Біріккен Ұлттар Ұйымының бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандарға қатысты Ережелері

БҰҰ Бас Ассамблеясының 1990 жыл 14 желтоқсандағы 45/113 Қарары

I. Негізгі міндеттер

1. Сот төрелігінің жүйесі кәмелетке толмағандардың құқықтары мен қауіпсіздігін қорғауы тиіс және олардың физикалық және ой-саналық ахуалының қалыпты болуын қамтамасыз етуі керек. Түрмеге қамау тек төтенше шара ретінде қолданылуы керек.
2. Кәмелетке толмағандардың бас бостандығынан айрылу тәртібі осы Ережелерде бекітілген принциптер мен тәртіптердің аясында және Біріккен Ұлттар Ұйымының кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін орындаудың Стандартты минималды Ережелеріне сәйкес жүзеге асырылуы керек. Кәмелетке толмағандарды бас бостандығынан айыру төтенше ықпалшара ретінде аз мерзім ішінде орындалуы керек. Бұл шара аса ауыр құқық бұзушылық түрі үшін сот органының шығарған үкімін орындау мақсатында ғана сәйкес шарттар мен жағдайларды тиісінше ескеру жолымен орындалуы тиіс. Жазалау мерзімін сот органы кәмелетке толмаған құқық бұзушының алдын ала уақытынан бұрын босатылу мүмкіндігімен шығарады.
3. Ережелердің міндеті ретінде адам құқықтарын қорғау мен жалпы бостандығын қорғау мақсатында, сондай ақ қамалудың кері ықпалынан қорғау мақсатында және қоғам өміріне қайнасып кетуіне жәрдемдесу мақсатында, Біріккен Ұлттар Ұйымының қандай да бір жолмен бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмаған құқық бұзушыларды қорғау бойынша қабылдаған минималды стандарттарын бекіту болып табылады.
4. Осы Ережелер бейтараптылық принципінің аясында, ешқандай нәсілдік ерекшелік бойынша, түс ерекшелігі бойынша, жынысы, жасы, тілі, діні, ұлты, саяси немесе өзге де ұстанымдарының, мәдени көзқарастары мен тәжірибелерінің, мүліктік, қауымдық немесе отбасылық, ұлттық немесе әлеуметтік тегінің ерекшеліктері мен жұмысқа жарамсыздығы бойынша алалаушылықсыз қолданылуы керек. Кәмелетке толмаған құқық бұзушының діни және мәдени көзқарастарының, тәжірибелерінің және адамгершілік принциптерінің құрметтелуін қамтамасыз ету керек.
5. Настоящие Правила предназначены для того, чтобы служить в качестве удобных справочных норм и обеспечивать поддержку и руководство для специалистов, занимающихся управлением исправительными учреждениями для несовершеннолетних. Осы Ережелер
6. Следует обеспечить свободный доступ персонала исправительных учреждений для несовершеннолетних к настоящим Правилам на их национальных языках. Несовершеннолетние, не владеющие свободно языком, на котором говорит персонал исправительного учреждения, должны, когда это необходимо, в частности во время медицинских осмотров и разбирательств дисциплинарных нарушений, иметь право на бесплатные услуги переводчика.
7. Государства должны в соответствующих случаях включать настоящие Правила в свое законодательство или вносить в него соответствующие поправки и обеспечивать эффективные средства защиты от их нарушения, включая выплату компенсации в случае нанесения несовершеннолетнему повреждений. Государствам следует также контролировать применение настоящих Правил.
8. Құзіретті билік органдары қоғамға түзеу мекемелеріне қамалған кәмелетке толмағандардың қорғалуы және олардың қоғамға қайта сіңісіп кетуінің қаншалықты әлеуметтік маңызды жұмыс екендігін түсіндіруге және осы мақсатта кәмелетке толмаған құқық бұзушылар мен жергілікті тұрғындар қауымы арасындағы еркін қарым-қатынастың орын алуын қамтамасыз етуге ылғи ұмтылуы тиіс.
9. Осы Ережелердегі ешбір қағида кәмелетке толмаған жасөспірімдердің және өзге де барлық жас азаматтардың құқығын қорғауда және оларға қамқорлық жасауда ықпал ететін адам құқықтарына қатысты Біріккен Ұлттар Ұйымының халықаралық мойындалған құжаттары мен нормаларына қайшы мағынада түсінілмеуі керек.
10. Егер Ережелердің II - V бөлімдері қамтитын нақты бір қағидаларын іс жүзінде қолдану кезінде, I бөлімде қамтылған қағидалармен қандай да бір қайшылық туса, онда бөлімде қамтылған қағидалардың заңды күші басымырақ болып табылады.

II. Ережелердің әрекет ету аясы мен олардың қолданылуы

11. Осы Ережелердегі міндеттерді орындау үшін төмендегі анықтамалар қолданылады:
a) кәмелетке толмаған ретінде 18 жасқа толмаған кез-келген тұлға түсініледі. Жасөспірімнің бас бостандығынан айрылуды тыйым салатын жасының шегі заң бойынша анықталады;
b) Бас бостандығынан айыру ретінде кәмелетке толмаған қандай да бір тұлғаның өз еркімен тастап кетуіне рұқсат берілмейтін белгілі бір тұтқындалуының немесе түрмеге қамалуының немесе оның мемлекеттік немесе өзге бір жеке түзеу мекемесіне қамалуының сот, әкімшілік немесе өзге де мемлекеттік ұйымның тарапынан шыққан үкімнің негізіндегі қамалудың қандай да бір түрін білдіреді.
12. Бас бостандығынан айыру тәртібі кәмелетке толмаған құқық бұзушының құқығын қорғауды қамтамасыз ететін шарттар мен жағдайларда жүзеге асырылуы керек. Сонымен қатар, түзеу мекемелерінде отырған кәмелетке толмағандардың мүдделері үшін олардың денсаулығын, өзін өзіне деген құрметін қамтамасыз ететін және олардың жауапкершілік сезімдері мен қауымның бір мүшесі ретінде сезіндіретін көзқарастары мен машықтарын қалыптастыруға ықпал ететін нәтижелі шаралар мен бағдарламалардың жүзеге асырылуын қадағалау керек.
13. Бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандарды олардың осы мәртебесіне байланысты мемлекет ішілік немесе халықаралық құқықтарға сәйкес иеленген, және бас бостандығынан айрылу статусымен үйлесетін азаматтық, экономикалық, саяси, әлеуметтік немесе мәдени құқықтардан айыруыға болмайды. Мсыла ретінде, әлеуметтік қамсыздандыру бойынша құқықтар мен жеңілдіктер, заң бекіткен минималды жасқа жеткенде, некеге отыру құқығын атауға болады.
14. Қамау кезіндегі шаралардың заңдылығын сақтауға аса үлкен мән бере отырып, кәмелетке толмағандардың жеке құқықтарын қорғау құзіретті сот билігі тарапынан жүзеге асырылуы керек, ал қоғамның әлеуметтік өміріне қайта сіңісуіне жәрдемдесу міндеті ұдайы жүргізілетін тексерістер мен басқа да халықаралық нормаларға, мемлекет ішілік заңдарға және қаулыларға сәйкес орындалатын тиісті түрде жасақталған, қамаудағы кәмелетке толмағандарға кіруге өкілеттенген және түзеу мекемелері әкімшілігінің құрамына кірмейтін органдардың жүргізетін бақылау түрлері арқылы іске асырылуы тиіс.
15. Осы Ережелер бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандар орналасқан түзеу мекемелерінің барлық түрлеріне және барлық формаларына қатысты қолданылады. Осы Ережелердің I, II, IV және V бөлімдерінің қағидалары кәмелетке толмағандар отырған барлық тұтқындалу орындары мен түзеу мекемелеріне ұатысты қолданылады, ал III бөлім қағидалары уақытша қамалып немесе сот үкімін күтіп отырған кәмелетке толмағандардың орналасқан жеріне қатысты қолданылады.
16. Осы Ережелер әр мүше мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік және мәдени шарттарының аясында қолданылады.

III. Уақытша қамауға алынған немесе сот үкімін күтіп жатқан кәмелетке толмағандар

17. Уақытша қамауға алынған немесе сот үкімін күтіп жатқан кәмелетке толмағандар (істері әлі қарастырылмағандар) кінәсіз деп саналады және олармен тиісті қарым қатынас жасалуы керек. Сонымен қатар, бар мүмкін болғанынша, сот үкімі шыққанға дейін уақытша қамауға алудан аулақ болу керек және бұл шараға тек төтенше жағдайда жүгіну керек. Осыған байланысты, балама шараларды қолдануға барынша ұмтылу қажет. Егер сотқа дейінгі уақытша қамауға алу сияқты алдын алу шарасы қолданылған жағдайда, кәмелетке толмаған құқық бұзушының қамауда барынша аз уақыт отыруын қамтамасыз етуі үшін кәмелетке толмағандар ісімен айналысатын сот органдары мен тексеру органдары істің тез қаралуын жүзеге асыруы керек. Істері сотта әлі қаралып үлгермеген кәмелетке толмағандар үкім жазасы кесілген басқа кәмелетке толмағандардан бөлек отырғызылуы керек.
18. Уақытша қамауда отырған, істері сотта қаралып үлгермеген кәмелетке толмағандарға жасалатын жағдайлар төменде көрсетілген нормаларға және басқа да нақты қажетті және орынды деп саналатын ережелерге сәйкес кінәсіздік презумпциясы, қамалудың ұзақтығы, кәмелетке толмағаннның құқықтық мәртебесі және істің ерекшеліктері секілді жағдайларды ескере отырып жасалуы керек. Аталмыш ережелерге келесі ережелер жатады (әлбетте, мұнымен ғана шектелмейді):
a) кәмелетке толмағандар заңгерлік кеңестер алуға құқылы болуы керек және мүмкін болған жағдайларда, ақысыз заңгерлік кеңестер алуға өтініш жасауына мүмкіндігі болуы тиіс, сонымен бірге өзінің қорғаушысымен үнемі көрісіп тұруына мүмкіндік берілуі қажет. Олардың осындай көрісуі кезінде жеке өміріне құл сұқпаушылық және құпиялылық шарттары орындалуы тиіс;
b) мүмкін болған жағдайда, кәмелетке толмағандарға ақысы төленетін жұмыстармен айналысуын немесе білім алуын немесе кәсіптік дайындығын жалғастыруына мүмкіндік берілуі керек, бірақ мұны талап етуге болмайды. Олардың еңбегі, білім алуы немесе кәсіптік дайындықтан өтуі олардың уақытша қамауда болу мерзімін созбауы тиіс;
c) Кәмелетке толмағандарға, егер бұл сот төрелігін орындауға қайшы болмаса, дем алуға қажетті нәрселерді ұстауына рұқсат берілуі керек.

IV. Кәмелетке толмағандарға арналған түзеу мекемелерін басқару

А. Есептер

19. Барлық есептер, оның ішінде, істің материалдары, медициналық зерттеулердің қортындылары және тәртіп бұзу ісін қарау хаттамалары, сонымен бірге тәрбиелік шаралардың формалары мен мақмұндарына байланысты өзге де құжаттар ұдайы жаңа материалдармен толығып отыратын, тек қана өкілеттенген тұлғаларға қолжетімді болып табылатын және түсінілуіне оңай болатындай жіктемеленген кәмелетке толмағанның құпия жеке ісінде сақталуы тиіс. Мүмкін болғанынша, кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың әрбірі өзінің ісіндегі нақты емес, негізсіз немесе әділетсіз тұжырымдарды түзету мақсатында, кез-келген деректі немесе пікірді жоққа шығаруына құқылы болуы тиіс. Осы құқықты жүзеге асыру мақсатында, кәмелетке толмаған құқық бұзушының немесе сәйкес тәуелсіз үшінші тараптың өтінішімен материалдармен танысуына жол беретін тәртіптемелер қарастырылады. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы бостандыққа шыққан кезде, оның ісі мөрленіп және белгіленген уақытта жойылып отырады.
20. Ешбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы заңды күші бар сот билігінің, әкімшілік биліктің үкімінсіз түзеу мекемесіне қабылданбауы керек. Мұндай қаулылардың деректері кідірместен регистрге енгізіліп отыруы тиіс. Ешбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы осындай регистрі жоқ түзеу мекемесінде ұсталмауы керек.

В. Түзеу мекемесіне орналастыру, тіркеу, ауыстыру және аудару

21. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы орналасқан әрбір мекемеде кәмелетке толмаған әрбір құқық бұзушыға қатысты толыққанды және дәл жазбалар енгізіліп отыруы қажет. Ол жазбалар төмендегілерді қамтуы тиіс:
a) кәмелетке толмаған құқық бұзушының тұлғасы туралы мәлімет;
b) қамауға алу дерегі мен себептері және негіздемелер;
c) орналастырудың, ауыстырудың және босатудың орын алған күні, сағаты;
d) қамалу кезінде қолында болған ата-анасы немесе қамқоршысына кәмелетке толмаған құқық бұзушының қамауға алыну, ауысу немесе босау жағдайы туралы хабардар болғанын растайтын хабарламалар;
e) Кәмелетке толмаған құқық бұзушының физикалық және психикалық денсаулығы туралы белгілі болған деректер, атап айтқанда наркотик пен ішімдікке әуестігі.
22. Кәмелетке толмаған құқық бұзушының қамауға алынуы, орналасу мекен жайы, аударылуы немесе босатылуына қатысты жоғарыда аталған мәліметтер дереу ата-анасына, қамқоршыларына немесе ең жақын туысына хабарланып отыруы керек.
23. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыны қамауға алғаннан кейін ең қысқа мерзім ішінде олардың қамауға алғаннан кейінгі жағдайы туралы деректер дайындалып, бұл туралы есептер әкімшілікке жеткізіліп отыруы керек.
24. Түзеу мекемесіне орналастырылғаннан кейін, барлық кәмелетке толмаған құқық бұзушылар сол мекемедегі тәртіп ережелерінің бір данасын және олардың құқықтары мен міндеттері мен шағымдарды қабылдайтын органдардың, сондай ақ заңгерлік көмек көрсететін мемлекеттік және жеке органдардың мекен-жайлары туралы түсінікті тілінде жазылған мәліметтерді алуы тиіс. Ал сауаты ашылмаған немесе оқуды білмейтін кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға мұндай мәліметтер оған түсінуін толық қамтамасыз ететін жолмен берілуі керек.
25. Барлық кәмелетке толмағандарға түзеу мекемесінің ішкі тәртібін реттейтін ережелер, жасалатын күтімдердің мақсаттары мен әдістері, тәртіптік талаптар және тәртіптемелер, осымен бірге ақпарат алуға және шағымдануға рұқсат алу жолдары, және басқа да олардың түзеу мекемесінде отырған кезіндегі құқықтары мен міндеттерін толық ұғынуына мүмкіндік беретін мәселелер түсіндірілуі қажет.
26. Кәмелетке толмағандарды тасымалдау – түзеу мекемесінің әкімшілігінің есебінен қажетті желдету және жарық жүйелері қамтамасыз етілген арнайы көліктерде оларға қиындық әкелмейтін және олардың намыстарын қорламайтын жолмен жүзеге асырылуы керек. Кәмелетке толмағандар бір мекемеден екінші мекемеге қалай болса солай аударыла алмайды.

С. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыны бөлу және орналастыру

27. Түзеу мекемесіне түскеннен бастап ең қысқа мерзім ішінде әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушымен әңгімелесу керек, және нақты сол кәмелетке толмаған құқық бұзушыға байланысты жасалатын күтім мен бағдарламаға қатысы бар кез-келген фактор анықталатын психологиялық және әлеуметтік есеп әзірленуі тиіс. Аталмыш есеп кәмелетке толмаған құқық бұзушының қамауға алынған күні медициалық қызметкер жасаған тексеру нәтижесімен бірге директорға жолданады. Мұның мақсаты директор дәл сол кәмелетке толмағанды мекеменің қай бөліміне орналастыру қажеттілігін анықтауға, сонымен қатар оған қатысты нақты көрсетілу қажет күтім мен ұстанатын бағдарламаны анықтауға керек. Сауықтыру шараларын орындау қажет болған кезде, түзеу мекемелерінде орналасу мерзімі мүмкіндік берсе, мекеменің біліктенген қызметкерлері жазбаша түрде аталмыш шаралардың мақсаттары, мерзімдері мен қажетті қаржылар және аталмыш мақсаттарға жетуге бағытталған шаралардың барысында ескерілуі керек кезеңдер мен кідірістер туралы жеке жоспар дайындауы керек.
28. Кәмелетке толмағандар олардың ерекше қажеттіліктерін, мәртебесін және олардың жас ерекшеліктеріне байланысты, тұлғалық және жыныстық ерекшеліктеріне байланысты, сондай ақ құқық бұзушылық түріне, олардың психикалық және физикалық ахуалына және оларды барынша теріс ықпалдан және қауіпті жағдайларға ұшырауынан алдын алатын шараларға байланысты талаптарды толық қарастыратын жағдайларда орналасуы керек. Бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандарды категория бойынша бөлуге негіз болатын өлшем ретінде нақты бір құқық бұзушының қажеттіліктеріне мүмкіндігінше жауап беретін және оның физикалық, психикалық және ар-намысының бүтіндігін қорғауды қамтамасыз ететін күтім қарастырылуы тиіс.
29. Барлық түзеу мекемелерінде кәмелетке толмағандар ересектерден бөлек орналастырылуы керек. Бұл шарт тек бір отбасының мүшелеріне қолданылмайды. Бақылану жағдайларында, кәмелетке толмағандар тыңғылықты тағайындалған ересектермен бірге жақсы ықпал ететін арнайы бағдарламаға қатыса алады.
30. Кәмелетке толмағандарға арнап, ашық түзеу мекемелерін ашқан абзал. Ашық түзеу мекемелері дегеніміз қауіпсіздік шаралары жоқ немесе ондай шаралар шектелген мекемелерді білдіреді. Мұндай мекемелерде орналасқан тұлға саны барынша аз болуы керек. Жабық түзеу мекемелерінде орналасқан кәмелетке толмағандар саны оларға қатысты тәрбие жұмыстары жекелеп жүргізілуі үшін, аз болуы керек. Кәмелетке толмағандарға арналған түзеу мекемелері орталықсыздандырылуы керек және кәмелетке толмағандар мен олардың отбасылары арасындағы қарым қатынасты жеңілдету үшін аса үлкен болмауы тиіс. Белгілі бір әлеуметтік, экономикалық және мәдени қауымдық ортаның құрамдас бөлігі болып табылатын кішігірім түзеу мекемелерін жасақтау керек.

D. Түзеу мекемелеріне қойылатын шарттар

31. Бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандар тазалықтың, гигиенаның және адам намысын құрметтеу талаптарына жауап беретін жағдайлар мен қызметтерге иеленуге құқылы.
32. Кәмелетке толмағандарға арналған түзеу мекемелері мен ондағы жағдайлар онда орналасқан кәмелетке толмағандарды тәрбиелеуге бағытталған, атап айтқанда олардың оңаша болуға, эмоциялық ұмтылыстарына, құрдастарымен араласу, спортпен, дене тәрбиесімен, дем алу мұқтаждарына барынша мән беріле отырып, жасалуы керек. Кәмелетке толмағандарға арналған түзеу мекемелерінің ғимараттары құрылысының жоспары мен құрылымы өрттің шығуын барынша болдырмайтындай етіп дайындалуы керек және ғимараттың қауіпсіздігін барынша қамтамасыз етуі керек. Кәмелетке толмағандардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында, тиімді өртке қарсы жабылдар орнатылады және өрт кезіндегі әрекеттерге алдын ала дайындық жүргізіледі. Түзеу мекемелері денсаулыққа қауіпті немесе басқа да қауіптермен байланысты аймақтарда орналаспауы керек.
33. Жатын орындар заң бойынша кішігірм топтарға арналған бірнеше бөлмеден тұрады немесе бір адамға арналған дербес бөлмелерден тұрады, бұлардың барлығы жергілікті стандарттарға байланысты болады. Ұйықтауға арналған мезгіл ішінде барлық жатын орындар, атап айтқанда жеке бөлмелер мен бірнеше адамға арналған бөлмелер кәмелетке толмағандардың әрбірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында, кедергі келтірмейтін жолмен ұдайы бақыланып отырады. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы жергілікті және ұлттық нормаларға сәйкес, таза күйінде берілуі тиіс, тиісінше жиналып тұруы және алмастырылып тұруы тиіс қажетті төсек бұйымдарымен қамтылады.
34. Дәрет және тазалық орындары бекітілген нормаларға жауап беретіндей және әрбір кәмелетке толмағанның кез-келген уақытта оңашада, тыныштықта, тазалықта және ыңғайлы жағдайларда қажетін өтеуіне мүмкіндік беретіндей орналасуы керек.
35. Жеке заттарын ұстау кәмелетке толмаған құқық бұзушының жеке өмірінің қажетті бөлшектерінің бірі болып табылады, осы себепті оның психологиялық игілігі үшін аса маңызды мағынаға ие. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушының жеке заттары мен бұйымдарына және оларды сақтайтын орынға ие болу құқығын толықтай мойындау керек және құрметтеу керек. Кәмелетке толмаған өзіне қалдырғысы келмеген немесе тәркіленген жеке заттары сенімді жерге сақтауға берілуі керек. Олардың тізбелемесін кәмелетке толмаған құқық бұзушы өзі толтырады. Сондай ақ сол заттардың жақсы қалыпта сақталуын қадағалау керек. Аталмыш заттар және ақшалар кәмелетке толмаған құқық бұзушы оларды жаратуына рұқсат берілсе немесе сол заттарды түзеу мекемелерінен тыс басқа жаққа жіберуі рұқсат етілген жағдайлардан басқа уақытта, бостандыққа шыққанда қайтарылуы тиіс. Егер кәмелетке толмаған құқық бұзушы қабылдауы керек дәрі-дәрмек қабылдайтын болса, немесе жанында сондай дәрі-дәрмек болса, оны әрі қарай не істеу керектігін медициналық қызметкер шешеді.
36. Бар мүмкіндігінше кәмелетке толмағандар өзінің жеке киімдерін киюіне құқылы болуы тиіс. Түзеу мекемелері әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушының климаттық, тазалық пен гигиеналық жағдайларға сәйкес келетін және кәмелетке толмағанның ар намысын қорламайтын және таптамайтын өз киімінің болуын қамтамасыз етуі қажет. Түзеу мекемелерінен уақытша шығарылған немесе қандай да бір мақсатпен уақытша босатылған кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға өз киімдерін киюіне рұқсат берілуі керек.
37. Түзеу мекемесі кәмелетке толмаған әрбір құқық бұзушыны тамақтанудың үйреншікті мезгілінде дұрыстап пісірілген және дұрыстап берілген, сапасы мен мөлшері емдәмдік және тазалық пен гигиеналық нормаларға сай, сондай ақ мүмкіндігінше кәмелетке толмаған құқық бұзушының діни және мәдени ұстанымдарына сай ауқатпен қамтамасыз етуіне міндетті. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы кез-келген уақытта таза ауыз сумен қамтамасыз етілуі тиіс.

Е. Білім алу, кәсіби дайындық және еңбек ету

38. Кәмелетке толмаған әрбір құқық бұзушы міндетті мектеп білімін алу мерзімінде оның қажеттіліктері мен қабілеттеріне сәйкес келетін және оның қоғамға сіңісуіне көмек болатын білім алуына құқысы бар. Осылай білім алу бар мүмкіндігінше, түзеу мекемелерінен тыс жерлерде ұйымдардың мектептерінде жүзеге асырылғаны жөн, және қандай жағдайда да, білім беруді тиісті мемлекеттің білім жүйесіне сәйкес бағдарламалар бойынша, білікті оқытушылар жүргізуі керек. Бұл шаралар кәмелетке толмаған құқық бұзушының бостандыққа шыққанан кейін білімін кедергісіз жалғастыруына қажетті шарт. Түзеу мекемелерінің әкімшілігі шетелдік тегі бар, айрықша мәдени немесе ұлттық мұқтаждығы бар кәмелетке толмаған құқық бұзушының білім алуына өте-мөте көңіл бөлуі керек. Сауатсыз немесе білім алу кезінде ерекше қиындықтарға душар болған кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың арнайы білім алуына құқылары бар.
39. Міндетті мектептік білім алу уақытынан асып кеткен, алайда білімін жалғастыруға ниетті кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға мұндай мүмкіншілікті беру керек және оның осы ниетін ынталандыру керек, сонымен қатар олардың тиісті білім бағдарламаларына қолжетімділігін қамтамасыз ету қажет.
40. Түзеу мекемесіндегі Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға берілетін дипломдар мен білімі туралы куәліктерде оның түзеу мекемесінде болғаны туралы қандай да бір жазба енгізілмеуі тиіс.
41. Кез-келген түзеу мекемесі қорында кәмелетке толмағандарға арналған, қажетті оқулықтарымен қатар, қызықты кітаптары мен мерзімді басылымдары бар кітапханаға қолжетімділікпен қамтамасыз етуі тиіс; кәмелетке толмағандар сол қордағы кітаптарды пайдалануға мүмкіндігі болуы керек және соған ынталандырылуы қажет.
42. Кәмелетке толмаған әрбір құқық бұзушы оның келешекте жұмысқа тұруына қажет болатын мамандықтар бойынша кәсіби білім алуына құқығы бар.
43. Тиісті кәсіпті таңдау мүмкіндігінің шегінде және түзеу мекемесінің әкімшілігінің талаптарын ескере отырып, кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға олар қалаған жұмыс түрлерін таңдауға мүмкіндік берілуі керек.
44. Балалардың және жасөспірім еңбегіне қатысты барлық ұлттық және халықаралық күзет нормалары бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандарға да қатысты қолданылуы тиіс.
45. Әрдайым, қаншалықты мүмкін болғанынша, кәмелетке толмаған құқық бұзушылар жергілікті қауымға қайта оралған кезде жұмысқа қиындықсыз тұрып кету мақсатымен өткен кәсіби дайындығына қоса, ақысы төленетін жұмыстарды жасауына жергілікті жергілікті қауымның аясында мүмкіндік берілуі керек. Бұл жұмыстардың түрлері кәмелетке толмаған құқық бұзушы бостандыққа шыққан кезде кәсіби қызметке кірісуіне мүмкіндік беретіндей болғаны жөн. Түзеу мекемелерінде берілетін жұмыстардың ұйымдастырылуы мен әдістері, қаншалықты мүмкін болғанынша, кәмелетке толмаған құқық бұзушы бостандыққа шыққан кезде қауым аясында жұмыс жасауына ыңғайлы болу үшін, сол жұмыстардың ұйымдастырылуы мен әдістеріне сай болуы керек.
46. Жұмыс істеуші әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы әділ жалақыға құқылы болуы тиіс. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың және олардың кәсіби дайындығының мүдделері ол орналасқан түзеу мекемесінің немесе басқа да үшінші тұлғаның тарапынан пайда табу мүдделерінен төмен тұрмауы керек. Кәмелетке толмаған құқық бұзушынығң тапқан табысының белгілі бір бөлігі ол босап шыққан кезде берілу мақсатында жинақ ретінде жиналып тұруы керек. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы жалақысының қалған бөлігін өзі қолданатын тауарларды алуына немесе өзі жасаған құқық бұзушылығынан зардап шеккен жәбірленушіге залалды өтеуге жолдауына немесе өзінің отбасына, түзеу мекемесінің сыртындағы басқа да азаматтарға жолдауына құқылы болуы тиіс.

F. Демалыс

47. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы күнделікті дене жаттығуларына, әсіресе егер ауа-райы мүмкіндік берсе, таза ауада дене жаттығуларымен айналысуына жеткілікті уақыты болуы керек, және осы уақыт ішінде оның тиісті сауықтырушы немесе дене жаттығуларымен ғана айналысқанын қамтамасыз еткен абзал. Осы шараларды орындау үшін арнайы орындар мен бұйымдар және жабдықтармен қамтыған дұрыс. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы күнделікті демалысы үшін қосымша уақыты болуы керек, олардың белгілі бір бөлігін, кәмелетке толмағанның өзінің қалауынша, көркемөнермен және белгілі бір қолөнермен айналысуына бөлуге болады. Түзеу мекемелері әрбір кәмелетке толмағанның осындай ұсынылған физикалық дайындық бағдарламаларынан өтуі үшін физикалық тұрғыда жарамды болуын қамтамасыз етуі керек. Емдік дене тәрбиесі мен емделуді қажет ететін кәмелетке толмағандар медициналық бақылаудың назарында тиісті курспен қамтамасыз етілуі тиіс.

G. Діни наным

48. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушыға өзінің діни және рухани өміріне қатысты қажеттерін өтеуіне рұқсат берілген дұрыс, әсіресе атап айтар болсақ, сол түзеу мекемесінде өткізіліп жатқан діни-нанымдық қызметтерге, жиналыстарға қатысуына немесе оның діни-нанымына сай қызметтерге қатысуына, сондай ақ діни-нанымдық кітаптарды оқуына немесе діни культтық бұйымдарын пайдалануына және өзінің діни нанымына қарай білім алуына мүмкіндік берілген жөн. Егер түзеу мекемесінде белгілі бір діни нанымды ұстанатын кәмелетке толмағандардың жеткілікті саны болса, онда сол діннің бір немесе бірнеше қызметкерін ұдайы діни қызметтерді өтеуге түзеу мекемесіне тағайындап немесе жіберіп отыру керек, және егер кәмелетке толмағандардың өтініші бойынша, діни мақсаттар үшін құпия түрде жіберуге болады. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы өзінің ұстанатын дінінің білікті өкілімен өз таңдауы бойынша кездесіп отыруына, сонымен қатар діни қызметтерге қатыспауына және діни оқулардан, насихаттардан, уағыздардан өз еркімен бас тарутына құқылы болуы тиіс.

Н. Медициналық қызмет көрсету

49. Әрбір кәмелетке толмағанға тиісті емшаралық, сондай ақ емдік медициналық қызметтер көрсетілуі тиіс, оның ішіне стоматологиялық, офтальмалогиялық және психиатриялық медициналық қызметтер ұсынылуы керек, осылармен бірге медициналық тағайындалымдарға сай, фармацевтикалық дәрі-дәрмектер мен арнайы диеталар ұсынылуы қажет. Жоғарыда аталған медициналық қызметтердің барлығы түзеу мекемелерінде орналасқан кәмелетке толмағандарға түзеу мекемелерінің орналасқан ұйымдарындағы бар тиісті мекемелер мен денсаулық сақтау қызметтерінің тарапынан беріледі, және бұл шаралар кәмелетке толмаған құқық бұзушының намысын қорламауы керек, тіпті оның өз-өзіне деген құрмет сезіміне және қоғамға сіңісіп кетуі үшін оң ықпал етуі керек.
50. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы түзеу мекемесіне түскен бойда, оларға көрсетілген алдыңғы нашар қарым қатынас пен дәрігер анықтайтын кез-келген физикалық немесе психикалық мүкістіктерін белгілеу мақсатында, дәрігердің тарапынан тексерілуге құқылы.
51. Кәмелетке толмағандарға көрсетілетін медициналық қызметтер олардың қоғам өміріне тартылуына кедергі келтіруі мүмкін кез-келген физикалық немесе психикалық ауруын, наркоманияны немесе өзге де мүкістіктерді анықтауды мақсат тұтуы тиіс. Кәмелетке толмағандарға арналған әрбір түзеу мекемесінің өзіндегі орналасқан құқық бұзушылардың саны мен қажетіне сай медициналық құралдар мен жабдықтарға, осымен бірге емшаралық және шұғыл медициналық көмек көрсете алатын медициналық қызметкерлерге тікелей қолжетімділікке ие болуы керек. Әрбір науқастанған, денсаулығына шағымы бар, ауру нышандары байқалған немесе психикалық ауытқулары бар кәмелетке толмаған құқық бұзушы дереу медициналық қызметкер тарапынан тексерілуі тиіс.
52. Кәмелетке толмаған құқық бұзушының физикалық немесе психикалық ахуалы қамаудың, ашығудың немесе түзеу мекемесіндегі басқа да шарттардың себебінен нашарлап кетті деп немесе нашарлайды деп санауға негіздемесі бар кез-келген медициналық қызметкер бұл туралы кідіртпестен сол түзеу мекемесінің директорына немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың игілігіне жауапты басқа да тәуелсіз билік орындарына хабарлауға тиісті.
53. Психикалық аурумен ауыратын кәмелетке толмаған құқық бұзушы тәуелсіз медициналық бақылау астында арнайы мамандандырылған мекемеде ем қабылдауы тиіс. Тиісті органдардың келісімі бойынша бостандыққа шыққаннан кейін де, олардың психиатриялық емдерден өтуін жалғастыруына қамтамасыз ететін шаралар жасаған дұрыс.
54. Кәмелетке толмаған түзеу мекемелері наркотиктерді асыра қолданудың алдын алу бойынша бағдарламаларды іске асыру керек және білікті мамандардың басқаруымен наркомандарды сауықтыру бағдарламаларын жасау керек. Аталмыш бағдарламалар кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың жас ерекшелігін, жынысын және басқа да ерекшеліктерін ескеруі қажет, ал кәмелетке толмаған наркомандар мен ішкіштер үшін арнайы дайындалған мамандардан құралған айықтыру қызметтері құрылуы тиіс.
55. Емдік дәрі дәрмектер кәмелетке толмаған құқық бұзушының жағдайларға қаныққаннан кейінгі келісімін алу арқылы тек қана қажетті медициналық ем үшін қолданылуы тиіс. Олар ешбір жағдайда және ешқашан заңсыз жолмен қажетті ақпарат алуға немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушының кінәсін мойындату мақсатында, оны жазалау мақсатында немесе оны ұстау мақсатында қолданылмауы тиіс. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыға ешқашан да емдік дәрі-дәрмектер және емдеу тәсілдері сынақ ретінде жасалмауы керек. Кез-келген дәрі дәрмектің қолданылуы бекіту бойынша білікті медициналық қызметкер тарапынан жүзеге асырылуы керек.

I. Кәмелетке толмағанның науқасы, жарақаттануы және өлімі туралы хабарлама

56. Кәмелетке толмаған құқық бұзушының отбасының, қамқоршысының немесе басқа да кәмелетке толмаған құқық бұзушы нұсқаған тұлғалардың кәмелетке толмағанның денсаулық ахуалы мен қауіпті болуы ықтимал денсаулығының нашарлауы туралы оның өтініші бойынша хабардар болуына құқығы бар. Түзеу мекемесінің директоры отбасын, қамқоршысын немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушы нұсқаған басқа да тұлғаларды оның өлімі туралы, оны түзеу мекемесінен тыс медициналық мекемеге ауыстыруды қажет ететін науқасы туралы немесе түзеу мекемесінің аймағындағы медициналық клиникада 48 сағаттан артық жатып емделуді талап ететін науқасы туралы хабардар қылуы тиіс. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы шетелдік азамат болған жағдайда, мұндай хабарлама мемлекеттік елшілік билік органдарына жолдануы тиіс.
57. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы бас бостандығынан айрылу мерзімі ішінде қайтыс болған жағдайда, оның ең жақын туысы оның өлімі туралы куәлікпен танысуына, оның мәйітін қарауына және оны жерлеу түрін белгілеуіне құқысы болуы тиіс. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы қамалу кезінде қайтыс болған жағдайда, оның өлімі туралы тәуелсіз сараптама жүргізілуі керек және бұл туралы есеп ең жақын туысына танысу үшін ұсынылады. Осымен қоса, егер кәмелетке толмаған құқық бұзушының өлімі қамау кезіне тікелей байланысты деп санауға негіз болса, түзеу мекемесінен шыққаннан кейін алты ай мерзімі ішінде қайтыс болған болса да осындай сараптама жүргізілуі керек.
58. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы ең жақын туысының бірінің өлімі туралы, ауыр науқасы туралы немесе жарақаты туралы ең қысқа мерзімде хабардар етілуі тиіс және қайтыс болған жақынының жерлеуіне қатысуына және ауыр науқастанған жақынымен көрісуіне құқысы болуы тиіс.

J. Араласатын адамдар қатарының көбеюі

59. Кәмелетке толмағанның сыртқы әлеммен түзу қарым қатынасын қамтамасыз ету үшін барлық амалды пайдалану керек. Себебі, бұл әділ және адамгершілік қарым қатынасқа құқықтылықтың және бөлінбес бөлігі және кәмелетке толмағандарды қоғамға кері оралуына дайындық болып табылады. Кәмелетке толмағандарға олардың отбасыларымен, достарымен және басқа да тұлғалармен немесе сенімді болып табылатын ұйымдардың өкілдерімен араласуына, үйіне барып келуіне, оқу, кәсіби білім алу және басқа да маңызды мақсаттарға түзеу мекемесінен уақытша шығуына рұқсат берілуі керек. Егер кәмелетке толмағана құқық бұзушы жазасын өтеп жатқан болса, түзеу мекемесінен тыс өткізген уақыты қамалу мезгіліне жатқызылады.
60. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы өзінің отбасы мүшелерімен және қамқоршысымен ұдайы және жиі көрісіп тұруына, нақты айтсақ, аптасына бір рет және айына бірден кем емес мәрте оңашада көрісіп тұруына құқығы бар, және бұл кездесулер оның жүздесуін шектемеу керек.
61. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушының өз таңдауы бойынша қандай да бір тұлғамен хат жазысуына немесе құқықтық шектеусіз сымтетік арқылы сөйлесуіне құқығы бар және осы құқықты жүзеге асыру мақсатында өзіне қажетті көмекті қабылдауына құқығы бар. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушының өзіне келген хаттарды алуына құқығы бар.
62. Кәмелетке толмағандардың әлемде болып жатқан жағдайлар туралы ақпараттар алып отыруына, газет, жорнал және басқа да басылымдар оқуына, радио, теледидар бағдарламаларына, кинофильмдерге қолы жетімді болуы керек, сонымен қатар кез-келген заңдастырылған клубтардың немесе өзі қызығушылық танытқан ұйымдардың өкілдерімен кездесуіне мүмкіндігі болуы керек.

К. Дене зорлығы мен күштеуді тыю

63. 64 тармағындағы жағдайлардан басқа, дене зорлығы мен қандай да бір мақсаттарда күш қолдануға тыйым салынады.
64. Дене зорлығы мен күштеу шараларын қолдану тек қана басқа ықпал ету шаралары мен бақылау шаралары қалмаған жағдайда, және ол шаралардан нәтиже шықпаған жағдайда, заң мен қаулылардың рұқсат еткен шегінде ғана рұқсат етіледі. Бұл шаралар кәмелетке толмағанның намысын қорлайтындай немесе жәбірлейтіндей сипатта болмауы керек және бұлардың орындалу реті мен ұзақтығы шектеулі болуы тиіс. Түзеу мекемесі әкімшілік басшысының бұйрығымен мұндай шараларға тек кәмелетке толмаған құқық бұзушы өзіне, басқа тұлғаларға немесе мүлікке зардап беруі ықтимал болған жағдайда жүгінуге болады. Сондай ақ осындай қауіп туған жағдайда, директор уақыт ұзатпастан, медициналық және басқа да сәйкес қызметкерлермен кеңесуі керек және бұл туралы жоғары тұрған әкімшілік органына хабарлауы тиіс.
65. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға арналған кез-келген түзеу мекемесінде қызметкерлердің қару ұстауына және қолдануына тыйым салынуы керек.

L. Тәртіптік режим

66. Барлық тәртіптік шаралар мен тәртіптемелер қауіпсіздік мүдделерін қамтамасыз етуі керек және тәртіптің сақталуына қызмет етуі керек, кәмелетке толмағандарлың ажырағысыз сипаты болып табылатын намысын қорғауды мақсат тұтуы тиіс, нақтырақ айтқанда, әділеттілік сезіміне баулу, өз-өзін құрметтеуді және әр адамның құқығын қорғауды үйретуі керек.
67. Барлық қатал, адамгершілікке жатпайтын немесе адамдық намысты таптайтын қарым қатынасты танытатын барлық тәртіптік шараларға, дәлірек айтсақ, дене жазалары, карцерге салу, қатал шарттармен абақтыға салу немесе кәмелетке толмағанның физикалық немесе психикалық ахуалына залалын тигізетін кез-келген жазаларға қатаң тыйым салынуы керек. Қандай да бір мақсатта, кәмелетке толмағанның ауқаттануына шек қоюға, отбасымен араласуын шектеуге толықтай тыйым салынуы тиіс. Еңбек – кәмелетке толмаған құқық бұзушыны тәрбиелеу жолы ретінде және оған қоғамға қайта оралуына жәрдем беретін, өз-өзіне деген құрметтің қалыптасуына ықпал ететін амал ретінде қарастырылуы керек және ешбір жағдайда да тәртіптік жаза ретінде қолданылмауы тиіс. Ешбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы өзі жасаған тәртіп бұзушылығы үшін қайталай жазаланбауы тиіс. Топтық жазаларға тыйым салынуы керек.
68. Құзіретті әкімшілік органдары кәмелетке толмағандардың айрықша ерекшеліктерін, қажеттерін және құқықтарын толықтай ескере отырып қабылдаған ережелерінде және нұсқаулықтарында мына аспектілерді қамтитын нормалар бекітіледі:
a) тәртіп бұзу ретінде қабылданылатын әрекет;
b) белгіленетін тәртіптік ықпалшаралардың түрі мен ұзақтығы;
c) осындай ықпалшараларды белгілеуге өкілеттенген инстанциялар;
d) шағымдарды қарастыруға өкілеттенген инстанциялар;
69. Кәмелетке толмағанның нашар тәртібі туралы есептер тез арада шешім қабылдау үшін іле-шала құзіретті билік органдарына жіберілуі керек. Құзіретті билік органдары олардың қарауына жіберілген әрбір жағдайды жете қарастыру керек.
70. Кәмелетке толмағандарға қатысты тәртіптік ықпалшаралар қолданыстағы заңнамалардың немесе қаулылардың қағидаларына сәйкестігін қатаң сақтай отырып қолданылуы керек. Қандай да бір кәмелетке толмаған құқық бұзушыға қатысты орындалатын ықпалшара тек қана оның жасаған орынсыз қылығы туралы түсінікті тілде хабарлағаннан соң және оның құзіретті бейтарап органға аппеляциялық шағымдануына мүмкіндік берілуі арқылы қолданыла алады. Тәртіп бұзушылықты қарастырудың барлық хаттамалары сақталуы тиіс.
71. Ешбір құқық бұзушы тәртіпті сақтап тұруға байланысты қызметтерді орындамауы тиіс, алайда осы ережеге белгілі бір әлеуметтік салада, білім және спорт саласында немесе өзін-өзін басқару бағдарламасының шеңберінде тәртіпті сақтау қызметтері есептелмейді.

М. Тексеріс және шағымдарды қарастыру

72. Білікті инспекторлар немесе оларға балама басқа да жолмен тағайындалған, мекеменің әкімшілігіне жатпайтын лауазымдық тұлғалар ұдайы және жоспарланбаған түрде жүргізілуі тиіс тексерістерді өз қалауымен жүргізіп отыруына құқылы болуы керек және мұндай тексерістерді жүргізу кезінде толықтай тәуелсіз болудың кепілдігімен қамтамасыз етілуі керек. Инспекторлар кәмелетке толмаған, бас бостандығынан айрылған немесе айрылуы мүмкін құқық бұзушылар орналасқан түзеу мекемелерінде қызмет ететін барлық қызметкерлерге, барлық кәмелетке толмағандарға және сол мекемелердің құжаттарының барлық түріне қолжетімділікпен қамтамасыз етілуі керек.
73. Тексеріс органдарына немесе мемлекеттік денсаулық сақтау қызметіне бекітілген білікті медициналық қызметкерлер аталмыш тексерістерге қатысып отыруы тиіс. Олар кәмелетке толмағандардың физикалық және психикалық ахуалына ықпал ететін физикалық жағдайларының, гигиенаның, өмір сүру шарттарының, ауқатының, дене тәрбиесінің, медициналық қызмет көрсетілудің және басқа да аспектілердің нормаларға сәйкестігіне баға береді. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушының кез-келген инспектормен оңашада сұхбаттасуына құқығы болуы тиіс.
74. Тексеріс аяқталғаннан кейін, инспектор шығарған қорытындылары туралы есеп беруі тиіс. Ол есептің ішіне осы ережелердің, ұлттық заңнамалардың және бұлардың орындалуын қамтамасыз етуге қажетті болып саналатын шараларға қатысты кез-келген ұсыныстардың орындалуының бағасы енгізілуі керек. Инспектор анықтаған кәмелетке толмағандардың құқықтарына қатысты заңнамалардың бұзылуын немесе кәмелетке толмағандарға арналған түзеу мекемесінің қызметіндегі тәртіптің бұзылуын куәландыратын кез-келген деректі тексеріс жүргізу үшін және сотта қарастыру үшін құзіретті органдарға хабарлап отыруы тиіс.
75. Әрбір кәмелетке толмағанның түзеу мекемесінің директорына немесе оның өкілеттенген өкіліне өтінішпен немесе шағыммен жүгінуіне мүмкіндігі болуы керек.
76. Әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы мәтінінің мазмұнын цензурамен өзгертуге болмайтын өтінішпен немесе шағыммен орталық әкімшілікке, сот органына немесе басқа да тиісті билік органына бекітілген жол арқылы жүгінуіне құқылы және олардың шешімі туралы хабардар болуына құқылы.
77. Бас бостандығынан айрылған кәмелетке толмағандардың шағымдарын қабылдайтын және қарастыратын және оларға ақтысты әділ шешімін шығаратын арнайы тәуелсіз қызметтер (омбудсмен) жасақтауға шара қолдану керек.
78. Әрбір кәмелетке толмағанның, мүмкін болса, өз отбасы мүшелерінің, заңгерлік кеңесшілердің, гуманитарлық көмек көрсетуші топтардың және басқа да тұлғалардың тарапынан көмек алу мақсатымен шағымдануына құқығы болуы тиіс. Сауатсыз кәмелетке толмағандарға заңгерлік кеңес беретін немесе шағымдарды қарастыру құқығы бар мемлекеттік немесе жеке мекемелердің және ұйымдардың қызметіне мұқтаж болған кезінде оларға осы мәселеде көмек көрсетілуі тиіс.

N. Қоғамға оралу

79. Барлық бостандыққа шыққан кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты қоғамға, отбасы өміріне, білім алуына немесе еңбек жолына қайта оралуына көмек беретін шаралар жасалуы керек. Осы мақсатта оның уақытынан бұрын босатылуын қарастыратын жосықтар мен арнайы курстар ұйымдастырылуы тиіс.
80. Құзіретті билік органдары кәмелетке толмаған құқық бұзушының қоғам өміріне қайта сіңісуіне бағытталған және осындай кәмелетке толмағандарға қатысты қоғамның теріс түсініктерімен күресетін қызметтерді көрсетуі және қамтамасыз етуі тиіс. Бұл қызметтер бар мүмкіндігінше, сол кәмелетке толмағандардың қоғамға қайта сіңуіне ықпал ету үшін лайықты тұрғын жаймен, жұмыспен, киіммен және босап шыққаннан кейінгі қажет болатын жеткілікті қаражатпен қамтамасыз етуі керек. Мұндай қызметтерді ұсынушы мекемелердің өкілдерімен кеңес жүргізілуі керек, және оларға түзеу мекемелеріндегі орналасқан қоғамға оралуына қолғабыстық ету үшін кәмелетке толмағандар қолжетімді болуы тиіс.

V. Қызметкерлер

81. Эти и другие специалисты должны, как правило, наниматься на постоянной основе. Это не должно исключать использование специалистов, занятых неполный рабочий день или работающих на добровольной основе, в тех случаях, когда это целесообразно и полезно с точки зрения объема той помощи и уровня той подготовки, которые они могут обеспечить. Исправительные учреждения должны использовать все исправительные, воспитательные, моральные, духовные и другие возможности и формы помощи, которые представляются целесообразными и имеются в общине, и стремиться применять их с учетом индивидуальных потребностей и проблем несовершеннолетних. Түзеу мекемелерінің қызметкерлері білікті мамандар болуы тиіс және оның құрамына тәрбиешілер, өндірістік білім беру нұсқаушылары, әлеуметтік қызметтер қызметкерлері, психиаторлар мен психологтар тәріздес мамандардың жеткілікті саны кіруі тиіс.
82. Түзеу мекемесінің әкімшілігі барлық деңгейді қамтитын қызметкерлер мен мамандардың жиынын және жалдауын мұқият жүргізуі керек, себебі түзеу мекемелерін дұрыс басқару олардың адалдығына, адамшылығына, кәмелетке толмағандармен жұмыс жасап білу қабулетіне, кәсіби дағдыларына, сондай ақ осындай жұмыстарға жарамдылығына тікелей байланысты.
83. Жоғарыда аталған мақсаттарға жету үшін және жұмыс орнындағы сәйкес ер азаматтар мен әйел адамдарды ұстап қалу мақсатында, қызметкерлер лайықты жалақысы бар кәсіпқой қызметкер ретінде жұмысқа қабылдануы керек. Осы себепті, кәмелетке толмағандарға арналған түзеу мекемелеріндегі қызметкерлерді өз міндеттерін адамшылықпен, адалдықпен және нәтижелілікпен орындауына ұдайы ынталандырып отыруы керек. Олардың бұл әрекеттері кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға ғибратты болуы керек және олардың келешегіне оң ықпалын тигізуі керек.
84. Әкімшілік әрбір түзеу мекемесіндегі қызметкерлердің әртүрлі категориялары арасындағы қарым қатынасты жеңілдедететін ұйымдастыру мен басқару үлгілерін орнату тиіс, мұның мақсаты кәмелетке толмағандарды бақылайтын әртүрлі қызметтердің арасындағы ынтымақтастықты қамтамасыз ету болып табылады, осылармен қоса кәмелетке толмағандармен тікелей араласатын қызметкерлердің өз міндеттерін нәтижелі орындауына жағдай жасау үшін қызметкерлер мен әкімшілік арасындағы ынтымақтастықты жақсарту қажет.
85. Қызметкерлер өзінің міндеттерін жемісті атқаруына қажетті болып табылатын дайындықтан өтулері қажет, атап айтқанда бала психологиясына қатысты, баланың игілікті өміріне бағышталған дайындықтардан өткені абзал және олардың адам құқықтары мен бала құқықтары саласындағы халықаралық нормалармен, оның ішінде осы ережелермен танысуына мүмкіндік жасау керек. Қызметкерлер өзінің білімдері мен кәсіби дағдыларын кәсіби дайындық курстарынан жұмыстан алыстамай өтіп тұру арқылы үнемі жетілдіріп отыруы керек, және мұндай курстар қызметкерлердің қызмет жолында тиісті мерзімдерде өткізіліп отыруы керек.
86. Түзеу мекемесінің директоры әкімшілік қабілеттілікке, лайықты дайындыққа, тәжірибеге және оған артылған міндеттерге сай тиіселі біліктілікке ие болуы керек және өзінің міндеттерін толыққанды жұмыс күні ішінде орындауы керек.
87. Өзінің міндеттерін орындау кезінде түзеу мекемелерінің қызметкерлері адамдық намыс пен барлық кәмелетке толмағандардың негізгі құқықтарын құрметтеуі және қорғауы керек. Атап айтар болсақ:
а) түзеу мекемесінің ешбір қызметкері қандай да бір сылтаумен және қандай жағдай болмасын, азаптауларды және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерін қолдануына, соған итермелеуге немесе жол беруіне болмайды;
b) барлық қызметкер жемқорлықтың кез-келген әрекетіне табанды түрде қарсы шығуы керек және онымен күресуі керек, және мұндай әрекеттер туралы шұғыл түрде құзіретті билік органдарына хабарлаулары тиіс.
c) барлық қызметкер осы Ережелерді ұстануы тиіс. Осы Ережелер бұзылды деп немесе бұзылуы ықтимал деп санауына негіздемесі бар кез-келген қызметкер бұл туралы осындай олқылықтарды қарастыруға және реттеуге өкілетті жоғары тұрған инстанцияларға немесе органдарға хабарлауы керек.
d) барлық қызметкер кәмелетке толмағандардың физикалық және психикалық саулығының толық қорғалуын қамтамасыз етуі керек, бұл айтылғандардың ішіне оларды дене, жыныстық жолмен қиянат ету мен пайдаланудан және адам психикасын қорлаудан қорғау жатады және мұндай жағдай орын алған кезде олардың медициналық қараудан өтуіне жедел түрде шара қолдануы тиіс;
е) барлық қызметкер кәмелетке толмағанның жеке өмірге деген құқығын құрметтеуі керек, әсіресе оларға және олардың отбасына қатысты өзінің кәсіби қызметтерін орындау кезінде белгілі болған құпия сипатқа ие деректердің құпиялылығын сақтауы тиіс.
f) барлық қызметкер түзеу мекемесіндегі өмір сүру түрі мен сыртқы өмір арасындағы айырмашылықты барынша білдіртпеуге күш салуы керек. Бұл олардың кәмелетке толмағанның намысына ересек адамның намысымен бірдей деңгейде қарауында көрінеді.

United Nations rules for the protection of juveniles deprived of their liberty

The UN General Assembly resolution 45/113 of 14 December 1990

I. Fundamental perspectives

1. The juvenile justice system should uphold the rights and safety and promote the physical and mental well-being of juveniles. Imprisonment should be used as a last resort.
2. Juveniles should only be deprived of their liberty in accordance with the principles and procedures set forth in these Rules and in the United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice (The Beijing Rules). Deprivation of the liberty of a juvenile should be a disposition of last resort and for the minimum necessary period and should be limited to exceptional cases. The length of the sanction should be determined by the judicial authority, without precluding the possibility of his or her early release.
3. The Rules are intended to establish minimum standards accepted by the United Nations for the protection of juveniles deprived of their liberty in all forms, consistent with human rights and fundamental freedoms, and with a view to counteracting the detrimental effects of all types of detention and to fostering integration in society.
4. The Rules should be applied impartially, without discrimination of any kind as to race, colour, sex, age, language, religion, nationality, political or other opinion, cultural beliefs or practices, property, birth or family status, ethnic or social origin, and disability. The religious and cultural beliefs, practices and moral concepts of the juvenile should be respected.
5. The Rules are designed to serve as convenient standards of reference and to provide encouragement and guidance to professionals involved in the management of the juvenile justice system.
6. The Rules should be made readily available to juvenile justice personnel in their national languages. Juveniles who are not fluent in the language spoken by the personnel of the detention facility should have the right to the services of an interpreter free of charge whenever necessary, in particular during medical examinations and disciplinary proceedings.
7. Where appropriate, States should incorporate the Rules into their legislation or amend it accordingly and provide effective remedies for their breach, including compensation when injuries are inflicted on juveniles. States should also monitor the application of the Rules.
8. The competent authorities should constantly seek to increase the awareness of the public that the care of detained juveniles and preparation for their return to society is a social service of great importance, and to this end active steps should be taken to foster open contacts between the juveniles and the local community.
9. Nothing in the Rules should be interpreted as precluding the application of the relevant United Nations and human rights instruments and standards, recognized by the international community, that are more conducive to ensuring the rights, care and protection of juveniles, children and all young persons.
10. In the event that the practical application of particular Rules contained in sections II to V, inclusive, presents any conflict with the Rules contained in the present section, compliance with the latter shall be regarded as the predominant requirement.

II. Scope and application of the rules

11. For the purposes of the Rules, the following definitions should apply:
(a) A juvenile is every person under the age of 18. The age limit below which it should not be permitted to deprive a child of his or her liberty should be determined by law;
(b) The deprivation of liberty means any form of detention or imprisonment or the placement of a person in a public or private custodial setting, from which this person is not permitted to leave at will, by order of any judicial, administrative or other public authority.
12. The deprivation of liberty should be effected in conditions and circumstances which ensure respect for the human rights of juveniles. Juveniles detained in facilities should be guaranteed the benefit of meaningful activities and programmes which would serve to promote and sustain their health and self-respect, to foster their sense of responsibility and encourage those attitudes and skills that will assist them in developing their potential as members of society.
13. Juveniles deprived of their liberty shall not for any reason related to their status be denied the civil, economic, political, social or cultural rights to which they are entitled under national or international law, and which are compatible with the deprivation of liberty.
14. The protection of the individual rights of juveniles with special regard to the legality of the execution of the detention measures shall be ensured by the competent authority, while the objectives of social integration should be secured by regular inspections and other means of control carried out, according to international standards, national laws and regulations, by a duly constituted body authorized to visit the juveniles and not belonging to the detention facility.
15. The Rules apply to all types and forms of detention facilities in which juveniles are deprived of their liberty. Sections I, II, IV and V of the Rules apply to all detention facilities and institutional settings in which juveniles are detained, and section III applies specifically to juveniles under arrest or awaiting trial.
16. The Rules shall be implemented in the context of the economic, social and cultural conditions prevailing in each Member State.

III. Juveniles under arrest or awaiting trial

17. Juveniles who are detained under arrest or awaiting trial ("untried") are presumed innocent and shall be treated as such. Detention before trial shall be avoided to the extent possible and limited to exceptional circumstances. Therefore, all efforts shall be made to apply alternative measures. When preventive detention is nevertheless used, juvenile courts and investigative bodies shall give the highest priority to the most expeditious processing of such cases to ensure the shortest possible duration of detention. Untried detainees should be separated from convicted juveniles.
18. The conditions under which an untried juvenile is detained should be consistent with the rules set out below, with additional specific provisions as are necessary and appropriate, given the requirements of the presumption of innocence, the duration of the detention and the legal status and circumstances of the juvenile. These provisions would include, but not necessarily be restricted to, the following:
(a) Juveniles should have the right of legal counsel and be enabled to apply for free legal aid, where such aid is available, and to communicate regularly with their legal advisers. Privacy and confidentiality shall be ensured for such communications;
(b) Juveniles should be provided, where possible, with opportunities to pursue work, with remuneration, and continue education or training, but should not be required to do so. Work, education or training should not cause the continuation of the detention;
(c) Juveniles should receive and retain materials for their leisure and recreation as are compatible with the interests of the administration of justice.

IV. The management of juvenile facilities

A. Records

19. All reports, including legal records, medical records and records of disciplinary proceedings, and all other documents relating to the form, content and details of treatment, should be placed in a confidential individual file, which should be kept up to date, accessible only to authorized persons and classified in such a way as to be easily understood. Where possible, every juvenile should have the right to contest any fact or opinion contained in his or her file so as to permit rectification of inaccurate, unfounded or unfair statements. In order to exercise this right, there should be procedures that allow an appropriate third party to have access to and to consult the file on request. Upon release, the records of juveniles shall be sealed, and, at an appropriate time, expunged.
20. No juvenile should be received in any detention facility without a valid commitment order of a judicial, administrative or other public authority. The details of this order should be immediately entered in the register. No juvenile should be detained in any facility where there is no such register.

B. Admission, registration, movement and transfer

21. In every place where juveniles are detained, a complete and secure record of the following information should be kept concerning each juvenile received:
(a) Information on the identity of the juvenile;
(b) The fact of and reasons for commitment and the authority therefor;
(c) The day and hour of admission, transfer and release;
(d) Details of the notifications to parents and guardians on every admission, transfer or release of the juvenile in their care at the time of commitment;
(e) Details of known physical and mental health problems, including drug and alcohol abuse.
22. The information on admission, place, transfer and release should be provided without delay to the parents and guardians or closest relative of the juvenile concerned.
23. As soon as possible after reception, full reports and relevant information on the personal situation and circumstances of each juvenile should be drawn up and submitted to the administration.
24. On admission, all juveniles shall be given a copy of the rules governing the detention facility and a written description of their rights and obligations in a language they can understand, together with the address of the authorities competent to receive complaints, as well as the address of public or private agencies and organizations which provide legal assistance. For those juveniles who are illiterate or who cannot understand the language in the written form, the information should be conveyed in a manner enabling full comprehension.
25. All juveniles should be helped to understand the regulations governing the internal organization of the facility, the goals and methodology of the care provided, the disciplinary requirements and procedures, other authorized methods of seeking information and of making complaints and all such other matters as are necessary to enable them to understand fully their rights and obligations during detention.
26. The transport of juveniles should be carried out at the expense of the administration in conveyances with adequate ventilation and light, in conditions that should in no way subject them to hardship or indignity. Juveniles should not be transferred from one facility to another arbitrarily.

C. Classification and placement

27. As soon as possible after the moment of admission, each juvenile should be interviewed, and a psychological and social report identifying any factors relevant to the specific type and level of care and programme required by the juvenile should be prepared. This report, together with the report prepared by a medical officer who has examined the juvenile upon admission, should be forwarded to the director for purposes of determining the most appropriate placement for the juvenile within the facility and the specific type and level of care and programme required and to be pursued. When special rehabilitative treatment is required, and the length of stay in the facility permits, trained personnel of the facility should prepare a written, individualized treatment plan specifying treatment objectives and time-frame and the means, stages and delays with which the objectives should be approached.
28. The detention of juveniles should only take place under conditions that take full account of their particular needs, status and special requirements according to their age, personality, sex and type of offence, as well as mental and physical health, and which ensure their protection from harmful influences and risk situations. The principal criterion for the separation of different categories of juveniles deprived of their liberty should be the provision of the type of care best suited to the particular needs of the individuals concerned and the protection of their physical, mental and moral integrity and well-being.
29. In all detention facilities juveniles should be separated from adults, unless they are members of the same family. Under controlled conditions, juveniles may be brought together with carefully selected adults as part of a special programme that has been shown to be beneficial for the juveniles concerned.
30. Open detention facilities for juveniles should be established. Open detention facilities are those with no or minimal security measures. The population in such detention facilities should be as small as possible. The number of juveniles detained in closed facilities should be small enough to enable individualized treatment. Detention facilities for juveniles should be decentralized and of such size as to facilitate access and contact between the juveniles and their families. Small-scale detention facilities should be established and integrated into the social, economic and cultural environment of the community.

D. Physical environment and accommodation

31. Juveniles deprived of their liberty have the right to facilities and services that meet all the requirements of health and human dignity.
32. The design of detention facilities for juveniles and the physical environment should be in keeping with the rehabilitative aim of residential treatment, with due regard to the need of the juvenile for privacy, sensory stimuli, opportunities for association with peers and participation in sports, physical exercise and leisure-time activities. The design and structure of juvenile detention facilities should be such as to minimize the risk of fire and to ensure safe evacuation from the premises. There should be an effective alarm system in case of fire, as well as formal and drilled procedures to ensure the safety of the juveniles. Detention facilities should not be located in areas where there are known health or other hazards or risks.
33. Sleeping accommodation should normally consist of small group dormitories or individual bedrooms, while bearing in mind local standards. During sleeping hours there should be regular, unobtrusive supervision of all sleeping areas, including individual rooms and group dormitories, in order to ensure the protection of each juvenile. Every juvenile should, in accordance with local or national standards, be provided with separate and sufficient bedding, which should be clean when issued, kept in good order and changed often enough to ensure cleanliness.
34. Sanitary installations should be so located and of a sufficient standard to enable every juvenile to comply, as required, with their physical needs in privacy and in a clean and decent manner.
35. The possession of personal effects is a basic element of the right to privacy and essential to the psychological well-being of the juvenile. The right of every juvenile to possess personal effects and to have adequate storage facilities for them should be fully recognized and respected. Personal effects that the juvenile does not choose to retain or that are confiscated should be placed in safe custody. An inventory thereof should be signed by the juvenile. Steps should be taken to keep them in good condition. All such articles and money should be returned to the juvenile on release, except in so far as he or she has been authorized to spend money or send such property out of the facility. If a juvenile receives or is found in possession of any medicine, the medical officer should decide what use should be made of it.
36. To the extent possible juveniles should have the right to use their own clothing. Detention facilities should ensure that each juvenile has personal clothing suitable for the climate and adequate to ensure good health, and which should in no manner be degrading or humiliating. Juveniles removed from or leaving a facility for any purpose should be allowed to wear their own clothing.
37. Every detention facility shall ensure that every juvenile receives food that is suitably prepared and presented at normal meal times and of a quality and quantity to satisfy the standards of dietetics, hygiene and health and, as far as possible, religious and cultural requirements. Clean drinking water should be available to every juvenile at any time.

E. Education, vocational training and work

38. Every juvenile of compulsory school age has the right to education suited to his or her needs and abilities and designed to prepare him or her for return to society. Such education should be provided outside the detention facility in community schools wherever possible and, in any case, by qualified teachers through programmes integrated with the education system of the country so that, after release, juveniles may continue their education without difficulty. Special attention should be given by the administration of the detention facilities to the education of juveniles of foreign origin or with particular cultural or ethnic needs. Juveniles who are illiterate or have cognitive or learning difficulties should have the right to special education.
39. Juveniles above compulsory school age who wish to continue their education should be permitted and encouraged to do so, and every effort should be made to provide them with access to appropriate educational programmes.
40. Diplomas or educational certificates awarded to juveniles while in detention should not indicate in any way that the juvenile has been institutionalized.
41. Every detention facility should provide access to a library that is adequately stocked with both instructional and recreational books and periodicals suitable for the juveniles, who should be encouraged and enabled to make full use of it.
42. Every juvenile should have the right to receive vocational training in occupations likely to prepare him or her for future employment.
43. With due regard to proper vocational selection and to the requirements of institutional administration, juveniles should be able to choose the type of work they wish to perform.
44. All protective national and international standards applicable to child labour and young workers should apply to juveniles deprived of their liberty.
45. Wherever possible, juveniles should be provided with the opportunity to perform remunerated labour, if possible within the local community, as a complement to the vocational training provided in order to enhance the possibility of finding suitable employment when they return to their communities. The type of work should be such as to provide appropriate training that will be of benefit to the juveniles following release. The organization and methods of work offered in detention facilities should resemble as closely as possible those of similar work in the community, so as to prepare juveniles for the conditions of normal occupational life.
46. Every juvenile who performs work should have the right to an equitable remuneration. The interests of the juveniles and of their vocational training should not be subordinated to the purpose of making a profit for the detention facility or a third party. Part of the earnings of a juvenile should normally be set aside to constitute a savings fund to be handed over to the juvenile on release. The juvenile should have the right to use the remainder of those earnings to purchase articles for his or her own use or to indemnify the victim injured by his or her offence or to send it to his or her family or other persons outside the detention facility.

F. Recreation

47. Every juvenile should have the right to a suitable amount of time for daily free exercise, in the open air whenever weather permits, during which time appropriate recreational and physical training should normally be provided. Adequate space, installations and equipment should be provided for these activities. Every juvenile should have additional time for daily leisure activities, part of which should be devoted, if the juvenile so wishes, to arts and crafts skill development. The detention facility should ensure that each juvenile is physically able to participate in the available programmes of physical education. Remedial physical education and therapy should be offered, under medical supervision, to juveniles needing it.

G. Religion

48. Every juvenile should be allowed to satisfy the needs of his or her religious and spiritual life, in particular by attending the services or meetings provided in the detention facility or by conducting his or her own services and having possession of the necessary books or items of religious observance and instruction of his or her denomination. If a detention facility contains a sufficient number of juveniles of a given religion, one or more qualified representatives of that religion should be appointed or approved and allowed to hold regular services and to pay pastoral visits in private to juveniles at their request. Every juvenile should have the right to receive visits from a qualified representative of any religion of his or her choice, as well as the right not to participate in religious services and freely to decline religious education, counselling or indoctrination.

H. Medical care

49. Every juvenile shall receive adequate medical care, both preventive and remedial, including dental, ophthalmological and mental health care, as well as pharmaceutical products and special diets as medically indicated. All such medical care should, where possible, be provided to detained juveniles through the appropriate health facilities and services of the community in which the detention facility is located, in order to prevent stigmatization of the juvenile and promote self-respect and integration into the community.
50. Every juvenile has a right to be examined by a physician immediately upon admission to a detention facility, for the purpose of recording any evidence of prior ill-treatment and identifying any physical or mental condition requiring medical attention.
51. The medical services provided to juveniles should seek to detect and should treat any physical or mental illness, substance abuse or other condition that may hinder the integration of the juvenile into society. Every detention facility for juveniles should have immediate access to adequate medical facilities and equipment appropriate to the number and requirements of its residents and staff trained in preventive health care and the handling of medical emergencies. Every juvenile who is ill, who complains of illness or who demonstrates symptoms of physical or mental difficulties, should be examined promptly by a medical officer.
52. Any medical officer who has reason to believe that the physical or mental health of a juvenile has been or will be injuriously affected by continued detention, a hunger strike or any condition of detention should report this fact immediately to the director of the detention facility in question and to the independent authority responsible for safeguarding the well-being of the juvenile.
53. A juvenile who is suffering from mental illness should be treated in a specialized institution under independent medical management. Steps should be taken, by arrangement with appropriate agencies, to ensure any necessary continuation of mental health care after release.
54. Juvenile detention facilities should adopt specialized drug abuse prevention and rehabilitation programmes administered by qualified personnel. These programmes should be adapted to the age, sex and other requirements of the juveniles concerned, and detoxification facilities and services staffed by trained personnel should be available to drug- or alcohol-dependent juveniles.
55. Medicines should be administered only for necessary treatment on medical grounds and, when possible, after having obtained the informed consent of the juvenile concerned. In particular, they must not be administered with a view to eliciting information or a confession, as a punishment or as a means of restraint. Juveniles shall never be testees in the experimental use of drugs and treatment. The administration of any drug should always be authorized and carried out by qualified medical personnel.

I. Notification of illness, injury and death

56. The family or guardian of a juvenile and any other person designated by the juvenile have the right to be informed of the state of health of the juvenile on request and in the event of any important changes in the health of the juvenile. The director of the detention facility should notify immediately the family or guardian of the juvenile concerned, or other designated person, in case of death, illness requiring transfer of the juvenile to an outside medical facility, or a condition requiring clinical care within the detention facility for more than 48 hours. Notification should also be given to the consular authorities of the State of which a foreign juvenile is a citizen.
57. Upon the death of a juvenile during the period of deprivation of liberty, the nearest relative should have the right to inspect the death certificate, see the body and determine the method of disposal of the body. Upon the death of a juvenile in detention, there should be an independent inquiry into the causes of death, the report of which should be made accessible to the nearest relative. This inquiry should also be made when the death of a juvenile occurs within six months from the date of his or her release from the detention facility and there is reason to believe that the death is related to the period of detention.
58. A juvenile should be informed at the earliest possible time of the death, serious illness or injury of any immediate family member and should be provided with the opportunity to attend the funeral of the deceased or go to the bedside of a critically ill relative.

J. Contacts with the wider community

59. Every means should be provided to ensure that juveniles have adequate communication with the outside world, which is an integral part of the right to fair and humane treatment and is essential to the preparation of juveniles for their return to society. Juveniles should be allowed to communicate with their families, friends and other persons or representatives of reputable outside organizations, to leave detention facilities for a visit to their and family and to receive special permission to leave the detention facility for educational, vocational or other important reasons. Should the juvenile be serving a sentence, the time spent outside a detention facility should be counted as part of the period of sentence.
60. Every juvenile should have the right to receive regular and frequent visits, in principle once a week and not less than once a month, in circumstances that respect the need of the juvenile for privacy, contact and unrestricted communication with the family and the defence counsel.
61. Every juvenile should have the right to communicate in writing or by telephone at least twice a week with the person of his or her choice, unless legally restricted, and should be assisted as necessary in order effectively to enjoy this right. Every juvenile should have the right to receive correspondence.
62. Juveniles should have the opportunity to keep themselves informed regularly of the news by reading newspapers, periodicals and other publications, through access to radio and television programmes and motion pictures, and through the visits of the representatives of any lawful club or organization in which the juvenile is interested.

K. Limitations of physical restraint and the use of force

63. Recourse to instruments of restraint and to force for any purpose should be prohibited, except as set forth in rule 64 below.
64. Instruments of restraint and force can only be used in exceptional cases, where all other control methods have been exhausted and failed, and only as explicitly authorized and specified by law and regulation. They should not cause humiliation or degradation, and should be used restrictively and only for the shortest possible period of time. By order of the director of the administration, such instruments might be resorted to in order to prevent the juvenile from inflicting self-injury, injuries to others or serious destruction of property. In such instances, the director should at once consult medical and other relevant personnel and report to the higher administrative authority.
65. The carrying and use of weapons by personnel should be prohibited in any facility where juveniles are detained.

L. Disciplinary procedures

66. Any disciplinary measures and procedures should maintain the interest of safety and an ordered community life and should be consistent with the upholding of the inherent dignity of the juvenile and the fundamental objective of institutional care, namely, instilling a sense of justice, self-respect and respect for the basic rights of every person.
67. All disciplinary measures constituting cruel, inhuman or degrading treatment shall be strictly prohibited, including corporal punishment, placement in a dark cell, closed or solitary confinement or any other punishment that may compromise the physical or mental health of the juvenile concerned. The reduction of diet and the restriction or denial of contact with family members should be prohibited for any purpose. Labour should always be viewed as an educational tool and a means of promoting the self-respect of the juvenile in preparing him or her for return to the community and should not be imposed as a disciplinary sanction. No juvenile should be sanctioned more than once for the same disciplinary infraction. Collective sanctions should be prohibited.
68. Legislation or regulations adopted by the competent administrative authority should establish norms concerning the following, taking full account of the fundamental characteristics, needs and rights of juveniles:
(a) Conduct constituting a disciplinary offence;
(b) Type and duration of disciplinary sanctions that may be inflicted;
(c) The authority competent to impose such sanctions;
(d) The authority competent to consider appeals.
69. A report of misconduct should be presented promptly to the competent authority, which should decide on it without undue delay. The competent authority should conduct a thorough examination of the case.
70. No juvenile should be disciplinarily sanctioned except in strict accordance with the terms of the law and regulations in force. No juvenile should be sanctioned unless he or she has been informed of the alleged infraction in a manner appropriate to the full understanding of the juvenile, and given a proper opportunity of presenting his or her defence, including the right of appeal to a competent impartial authority. Complete records should be kept of all disciplinary proceedings.
71. No juveniles should be responsible for disciplinary functions except in the supervision of specified social, educational or sports activities or in self-government programmes.

M. Inspection and complaints

72. Qualified inspectors or an equivalent duly constituted authority not belonging to the administration of the facility should be empowered to conduct inspections on a regular basis and to undertake unannounced inspections on their own initiative, and should enjoy full guarantees of independence in the exercise of this function. Inspectors should have unrestricted access to all persons employed by or working in any facility where juveniles are or may be deprived of their liberty, to all juveniles and to all records of such facilities.
73. Qualified medical officers attached to the inspecting authority or the public health service should participate in the inspections, evaluating compliance with the rules concerning the physical environment, hygiene, accommodation, food, exercise and medical services, as well as any other aspect or conditions of institutional life that affect the physical and mental health of juveniles. Every juvenile should have the right to talk in confidence to any inspecting officer.
74. After completing the inspection, the inspector should be required to submit a report on the findings. The report should include an evaluation of the compliance of the detention facilities with the present rules and relevant provisions of national law, and recommendations regarding any steps considered necessary to ensure compliance with them. Any facts discovered by an inspector that appear to indicate that a violation of legal provisions concerning the rights of juveniles or the operation of a juvenile detention facility has occurred should be communicated to the competent authorities for investigation and prosecution.
75. Every juvenile should have the opportunity of making requests or complaints to the director of the detention facility and to his or her authorized representative.
76. Every juvenile should have the right to make a request or complaint, without censorship as to substance, to the central administration, the judicial authority or other proper authorities through approved channels, and to be informed of the response without delay.
77. Efforts should be made to establish an independent office (ombudsman) to receive and investigate complaints made by juveniles deprived of their liberty and to assist in the achievement of equitable settlements.
78. Every juvenile should have the right to request assistance from family members, legal counsellors, humanitarian groups or others where possible, in order to make a complaint. Illiterate juveniles should be provided with assistance should they need to use the services of public or private agencies and organizations which provide legal counsel or which are competent to receive complaints.

N. Return to the community

79. All juveniles should benefit from arrangements designed to assist them in returning to society, family life, education or employment after release. Procedures, including early release, and special courses should be devised to this end.
80. Competent authorities should provide or ensure services to assist juveniles in re-establishing themselves in society and to lessen prejudice against such juveniles. These services should ensure, to the extent possible, that the juvenile is provided with suitable residence, employment, clothing, and sufficient means to maintain himself or herself upon release in order to facilitate successful reintegration. The representatives of agencies providing such services should be consulted and should have access to juveniles while detained, with a view to assisting them in their return to the community.

V. Personnel

81. Personnel should be qualified and include a sufficient number of specialists such as educators, vocational instructors, counsellors, social workers, psychiatrists and psychologists. These and other specialist staff should normally be employed on a permanent basis. This should not preclude part-time or volunteer workers when the level of support and training they can provide is appropriate and beneficial. Detention facilities should make use of all remedial, educational, moral, spiritual, and other resources and forms of assistance that are appropriate and available in the community, according to the individual needs and problems of detained juveniles.
82. The administration should provide for the careful selection and recruitment of every grade and type of personnel, since the proper management of detention facilities depends on their integrity, humanity, ability and professional capacity to deal with juveniles, as well as personal suitability for the work.
83. To secure the foregoing ends, personnel should be appointed as professional officers with adequate remuneration to attract and retain suitable women and men. The personnel of juvenile detention facilities should be continually encouraged to fulfil their duties and obligations in a humane, committed, professional, fair and efficient manner, to conduct themselves at all times in such a way as to deserve and gain the respect of the juveniles, and to provide juveniles with a positive role model and perspective.
84. The administration should introduce forms of organization and management that facilitate communications between different categories of staff in each detention facility so as to enhance cooperation between the various services engaged in the care of juveniles, as well as between staff and the administration, with a view to ensuring that staff directly in contact with juveniles are able to function in conditions favourable to the efficient fulfilment of their duties.
85. The personnel should receive such training as will enable them to carry out their responsibilities effectively, in particular training in child psychology, child welfare and international standards and norms of human rights and the rights of the child, including the present Rules. The personnel should maintain and improve their knowledge and professional capacity by attending courses of in-service training, to be organized at suitable intervals throughout their career.
86. The director of a facility should be adequately qualified for his or her task, with administrative ability and suitable training and experience, and should carry out his or her duties on a full-time basis.
87. In the performance of their duties, personnel of detention facilities should respect and protect the human dignity and fundamental human rights of all juveniles, in particular, as follows:
(a) No member of the detention facility or institutional personnel may inflict, instigate or tolerate any act of torture or any form of harsh, cruel, inhuman or degrading treatment, punishment, correction or discipline under any pretext or circumstance whatsoever;
(b) All personnel should rigorously oppose and combat any act of corruption, reporting it without delay to the competent authorities;
(c) All personnel should respect the present Rules. Personnel who have reason to believe that a serious violation of the present Rules has occurred or is about to occur should report the matter to their superior authorities or organs vested with reviewing or remedial power;
(d) All personnel should ensure the full protection of the physical and mental health of juveniles, including protection from physical, sexual and emotional abuse and exploitation, and should take immediate action to secure medical attention whenever required;
(e) All personnel should respect the right of the juvenile to privacy, and, in particular, should safeguard all confidential matters concerning juveniles or their families learned as a result of their professional capacity;
(f) All personnel should seek to minimize any differences between life inside and outside the detention facility which tend to lessen due respect for the dignity of juveniles as human beings.