждается Президентом Республики Казахстан.
5. Статус руководителя организации образования, состав, полномочия, порядок выборов и деятельности коллегиальных органов организаций образования, разграничение полномочий между ними определяются Типовыми правилами деятельности организаций образования соответствующего типа и закрепляются их уставами.
Руководитель государственной организации образования один раз в три года проходит аттестацию в порядке, установленном центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
Порядок прохождения аттестации первых руководителей отдельных государственных высших учебных заведений, которые назначаются на должность и освобождаются от должности Президентом Республики Казахстан, определяется Президентом Республики Казахстан.
6. Руководителям государственных организаций образования совмещение их должности с другими руководящими должностями (кроме научного и научно-методического руководства) внутри или вне организации образования не разрешается.
7. Должностные обязанности руководителей государственных организаций образования, их филиалов (отделений) не могут исполняться по совместительству. <*>
Сноска. Статья 34 - в редакции Закона РК от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Статья 35. Государственный контроль в системе
образования

1. Государственный контроль в системе образования направлен на обеспечение государством прав граждан на образование и соблюдение юридическими лицами, реализующими основные и дополнительные образовательные программы, соответствия осуществляемой ими образовательной деятельности требованиям законодательства Республики Казахстан в области образования, государственных общеобязательных стандартов образования и требований, содержащихся в полученных ими лицензиях, и осуществляется государственными органами управления образованием в пределах их компетенции.
2. Объектами государственного контроля в системе образования являются:
1) образовательная деятельность юридических лиц, реализующих основные и дополнительные образовательные программы;
2) уровень освоения обучающимися соответствующих образовательных программ.
3. Основными видами государственного контроля являются:
1) промежуточный государственный контроль;
2) итоговая государственная аттестация обучающихся;
3) государственная аттестация организаций образования;
4) аккредитация организаций образования;
5) контроль за соблюдением лицензионных правил;
6) контроль за соблюдением организациями образования законодательства Республики Казахстан об образовании.
4. (исключен)
5. Промежуточный государственный контроль осуществляется:
1) в организациях образования, дающих среднее общее образование, в целях проверки освоения обучающимися содержания образовательных программ соответствующей ступени;
2) в организациях образования, дающих высшее профессиональное образование, в целях проверки освоения обучающимися отдельных дисциплин, входящих в циклы социально-гуманитарных, естественно-научных и общепрофильных дисциплин государственного общеобязательного стандарта высшего профессионального образования, по окончании ими второго курса (в медицинских - по окончании третьего курса).
Обучающиеся, не прошедшие промежуточный государственный контроль, имеют право на повторное прохождение промежуточного государственного контроля в порядке, определенном центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
Студенты - обладатели государственных образовательных грантов и кредитов, вторично не прошедшие промежуточный государственный контроль, лишаются права продолжать обучение по государственному образовательному гранту и кредиту и могут остаться на повторный курс обучения на платной основе.
Студенты платных отделений, вторично не прошедшие промежуточный государственный контроль, могут остаться на повторный курс обучения на платной основе.
Организации образования, в которых количество обучающихся, не прошедших промежуточный государственный контроль, превышает предельное количество, установленное центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования, подлежат внеочередной государственной аттестации.
Правила проведения промежуточного государственного контроля утверждаются центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
6. Ежегодно к сдаче единого национального тестирования допускаются выпускники организаций среднего общего образования, обучавшиеся на казахском и русском языках.
Участники международных олимпиад по общеобразовательным предметам текущего года освобождаются от сдачи единого национального тестирования.
Сертификат участникам международных олимпиад для участия в конкурсе на право получения образовательных грантов выдается на основании решения комиссии центрального исполнительного органа Республики Казахстан в области образования. Баллы сертификатов устанавливаются путем перевода годовых оценок обучающегося по шкале, утверждаемой центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
Выпускники средних общеобразовательных учебных заведений прошлых лет, а также обучавшиеся по линии международного обмена школьников за рубежом, не сдававшие единого национального тестирования, выпускники средних общеобразовательных учебных заведений с родными языками обучения (кроме казахского и русского языков), выпускники республиканских музыкальных школ-интернатов, начальных профессиональных и средних профессиональных учебных заведений имеют право сдавать комплексное тестирование в соответствии с Типовыми правилами приема.
7. Государственная аттестация организаций образования независимо от их ведомственной подчиненности и форм собственности проводится один раз в пять лет в плановом порядке государственными органами управления образованием в соответствии с их компетенцией.
Государственная аттестация филиалов организаций образования проводится в составе организации образования в порядке, предусмотренном для организации образования.
Первая государственная аттестация проводится во вновь созданных:
1) организациях образования, реализующих программы начального общего, основного общего, среднего общего образования, через четыре года;
2) организациях образования, реализующих образовательные программы начального профессионального, среднего профессионального, высшего профессионального и послевузовского профессионального образования, не позже года первого выпуска специалистов соответствующего уровня;
3) дошкольных и внешкольных организациях через три года.
8. Аккредитация высших учебных заведений осуществляется по их заявлениям на основе государственной аттестации. <*>
Сноска. В статью 35 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 . Новая редакция - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 . Внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Статья 35-1. Контроль за соблюдением законодательства
Республики Казахстан об образовании

1. Контроль за соблюдением организациями образования законодательства Республики Казахстан об образовании осуществляется в форме проверок уполномоченными органами.
2. Проверки подразделяются на следующие виды:
плановая - запланированная уполномоченным органом проверка, проводимая с учетом установленных законодательством Республики Казахстан временных интервалов по отношению к предшествующим проверкам;
внеплановая - проверка, назначаемая в целях немедленного реагирования на обращения физических и юридических лиц;
встречная - проверка, проводимая в отношении третьих лиц в случае, если при проведении проверок у контролирующих органов возникает необходимость в получении дополнительной информации, связанной с указанными лицами.
3. Плановая проверка проводится один раз в промежутке между государственными аттестациями.
4. Международные и иностранные организации образования и их филиалы, созданные на территории Республики Казахстан, проверяются в соответствии с законами Республики Казахстан.
5. Проверка организаций образования проводится на основании решения уполномоченного органа о проведении проверки.
6. Для проведения проверки создается комиссия. Состав комиссии, срок проведения, объект, предмет проверки утверждаются уполномоченным органом. К проверке могут быть привлечены специалисты организаций образования и науки.
7. Продолжительность проверок не должна превышать семь дней. При наличии обоснованных причин сроки проведения проверок могут быть продлены, но не более чем на десять дней.
8. Проверяющие лица во время проведения проверки имеют право запросить любую необходимую информацию, ознакомиться с оригиналами документов, относящихся к предмету проверки.
9. Проверка завершается составлением справки об итогах проверки. К справке об итогах проверки прилагаются копии документов, подтверждающие достоверность изложенных фактов.
10. Со справкой об итогах проверки, подготовленной комиссией, должен ознакомиться руководитель проверяемой организации, который ставит свою подпись и печать организации. При этом он вправе сделать запись о несогласии с результатами проверки в целом или по отдельным позициям.
В случаях, когда руководитель организации образования или лицо, исполняющее обязанности руководителя, отказывается подписывать справку или отсутствует возможность получить подпись руководителя или лица, исполняющего его обязанности, председатель комиссии производит в справке соответствующую запись.
Один экземпляр справки остается в проверяемой организации. <*>
Сноска. Статья 35-1 в новой редакции - Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Статья 35-2. Информационное обеспечение
органов управления системой образования

1. В целях своевременного обеспечения органов управления системой образования полной, достоверной, сопоставимой информацией в Республике Казахстан создается и действует единая информационная система образования, обеспечивающая возможности эффективного управления образованием.
2. Единая информационная система образования включает в себя данные учета в системе образования по установленным показателям, данные образовательного мониторинга и иные данные, полученные центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования, местными исполнительными органами, организациями образования при осуществлении ими своих функций. <*>
Сноска. Глава дополнена статьей 35-2 - Законом РК от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Глава 5. Права и обязанности, социальные гарантии
субъектов образовательного процесса

Статья 36. Права и обязанности обучающихся и
воспитанников

1. Граждане Республики Казахстан, иностранцы и лица без гражданства имеют право на выбор организаций образования и формы получения образования в соответствии с условиями приема.
При желании обучающихся организация образования обязана заключить с ними договор (контракт) на обучение, в котором оговариваются права и обязанности сторон.
При поступлении граждан на платное обучение организация образования обязана заключить с ними договор возмездного оказания образовательных услуг.
2. Граждане, получающие образование, являются обучающимися или воспитанниками.
К обучающимся относятся учащиеся, студенты, магистранты, курсанты, слушатели, стажеры, аспиранты, адъюнкты и докторанты.
К воспитанникам относятся лица, обучающиеся и воспитывающиеся в дошкольных, интернатных организациях.
3. Обучающиеся и воспитанники имеют право на:
1) получение образования в соответствии с государственными общеобязательными стандартами образования;
2) обучение в рамках государственных общеобязательных стандартов образования по индивидуальным учебным планам, ускоренным образовательным программам по решению Совета организации образования;
3) получение дополнительных образовательных услуг, знаний, согласно своим склонностям и потребностям, выбор альтернативных курсов в соответствии с учебными планами;
4) участие в управлении организациями образования;
5) восстановление и перевод из одного учебного заведения в другое, с одной специальности на другую или с одной формы обучения на другую, из негосударственного в государственное учебное заведение в порядке, установленном центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования;
6) бесплатное пользование информационными ресурсами библиотек организаций образования; обеспечение учебниками, учебно-методическими комплексами и учебно-методическими пособиями в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан;
7) получение информации о положении в сфере занятости населения и профессионально-диагностическое обследование в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан;
8) свободное выражение собственных мнений и убеждений;
9) уважение своего человеческого достоинства;
10) поощрение и вознаграждение за успехи в учебе, научной и творческой деятельности.
4. Обучающиеся и воспитанники всех организаций образования очной формы обучения, независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности, имеют право на:
1) льготный проезд на общественном транспорте (кроме такси) по решению местных представительных органов;
2) совмещение обучения с работой в свободное от учебы время;
3) отсрочку от призыва на воинскую службу в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
4-1. По медицинским показаниям и в иных исключительных случаях обучающемуся может предоставляться академический отпуск на срок и в порядке, которые установлены центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
5. Работодателями, помимо случаев, предусмотренных трудовым законодательством Республики Казахстан, также могут предоставляться дополнительные оплачиваемые и неоплачиваемые отпуска, свободные от работы дни с сохранением и без сохранения заработной платы гражданам, обучающимся в организациях образования без отрыва от основной работы (по заочной, вечерней и дистанционной формам обучения).
6. Выпускники организаций образования, независимо от форм собственности, обладают равными правами при поступлении в организации образования следующего уровня и при трудоустройстве.
7. Отдельным категориям обучающихся в организациях образования выплачиваются государственные стипендии в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
Государственная именная стипендия выплачивается наиболее одаренным аспирантам высших учебных заведений и научно-исследовательских учреждений, а также студентам высших учебных заведений Республики Казахстан по очной форме обучения на основании решений ученых советов высших учебных заведений и научно-исследовательских институтов.
Именные стипендии, учреждаемые физическими и юридическими лицами, назначаются обучающимся по очной форме обучения в организациях начального профессионального, среднего профессионального и высшего профессионального образования.
Размеры именных стипендий и порядок их выплаты определяются органами и лицами, их учредившими.
8. Обучающиеся и воспитанники, принятые на обучение в соответствии с государственным образовательным заказом, обеспечиваются организациями образования местами в общежитиях в установленном ими порядке.
9. Отвлечение обучающихся и воспитанников от учебного процесса не допускается.
10. Государство обеспечивает создание и функционирование детских домов, интернатных организаций для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, а также детских домов семейного типа, детских деревень семейного типа, Домов юношества, создаваемых по решению местных исполнительных органов областей (города республиканского значения, столицы).
Дети-сироты и дети, оставшиеся без попечения родителей, воспитываются в детских домах и интернатных организациях, содержатся на полном государственном обеспечении.
11. Отдельным категориям обучающихся и воспитанников предоставляются и другие льготы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
12. Обучающиеся и воспитанники обязаны овладевать знаниями, умениями и практическими навыками в объеме государственных общеобязательных стандартов образования, соблюдать правила внутреннего распорядка, выполнять другие требования, предусмотренные уставом организации образования.
13. Обучающиеся и воспитанники обязаны заботиться о своем здоровье, стремиться к духовному и физическому самосовершенствованию.
14. За нарушение обязанностей обучающимися, воспитанниками к ним могут быть применены меры дисциплинарного воздействия, предусмотренные уставом организации образования, либо договором (контрактом). <*>
Сноска. Статья 36 с изменениями, внесенными законами РК от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 10 января 2006 года N 116 (порядок введения в действие см. ст.2 Закона N 116 ); от 22 мая 2007 года N 255 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

Статья 37. Охрана здоровья обучающихся, воспитанников

1. Учебно-воспитательный процесс в организациях образования осуществляется с учетом состояния здоровья обучающихся, воспитанников. В организациях образования обеспечивается выполнение необходимых мер по предотвращению заболеваний, укреплению здоровья, физическому совершенствованию, стимулированию здорового образа жизни обучающихся, воспитанников.
2. Учебная нагрузка, режим занятий обучающихся, воспитанников определяются утверждаемыми организациями образования положениями, подготовленными на основе государственных общеобязательных стандартов, учебных планов и рекомендаций органов здравоохранения и образования.
3. Организации системы здравоохранения осуществляют систематический контроль за состоянием здоровья обучающихся, воспитанников, их медицинское обслуживание. Организации образования предоставляют помещения под медицинские пункты.
4. Педагогические работники организаций дошкольного и среднего образования обязаны проходить ежегодно бесплатные медицинские обследования в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
5. Расписание занятий в организациях образования должно предусматривать перерыв достаточной продолжительности для питания и активного отдыха обучающихся и воспитанников.
Местными исполнительными органами и руководителями организаций образования создаются условия для организации платного питания в организациях образования. Контроль за качеством питания возлагается на органы здравоохранения.
6. Ответственность за создание здоровых и безопасных условий обучения, воспитания, труда и отдыха в организациях образования возлагается на их руководителей и учредителей. <*>
Сноска. В статью 37 внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 38. Права и обязанности родителей и иных
законных представителей

1. Родители и иные законные представители несовершеннолетних детей имеют право:
1) выбирать организации образования с учетом желания, индивидуальных склонностей и особенностей ребенка;
2) участвовать в работе органов управления организациями образования через родительские комитеты;
3) получать информацию от организаций образования относительно успеваемости, поведения и условий учебы своих детей;
4) получать консультативную помощь по проблемам обучения и воспитания своих детей в психолого-медико-педагогических консультациях.
2. Родители и иные законные представители обязаны:
1) создавать детям здоровые и безопасные условия для жизни и учебы, обеспечивать развитие их интеллектуальных и физических сил, нравственное становление;
2) обеспечить предшкольную подготовку детей в возрасте пяти (шести) лет, а начиная с шести (семи) лет определять в общеобразовательную школу;
3) сотрудничать с организациями образования;
4) обеспечивать посещаемость детьми учебного заведения.

Статья 39. Право на занятие педагогической
деятельностью

1. Правом на занятие педагогической деятельностью (обучение и воспитание) в организациях образования обладают граждане, имеющие соответствующее профессиональное образование.
2. Гражданам, не имеющим соответствующего профессионального образования, предоставляется право заниматься педагогической деятельностью (за исключением высших учебных заведений) по решению совета организации образования только при отсутствии необходимых специалистов.
3. К педагогической деятельности в организациях образования не допускаются лица, которым она запрещена приговором суда. <*>
Сноска. В статью 39 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Статья 40. Система оплаты труда работников организаций
образования

1. Оплата труда работников государственных организаций образования осуществляется в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
2. (исключен от 15 мая 2007 г. N 253 )
3. Государственные организации образования в пределах имеющихся у них средств, а также за счет предпринимательской деятельности могут самостоятельно определять размеры премий и других выплат стимулирующего характера.
4. Педагогическим работникам организаций образования устанавливается доплата за ученые степени кандидата наук и доктора наук, при наличии соответствующего диплома, выданного уполномоченным органом Республики Казахстан в области аттестации научных кадров высшей квалификации, в размере одной месячной минимальной заработной платы для кандидата наук и двух месячных минимальных заработных плат для докторов наук.
Сноска. Пункт 4 статьи 40 вступает в силу с 01.09.99 г. См. ст. 50 Закона.
5. Нормативная учебная нагрузка в неделю для педагогических работников государственных организаций образования устанавливается не более:
1) 20 часов - для начальной ступени общеобразовательного учебного заведения;
2) 18 часов - для основной и старшей ступеней общеобразовательного учебного заведения, организаций начального профессионального и среднего профессионального образования;
3) 24 часов - для дошкольных организаций, предшкольных классов общеобразовательных школ, лицеев и гимназий;
4) 18 часов - для внешкольных организаций (детских юношеских спортивных школах - 24 часов);
5) общая численность профессорско-преподавательского состава государственных высших учебных заведений при определении государственного заказа и государственного образовательного кредита рассчитывается, исходя из среднего соотношения студентов и преподавателей (среднее количество студентов, приходящихся на одного преподавателя) 8:1 для очной, а для медицинских высших учебных заведений 6:1, 16:1 для вечерней и 32:1 для заочной форм обучения соответственно.
В государственных учреждениях образования нормативная учебная нагрузка для педагогических работников регулируется Правительством Республики Казахстан по представлению центрального исполнительного органа в области образования в пределах, установленных настоящим Законом.
6. Работникам организаций образования производится доплата за работу в аульной (сельской) местности, за классное руководство, за проверку тетрадей, письменных работ, за заведование учебными кабинетами, углубленное преподавание предметов и другие выплаты, предусмотренные Правительством Республики Казахстан.
7. Положение по оплате труда за счет собственных средств определяется соответствующими учебными заведениями (учредителями).
8. Оплата труда работников негосударственных организаций образования определяется их учредителями или уполномоченным на то лицом.
Сноска. Статья 40 с изменениями, внесенными Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 15 мая 2007 г. N 253 .

Статья 41. Права и обязанности работников организаций
образования, их социальные гарантии

1. Права и обязанности работников организаций образования определяются уставами организаций образования, правилами внутреннего распорядка и должностными инструкциями.
2. Педагогическими работниками считаются лица, осуществляющие педагогическую деятельность.
3. Педагогические работники организаций образования имеют право на:
1) обеспечение условий для профессиональной деятельности;
2) свободный выбор способов и форм организации педагогической деятельности при условии соблюдения государственного общеобязательного стандарта образования;
3) свободный выбор темы научных исследований и форм использования их результатов в педагогической практике;
4) участие в работе органов управления учебным заведением;
5) повышение своей квалификации с отрывом от работы за счет средств учредителя один раз в пять лет продолжительностью не более четырех месяцев;
6) досрочную аттестацию с целью повышения категории, служебного роста;
7) оплачиваемый отпуск продолжительностью 56 календарных дней для педагогических работников учреждений среднего общего, начального профессионального, среднего профессионального, высшего профессионального и послевузовского профессионального образования и приравненных к ним; 42 календарных дня - для работников методической службы, педагогических работников дошкольных и внешкольных организаций;
8) индивидуальную педагогическую деятельность;
9) защиту своей профессиональной чести и достоинства;
10) защиту наравне с другими видами собственности интеллектуальной собственности в форме материальных активов (научные, методические труды, патенты, программное обеспечение, образовательные и информационные технологии и другое), служащей источником образовательной и экономической деятельности организаций образования и их сотрудников;
11) обжалование приказов и распоряжений администрации организации образования;
12) материальное и моральное поощрение за успехи в педагогической деятельности, награждение орденами и медалями, почетными званиями, знаками и грамотами.
4. Педагогические работники государственных организаций образования имеют право:
1) на жилище в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
2) проживающие и работающие в аульной (сельской) местности - на получение по решению местных представительных органов льгот (денежных компенсаций) по расходам за коммунальные услуги и топливо в размерах, устанавливаемых местными представительными органами за счет бюджетных средств;
3) имеющие скот в личной собственности - на обеспечение кормами, земельными участками для пастьбы скота и сенокошения наравне с работниками сельскохозяйственных организаций.
4-1. Педагогическим работникам образования, работающим в сельской местности, по решению местных представительных органов могут устанавливаться повышенные не менее чем на двадцать пять процентов оклады и тарифные ставки по сравнению со ставками педагогических работников, занимающихся этими видами деятельности в городских условиях.
5. Не допускается привлечение педагогических работников к выполнению функций, не свойственных их основной деятельности, без согласия самих работников.
6. Педагогическим работникам государственных организаций образования, работающим в режиме эксперимента, производятся доплаты в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
7. Педагогические работники обязаны:
1) обеспечивать получение обучающимися и воспитанниками знаний, умений и навыков не ниже уровня, предусмотренного соответствующими государственными общеобязательными стандартами образования;
2) выявлять и содействовать развитию индивидуальных и творческих способностей обучающихся и воспитанников;
3) повышать свою квалификацию;
3-1) не реже одного раза в пять лет проходить аттестацию;
4) соблюдать нормы педагогической этики;
5) уважать достоинство обучающихся, воспитанников;
6) вести здоровый образ жизни и пропагандировать его среди обучающихся, воспитанников.
Сноска. В статью 41 внесены изменения - Законами РК от 22 ноября 1999 г. N 484 (вводится в действие с 1 января 2000 г.); от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 42. Трудовые отношения и ответственность
руководителя организации образования

1. Трудовые отношения работника и организации образования регулируются трудовым договором. Условия трудового договора не должны противоречить трудовому законодательству Республики Казахстан.
Замещение должностей научно-педагогических работников (профессорско-преподавательского состава, научных работников) в высших учебных заведениях осуществляется на конкурсной основе.
2. Руководитель организации образования в порядке, установленном законодательством, несет ответственность за:
1) нарушение прав и свобод обучающихся и воспитанников, работников организации образования;
2) невыполнение функций, отнесенных к его компетенции;
3) невыполнение требований государственного общеобязательного стандарта образования;
4) жизнь и здоровье воспитанников, обучающихся и работников организаций образования во время учебно-воспитательного процесса;
5) состояние финансово-хозяйственной деятельности, в том числе нецелевое использование материальных и денежных средств;
6) иные нарушения, предусмотренные в нормативных правовых актах.
Сноска. Статья 42 с изменениями, внесенными Законами РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 15 мая 2007 г. N 253 .

Глава 6. Экономика образования

Статья 43. Финансирование организаций образования

1. Основой государственных гарантий получения гражданами Республики Казахстан:
1) среднего общего и начального профессионального образования является бюджетное финансирование содержания государственных учреждений образования;
2) среднего профессионального образования - бюджетное финансирование в расчете на одного учащегося на период обучения по общеобразовательной программе 10-11 (12) классов;
3) среднего профессионального, высшего профессионального и послевузовского профессионального образования - государственный образовательный заказ.
2. Государство ежегодно выделяет бюджетные средства на образование с учетом его приоритетности.
3. (исключен)
4. Финансирование государственных организаций образования осуществляется за счет бюджетных средств с соблюдением требований, устанавливаемых государственными общеобязательными стандартами по уровням образования, и с учетом денежных и натуральных норм, а также норм оплаты труда, определяемых законодательством Республики Казахстан.
Финансирование малокомплектных школ должно учитывать затраты, не зависящие от количества обучающихся.
Иные финансовые и материальные поступления, в том числе валютные, используются государственными учреждениями образования в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
5. Финансирование негосударственных организаций образования осуществляется за счет продажи образовательных услуг, средств учредителей и других, не запрещенных законодательством Республики Казахстан, источников.
Негосударственные организации начального профессионального, среднего профессионального и высшего профессионального образования, прошедшие государственную аттестацию, могут участвовать в выполнении государственного образовательного заказа путем приема на обучение лиц, получивших на конкурсной основе государственные образовательные кредиты и гранты.
Сноска. В статью 43 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 9 июля 2004 г. N 597 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 44. Материально-техническая база организаций
образования

1. Создание и развитие материально-технической базы государственных учреждений образования осуществляется за счет бюджетных средств и иных источников, установленных настоящим Законом.
1-1. Расходы, связанные с содержанием и оснащением помещений для обязательного среднего общего и начального профессионального образования в исправительных учреждениях, осуществляются уполномоченным органом уголовно-исполнительной системы.
2. Организации образования имеют право владеть и пользоваться имуществом в порядке, определенном их уставами.
3. Реструктуризация и приватизация государственных организаций общего среднего, начального профессионального, среднего профессионального и высшего профессионального образования при несохранении профиля образовательной деятельности проводится по согласованию с центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
4. В целях поддержки негосударственных организаций образования им могут передаваться путем приватизации высвобождающиеся здания и соответствующая материальная база государственных организаций образования в установленном законодательством порядке по согласованию с центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования. <*>
Сноска. В статью 44 внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 45. Предпринимательская деятельность организаций
образования

1. Организации образования в соответствии с уставом могут заниматься деятельностью, приносящей доход.
Цены на услуги определяются в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
Порядок распределения доходов от этой деятельности определяется организацией образования самостоятельно в соответствии с ее уставом.
2. Платные услуги не могут быть оказаны взамен основной образовательной деятельности, финансируемой за счет бюджетных средств.
3. Государственные учреждения образования вправе оказывать следующие платные услуги по:
1) обучению по дополнительным образовательным программам;
2) дополнительному преподаванию специальных курсов и циклов дисциплин;
3) проведению дополнительных занятий по предметам сверх количества часов по учебному плану с отдельными обучающимися в индивидуальном порядке;
4) дополнительному углубленному изучению учащимися предметов (зa рамками соответствующих образовательных программ государственных общеобязательных стандартов);
5) дополнительным физкультурно-оздоровительным программам, направленным на охрану и укрепление здоровья детей;
6) организации летнего отдыха, в том числе в пришкольных лагерях;
7) организации кружковой деятельности (за рамками базисного учебного плана);
8) проведению спортивных и культурно-массовых мероприятий, осуществлению судейства, медицинских услуг, организации питания участников спортивных и культурно-массовых мероприятий среди обучающихся;
9) повышению квалификации преподавателей высших учебных заведений и колледжей в области культуры и искусства;
10) переподготовке специалистов с начальным профессиональным образованием;
11) предоставлению в пользование музыкальных инструментов, техники и другого оборудования:
12) отпуску теплоэнергии, подаваемой энергоустановками и котельными государственных учреждений образования;
13) производству и реализации продукции учебно-вспомогательных, учебно-опытных, подсобных участков и хозяйств;
14) реализации учебно-методической литературы;
15) обеспечению питанием обучающихся;
16) предоставлению услуг Интернет-связи.
Порядок оказания государственными учреждениями образования платных услуг определяется Правительством Республики Казахстан.
4. Негосударственная организация образования имеет право взимать плату за реализацию образовательных услуг, в том числе в пределах государственных общеобязательных стандартов образования.
5. Порядок и условия предоставления платных услуг определяются договором возмездного оказания услуг, заключаемым между организацией образования и обучающимся (его законными представителями), типовая форма которого утверждается центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области образования.
6. Индивидуальная педагогическая деятельность рассматривается как предпринимательство, а в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, подлежит государственной регистрации.
Индивидуальная педагогическая деятельность не лицензируется..
Сноска. В статью 45 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); в редакции - Законом РК от 4 июля 2006 года N 150 (вводится в действие со дня официального опубликования).

Глава 7. Международная деятельность в сфере образования

Статья 46. Международное сотрудничество

1. Международное сотрудничество Республики Казахстан в области образования осуществляется на основе законодательства Республики Казахстан и международных договоров, соглашений, конвенций.
2. Организации образования в соответствии со спецификой своей работы имеют право устанавливать прямые связи с зарубежными организациями образования, науки и культуры, международными организациями и фондами, заключать двусторонние и многосторонние договоры о сотрудничестве, вступать в международные неправительственные организации (ассоциации) в области образования.
3. Создание международных и иностранных учебных заведений в Республике Казахстан, филиалов зарубежных организаций образования осуществляется на основе международных договоров и межгосударственных соглашений, а также договоров (соглашений) между центральными исполнительными органами в области образования.
Уставы вышеуказанных организаций образования утверждаются Правительствами (уполномоченными органами) стран-учредителей.
4. Образовательная деятельность международных учебных заведений и учебных заведений, создаваемых на территории Республики Казахстан другими государствами или их юридическими и физическими лицами, филиалов зарубежных учебных заведений лицензируется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
Аттестация данных организаций образования проводится совместными комиссиями, создаваемыми учредителями.
5. Указанные организации образования и филиалы выдают выпускникам документы об образовании:
1) принятые в Республике Казахстан, если учебный процесс в них организован на основе государственных общеобязательных стандартов образования Республики Казахстан;
2) принятые в соответствующих государствах, если учебный процесс проводится по образовательным программам этих государств. В этом случае полученные документы об образовании подлежат нострификации в Республике Казахстан.
6. Граждане Республики Казахстан имеют право на обучение, подготовку, повышение квалификации, переподготовку и стажировку в светских учебных заведениях иностранных государств. Это право реализуется по прямым договорам, заключаемым обучающимися, организациями образования, иными юридическими лицами в соответствии с законодательством Республики Казахстан, международными договорами и целевыми программами.
7. Иностранцы и лица без гражданства, постоянно проживающие в Республике Казахстан, пользуются правом на образование и занятие педагогической деятельностью наравне с гражданами Республики Казахстан в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, международными договорами, соглашениями, а также по контрактам, заключенным с организациями образования Республики Казахстан.
Сноска. В статью 46 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 .

Статья 47. Удовлетворение образовательных потребностей
зарубежной казахской диаспоры

1. Государство содействует удовлетворению образовательных потребностей зарубежной казахской диаспоры.
2. Лица казахской национальности, не являющиеся гражданами Республики Казахстан, имеют право на получение образования в Республике Казахстан.
3. Создание организаций образования для казахской диаспоры за рубежом и предоставление ей финансово-материальной помощи осуществляются в порядке, установленном международными договорами.
Сноска. В статью 47 внесены изменения - Законом РК от 11 июня 2001 г. N 207 .

Статья 48. Международные договоры

(Статья 48 исключена - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 )

Глава 8. Ответственность за нарушение
законодательства в области образования

Статья 49. Ответственность за нарушение
законодательства в области образования

Лица, виновные в нарушении законодательства в области образования, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан. <*>
Сноска. В статью 49 внесены изменения - Законом РК от 9 июля 2004 г. N 597 .

Глава 9. Переходные положения

Статья 50. Введение в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие со дня опубликования, за исключением пункта 4 статьи 40, который вводится в действие с 1 сентября 1999 года.
2. Обучающиеся по государственному заказу и имеющие право на стипендию до введения в действие настоящего Закона сохраняют это право в прежнем порядке до окончания учебного заведения.

Президент
Республики Казахстан

Білім туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылғы 7 маусым N 389. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі N 320 Заңымен.

Ескерту. Заңның күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі N 319 (қолданысқа енгізілу тәртібін 68-баптан қараңыз) Заңымен.

Осы Заң бiлiм беру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, осы аядағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерін белгілейді және Қазақстан Республикасы азаматтарының білім алуға конституциялық құқығын қамтамасыз етуге бағытталған.
Ескерту. Мәтін бойынша "орталық атқарушы органдары", "орталық атқарушы органдар", "орталық атқарушы органдардың" деген сөздер тиiсiнше "орталық атқарушы органы", "орталық атқарушы орган", "орталық атқарушы органның" деген сөздермен ауыстырылды - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен .

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) адъюнктура - әскери оқу орындарында біліктілігі жоғары ғылыми-педагог кадрлар даярлау нысаны;
2) академия - жоғары кәсіптік білім мен жоғары оқу орнынан кейін кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын; өндірістік, ғылыми және ғылыми-педагогикалық қызметтің белгілі бір саласы үшін жоғары кәсіптік білімі бар мамандар даярлауды, қайта даярлауды және (немесе) олардың біліктілігін арттыруды жүзеге асыратын; ғылымның немесе мәдениеттің көбінесе бір саласында ғылыми зерттеулерді орындайтын жоғары оқу орны;
2-1) бiлiм беру ұйымдарын аккредитациялау - кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк жоғары бiлiм берудiң білiм бағдарламаларын iске асыратын ұйымдардың мәртебесiн бiлiм бағдарламаларының тiзбесiн белгiлей отырып, олардың үлгiсi (жоғары оқу орны) мен түрiне қарай (институт, академия, университет) мемлекеттiң тануы (кезектi мерзiмге растауы). Бұл ұйымдардың бiтiрушiлерге аталған бағдарламалар бойынша бiлiм туралы мемлекеттiк үлгiдегi құжаттар беруге құқығы бар;
3) аспирантура, докторантура - оқу орындары мен ғылыми мекемелерде білiктiлiгi жоғары ғылыми және ғылыми-педагог кадрлар даярлау нысаны;
3-1) ассистентура-тағылымдама - өнер оқу орындарында жоғары бiлiктi ғылыми-педагог кадрлар даярлау нысаны;
4) бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттay - тиiстi бiлiм беру деңгейiнде олар көрсететiн білiм беру қызметiнiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарт талаптарына сәйкестiгiн бақылау мақсатымен жүргiзiлетiн рәсiм; <*>
4-1) педагогикалық қызметкерлердi аттестаттау - педагогикалық қызметкердiң бiлiктiлiк деңгейiнiң бiлiктiлiк талаптарына сәйкестiгiн анықтау мақсатымен жүргiзiлетiн рәсiм;
5) бакалавр, магистр - жоғары кәсiптiк бiлiмнiң тиiстi бiлiм беру бағдарламаларын меңгерген адамдарға берiлетiн академиялық дәреже; <*>
6) гимназия - негiзгi және қосымша жалпы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын, оқушыларды олардың бейiмдiлiгi мен қабiлетiне сәйкес тереңдетiп, салаға бөлiп, саралап оқытуды көздейтiн, жалпы орта бiлiм беретiн оқу орны;
6-1) мемлекеттiк атаулы стипендия - Қазақстан Республикасының Президентi және (немесе) Қазақстан Республикасының Үкiметi тағайындайтын стипендия;
7) мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысы - мемлекеттiк бюджет есебiнен қаржыландыру; кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орындарынан кейiн кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарының бiлiм беру қызметiн сатып алу; конкурстық негiзде мемлекеттiк бiлiм беру гранттары мен кредиттерiн беру арқылы iске асырылатын, тиiстi мемлекеттiк органдар белгiлейтiн бiлiктi жұмысшылар мен мамандар даярлау жоспары;
8) мемлекеттiк бiлiм беру кәсiпорны - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi немесе Ұлттық Банкi не жергiлiктi атқарушы орган құратын ұйым;
9) мемлекеттiк бiлiм беру мекемесi - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылатын бiлiм беру мекемесi;
10) девианттық мiнез-құлық - балалар мен жасөспiрiмдердiң әкiмшiлiк жазалау шараларын қолдануға әкеп соғатын құқық бұзушылықтарды үнемi жасауы, оқудан, жұмыстан қасақана жалтаруы, отбасынан немесе балаларды оқыту-тәрбиелеу ұйымдарынан үнемi кетiп қалуы, сондай-ақ олардың қылмыстық жауаптылыққа жатпайтын қылмыс белгiлерi бар, қоғамға қауiптi әрекеттер жасауы;
11) дистанциялық оқыту (алыстан бiлiм беру) - оқыту нысандарының бiрi, электрондық және телекоммуникациялық құралдар арқылы бiлiм беру ұйымдарынан алыста орналасқан адамдардың оқу-танымдық қызметi мен дамуына нысаналы және әдiстемелi түрде ұйымдастырылған басшылық жасау;
12) қосымша бiлiм беру - азаматтардың, қоғам мен мемлекеттiң бiлiмге деген қажеттерiн жан-жақты қанағаттандыру мақсатымен барлық деңгейдегi қосымша бiлiм беру бағдарламаларының негiзiнде жүзеге асырылатын тәрбиелеу мен оқыту процесi;
13) доцент, профессор:
тиiстi жоғары оқу орны беретiн академиялық атақ;
жоғары оқу орнының немесе ғылыми-зерттеу ұйымының өтiнiшi бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттiк аттестаттау органы беретiн ғылыми атақ;
14) рухани (дiни) бiлiм беру ұйымдары - дiн қызметкерлерiн даярлаудың кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын оқу орындары;
14-1) бiрыңғай ұлттық тестiлеу - кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беру ұйымдарына қабылдау емтихандарымен бiрiктiрiлген жалпы орта бiлiм беретiн оқу орындарында жоғары сатыда бiлiм алушыларды қорытынды мемлекеттiк аттестаттау нысандарының бiрi;
15) жеке педагогикалық қызмет - жеке нысанда бiлiм беру қызметiн көрсетуге бағытталған қызмет;
16) институт - кәсiптiк жоғары бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын және қолданбалы сипаттағы ғылыми зерттеулердi жүзеге асыратын жоғары оқу орны;
17) интернаттық ұйымдар - белгiлi бiр санаттағы азаматтардың жатын орын берiле отырып, бiлiм алу құқығына мемлекеттiк кепiлдiктi қамтамасыз ететiн орта бiлiм беру жүйесiнiң ұйымдары;
18) интернатура - медициналық жоғары оқу орындарының студенттерiн нақты мамандық бойынша бiр жылдық даярлау нысаны;
19) бiлiм алушыларды қорытынды мемлекеттiк аттестаттау - олардың тиiстi бiлiм деңгейiнiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандартын меңгеру дәрежесiн анықтау мақсатымен жүргiзiлетiн рәсiм;
19-1) атаулы стипендия - тиiстi бiлiм беру бағдарламаларын ойдағыдай меңгерген, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен шұғылданатын, оқу орнының қоғамдық, мәдени және спорттық өмiрiне белсене қатысатын неғұрлым қабiлеттi бiлiм алушыларды көтермелеу үшiн жеке немесе заңды тұлғалар тағайындайтын стипендия;
20) бiлiктiлiк - бiтiрушiнiң бiлiмi туралы құжатында көрсетiлген кәсiптiк қызметтi орындауға немесе бiлiмiн жалғастыруға деген кәсiби даярлығының түрi мен дәрежесi;
20-1) қабылдау квотасы - I, II топтағы мүгедектер, бала кезiнен мүгедектер, мүгедек балалар, ауыл (село) жастары арасынан шыққан азаматтар мен Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдарды, сондай-ақ жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына қабылдау үшiн бөлiнетiн бiлiм беру гранттары мен кредиттерiнiң шектi саны; <*>
21) колледж - орта кәсiптiк бiлiмi бар мамандар даярлаудың бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын оқу орны;
21-1) кешендi тестiлеу - ақпараттық технологияларды қолдану арқылы бiрнеше оқу пәндерi бойынша бiр мезгiлде өткiзiлетiн емтихан нысаны;
22) лицей - негiзгi және қосымша жалпы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын, оқушыларды кәсiби бағдарлап оқытуды жүзеге асыратын жалпы орта бiлiм беретiн оқу орны;
23) шағын жинақталған мектеп - сынып-жинақтамалары аралас және оқу сабақтарын ұйымдастырудың өзiндiк нысаны бар, оқушылар саны шағын жалпы бiлiм беретiн мектеп;
23-1) "Болашақ" халықаралық стипендиясы - Қазақстан Республикасының азаматтарын шетелдiк жоғары оқу орындарында күндiзгi оқу нысанында оқыту үшiн Қазақстан Республикасының Президентi тағайындайтын стипендия;
24) бiлiм туралы құжаттарды нострификациялау - басқа мемлекеттерде, халықаралық немесе Қазақстан Республикасында құрылған шетелдiк оқу орындарында (олардың филиалдарында) бiлiм алған азаматтарға берiлген құжаттардың баламалылығын анықтау мақсатымен жүргiзiлетiн рәсiм;
25) бiлiм беру - қоғам мүшелерiнiң адамгершiлiк, интеллектуалдық, мәдени және дене дамуы мен кәсiби бiлiктiлiгінiң жоғары деңгейiне қол жеткiзудi мақсат ететiн үздiксiз тәрбиелеу мен оқыту процесi;
26) бiлім беру гранты - бiлiм алушыларға кәсiптiк бiлiмге төлеу үшiн тегiн берiлетiн нысаналы ақша сомасы;
27) бiлiм беру кредитi - бiлiм алушыларға кәсiптiк бiлiм алуға төлеу үшiн берiлетiн нысаналы кредит;
27-1) бiлiм беру мониторингi - бiлiм беру процестерiн жүзеге асырудың нәтижелерi мен шарттарының, бiлiм алушылар контингентiнiң, бiлiм беру ұйымдары желiсiнiң жай-күйiн және өзгерiстер серпiнiн жүйелi түрде байқау, талдау, бағалау және болжау;
28) жалпы бiлiм беретiн мектеп - негiзгi және қосымша жалпы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын, әрқайсысы дербес жұмыс iстей алатын үш сатыдан: бастауыш, негiзгi және жоғары сатылардан тұратын жалпы орта бiлiм беретiн оқу орны;
28-1) бiлiм алушыларды аралық аттестаттау - бiр оқу пәнiнiң оны бiтiргеннен кейiнгi бiр бөлiгiнiң немесе бүкiл көлемiнiң мазмұнын меңгеру сапасын бағалау мақсатында жүргiзiлетiн рәсiм;
28-2) аралық мемлекеттiк бақылау - бiлiм сапасын бiлiм беру ұйымдарына тәуелсiз бақылаудың бiр түрi;
28-3) тексеру - бiлiм беру ұйымдарының Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңнамасын сақтауын анықтау мақсатында жасалатын бақылау функцияларын жүзеге асыратын уәкiлеттi органның iс-әрекетi;
29) кәсiптiк мектеп - жалпы орта, кәсiптiк бастауыш бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын және еңбек қызметiнiң түрлi бағыттары бойынша бiлiктi еңбек қызметкерлерiн даярлауды қамтамасыз ететiн орта оқу орны;
30) кәсiптік лицей - жалпы орта, бастауыш кәсiптiк бiлiмнiң бiлім беру бағдарламаларын iске асыратын және бiлiктiлiгi жоғары деңгейдегi жұмысшы кадрларын даярлауды жүзеге асыратын орта оқу орны;
31) кәсiп - адамның бiлiмi туралы тиiстi құжаттармен расталған кәсiбiнiң, еңбек қызметiнiң негiзгi түрi;
32) клиникалық ординатура - жоғары оқу орнынан кейiн тереңдетiлген медициналық бiлiм алу нысаны;
33) мамандық - бiлiмi туралы тиiстi құжаттармен расталған белгілi бiр қызмет түрi үшiн қажеттi, мақсатқа сай даярлау және жұмыс тәжiрибесi арқылы алынған бiлiм, шеберлiк және дағдылар кешенi;
34) стипендия - бiлiм алушыларға олардың тамағына, тұруына және оқу әдебиетiн сатып алуына жұмсалатын шығындарды iшiнара өтеу үшiн берiлетiн ақша сомасы;
35) студенттiк кредит - бiлiм алушыларға тамағына, тұруына және оқу әдебиетiн сатып алуына жұмсалатын шығындарды iшiнара өтеуге берiлетiн нысаналы кредит;
36) университет - мамандықтардың кең ауқымы бойынша жоғары кәсiптiк және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын; жоғары кәсiптiк бiлiмi бар мамандарды, ғылыми және ғылыми-педагог қызметкерлердi қайта даярлауды және (немесе) олардың бiлiктiлiгiн арттыруды жүзеге асыратын; iргелi және қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргiзетiн; өзiнiң қызмет саласында жетекшi ғылыми және әдiстемелiк орталық болып табылатын көп салалы жоғары оқу орны;
37) оқу бағдарламасы - әрбiр оқу пәнi бойынша меңгерiлуге тиiстi бiлiмнiң, шеберлiк пен дағдылардың мазмұны мен көлемiн айқындайтын құжат;
38) оқу жоспары - тиiстi бiлiм беру деңгейiндегi оқу пәндерiнiң тiзбесi мен көлемiн, оларды зерделеу тәртiбi мен бақылау нысандарын регламенттейтiн негiзгi құжат;
39) бiлiм беру ұйымының филиалы - бiлiм беру ұйымының одан тыс жерде орналасқан және бiлiм беру бағдарламаларын осы Заңда белгiленген шекте iс жүзiне асыратын құрылымдық бөлiмшесi; <*>
39-1) штаттағы оқытушы - бiлiм беру ұйымының штат кестесiнде көзделген қызметтi атқаратын және еңбек шартының негiзiнде лауазымдық мiндеттерiн орындайтын оқытушы;
40) экстернат - бiлiм алушы сабаққа үнемi қатыспай-ақ бiлiм беру бағдарламасына сәйкес оқу пәндерiн өз бетiнше оқитын оқыту нысандарының бiрi;
40-1) мектеп-гимназия (мектеп-лицей) - гимназияның жалпы бiлiм беру бағдарламаларын - гимназия сыныптарында; лицейдiң жалпы бiлiм беру бағдарламаларын лицей сыныптарында iске асыратын жалпы бiлiм беретiн орта оқу орны;
41) элитарлық бiлiм - ерекше дарынды азаматтар үшiн мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында iске асырылатын білiм беру бағдарламалары бойынша алынатын бiлiм.
41-1) эксперименттiк алаң - жаңа педагогикалық технологиялар мен бiлiм беру бағдарламаларын мақұлдаудан өткiзуге арналған эксперимент режимiнде бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымы.
Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 , 2004.07.09. N 597 , 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2006.07.04. N 150 , 2007.05.15. N 253 Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының білiм беру
саласындағы заңдары

1. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады. <*>
Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

3-бап. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясаттың
принциптерi

1. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерi мыналар болып табылады:
1) Қазақстан Республикасының барлық азаматтарының бiлiм алу құқықтарының теңдiгi;
2) әрбiр азаматтың интеллектуалдық дамуы, психикалық-физиологиялық және жеке ерекшелiктерi ескерiле отырып, халықтың барлық деңгейдегi бiлiмге қол жеткiзуi;
3) бiлiм берудiң зайырлы сипаты;
4) жеке адамның бiлiмдiлiгiн ынталандыру және дарындылығын дамыту;
5) бiлiм беру сатыларының сабақтастығын қамтамасыз ететiн бiлiм беру процесiнiң үздiксiздiгi;оқу мен тәрбиенiң бiрлiгi;
6) бiлiм беру ұйымдарының меншiк нысандары бойынша, оқу мен тәрбиенiң нысандары, бiлiм беру бағыттары бойынша алуан түрлi болуы;
7) бiлiм берудi басқарудың демократиялық сипаты және бiлiм беру ұйымдарының академиялық бостандықтары мен өкiлеттiгiн кеңейту;
8) бiлiм берудiң iзгiлiктi және дамытушы сипаты;
9) бiлiмнiң, ғылымның және өндiрiстiң интеграциялануы;
10) оқушыларды кәсiптiк бағдарлау;
11) бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру.
2. Бiлім беру ұйымдарында саяси партиялар мен дiни ұйымдардың (бiрлестіктердiң) ұйымдық құрылымдарын құруға және олардың қызметiне жол берiлмейдi.

4-бап. Азаматтардың бiлiм беру саласындағы құқықтарының
мемлекеттiк кепiлдiктерi

1. Азаматтардың бiлiм алу құқығын мемлекет Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес бiлiм беру жүйесiн дамыту және бiлiм алу үшiн тиiстi әлеуметтiк-экономикалық жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етедi.
2. Мемлекет Қазақстан Республикасының азаматтарына тегiн жалпы орта бiлiм мен кәсiптiк бастауыш бiлiм алуға және егер азамат осы деңгейлердiң (олардың сатыларының) әрқайсысында бiрiншi рет бiлiм алатын болса, конкурстық негiзде мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысына сәйкес бiлiм беру ұйымдарында мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттар шегiнде тегiн кәсiптiк орта бiлiм мен кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм алуға кепiлдiк бередi. Бiлiм алушыларға бiлiмнiң тегiн берiлуi мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарын ұстауды бюджеттен қаржыландыру, бiлiм беру ұйымдарының бiлiм беру қызметiн сатып алуды бюджеттен төлеу, не мемлекеттiк бiлiм беру гранттарын беру арқылы iске асырылады.
3. Кәсiптiк бiлiм алу үшін конкурстық негiзде берiлетiн мемлекеттiк бiлiм беру кредитi мен мемлекеттік студенттiк кредиттi қамтитын мемлекеттiк бiлiм беру кредитiнiң жүйесi де құрылады.
Конкурс шарттары мемлекеттiк бiлiм беру гранттары мен кредиттердi тиiстi деңгейдегi бiлiм беру бағдарламаларын меңгеруге мейлiнше қабiлеттi және даярлығы бар азаматтардың алуына кепiлдiк беруге тиiс.
Мемлекеттiк емес бiлiм беру кредитiн дамытуды мемлекет салық салу жөнiнен жеңiлдiктер беру арқылы ынталандырады.
4. алып тасталды
5. Мемлекет әлеуметтік көмекке мұқтаж азаматтардың бiлiм алуы кезеңiнде оларды ұстау шығындарын толық немесе iшiнара көтередi.
Әлеуметтiк көмек көрсетiлетiн азаматтардың санатына:
жетiм балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар;
даму мүмкiндiктерi шектеулi балалар, мүгедектер және бала кезiнен мүгедектер, мүгедек балалар; <*>
көп балалы отбасыларының балалары;
азаматтардың заңмен айқындалатын өзге де санаттары жатады.
Әлеуметтiк көмектiң мөлшерi мен көздерiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.
6. Денсаулық жағдайына қарай ұзақ уақыт бойы жалпы бiлiм беретiн мектепке бара алмайтын азаматтар үшiн үйде немесе емдеу ұйымдарында жеке тегiн оқыту ұйымдастырылады.
7. Мемлекет даму мүмкiндiктерi шектеулi азаматтардың бiлiм алуына, дамуындағы ауытқуды түзетуiне және әлеуметтiк бейiмделуiне жағдай жасауды қамтамасыз етедi.
8. Мемлекет тұрғындар саны аз елдi мекендерде тұратын балалардың орта бiлiм алу құқығын қамтамасыз ету үшiн шағын жинақталған мектептер мен интернаттық ұйымдардың жұмыс iстеуiне кепiлдiк бередi.
9. Мемлекет ерекше дарынды азаматтардың элитарлық бiлiм, оның iшiнде шетелде бiлiм алуына қажеттi жағдай жасайды.
Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

5-бап. Оқыту және тәрбиелеу тiлi

1. Бiлiм беру ұйымдарындағы тiл саясаты Қазақстан Республикасының Конституциясына және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Меншiк нысандарына қарамастан, барлық оқу орындары әрбiр бiлiм деңгейi үшiн мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандартқа сәйкес мемлекеттiк тiл ретiнде қазақ тiлiн бiлу мен дамытуды, сондай-ақ орыс тiлiн және бiр шетел тiлiн оқып-үйренудi қамтамасыз етуге тиiс.
3. Ұлттық топтар үшiн олардың ана тілдерiн оқып-үйренуiне жағдай жасалады, ал олар жинақы тұратын жерлерде өз тілдерiнде оқытатын бiлiм беру ұйымдары немесе бөлiмшелерi (сыныптар, топтар және басқалар) құрылуы мүмкiн.

6-бап. Бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi
стандарттары

1. Қазақстан Республикасында әрбiр бiлiм беру деңгейi бойынша:
бiлiмнiң мазмұнына;
оқып және тәрбиеленiп жатқандардың оқу жүктемесiнiң ең көп көлемiне;
бiлiм алушылардың даярлық қойылатын жалпы талаптардың жиынтығын айқындайтын бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға бiрдей стандарттары белгiленедi.
2. Тиiстi бiлiм беру деңгейлерiнiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттары меншiк нысандарына, үлгiлерi мен түрлерiне қарамастан барлық бiлiм беру ұйымдары үшiн мiндетті.
3. алып тасталды
Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

7-бап. Бiлiм беру жүйесi

Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесi өзара iс-қимыл жасайтын:
1) меншiк нысандарына, үлгiлерi мен түрлерiне қарамастан бiлiм беру ұйымдарының;
2) бiлiм берудiң түрлi деңгейлерiне арналған сабақтас бiлiм беру бағдарламалары мен бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттарының;
3) бiлiм беру бағдарламаларының iске асырылуы мен бiлiм беру жүйесiнiң дамытылуын қамтамасыз ететiн бiлiм берудi басқару органдары мен оларға қарасты ұйымдардың жиынтығы болып табылады.

8-бап. Бiлiм беру жүйесiнiң мiндеттерi

1. Бiлiм беру жүйесiнiң басты мiндетi - ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсiби шыңдауға бағытталған бiлiм алу үшiн қажеттi жағдайлар жасау.
2. Бiлiм беру жүйесiнiң басым мiндеттерi мыналар болып табылады:
1) бiлiм беру бағдарламаларын меңгеру үшiн жағдайлар жасау;
2) жеке адамның шығармашылық, рухани және дене мүмкiндiктерiн дамыту, адамгершiлiк пен салауатты өмiр салтының берiк негiздерiн қалыптастыру, жеке басының дамуы үшiн жағдай жасау арқылы интеллектiн байыту;
3) азаматтық пен елжандылыққа, өз Отаны - Қазақстан Республикасына сүйiспеншiлiкке, мемлекеттiк рәмiздердi құрметтеуге, халық дәстүрлерiн қастерлеуге, Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез келген көрiнiстерге төзбеуге тәрбиелеу;
4) республиканың қоғамдық-саяси, экономикалық және мәдени өмiрiне қатысу қажеттiгiн, жеке адамның өз құқықтары мен мiндеттерiне саналы көзқарасын қалыптастыру;
5) әлемдiк және отандық мәдениеттiң жетiстiктерiне баурау, қазақ халқы мен республиканың басқа да халықтарының тарихын, әдет-ғұрпы мен дәстүрлерiн зерделеу, мемлекеттiк тiлдi, орыс, шетел тiлдерiн меңгеру;
6) бiлiм беру ұйымдарының еркiндiгiн, дербестiгiн кеңейту, бiлiм беру iсiн басқаруды демократияландыру және орталықсыздандыру;
7) оқытудың жаңа технологияларын енгiзу, бiлiм берудi ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желiлерге шығу;
8) еңбек рыногында бәсекелесуге қабiлеттi бiлiктi жұмысшылар мен мамандар даярлау, оларды қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру;
9) жұмыстан босатылған қызметкерлердi және жұмыспен қамтылмаған халықты қайта оқыту және қайта даярлау;
10) алуан түрлi және көп қызметтi бiлiм беру ұйымдарының тиiмдi дамуына жәрдемдесу.

2-тарау. Білім беру ұйымдары

9-бап. Бiлiм беру ұйымдары

1. Бiр немесе бiрнеше бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын және (немесе) бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң күтiмi мен тәрбие алуын қамтамасыз ететiн заңды тұлғалар бiлiм беру ұйымдары болып табылады.
Бiлiм беру ұйымдарын Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жеке және заңды тұлғалар (құрылтайшылар) құрады.
Бiлiм беру ұйымдарының қызметi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн тиiстi үлгiдегi Бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң үлгiлiк ережелерiмен және солардың негiзiнде әзiрленген жарғылармен реттеледi.
2. Бiлiм беру ұйымының бiлiм беру қызметiн жүргiзу құқығы лицензия алған кезден бастап туындайды және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен одан айырылған немесе ол жарамсыз деп танылған сәттен бастап тоқтатылады.
3. Бiлiм беру ұйымының мәртебесiн (үлгiсiн, түрiн) оның құрылтайшылары айқындайды және осы Заңның талаптары, бiлiм беру қызметiн лицензиялау кезiндегi бiлiктiлiк талаптары, тиiстi үлгiдегi Бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң үлгi ережелерi ескерiле отырып, оның жарғыларында көрсетiледi.
Бiлiм беру ұйымдарының мәртебесiн растау немесе өзгерту мемлекеттiк аттестаттау қорытындылары бойынша жүзеге асырылады.
4. Бiлiм беру ұйымдары:
1) мемлекеттiк (бiлiм беру мекемелерi және бiлiм беру кәсiпорындары);
2) жеке меншiк болуы мүмкiн.
5. Бiлiм беру ұйымдары:
1) мектепке дейiнгi, мектептен тыс, арнаулы және жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдар;
2) жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта, жоғары кәсiптiк, жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк және қосымша кәсiптiк бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын оқу орындары болып бөлiнедi.
Бiлiм беру ұйымдары түрлерiнiң номенклатурасын Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
6. алып тасталды
Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.01.12. N 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Бiлiм беру ұйымының жарғысы

1. Бiлiм беру ұйымының жарғысында мыналар белгіленуге тиiс:
1) атауы, орналасқан жерi (заңды мекен-жайы);
2) құрылтайшылары;
3) бiлiм беру ұйымының ұйымдық-құқықтық нысаны, үлгiсi мен түрi;
4) бiлiм беру ұйымының мiндетi мен қызметi;
5) бiлiм беру процесiнiң мақсаты, iске асырылатын бiлiм беру бағдарламаларының тiзбесi;
6) бiлiм беру ұйымдарына қабылдау тәртiбi;
7) бiлiм беру процесiн ұйымдастыру (оның iшiнде оқыту және тәрбиелеу тiлi (тiлдерi), бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң сабақ режимi);
8) бiлiмдi ағымдағы бақылау, бiлiм алушыларды аралық аттестаттау жүйесi, оларды өткiзудiң нысандары мен тәртiбi;
9) ақылы бiлiм беру қызметiн көрсетудiң тiзбесi мен тәртiбi;
10) бiлiм беру ұйымдары мен бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң және (немесе) олардың ата-аналарының және өзге де заңды өкiлдерiнiң қатынастарын регламенттеу мен ресiмдеу;
11) бiлiм беру ұйымдарына құрылтайшы бекiтiп берген меншiк объектiлерiнiң пайдаланылу тәртiбi;
12) бiлiм беру ұйымының өз қызмет процесiнде сатып алған меншiгiн қалыптастыру тәртiбi;
13) бiлiм беру ұйымын қаржыландыру көздерi, олардың қызметiн материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету;
14) кәсiпкерлiк қызметiнiң болуы және түрлерi;
15) құрылтайшының құзыретi;
16) бiлiм беру ұйымының құрылымы, басқару органдарын құру тәртiбi, олардың құзыретi және қызметiн ұйымдастыру тәртiбi;
17) бiлім беру ұйымдары қызметкерлерiнiң штатын толықтыру тәртiбi, еңбекке ақы төлеу шарттары, олардың құқықтары мен мiндеттерi;
18) бiлім беру ұйымының қайта ұйымдастырылу және таратылу тәртiбi;
19) бiлiм беру ұйымының жарғысын өзгерту тәртiбi.
2. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымының жарғысында алқалы басқару органдары, олардың құрылу тәртiбi мен құзыретi көзделуге тиiс.
3. Бiлiм беру ұйымының жарғысында оның қызметiне қатысты және Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де ережелер болуы мүмкiн.
4. Бiлiм беру ұйымының жарғысын оның құрылтайшылары бекітедi.

11-бап. Бiлiм беру ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру
және тарату

1. Бiлiм беру ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Бiлiм беру ұйымдарының филиалдары бiлiм беру ұйымдары құрылтайшыларының келiсiмiмен құрылады.
3. Құрылтайшылар таратылатын бiлiм беру ұйымдарының бiлiм алушыларына басқа бiлiм беру ұйымдарында оқу жылын аяқтап шығу үшiн шаралар қолдануға мiндеттi.

12-бап. Бiлiм беру қызметiн лицензиялау

1. Ведомстволық бағыныстылығына және меншiк нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың (бұдан әрi - лицензиат) бiлiм беру қызметi Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңдарына сәйкес лицензиялануға тиiс.
2. Бiлiм беру ұйымдарының филиалдары олар үшiн лицензияға жеке қосымшалар берiле отырып, бiлiм беру ұйымдарының құрамында лицензияланады. Филиал туралы Ереже мен тiркеу құжаттары лицензиарға табыс етiлуге тиiс.
3. алып тасталды
4. Халықаралық және шетелдiк оқу орындары немесе олардың Қазақстан Республикасының аумағында құрылған филиалдары Қазақстан Республикасының оқу орындары сияқты шартпен және сондай тәртiппен лицензиялануға тиiс.
5. Лицензия алу үшiн мынадай құжаттар қажет:
1) нысанын Қазақстан Республикасының Yкiметi бекiтетiн белгіленген үлгiдегi арыз;
2) лицензиаттың бiлiктiлiк талаптарына сәйкестiгiн растайтын құжаттар;
3) қызметтiң жекелеген түрлерiмен шұғылдану құқығы үшiн лицензиялық алым төлегенiн растайтын құжат;
4) мемлекеттiк тiркеу туралы куәлiктiң көшiрмесi;
5) жұмыс бабындағы оқу жоспарлары;
6) штаттағы оқытушылардың бар екенiн растайтын құжат; <*>
7) дербес оқу-материалдық базасының бар екендiгiн растайтын құжаттар.
6. Кәсiптiк мектептердiң, кәсiптiк лицейлердiң, колледждер мен жоғары оқу орындарының бiлiм беру қызметiн олар үшiн жаңа кәсiптер мен мамандықтар бойынша лицензиялау, оларда лицензиялардың болуына қарамастан, жалпы негiздерде жүргiзiледi.
7. Лицензиардың қажет болған жағдайда лицензияны беру, оның қолданылуын тоқтата түру мәселелерiн алқалы түрде және жария қарау үшiн консультациялық-кеңесшi орган құруға құқығы бар.
8. Лицензиардың білім беру қызметін жүргізу құқығына берiлген лицензияның қолданылуын тоқтата тұруға құқығы бар.
Лицензияның қолданылуын алты ай мерзiмге дейiн тоқтата тұруға:
көрсеткiштердiң бiлiм беру қызметiн лицензиялау кезiнде қойылатын бiлiктiлiк талаптарымен белгiленгеннен төмендеп кетуi;
бiлiм беру сапасының мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандарттарына сәйкес келмеуi негiз болады.
Лицензиядан айыруға:
лицензиаттың лицензиядағы талаптарды орындамауы;
лицензиатқа өзiнiң жүзеге асыруына лицензиясы бар қызмет түрiмен айналысуына соттың тыйым салуы;
лицензияның қолданылуын лицензиар тоқтатқан себептердiң жойылмауы;
лицензиаттың лицензия алу кезiнде көрiнеу дәйексiз ақпарат беруi негiз болып табылады.
9. алып тасталды
Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2001.12.24. N 276 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.01.12. N 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Бiлiм беру ұйымдарына бiлiм алушылар мен
тәрбиеленушiлердi қабылдауға қойылатын
жалпы талаптар

1. Азаматты бiлiм беру ұйымына қабылдау кезiнде сол ұйым оны және (немесе) оның ата-анасын немесе өзге де заңды өкiлдерiн бiлiм беру ұйымының жарғысымен, бiлiм беру қызметiн жүргiзу құқығына берiлген лицензиямен, қабылдау тәртiбiн және оқу-тәрбие процесiн ұйымдастыруды регламенттейтiн басқа да құжаттармен таныстыруға мiндеттi.
Қабылдау тәртiбi тиiстi үлгiдегi оқу орындарына қабылдау ережелерiне сәйкес белгiленедi.
2. Осы аумақта тұратын және тиiстi сатыда бiлiм алуға құқығы бар барлық азаматтардың қабылдануын қамтамасыз ететiн бастауыш жалпы, негiзгi жалпы және орта жалпы бiлiм беру сатыларындағы бiлiм беру ұйымдарына, сондай-ақ кәсiптiк бастауыш бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына қабылдаудың тәртiбiн құрылтайшы белгiлейдi.
3. Азаматтарды кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары бiлiм алу үшiн бiлiм беру ұйымдарына қабылдау азаматтардың өтiнiшi бойынша конкурстық негiзде жүзеге асырылады. Конкурстың шарттары азаматтардың бiлiм алу құқықтарын сақтауға кепiлдiк берiп, неғұрлым қабiлеттi және тиiстi деңгейдегi бiлiм беру бағдарламаларын меңгеруге дайындығы бар азаматтарды қабылдауды қамтамасыз етуге тиiс.
Конкурс:
1) ағымдағы жылғы бiрыңғай ұлттық тестiлеудiң нәтижелерi бойынша берiлген сертификаттар баллдарының негiзiнде;
2) кешендi тестiлеу нысанында өткiзiлген түсу емтихандарының нәтижелерi бойынша берiлген сертификаттар баллдарының негiзiнде;
3) осы Заңның 35-бабы 6-тармағының үшiншi бөлiгiнде белгiленген тәртiппен халықаралық олимпиадалардың қатысушыларына ағымдағы жылғы берiлген сертификаттар баллдарының негiзiнде өткiзiледi.
Бiлiм беру гранттарын (гранттар болмаған жағдайда - кредиттердi) алуға конкурс өткiзiлген кезде:
1) "Алтын белгi" белгiсiмен марапатталған оқушылардың;
2) тiзбесiн Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы айқындайтын жалпы бiлiм беретiн пәндер бойынша халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жарыстардың (бiрiншi, екiншi және үшiншi дәрежелi дипломдармен марапатталған) республикалық және халықаралық орындаушылар конкурстары мен спорттық жарыстардың (бiрiншi, екiншi және үшiншi дәрежелi дипломдарымен марапатталған) соңғы үш жылдағы жеңiмпаздарының, сондай-ақ өздерi таңдаған мамандығының олар жеңiмпазы болып табылатын олимпиаданың, конкурстың немесе спорттық жарыстың пәнiне сәйкес келген жағдайда, жалпы бiлiм беретiн пәндер бойынша республикалық олимпиадалар мен ғылыми жарыстардың (бiрiншi, екiншi және үшiншi дәрежелi дипломдармен марапатталған) ағымдағы жылғы жеңiмпаздарының басым құқығы болады.
Бiлiм беру гранттары мен кредиттерiн алуға арналған конкурсты өткiзу кезiнде көрсеткiштер бiрдей болған жағдайда медициналық-әлеуметтiк сараптаманың қорытындысына сәйкес тиiстi бiлiм беру ұйымдарында оқуға болатын жағдайда I және II топтағы мүгедектердiң, бала кезiнен мүгедектердiң, мүгедек-балалардың және үздiк бiлiмi туралы құжаттары (куәлiктерi, аттестаттары, дипломдары) бар азаматтардың басым құқығы болады.
4. Азаматтарды жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм алу үшiн жоғары оқу орындарына және ғылыми-зерттеу ұйымдарына қабылдау Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген тәртiппен конкурстық негiзде азаматтардың өтiнiштерi бойынша жүзеге асырылады.
5. Кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына оқуға түсу кезiнде Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн мөлшерде:
1) I, II топтағы мүгедектер, бала кезiнен мүгедектер, мүгедек балалар арасынан шыққан азаматтар үшiн;
2) ауылдың (селоның) әлеуметтiк-экономикалық дамуын айқындайтын мамандықтар бойынша ауыл (село) жастары арасынан шыққан азаматтар үшiн;
3) Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдар үшiн;
4) жетiм балалар және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар үшiн қабылдау квотасы көзделедi.
6. Азаматтарды арнаулы немесе шығармашылық дайындықты қажет ететiн мамандықтарға қабылдау арнаулы немесе шығармашылық емтихандар нәтижелерiн ескере отырып жүзеге асырылады.
Мамандықтардың және арнаулы немесе шығармашылық емтихандар еткiзу тәртiбiнiң тiзбесi Yлгiлiк қабылдау ережелерiмен белгiленедi. V001118 V001245 V022136
7. Рухани (дiни) бiлiм беру ұйымдарына қабылдау орта бiлiмi бар азаматтар арасынан жүзеге асырылады.
8. Кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм берудiң мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеудi талап ететiн жекелеген мамандықтары бойынша Қазақстан Республикасының азаматтарын қабылдау мамандандырылған мемлекеттiк оқу орындарында және басқа да мемлекеттiк оқу орындарының факультеттерiнде (бөлiмдерiнде) мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысы бойынша ғана жүзеге асырылады.
Мамандықтардың тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
9. Бiлiм беру ұйымдарына азаматтарды қабылдау тәртiбiн осы Заңмен реттелмеген бөлiгiнде құрылтайшы белгiлейдi және ол бiлiм беру ұйымының жарғысында бекiтiледi.
Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 , бап жаңа редакцияда - 2004.07.09. N 597 , өзгерту енгізілді - 2006.07.04. N 150 Заңдарымен.

14-бап. Оқу-тәрбие процесiн ұйымдастыру

1. Бiлiм беру ұйымдарының оқу-тәрбие қызметi мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарттары негiзiнде әзiрленген оқу жоспарлары мен бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Жалпы негiзгi, жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру бағдарламаларын меңгеру бiлiм алушыларды мiндеттi мемлекеттiк қорытынды аттестаттаумен аяқталады.
3. Бiлiм беру ұйымдары бiлiм алушыларды аралық аттестаттаудың нысандарын, тәртiбiн және мерзiмдiлiгін таңдауда дербес болады.
4. Бiлiм беру ұйымдарында тәртiп бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң, педагогтардың адамдық қадiр-қасиетін өзара құрметтеу негiзiнде сақталады. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлерге қатысты күш көрсету, моральдық және психикалық қысым жасау әдiстерiн қолдануға жол берiлмейдi.
5. Кәмелетке толмаған бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң ата-аналарына және өзге де заңды өкiлдерiне бiлiм беру процесiнiң барысымен және мазмұнымен, сондай-ақ бiлiм алушылардың үлгерiм бағаларымен танысу мүмкiндiгi қамтамасыз етiлуге тиiс.
6. Оқу орындарында оқыту төмендегiдей нысандарда: күндiзгi, сырттай, кешкi оқу, дистанциялық оқыту және экстернат нысандарында жүзеге асырылуы мүмкiн.
Бiлiм алудың әртүрлi нысандарын ұштастыруға жол берiледi.
7. Бiлiм беру ұйымдарындағы тәрбие бағдарламалары бiлiм беру бағдарламаларының құрамдас бөлiгi болып табылады және бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң елжандылық, азаматтық, интернационалдық, жоғары моральдық және адамгершiлiк сезiмiн қалыптастыруға, сондай-ақ жан-жақты ынта-ықыласы мен қабiлеттерiн дамытуға бағытталуға тиiс.
8. Бiлiм беру ұйымдарында нәсiлдiк, ұлттық, дiни, әлеуметтік ымырасыздық пен айырықшылықты насихаттауға, милитаристiк және де халықаралық құқық пен iзгiлiктiң жалпы танылған принциптерiне қайшы келетiн өзге идеяларды таратуға тыйым салынады.
9. Әскерге шақырылуға дейiнгi және шақырылу жасындағы оқушы жастардың негiзгi жалпы бiлiм беру базасындағы бастапқы әскери даярлығы - жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында (арнаулы оқу орындарын қоспағанда), кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм беру ұйымдарында, ал студенттердің әскери даярлығы жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

14-1-бап. Оқу-әдiстемелiк жұмысты ұйымдастыру

Оқу-тәрбие процесiн қамтамасыз ету және жетiлдiру, оқытудың жаңа технологияларын әзiрлеу және енгiзу, педагогикалық қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн арттыруды қамтамасыз ету мақсатында бiлiм беру ұйымдарында оқу-әдiстемелiк жұмыс жүзеге асырылады.
Ескерту. 14-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

15-бап. Бiлiм алушылардың кәсiптiк практикасы

1. Бiлiм алушылардың кәсiптiк практикасы мамандар мен жұмысшылар даярлаудың бiр бөлiгi болып табылады, ол практика базасы болып табылатын тиiстi ұйымдарда жүргiзiледi және бiлiм беру ұйымдарындағы оқыту процесiнде алған бiлiмдi бекiтуге практикалық дағдылар алу мен озық тәжiрибенi меңгеруге бағытталған.
2. Кәсiптiк практиканың түрлерi, мерзiмi мен мазмұны бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға бiрдей мiндеттi стандарттарының талаптарына сәйкес жұмыстық оқу жоспарларымен және бағдарламаларымен белгiленедi.
3. Бiлiм беру ұйымдары кәсiптiк практиканы өткiзу үшiн шарттық негiзде практика базасы ретiндегi ұйымдарды анықтайды, олармен келiсiлген практиканы өткiзудiң бағдарламаларын және күнтiзбелiк кестесiн бекiтедi.
Шарттарда бiлiм беру ұйымдарының, практика базасы болып табылатын ұйымдардың және бiлiм алушылардың мiндеттерi белгiленедi.
4. Кәсiптiк практикаға жұмсалатын шығындарды бiлiм беру ұйымдары мен практика базасы болып табылатын ұйымдар қарастырады.
Бұл шығындардың мөлшерi жасалған шарттарда белгіленедi.
5. Практиканы дайындау мен өткiзу үшiн бiлiм беру ұйымдарының және практика базасының басшылары жауапты болады.
Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

16-бап. Бiлiм туралы құжаттар

1. Лицензиясы бар, мемлекеттiк аттестаттаудан өткен және жалпы бiлiм беру (мектепке дейiнгiнi қоспағанда) мен (немесе) кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдары қорытынды мемлекеттiк аттестаттаудан өткен азаматтарға бiлiм және (немесе) бiлiктiлiк деңгейi (сатысы) туралы мемлекеттiк үлгiдегi құжаттар бередi.
2. Тиiстi бiлiм деңгейi туралы мемлекеттiк үлгiдегi құжат келесi деңгейдегi бiлiм беретiн ұйымдарда бiлiм алуды жалғастырудың қажеттi шарты болып табылады.
Кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiмi туралы құжаттарында көрсетiлген бiлiктiлiгіне, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмi туралы құжаттарында көрсетiлген ғылыми дәрежелерiне сәйкес азаматтардың кәсiптiк қызметпен, оның iшiнде бiлiм деңгейiне бiлiктiлiк талаптары қойылатын қызметпен айналысуға құқығы бар
Кәсiби қызметпен айналысуды мақсат еткен медициналық бiлiмi бар азаматтар үшiн осы бапта аталған құжаттардан басқа, маман сертификаты болуы қажет.
3. Бiлiм алуды аяқтамаған азаматтарға белгіленген үлгiдегi анықтама берiледi.
4. Қазақстан Республикасының бiлiм беру ұйымдарын бiтiргенi туралы құжаттардың Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде танылуы тиiстi халықаралық шарттар (келiсiмдер) негiзiнде жүзеге асырылады.
5. Шетелдiк бiлiм беру ұйымдары берген бiлiм туралы құжаттар Қазақстан Республикасының аумағында халықаралық шарттар (келiсiмдер) негiзiнде танылады.
Бiлiм туралы құжаттарды нострификациялау тәртiбiн бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы орган белгiлейдi.
Халықаралық шарттар (келiсiмдер) болмаған жағдайда азаматтардың Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде алған бiлiмi туралы құжаттарының Қазақстан Республикасында танылуы және тиiстi куәлiктер берiлуi білiм беру саласындағы орталық атқарушы органдар белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады.
Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 , 2006.07.07. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

17-бап. Бiлiм беру жүйесiндегi бiрлестiктер

Бiлiм беру жүйесiндегi бiлiм беру қызметi субъектiлерiнiң мүдделерiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған және жұмыс iстеп тұрған олардың бiрлестiктерi бiлдiре алады.
Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , бап жаңа редакцияда - 2004.07.09. N 597 Заңымен .

3-тарау. Білім беру бағдарламалары мен білім
деңгейлері

18-бап. Бiлiм беру бағдарламалары

1. Бiлiм беру бағдарламалары тиiстi деңгейлер мен олардың сатыларының бiлiм беру мазмұнын айқындайды. Қазақстан Республикасында жалпы бiлiм беретiн (негiзгi және қосымша) және кәсiптiк (негiзгi және қосымша) болып бөлiнетiн бiлiм беру бағдарламалары iске асырылады.
2. Жалпы бiлiм беретiн бағдарламалар жеке адамның жалпы мәдениетiн қалыптастыру, жеке адамды қоғамдағы өмiрге бейiмдеу мiндеттерiн шешуге, кәсiптi, мамандықты саналы түрде таңдау мен меңгеру үшiн негiз жасауға бағытталған.
3. Кәсiптiк бағдарламалар тиiстi кәсiбилiгi мен бiлiктiлiгi бар жұмысшылар мен мамандар даярлауға, бiлiм алушылардың кәсiптiк және жалпы бiлiм деңгейiн дәйектi түрде арттыруға бағытталған.
4. Негiзгi жалпы бiлiм беретiн бағдарламалар мен негiзгi кәсiптiк бағдарламалар тиiстi мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандарттарының негiзiнде әзiрленедi.
5. Қосымша бiлiм беретiн бағдарламалар азаматтардың, қоғамның, мемлекеттiң бiлiмге және мәдениетке деген қажеттерiн жан-жақты қанағаттандыру мақсатында iске асырылады.
Қосымша бiлiм беру бағдарламаларына:
1) тиiстi мемлекеттік жалпы мiндеттi бiлiм беру стандарттарынан тыс жалпы бiлiм беру және кәсiби даярлық жүргiзiлетiн бiлiм беру ұйымдарында;
2) қосымша бiлiм беру ұйымдарында;
3) жеке педагогикалық қызмет арқылы iске асырылатын әртүрлi бағыттағы бiлiм беру бағдарламалары жатады.
6. Ерекше дарынды бiлiм алушылардың әлеуеттi мүмкiндiктерiн мейлiнше толық дамыту үшiн дарынды балаларға арнап мамандандырылған мектептерде iске асырылатын бiлiм беру бағдарламалары әзiрленедi.
7. Азаматтардың жекелеген санаттары үшiн психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың ұсыныстарын ескере отырып анықталатын бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң даму ерекшелiктерi мен әлеуеттi мүмкiндiктерi ескерiлген арнаулы білiм беру бағдарламалары әзiрленедi.
8. Оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткiзу, бiлiм берудiң жаңа мазмұнын енгiзу үшiн бiлiм беру ұйымдарында (эксперименттiк алаңдарда) эксперимент тәртiбiмен iске асырылатын бiлiм беру бағдарламалары әзiрленуi мүмкiн.
Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

19-бап. Бiлiм берудiң балалар мен жасөспiрiмдерге
арналған қосымша дамыту бағдарламалары

1. Бiлiм берудiң қосымша дамыту бағдарламалары мектептен тыс ұйымдарда iске асырылады.
2. Мемлекет мемлекеттiк мектептен тыс ұйымдардың бiлiм беру қызметтерiне қол жеткiзудi қамтамасыз етедi.
3. Мектептен тыс ұйымдар балалардың жеке басының дамуына, кәсiптiк бағдарын айқындауына, шығармашылық еңбегiне, олардың қабiлеттерiн iске асыруына, қоғам өмiрiне бейiмделуiне, азаматтық сана-сезiмiнiң, жалпы мәдениетінің, салауатты өмiр салтының қалыптасуына, бос уақытын мазмұнды ұйымдастыруына жағдай жасайды.
4. Мектептен тыс ұйымдарға балалар мен жасөспiрiмдердiң шығармашылық сарайлары, үйлерi, орталықтары, кешендерi, студиялары;
жас техниктердiң, туристердiң, натуралистердiң станциялары мен базалары;
балалардың музыкалық, көркемөнер және спорт мектептерi, өнер мектептерi; ынта-ықыластары бойынша клубтар; спорттық, сауықтыру, туристiк лагерьлер; балалар парктерi, стадиондар, галереялар және басқа да ұйымдар жатады.
5. Мектептен тыс ұйымдардың қызметi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн тиiстi ережемен белгiленедi.

20-бап. Арнаулы бiлiм беру бағдарламалары

1. Арнаулы бiлiм беру бағдарламаларын арнаулы бiлiм беру ұйымдары iске асырады.
2. Дамуында түрлi ауытқулары мен кенжелеушiлiгi бар, емделуге және психологиялық-педагогикалық тұрғыда түзелуге, диагноз қоюға мұқтаж балалар үшiн арнаулы ұйымдар (оңалту орталықтары, бала бақшалары, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар) құрылады.
3. Ұзақ емделуге мұқтаж адамдар үшiн, сондай-ақ әдеттегi бiлiм беру ұйымдарында оқытуға кедергiсi болатын даму мүмкiндiктерi шектеулi балалар мен жасөспiрiмдер үшiн толық мемлекет қамтамасыз ететiн арнаулы түзету ұйымдары ұйымдастырылады. Балалар мен жасөспiрiмдер бұл ұйымдарға ата-аналарының және өзге де заңды өкiлдерiнiң келiсiмiмен ғана психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар арқылы жiберiледi.
Даму мүмкiндiктерi шектеулi балалар мен жасөспiрiмдердi кәсiптiк даярлауға мемлекет жәрдемдеседi.
4. Девианттық мiнез-құлықты адамдар үшiн адамгершiлiк сипатта ерекше ұсталатын бiлiм беру ұйымдары мен арнаулы бiлiм беру ұйымдары құрылады, олар тәрбиелеу мен оқытуды, әлеуметтiк оңалтуды қамтамасыз етедi және оларды мемлекет толық қамтамасыз етiп отырады.
Балалар мен жасөспiрiмдердi арнаулы ұйымдарға жiберу аудан, қала әкiмдерi жанындағы кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссия арқылы, ал ерекше режимде ұстау ұйымдарында сот шешiмi негiзiнде жүзеге асырылады.
Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

21-бап. Жалпы және кәсiптiк бiлiм беру

1. Iске асырылатын бiлiм беру бағдарламаларының сипатына қарай бiлiм беру жалпы бiлiм және кәсiптiк білiм беру болып бөлiнедi.
2. Жалпы бiлiм беруге:
1) мектепке дейiнгi тәрбиелеу мен оқыту;
2) жалпы бастауыш бiлiм беру;
3) жалпы негiзгi бiлiм беру;
4) жалпы орта бiлiм беру;
5) жалпы қосымша бiлiм беру кiредi.
Жалпы бiлiм берудiң әрбiр сатысындағы бiлiм беру мазмұны тиiстi жалпы бiлiм беру бағдарламасымен белгiленедi.
3. Кәсiптiк білім беруге:
1) кәсiптiк бастауыш бiлiм беру;
2) кәсiптiк орта бiлiм беру;
3) кәсiптiк жоғары бiлiм беру;
4) жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру;
5) қосымша кәсiптiк бiлiм беру кiредi.
Кәсiптiк бiлiм берудiң әрбiр сатысындағы бiлiм беру мазмұны тиiстi кәсiптiк бағдарламамен белгіленедi.

22-бап. Бiлiм деңгейлерi

Бiлiм беру бағдарламаларының үздiксiздiгi мен сабақтастығы принципi негiзiнде мынадай бiлiм деңгейлерi белгiленедi:
1) мектепке дейiн тәрбиелеу мен оқыту;
2) орта бiлiм беру;
3) кәсiптiк жоғары бiлiм беру;
4) жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру.

23-бап. Мектепке дейiн тәрбиелеу мен оқыту

1. Мектепке дейiнгi тәрбие отбасында және (немесе) мектепке дейiнгi ұйымда жүзеге асырылады.
2. Мектепке дейiнгi ұйымдар отбасымен қатар бiр жастан алты (жетi) жасқа дейiнгi мектеп жасына дейiнгi балаларды тәрбиелеу мен оқытуды, олардың дене және психикалық денсаулығын қорғап, нығайтуды, дамуында ауытқуы бар балалардың жеке қабiлеттерiн дамытуды және оған мұқтаж балаларға қажеттi түзету жасауды жүзеге асырады.
3. алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
4. Бес (алты) жастағы балаларды мектепке барар алдында даярлау мiндеттi және ол отбасында, мектепке дейiнгi ұйымның мектеп алдындағы топтарында немесе жалпы бiлiм беретiн мектептер, лицейлер мен гимназиялардың мектеп алдындағы сыныптарында жалпы бiлiм беру бағдарламаларының шеңберiнде жүзеге асырылады. Ол мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарында тегiн жасалады.
Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 , 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

24-бап. Орта бiлiм беру

1. Қазақстан Республикасының азаматтарына мемлекеттік оқу орындарында тегiн орта бiлiм алуға кепiлдiк берiледi. Орта білiм алу мiндеттi.
2. Мемлекеттiк күндiзгi жалпы бiлiм беретiн оқу орындарынан он алты жасқа дейiнгi балаларды шығаруға құқыққа қарсы әрекеттер жасағаны, бiлiм беру ұйымының жарғысын өрескел және бiрнеше мәрте бұзғаны үшiн бiлiм беру басқармасы органдарының шешiмi бойынша ерекше жағдайларда ғана жол берiледi. Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды шығару туралы шешiм қорғаншы және қамқоршы органдардың келiсiмiмен қабылданады.
3. Орта бiлiм үздiксiз бiлiм беру жүйесiндегi негiзгi деңгей болып табылады және жалпы, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм берудi қамтиды. Орта бiлiм берудiң мiндеттілiгi мен оған қол жеткiзудi қамтамасыз ету үшiн мемлекет орта бiлiм беру ұйымдарының сақталуына және дамуына жәрдемдеседi.
4. Жалпы орта бiлiм үш сатылы: бастауыш (1-4 сыныптар), негiзгi (5-9 сыныптар) және жоғары (10-11 (12) сыныптар) жалпы орта бiлiм беретiн оқу орнында кезең-кезеңмен алынады.
Мектептiң бiрiншi сыныбына балалар алты немесе жетi жастан бастап қабылданады.
Аталған сатылар бiрге немесе дербес жұмыс iстей алады. Олар тиiсiнше жалпы бастауыш, негiзгi жалпы, жалпы орта бiлiм берудi iске асырады. Жалпы бiлiм беретiн оқу орнының мектепке дейiнгi, бастауыш, негiзгi және жоғары сатыларының бiлiм беру бағдарламалары сабақтас болып табылады, әрбiр келесi бағдарлама алдыңғысына негiзделедi.
5. Жалпы орта бiлiмнiң көп нұсқалылығына, бiлiм берудiң ауқымды инфрақұрылымын қалыптастыруға жалпы орта бiлiм беретiн ұйымдардың әралуан түрлерi мен үлгiлерiн: жалпы бiлiм беретiн мектеп, гимназия, лицей, мектеп-гимназия, мектеп-лицей және басқаларды құру арқылы қол жеткiзiледi.
6. Кәсiптiк бастауыш бiлiм кәсiптiк мектептер мен кәсiптiк лицейлерде негiзгi жалпы бiлiм беру базасында алынып, жалпы орта бiлiм алумен ұштастырылады және ол еңбек қызметiнiң түрлi бағыттары бойынша бiлiктi еңбек қызметкерлерiн (жұмысшыларды, қызметкерлердi) даярлауға бағытталған.
Кәсiптiк мектепте оқу мерзiмi - екi-үш жыл, кәсiптiк лицейде - үш жыл, ерекше күрделi кәсiптер бойынша, сондай-ақ бiрегей жабдықтарға қызмет көрсетуге байланысты жұмыстар үшiн - төрт жылға дейiн болады.
Жекелеген кәсiптер бойынша кәсiптiк бастауыш бiлiм беру қысқартылған оқыту мерзiмiндегi жалпы орта бiлiм беруге негiзделуi мүмкiн.
Кәсiптiк оқыту бiлiм беру қызметiн жүзеге асыру құқығына белгiленген тәртiппен берiлген лицензиясы болған кезде, тiкелей өндiрiсте, оқу-өндiрiстiк комбинаттарда, оқу орталықтарында, курстарда және жұмысшылар даярлайтын басқа да оқу-өндiрiстiк құрылымдарда жүзеге асырылуы мүмкiн.
7. Кәсiптiк орта бiлiм колледждерде, училищелерде негiзгi жалпы білiм беру базасында конкурстық негiзде алынып, жалпы орта бiлiм алумен ұштастырылады және ол кәсiптiк орта бiлiм алып шығатын мамандар даярлауға бағытталған.
Колледжде, училишеде оқу мерзiмi - үш-төрт жыл. Ұқсас мамандықтар бойынша жалпы орта және кәсiптiк бастауыш бiлiмi бар азаматтардың қысқартылған, жеделдетiлген бағдарламалар бойынша кәсiптiк орта бiлiм алуына болады.
Тиiстi лицензиясы болған жағдайда колледждерде, училищелерде жалпы орта және кәсiптiк бастауыш бiлiм беру бағдарламалары iске асырылуы мүмкiн.
Кәсiптiк орта бiлiмi бар азаматтар қысқартылған бiлiм беру бағдарламалары бойынша қысқартылған мерзiмде ақылы негiзде екiншi кәсiптiк орта бiлiм ала алады.
Колледждер мен училищелерде ұқсас мамандықтар бойынша республикалық оқу-әдiстемелiк бiрлестiктер құрылады.
8. Кәсiптiк бастауыш немесе кәсiптiк орта бiлiм берудiң кәсiптiк бiлiм беру бағдарламалары шегiнде алынатын кәсiптiк бiлiмнiң бейiнi ескерiле отырып, жалпы орта бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарты iске асырылады.
Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен .

25-бап. Кәсiптiк жоғары бiлiм беру

1. Кәсiптiк жоғары бiлiмдi орта бiлiмi бар азаматтар алады.
2. Қазақстан Республикасы азаматтарының мемлекеттік жоғары оқу орындарында конкурстық негiзде тегiн кәсiптiк жоғары бiлiм алуға құқығы бар.
2-1. Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртiппен жыл сайын бекiтiлетiн мамандықтардың тiзбесiне сәйкес шетелдiк жоғары оқу орындарында күндiзгі оқу нысанында жоғары кәсiптiк бiлiм алу үшiн "Болашақ" халықаралық стипендиясына конкурстық негiзде ие болуға құқығы бар.
3. Қазақстан Республикасында жоғары оқу орындарының мынадай түрлерi белгiленедi: университет, академия, институт және оларға теңестiрiлгендер (консерватория, жоғары мектеп, жоғары училище).
Жоғары оқу орындарының филиалдары мемлекеттiк жалпыға бiрдей мiндеттi бiлiм беру стандарттарының әлеуметтiк-гуманитарлық және жаратылыстану-ғылыми пәндерi циклдарының көлемiнде кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын iске асырады.
Бiлiм алушылардың мемлекеттiк жалпыға бiрдей мiндеттi бiлiм беру стандарттарының жалпы кәсiптiк және арнайы пәндер жөнiндегi оқу бағдарламаларын меңгеруi филиал құрған жоғары оқу орындарында жалғастырылады.
Жоғары оқу орындарында тиiстi лицензиялары болған жағдайда жалпы орта, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламалары iске асырылуы мүмкiн.
4. Бiрыңғай оқу-ғылыми-өндiрiстiк кешен ретiнде жұмыс iстейтiн жоғары оқу орнының құрамына жоғары оқу орнының құрылымдық бiрлiктерiнiң немесе заңды тұлға мәртебесi бар оқу, ғылыми, өндiрiстiк және басқа да бөлiмшелер кiре алады.
Медициналық бiлiм беру ұйымдары қаржыландырылуы Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған көздерден жүзеге асырылатын клиникалық базасы болған жағдайда ғана жұмыс iстеуi мүмкiн.
5. Қазақстан Республикасында кәсiптiк жоғары бiлiмнiң мынадай құрылымы белгiленедi:
1) қорытынды аттестаттаудан ойдағыдай өткен адамға бiлiктiлiк пен "бакалавр" академиялық дәрежесiнiң берiлуiмен расталатын, оқу мерзiмi төрт жылдық жоғары базалық бiлiм (бакалавриат);
қорытынды аттестаттаудан ойдағыдай өткен адамға бiлiктiлiк нен "магистр" академиялық дәрежесiнiң берiлуiмен расталатын, оқу мерзiмi: жоғары базалық бiлiм негiзiнде - екi жылдық; жоғары арнаулы бiлiм негiзiнде бiр жылдық жоғары ғылыми-педагогикалық бiлім;
2) тиiстi мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарттарында көзделген жағдайларды қоспағанда,қорытынды аттестаттаудан ойдағыдай өткен адамға "кәсiптiк жоғары бiлiмi бар маман" тиiстi бiлiктiлiгiнiң берiлуiмен расталатын, оқү мерзiмi кемiнде төрт жылдық жоғары арнаулы бiлiм.
Медициналық бiлiм берудiң жекелеген мамандықтары бойынша оқу мерзiмi жетi жыл болады және соңғы оқу жылы интернатура нысанында ұйымдастырылады.
Интернатурадан өтпеген бiтiрушiлер клиникалық практикаға жiберiлмейдi.
Университеттер мен академиялар бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органдармен келiсе отырып, кәсiптiк жоғары бiлiм берiлетiн нақты мамандықтар бойынша кадрлар даярлау құрылымын белгiлейдi.
6. Кәсiптiк орта бiлiмi бар азаматтар жеделдетiлген оқыту мерзiмiмен қысқартылған бiлiм беру бағдарламалары бойынша ұқсас мамандықтар жөнiнде жоғары кәсiптiк бiлiм алуға құқылы.
Кәсiптiк жоғары бiлiмi бар азаматтар ақылы негiзде жеделдетiлген оқыту мерзiмiмен қысқартылған бiлiм беру бағдарламалары бойынша екiншi кәсiптiк жоғары бiлiм алуы мүмкiн.
Кәсiптiк жоғары бiлiм берудiң көп деңгейлi құрылымы туралы ереженi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
7. Жоғары оқу орны өзiнiң ғылыми қызметiнде Қазақстан Республикасының заңдарын басшылыққа алады.
8. Жоғары оқу орнының тәрбиелеу мiндеттерi студенттердiң, оқытушылар мен қызметкерлердiң бiрлескен оқу, ғылыми, шығармашылық, өндiрiстiк қызметiмен iске асырылады.
Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 , 2004.07.09. N 597 , 2006.07.04. N 150 Заңдарымен.

26-бап. Жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру

1. Жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм үздiксiз бiлiм беру жүйесiнiң жоғары сатысы ретiнде бiлiктiлiгi жоғары ғылыми және ғылыми-педагог кадрлар даярлауды көздейдi.
Жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмдi арнаулы жоғары бiлiмi немесе "магистр" академиялық дәрежесi бар бiлiктi мамандықтағы азаматтар алады.
2. Ғылыми және ғылыми-педагог кадрлар даярлау жоғары оқу орындарының клиникалық ординатурасында, ассистентура-тағылымдамасында адъюнктурасында және докторантурасында, ғылыми-зерттеу ұйымдарында, сондай-ақ ғылым кандидаттарын аға ғылыми қызметкер қызметiне, iзденушiлiкке ауыстыру, шығармашылық демалыстар беру нысанында және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен жыл сайын бекiтiлетiн мамандықтардың тiзбесiне сәйкес "Болашақ" халықаралық стипендиясының стипендиаттарын шетелдiк жоғары оқу орындарына күндiзгi оқу нысанында оқытуға жiберу жолымен жүзеге асырылады.
3. Аспирантура мен адъюнктурада оқу мерзiмi күндiзгi оқу нысанында - үш жылдан, сырттай оқу нысанында - төрт жылдан, магистр дәрежесi бар адамдар үшiн тиiсiнше екi және үш жылдан аспауға тиiс.
Ассистентура-тағылымдамада тағылымдамадан өту мерзiмi күндiзгi оқу нысаны бойынша - екi жылдан, сырттай оқу нысаны бойынша үш жылдан аспауға тиiс.
Докторантурада болу мерзiмi - үш жылдан, докторлық диссертация әзiрлеу үшiн аға ғылыми қызметкер қызметiне ауыстыру екi жылдан аспауға тиiс.
4. Жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм туралы ереженi Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
Ескерту. 26-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 , 2006.07.04. N 150 Заңдарымен.

27-бап. Қосымша кәсiптiк бiлiм беру

1. Кәсiптiк бiлiм берудiң әрбiр сатысының шегiнде қосымша кәсiптiк бiлiм берудiң негiзгi мiндеттерi технологиялар мен өндiрiсте болып жатқан өзгерiстерге байланысты оларға қойылатын талаптарды ұдайы арттыруды ескере отырып, жұмысшылардың, қызметшiлердiң, мамандардың бiлiктiлiгiн үздiксiз арттыру, еңбек нарығы құрылымының өзгеруiне байланысты қосымша мамандықтар алу арқылы кәсiби бiлiмдi, дағдылар мен iскерлiктi тереңдету және кәсiби мүмкiндiктердi кеңейту болып табылады.
2. Қосымша кәсiптiк бiлiм берудiң негiзгi нысандары бiлiктiлiктi арттыру мен кадрларды қайта даярлау болып табылады.
3. Қосымша кәсiптiк бiлiм берудiң оқу бағдарламалары мен оқу жоспарларын бiлiм беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар мен қосымша бiлiм беру ұйымдары, сондай-ақ нысанасы бiлiм беру қызметi болып табылатын тиiстi құрылымдық бөлiмшелерi бар өзге де заңды тұлғалар бекiтедi және iске асырады.
4. Қосымша кәсiптiк бiлiм беру бюджет қаражаты есебiнен де, ақылы негiзде де жүзеге асырылуы мүмкiн.
5. Бiлiм беру ұйымдарының педагогикалық және ғылыми-педагогикалық кадрларының бiлiктiлiгiн арттыру кемiнде бес жылда бiр рет жүзеге асырылады.
Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

4-тарау. Білім беру жүйесін басқару

28-бап. <*>

Ескерту. 28-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

29-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң бiлiм беру
саласындағы құзыретi

Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) бiлiм берудi дамыту жөнiндегi мемлекеттiк саясатты әзiрлейдi және iске асырады;
2) бiлiм берудi дамытудың мемлекеттiк бағдарламаларын әзiрлейдi және оларды iске асыру жөнiндегi шараларды жүзеге асырады;
2-1) еңбек нарығының кадрларға ағымдағы және болашақтағы қажеттiгiнiң тұрақты мониторингi жүйесiн құрады;
3) жұмыс берушiлер мен басқа да әлеуметтiк серiктестердiң кәсiптiк бiлiм беру проблемаларын шешуге қатысуын қамтамасыз етедi және кәсiптiк жоғары бiлiмi мен жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмi бар, сондай-ақ бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын ұйымдарда кәсiптiк орта бiлiмi бар мамандар даярлауға мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын бекiтедi;
3-1) мемлекеттiк бiлiм беру гранттары шеңберiнде жоғары оқу орнын бiтiргеннен кейiн үш жыл бойы ауылдық жерде одан әрi жұмыс iстеу шарты негiзiнде медициналық мамандықтар бойынша мамандар даярлау үшiн квота белгiлейдi;
4) бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органдардың ұсынысы бойынша бiлiм беру жүйесiнiң қызметiн осы Заңға сәйкес реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердi бекiтедi;
4-1) мемлекеттiк бiлiм беру гранты, мемлекеттiк бiлiм беру және мемлекеттiк студенттiк кредиттер туралы ережелердi бекiтедi;
4-2) бiлiм берудiң жалпыға бiрдей мiндеттi мемлекеттiк стандарттарын әзiрлеу, бекiту тәртiбiн және оның қолданылу мерзiмдерiн айқындайды;
4-3) Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аккредиттеу және бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау ережелерiн бекiтедi;
4-4) бiлiктiлiк талаптарын және бiлiм беру қызметiн лицензиялау тәртiбiн бекiтедi;
4-5) мемлекеттiк үлгiдегi бiлiм туралы құжаттардың түрлерi мен нысандарын және оларды берудiң тәртiбiн айқындайды;
4-6) халықтың тығыздығына және елдi мекендердiң қашықтығына қарай бiлiм беру ұйымдары желiсiнiң кепiлдiк берiлген мемлекеттiк нормативiн бекiтедi;
4-7) мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң үлгi штаттарын, сондай-ақ Педагогикалық қызметкерлер мен оларға теңестiрiлген тұлғалар лауазымдарының тiзбесiн айқындайды;
4-8) жеке адамның тәрбиесiне, бiлiм алуына және кәсiби қалыптасуына зор үлес қосқан мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарына ерекше мәртебе беру туралы шешiм қабылдайды және Қазақстан Республикасының Президентiне жекелеген мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарына ерекше мәртебе беру туралы ұсыныс енгiзедi;
5) бiлім беру саласындағы орталық атқарушы органдардың ұсынысы бойынша бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарын құрады, қайта ұйымдастырады және таратады;
6) бiлiм беру мониторингiн жүзеге асырудың тәртiбiн белгiлейдi;
6-1) "Болашақ" халықаралық стипендиясын тағайындау үшiн үмiткерлердi iрiктеу ережесiн бекiтедi;
7) мемлекеттiк атаулы стипендияны белгiлейдi;
8) "Алтын белгi" белгiсi туралы ереженi бекiтедi.
Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.07.04. N 150 , 2006.07.07. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

30-бап. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы
орталық атқарушы органның құзыретi

Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы мынадай мiндеттердi атқарады:
1) бiлiм беру саласындағы азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының сақталуын, олардың бiлiм беру саласындағы мемлекет кепiлдiк берген әлеуметтiк игiлiктердiң минимумын алуын қамтамасыз етедi;
1-1) бiлiм беру саласындағы бiрыңғай мемлекеттiк саясатты iске асырады, бiлiм беру саласындағы салааралық үйлестiрудi жүзеге асырады;
1-2) ұсынылатын бiлiм беру қызметiн көрсетудiң сапасына талдау жасайды және әдiстемелiк әрi әдiснамалық қамтамасыз етудi жүзеге асырады;
2) алып тасталды
3) бiлiм беру ұйымдарының қызметiн регламенттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлейдi және бекiтедi;
3-1) бiлiм беру сапасын басқаруды жүзеге асырады, бiлiм беру сапасын бағалау мәселелерiн реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердi, техникалық және технологиялық нормаларды қабылдайды;
3-2) бiлiм беру мониторингiн және бiлiм берудi басқару жүйесiн ақпараттық қамтамасыз етудi жүзеге асырады, бiлiм берудiң бiрыңғай ақпараттық жүйесiн ұйымдастыру және оның жұмыс iстеу ережесiн бекiтедi;
3-3) медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң үлгiлiк (базистiк) оқу бағдарламаларын және оқу жоспарларын қоспағанда, бiлiм берудiң барлық деңгейлерiнiң үлгiлiк (базистiк) оқу бағдарламаларын және оқу жоспарларын әзiрлеудi ұйымдастырады және бекiтедi;
3-4) сырттай, кешкi және экстернат нысанында бiлiм алуға жол берiлмейтiн кәсiптер мен мамандықтардың тiзбесiн белгiлейдi;
3-5) жоғары кәсiптiк бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында экстернат нысанында бiлiм алуға рұқсат бередi;
4) медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудi қоспағанда, жалпыға бiрдей мiндеттi бiлiм берудiң мемлекеттiк стандарттарын бекiтедi;
4-1) аралық мемлекеттiк бақылау өткiзудiң ережесiн бекiтедi;
5) бiлiм беру мен ғылым саласында нысаналы және халықаралық бағдарламаларды әзiрлейдi және iске асырады;
6) меншiк нысандарына және ведомостволық бағыныстылығына қарамастан, бiлiм беру ұйымдарындағы оқу жылының басталу және аяқталу уақытын белгiлейдi;
7) бiлiм беру ұйымдарының үлгiлерi мен түрлерi бойынша сыныптардың (топтардың) санитариялық ережелер мен нормаларға сәйкес толықтырылуын айқындайды;
8) мүдделi министрлiктермен, өзге де орталық атқарушы органдармен, жұмыс берушiлермен және басқа да әлеуметтiк әрiптестермен өзара iс-қимыл жасай отырып, кадрлар даярлау бойынша кәсiптер мен мамандықтар тiзбесiн белгiлейдi;
8-1) бiлiм алушылардың үлгерiмiне, оларды аралық және қорытынды мемлекеттiк аттестаттауға ағымдағы бақылау жүргiзудiң нысанын әзiрлейдi және тәртiбiн бекiтедi;
8-2) бiрыңғай ұлттық тестiлеудi және кешендi тестiлеудi өткiзудiң ережелерi мен технологиясын әзiрлейдi және бекiтедi;
8-3) санының асып кетуi кезектен тыс мемлекеттiк аттестаттауға алып келетiн аралық мемлекеттiк бақылаудан өтпеген бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушылардың шектi санын бекiтедi;
8-4) техникалық еңбек пен қызмет көрсету еңбегiнiң кәсiптерi (мамандықтары) бойынша кәсiптiк дайындық деңгейiн растаудың және бiлiктiлiк берудiң тәртiбiн әзiрлеп, бекiтедi;
9) бiлiм беру қызметiн жүзеге асыру құқығына:
жоғары кәсiптiк және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмнiң негiзгi бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғаларға;
республикалық бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын, мамандандырылған бiлiм беру бағдарламаларын және кәсiптiк орта бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғаларға;
дiни бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғаларға (дiни оқу орындары);
халықаралық және шетелдiк заңды тұлғаларға лицензия бередi;
9-1) бiлiм беру ұйымдарында оқу-әдiстемелiк жұмысты ұйымдастыру тәртiбiн бекiтедi;
9-2) кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аккредитациялауды ұйымдастырады және жүргiзедi;
9-3) меншiк нысандары мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан (медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру ұйымдарын қоспағанда), кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына, сондай-ақ кәсiптiк орта бiлiм беру және мамандандырылған бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттауды ұйымдастырады және жүргiзедi;
10) жалпы орта бiлiм беретiн республикалық бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ халықаралық келiсiмдерге сәйкес шетелдiк мектептерде оқитын отандастарды оқулықтармен және оқу-әдiстемелiк кешендермен қамтамасыз етедi, шығармашылық сайыс негiзiнде оқулықтар, оқу-әдiстемелiк кешендер мен оқу-әдiстемелiк құралдарын дайындау мен басып шығару жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады және бiлiм беру ұйымдарына оқу әдебиеттерiн таңдаудың тетiгiн жасайды;
10-1) жалпы орта бiлiм беретiн республикалық бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ халықаралық келiсiмдерге сәйкес шетел мектептерiнде оқитын отандастарды оқулықтармен және оқу-әдiстемелiк кешендермен қамтамасыз етедi;
11) бiлiм беру ұйымдарына арналған оқулықтарды, оқу құралдары мен басқа да әдебиеттердi, соның iшiнде электрондық жеткiзгiштегi әдебиеттердi пайдалануға рұқсат етедi;
11-1) мектептен тыс республикалық маңызы бар iс-шаралар өткiзудi ұйымдастырады;
12) алып тасталды
12-1) жалпы бiлiм беру пәндерi бойынша республикалық олимпиадалар мен ғылыми жарыстарды, орындаушылардың және кәсiби шеберлiктiң республикалық конкурстарын өткiзудi ұйымдастырудың ережесiн бекiтедi;
13) денсаулық сақтау кадрларының бiлiктiлiгiн арттыру мен оларды қайта даярлауға арналған мемлекеттiк тапсырысты қоспағанда, бюджет қаражаттары есебiнен конкурстық негiзде мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын орналастырады;
14) бiлiм беру ұйымдарына, магистратураға, аспирантура мен докторантураға оқуға қабылдаудың жалпы тәртiбiн және үлгi ережелерiн, сондай-ақ бiлiм беру қызметтерiн ақылы көрсету шартының үлгiлiк нысанын бекiтедi;
14-1) кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушыларды ауыстырудың және қайта қабылдаудың ережелерiн бекiтедi;
14-2) күндiзгi оқыту нысанындағы бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушыларға академиялық демалыстар берудiң тәртiбi мен мерзiмдерiн бекiтедi;
14-3) осы Заңның 14-бабында көзделген нысандар бойынша оқыту ережелерiн бекiтедi;
15) ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдары мен кәсiпорындарының құрылтай құжаттарын бекiтедi;
16) бiлiм беру саласындағы Қазақстан Республикасы заңдарының және нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандарттарының, ведомостволық бағыныстағы ұйымдардағы бюджет және қаржы тәртiбiнiң Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес орындалуына мемлекеттiк бақылау жасауды жүзеге асырады;
16-1) бiлiм алуды аяқтамаған азаматтарға берiлетiн анықтама нысанын бекiтедi;
16-2) бiлiм беру қызметiнде бiлiм беру ұйымдары пайдаланатын қатаң есептегi құжаттардың нысанын әзiрлейдi және бекiтедi;
16-3) білiм деңгейi (сатысы) және (немесе) бiлiктiлiк туралы мемлекеттiк үлгiдегi құжаттардың бланктерiне тапсырыс берудi ұйымдастырады, жоғары кәсiптiк және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ республикалық бюджет есебiнен қаржыландырылатын бiлiм беру ұйымдарын солармен қамтамасыз етедi және олардың пайдаланылуына бақылауды жүзеге асырады;
17) мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарында еңбекке ақы төлеудiң мемлекеттiк нормативтерi туралы ұсыныстар әзiрлейдi;
18) бюджет қаражаты есебiнен ұсталатын ведомостволық бағыныстағы ұйымдардың белгiленген тәртiппен қаржыландырылуын жүзеге асырады;
19) Қазақстан Республикасының Президентi қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын жекелеген мемлекеттiк жоғары оқу орындарының бiрiншi басшыларын қоспағанда, ведомостволық бағыныстағы мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының бiрiншi басшыларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
19-1) жоғары оқу орындарының ғылыми-педагогикалық қызметкерлерiнiң (профессорлық-оқытушылық құрам, ғылыми қызметкерлер) лауазымдарына конкурстық орналасудың ережесiн бекiтедi;
20) алып тасталды
21) салалық көтермелеу жүйесiн жасайды және бекiтедi;
21-1) педагогикалық қызметкерлердi аттестаттау ережесiн бекiтедi;
22) педагог кадрларды қайта даярлау мен олардың бiлiктiлiгiн арттыруды жоспарлайды және ұйымдастырады;
23) шетелдiк әрiптестермен келiссөздер жүргiзiп, өз құзыретi шегiнде бiлiм беру саласында, сондай-ақ ғылыми қызметте халықаралық шарттарға (келiсiмдерге) және бағдарламаларға қол қояды;
24) алып тасталды
24-1) бiлiм туралы құжаттарды нострификациялау тәртiбiн белгiлейдi;
25) алып тасталды
Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.07.04. N 150 , 2006.07.07. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2007.01.12. N 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

31-бап. Жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың
бiлiм беру саласындағы құзыретi

1. Жергiлiктi өкiлдi органдар:
1) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiс аумағындағы жергiлiктi атқарушы органдар ұсынған бiлiм берудi дамыту бағдарламаларын бекiтедi, олардың орындалуы туралы есептердi тыңдайды;
2) ауылдық (селолық) жерлерде тұратын және жұмыс істейтін мемлекеттік білім беру ұйымдарының педагог қызметкерлеріне отын сатып алуға бюджет қаражаты есебінен әлеуметтік көмек беру туралы шешім қабылдайды;
3) бiлiм алушылардың қоғамдық көлiкте жеңiлдiкпен жүрiп-тұруы туралы шешiм қабылдайды.
2. Облыстың жергiлiктi атқарушы органы:
1) бiлiм берудi дамыту бағдарламаларын әзiрлейдi және мәслихаттың бекiтуiне енгiзедi;
2) азаматтарға кәсiптiк бастауыш бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
3) кәсiптiк орта бiлiм берудiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыруды қамтамасыз етедi;
4) арнайы бiлiм беру бағдарламалары бойынша жалпы бiлiм берудi - қамтамасыз етедi;
5) дарынды балаларға мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында жалпы бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
5-1) бiлiм және (немесе) бiлiктілiк деңгейi (сатысы) туралы мемлекеттiк үлгідегi құжаттардың бланктерiне тапсырыс берудi ұйымдастырады, олармен жалпы негiзгi және жалпы орта, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарын қамтамасыз етедi және олардың пайдаланылуына бақылауды жүзеге асырады;
6) кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта бiлiм беретiн, арнайы және мамандандырылған бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ балалар-жас өспiрiмдер мектептерiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен құрады, қайта құрады және таратады;
6-1) білім беру қызметін лицензиялауды, сондай-ақ бастауыш кәсіптік және орта кәсіптік білім берудің негізгі бағдарламаларын, мамандандырылған және арнаулы білім беру бағдарламаларын, сондай-ақ спорт бойынша балалар мен жасөспірімдерге арналған қосымша білім беру бағдарламаларын іске асыратын заңды тұлғаларды мемлекеттік аттестаттауды жүргізуді ұйымдастырады;
7) бастауыш кәсiптiк, орта кәсiптiк бiлiмдi мамандар даярлауға арналған мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын бекiтедi;
8) кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм беретiн мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарына (қылмыстық-атқару жүйесiнiң түзеу мекемелерiндегi жалпы бiлiм беретiн және кәсiптiк мектептердi қоспағанда), сондай-ақ арнайы және мамандандырылған бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына қолдау көрсетедi және оларды материалдық-техникалық қамтамасыз етуге жәрдемдеседi;
9) мiндеттi жалпы орта бiлiм беретiн ұйымдар үшiн, сондай-ақ арнайы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын ұйымдар үшiн оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендердi сатып алуды және жеткiзудi ұйымдастырады;
10) облыс ауқымындағы мектеп олимпиадаларын өткiзудi қамтамасыз етедi;
11) балаларға спорт бойынша қосымша бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
12) кадрларды қайта даярлауды және бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелер қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады;
13) балалар мен жасөспiрiмдердiң психикалық денсаулығын тексерудi және халыққа психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялық көмек көрсетудi қамтамасыз етедi;
14) дамуында проблема бар балалар мен жасөспiрiмдердi оңалтуды және әлеуметтiк бейiмдеудi қамтамасыз етедi;
15) белгiленген тәртiппен жетiм балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды мемлекеттiк қамтамасыз етудi, оларды мiндеттi түрде жұмысқа орналастыруды және тұрғын үймен қамтамасыз етудi жүзеге асырады;
16) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен бiлiм алушылардың жекелеген санаттарын тегiн және жеңiлдiкпен тамақтандыруды ұйымдастырады;
17) кәсiптiк орта бiлiм беретiн ұйымдардың бiтiрушiлерiн жұмысқа орналастыруға жәрдемдеседi;
18) мәслихатқа бiлiм алушылардың қоғамдық көлiкте жеңiлдiкпен жүруi туралы ұсыныстар енгiзедi.
3. Республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергiлiктi атқарушы органдары:
1) бiлiм берудi дамыту бағдарламаларын әзiрлейдi және мәслихаттың бекiтуiне енгiзедi;
2) мектеп жасына дейiнгi және мектеп жасындағы балаларды есепке алуды, оларды мiндеттi орта бiлiм алғанға дейiн оқытуды ұйымдастырады;
3) кешкi (ауысымды) оқу нысанын және интернат үлгiсiндегi ұйымдар арқылы ұсынылатын жалпы орта бiлiм берудi қоса алғанда, азаматтарға мiндеттi орта бiлiм берудi ұйымдастырады және қамтамасыз етедi;
4) азаматтардың кәсiптiк бастауыш бiлiм алуын қамтамасыз етедi;
5) азаматтардың кәсiптiк орта бiлiм алуын қамтамасыз етедi;
6) алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
7) жалпы бастауыш, жалпы негiзгi және жалпы орта, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарын, мектеп жасына дейiнгi және мектептен тыс ұйымдарды, сондай-ақ арнайы және мамандандырылған бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен құрады, қайта құрады және таратады;
8) жалпы бастауыш, жалпы негiзгi және жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта бiлiм берудiң негiзгi бiлiм беру бағдарламаларын, арнайы және мамандандырылған бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғалардың, сондай-ақ мектепке дейiнгi және мектептен тыс ұйымдардың бiлiм беру қызметiн лицензиялауды, сондай-ақ оларды мемлекеттiк аттестаттауды жүргiзудi ұйымдастырады;
9) кәсiптiк орта бiлiмдi мамандар даярлауға арналған мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын бекiтедi;
10) бiлiм алушылардың бiрыңғай ұлттық тестiлеуге қатысуын ұйымдастырады;
11) мiндеттi жалпы орта бiлiм беретiн мекемелер үшiн, сондай-ақ арнайы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын мекемелер үшiн оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендердi сатып алуды және жеткiзудi ұйымдастырады;
12) балалар мен жасөспiрiмдер үшiн қосымша бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
13) қылмыстық-атқару жүйесінің түзеу мекемелеріндегі жалпы білім беретін әрі кәсіптік мектептерді және мектепке дейінгі тәрбие және оқыту ұйымдарын қоспағанда, мемлекеттік білім беру ұйымдарына қолдау көрсетеді және оларды материалдық-техникалық қамтамасыз етуге жәрдемдеседі;
14) арнайы бiлiм беру бағдарламалары бойынша жалпы бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
15) дарынды балаларға мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында жалпы бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
16) республикалық маңызы бар қала, астана ауқымындағы мектеп олимпиадаларын өткiзудi қамтамасыз етедi;
17) балалар мен жасөспiрiмдердiң психикалық саулығын тексерудi және халыққа психологиялық-медициналық-педагогикалық консультативтiк көмек көрсетудi қамтамасыз етедi;
18) дамуында проблема бар балалар мен жасөспiрiмдердi оңалтуды және әлеуметтiк бейiмдеудi қамтамасыз етедi;
19) кадрларды қайта даярлауды және бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелер қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады;
20) белгiленген тәртiппен жетiм балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды мемлекеттiк қамтамасыз етудi, оларды мiндеттi түрде жұмысқа орналастыруды және тұрғын үймен қамтамасыз етудi жүзеге асырады;
21) мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен бiлiм беру ұйымдарының бiлiм алушылары мен тәрбиеленушiлерiне медициналық қызмет көрсетудi ұйымдастырады;
22) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң жекелеген санаттарын тегiн және жеңiлдiкпен тамақтандыруды ұйымдастырады;
23) бiлiм беру ұйымдарының бiтiрушiлерiн жұмысқа орналастыруға жәрдемдеседi;
24) мәслихатқа бiлiм алушылардың қоғамдық көлiкте жеңiлдiкпен жүруi туралы ұсыныстар енгiзедi;
25) мектепке дейінгі тәрбие және оқыту ұйымдарына қажетті әдістемелік және консультациялық көмек көрсетеді.
4. Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергiлiктi атқарушы органы:
1) бiлiм берудi дамыту бағдарламаларын iске асырады;
2) кешкi (ауысымды) оқу нысанын және интернат үлгiсiндегi ұйымдар арқылы ұсынылатын жалпы орта бiлiм берудi қоса алғанда, азаматтарға мiндеттi орта бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
3) мектеп жасына дейiнгi және мектеп жасындағы балаларды есепке алуды, оларды мiндеттi орта бiлiм алғанға дейiн оқытуды ұйымдастырады;
4) арнайы және мамандандырылған, сондай-ақ мектепке дейiнгi және мектептен тыс ұйымдарды қоспағанда, Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жалпы бастауыш, жалпы негiзгi немесе жалпы орта бiлiм беру ұйымдарын құрады, қайта құрады және таратады;
5) білім беру қызметін лицензиялауды, сондай-ақ жалпы бастауыш, жалпы негізгі немесе жалпы орта білім берудің негізгі білім беру бағдарламаларын (арнайы және мамандандырылған білім беру бағдарламаларын, спорт бойынша балалар мен жасөспірімдерге арналған қосымша білім беру бағдарламаларын қоспағанда) іске асыратын заңды тұлғаларды, сондай-ақ мектепке дейінгі және мектептен тыс ұйымдарды мемлекеттік аттестаттаудан өткізуді ұйымдастырады;
6) қылмыстық-атқару жүйесінің түзеу мекемелеріндегі жалпы білім беретін және кәсіптік мектептерді, бастауыш кәсіптік және орта кәсіптік білім беретін білім беру ұйымдарын, арнайы, мамандандырылған және мектепке дейінгі тәрбие және оқыту ұйымдарын қоспағанда, мемлекеттік білім беру ұйымдарына қолдау көрсетеді және оларды материалдық-техникалық қамтамасыз етуге жәрдемдеседі;
7) мiндеттi жалпы орта бiлiм беретiн мекемелер үшiн оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендерiн сатып алуды және жеткiзудi қамтамасыз етедi;
8) балалар мен жасөспiрiмдер үшiн қосымша бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
9) аудан (қала) ауқымында мектеп олимпиадаларын өткiзудi ұйымдастырады;
10) белгiленген тәртiппен жетiм балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды мемлекеттiк қамтамасыз етудi, оларды мiндеттi түрде жұмысқа орналастыруды және тұрғын үймен қамтамасыз етуді жүзеге асырады;
11) мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен бiлiм беру ұйымдарының бiлiм алушылары мен тәрбиеленушiлерге медициналық қызмет көрсетудi ұйымдастырады;
12) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң жекелеген санаттарын тегiн және жеңiлдiкпен тамақтандыруды ұйымдастырады;
13) бiлiм беру ұйымдарының бiтiрушiлерiн жұмысқа орналастыруға жәрдемдеседi;
14) ауылдық жердегi бiлiм беру ұйымдарына жұмыс iстеуге келген жас мамандарды тұрғын үй-тұрмыстық жағдайлармен қамтамасыз етуге жәрдемдеседi;
15) мәслихатқа бiлiм алушылардың қоғамдық көлiкте жеңiлдiкпен жүруi туралы ұсыныстар енгiзедi;
16) мектепке дейінгі тәрбие және оқыту ұйымдарына және отбасыларға қажетті әдістемелік және консультациялық көмек көрсетеді.
5. Қаладағы ауданның, облыстық, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі:
1) мектеп жасына дейінгі балаларды есепке алуды ұйымдастырады;
2) мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруді қамтамасыз етеді, соның ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мектепке дейінгі тәрбие және оқыту ұйымдарына медициналық қызмет көрсетуді ұйымдастырады.
Кенттiң, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтiң әкiмi ауылдық (селолық) жерде бiлiм алушыларды мектепке дейiн және керi тегiн жеткiзудi ұйымдастырады.
Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.11.22. N 484 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.07.04. N 150 , 2007.01.12. N 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-бап. <*>

Ескерту. 32-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

33-бап. Білiм беру ұйымдарының құзыретi

1. Бiлiм беру ұйымдары Қазақстан Республикасының заңдарында, тиiстi үлгiдегi бiлiм беру ұйымдары туралы Үлгi ережелер мен бiлiм беру ұйымдарының жарғыларында белгіленген шекте оқу-тәрбие процесiн жүзеге асыруда, кадрларды iрiктеу мен орналастыруда, ғылыми, қаржы-шаруашылық және өзге де қызметте дербес болады.
1-1. Бiлiм беру ұйымдары өз қызметiн жария түрде жүзеге асырады, жұртшылықты оқу, ғылыми-зерттеу және қаржы қызметi туралы хабардар етедi.
2. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымының басшысы уәкiлеттi басқару органдарымен келiсiм бойынша өз орынбасарларын тағайындайды және қызметiнен босатады. Оларды тағайындау және қызметтен босату тәртiбi бiлiм беру ұйымының жарғысымен белгiленедi.
3. Бiлiм беру ұйымының құзыретiне мынадай мiндеттер жатады:
1) жарғының жобасын әзiрлеу;
2) iшкi тәртiп ережелерiн әзiрлеу және бекiту;
3) оқу жоспарлары мен бағдарламаларын, оқу процесiнiң күнтiзбелiк кестелерiн әзiрлеу және бекіту;
4) осы Заңда және тиiстi үлгiдегi бiлiм беру ұйымдары туралы Yлгi ережеде өзгеше көзделмесе, бiлiм алушылар, тәрбиеленушiлер контингентiн бiлiм беру қызметiн жүргiзу құқығына берiлген лицензияға сәйкес қалыптастыру;
Кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары оқу орындарының бiлiм алушылар контингентiн қалыптастыру тиiстi үлгiдегi Оқу орындарына қабылдаудың үлгiлiк ережелерiне сәйкес бiрыңғай ұлттық тестiлеудiң, кешендi тестiлеудiң нәтижелерi бойынша берiлген сертификаттар баллдары конкурсының негiзiнде жүзеге асырылады; V001118 V001245
5) бiлiм беру процесi мен бiлiм беру технологияларының әдiстемелерiн, оның iшiнде дистанциялық бiлiм беру технологияларын пайдалану және жетiлдiру;
6) бiрыңғай ұлттық тестiлеудi және техникалық еңбек пен қызмет көрсету еңбегiнiң кәсiптерi (мамандықтары) бойынша бiлiктiлiктi берудi қоспағанда, бiлiм алушылардың үлгерiмiне ағымдық бақылау, оларға аралық және қорытынды аттестаттау жүргiзу;
7) алып тасталды
8) өздерiнiң қаржы қаражаты шегiнде және республикалық нормативтiк құқықтық актiлермен белгiленген шектеулердi ескере отырып, мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарындағы қызметкерлердiң жалақысы мен лауазымдық айлықақысының ставкаларын белгiлеу;
9) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртiппен мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң лауазымдық айлықақыларына үстеме ақы мен қосымша ақы, оларға сыйлық берудiң тәртiбi мен мөлшерiн белгiлеу;
9-1) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды және оларды қайта даярлауды қамтамасыз ету;
10) бiлiм беру ұйымдарын нормативтiк талаптарға сәйкес материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету, жарақтау мен жабдықтау;
11) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жарғылық қызметтi жүзеге асыру үшiн қосымша қаржылық және материалдық қаражат көздерiн тарту;
12) қоғамдық тамақтандыру ұйымдары бөлiмшелерiнiң және медициналық ұйымдардың жұмыс iстеуiне қажеттi жағдайлар жасау, олардың жұмыстарына бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлер мен қызметкерлердiң денсаулықтарын қорғау және нығайту мақсатында бақылау жасау;
13) бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң жекелеген санаттарына Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген қосымша жеңiлдiктер мен материалдық қамтамасыз ету түрлерiнiң уақытылы берiлiп отыруын қамтамасыз ету;
14) тәрбиеленушiлер мен бiлiм алушылардың күтiмi мен тұру жағдайларының белгiленген нормалардан төмен болмауын қамтамасыз ету;
15) қоғамдық өзiн-өзi басқару, қоғамдық бiрлестiктер органдарының қызметiне жәрдемдесу;
16) құрылтайшылар мен мүдделi адамдарға қаржылық және материалдық ресурстардың түсуi мен жұмсалуы туралы есеп беру;
17) жоғары оқу орындарының ғылыми-педагог қызметкерлерiне тиiстi оқу орнының доцентi және профессоры академиялық атақтарын беру. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк аттестаттау органының алдында доцент және профессор ғылыми атақтарын беру туралы өтiнiш жасау.
18) алып тасталды
Ескерту. 33-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

34-бап. Бiлiм беру ұйымдарын басқару

1. Бiлiм беру ұйымдарын басқару Қазақстан Республикасының заңдарына, тиiстi үлгiдегi Бiлiм беру ұйымы қызметiнiң үлгiлiк ережелерi мен бiлiм беру ұйымының жарғысына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Бiлiм беру ұйымын алқалы басқарудың нысандары бiлiм беру ұйымының кеңесi (ғылыми кеңес), қамқоршылық кеңес, педагогикалық, әдiстемелiк (оқу-әдiстемелiк, ғылыми-әдiстемелiк) кеңестер және басқа да нысандар болып табылады, олардың жұмысын ұйымдастыру ережелерiн, оларды сайлау тәртiбiн қоса алғанда, Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
3. Бiлiм беру ұйымын тiкелей басқаруды меңгерушi, директор, ректор немесе өзге де басшы жүзеге асырады.
4. Қызметке тағайындау және қызметтен босату тәртiбiн Қазақстан Республикасының Президентi айқындайтын жекелеген мемлекеттiк жоғары оқу орындарының бiрiншi басшыларын қоспағанда, бiлiм беру ұйымының басшысы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен қызметке тағайындалады және қызметтен босатылады.
Бiрiншi басшыларын Қазақстан Республикасының Президентi қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын жекелеген мемлекеттiк жоғары оқу орындарының тiзбесiн Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.
5. Бiлiм беру ұйымы басшысының мәртебесi, бiлiм беру ұйымының алқалы органдарының құрамы, өкiлеттiгi, сайлау тәртiбi және қызметi, олардың арасындағы өкiлеттiктiң ара-жiгiн ажырату тиiстi үлгiдегi Бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң үлгiлiк ережелерiмен айқындалады және олардың жарғыларымен бекiтiледi.
Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымының басшысы үш жылда бiр рет Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген тәртiппен аттестаттаудан өтедi.
Қазақстан Республикасының Президентi қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын жекелеген мемлекеттiк жоғары оқу орындарының бiрiншi басшыларын аттестаттаудан өткiзу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Президентi айқындайды.
6. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының басшыларына өздерiнiң қызметтерiн бiлiм беру ұйымдары iшiндегi немесе одан тыс жерлердегi басқа да басшылық (ғылыми және ғылыми-әдiстемелiк басшылықтан басқа) қызметтермен қоса атқаруға рұқсат етiлмейдi.
7. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары, олардың филиалдары (бөлiмдерi) басшыларының қызметтiк мiндеттерiн қоса атқаруға болмайды.
Ескерту. 34-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 , өзгерту енгізілді - 2006.07.04. N 150 Заңдарымен.

35-бап. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау

1. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау мемлекеттiң азаматтардың бiлiм алуға құқығының сақталуын қамтамасыз етуге және негiзгi және қосымша бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғалардың өздерi жүзеге асыратын бiлiм беру қызметiнiң Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңдарының талаптарына сәйкестiгiн, мемлекеттiк жалпыға бiрдей бiлiм беру стандарттарын және олардың алған лицензияларындағы талаптарды сақтауына бағытталған және бiлiм берудi мемлекеттiк басқару органдары оны өз құзыретi шегiнде жүзеге асырады.
2. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау объектiлерi:
1) негiзгi және қосымша бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғалардың бiлiм беру қызметi;
2) бiлiм алушылардың тиiстi бiлiм беру бағдарламаларын меңгеру деңгейi болып табылады.
3. Мемлекеттiк бақылаудың негiзгi түрлерi:
1) аралық мемлекеттiк бақылау;
2) бiлiм алушыларды қорытынды мемлекеттiк аттестаттау;
3) бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау;
4) бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу;
5) лицензиялық ережелердiң сақталуын бақылау;
6) бiлiм беру ұйымдарының Қазақстан Республикасының бiлiм туралы заңдарын сақтауын бақылау болып табылады.
4. алып тасталды
5. Аралық мемлекеттiк бақылау:
1) тиiстi сатыдағы бiлiм беру бағдарламаларының мазмұнын бiлiм алушылардың меңгергенiн тексеру мақсатында жалпы орта бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында;
2) бiлiм алушылардың кәсiптiк жоғары бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандартының әлеуметтiк-гуманитарлық, жаратылыстану-ғылыми және жалпы бейiндi пәндер циклына кiретiн жекелеген пәндердi игергенiн олар екiншi курсты бiтiргеннен кейiн (медициналық оқу орындарында - үшiншi курсты бiтiргеннен кейiн) тексеру мақсатында кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында жүзеге асырылады.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан өтпеген бiлiм алушылардың Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы айқындаған тәртiпте аралық мемлекеттiк бақылаудан қайтадан өтуге құқығы бар.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан екiншi рет өтпеген студенттер - мемлекеттiк бiлiм беру гранттары мен кредиттерiнiң иелерi мемлекеттiк бiлiм беру гранты мен кредитi бойынша бiлiм алуды жалғастыру құқығынан айырылады және ақылы негiзде қайтадан оқу курсына қала алады.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан екiншi рет өтпеген ақылы бөлiмдердiң студенттерi ақылы негiзде қайтадан оқу курсына қала алады.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан өтпеген бiлiм алушылардың саны Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген шектi саннан асатын бiлiм беру ұйымдары кезектен тыс мемлекеттiк аттестаттауға жатады.
Аралық мемлекеттiк бақылау жүргiзудiң ережелерiн Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
6. Қазақ тілiнде және орыс тiлiнде оқыған жалпы орта білім беру ұйымдарының бiтiрушiлерi жыл сайын бiрыңғай ұлттық тестiлеудi тапсыруға жiберiледi.
Жалпы бiлiм беретiн пәндер бойынша ағымдағы жылғы халықаралық олимпиадалардың қатысушылары бiрыңғай ұлттық тестiлеудi тапсырудан босатылады.
Білiм беру гранттарын алу құқығы конкурсына қатысу үшiн халықаралық олимпиадалардың қатысушыларына сертификат Қазақстан Республикасының білiм беру саласындағы орталық атқарушы органы комиссиясының шешiмi негiзiнде беріледi. Сертификаттардың баллдары Қазақстан Республикасының білiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiткен шкала бойынша бiлiм алушының жылдық бағасын аудару жолымен белгiленедi.
Жалпы орта бiлiм беретiн оқу орындарын өткен жылдарда бiтiрушiлердiң, сондай-ақ бiрыңғай ұлттық тестiлеудi тапсырмаған, халықаралық оқушылар алмасу желiсi бойынша шетелде оқығандардың, ана тiлiнде (қазақ тiлiнен және орыс тiлiнен басқа) оқытатын жалпы орта бiлiм беретiн оқу орындарын бiтiрушілердiң, республикалық музыкалық мектеп-интернаттарды, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта оқу орындарын бiтiрушiлердiң кешендi тестiлеудi Yлгiлiк қабылдау ережелерiне сәйкес тапсыруға құқықтары бар.
7. Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттауды, олардың ведомстволық бағыныстылығы мен меншiк нысандарына қарамастан, бiлiм берудi мемлекеттiк басқару органдары өздерiнiң құзыретiне сәйкес жоспарлы түрде бес жылда бiр рет өткiзедi.
Бiлiм беру ұйымдарының филиалдарын мемлекеттiк аттестаттау бiлiм беру ұйымдары үшiн көзделген тәртiппен бiлiм беру ұйымының құрамында өткiзiледi.
Алғашқы мемлекеттiк аттестаттау жаңадан құрылған:
1) жалпы бастауыш, жалпы негiзгi, жалпы орта бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарында төрт жылдан кейiн;
2) кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарында тиiстi деңгейдегi мамандардың бiрiншi бiтiруiнен кейiн бiр жылдан кешiктiрiлмей;
3) мектепке дейiнгi және мектептен тыс ұйымдарда үш жылдан кейiн өткiзiледi.
8. Жоғары оқу орындарын акредиттеу олардың өтiнiштерi бойынша мемлекеттiк аттестаттау негiзiнде жүзеге асырылады.
Ескерту. 35-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , бап жаңа редакцияда - 2004.07.09. N 597 Заңымен , өзгеріс енгізілді - 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.07.04. N 150 Заңдарымен.

35-1-бап. Қазақстан Республикасының бiлiм туралы
заңнамасының сақталуын бақылау

1. Бiлiм беру ұйымдарының Қазақстан Республикасының бiлiм туралы заңнамасын сақтауын бақылау уәкiлеттi органдардың тексерулерi нысанында жүзеге асырылады.
2. Тексерулер мынадай түрлерге бөлiнедi:
жоспарлы - алдыңғы тексерулерге қатысты Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген уақыт аралықтары ескерiлiп жүргiзiлетiн уәкiлеттi орган жоспарлаған тексеру;
жоспардан тыс - жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiне дереу ден қою мақсатында тағайындалатын тексеру;
қарсы - тексеру жүргiзу кезiнде бақылаушы органдарда үшiншi тұлғаларға байланысты қосымша ақпарат алу қажеттiгi туындаған жағдайда осы тұлғаларға қатысты жүргiзiлетiн тексеру.
3. Жоспарлы тексеру мемлекеттiк аттестаттаулар аралығында бiр рет жүргізіледі.
4. Қазақстан Республикасының аумағында құрылған халықаралық және шетелдiк бiлiм беру ұйымдары мен олардың филиалдары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тексерiледi.
5. Бiлiм беру ұйымдарын тексеру уәкiлеттi органның тексеру жүргiзу туралы шешiмiнiң негiзiнде жүргiзiледi.
6. Тексеру жүргiзу үшiн комиссия құрылады. Комиссияның құрамын, тексеру жүргiзу мерзiмiн, объектiсiн, тексерудiң нысанасын уәкiлеттi орган бекiтедi. Тексеруге бiлiм беру және ғылыми ұйымдардың мамандары тартылуы мүмкiн.
7. Тексеру ұзақтығы жетi күннен аспауға тиiс. Негiздi себептер болған кезде тексеру мерзiмдерi ұзартылуы мүмкiн, бiрақ ол он күннен аспауға тиiс.
8. Тексерушi адамдар тексеру жүргiзу кезiнде кез келген қажеттi ақпарат сұратуға, тексеру нысанасына қатысы бар құжаттардың түпнұсқаларымен танысуға құқылы.
9. Тексеру жүргiзу тексеру қорытындылары туралы анықтама жазумен аяқталады. Тексеру қорытындылары туралы анықтамаға жазылған фактiлердiң дұрыстығын растайтын құжаттар қоса берiледi.
10. Комиссия әзiрлеген тексеру қорытындылары туралы анықтамамен тексерiлген ұйымның басшысы танысуға, оған өз қолын қойып, ұйымның мөрiн басуға тиiс. Бұл ретте ол тексеру нәтижелерiмен тұтастай немесе жекелеген позициялар бойынша келiспейтiнi туралы жазба жасауға құқылы.
Бiлiм беру ұйымының басшысы немесе басшының мiндетiн атқарушы адам анықтамаға қол қоюдан бас тартқан немесе басшының немесе оның мiндетiн атқарушы адамның қолын қойғызу мүмкiндiгi болмаған жағдайда комиссия төрағасы анықтамада тиiстi жазба жасайды.
Анықтаманың бiр данасы тексерiлген ұйымда қалады.
Ескерту. 35-1-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

35-2-бап. Бiлiм беру жүйесiн басқару органдарын
ақпараттық қамтамасыз ету

1. Бiлiм беру жүйесiн басқару органдарын толық, анық, салыстырмалы ақпаратпен уақтылы қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасында бiлiм берудi тиiмдi басқарудың мүмкiндiктерiн қамтамасыз ететiн бiлiм берудiң бiрыңғай ақпараттық жүйесi құрылады және жұмыс iстейдi.
2. Бiлiм берудiң бiрыңғай ақпараттық жүйесi белгiленген көрсеткiштер бойынша бiлiм беру жүйесiндегi есепке алудың деректерін, білiм беру мониторингiнiң деректерiн және Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы, жергiлiктi атқарушы органдар, бiлiм беру ұйымдары өз мiндеттерiн жүзеге асыру кезiнде алған өзге де деректердi қамтиды.
Ескерту. 35-2-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2006.07.04. N 150 Заңымен.

5-тарау. Білім беру процесі субъектілерінің
құқықтары мен міндеттері, әлеуметтік кепілдіктері

36-бап. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң
құқықтары мен мiндеттерi

1. Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың бiлiм беру ұйымын және қабылдау шарттарына сәйкес бiлiм алу нысандарын таңдауға құқығы бар.
Бiлiм алушылар тiлек бiлдiрген жағдайда бiлiм беру ұйымы олармен тараптардың құқықтары мен мiндеттерi көрсетiлетiн оқу шартын (келiсiм-шартын) жасасуға мiндеттi.
Азаматтар ақылы оқуға түскен кезде бiлiм беру ұйымы олармен бiлiм беру қызметiн ақылы көрсету шартын жасасуға мiндеттi. <*>
2. Бiлiм алатын азаматтар бiлiм алушылар немесе тәрбиеленушiлер болып табылады.
Бiлiм алушыларға оқушылар, студенттер, магистранттар, курсанттар, тыңдаушылар, тағлымдамадан өтушiлер, аспиранттар, адъюнктер және докторанттар жатады.
Тәрбиеленушiлерге мектепке дейiнгi, интернаттық ұйымдарда оқитын және тәрбиеленетiн адамдар жатады.
3. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң:
1) мемлекеттiк жалпы мiндетті бiлiм беру стандарттарына сәйкес бiлiм алуға;
2) Бiлiм беру ұйымы кеңесiнiң шешiмiмен жалпы мiндеттi мемлекеттiк бiлiм беру стандарттары шеңберiнде жеке оқу жоспарлары, жеделдетiлген бiлiм беру бағдарламалары бойынша оқуға;
3) өзiнiң бейiмдiлiгi мен қажеттерiне қарай қосымша бiлiм беру қызметiн пайдалануға, бiлiм алуға, оқу жоспарларына сәйкес баламалы курстар таңдауға;
4) бiлiм беру ұйымдарын басқаруға қатысуға;
5) Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген тәртiппен оқу орнына қайта қабылдануға және бiреуiнен екiншiсiне, бiр мамандықтан екiншiсiне немесе оқудың бiр нысанынан екiншiсiне, мемлекеттiк емес оқу орнынан мемлекеттiк оқу орнына ауысуға;
6) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен бiлiм беру ұйымдары кiтапханаларының ақпараттық ресурстарын тегiн пайдалануға, оқулықтармен, оқу-әдістемелік кешендермен және оқу-әдістемелік құралдармен тегiн қамтамасыз етiлуге;
7) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен халықты жұмыспен қамту саласының жағдайы туралы ақпарат алуға және кәсiби-диагностикалық зерттеуден өтуге;
8) өз пiкiрi мен сенiмiн еркiн бiлдiруге;
9) өзiнiң адамдық қадiр-қасиетiнiң құрметтелуiне;
10) оқудағы, ғылыми және шығармашылық қызметтегi табыстары үшiн көтермеленуге және сыйақы алуға құқығы бар.
4. Меншiк нысаны мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, барлық бiлiм беру ұйымдарының күндiзгi оқу нысаны бойынша бiлiм алушылары мен тәрбиеленушiлерiнiң:
1) жергiліктi өкiлдi органдардың шешiмi бойынша қоғамдық көлiкте (таксиден басқа) жеңiлдiкпен жүруге;
2) оқудан бос уақытта оқуды жұмыспен ұштастыруға;
3) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әскери қызметке шақырылудан кейiнге қалдырылуға құқығы бар.
4-1. Медициналық айғақтар бойынша және өзге де ерекше жағдайларда бiлiм алушыға Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген мерзiмге және тәртiппен академиялық демалыс берiлуi мүмкiн.
5. Бiлiм беру ұйымдарында негiзгi жұмысынан қол үзбей (сырттай, кешкi және дистанциялық оқу нысандары бойынша) оқитын азаматтарға, Қазақстан Республикасының еңбек заңдарында көзделген реттердi қоспағанда, жұмыс берушiлер жалақысын сақтап және сақтамай ақы төленетiн және ақы төленбейтiн қосымша демалыстар, жұмыстан бос күндер беруi де мүмкiн.
6. Меншiк нысандарына қарамастан, бiлiм беру ұйымдарын бiтiрушiлердiң келесi деңгейдегi бiлiм беру ұйымына түсу кезiнде және жұмысқа орналасу кезiнде құқықтары тең болады.
7. Бiлiм бepy ұйымдарында бiлiм алушылардың жекелеген санаттарына Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлеген тәртiппен мемлекеттiк стипендиялар төленедi.
Мемлекеттiк атаулы стипендия жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң мейлiнше дарынды аспиранттарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарының күндiзгi оқу нысаны бойынша бiлiм алушы студенттерiне жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының ғылыми кеңестерiнiң шешiмдерi негiзiнде төленедi.
Жеке және заңды тұлғалар белгiлейтiн атаулы стипендиялар кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беру ұйымдарында оқытудың күндiзгi нысанында бiлiм алушыларға тағайындалады.
Атаулы стипендиялардың мөлшерiн және оларды төлеу тәртiбiн оларды тағайындаған органдар мен тұлғалар айқындайды.
8. Мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысына сәйкес оқуға қабылданған бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердi бiлiм беру ұйымдары өздерi белгiлеген тәртiппен жатақханалардағы орындармен қамтамасыз етедi.
9. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердi оқу процесiнен алаңдатуға жол берiлмейдi.
10. Мемлекет жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар үшiн балалар үйлерiн және облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдарының шешiмi бойынша құрылатын отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдарын, Жасөспiрiмдер үйлерiн, интернаттық ұйымдар, сондай-ақ отбасылық үлгiсiндегi балалар үйлерiн құруды және олардың жұмыс iстеуiн қамтамасыз етедi.
Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар балалар үйлерi мен интернаттық ұйымдарда тәрбиеленедi, оларды мемлекет толық қамтамасыз етiп отырады.
11. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң жекелеген санаттарына Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес басқа да жеңiлдiктер берiледi.
12. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлер мемлекеттiк жалпы мiндетті бiлiм беру стандарттары көлемiнде бiлiмдi, шеберлiк пен практикалық дағдыларды меңгеруге, iшкi тәртiп ережелерiн сақтауға, бiлiм беру ұйымының жарғысында көзделген басқа да талаптарды орындауға мiндеттi.
13. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлер өздерiнiң денсаулығы үшін қам жеуге, рухани және дене бiтiмiн өздiгiнен жетiлдiруге ұмтылуға мiндеттi.
14. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң мiндеттерiн бұзғаны үшiн оларға бiлiм беру ұйымының жарғысында, не шартта (келiсiм-шартта) көзделген тәртiптiк ықпал ету шаралары қолданылуы мүмкiн.
Ескерту. 36-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 , 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.05.22. N 255 Заңдарымен.

37-бап. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң
денсаулығын сақтау

1. Бiлiм беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесi бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң денсаулық жағдайын ескере отырып жүзеге асырылады. Бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң ауыруына жол бермеу, денсаулығын нығайту, дене бiтiмiн жетілдiру, салауатты өмiр салтын ынталандыру жөнiндегi қажеттi шаралардың орындалуы қамтамасыз етiледi.
2. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң оқу жүктемесi, сабақ режимi мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттар, оқу жоспарлары мен денсаулық сақтау және бiлiм беру органдарының ұсыныстары негiзiнде әзiрленген бiлiм беру ұйымдары бекiтетiн ережелермен айқындалады.
3. Денсаулық сақтау жүйесiнiң ұйымдары бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң денсаулығына үнемi бақылау жасауды, оларға медициналық қызмет көрсетудi жүзеге асырады. Бiлiм беру ұйымдары медициналық пункттерге орындар бередi.
4. Мектепке дейiнгi және орта бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жыл сайын тегiн медициналық тексеруден өтiп тұруға мiндетті.
5. Бiлiм беру ұйымдарындағы сабақ кестесi бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң тамақтануы мен белсендi демалысы үшiн ұзақтығы жеткiлiктi үзiлiс жасалуын көздеуге тиiс.
Жергiлiктi атқарушы органдар және бiлiм беру ұйымдарының басшылары бiлiм беру ұйымдарында ақылы тамақтандыруды ұйымдастыру үшiн жағдай жасайды. Тамақ сапасын бақылау денсаулық сақтау органдарына жүктеледi.
6. Бiлiм беру ұйымдарында оқудың, тәрбиелеудiң, еңбек ету мен демалудың салауатты және қауiпсiз жағдайларын жасау үшiн жауапкершiлiк олардың басшылары мен құрылтайшыларына жүктеледi.
Ескерту. 37-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

38-бап. Ата-аналардың және өзге де заңды өкiлдердiң
құқықтары мен мiндеттерi

1. Кәмелетке толмаған балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкiлдерiнiң:
1) бiлiм беру ұйымын баланың қалауын, жеке басының бейiмдiлiгi мен ерекшелiктерiн ескере отырып таңдауға;
2) ата-аналар комитеттерi арқылы бiлiм беру ұйымдарын басқару органдарының жұмысына қатысуға;
3) бiлiм беру ұйымдарынан өз балаларының үлгерiмi, тәртiбi және оқу жағдайлары жөнiнде ақпарат алуға;
4) психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардан өз балаларын оқыту мен тәрбиелеу проблемалары жөнiнде консультациялық көмек алуға құқығы бар.
2. Ата-аналар мен өзге де заңды өкiлдер:
1) балаларға өмiр сүруi мен оқуы үшiн салауатты және қауiпсiз жағдайлар жасауға, олардың интеллектуалдық және дене күшiн дамытуын, адамгершiлiк жағынан қалыптасуын қамтамасыз етуге;
2) бес (алты) жасында балалардың мектепке барар алдындағы дайындығын қамтамасыз етуге, ал алты (жетi) жастан бастап жалпы бiлiм беретiн мектепке беруге;
3) бiлiм беру ұйымдарымен ынтымақтастық жасауға;
4) балалардың оқу орнына баруын қамтамасыз етуге мiндеттi.

39-бап. Педагогикалық қызметпен айналысу құқығы

1. Бiлiм беру ұйымдарында тиiстi кәсiптiк бiлiмi бар азаматтардың педагогтiк қызметпен айналысу (оқыту және тәрбиелеу) құқығы бар.
2. Тиiстi кәсiптiк бiлiмi жоқ азаматтарға педагогтiк қызметпен (жоғары оқу орындарын қоспағанда) айналысу құқығы қажеттi мамандар болмағанда ғана бiлiм беру ұйымы кеңесiнiң шешiмi бойынша берiледi. <*>
3. Бiлiм беру ұйымдарындағы педагогтiк қызметке сот үкiмiмен оған тыйым салынған адамдар жiберiлмейдi.
Ескерту. 39-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

40-бап. Бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң еңбегiне
ақы төлеу жүйесi

1. Мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің еңбегіне ақы төлеу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.
2. алып тасталды
3. Мемлекеттік білім беру ұйымдары өздеріндегі бар қаражат шегінде, сондай-ақ кәсіпкерлік қызмет есебінен сыйлықақылар мен ынталандыру сипатындағы өзге де төлемдердің мөлшерлерін дербес айқындай алады.
4. Бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерiне бiлiктiлiгi жоғары ғылыми кадрларды аттестаттау саласындағы Қазақстан Республикасының уәкiлетті органы берген тиiстi диплом болған жағдайда ғылым кандидаты және ғылым докторы ғылыми атақтары үшiн, ғылым кандидатына бiр айлық ең төменгi жалақы және ғылым докторына екi айлық ең төменгi жалақы мөлшерiнде қосымша ақы белгіленедi.
5. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерi үшiн нормативтік оқу жүктемесі аптасына:
1) жалпы бiлiм беретiн оқу орнының бастауыш сатысы үшiн - 20 сағаттан;
2) жалпы бiлiм беретiн оқу орнының негiзгi және жоғары сатылары, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм беру ұйымдары үшiн - 18 сағаттан;
3) мектепке дейiнгi ұйымдар, жалпы бiлiм беретiн мектептердiң, лицейлердiң және гимназиялардың мектеп алдындағы сыныптары үшiн - 24 сағаттан;
4) мектептен тыс ұйымдар үшiн - 18 сағаттан (балалардың, жасөспiрiмдердiң спорт мектептерiнде - 24 сағаттан) аспайтын етiп белгiленедi;
5) мемлекеттiк жоғары оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамының жалпы саны мемлекеттiк тапсырысты және мемлекеттiк бiлiм беру кредитiн анықтау кезiнде студенттер мен оқытушылардың орташа арақатынасы (бiр оқытушыға келетiн студенттердiң орташа саны) тиiсiнше күндiзгi оқу нысаны үшiн - 8:1, ал медициналық жоғары оқу орындары үшiн - 6:1, кешкi оқу нысаны үшiн - 16:1 және сырттай оқу нысаны үшiн - 32:1 болуын негiзге ала отырып есептеледi.
Мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiнде педагог қызметкерлерге арналған нормативтiк оқу жүктемесiн бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органдардың ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Yкiметi осы Заңда белгiленген шекте реттеп отырады.
6. Бiлiм беру ұйымдарының қызметкерлерiне ауылдық (селолық) жерлерде жұмыс iстегенi үшiн, сыныпқа басшылық жасағаны үшiн, дәптерлердi, жазба жұмыстарын тексергенi үшiн, оқу кабинеттерiне меңгерушiлiк еткенi, пәндердi тереңдетiп оқытқаны үшiн қосымша ақы және Қазақстан Республикасының Үкiметi көздеген басқа да ақылар төленедi.
7. Өз қаражаты есебiнен Еңбекке ақы төлеу жөнiндегi ереженi тиiстi оқу орындары (құрылтайшылар) айқындайды.
8. Мемлекеттiк емес бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеудi олардың құрылтайшылары немесе соған уәкiлдiк берiлген адам айқындайды.
Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.05.15. N 253 Заңдарымен.

41-бап. Білiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң құқықтары
мен мiндеттерi, олардың әлеуметтік кепiлдiктерi

1. Бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң құқықтары мен мiндеттерi бiлiм беру ұйымдарының жарғыларымен, iшкi тәртiп ережелерiмен және қызметтiк нұсқаулықтармен айқындалады.
2. Педагогтiк қызмет атқаратын адамдар педагог қызметкерлер болып есептеледi.
3. Бiлiм беру ұйымдары педагог қызметкерлерiнiң:
1) кәсiптiк қызмет үшiн қажеттi жағдайлармен қамтамасыз етiлуге;
2) бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға бiрдей мiндеттi стандарты сақталған жағдайда педагогтiк қызметтi ұйымдастырудың тәсiлдерi мен нысандарын еркiн таңдауға;
3) ғылыми зерттеулер тақырыбын және олардың нәтижелерiн педагогикалық практикада пайдалану нысандарын еркiн таңдауға;
4) оқу орнын басқару органдарының жұмысына қатысуға;
5) жұмыстан қол үзе отырып, құрылтайшының қаражаты есебiнен бес жылда бiр рет ұзақтығы төрт айдан аспайтын уақытта өздерiнiң бiлiктiлiгiн арттыруға;
6) санатын көтеру, қызметiнде өсу мақсатында мерзiмiнен бұрын аттестатталуға;
7) жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру мекемелерiнiң педагог қызметкерлерi мен оларға теңдестiрiлгендер үшiн ұзақтығы күнтiзбелiк 56 күнге; әдiстемелiк қызмет орындарының қызметкерлерi, мектепке дейiнгi және мектептен тыс ұйымдардың педагог қызметкерлерi үшiн - күнтiзбелiк 42 күнге ақы төленетiн демалыс алуға;
8) жеке педагогикалық қызметке;
9) өзiнiң кәсiптiк абыройы мен қадiр-қасиетiн қорғауға;
10) бiлiм беру ұйымдары мен олардың қызметкерлерiнiң бiлiм беру және экономикалық қызметiнiң көзi болып табылатын материалдық активтер (ғылыми, әдiстемелiк еңбектер, патенттер, бағдарламалық қамтамасыз ету, бiлiм беру және ақпарат технологиялары және басқалар) нысанындағы интеллектуалдық меншiгiн меншiктiң басқа түрлерiмен бiрдей қорғауға;
11) бiлiм беру ұйымы әкiмшілiгiнiң бұйрықтары мен өкiмдерiне шағым жасауға;
12) педагогикалық қызметтегi табыстары үшiн материалдық және моральдық жағынан көтермеленуге, ордендермен және медальдармен, құрметтi атақтармен, белгiлермен және грамоталармен марапатталуға құқығы бар.
4. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары педагог қызметкерлерiнiң:
1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тұрғын үй алуға;
2) ауылдық (селолық) жерлерде тұрып жұмыс iстейтiндер - жергiлiктi өкiлдi органдардың шешiмi бойынша бюджет қаражаты есебiнен жергiлiктi өкiлдi органдар белгiлейтiн мөлшерде коммуналдық қызмет көрсету мен отын шығындары бойынша жеңiлдiктер (ақшалай өтемдер) алуға;
3) жеке меншігінде малы барлардың жемшөппен, малын жаюға және шөп шабуға арналған жер учаскелерімен ауыл шаруашылық ұйымдарының қызметкерлерімен бірдей қамтамасыз етілуге құқығы бар.
4-1. Селолық жерде жұмыс iстейтiн бiлiм берудiң педагогикалық қызметкерлерiне жергiлiктi өкiлдi органдардың шешiмi бойынша, қызметтердiң осы түрлерiмен қала жағдайында айналысатын педагогикалық қызметкерлердiң ставкаларымен салыстырғанда кемiнде жиырма бес процентке жоғарылатылған айлықақылар мен тарифтiк ставкалар белгiленуi мүмкiн.
5. Педагог қызметкерлердi олардың негiзгi қызметiне тән емес қызметтердi атқаруға қызметкерлердiң өз келiсiмiнсiз тартуға жол берiлмейдi.
6. Мемлекеттік бiлiм беру ұйымдарының эксперимент режимiнде жұмыс iстейтiн педагог қызметкерлерiне Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен қосымша ақы төленедi.
7. Педагог қызметкерлер:
1) бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң тиiстi мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандарттарында көзделген деңгейден төмен емес бiлiм, шеберлiк және дағды алуын қамтамасыз етуге;
2) бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң жеке және шығармашылық қабiлеттерiн ашып, оны дамытуына жәрдемдесуге;
3) өз бiлiктiлiгiн арттыруға;
3-1) кемiнде бес жылда бiр рет аттестаттаудан өтуге; <*>
4) педагогтiк әдеп нормаларын сақтауға;
5) бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң қадiр-қасиетiн құрметтеуге;
6) салауатты өмiр салтын жүргізiп, оны бiлiм алушылар, тәрбиеленушiлер арасында насихаттауға мiндеттi.
Ескерту. 41-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.11.22. N 484 Заңымен , 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

42-бап. Еңбек қатынастары және бiлiм беру ұйымы
басшысының жауапкершiлiгi

1. Қызметкер мен білім беру ұйымының еңбек қатынастары еңбек шартымен реттеледі. Еңбек шартының талаптары Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына қайшы келмеуге тиіс.
Жоғары оқу орындарындағы ғылыми-педагогикалық қызметкерлердiң (профессорлық-оқытушылық құрамның, ғылыми қызметкерлердiң) лауазымдарға орналасуы конкурстық негiзде жүзеге асырылады.
2. Бiлiм беру ұйымының басшысы:
1) бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң, бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң құқықтары мен бостандықтарын бұзғаны;
2) өзiнiң құзыретiне жатқызылған мiндеттердi орындамағаны;
3) мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандартының талаптарын орындамағаны;
4) тәрбиеленушiлердiң, бiлiм алушылардың және бiлiм беру ұйымы қызметкерлерiнiң оқу-тәрбие процесi кезiндегi өмiрi мен денсаулығы;
5) қаржы-шаруашылық қызметінiң жай-күйі, соның iшiнде материалдық және ақша қаражаттарын нысаналы пайдаланбағаны;
6) нормативтiк құқықтық актiлерде көзделген өзге де тәртiп бұзушылықтар үшiн заңдарда белгiленген тәртiппен жауап бередi.
Ескерту. 42-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2007.05.15. N 253 Заңдарымен.

6-тарау. Білім беру экономикасы

43-бап. Бiлiм беру ұйымдарын қаржыландыру

1. Қазақстан Республикасы азаматтарының:
1) жалпы орта және кәсiптiк бастауыш бiлiм алуына - мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiн ұстауды бюджеттен қаржыландыру;
2) кәсiптiк орта бiлiм алуына - 10-11 (12) сыныптардың жалпы бiлiм беру бағдарламасы бойынша оқу кезеңiнде бiр оқушыға шаққанда бюджеттiк қаржыландыру;
3) кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм алуына - мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысы мемлекеттік кепiлдiктердiң негiзi болып табылады.
2. Мемлекет жыл сайын бiлiм беруге, оның басымдығын ескере отырып, бюджет қаражатын бөледі.
3. <*>
4. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарын қаржыландыру бiлiм беру деңгейлерi бойынша жалпыға бiрдей мiндеттi мемлекеттiк стандарттармен белгiленген талаптарды сақтау арқылы және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленетiн ақшалай және заттай нормаларды, сондай-ақ еңбекке ақы төлеу нормаларын ескере отырып, бюджет қаражаттары есебiнен жүзеге асырылады.
Шағын жинақталған мектептердi қаржыландыру iсiнде бiлiм алушылар санына қатысы жоқ шығындар ескерiлуге тиiс.
Өзге қаржылық және материалдық түсiмдердi, оның iшiнде валюталық түсiмдердi мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерi Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлеген тәртiппен пайдаланады.
5. Мемлекеттiк емес бiлiм беру ұйымдарын қаржыландыру бiлiм беру қызметін сату, құрылтайшылардың қаражаты және Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған басқа да көздер есебiнен жүзеге асырылады.
Мемлекеттiк аттестаттаудан өткен кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн мемлекеттiк емес ұйымдар конкурстық негiзде мемлекеттiк бiлiм беру кредитiн немесе гранттарын алған адамдарды оқуға қабылдау жолымен мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын орындауға қатыса алады.
Ескерту. 43-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен , 2004.07.09. N 597 Заңымен , 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

44-бап. Бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық
базасы

1. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын жасау мен дамыту бюджет қаражаты мен осы Заңда белгiленген өзге де көздер есебiнен жүзеге асырылады.
1-1. Түзеу мекемелерiнде мiндеттi жалпы орта және бастауыш кәсiптiк бiлiм беру үшiн үй-жайларды ұстауға және жарақтандыруға байланысты шығыстарды қылмыстық-атқару жүйесiнiң уәкiлеттi органы жүзеге асырады.
2. Бiлiм беру ұйымдарының мүлiктi өз жарғыларында белгiленген тәртiппен иеленуге және пайдалануға құқығы бар.
3. Жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн мемлекеттiк ұйымдардың құрылымын өзгерту мен оларды жекешелендiру, бiлiм беру қызметiнiң бейiнi сақталмаған жағдайда, Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органымен келiсе отырып жүргiзiледi.
4. Мемлекеттiк емес бiлiм беру ұйымдарын қолдау мақсатында оларға мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының босатылған үйлерi мен тиiстi материалдық базасы заңдарда белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органымен келiсе отырып, жекешелендiру жолымен берiлуi мүмкiн.
Ескерту. 44-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 Заңымен (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi).

45-бап. Бiлiм беру ұйымдарының кәсіпкерлiк қызметi

1. Бiлiм беру ұйымдары жарғыға сәйкес кiрiс келтiретiн қызметпен айналыса алады.
Қызмет көрсетулердiң бағасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес белгiленедi.
Білiм беру ұйымы осы қызметтен түсетiн кiрiстi бөлу тәртiбiн өз жарғысына сәйкес дербес белгілейдi.
2. Ақылы қызмет көрсетулердi бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын негiзгi бiлiм беру қызметiнiң орнына көрсетуге болмайды.
3. Мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерi мынадай:
1) қосымша бiлiм беру бағдарламалары бойынша оқыту;
2) арнаулы курстар мен пән циклдарын қосымша оқыту;
3) жекелеген білiм алушылармен оқу жоспары бойынша сағат санынан тыс пәндер бойынша жеке тәртіппен қосымша сабақтар өткізу;
4) оқушылардың пәндердi қосымша тереңдетiп зерделеуi (мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттардың тиiстi білім беру бағдарламалары шеңберiнен тыс);
5) балалардың денсаулығын сақтау мен нығайтуға бағытталған қосымша дене шынықтыру-сауықтыру бағдарламалары;
6) жазғы демалысты ұйымдастыру, соның iшiнде мектеп жанындағы лагерьлерде ұйымдастыру;
7) үйiрме қызметiн ұйымдастыру (базистiк оқу жоспары шеңберiнен тыс);
8) білiм алушылар арасында спорттық және мәдени-көпшiлiк iс-шараларды өткізу, төрешілік жасау, медициналық қызмет көрсетудi жүзеге асыру, спорттық және мәдени-көпшiлiк iс-шараларға қатысушыларды тамақтандыруды ұйымдастыру;
9) мәдениет пен өнер саласындағы жоғары оқу орындары мен колледж оқытушыларының бiлiктілігiн арттыру;
10) кәсiптiк бастауыш бiлiмi бар мамандарды қайта даярлау;
11) музыкалық аспаптарды, техникаларды және басқа да жабдықтарды пайдалануға беру;
12) мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiнiң энергиялық қондырғылары мен қазандықтарынан берiлетiн жылу энергиясын жiберу;
13) оқу-қосымша, оқу-тәжiрибе, қосалқы учаскелер мен шаруашылықтардың өнiмдерiн өндiру және сату;
14) оқу-әдiстемелiк әдебиеттi сату;
15) бiлiм алушыларды тамақтандырумен қамтамасыз ету;
16) Интернет-байланыс қызметiн көрсету бойынша ақылы қызмет көрсетулер ұсынуға құқылы.
Мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiнiң ақылы қызмет көрсетулерiнiң тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
4. Мемлекеттiк емес бiлiм беру ұйымының білім беру қызметiн, соның iшiнде бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттары шегiнде iске асырғаны үшiн ақы алуға құқығы бар.
5. Ақылы қызмет көрсетулердi ұсынудың тәртiбi мен шарттары білім беру ұйымы мен бiлiм алушының (оның заңды өкiлдерiнiң) арасында жасасылатын ақылы қызмет көрсетулер шартында белгiленедi, оның үлгiлiк нысанын Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
6. Жеке педагогтiк қызмет кәсiпкерлiк ретiнде қарастырылады, ал Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда мемлекеттiк тiркелуге жатады.
Жеке педагогтiк қызмет лицензияланбайды.
Ескерту. 45-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.07.04. N 150 Заңымен.

7-тарау. Білім беру саласындағы халықаралық қызмет

46-бап. Халықаралық ынтымақтастық

1. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы халықаралық ынтымақтастығы Қазақстан Республикасының заңдары және халыкаралық шарттар, келiсiмдер, конвенциялар негiзiнде жүзеге асырылады.
2. Бiлiм беру ұйымдарының өз жұмыстарының ерекшелiктерiне сәйкес шетелдiк бiлiм беру, ғылым және мәдениет ұйымдарымен, халықаралық ұйымдармен және қорлармен тiкелей байланыстар орнатуға, ынтымақтастық туралы екi жақты және көп жақты шарттар жасасуға, бiлiм саласындағы халықаралық үкiметтiк емес ұйымдарға (қауымдастықтарға) кiруге құқығы бар.
3. Қазақстан Республикасында халықаралық және шетелдiк оқу орындарын, шетелдiк бiлiм беру ұйымдарының филиалдарын құру халықаралық шарттар мен мемлекетаралық келiсiмдер негiзiнде, сондай-ақ білiм беру саласындағы орталық атқарушы органдардың арасындағы шарттардың (келiсiмдердiң) негiзiнде жүзеге асырылады.
Жоғарыда аталған бiлiм беру ұйымдарының жарғыларын құрылтайшы елдердiң Үкiметтерi (уәкiлеттi органдары) бекiтедi.
4. Қазақстан Республикасының аумағында халықаралық оқу орындарының және басқа мемлекеттер немесе олардың заңды және жеке тұлғалары құратын оқу орындарының, шетелдiк оқу орындары филиалдарының бiлiм беру қызметi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес лицензияланады.
Бұл бiлiм беру ұйымдарын аттестаттауды құрылтайшылар құратын бiрлескен комиссиялар өткiзедi.
5. Аталған бiлiм беру ұйымдары мен олардың филиалдары бiтiрушiлерге:
1) егер олардағы оқу процесi Қазақстан Республикасының мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандарттары негiзiнде ұйымдастырылса, Қазақстан Республикасында қабылданған;
2) егер оқу процесi тиiстi мемлекеттердiң бiлiм беру бағдарламалары бойынша жүргiзiлсе, сол мемлекетте қабылданған бiлiм беру туралы құжаттар бередi. Бұл жағдайда бiлiм туралы алынған құжаттар Қазақстан Республикасында нострификациялануға тиiс.
6. Қазақстан Республикасы азаматтарының шет мемлекеттердің зайырлы оқу орындарында оқуға, даярлануға, бiлiктiлiгін арттыруға, қайта даярлаудан және тағлымдамадан өтуге құқығы бар. Бұл құқық бiлiм алушылармен, білiм беру ұйымдарымен, өзге де заңды тұлғалармен Қазақстан Республикасының заңдарына, халықаралық шарттар мен нысаналы бағдарламаларға сәйкес жасалатын тiкелей шарттар бойынша iске асырылады.
7. Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының заңдарында, халықаралық шарттарда, келiсiмдерде белгіленген тәртiппен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының бiлiм беру ұйымдарымен жасалған келiсiм-шарттар бойынша бiлiмге және педагогтiк қызметпен айналысуға құқықты Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең пайдаланады.
Ескерту. 46-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен .

47-бап. Шетелдегi қазақ диаспорасының бiлiм алуға деген
қажеттерiн қанағаттандыру

1. Мемлекет шетелдегi қазақ диаспорасының бiлiм алуға деген қажеттерiн қанағаттандыруға жәрдемдеседi.
2. Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдардың Қазақстан Республикасында бiлiм алуға құқығы бар.
3. Шетелдегi қазақ диаспорасына арналған бiлiм беру ұйымдарын құру және оған қаржылық-материалдық көмек көрсету халықаралық шарттарда белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.
Ескерту. 47-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.06.11. N 207 Заңымен .

48-бап. <*>

Ескерту. 48-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.07.09. N 597 Заңымен .

8-тарау. Білім беру саласындағы заңдарды бұзғаны
үшін жауапкершілік

49-бап. Бiлiм беру саласындағы заңдарды бұзғаны
үшiн жауапкершiлiк

Бiлiм беру саласындағы заңдардың бұзылуына кiнәлi адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

9-тарау. Өтпелі ережелер

50-бап. Осы Заңды күшiне енгiзу

1. 40-баптың 1999 жылғы 1 қыркүйектен бастап күшiне енгiзiлетiн 4-тармағын қоспағанда, осы Заң жарияланған күннен бастап күшiне енгiзiледi.
2. Мемлекеттік тапсырыс бойынша оқитын және осы Заң күшіне енгізілгенге дейін стипендия алуға құқығы бар білім алушылар оқу орнын бітіргенге дейін бұл құқығын бұрынғы тәртіппен сақтайды.

Қазақстан Республикасының
Президенті