Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:
1. Қоса берiлiп отырған Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Ic-шаралар жоспарына тартылған орталық және жергiлiктi атқарушы органдар жарты жылдық есеп бойынша жылына 2 рет (15 қаңтарға және 15 шiлдеге дейiн) Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.
3. Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттігi ұсынылған есептiң негiзiнде жылына 2 рет (25 қаңтарға және 25 шiлдеге дейiн) Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың орындалу барысы туралы ақпарат ұсынсын.
4. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың Бағдарламаны орындау жөніндегi қызметiн үйлестiру Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң бiрiншi орынбасары А.С.Павловқа жүктелсiн.
5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
2003 жылғы 31 желтоқсандағы
N 1383 қаулысымен
бекітiлген
Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың
мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған
Бағдарламасы
1. Бағдарламаның паспорты
Атауы Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою
мемлекеттік жүйесін дамытудың 2004-2010 жылдарға
арналған бағдарламасы.
Бағдарламаны Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы
әзiрлеу үшiн 5 қыркүйектегi N 903 қаулысымен бекiтiлген
негiздеме Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006
жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру
жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 10.14-тармағына
сәйкес.
Негiзгi Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар
әзiрлеушi жөнiндегi агенттiгi (бұдан әрi - Агенттiк немесе
ТЖА).
Мақсаты Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық
әлеуетiн және қоршаған ортасын табиғи және
техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың
(бұдан әрi - ТЖ) әсерiнен тиiмдi қорғауды
арттыру және қамтамасыз ету, ТЖ олардың, оның
iшiнде кең ауқымды жер сiлкiнiсiнiң алдын алу,
залалын азайту және зардаптарын жою үшін күштер
мен құралдарды дамыту.
Мiндеттерi Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою
мемлекеттiк жүйесiнiң (бұдан әрi - ТЖМЖ) жұмыс
iстеуіндегi орын алған кемшілiктердiң орнын
толтыру; оның қызметiнiң тиiмдiлiгiн қарқынды
арттыру;
басқару органдары, ТЖМЖ авариялық-құтқару және
болжау қызметтерi жұмысының тиiмдiлiгiн
жетілдiру және арттыру;
халық арасында ТЖ-дан зардап шеккендер мен қаза
тапқандардың санын қысқарту;
экономикалық залалды азайту және қоршаған
ортадағы экологиялық тепе-теңдiктi сақтау.
Бағдарламаны ТЖ саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясат
iске асырудың жүргiзу. ТЖМЖ жетiлдiру және дамыту.
негiзгi
бағыттары
Қаржыландыру Бағдарламаны қаржыландыру көздерi республикалық
көздерi мен және жергiлiктi бюджеттер болып табылады.
көлемi Республикалық бюджет:
1500,0 млн. теңге, оның iшiнде:
2004 ж. - 500,0 млн. теңге; 2005 ж. - 500,0 млн.
теңге; 2006 ж. - 500,0 млн. теңге.
Бұдан басқа, әртүрлi қоғамдық қорлардың
қаражаты, жеке адамдардың қайырылымдықтары,
үкiметтiк емес, халықаралық және басқа да
ұйымдардың гранттары тартылады.
Kүтілетін Осы Бағдарламада көзделген iс-шараларды орындау:
нәтижелер төтенше жағдайлар және халықты, объектiлердi
және аумақтарды ТЖ-дан, оның iшiнде кең
ауқымды жер сiлкінісiнен қорғау саласында
бiрыңғай мемлекеттiк саясат жүргiзудiң
тиiмділiгiн арттыруға;
бақылау-қадағалау функцияларын және болжау
қызметiн реттеуге, ТЖ алдын алу жөнiндегi
мүмкіндіктерiн кеңейтуге;
өнеркәсiптiк және өрт қауiпсiздiгiнiң қамтамасыз
етілуiн, мұнай операцияларының қауiпсiз
жүргiзілуiн бақылау мен қадағалауды күшейтуге,
мүмкiн ТЖ-ның және қоршаған ортаның мониторингiн
жақсартуға;
жер сілкiнiсiнiң ошағын алдын ала анықтауға және
аса қауiптi аумақтарда шаруашылық қызметтi
ұтымды жоспарлауды жүзеге асыруға;
басқару органдарының, ТЖМЖ авариялық-құтқару
күштерi мен құралдарының жедел дайындығын
арттыруға, мiндеттердi кешендi түрде және қысқа
мерзiм iшiнде қосымша келiсусiз және анықтаусыз
шешуге; қабылданатын шешімдердiң сапасын
жақсартуға;
TЖМЖ қызметтерiнiң информатикалау, байланыс және
халық пен басқару органдарына, хабарлау
жүйелерiн осы заманның деңгейiне көтеруге;
зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз
етудің материалдық-техникалық және медициналық
резервтерiнiң қажеттi қорларын құруға;
төтенше жағдайлардан күтiлетiн материалдық
шығынды жыл сайын 2-3 пайызға, зардап шеккендер
мен қаза тапқандардың санын 3-4 пайызға
азайтуға, құтқарылғандардың санын 5-6 пайызға
арттыруға мүмкiндiк бередi.
Iске асыру 2004-2010 жылдар.
мерзiмi Бiрiншi сатысы (2004-2006 жылдар).
Екiншi сатысы (2007-2010 жылдар).
2. Кiрiспе
ТЖМЖ дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасы "Табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының негiзiнде, "Қазақстан Республикасының экологиялық қауiпсiздiгiне төнген қатер және техногендiк және табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу жөнiндегi шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Қауiпсiздiк Кеңесi мәжiлiсiнiң 2003 жылғы 15 қаңтардағы N 1 және "Жамбыл облысындағы жер сiлкiнiсiнiң зардаптарын жою жөнiндегi шаралар және дүлей зiлзаланың салдарын барынша азайту жөнiндегi орталық және жергілiктi атқарушы органдардың мiндеттерi туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003 жылғы 27-28 мамырдағы мәжiлiсiнiң N 14 хаттамалық шешiмдерiне сәйкес әзiрлендi.
Бағдарлама 2004-2010 жылдарға ТЖ-ның әсерiнен Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық әлеуетiн және қоршаған ортаны жоғары нәтижелiлiкпен қорғауды арттыру және қамтамасыз ету, авариялардың, апаттардың және дүлей зілзалалардың алдын алу, залалын азайту және зардаптарын жоюға арналған күштер мен құралдарды дамыту және жетiлдiру жөнiндегi маңызды шараларды қарастырады.
"Қазақстан-2030" даму стратегиясына сәйкес ұлттық қауiпсiздік нөмiрi бiрiншi ұзақ мерзiмдi басымдық болып табылады. Қазақстан Республикасында ТЖ заңнамаға сәйкес ұлттық қауiпсiздiкке төнген қауiп-қатерге жатқызылады.
Халықаралық терроризм күштерiнiң жандануын (әсiресе 2001 жылғы 11 қыркүйектегi АҚШ-тағы оқиғадан кейiн), іргелес мемлекеттердегi жағдайдың тұрақсыздығын және төтенше жағдайлардың, әсiресе жер сiлкiнiстерiнiң адамдардың құрбан болуымен едәуiр зиян келтiруiн, ал олардың барынша ауқымдылары мемлекет экономикасының дамуының бұзылуына және елеулi әлеуметтiк және саяси проблемаларға әкеп соғуы мүмкiн екенiн ескерсек, ТЖМЖ дамыту туралы мәселе қою бүгiнгi күнгi көкейкестi және дер кезiндегi жалпы мемлекеттiк маңызы бар мәселе болып тұр.
Соңғы онжылдық әлемде қауiптi өндiрiстердi кеңiнен пайдаланатын iрi өнеркәсiптiк аймақтардың индустриялық жедел өсуiмен, табиғи ресурстардың қарқынды игерілуiмен, урбанизациялануымен, халықтың едәуiр өсуiмен және олардың шек қойылған аумақтарға, көбiнесе қауiптi аймақтарға көп шоғырлануымен сипатталады. Мұның бәрi қоршаған ортаға түсетiн антропогендiк күштiң күрт өсуiне, экономикалық, әлеуметтiк және экологиялық зардаптарға әкеп соғатын авариялардың, апаттардың және дүлей зiлзалалардың туындау ықтималдылығын арттырады. БҰҰ деректерi бойынша 1960 жылдан бергi дүлей зiлзалалардан келген экономикалық шығын 9 есе артты, ал iрi табиғи апаттардың жиiлiгi 3 еседен артыққа өстi. Дүлей зiлзалалар кезiнде әлемде 1991-2000 жылдары жыл сайын орташа есеппен 75 мың адам опат болды, ал зардап шеккендердiң жалпы саны 211 млн. адамды құрады, экономикалық зиян 40 млрд. АҚШ долларына жеттi.
ТЖ-ның туындауы мен олардың әлеуметтiк салаға және қоршаған ортаға тигiзетiн келеңсiз әсерiнiң жалпы дүниежүзiлiк заңдылығы Қазақстанды да шет қалдырмайды.
Республикада жыл сайын ТЖ-дан келетiн тура шығын 3,5-4,5 миллиард теңгеге дейiнгi соманы (барынша ауқымды дүлей зiлзала болмағанда) құрайды. Сараптық бағалау бойынша бұл жағдайдағы қосымша шығын 15-20 миллиард теңге шамасында және адамдардың опат болуына байланысты және зардап шеккендердi емдеуге кеткен шығын - 3 миллиард теңгеге жуық. Бұл жалпы сомада жыл сайын 25 миллиард теңгенi құрауы мүмкiн.
3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау
Республиканың әртүрлi табиғи жағдайы оның жер сiлкiнiсi, сел тасқыны, көшкiн және опырылып құлау, су тасқыны, құрғақшылық, температураның кенет төмендеуi, Каспий теңiзi жағалауларының аймақтарын су басып қалу және су астында қалу, орман және дала өрттерi сияқты табиғи апаттарға едәуiр бейiм екендiгiн айғақтайды. Алматы, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Оңтүстiк Қазақстан облыстарына және Алматы қаласына қиратушы жер сiлкiнiсiнiң қатерi үнемi төнiп тұр.
Сейсмология институтының деректерi бойынша елiмiздiң оңтүстiк, шығыс және оңтүстiк шығыс өңiрлерi ұзақ сейсмикалық тыныштықтан кейiн таяу жылдарда қатты қиратушы жер сілкінiсiнiң туындауы мүмкiн сейсмикалық процестің жандану кезеңiне ендi. Жер сiлкiнiсiн болжау және бұл апаттардан келген залалды және олардан туындаған геологиялық және техногендiк қосымша факторларды төмендету проблемаларының халықтың және объектілердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуде өмiрлiк маңызы бар. Елiмiздің 400-ден аса қалалары мен елдi мекендерi орналасқан, өнеркәсiптiк әлеуеттің 40 пайызы шоғырланған және елiмiздiң халқының жартысы тұратын ел аумағының үштен бiрi сейсмоқауiптi болып табылады. Алматы облысы мен Алматы қаласының аумағы кiретiн Солтүстiк Тянь-Шань аймағы бүкiл Орталық Азиядағы ең бiр сейсмоқауiптiлердiң бiрi болып табылады. Жүз жыл аралығында мұнда онға жуық қиратушы жер сiлкiнiсi болды, оның екеуiнiң (Шелекте 1989 жылы және Кеминде 1911 жылы) магнитудасы сегiз баллға жеттi және дүниежүзiлiк сейсмикалық апаттардың рангiне кірдi.
Соңғы жылдары Атырау, Батыс Қазақстан және Қарағанды облыстарында 5-6 балдық, жер сiлкiнiстерi, 1990 жылы Шығыс Қазақстанның Зайсан қаласында 7 балдық жер сiлкiнiсi болды. Бiрнеше мыңдаған жылдар бұрын Маңғыстау облысында болған үш қатты жер сiлкiнiсiнiң (8-9 балл) iзi табылды. Батыс Қазақстанда қарқынды геодинамикалық процестер болып жатыр. Жағдай мұнда көмiрсутектi шикiзаттардың өндiрiлуiмен қиындай түсуде, олар бiрқатар жағдайларда қарқынды техногендiк жер сiлкiнiсiне әкеп соғуы мүмкiн. Осыған байланысты Батыс, Орталық және Шығыс Қазақстанның байтақ аймақтары сейсмикалық қауiптi бағалауды қайта қарауды талап етедi.
Негiзгi қорлардың, өндiрiстiк ғимараттар мен құрылғылардың, жылжымалы составтың және көлiктегi инфрақұрылымның ескiруi мен тозуы, мұнай және газ кен орындарын, басқа да табиғи ресурстарды игеру мен өндiрудің қарқынды өсуi, көмiрсутектi шикізаттар мен олардың өңделген өнiмдерiн тасымалдау көлемiнiң артуы техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың келеңсiз рөлiнiң өсуiнiң шын мәнiндегi алғышарттарын туғызып отыр.
Дүлей зiлзалалардан, авариялардан және апаттардан халықты, қоршаған ортаны және шаруашылық жүргiзушi объектiлердi қорғау және олардың зардаптарын жою мемлекеттiк саясаттың басым саласы болып табылады. Мiндетiне төтенше жағдайлардан қорғау да кiретiн азаматтық қорғанысты ұйымдастыру және жүргiзу мемлекеттiң қорғаныс iс-шараларын орындау жөнiндегi маңызды функцияларының бiрi болып табылады.
Республикада халықты және аумақтарды дүлей зiлзалалардан, авариялар мен апаттардан және олардан туындаған төтенше жағдайлардан қорғау саласындағы мемлекеттiк басқару ТЖМЖ аясында жүзеге асырылады.
ТЖМЖ Қазақстан Республикасы Конституциясының , " Табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туралы", " Азаматтық қорғаныс туралы ", " Авариялық-құтқару қызметi және құтқарушылардың мәртебесi туралы", " Өрт қауiпсiздiгi туралы ", " Қауiптi өндiрiстiк объектiлердегi өнеркәсiптiк қауiпсiздiк туралы" Қазақстан Республикасы заңдарының, 1997 жылғы 28 тамыздағы ("Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою мемлекеттiк жүйесi туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң N 1298 қаулысының ), сондай-ақ өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзiнде iс-қимыл жасайды.
ТЖМЖ төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою, адамдардың өмiрi мен денсаулығын, материалдық және мәдени құндылықтарды қорғау; авариялар, апаттар, дүлей және экологиялық зiлзалалар, эпидемиялар, эпизоотиялар, эпифитотиялар туындаған кезде шаруашылық жүргiзу және әлеуметтiк сала объектiлерiнiң жұмыс тұрақтылығын арттыруға бағытталған нақты шараларды iске асыру; басқару органдары мен пункттерiнiң, байланыс және хабарлау жүйелерiнiң, күштер мен құралдардың жоғары әзiрлiгiн қамтамасыз ету; халықты төтенше жағдайдағы iс-қимылға дайындау және оқыту; халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясат жүргiзедi.
ТЖА ТЖМЖ-ға жалпы басшылықты, салааралық үйлестiрудi жүзеге асырады, ТЖ алдын алу және жою саласында арнайы рұқсат етiлетiн функцияларды iске асырады.
Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, ұйымдардың iс-қимылын үйлестiрудi:
- республикалық деңгейде - Қазақстан Республикасының Tөтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгi, Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөнiндегi ведомствоаралық мемлекеттiк комиссиясы, Жарылыс iсi жөнiндегi ведомствоаралық кеңес, орталық атқарушы органдардың төтенше жағдайлар жөнiндегi комиссиялары;
- жергiлiктi деңгейде - өзiнiң аумақтық органдары арқылы Агенттiк, жергiлiктi атқарушы органдардың және ұйымдардың тиiстi аумақтарда орналасқан төтенше жағдайлар жөнiндегi комиссиялары жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар саласындағы бiрқатар халықаралық ұйымдарға кiредi, азаматтық төтенше жоспарлау саласында "бейбiтшiлiк жолындағы серiктестiк" бағдарламасының аясында НАТО-мен, ТМД елдерiнiң төтенше жағдайлар жөнiндегi мамандандырылған органдарымен ынтымақтастық қарым-қатынас жасайды.
Қазақстан Республикасының төтенше жағдайларға ұшырау қаупiнiң жоғары деңгейi және TЖМЖ құрылымы мен қызметiндегi орын алған кемшiлiктер оны айтарлықтай дәрежеде қайта құру және дамыту қажеттiлiгiн талап етедi. Болжау қызметтерiнiң жұмысы, ең алдымен сейсмикалық мониторинг пен қысқа мерзiмдi болжау жүйесi, сәулет-қала құрылысы саясатының нормативтiк талаптары жетілдiрудi; мемлекеттiк, жұмылдыру және жергiлiктi резервтердi, елiмiздiң авариялық құтқару күштерiн және бiрiншi кезекте шұғыл бepу мен беру күштерін құрудың тұжырымдамалық негіздерін қайта қарауды қажет етедi.
3.1. ТЖМЖ жай-күйiн бағалау
ТЖМЖ мына негiзгi сипаттамалармен бағаланады
1) Нормативтiк құқықтық негiз.
Қазақстанның төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы заңнамасы шын мәнiнде соңғы бiрнеше жылдың iшiнде ғана қалыптаса бастады. Қазiргi уақытта ол 6 арнайы заңнан, төтенше жағдайлар жөнiндегi жекелеген мәселелердi реттейтiн бiрнеше заңдардан, әртүрлi иерархиялық дәрежелердегi және құқықтық реттеу салаларының жүздеген заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады және құқықтық негiздерiнiң заңға тәуелдi деңгейде нақтылануы сатысында.
Олар бүтiндей алғанда жалпы мемлекеттiк құқықтық және экономикалық нормаларға жауап бередi. Алайда, ТЖМЖ-ң қоғамдық қатынастарын реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердiң бiрқатары құқықтық қолдану шекарасын толық айқындамайды.
Қазiргi уақытта республикада төтенше жағдайлар ауқымы аумақтық қағидатын бойынша айқындалады және объектiлiк, жергiлiктi, аймақтық және барынша ауқымды болып бөлiнедi. Көрсетiлген төтенше жағдайды бағалау тәсiлi олардың ауқымын шынайы сипаттауға және авариялар мен табиғи апаттарға сай мән беруге, сондай-ақ олардың зардаптарын жою үшiн Yкiмет резервiнен берілетiн қаражат көлемiн анықтауға мүмкіндiк бермейдi.
Еңбек қорғау, экологиялық, өнеркәсiптiк, өрт қауiпсiздiгi және басқа қызмет салалары бойынша құқықтық қатынастарды реттейтiн отандық нормативтiк техникалық базаны құру баяу жүргiзiлуде. Жаңа экономикалық қатынастарға, қазiргi заманғы техникалық және технологиялық талаптарға сай келмейтiн 2,5 мыңға жуық құжаттар (ережелер, нұсқаулар, басқарушы және реттеушi құжаттар, оның iшiнде бұрынғы КСРО-ның) қайта қарау мен қайта әзiрлеуге жатады. Осындай кемшілiктер шаруашылық субъектiлерiнiң жұмысында едәуiр қиындықтар туғызады.
Сақтандыру қызметi жетілмеген күйiнде қалуда. Ол жеке және заңды тұлғаларға, қоршаған ортаға және мемлекетке өнеркәсiптiк авариялар мен дүлей зiлзалалардың келтiрген шығынының орнын толтыруға берiлетiн кепiлдiктiң барлық, аспектiлерiн толық көлемде қамти алмайды.
Нормативтiк құқықтық базадағы кемшiлiктер мен олқылықтар ТЖМЖ-ның авариялардың, апаттардың және дүлей зiлзалалардың алдын алу және зардаптарын жою мәселелерiн реттеудегi рөлiн елеулi төмендетедi, заңнаманың артықшылығын iс жүзiнде толық көлемде пайдалануға мүмкiндiк бермейдi, соның салдарынан командалық- әкiмшілiк басқару нысаны көбiнесе тиiмдi болмайды, мұның ақыры артық материалдық және моральдық шығынға ұшыратады.
Осыған байланысты төтенше жағдайлар, азаматтық қорғаныс, өрт және өнеркәсiптiк қауiпсiздiк саласындағы және басқа да құқықтың аралас салаларындағы заңдарға талдау жасау, оларды одан әрi жетiлдiру жөнiндегi нақты iс-шараларды жүзеге асыру қажет.
2) ТЖМЖ институционалдық негiзi.
ТЖМЖ-ң халықты, объектiлердi және аумақтарды қорғау жөнiндегi алдына қойған мiндеттерiн ойдағыдай шешу ең алдымен төтенше жағдайлардан келуi мүмкiн зиянның алдын алу және азайту жөнiндегi шараларды орындауға, қоршаған ортаның жай-күйiн бақылау мен қадағалауды, шаруашылық жүргiзу және әлеуметтiк сала объектiлерiнiң тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз етуге бағытталған оңтайлы институционалдық негiз құрғанда ғана мүмкiн. Оның қызметiн талдау көрсеткенiндей, қолданыстағы институционалдық негiз кемелiне жетуден алыс және қайта құру мен дамытуды қажет етедi.
ТЖА жүзеге асыратын бақылау-қадағалау функцияларының аясы өте тар және бүгiнгi күннiң талабына сай келмейдi. Қазiргi уақытта Агенттiк өрт қадағалау, өнеркәсiпте қауiпсiз жұмыс жүргiзудi қадағалау және тау-кен қадағалауды ғана жүзеге асырады. Төтенше жағдай саласындағы көптеген бақылау-қадағалау функциялары республиканың әртүрлi орталық атқарушы органдарына бөлiнiп берiлген.
Бұл - еңбек қорғау және азаматтық қорғаныс туралы заңнаманың сақталуын; жер қойнауының қорғалуын; электр энергиясын өндiру, тарату, бөлу және тұтыну саласындағы қауiпсiздiктi; ядролық және радиациялық қауiпсiздiктi; көлiктегi қауiпсiздiктің қамтамасыз етілуiн; кiшiгiрiм кемелердiң пайдаланылуын; суасты-техникалық жұмыстардың қауiпсiздiгiн, ормандардың өрттен қорғалуын; құрылыстың сапасын, үйлер мен құрылыстардың және гидротехникалық құрылғылардың сенiмдiлiгi мен қауiпсiздiгiн (әcipece сейсмикалық аудандарда); жұқпалы аурулар мен iндетке қарсы iс-шаралардың орындалуын бақылау мен қадағалау жөнiндегi өкілеттіктерге қатысты. Бұл ведомстволық өкілеттiктердi орындау тиiстi министрлiктер мен агенттiктер үшiн көбiнесе қосымша мiндет болып табылады. Оның үстiне, орталық атқарушы органдардың бiрқатары бұл жөнiнде өзiн-өзi бақылайды, бұл бақылау-қадағалау органдарының тәуелсiздiк принципiне қарама-қайшы келедi.
Халықты және аумақтарды авариялардан, апаттардан және дүлей зiлзалалардан қорғау жөніндегi шаралардың тиiмдiлігiн арттыру үшiн ТЖ алдын алудың негiзгi мәселелерi бойынша бақылау-қадағалау функцияларын Агенттiкке барынша шоғырландыру, қажет болса жаңа қадағалау органдарын құру орынды болар едi.
Экономиканың үдемелi дамуы, инвестицияның өсуi және өндiрiстiң кеңеюi нәтижесiнде жаңа маңызды проблемалар туындады.
Каспий және Арал теңiздерiнiң қайраңдарында және Қарашығанақ мұнай-газ конденсатты кен орнындағы мұнай операцияларының қарқындылығы, бұл жұмысының қауiпсiз жүргiзiлуiне пәрмендi бақылау мен қадағалаудың және аварияның келеңсiз зардаптарын жою үшiн қажеттi күш пен құралдардың болмауынан қоршаған ортаның едәуiр ластануына, Қазақстанның және шектес мемлекеттердiң флорасы мен фаунасының орны толмас шығынына және соның салдарынан республикаға iрi экологиялық айыппұл шараларын қолдануға әкеп соғуы мүмкiн. Tоғытылған ұңғымалардың саңлаулануы кезiнде мұнайдың төгiлуiнен де апаттық зардаптар болуы мүмкiн. Газлийдегi (1976 және 1984 жылдардағы) және Сахалиндегi Нефтегордағыға (1996 ж.) ұқсас техногендiк сипаттағы қатты жер сiлкiнiсiнiң туындауынан жағдай қиындауы мүмкiн.
Мұнайдың төгiлуiнен болуы ықтимал зардаптардың алдын алу және азайту мақсатында бақылау-қадағалау органдарын нығайту және бұл саладағы талаптарды қатайту, мамандандырылған теңiз авариялық-құтқару жасағын құру, аймақтағы техногендiк жер сiлкінiсi туындауының ықтималдылығын зерттеу, олардың сейсмикалық қауiптілiгi мен ауқымын бағалауды қайта қарау қажет. Сондай-ақ болжанатын апаттарды ескерiп, республиканың батыс аймағында азаматтық қорғаныс полкiн құрған жөн.
Қазiргi кезде экономиканың мұнай өндiру және құрылыс салаларында қайраңдарда мұнай өндiруге, су айдындары арқылы өтетiн мұнай-газ құбырларын және байланыс желiлерiн тартуға, сондай-ақ гидроқұрылыстар мен көпiрлер салуға байланысты суасты-техникалық жұмыстары дамытылуда.
Осындай жауапты және қауiптi жұмыстарды дайындалған кадрлары мен тиiстi сүңгуiр жабдықтары жоқ ұйымдардың және жеке адамдардың бақылаусыз жүргiзу деректерi анықталған, бұның ауыр келеңсiз зардаптарға әкеп соғуы мүмкiн.
Қазақстанның 6 млн. жуық халқы бар таулы және тау бөктерiндегi аудандары сейсмикалық қауiптi аймақтарға жатады. Жер сiлкiнiсiнiң болжамы бұл аймақтар үшiн өте маңызды болып табылады. Солай бола тұра, сейсмикалық байқау пункттерiнiң жиiлiгi бiркелкi емес және жеткiлiксiз, iс жүзiнде олар республиканың шығысында жоқ, оңтүстiк аймақтарда станса жүйелерi сирек кездеседi. 56 сейсмикалық стансаның 6-уы ғана халықаралық нормаларға сәйкес. Сейсмикалық ауданға бөлу картасы қазiргi заманның талаптарына және ТМД-да қабылданған стандарттарға сай емес, аумақтың нақты сейсмикалығын көрсетпейдi. Республикадағы сейсмологиялық мекемелердiң iс-қимылы өзара да, аймаққа көршiлес мемлекеттердiң осындай ұйымдарымен де тиiстi түрде үйлестiрiлмеген.
Республикалық сейсмологиялық бақылау және жер сілкінісiн болжау жүйесiнiң тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн таяудағы жылдарда елiмiздiң ғылыми әлеуетiн қысқа мерзiмдi жер сiлкiнiсiн болжаудың әдiстемесiн әзiрлеуге жұмылдыру, республикалық орталық және сейсмикалық және басқа да табиғи және техногендiк процестердiң, ең алдымен орман және дала өрттерiнiң, су тасқындарының, селдердiң, мұнайдың төгiлуiнiң ғарыштық мониторинг жүйесiн құру, қолданыстағы 40 сейсмикалық стансаны қазiргi заманғы аспаптармен, жабдықтармен, автокөлiкпен және байланыс құралдарымен қайта жарақтандыру және 52 жаңа сейсмикалық станса құру, сейсмикалық қауiптi аудандар үшiн егжей-тегжейлi және шағын сейсмикалық аудандарға бөлу картасын әзiрлеу қажет.
Қозғалыстардың сейсмикалық құбылыстармен генетикалық байланысын орнату және жер сiлкiнiсiн болжау әдiстерiн әзiрлеу үшiн Алматы, Шелек, Жамбыл, Аймақтық Солтүстiк Тянь-Шань геодинамикалық полигондарындағы жер қыртысының қазiргi уақыттағы қозғалысын және жер бетiнің өзгеруiн анықтау жөнiндегi жоғары нүктедегi геодезиялық бақылауларды қалпына келтiру және жаңарту қажет.
Қазақстанның батыс және шығыс, сондай-ақ орталық бөлiгiнде табиғи және техногендiк процестердiң туындау мүмкіндiгi жаңа геодинамикалық полигондарды құрудың, үздiксiз кешендi бақылаулар жүргізудiң және тиiстi түрде қаржыландырудың қажеттiгiн көрсетедi.
Осы проблеманы iске асыру "Геодезия мен картография туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 шiлдедегi N 332-II Заңында қарастырылған.
Су апатына (cу тасқыны, су бacу, сел) байланысты төтенше жағдайлар республикаға жыл сайын залал келтiредi. Республикада бар 570 гидроқұрылғының 268-i (оның iшiнде 16-ы ipi) қазiргi заманғы сенiмдiлiк талаптарына сай келмейдi және төмен орналасқан елдi мекендер мен объектiлерге ауқымы зор қауiп-қатер туғызады. Жөндеу-қалпына келтiру жұмыстарын жүргiзудi тездету, оның iшiнде сел қауiптi аймақтарда бөгеттер мен басқа да инженерлiк құрылғылар салуды жалғастыру қажет.
Сонымен қатар республикада залалдың алдын алу, азайту және аталған төтенше жағдайлар зардаптарын жою, гидротехникалық құрылыстарда жобалау, жөндеу және профилактика жұмыстарын, өзендердiң жағалаулары мен су қоймаларының арналарын тазалау және бекіту жұмыстарын тұрақты негiзде орындайтын мамандандырылған бiрегей ұйым жоқ. Сондықтан Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiнiң "Қазселденқорғау" ММ-сiн Республиканың олар құрылмаған 8 облысында қосымша басқармалар құра отырып, "Қазсуданселденқорғау" етiп қайта құру орынды деп санаймыз. Сондай-ақ, тиiстi инспекция құра отырып, елдi мекендерге жақын орналасқан өзендер мен су айдындарының, бөгеттердiң, су қоймаларының, басқа да гидротехникалық объектiлердiң жай-күйiн бақылау-қадағалау функцияларын берiп, Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiнiң өкiлеттілiгiн кеңейту ұсынылады.
051-қызметi (АҚШ-тың 911 қызметiне ұқсас) қалыптасу сатысында. Оның құрамына:
халықтың өмiрi мен денсаулығына қатер төндiретiн оқиғалар туралы бiрегей телефон нөмiрi бойынша хабар қабылдайтын, жедел қызметтердiң диспетчерлiк орталықтарымен (медициналық жедел жәрдем, өртке қарсы қызмет, криминалдық полиция, жол полициясы, газ, электр жүйелерiнің, су каналдарының, жылу жүйелерiнiң авариялық қызметтерi және басқа да авариялық және коммуналдық қызметтер, Қорғаныс министрлiгiнiң саперлер бөлiмшелерi, терроризмге қарсы күрес бөлiмшелерi) өзара iс-қимыл жасайтын қалалық орталықтар;
аймақтарда тәулiк бойы оқиғаға жедел мән берудi жүзеге асыратын және штаттық құтқарушылармен жасақталған, барлық қажеттi авариялық-құтқару жабдықтарымен жарақтандырылған құтқару қызметтерi кiруi тиiс.
Тұрмыста адам қаза табатын және едәуiр материалдық шығын әкелетiн газ жарылыстарымен байланысты төтенше жағдайлардың саны ұдайы өсуде. Газ шаруашылығын бөлу кезiнде инспекциялық қызметтiң таратылуы 90-шы жылдардың басынан тұрғын үйлер мен коммуналдық-тұрмыстық ұйымдарда газды қауiпсiз пайдалануды қадағалаудың жойылуына алып келдi. Қабылданған шешiмдер аясында оны қайтадан құру жөнiндегi жұмыс iс жүзiнде әлi басталған жоқ.
Өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласында жұмысшылардың, инженерлiк-техникалық қызметкерлердiң және қызметшілердiң қатарынан құрылған ерiктi өрт сөндiру жасақтарының болуы тәжiрибесi ұмыт болды. Жұртшылыққа сүйену, халықтың қалың көпшілігiн өрт қауiпсiздiгiн нығайту үшiн күреске белсендi тарту, ерiктi өрт сөндiру ұйымдарымен тығыз байланыста болу өте маңызды, шешушi мәнге ие болуы тиiс.
3) ТЖМЖ-ны материалдық-техникалық қамтамасыз ету.
ТЖМЖ-ның ең негізгі мiндеттерiнiң бiрi "басқару органдары мен пункттерiнiң, хабарлау және байланыс жүйелерiнiң ТЖМЖ күштерi мен құралдарының төтенше жағдайлардағы iс-қимылға жоғары дайындығын қамтамасыз ету, авариялық-құтқару және төтенше жағдайлардағы жою жөнiндегi басқа да шұғыл жұмыстар жүргiзу" болып табылады.
Сонымен бiрге, қолда бар, оның iшiнде Агенттiк жүйесiндегi күштер мен құралдар бұл талаптарды жартылай ғана қанағаттандырады.
Төтенше жағдайлардың артуы жағдайында жұмыс iстеп жатқан Республикалық жедел-құтқару жасағы, бес аймақтық аэромобильдi жедел-құтқару жасағы, азаматтық қорғаныстың әскери бөлiмдерi өздерiнiң жарақтандырылуы және сандық құрамы бойынша құтқару жұмыстарын толық көлемде орындай алмайды және елеулi нығайтуды қажет етедi. Бұған қоса, соңғы 15 жыл iшiнде тиiстi қаржыландырудың болмауынан пайдаланылатын техника мен жабдықтар тозған. Орталық аппарат пен аумақтық органдардағы 627 бiрлiк техника 70-шi жылдары шығарылған, оның 10 пайызы жарамсыз жағдайда. Өрт техникасының 70 пайызы мүлдем ескiрген, ал мамандандырылған өрт сөндiру бөлiмдерiнiң авариялық-құтқару техникасымен және жабдықтармен жарақтандырылуы 80 пайызды құрайды. Азаматтық қорғаныс әскери бөлiмдерiнің техникалық жарақтандырылуы өте төмен. Олардағы жабдықтар мен техника тапшылығы 25 пайызды құрайды, автотехниканың 70 пайызы және инженерлiк техниканың 85 пайызы 60-шы жылдардан кейiн шығарылған. Суда құтқару қызметi жүйесiнiң жағдайы мүлдем ауыр, оның жабдықтары мен техникасының 80 пайызынан астамы тозған.
Қорғаныс министрлiгiнен Агенттiкке берiлген 19 тiкұшақ та тозған. Оларды қалпына келтiру үшiн едәуiр қаражат керек. Агенттiк таулы жерлерде өрт сөндiру, құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету үшiн күшейтiлген MИ-8MTB тiкұшақтарына және КА-226 тiкұшақтарына, iрi ауқымды апаттар аймағына құтқарушыларды, жүктерді жеткiзу үшін көлiк ұшақтарына, oрман және дала өрттерін сөндіру үшiн 20 текше метрден аса су таси алатын ұшақтарға және жағалауларды күзету қызметтерi үшiн катерлерге аса мұқтаж.
Барлық жедел-құтқару жасақтарын және әскери бөлiмдердi қазiргi заманғы байланыс құралдарымен кiшi механизациямен, арнайы қорғану жабдықтарымен, әсiресе химиялық және радиоактивтiк зақымдануға тап болған аумақтарда құтқару радиоактивтік зақымдануға тап болған аумақтарда құтқару жұмыстарын жүргізуге қажетті барлау және адамдарды іздестіру аспаптарымен жарықтандыру мәселесi бүгiнгi күнi өткiр күйiнде қалуда.
Соңғы 10 жыл iшiнде азаматтық қорғаныстың мемлекеттiк материалдық резервтерi едәуiр азайды, ал жергiлiктi резервтер тиiстi негiздемесiз салынады, онда да барлық жерде емес.
Облыстардың, Астана және Алматы қалалары әкiмдiктерiнiң ұзақ сақтау қоймасындағы жұмылдыру резервiнiң қазiргi заманғы жаппай зақымдау қаруынан халықты қорғаудың жеке құралдары (газқағар, радиациялық және химиялық барлау аспаптары, балаларды қорғау камералары) 40 пайызы (1977-1983 жж, салынған) өзiнiң қорғау және пайдалану қасиеттерiн жоғалтқан және броньнан алуды, жаңартуды және жоспарлы тұтынуға дейiн орнын толтыруды қажет етедi.
Республикалық деңгейдегi резервтiң жағдайы да онша емес. Осылайша мемлекеттiк материалдық резервке зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз ету құралдары жеткіліксiз санда салынған. Резервте барлығы 3165 шатыр және 766 киiз үй бар, есептеулер қиратушы жер сiлкiнiсi кезiнде тек қана Алматы қаласында 300 мыңнан астам адам баспанасыз қалуы мүмкiн екендiгiн көрсетедi. Солай бола тұра, мемрезервте 3 автосамосвал, 6 экскаватор, 12 бульдозер, 6 компрессорлы станса ғана бар, болуы мүмкiн авариялардың, апаттың және дүлей зілзаланың, оның iшiнде қиратушы жер сiлкiнiстерінің зардаптарын жою жөнiнде тиiмдi жұмыстар жүргiзу үшін көзделген мүлдем жеткiлiксiз. Төтенше жағдайларды жою үшін көзделген мемлекеттiк материалдық резервтi сақтаудың нормативтерi мен номенклатурасын оларды арттыру жағына қарай қайта қарау қажет.
Байланыс жүйесiндегi жабдықтар паркi әбден тозды. 70-шi жылдары шығарылған пайдаланудағы байланыс жабдықтарының 62 пайызы сенiмдiлiгi және сапасы жағынан қазiргi заман талабына сай келмейдi. Облыстық және қалалық ТЖ жөнiндегi басқармалар жедел және транкингтi байланыспен орташа есеппен 10-20 пайызы жарақтандырылған, олардың баруы қиын жерлерде жұмыс iстеуге арналған байланыс құралдары жоқ.
Агенттiктiң жиiлiк ресурсы шектеулi және төтенше жағдайлар кезiнде жедел басқаруды байланыспен қамтамасыз ету мiндеттерiн толық көлемде шешуге мүмкiндiк бермейдi.
Орталықтандырылған хабарлау жүйесi бұдан 30 жыл бұрын құрылған және қазiргi заманғы сандық және талшықты-оптикалық байланыс технологиясын қолдануда қиындық тудырады. Соңғы жылдары радиотрансляциялық тораптардың саны 12 eceгe, электр дабылдары 2 есеге қысқарды. Селолық байланыс бұзылған, 500 мыңнан аса халық тұратын 1500 елдi мекен хабарлаудың ешқандай түрiмен жабдықталмаған. Оған қоса елiмiздiң радиоторабының 20 пайызы, радио және телевизия арналарының 40 пайызы, электр дабылдарының 40 пайызы автоматты қосылумен қамтамасыз етiлмеген.
Жұмыс iстеп тұрған Республикалық төтенше жағдайлар жөнiндегi автоматтандырылған ақпараттық-басқару жүйесi түбегейлi өзгертудi және қарқынды дамытуды талап етедi. Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiктiң орталық аппараты мен облыстық басқармаларының штатындағы 1478 адамға 347 жеке компьютер бар, (қамтамасыз етiлу 24 пайыздан төмен) оның 30 пайызының пайдаланылғанына 5-10 жыл болды және жаңа ақпараттық технологиялармен қабыспайды.
Төтенше жағдайлар қаупi туындаған және болған кезде адамдардың өмiрi мен денсаулығы уақытында қабылданған iс-шараларға байланысты жағдайда мұндай ақпарат, байланыс және хабарлау жүйелерiн пайдалану мүмкiн емес.
Осының барлығына қоса, қолданыстағы заңнаманың Агенттiктің әскери қызметшiлерiн тұрғын үймен қамтамасыз ету жөнiндегі нормалары орындалмайды.
4) ТЖМЖ қызметiн жоспарлау.
Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттік, Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасы (бұдан әрi- БҰҰДБ) және Қызыл Жарты Ай Халықаралық қоры (бұдан әрi - ҚЖХҚ) Қазақстанның табиғи апаттарға дайындық жоспарын әзiрледi, оны республикалық және жергілiктi деңгейде iске асыру қажет.
Қазақстан Республикасының Үкiметi төтенше жағдайлар туындауының жоғары қатерi бар 520 ұйымның тізбесiн айқындады. Аталған өнеркәсiптiк объектiлердiң қауiпсiздiгiн кезеңiмен декларациялау басталды, бұл объектілерде жұмыс iстейтін персоналдың және оларға жақын тұратын халықтың қауiпсіздігін қамтамасыз ету жөнiндегi олардың ic-шараларын бақылауға алуға мүмкiндiк туғызады.
Сонымен бiрге республикада Төтенше жағдай және азаматтық қорғаныс (бұдан әрi - ТЖ және AK) саласындағы жұмыстарды кешендi жоспарлау мәселесiне жеткiлiктi көңiл бөлiнбей келедi. Табиғи, техногендiк және экономикалық процестердi дамыту, аймақтардың еңбек және материалдық ресурстарының қозғалысы мәселелерi нашар қадағалануда. Соның салдарынан iс-шараларға уақытында түзетулер енгiзілмейдi, жоспарланған және нақты iс-қимылдарда байланыс жоқ.
5) Ғылыми-техникалық зерттеулер.
АҚ пен ТЖ алдын алу және оларды жоюдағы әлеуметтiк-экономикалық саланың даму тарихы ендi ғана басталды, әзiрше қажетті арнайы ғылыми-зерттеу институттары мен орталықтары жоқ. Соның салдарынан оның бiрiншi кезектегi көптеген ғылыми проблемалары шешілмеген күйiнде қалуда. Бұл ең алдымен ТЖМЖ қызметінiң негізгі бағыттарының даму тұжырымдамасын әзiрлеуге, төтенше жағдайларды мемлекеттік есепке алу өлшемдерiн белгілеуге, сала жұмысының тиімдiлігiн бағалау әдiстемесiн жасауға, төтенше жағдайлардан келген тура және қосымша шығындарды eceптеуге, резервке салу нормаларын республикалық және жергілiктi деңгейде белгiлеуге, төтенше жағдайлардан қорғанудың кешендi жүйелерiн әзiрлеуге қатысты.
6) Мамандар даярлау және қайта даярлау және ТЖМЖ-ны кадрлармен жете толықтыру.
Республиканың бес жоғары оқу орнында ТЖ мен АҚ алдын алу және жою саласындағы мамандарды жоғары бiлiм мәртебесiмен оқыту ұйымдастырылды.
Сонымен қатар, Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiктiң құрылымдық бөлiмшелерi, әсiресе орта және төменгi звенолары кадрлармен жеткiлiктi толықтырылмаған. Ресей Федерациясының мамандандырылған академияларында (РФ ТЖМ Азаматтық қорғаныс академиясы және РФ IIМ Өртке қарсы қызмет академиясы) оқитын тыңдаушылардың аз ғана саны (7-8 адам) жоғары әскери-техникалық бiлiмi бар мамандарға қажеттiлiктi қамтамасыз етпейдi. Суда құтқару қызметi бөлiмшелерiнiң штаты 40 пайызбен ғана толықтырылған.
Республикада авариялық-құтқару қызметi мамандарын даярлау мүмкiндiгi жоқ. Оқу процесiнiң деңгейi, ЖОО-ның әдiстемелiк және оқыту-материалдық базасы уақыт талабынан артта қалған. Төтенше жағдайлар саласындағы тiкелей жұмысты жүзеге асыратын орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың штаттық құрылымдарын құру және нығайту мәселелерi де өткiр күйiнде қалып отыр. Ол көбiнесе дайындығы мен бiлiктiгi жоқ қызметкерлерге жүктеледi, және көп жағдайларда қосымша жұмыс ретiнде атқарылады, бұл тиiстi органдардың дайындық деңгейiне әсерiн тигiзедi.
7) Орталық және жергілiктi атқарушы органдардың қызметi.
Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар қызметiнiң жалпы кемшiлiктерiнiң бiрi арнайы бақылау, қадағалау және болжау, оның iшiнде сейсмикалық берiктендiру жөнiндегi функцияларды жүзеге асыратын ұйымдардың жұмыс тиiмдiлiгiнiң төмендiгi болып табылады. Өндiрiс салаларының оларға ведомстволық бағынысты объектiлерiнде қажеттi алдын алу және қорғану iс-шаралары толық көлемде орындалмайды.
Қазақстан Республикасының сейсмикалық қауiптi аймақтарындағы үйлер мен ғимараттарды паспорттау мәлiметтерi бойынша жалпы аумағы 26,57 млн. шаршы метр 255,8 мың тұрғын үй, 673 мектеп, 887 мектепке дейiнгi балалар үйi, 447 денсаулық сақтау мекемесi белгiленген нормаларға сай емес, берiктендiруге немесе бұзуға жатады. Одан басқа, республикада қазiргi уақытта 2,5 млн. шаршы метрге жуық тозығы жеткен және авариялық тұрғын үйлер бар.
Сараптық бағалау бойынша күшi 9 баллға жуық жер сiлкiнісi болған жағдайда (МСК-64 шкаласы бойынша) тек Алматы қаласында: 24225 тұрғын үй қирап, 31183-i бүлiнедi, 109 өнеркәсiптiк кәсіпорын, 150 мектеп, 209 балалар бақшасы, 194 қоғамдық үй қатардан шығады.
Сөйтсе де жергiлiктi атқарушы органдар мен кәсiпорындардың қаражатты жеткiлiксiз бөлуiнен үйлер мен ғимараттарға сейсмикалық беріктендіру болып берілмейтiн қарқынмен жүргiзiлуде. Мысалы, 1998 жыл мен 2000 жылдары аралығында тек Алматы қаласында ғана үйлердi сейсмикаға қарсы беріктендіру жүргiзiлдi, онда да 31 объектіде ғана, оның 21-i мектеп, 9-ы аурухана және бiр бала бақшасы, барлығы 680 млн.теңге сомасындағы жұмыс орындалды.
Iстiң жайын түбегейлi өзгерту қажет. Сейсмикалық беріктендіруге жататын бiрiншi кезектегi объектілерге тұрғын үйлердi, мектептердi, балалар бақшаларын, ауруханаларды, адамдар көп жиналатын ғимараттарды, сондай-ақ тiршіліктi қамтамасыз ету объектiлерiн (жылу-, су-, газ және энергиямен жабдықтау, байланыс, канализация) жатқызу қажет.
Сейсмикалық орнықсыз объектілермен қалыптасқан жағдайды туғызған факторлардың бiрi елiмiзде сәулет-құрылыс бақылауының пәрмендi жүйесінің болмауы болып табылады. Бұл жүйеге кiретiн Құрылыс iсi жөнiндегi комитеттiң аумақтық бөлімшелерінің, сәулет, техникалық және авторлық қадағалау жергiлiктi органдарының қызметi толығымен жаңа құрылысқа бағытталған. Пайдаланудағы үйлер мен ғимараттардың жай-күйін бақылауды олар қамтамасыз етпейді. Сонымен сәулет-құрылыс бақылау мемлекеттiк инспекторларының саны 12 облыстың әрқайсысында 4-7 маманнан аспайды.
ТЖ және АҚ алдын алу және жою жөнiндегi мiндеттердi iске асыруға басшы кадрлардың, күштер мен құралдардың дайындығы туралы мәселе өткір күйiнде қалып отыр.
Астана қаласына көшкеннен кейiн барлық орталық атқарушы органдар:
қалалық және қала сыртындағы басқару пункттерiн салмады;
АҚ және ТЖ штаттық бөлiмшелерiнiң (салалық қызметкерлердің) санын, олардың қызметiн және дайындығын қамтамасыз етпедi.
Бұл органдардағы АҚ объектiлерi мен мүлкінің жай-күйi, тиiстi резервтердiң болуын және жинақталуын қоса, жақсартуды қажет етедi. АҚ және ТЖ қызметтерi құрамаларын жарақтандыруға қаражат бөлiнбейдi.
4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
Көзделiп отырған ТЖМЖ-ны дамыту табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың, оның iшiнде кең ауқымды жер сiлкiнiсiнiң әсерiнен Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық әлеуетiн және қоршаған ортаны тиiмдiлiкпен қорғауды қамтамасыз етедi.
Бағдарламаның мақсаты Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық әлеуетiн және қоршаған ортаны ТЖ әсерiнен тиiмдi қорғауды арттыру және қамтамасыз ету, олардың алдын алу, зардаптарын жою, залалын азайту үшiн күштер мен құралдарды дамыту болып табылады.
Бағдарламаның мiндеттерi:
ТЖМЖ-ның қызметiнде орын алған кемшiлiктердi жою; оның қызметiнiң тиiмдiлiгін қарқынды арттыру;
басқару органдарының, авариялық-құтқару және болжау қызметтерiнiң жұмысын жетілдiру және тиiмдiлiгiн арттыру;
халық арасында төтенше жағдайлардан қаза тапқандар мен зардап шеккендердiң санын қысқарту;
экономикалық шығынды азайту және қоршаған ортаның экологиялық тепе-теңдiгiн сақтау жөнiндегi iс-шараларды iске асыру болып табылады.
5. Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мен тетiгi
Бағдарламаны iске асыру бүтiндей алғанда, екi сатыда жүзеге асырылады:
Бiрiншi сатысы (2004-2006 жж.) мына iс-шараларды:
1) нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру;
2) TЖМЖ-ны институционалдық дамыту, төтенше жағдайлардың, оның iшiнде жер сiлкінiсiнiң мониторингiн жетiлдiру;
3) ТЖМЖ-ны материалдық-техникалық қамтамасыз ету, елiмiздiң авариялық-құтқару қызметiн дамыту және жетiлдiру;
4) материалдық-техникалық резервтер жасау;
5) үйлер мен ғимараттарды сейсмикалық берiктендiру, жаңа құрылыстың сапасына және пайдаланымдағы объектiлердiң жай-күйiне тиiстi бақылауды қамтамасыз ету;
6) төтенше жағдай саласындағы орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың қызметiн жандандыру және жетiлдiру;
7) TЖМЖ-ның iс-қимылын жоспарлау, ғылыми-техникалық зерттеулер жүргiзу;
8) байланыс, хабарлау және информатикалау жүйесiн дамыту және жетілдiру;
9) мемлекеттiк басқару органдарын дайындау, TЖМЖ мамандарын қайта даярлау, халықты оқытып-үйрету;
10) төтенше жағдайлар саласындағы халықаралық ынтымақтастықты iске асырумен байланысты.
Екiншi сатысы (2007-2010 жж.) TЖМЖ-ны және жер сiлкiнiсiнен қорғау жүйесiн дамыту мен жетiлдiру жөнiндегi аяқталмаған iс-шараларды iске асыру кезеңi болады. Сонымен қатар ТЖ жоюға және зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз етуге арналған авариялық-құтқару күштерiн одан әрi күшейту және облыстар мен мемлекеттiк ведомстволардың материалдық-техникалық және қаржы резервтерiн нығайту жөнiндегi жоспарланған iс-шаралардың бiрқатарын iске асыру басталатын болады.
ТЖМЖ-ны институционалдық дамыту, жер сiлкiнiсiнiң мониторингiн жетілдiру саласында:
сейсмикалық стансаларды қазiргi заманғы жабдықтармен жарақтандыру;
жаңа сейсмикалық стансалар құру;
Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң "Сейсмикалық тәжiрибелiк- әдiстемелiк экспедиция, мемлекеттiк мекемесi қызметкерлерiнiң санын бiртiндеп арттыру;
іс жүзіндегі әдiстемелердi талдау және жаңаларын енгiзу негiзiнде жаңғыртылған бақылау жүйелерiн құра отырып, жер сiлкінiсiн қысқа мерзiмдi болжау әдiстемелiгiн әзiрлеу бойынша iс- шаралар жүргiзу жоспарлануда.
Материалдық-техникалық резервтердi нығайту үшiн:
ТЖА, мемлекеттiк материалдық резервте және сейсмикалық қауiптi облыстар мен қалаларда зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз етуге арналған резервтер құруды аяқтау;
қазiргi заманғы техникалар мен жабдықтарды сатып алу арқылы TЖМЖ-ы және авариялық-құтқару қызметтерін материалдық-техникалық қамтамасыз етудi нығайтуды жалғастыру бойынша iс-шаралар жүргiзу жоспарлануда.
Үйлер мен ғимараттарды, бiрiншi кезекте мектептердi, ауруханаларды және адамдар көп жиналатын басқа да объектiлердi сейсмикалық берiктендiру бойынша iс-шаралар жүргiзудi жалғастыру жоспарланды.
Сонымен бірге:
мамандарды қайта даярлау және басқару органдары мен авариялық-құтқару күштерiнiң оқу-жаттығуын және жаттығуларын өткiзу;
халықты оқытып-үйрету;
ТЖ алдын алу және жою, сейсмология және жер сiлкiнiсiн қысқа мерзiмдi болжау саласында халықаралық ынтымақтастық бойынша iс-шаралар орындалады.
Нормативтiк құқықтық базаны жетілдiру
Нормативтiк құқықтық базаны дамыту жөнiндегi iс-шараларға:
"Табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына Үкiметке төтенше жағдайларды жiктеудi белгiлеу функцияларын берудi көздейтiн өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу;
TЖ жiктемесiн әзiрлеу;
ТЖ саласындағы, оның iшiнде өнеркәсiптiк қауiпсiздiктегi құқықтық реттеудегi кемшiлiктердi жою;
TЖМЖ және ТЖА алдына қойған мiндеттердi шешу жөнiндегi нормативтiк сипаттағы Үкiмет актiлерiнiң жобасын әзiрлеу;
ТЖА құзыретiне кiретiн мәселелер жөнiнде нормативтiк құқықтық сипаттағы актiлер қабылдау;
АҚ және ТЖ алдын алу және оларды жою саласындағы ведомствоаралық және ведомстволық нормативтiк құқықтық актiлердi бекiту және келiсу;
Қазақстан Республикасының және шет елдердiң құтқару бөлiмшелерiнiң Қазақстан Республикасының мемлекеттiк шекарасынан өту, iзгілiк жүктердi жеткiзуi кезiнде кеден рәсiмдерiн, шекаралық және визалық бақылауды жеңiлдету және тездету мәселелерiн пысықтау кiредi.
ТЖМЖ-ның институционалдық дамуы, ТЖ, оның iшiнде жер
сілкiнiсi мониторингiн жетілдiру
Төменде көрсетiлген жұмыстардың толық кешенi орындалатын болады:
ТЖМЖ және жалпы құрылымын дамыту және жетiлдiру, өмiрдiң алға қойған проблемаларын толығымен қамту үшiн бұрын бар бөлiмшелердi нығайту және жаңаларын құру;
ТЖ саласында бақылау-қадағалау функцияларын жүзеге асыру кезiнде қалыптасқан жағдайды жан-жақты талдау, оларды реттеу, оңтайландыру және одан әрi жетілдiру жөнiнде ұсыныстар әзiрлеу;
тиiмдi түрде ТЖ алдын алу және залалын азайту, орталық және жергiліктi атқарудағы органдардың тиiстi қызметтерiнде Агенттiктiң үйлестiруші рөлiн арттыру мақсатында оның құрылымын дамыту және өкілеттiгін кеңейту;
байқау, жағдайды бақылау және төтенше жағдайды болжау тиiстi қызметтерiн құру және тиiмдi қызметiн қамтамасыз ету, ТЖ мен АҚ қорғаныс саласындағы ведомстволық бағынысты құрылымдар мен бөлiмшелердiң жұмысын жақсарту, ТЖ және АҚ қызметтерiнiң толыққанды қызметiн қамтамасыз ету;
бар сейсмикалық стансаларды қазiргi заманғы аппаратуралармен, автокөлiкпен, байланыс құралдарымен қайта жарақтандыру және жаңа байқау стансаларын ашу;
жер сiлкiнiсінің қысқа мерзiмдi болжау әдiстемесi мен әдiстемелiгiн әзiрлеу мақсатында ғылыми-қолданбалы зерттеулер жүргізудi қамтамасыз ету;
республиканың батыс аймақтарындағы мұнай және газ кен орындарында бұл аймақтар үшiн сейсмикалық аудандарға бөлу және сейсмикалық ықшам аудандарға бөлу карталарын жасай отырып, геодинамикалық мониторинг ұйымдастыруды қамтамасыз ету;
қозғалыстардың сейсмикалық құбылыстармен генетикалық байланысын орнату және жер сілкінiсi болжамын әзiрлеу үшiн геодинамикалық полигондар құруды қамтамасыз ету;
қандай да болмасын қираудың қазiргi заманғы белсендiлiгiн анықтау, қирау аймағында болып жатқан өзгеру процестерiнiң кеңiстiгiндегi уақытша өзгерiстi айқындау үшін жоғары нүктеде геодезиялық байқау (геодезиялық мониторинг) жүргiзудi қамтамасыз ету;
қалаларды, өнеркәсiптiк объектiлердi, гидротехникалық құрылғыларды сейсмикалық ықшам аудандарға бөлу кезiнде пайдаланылатын 1:500000 көлемiндегi жер қыртысының қазiргi заманғы қозғалысының картасын әзiрлеу;
ғарыштан ақпарат қабылдайтын аппарат кешендерiмен, қазiргi заманғы байланыс құралдарымен және есептеу техникаларымен жарақтандыра отырып, "Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiнiң төтенше жағдайлардың ғарыштық мониторинг орталығы" мемлекеттiк мекемесiн құру;
Алматы қаласының және Қазақстанның сейсмикалық қауiптi аймақтарының сейсмикалық қауiптiлiгiн және сейсмикалық қауiп-қатерiн болжау әдiстемесiн әзiрлеу үшiн ғарыштық мониторингтi пайдалану;
Алматы, Жамбыл, Оңтүстiк Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстары үшiн 1:1000000 көлемдегi егжей-тегжейлi сейсмикалық аудандарға бөлу картасын әзiрлеу;
Алматы, Жамбыл, Оңтүстiк Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстары мен Алматы қаласы үшiн 30 мыңнан астам адам саны бар қалалар мен қала үлгісiндегi поселкелердi шағын сейсмикалық аудандарға бөлу және сейсмикалық қауiп-қатер карталарын әзiрлеу;
радиациялық, химиялық, бактериологиялық қауiптiлiк мониторингiн ұйымдастыру және аса қауiптi табиғи құбылыстардың және өнеркәсiптiк объектiлердiң мәлiметтер банкiн құру; радиоактивтi материалдарды жинауға, қабылдауға, сақтауға, тасымалдауға және пайдаға асыруға бақылауды күшейту.
ТЖМЖ материалдық-техникалық қамтамасыз ету және
елiмiздiң авариялық-құтқару қызметiн жетiлдiру
Бұл бағытқа мына жұмыстар кiредi:
ТЖМЖ құрылымдары үшiн материалдық-техникалық құралдардың тиiстiк нормасын әзiрлеу;
TЖМЖ-ны материалдық-техникалық ресурстармен оңтайлы қамтамасыз ету бойынша қажеттi есептеулер жүргiзу;
республикалық және жергiлiктi бюджеттерден қаражат бөлу үшiн қажеттi негiздеме дайындау;
республиканың авариялық-құтқару қызметiнiң күштерiн өткiштiгi жоғары көлiкпен, ұшақтармен, тiкұшақтармен, катерлермен, арнайы құтқару жабдықтарымен, техникамен және керек-жарақтармен жарақтандыру;
өрт сөндiру бөлiмдерiн өрт сөндiру, авариялық-құтқару техникасымен, байланыс құралдарының жабдықтарымен толықтыра жарақтандыру;
ТЖА Республикалық дағдарыс орталығын және "051 қызметiн" толықтыра жарақтандыру және дамыту. Бiрiншi сатысында бұл қызметтi 50 мың және одан артық адам тұратын барлық қалаларда құру керек;
жер сiлкiнiсiнiң зардаптарын жоюға арналған ТЖА күштерiнiң топтарын қосымша құралымдар мен бөлiмшелер құру арқылы күшейту;
сейсмикалық қауiптi аймақтарға орналасқан саны 5 мың және одан артық адам тұратын елдi мекендерде Мемлекеттiк өртке қарсы қызмет бөлiмшелерiн құру;
"Республикалық апат медицина орталығы" ММ жанынан ТЖ кезiнде медициналық көмек көрсету үшiн тәулiгiне 500 зардап шеккендерге - жинақы госпиталь және тәулiгiне 300 зардап шеккендерге - темiр жол госпиталін құру;
TЖ алдын алу және оларды жою жөнiндегi iс-шараларға қатысушы ТЖА қызметкерлерi, әскери қызметшiлерi және азаматтар үшiн "ТЖА Республикалық медициналық және оңалту орталығы" ММ құру;
патрульдеудi ұйымдастыру, авариялық-құтқару құралымдарын, инженерлiк техниканы, iзгiлiк жүктерді апат және табиғи өрттердi сөндiру аймағына жеткiзу үшiн "Қазавиақұтқару" ММ авиациялық кәсiпорнын құру;
TЖМЖ-ны толығымен материалдық-техникалық қамтамасыз ету үшiн қаржыны тиiмдi және ұтымды пайдалану.
Материалдық-техникалық резервтерiн құру
Мыналар бойынша:
күнделiктi пайдаланудағы және жұмылдыру қорындағы жеке қорғану құралдарының, радиациялық және химиялық барлау аспаптарының, азаматтық қорғаныстың басқа да мүлiктерiнiң орнын толтыру және кезең-кезеңiмен жаңарту, кейiн АҚ жедел қорларын және мүлiктер резервiн құру;
ТЖ мұқтаждығы үшiн елiмiздiң мемлекеттiк резервiне материалдық-техникалық құралдарды, жабдықтарды, азық-түлiк өнiмдерiн, дәрi-дәрмектер мен тiршiлiктi қамтамасыз ету құралдарын салу;
ТЖА құрылымдық бөлiмшелерiне дереу ТЖ аймағындағы халықтың алғашқы тiршілiгiн қамтамасыз етудi ұйымдастыру үшiн 8000 зардап шеккенге есебiмен тiршiлiктi қамтамасыз ету құралдары мен жүйесiнiң жедел резервiн салу;
Алматы қаласы, Алматы, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Оңтүстiк Қазақстан облыстары әкiмдерiнiң 2007 жылға 30 мың зардап шеккенге есебiмен материалдық-техникалық құралдардың, тiршiлiктi қамтамасыз ету құралдары мен жүйелерiнiң резервiн салуы;
Маңғыстау, Атырау, Ақтөбе, Батыс-Қазақстан және Қызылорда облыстары әкiмдерiнiң 2010 жылға 10 мың зардап шеккенге есебiмен тiршiлiктi қамтамасыз ету құралдары мен жүйелерiнiң резервiн салуы;
Алматы қаласы мен басқа да сейсмикалық қауiптi облыстардың зардап шеккен халқының алғашқы тiршiлiгiн қамтамасыз ету үшін тiршiлiктi қамтамасыз ету құралдарын сала отырып, Алматы қаласы үшiн 200 мың зардап шеккенге және басқа облыстар үшiн 50-100 мың зардап шеккенге есебiмен коммуналдық-энергетикалық жүйелермен жабдықталған алаңдар құру;
50 мың зардап шеккендi тiршiлiкпен қамтамасыз ету және кең ауқымды ТЖ кезiнде дер кезiнде авариялық-құтқару жұмыстарын жүргiзу мақсатында мемлекеттiк материалдық резервтегi материалдық құралдардың нормасы мен номенклатурасын қайта қарау; оларды белгiленген нормаға дейiн толтыру;
ТЖ болған жағдайларға дәрi-дәрмек пен медициналық мүлiктiң резервiне тексеру жүргiзу және оның тиiстi нормативтерге сәйкес көлемде облыстарда және "Республикалық апат медицина орталығы" MM-e салынуын қамтамасыз ету;
ТЖА құрылымдық бөлiмшелерiнде ұзақ сақталудағы мүлiктердi белгіленген нормативтерге дейiн жеткiзу және жаңартып отыру бойынша жұмыстар орындалады.
Үйлер мен ғимараттарды сейсмикалық берiктендiру,
жаңа құрылыстың сапасына және пайдаланылатын объектiлердiң
жай-күйiне бақылауды күшейту.
Мынадай:
республиканың сейсмикалық қауiптi аймақтарына орналасқан үйлер мен ғимараттар объектiлерiнiң жай-күйiн зерттеу және олардың сейсмикалық орнықтылық деңгейiн айқындау;
облыстардың және Алматы қаласының үйлер мен ғимараттарды сейсмикалық берiктендiру жөнiндегi 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламаларын әзiрлеу;
үйлер мен ғимараттарға, ең алдымен бiлiм беру мекемелерiне, медицина мекемелерiне, тiршiлiктi қамтамасыз ету объектiлерiне сейсмикалық берiктендiру жүргiзу;
сейсмикалық қауiптi аймақтардағы Индустрия және сауда министрлiгiнiң Мемлекеттiк сәулет-құрылыс бақылау аумақтық органдарын нығайту жөнiнде ұсыныс енгiзу жұмыстарын жүргiзу болжанылады.
Орталық және жергілiктi атқарушы органдардың
ТЖ саласындағы қызметiн жандандыру және жетiлдiру
Республиканың орталық және жергiлiктi атқарушы органдары бұл салада мынадай нақты шаралар қабылдайтын болады:
төтенше жағдайлардың туындау қатерiн мүмкіндігiнше азайту, адамдардың өмiрi мен денсаулығын сақтау, зиянның көлемi мен материалдық шығынды азайту;
тұрғын үйлер мен коммуналдық шаруашылық объектілерiнде газды қауiпсiз пайдалану жөнiндегi аумақтық техникалық инспекциялар құру;
мемлекеттiк және қорғаныс маңызы бар объектiлердiң сондай-ақ коммуникацияларды және тiршiлiктi қамтамасыз ету жүйелерiнiң сенiмдi күзетiн ұйымдастыру және қамтамасыз ету, биотерроризмді қоса алғанда терроршылдыққа қарсы iс-қимылды күшейту iзгілiк акцияларына әзiрлiктi қамтамасыз ету;
қалалық, қала сыртындағы басқару пункттерiн, азаматтық қорғаныстың қорғану құрылыстарын салу, жетілдiру және әзiрлiкте ұстау; күнделiктi пайдаланудағы, жұмсалмайтын қордағы және жұмылдыру резервiндегi жеке қорғану құралдарын және басқа да АҚ мүлкiн толықтыруды және кезең-кезеңiмен жаңғыртуды жоспарлау және жүзеге асыру;
051-қызметiн, суда-құтқару қызметiн, сүңгуiр авариялық-құтқару жасақтарын құру және жетілдiру жөнiндегi жұмыстарды жандандыру;
халықтың эпидемиологиялық саулығын қамтамасыз ету; санитарлық, ветеринарлық қадағалау мен бақылауды күшейту, алдын алу шараларын уақытында жүргiзу; жұқпалы аурулардың таралуына жол бермеу, санитарлық-карантин пункттерiн дамыту, оларды барлық қажеттi мүлiкпен жарақтандыру.
ТЖМЖ қызметiн жоспарлау, ғылыми-техникалық
зерттеулер жүргiзу
ТЖМЖ қызметiн жоспарлау:
ТЖМЖ және оның бағынысты жүйелерi қызметiн жоспарлаудың жалпы әдiстемелiгiн жасауды;
басқарудың түрлi иерархиялық деңгейi және қызмет бағыты бойынша ағымдағы және ұзақ мерзiмдi нақты жұмыс жоспарларын, ТЖ жою кезiндегi мемлекеттiк басқару органдарының, шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң, күштер мен құралдардың өзара iс-қимылы жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеудi;
қиратушы жер сiлкiнiсi болған жағдайда мемлекеттік басқару органдарының iс-қимыл жоспарларын, министрлiктер мен ведомстволардың, облыстардың бөлетiн күштерi мен құралдарының құрамы мен санын қайта қарау және түзетулер енгiзудi;
көршiлес мемлекеттердің шекаралас облыстарымен өзара iс-қимыл жасай отырып, трансшекаралық ТЖ жою жоспарларын әзiрлеудi қарастырады.
Ғылыми-техникалық зерттеулер жүргiзу:
ТЖА жүйесiне, сондай-ақ мүдделi ұйымдарда iстеп тұрған және жаңадан құрылған ғылыми-зерттеу құрылымдарының өзектi ғылыми-техникалық жұмыстар орындауын;
қызметтiң бекiтiлген басымдықтарының негiзiнде ұзақ мерзiмдi стратегиялық ғылыми-техникалық жоспарлар әзiрлеудi;
алынған жұмыс нәтижесiн қолданысқа енгiзудi;
шетел мемлекеттерiнiң ғылыми-техникалық ұйымдарымен тәжiрибе алмасуды қамтиды.
Информатикалау, байланыс және хабарлау жүйесiн жетiлдiру
Бұл бағыт:
ТЖА корпоративтi есептеу желiлерiн құру, қазiргi заманғы есептеу техникасын, телекоммуникация және байланыс құралдарын сатып алу;
халықты және республикалық, облыстық, қалалық, аудандық деңгейдегi мемлекеттiк басқару органдарын, хабарландыру жүйелерiн, сондай-ақ барлық аса қауiптi объектiлердегi жергiлiктi жүйелердi жаңғырту;
халыққа селдiң қауiп-қатерi туралы аймақтық хабарлау жүйелерiн және сел тасқыны мен сел қауiптi объектiлердi қадағалайтын автоматтандырылған спутниктi жүйелер құру;
бiрiншi кезекте жылжымалы басқару және байланыс желiлерiн, радио мен спутниктiк байланыс құралдарын сатып алуды қоса отырып, ТЖА байланыс жүйесiн жаңғырту жұмыстарын қамтитын болады.
Мемлекеттiк басқару органдарын даярлау, ТЖМЖ
мамандарын қайта даярлау, халықты оқытып-үйрету
Бұл жұмысқа:
Көкшетау техникалық институтын, базасында бұрынғысынша АҚ және ТЖ мамандарын даярланатын Құтқарушылар академиясы етiп қайтадан құру;
мамандарды жоғары және арнайы орта оқу орындарында тиiстi мамандықтар бойынша жаңадан ашылған немесе жаңғыртылған оқу курстарында даярлау; саланы бiлiктi кадрлармен тұрақты негiзде толықтыру;
даярлау және оқыту, жұмыс iстейтiн мамандардың бiлiктiлiгiн арттыру орталықтарының материалдық-техникалық базасын нығайту;
Республикалық құтқарушылар дайындау орталығын құру;
ТЖ кезінде басқару органдарымен және халықпен іс-қимыл жасау бойынша оқу-жаттығу және жаттығулар жүргiзу;
халықты ТЖ-ға даярлау жөнiнде жадынамалар шығару, үгiт-насихатты күшейту, табиғи және техногендік сипаттағы ТЖ кезiндегі iс-қимылға басқару органдары мен ұйымдардың персоналдарын, халықты оқытып-үйрету, оның iшiнде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы, кiретiн болады.
ТЖ саласындағы халықаралық ынтымақтастық
Бағдарламада:
Қазақстан Республикасының басқа елдермен, Еуроодақпен, НАТО, БҰҰДБ, ҚКжҚЖАХҚ, Азаматтық қорғаныстың Халықаралық ұйымымен, Шанхай ынтымақтастық ұйымымен төтенше жағдайлардың алдын алу және жою саласындағы екiжақты және көпжақты ынтымақтастығы;
Агенттiктiң төтенше жағдайлар жөнiндегі құрылымын дамыту мен жетілдiруде әлемдiк тәжiрибенi, ең алдымен неғұрлым прогресшіл және ТЖ алдын алу және жою саласындағы барлық іс-қимыл саласын толығымен қамтитын Ресей Федерациясының Азаматтық қорғаныс, төтенше жағдайларды және дүлей зiлзалалардың зардаптарын жою істерi жөніндегi министрлiгiнiң тәжiрибесiн (РФ ТЖМ) кеңінен қолдану, осыған байланысты ТЖА материалдық-техникалық базасын нығайту бойынша осы министрлiкпен тығыз байланыста болуды жүзеге асыру; ТЖА мамандарын РФ ТЖМ Азаматтық Қорғаныс академиясына оқуға жiберу практикасын кеңейту;
ТМД және Балтық елдерiнiң мемлекеттiк қадағалау және бақылау органдарымен өнеркәсіптiк және өрт қауіпсіздiгi саласындағы ынтымақтастықты жалғастыру;
Ресей Федерациясымен, ҚХР, Жапония, AҚШ және басқа да алдыңғы қатарлы елдермен, халықаралық ұйымдармен сейсмология саласындағы ынтымақтастықты нығайту және дамыту;
ғылыми-зерттеу бағдарламаларына қатысу, ақпарат және жаңа технологиялармен өзара алмасуды жүзеге асыру; сейсмологиялық бағдарламаларды iске асыру үшiн әдiстемелiктiк көмек тарту;
ТЖ алдын алу және оларды жою саласында оқулар, семинарлар мен конференциялар өткiзудi дағдыға айналдыру;
мамандар мен құтқарушыларды шетелде оқыту мен тағылымдамаға жiберу көзделген.
6. Қажеттi ресурстар және қаржыландыру көздерi
Бюджеттiк қаржыландырудың жыл сайынғы көлемiн тиiстi жылға республикалық және жергiлiктi бюджеттердi жасау кезiнде Республикалық бюджеттiк комиссия анықтайтын болады.
Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасын қаржыландыру көздерi Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарында келтiрiлген.
Бұдан басқа, көзделген кредиттер және меншiктiң барлық нысанындағы ұйымдардың жеке қаржылары қаржыландыру көздерi ретiнде жүруi мүмкiн.
7. Бағдарламаны iске асырудан күтілетiн нәтиже
Бағдарламаны iске асыру, тiзбесi олардың басымдылығына қарай жасалған нақты iс-шаралар жоспарының негiзiнде жүзеге асырылатын болады.
Бағдарламада көзделген iс-шараларды орындау:
төтенше жағдайлар және ТЖ, оның iшiнде кең ауқымды жер сiлкiнiстерiнен халықты, объектiлердi және аумақтарды қорғау саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясат жүргiзудiң тиiмдiлiгiн арттыруға;
бақылау-қадағалау функцияларын және болжау қызметiн реттеуге, олардың ТЖ болдырмау жөнiндегi мүмкiндiктерiн кеңейтуге;
өнеркәсiптiк және өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге, мұнай операцияларын қауiпсiз жүргiзуге бақылау мен қадағалауды күшейтуге, болуы мүмкiн ТЖ және қоршаған ортаның мониторингiн жақсартуға;
жер сiлкiнiсiнiң ошағын алдын ала анықтауға және аса қауiптi аумақтарда шаруашылық қызметтерiн ұтымды жоспарлауды жүзеге асыруға;
басқару органдарының, ТЖМЖ авариялық-құтқару күштерi мен құралдарының жедел дайындығын арттыруға, мiндеттердi кешендi түрде және қысқа мерзiм iшiнде қосымша келiсусiз және анықтаусыз шешуге, қабылданатын шешімдердің сапасын жақсартуға;
ТЖМЖ қызметтерiнің информатикалау, байланыс және халыққа, басқару органдарына хабарлау жүйелерiн осы заманның деңгейiне көтеруге;
зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз eту жөнiндегi материалдық-техникалық және медициналық резервтердiң қажеттi қорын құруға;
жыл сайын төтенше жағдайлардан күтiлетiн материалдық шығынды 2-3 пайызға, зардап шеккендер мен қаза тапқандардың санын 3-4 пайызға азайтуға, құтқарылғандардың санын 5-6 пайызға арттыруға мүмкiндiк бередi.
8. Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары
__________________________________________________________________
р/с Іс-шаралар Аяқталған Орындалуына Орындау Болжам Қаржылан.
N түрі (іске (іске шығыс. дыру
асырылуына) асыру) тар көздері
жауапты мерзімі (млн.
теңге)
__________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7
__________________________________________________________________
1. Нормативтiк құқықтық базаны жетілдiру
__________________________________________________________________
1.1 ТЖ, оның iшiнде Үкiмет қау. ТЖА, ДСМ, Жыл қажет емес
техникалық қау. лыларының ККМ және сайын
iпсiздiк, елi. жобалары, басқа да
мiздiң сани. орталық ат. орталық
тарлық-эпиде. қарушы ор. атқарушы
миологиялық гандардың органдар
саулығы және актілері
көлiктегi
қауiпсiздiк
саласындағы
нормативтiк
құқықтық ба.
заны дамыту
және жетiл.
дiру
__________________________________________________________________
1.2 Қазақстан Нормативтік ТЖА, 2004ж. қажет емес
Республикасының құқықтық СІМ, АШМ, ІІІ-
құтқарушы бөлiм.актілердің ККМ, ДСМ, тоқсан
шелерiнiң iз. жобалары (ҰҚК
гiлiк жүктердi және АТК
жеткiзуде келісім
Қазақстан бойынша)
Республикасы
Мемлекеттiк және
шетелдер шека.
расынан өтуi
кезiнде кеден.
дiк рәсiмдердi,
шекаралық және
визалық бақы.
лауды жеңiлдету
және тездетiп
жасау мәселе.
лерiн пысықтау
__________________________________________________________________
2. ТЖМЖ институционалдық, дамуы, ТЖ, оның iшiнде жер
сiлкiнiстерiнiң мониторингiн жетілдiру
__________________________________________________________________
2.1 ТЖ алдын алу Нормативтiк ТЖА, ҚОҚМ,2004 ж. қажет емес
және оларды жою құқықтық ЕХҚМ, AШM,ІІІ
саласындағы мем.актiлердiң ККМ, ДСМ, тоқсан
лекеттiк орган. жобалары ЭМРМ, ҚМ,
дардың бақылау ИСМ
-қадағалау
функцияларын
реттеу және
нығайту және
олардың қыз.
метiн үйлестi.
рудi қамтама.
сыз ету
__________________________________________________________________
3. ТЖМЖ материалдық-техникалық қамтамасыз ету, елiмiздiң
авариялық-құтқару қызметiн дамыту және жетілдiру
__________________________________________________________________
3.1 ТЖ туындай қал. Үкiмет ТЖА жыл 2004- республи.
ған жағдайда қаулысының сайын 286,3 калық
қазiргі заманғы жобасы 2005- бюджет
техникамен, 287,3
авариялық-құт. 2006-
қару жабдық. 287,3
тарымен және
мүлкiмен,
резервтермен
нормативтерге
сәйкес:
республикалық
және аймақтық
аэромобильдi
жедел-құтқару
жасақтарын;
азаматтық қор.
ғаныстың әскери
бөлiмдерi;
"Қазселденқор.
ғау" ММ жарақ.
тандыруды қамта.
масыз ету
__________________________________________________________________
3.2 Республикалық, Нормативтiк ТЖА жыл 2004- республи.
облыстық, қала. құқықтық сайын 13,5 калық
лық даярлау актiлердiң 2005- бюджет
және оқыту жобалары 13,5
орталықтарын 2006-
техникалық оқы. 13,5
ту құралдарымен,
бағдарламалық-
методологиялық
материалдармен
жарақтандыруды
қамтамасыз eту
__________________________________________________________________
3.3 Радиоактивтiк Нормативтiк ТЖА 2004ж. 2004- республи.
материалдарды құқықтық 1,0 калық
көму актiлердiң бюджет
жобалары
__________________________________________________________________
4. Материалдық-техникалық және қаржылық резервтердi құру
__________________________________________________________________
4.1 Қазақстан Рес. Yкiмет ТЖА жыл 2004- республи.
публикасының қаулысының сайын 150,0 калық
ТЖА құрылымдық жобасы 2005- бюджет
бөлiмшелерiне 150,0
ТЖ-дан қорғау 2006-
құралдары мен 150,0
тiршілiктi
қамтамасыз ету
жүйелерiнiң
жедел резервiн
салуды қамтама.
сыз ету
__________________________________________________________________
5. Yйлер мен ғимараттарды сейсмикалық берiктендiру, жаңа
құрылыстың сапасына және пайдаланымдағы объектiлердiң
жай-күйiне тиiстi бақылауды қамтамасыз ету
__________________________________________________________________
5.1 Облыстардың Нормативтiк Алматы 2004ж. жергілікті
және Алматы қ. құқықтық қаласы, бюджеттер.
үйлер мен ғима. актілердің Алматы, дегі
раттарды сейсми.жобалары ШҚО,ОҚО, қарастыры.
калық берiктен. және Жам. лған
дiру жөнiндегi был облыс. қаржы
2004-2010 жыл. тарының шеңберінде
дарға арналған әкiмдерi,
бағдарламаларын ИСМ
әзiрлеу
__________________________________________________________________
6. ТЖ саласындағы орталық және жергiлiктi атқарушы
органдардың қызметiн жандандыру және жетiлдiру
__________________________________________________________________
6.1 Өнеркәсiптiк жә.Нормативтiк ТЖА, ЕХҚМ,жыл 2004- республи.
не өрт қауiп. құқықтық ЭМРМ, ИСМ,сайын 11,2 калық
сiздiгi сала. актiлердiң АШМ 2005- бюджет
сындағы норма. жобалары 11,2
тивтiк-техни. 2006-
калық құжат. 11,2
тарды әзiрлеу
және пысықтау
__________________________________________________________________
7. ТЖМЖ қызметiн жоспарлау, ғылыми-техникалық зерттеулер
жүргiзу
__________________________________________________________________
7.1 Болуы ықтимал ТЖА, орталық ТЖА,ҚОҚМ жыл қажет емес
табиғи және тех.және жергі. орталық сайын
ногендiк сипат. лікті атқа. және жер.
тағы ТЖ ескере рушы орган. гілікті
отырып, ТЖМЖ не.дардың атқарушы
гізгi iс-шара. актілері органдар
ларының кешендi
жоспарын әзiрлеу
__________________________________________________________________
7.2 Болуы мүмкін Үкіметке ТЖА, СІМ, жыл -//-
трансшекаралық ақпарат ДСМ, КОКМ,сайын
ТЖ кезiндегі ҚОҚМ, ИСМ,
Қазақстан АШМ, БҒМ,
Республикасының ІІМ, (ҰҚК,
басқару орган. АТК келі.
дары мен шекара. сім бойын.
лас мемлекет. ша) жергі.
тердiң ТЖ жөнiн. лікті атқа.
деу органдары рушы орган.
арасындағы өзара дар
iс-қимыл жоспар.
ларын әзiрлеу
__________________________________________________________________
7.3 Қазақстан Рес. Нормативтік ТЖА, орта.2004ж. қажет емес
публикасының құқықтық лық және
аумағында актілердің жергілікті
қиратушы жобалары атқарушы
жер сiлкiнiсi органдар
туындаған жағдай.
дағы мемлекеттiк
басқару органда.
рының iс-қимылы
жоспарларын
қайта қарау
__________________________________________________________________
7.4 Іс жүзiндегi Нормативтік ТЖА жыл 2004- республи.
әдiстемелiктер. құқықтық сайын 10,0 калық
дi талдау және актілердің 2005- бюджет
жаңасын енгiзу жобалары 10,0
негізiнде қатты 2006-
жер сілкiнiсiн 10,0
қысқа мерзiмдi
болжау әдiсте.
мелiгiн әзiрлеу
__________________________________________________________________
8. Информатикалау, байланыс және хабарлау жүйесiн дамыту мен
жетiлдiру
__________________________________________________________________
8.1 Төтенше жағдай. Нормативтiк ТЖА, ККМ, жыл 2004- республи.
ларда Қазақстан құқықтық АМ сайын 5,0 калық
Республикасының актілердің 2005- бюджет
халқына және жобалары 5,0
мемлекеттiк бас. 2006-
қару органдарына 5,0
хабарлау жүйеле.
рiне жаңғырту
жүргiзу
__________________________________________________________________
8.2 ТЖМЖ-ң корпо. Үкіметке ТЖА жыл 2004- республи.
ративтi есептеу ақпарат сайын 19,4 калық
жүйесiн құру, 2005- бюджет
ГАЖ мен WEB- 19,4
технологиясының 2006-
базасында жоғары 19,4
сейсмикалық қау.
іпті объектiлер.
дiң мәлiметтер
базасын құрауды
енгiзе отырып,
ТЖ жөнiндегi
республикалық
автоматтанды.
рылған ақпарат.
тық-басқару
жүйесiнiң
аумақтық және
ведомстволық
звеноларын
әзiрлеудi
жүргізу
__________________________________________________________________
9. Мемлекеттiк басқару органдарын даярлау, TЖМЖ мамандарын
қайта даярлау, халықты оқытып-үйрету
__________________________________________________________________
9.1 ТЖ саласындағы ТЖА шешiмi ТЖА жыл 2004- республи.
мерзiмдi жур. сайын 3,6 калық
налдар, ақпа. 2005- бюджет
раттық жинақ. 3,6
тар, суреттi 2006-
материалдар 3,6
мен буклеттер,
бейне-матери.
алдар шығаруды
ұйымдастыру
__________________________________________________________________
