Азаматтық қорғаныс объектілерін құру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 желтоқсандағы № 1357 қаулысы.

"Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 31) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Қоса беріліп отырған Азаматтық қорғаныс объектілерін құру және пайдалану қағидалары бекітілсін.

2. Құпия.

3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 желтоқсандағы № 1357 қаулысымен бекітілген

Азаматтық қорғаныс объектілерін құру және пайдалану қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Азаматтық қорғаныс объектілерін құру және пайдалану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық қорғаныс объектілерін құру және пайдалану тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) азаматтық қорғаныс объектiлерi – басқару пункттерi, жеке тұрған және қосып салынған паналайтын жерлер, радиацияға қарсы жасырын паналар, азаматтық қорғаныс мүлкiн сақтауға арналған қойма үй-жайлары;

2) басқару пункттері – азаматтық қорғауды басқару органдарын орналастыруға және олардың жұмысын қамтамасыз етуге арналған, техникалық құралдармен, тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету элементтерімен арнайы жабдықталған және жарақталған мемлекеттік органдардың құрылыстары немесе көлік құралдары;

3) жылжымалы басқару пункті – азаматтық қорғауды басқару органдарын орналастыруға және жұмысын қамтамасыз етуге арналған көлік құралы;

4) қосалқы басқару пункті (қалалық, қала сыртындағы) – соғыс жағдайы кезеңінде немесе соғыс уақытында азаматтық қорғаудың басқару органының пайдалануы үшін арнайы жабдықталған, байланыс құралдарымен және арналарымен жарақтандырылған құрылысжай, стационарлық басқару пункті;

5) көмекші басқару пункті – күштер мен құралдарды азаматтық қорғаныстың басқару пункттерінен басқару қиындағанда немесе мүмкін болмағанда соғыс жағдайы кезеңінде немесе соғыс уақытында құрылатын арнайы жабдықталған құрылысжай, қосалқы басқару пункті;

6) азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысжайы – халықты қазіргі заманғы зақымдаушы құралдардың зақымдау (қирату) факторларының әсерінен қорғау үшін арнайы жабдықталған және соған арналған инженерлік құрылысжай;

7) паналайтын жер – заманауи зақымдау құралдарының зақымдаушы факторларынан, радиоактивті заттардың әсерінен, сондай-ақ өрттер кезінде жоғары температуралар мен жану өнімдерінен, улайтын заттар мен бактериялық құралдардан паналаушыларды қорғауға арналған азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысы;

8) радиацияға қарсы жасырын пана – жергілікті жердің радиоактивті зақымдануы кезінде иондаушы сәулелердің әсерінен паналаушыларды қорғауға арналған азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысы;

9) тез салынатын паналайтын орын (қорғану орны) – жиналатын қоршау конструкцияларын және оңайлатылған ішкі жабдықтарды қолдана отырып, қатер төнген кезеңде немесе соғыс уақытында қысқа мерзім ішінде салынатын құрылыс;

10) заманауи зақымдаушы құралдар – зақымдаушы (қирату) факторлары адамдарды, жануарлар мен өсімдіктерді зақымдауға, объектілерді бүлдіруге немесе қиратуға, қайталама зақымдау факторларының пайда болуына есептелген, жаппай қырып-жою қаруын және қарапайым зақымдаушы құралдарды, оның ішінде зымырандық, авиациялық және атыс қаруын қамтитын құрылғылар мен құралдар;

11) азаматтық қорғаныстың мүлкін сақтауға арналған қойма үй-жайлары – азаматтық қорғаныстың мүлкін сақтауға, олардың сақталуын және беруге әзірлігін қамтамасыз етуге арналған арнайы жабдықталған оқшауланған үй-жайлар.

Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Азаматтық қорғаныс объектілерін құру

3. Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган, орталық атқарушы органдар, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар азаматтық қорғау күштері мен құралдарын жедел басқару үшін қосалқы (қалалық, қала сыртындағы), көмекші және жылжымалы басқару пункттерін құруды қамтамасыз етеді.

Қосалқы басқару пункттерінде орналастырылатын азаматтық қорғаудың басқару органдарының құрамы мен санын ықтимал жағдайға байланысты тиісті азаматтық қорғаныс бастықтары айқындайды.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

3-1. Орталық атқарушы органдарды салалық белгісі бойынша бір қосалқы (қалалық, қала сыртындағы) басқару пунктінде бірге орналастыруға жол беріледі.

Қосалқы басқару пункттерінің негізгі элементі басқару орталығы бар жедел зал, басшылыққа, жедел құрамға, жедел-кезекші қызмет және мемлекеттік құпияларды қорғау бөлімшелеріне арналған үй-жайлар болып табылады.

Қосалқы басқару пункттерінің құрамына қорғалған және қорғалмаған байланыс тораптары, қабылдаушы-таратушы орталық, орталықтандырылған құлақтандыру аппаратурасына арналған үй-жайлар, радио хабарларын тарату және спутниктік байланыс құралдары, ақпаратты қабылдау және тарату пункттері де кіреді.

Жедел зал техникалық байланыс құралдарымен, жағдайды бейнелеу құралдарымен (оның ішінде бейнеқабырғалар), ұйымдастыру техникасымен және жұмыс құжаттамасымен жарақтандырылады.

Ескерту. Қағида 3-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Үкіметінің 24.05.2019 № 319 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен; жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

3-2. Жылжымалы басқару пункттері республикалық азаматтық қорғау қызметтерін қамтамасыз етуге және олардың жұмыс істеуіне жауапты орталық атқарушы органдарда, облыстардың жергілікті атқарушы органдарында, сондай-ақ азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалаларда құрылады.

Ескерту. Қағида 3-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Үкіметінің 24.05.2019 № 319 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен; жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4. Азаматтық қорғаныс объектілері Қазақстан Республикасының құрылыс нормалары мен қағидаларының талаптарын, сондай-ақ азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның жобалау бойынша ұсынымдарын ескере отырып құрылады.

Азаматтық қорғаныс бойынша санаттарға жатқызылған ұйымдардың ең көп жұмыс істейтін ауысымын қорғау, сондай-ақ одан әрі эвакуациялануы хал-жағдайын нашарлатуы немесе өміріне қауіп төндіретін асқыну туғызуы мүмкін тасымалдауға болмайтын науқастарды, сондай-ақ медициналық ұйымдардың медициналық және қызмет көрсетуші персоналын қорғау үшін паналайтын жерлер, радиацияға қарсы жасырын паналар, азаматтық қорғаныстың мобильді қорғаныш құрылысжайлары құрылады.

Ең көп жұмыс ауысымы жұмылдыру тапсырмаларын (тапсырыстарын) орындауға және соғыс жағдайы кезеңінде немесе соғыс уақытында өз қызметін жалғастыратын ұйымның азаматтық қорғаныс іс-шараларын қамтамасыз етуге арналған.

Соғыс жағдайы кезеңінде немесе соғыс уақытында халықты қарапайым зақымдаушы құралдардың, соның ішінде зымырандық, авиациялық және атыс қаруының зақымдаушы факторларынан қорғау үшін ең қарапайым жасырын паналар қолданылады.

Ең қарапайым жасырын паналарға құрылысжайлардың жерасты кеңістігі (жертөле, іргеқабат үй-жайы, жерасты паркингі, жерасты өткелі, метрополитен) және халықты паналатуға пайдаланылатын, жерге тереңдете орнатылған басқа да үй-жайлар жатады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

5. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын құру:

1) азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын салу;

2) қолданыстағы және жаңадан салынып жатқан үйлердің, ғимараттар мен құрылыстардың жертөле және цоколь, жер үстіндегі қабаттарындағы үй-жайларын бейімдеу немесе жеке тұрғандарын салу;

3) жерасты кеңістігін, оның ішінде түрлі мақсаттағы тереңдетілген құрылыстарды, метрополитендерді, жерасты тау қазбаларын, үңгірлер мен басқа да жерасты қуыстарын пайдалану;

4) азаматтық қорғаныстың мобильді қорғаныш құрылыстарын сатып алу арқылы жүзеге асырылады.

Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6. Азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалаларда жасырын паналар немесе азаматтық қорғаныстың мобильді қорғаныш құрылыстары құрылады.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6-1. Жасырын паналарда негізгі және көмекші үй-жайлар көзделеді.

Негізгі үй-жайларға: паналаушыларға арналған үй-жайлар, басқару пункті, медициналық пункт, ал медициналық ұйымдардың жасырын паналарында операциялық-таңу, операция алды зарарсыздандыру үй-жайы да жатады.

Көмекші үй-жайларға: сүзгілік-желдету бөлмесі, санитариялық торап, қорғалған дизельді электр станциясы, электрқалқан, азық-түлік сақтауға арналған үй-жай, айдау станциясы, баллон бөлмесі, тамбур-шлюз, тамбур жатады.

Ескерту. 2-тарау 6-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

7. Радиацияға қарсы қорғану орындары азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылмаған қалаларда және ауылдық аудандарда құрылады.

7-1. Радиацияға қарсы жасырын панада паналаушыларды (негізгі), санитариялық торапты, желдету бөлмесін орналастыруға және ластанған сыртқы киімді сақтауға арналған үй-жайлар (қосалқы) көзделеді.

Ескерту. 2-тарау 7-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

8. Атом станцияларының жұмыс істеуін қамтамасыз ететін ұйымдар үшін станциялар персоналын, жұмысшыларын және қызметшілерін (әскери және өрт сөндіру бөлімдерінің жеке құрамын қоса алғанда) паналайтын жерлерде қорғау көзделеді.

9. Соғыс уақытында азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарының болмауы немесе жеткіліксіздігі кезінде азаматтық қорғаныс бойынша санаттарға жатқызылған ұйымдар қызметкерлерді тез салынатын жасырын паналарда қорғауды қамтамасыз етеді.

10. Азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалаларда азаматтық қорғаныстың қалалық және қаладан тыс басқару пункттері паналайтын орындарда орналастырылады.

11. Азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылмаған қалаларда азаматтық қорғаныстың қалалық қосалқы басқару пункттері радиацияға қарсы қорғану орындарында орналастырылады.

12. Қала сыртындағы қосалқы басқару пункттерін азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалалардан 20-дан 100 шақырымға дейінгі шекте ықтимал апаттық су басудан қауіпсіз аймақтардағы паналайтын жерлерде орналастырады.

13. Қосалқы басқару пункттері азаматтық қорғаудың төмен тұрған басқару органдарының басқару пункттерінің базасында құрылады.

14. Жылжымалы басқару пункттері өтімділігі жоғары автомобильдердің, әуе кемелерінің, теңіз, өзен және теміржол көлігінің базасында құрылады.

14-1. Жүріп өту мүмкіндігі жоғары автомобильдер базасындағы жылжымалы басқару пункттері 1034-2021 "Азаматтық қорғаудың жылжымалы басқару пункті" Қазақстан Республикасы Ұлттық әскери стандартының талаптарын ескере отырып құрылады.

Ескерту. 2-тарау 14-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

15. Азаматтық қорғаныс мүлкін сақтауға арналған қойма үй-жайлары ондағы бұйымдардың сақталуын қамтамасыз ету, азаматтық қорғаныс мүлкін қабылдау (беру) қолайлылығын қамтамасыз етуді ескере отырып құрылады.

3. Азаматтық қорғаныс объектілерін пайдалану

16. Азаматтық қорғаныс мүлкін сақтауға арналған қойма үй-жайлары азаматтық қорғау саласындағы заңнаманың талаптарына сәйкес пайдаланылады.

17. Азаматтық қорғаныс мүлкін сақтау үшін қойма үй-жайларын пайдалану үшін:

1) тәулік бойы күзету және күзет сигнализациясымен жабдықтау;

2) аумақты қоршау және түнгі уақытта жарықтандыру;

3) өрт қауіпсіздігі;

4) қызметі азаматтық қорғаныс мүлкінің жай-күйіне кері әсерін тигізуі мүмкін кәсіпорындардан қауіпсіз қашықтық;

5) ішкі және сыртқы байланысты, бекеттік және өрт сигнализациясын қамтамасыз ету ескерілген телефондандыру жүйесі;

6) жедел жүк тиеу үшін тиеу-түсіру жұмыстарын механикаландыру құралдарымен жарақтандыру;

7) жылдың кез келген уақытында көліктің кіру мен өту жолдары қамтамасыз етіледі.

18. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын бейбіт уақытта пайдалану кезінде паналаушылардың болуына және 12 сағат ішінде паналаушыларды қабылдау үшін әзірлікке келтіруге, ал атом станциялары мен күшті әсер ететін улы заттарды пайдаланатын ұйымдарда паналаушыларды шұғыл қабылдауға арналған жағдайларды қамтамасыз ететін талаптар орындалады.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Үкіметінің 24.05.2019 № 319 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

19. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын бейбіт уақытта пайдалану үшін:

1) алып тасталды - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2) атмосфералық жауын-шашыннан және жерүсті суларынан қорғау;

3) тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету жүйелерінің үй-жайлары мен жабдықтарын сырлау және жөндеу;

4) сіңіргіш сүзгілерге, регенерациялау құрылғылары мен ауаны көміртегі тотығынан тазартуға арналған сүзгілерге дейін және олардан кейін орнатылған герметикалық клапандарды жабу және оларға сүргі соғу;

5) қосалқы үй-жайларды, сондай-ақ шаруашылық мақсатта қолданылмайтын санитариялық тораптарды жабу және оларға сүргі соғу;

6) ауыз судың қысымды ыдыстардағы авариялық қоры және судың 2 тәулік ішінде толық ауысып ағуы;

7) ауыз суға арналған авариялық қысымсыз ыдыстарды таза ұстау;

8) дизельді электр станцияларын консервациялау;

9) қорғау-герметикалық және герметикалық ашылатын қақпалар мен есіктерге тіреулер;

10) инженерлік-техникалық және арнайы жабдықтарды, байланыс пен құлақтандыру құралдарын жарамды күйде және мақсаты бойынша пайдалануға әзірлікте ұстау;

11) ауамен жабдықтау жүйелерін таза желдету режимі бойынша пайдалану;

12) құрылыстың және оның жеке элементтерінің: авариялық кіру мен шығу жолдарының, қорғау-герметикалық және герметикалық есіктер мен терезе қақпақтарының, жарылысқа қарсы құрылғылардың, инженерлік-техникалық жабдықтардың қорғау қасиеттерін сақтау;

13) объектіні герметикалау және гидрооқшаулау;

14) қолданыстағы нормативтерге сәйкес өрт сөндірудің техникалық құралдарымен қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 19-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

20. Бейбіт уақытта азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстары инженерлік-техникалық және арнайы жабдығының мынадай элементтері:

1) қорғалған дизельді электр станцияның желдету жүйелері;

2) сіңіргіш сүзгілер;

3) сүзгі алдындағы сүзгілер;

4) ауаны көміртегі тотығынан тазартуға арналған сүзгілер;

5) ауаны регенерациялау құралдары;

6) гравиялық ауа салқындатқыштар;

7) нәжістерді жинауға арналған авариялық резервуарлар пайдаланылмайды.

Технологиялық саңылаулар, пайдаланылмайтын ауаны желдетуге пайдаланылмайтын ауа өткізгіштер, ауа жинағыш және ауа сорғыш тесіктер жабылады және герметикаланады, үй-жайларды жылыту жүйесі сөндіріледі.

21. Бейбіт уақытта азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарының үй-жайлары "Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстары" ҚР ҚН 2.03-03-2014 және ҚР ҚҚ 2.04-101-2014 талаптарына сәйкес пайдаланылады.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Үкіметінің 24.05.2019 № 319 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

22. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын қойма үй-жайлары, автомобиль тұрақтары, шеберханалар ретінде пайдаланған кезде үй-жайларды құрылыстың есептік сыйымдылығынан (сақтауда тұрған мүліктен босатпастан) паналаушылардың 50 %-ын қабылдауды қамтамасыз ететіндей жүктеуге жол беріледі. Паналайтын жер режиміне ауыстыру кезінде үй-жайларды мүліктен босату 12 сағаттан аспайтын мерзімде жүзеге асырылады. Мүлікті орналастыру және қоймаға сақтау техникалық үй-жайлар мен инженерлік-техникалық жабдықтарға үнемі еркін қолжетімділікті қамтамасыз етуді ескере отырып жүзеге асырылады.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Үкіметінің 24.05.2019 № 319 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

23. Қорғану-герметикалық және герметикалық есiктер бейбiт уақытта тұғырларда ашық тұрады және жиналмалы жеңiл перделермен жабылады, кіру және авариялық шығу жолдарына заттарды үйіп қоюға болмайды.

24. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарының үй-жайларын ішкі әрлеу жанбайтын немесе жануы қиын материалдардан жасалады, ал қабырғаға, төбеге, қалқаларға сылақ негізінен ашық түстермен боялады.

Фильтрлік желдеткіш камера үй-жайларында қабырғалар мен төбелер поливинилацетат бояуларымен боялады.

25. Металл есіктер мен жақтаулар синтетикалық бояулармен боялады. Резеңке бөлшектерді, әзірлеуші зауыттың атауы және инженерлік-техникалық жабдықтың техникалық деректері бар тақталарды бояуға жол берілмейді.

26. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын пайдалану үшін мынадай құжаттаманың:

1) азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысжайы (паналайтын жер, радиацияға қарсы жасырын пана, азаматтық қорғаныстың мобильді қорғаныш құрылысы) паспортының;

1-1) жылжымайтын мүлік объектісі кадастрлық паспортының;

2) азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысын тексеру журналының;

3) азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша микроклиматтың және ауадағы газ құрамының көрсеткіштерін тіркеу журналының;

4) азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысы жоспарының;

5) объектіні әзірлікке келтіру жоспарының;

6) жабдықтар, құрал-саймандар мен мүлік тізбесінің;

7) басқару органдары телефондары тізімінің;

8) қорғаныш құрылысына қызмет көрсету жөніндегі топтың жеке құрамы тізімінің;

9) тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету жүйелерін пайдалану схемасының (желдеткіш, сумен жабдықтау мен кәріз, қорғаныш құрылысын электрмен жабдықтау);

10) дизельді электр станциясына, сүзгіш-желдету жабдықтарына қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықтың (бар болса) болуы қажет.

Ескерту. 26-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

27. Азаматтық қорғаныс бойынша санаттарға жатқызылған ұйымдар жыл сайын азаматтық қорғаныс объектілеріне азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілеген әдістемелік ұсынымдарға сәйкес кешенді тексеру жүргізеді.

28. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын кешенді тексеру нәтижелері азаматтық қорғаныс объектісін тексеру журналына енгізіледі және азаматтық қорғау саласындағы аумақтық органға жіберіледі.

29. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысының жұмысы, паналаушылармен толтыру және оларды шығару, инженерлік-техникалық жабдықтарға қызмет көрсету мен пайдалану үшін 200 паналаушыға 5 адам есебінен азаматтық қорғаныстарды қорғаныш құрылысына қызмет көрсету жөніндегі топ құрылады.

30. Бейбіт уақытта пайдаланылатын үй-жайларды азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысы режиміне көшіруді объектінің азаматтық қорғаныс бастығы айқындаған мерзімде оның өкімі бойынша осы объектіге қызмет көрсететін топ жүзеге асырады.

31. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысы режиміне ауыстыру кезінде дизельді электр станциясын консервациядан шығару және сынақтық іске қосу жүргізіледі, авариялық жарық беру құралдары, сүзгі желдету жабдығы, сумен жабдықтау, кәріз, электрмен жабдықтау мен сөндіретін құралдардың (сөндіру тұтқалары, шүмектер, бекіткіштер және басқалар), сондай-ақ қорғау-герметикалық және герметикалық есіктердің, клапандар мен жарылысқа қарсы құрылғылардың жарамдылығы тексеріледі. Анықталған ақаулықтар жойылады.

Авариялық шығу жолдары әзірлікке келтіріледі, барлық бөгде заттар шығарылады.

Бар (немесе қосымша орнатылатын) ыдыстарға (резервуарларға) су толтырылады.

Дизельді электр станциялары үшін отын мен жанар-жағармай материалдарының қоры дайындалады.

Байланыс және құлақтандыру құралдарының жұмысы, азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын пайдалану бойынша құжаттаманың болуы тексеріледі.

32. Радиацияға қарсы жасырын паналарға арналған үй-жайларды ауыстыру кезiнде (қажет болса): ойықтарды (терезенiң, есiктiң және т.б.) таспен және басқа материалдармен бiтеу, қосымша перделер орнату, жақтауларымен қабысқан жерлерiнде есiктердi тығыздау жүргiзiледi.

33. Азық-түлiк қоймалары жоқ азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарында сақталатын азық-түлiктiң орналастырылуы мен сақталуын, орауды, жинақтауды және азық-түлiктер берудi қамтамасыз ететiн орындар жабдықталады.

34. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысжайларының үй-жайларының көрнектi жерлерінде жеке қорғану құралдарын пайдалану қағидалары, кiретiн және шығатын жерлерді, дизельдi электр станциясы мен сүзгiлік-желдеткiш үй-жайларды, санитариялық тораптардың, су тарату пункттерінің, санитариялық бекеттердің орналасқан орындарын нұсқағыштар iлiнедi. Өртке қарсы құралдар орнатылған жерлерге белгi қойылып, жарықтандырылады.

Ескерту. 34-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

35. Қорғау-герметикалық және герметикалық есіктерді жабу объектінің азаматтық қорғаныс бастығының командасы бойынша немесе команданы күтпестен, азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарына қызмет көрсететін топ командирінің шешімі бойынша азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын белгіленген сыйымдылыққа дейін толтырғаннан кейін жүргізіледі.

36. Инженерлік-техникалық жабдықтарды ұстау, пайдалану, ағымдағы және жоспарлы жөндеу оны пайдалану ерекшеліктерін ескере отырып жүзеге асырылады.

37. Паналайтын жерлерді ауамен жабдықтау таза желдету (I режим) және сүзгіш-желдету режимi бойынша (ІІ-режим) сүзгiш-желдету жүйелерiмен және паналайтын жерлерді толық немесе ішінара оқшаулау (III режим) режимінің көмегімен жүзеге асырылады.

38. Радиацияға қарсы жасырын паналарды ауамен жабдықтау механикалық қозғағышы бар табиғи желдеткiш есебiнен жүзеге асырылады.

39. Бейбіт уақытта қырып-жою құралдары әсер еткенге дейiн паналайтын жерлер І режим бойынша ауамен жабдықталады, бұл ретте:

1) таза желдету жүйесiнiң желдеткiш агрегаттары iске қосылады;

2) таза желдету жүйелерiндегi ауа өткізгіштерге қойылған герметикалық қақпақтар мен басқа да герметизацияланатын қондырғылар ашылады;

3) сүзгiш-сорғыштар мен ауаны тазартқыш сүзгiштерге дейiн және одан кейiн орнатылған герметикалық қақпақтар, сондай-ақ таза желдеткiштiң ауа өткізгіштері мен сүзгiш-желдеткiш аралығындағы жалғастырушы гермоқақпақ жабылады.

40. Қырып-жою құралдарының әсерінен кейiн паналайтын жерлердің желдеткiш жүйелерi тоқтатылады, сыртқы ортамен байланыста тұрған барлық ауа өткізгіштер мен тесiктер бір сағат мерзімге дейін қайта жабылады. Бұл ретте паналайтын жерлерде қалқандар жасауға арналған III режимнiң арнаулы жүйелерi қосылмайды.

Паналайтын жерлер сыртындағы жағдай анықталған соң қалыптасқан жағдайда талап етілетін желдету режимi белгіленеді.

41. Химиялық және биологиялық құралдар әсер еткен кезде паналайтын жерлер II режимге көшiрiледi, бұл ретте:

1) таза желдеткiш жүйелерiнiң ауа өткiзгiштерi мен жалғастырушы ауа өткiзгіштердiң герметикалық қақпақтары жабылады;

2) сорғыш желдеткiштердi (егер олардың II режимдегі жұмысы ескерiлмесе немесе ғимарат герметикалық мәнiн жоғалтса) үзiп тасталады;

3) II режимнiң қиыстырылған желдеткiштерi қосылады;

4) сүзгiш-сорғыштарға дейiн және одан кейiн қойылған герметикалық қақпақтар ашылады.

42. Жану өнімдерімен ауаның қауіпті газдалуы пайда болған және күштi әсер ететiн улы заттардың қауiптi шоғырлануы байқалған кезде паналайтын жерлер ІII режимге ауыстырылады.

43. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын пайдаланған кезде ауа ортасы жай-күйінің мына параметрлерi сақталады:

1) ауа температурасынның 0-ден +30^оС дейiн, көмiртегі қос тотығының 3%-ға дейiн, оттегінің 17%-ға дейiн, көмiртегі тотығының 30 мг/м³ дейiн шоғырлануына жол беріледі және қосымша іс-шаралар жүргiзу талап етілмейдi;

2) ауа температурасының +31-ден -33^оС дейiн, көмiртегi қос тотығының 4%-ға дейiн, оттегiнiң 16%-ға дейiн, көмiртегі тотығының 50-70 мг/м³ дейiн шоғырлануы физикалық жүктемелерді шектеуді және паналаушыларға қадағалау жасауды күшейтудi талап етедi.

44. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысында адамдардың одан әрi болуына қауiптi ауа ортасы жай-күйінің параметрлерi:

1) ауа температурасы – 34 ^оС және жоғары;

2) көмiртегi қос тотығының шоғырлануы – 5% және одан жоғары;

3) ауадағы оттегi құрамы – 14% және одан төмен;

4) көмiртегi тотығының құрамы – 100 мг/м³ және жоғары.

Бір немесе бiрнеше факторларға жеткен кезде ауа ортасын жақсарту жөніндегі шаралар қабылданады немесе адамдарды азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарынан шығару мәселесi шешіледі.

45. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын толтыру "Баршаның назарына!" құлақтандыру сигналы бойынша жүргiзiледi.

45-1. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысжайларында паналаушылардың үздіксіз болу ұзақтығы 48 сағатты құрайды.

Ескерту. 3-тарау 45-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

46. Қорғану-герметикалық және герметикалық есiктердi жабу объектiнiң азаматтық қорғаныс бастығының командасы бойынша немесе командасын күтпестен, құрылысқа қызмет көрсету жөнiндегі топ командирiнiң шешiмi бойынша азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын белгiленген сыйымдылыққа дейiн толтырғаннан кейiн жүргізiледi.

47. Тамбур-шлюздер бар болса, толтыру қорғану-герметикалық есiктер жабылғаннан кейiн де жүргiзiледi. Бұл ретте тамбур-шлюздердiң сыртқы және iшкi қорғану-герметикалық есiктерiн кезекпен ашу және жабу арқылы азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарына қызмет көрсету жөнiндегі топ орындайтын шлюздеу әдісі қолданылады.

48. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарын толтыру кезiнде паналаушылардың бiр бөлiгi радиактивтi жауын-шашынның түсуi басталғанға дейiн құрылысқа кіруге үлгермесе, онда паналайтын жерге кiрер алдында киiмдерi мен аяқ киiмдерiне iшiнара дезактивациялау жүргiзедi, ал құрылысқа кiреберiсте үстiндегi киiмдерiн шешеді және оларды кiр киiмдердi сақтайтын үй-жайда қалдырады.

49. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстары артығымен толтырылған жағдайда, паналаушылар кiреберiстер мен тамбур-шлюзге де орналастырылады.

50. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысы толған кезде қызмет көрсету жөніндегі топ ауа ортасы жай-күйінің параметрлерін бақылауды және микроклимат пен ауадағы газ құрамының көрсеткіштерін журналға тіркеуді жүзеге асырады, ал паналайтын жерлерде ауаның келуі бақыланады.

51. Азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылыстарынан шығару мына:

1) құрылыс ауданындағы радиациялық, химиялық және биологиялық жағдай нақтыланған соң;

2) паналаушылардың құрылыста болуының белгiленген мерзiмi өткен соң, сондай-ақ қорғаныш құрылысына қызмет көрсету жөніндегі топ командирі айқындайтын кезектiлiк тәртiбiмен құрылысты мәжбүрлі тастап кету кезінде жүргізіледі.

Ескерту. 51-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.03.2024 № 214 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

52. Паналаушыларды азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысынан мәжбүрлі шығару:

1) паналаушылардың одан әрi болуына жол бермейтін құрылыс зақымданған;

2) құрылысты су басқан;

3) құрылыста өрт шыққан және онда зиянды газдардың қауiпті шоғырлануы пайда болған;

4) микроклимат пен ауадағы газ құрамы шектi төзуге болатын параметрлерге жеткен кезде жүргізіледі.

53. Паналаушылардың азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысынан мәжбүрлі шығу қажеттілігі ағза жай-күйінің жекелеген көрсеткіштерінің сыни шамаларына жеткен кезде пайда болуы мүмкін. Адамдардың азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысында одан әрi болуына:

1) тыныш отырғанда жүрек қағысының жиілігі минутына 120 және одан да көп немесе 35-тен кем болуы;

2) дене температурасының 38 ^оС және одан жоғары болуы қауіпті болып табылады. Егер осы құбылыстар паналаушылардың көпшiлiгiнде байқалса, онда азаматтық қорғаныстың қорғаныш құрылысынан шығудың және онда болудың қауiптiлік дәрежесін бағалау қажет.

On approval of the Rules for the creation and use of civil defence facilities

Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 19, 2014 No. 1357.

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 31) of Article 11 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated April 11, 2014 "On Civil Protection", the Government of the Republic of Kazakhstan HEREBY RESOLVES:

1. To approve the attached Rules for the creation and use of civil defence facilities.

2. Secret.

3. This Resolution shall enter into force upon expiry of ten calendar days from the date of its first official publication.

Prime-Minister of the Republic of Kazakhstan

K. Massimov

Approved by the Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 19, 2014 No. 1357

Rules
for the creation and use of civil defence facilities

1. General provisions

1. These Rules for the creation and use of civil defence facilities (hereinafter - the Rules) have been developed in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated April 11, 2014 "On Civil Protection" and shall determine the procedure for the creation and use of civil defence facilities on the territory of the Republic of Kazakhstan.

2. The following concepts are used in these Rules:

1) civil defence facilities – control points, free-standing and built-in shelters, anti-radiation shelters, warehouses for storing civil defence property;

2) control points - structures or vehicles of state bodies specially equipped and fitted with technical means, life support elements, designed to accommodate and ensure the work of civil protection control bodies;

3) a mobile control point - a vehicle designed to accommodate and ensure the work of civil protection control bodies;

4) an emergency control point (urban, suburban) - a specially equipped facility, a stationary control point, intended for use by the civil protection control body in a special period;

5) an auxiliary command point - a specially equipped facility, an emergency command point, which are created for a certain period of time, when the control of forces and means from civil defence command points is difficult or impossible;

6) a civil defence protective facility (shelter, anti-radiation shelter) - an engineering facility specially equipped and designed to protect the population from the impact of damaging (destructive) factors of modern means of destruction;

7) a shelter - a protective structure of civil defence, designed to protect modern means of destruction sheltered from damaging factors, exposure to radioactive substances, as well as high temperatures and combustion products during fires, toxic substances and bacterial agents;

8) an anti-radiation shelter - a protective structure of civil defence, designed to protect those sheltered from the effects of ionizing radiation in case of radioactive contamination of the area;

9) a shelter (shelter) quickly erected - a facility, erected in a short time in a threatened period or wartime using prefabricated enclosing structures and simplified internal equipment;

10) modern means of destruction – devices and means whose damaging (destructive) factors are designed to defeat people, animals and plants, damage or destruction of objects, the appearance of secondary damaging factors, including weapons of mass destruction and conventional means of destruction, including missile, aviation and firearms;

11) warehouses for storage of civil defence property - specially equipped isolated premises intended for storage of civil defence property, ensuring safety and readiness for issuance.

2. Creation of civil defence facilities

3. The authorized body in the field of civil protection, central executive bodies, as well as local executive bodies shall ensure the creation of emergency (urban, suburban), auxiliary and mobile control points for the operational management of civil protection forces and means.

3-1. It is allowed to co-locate the central executive bodies in one emergency (urban, suburban) control point on an industry basis.

Footnote. The rules are supplemented by paragraph 3-1 in accordance with the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated May 24, 2019 No. 319 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

3-2. Mobile control points shall be created in the central executive bodies responsible for the provision and functioning of the republican civil protection services, as well as in the local executive bodies of cities classified as civil defence groups.

Footnote. The rules are supplemented by paragraph 3-2 in accordance with the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated May 24, 2019 No. 319 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days from the date of its first official publication).

4. Civil defence facilities shall be created taking into account the requirements of building codes and regulations of the Republic of Kazakhstan, as well as recommendations for the design of the authorized body in the field of civil protection.

Protective structures of civil defence shall be created to protect the largest working shift of organizations classified as civil defence, as well as to protect non-transportable sick medical organizations.

5. The creation of protective structures of civil defence shall be carried out by:

1) construction of protective structures of civil defence;

2) adaptation of premises in the basement and pedimental, ground floors of existing and newly constructed buildings, constructions and structures or erection of separate ones;

3) the use of underground space, including buried structures for various purposes, subways, underground mine workings, caves and other underground cavities.

6. Civil defence shelters shall be created in the cities classified as civil defence groups.

7. Anti-radiation shelters shall be created in the cities that are not classified as civil defence groups and rural areas.

8. For the organizations, ensuring the operation of nuclear power stations, protection is provided in the shelters for station personnel, workers and employees (including personnel of military and fire brigades).

9. In wartime, in the absence or insufficiency of civil defence protective structures, the organizations classified as civil defence ones shall ensure protection for workers in prefabricated shelters.

10. In the cities classified as civil defence groups, urban and suburban emergency control points of civil defence shall be located in shelters.

11. In cities that are not classified as civil defence groups, city emergency civil defence command points shall be located in anti-radiation shelters.

12. Out-of-town emergency control points shall be located in shelters within 20 to 100 kilometres from cities classified to civil defence groups, in a safe zone from possible catastrophic flooding.

13. Auxiliary control points shall be created on the basis of control points of lower civil protection control bodies.

14. Mobile control points shall be created on the basis of off-road vehicles, aircraft, sea, river and rail transport.

15. Warehouses for the storage of civil defence property shall be created taking into account the safety of the products located in them, convenience of receiving (issuing) of civil defence property.

3. Use of civil defence facilities

16. Warehouses for storage of civil defence property are used in accordance with the requirements of the legislation in the field of civil defence.

17. When using warehouse facilities for storage of civil defence property, the following shall be provided:

1) round-the-clock security and security alarm equipment;

2) fencing of the territory and lighting at night;

3) fire safety;

4) safe distance from enterprises which activities may adversely affect the state of civil defence property;

5) telephone system, taking into account the provision of external and internal communications, guard and fire alarms;

6) equipping with means of mechanization of loading and unloading operations for operational loading;

7) access roads and passage of vehicles at any time of the year.

18. When using protective structures of civil defence in peacetime, the requirements shall be met to ensure conditions for the stay of the sheltered and bringing them to readiness to receive the sheltered within 12 hours, and at nuclear power plants and organizations using highly toxic substances - in readiness for immediate acceptance of the sheltered.

Footnote. Paragraph 18 is in the wording of the Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated 24. 05.2019 No. 319 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

19. When using protective structures of civil defence in peacetime, the following shall be provided:

1) temperature conditions in the premises;

2) protection from precipitation and surface waters;

3) painting and repair of premises and equipment of life support systems;

4) closing and sealing hermetic valves installed before and after absorber filters, regeneration devices and filters for air purification from carbon monoxide;

5) closing and sealing of auxiliary premises, as well as bathrooms not used for economic purposes;

6) emergency supply of drinking water in pressure tanks and the flow of water with its complete exchange within 2 days;

7) keeping emergency non-pressure containers for drinking water clean;

8) conservation of diesel power plants;

9) supports for opening protective hermetic and hermetic gates and doors;

10) maintenance in good condition and in readiness for the intended use of engineering and technical and special equipment, means of communication and warning;

11) use of air supply systems according to the clean ventilation mode;

12) safety of the protective properties of the structure and its individual elements: entrances and emergency exits, protective hermetic and hermetic doors and shutters, anti-explosion devices, engineering and technical equipment;

13) sealing and waterproofing of the object;

14) technical means of fire extinguishing in accordance with applicable regulations.

20. In peacetime, the following elements of engineering and special equipment of civil defence protective structures shall not be used:

1) ventilation systems of a protected diesel power station;

2) absorber filters;

3) pre-filters;

4) filters for air purification from carbon monoxide;

5) means of air regeneration;

6) gravel air coolers;

7) emergency tanks for collecting faeces.

Technological openings, air ducts not used for ventilation, air intake and exhaust openings shall be closed and sealed, the space heating system shall be turned off.

21. In peacetime, the premises of civil defence protective structures shall be used in accordance with the requirements of SN RK 2.03-03-2014 and SR RK 2.04-101-2014 "Civil defence protective structures".

Footnote. Paragraph 21 is in the wording of the Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated May 24, 2019 No. 319 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days from the date of its first official publication).

22. When using protective structures of civil defence for warehouses, parking lots, workshops, it is allowed to load the premises at the rate of ensuring the reception of 50% of the structures sheltered from the estimated capacity (without exemption from the stored property). The release of premises from property shall be carried out upon transfer to the asylum regime within a period of no more than 12 hours. Placement and warehousing of property shall be carried out taking into account the provision of constant free access to technical premises and to engineering and technical equipment.

Footnote. Paragraph 22 is in the wording of the Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated May 24, 2019 No. 319 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days from the date of its first official publication).

23. In peacetime, protective hermetic and hermetic doors shall be open on stands and covered with light removable screens, entrances and emergency exits shall not be cluttered.

24. The interior decoration of the premises of civil defence protective structures shall be made from non-combustible or slow-burning materials, and walls, ceilings, partitions shall be painted mainly in light colours, without plastering.

Walls and ceilings in the rooms of filtering chambers shall be painted with polyvinyl acetate paints.

25. Metal doors and shutters shall be painted with synthetic paints. It is not allowed to paint rubber parts, plates with the name of the manufacturer and technical data of engineering equipment.

26. For the use of protective structures of civil defence, the following documentation shall be required:

1) passport of the shelter (anti-radiation shelter) in the form approved by the authorized body in the field of civil protection;

2) a survey log of a protective structure of civil defence in the form approved by the authorized body in the field of civil protection;

3) a register of the microclimate indicator and gas composition of the air in the form approved by the authorized body in the field of civil protection;

4) a plan for a protective structure of civil defence;

5) a plan for bringing the object to readiness;

6) a list of equipment, tools and property;

7) a list of phone numbers of governing bodies;

8) a list of personnel of the protective structure maintenance group;

9) an operational scheme of life support systems (ventilation, water supply and sewerage, power supply of a protective structure);

10) instructions for servicing the diesel power station, filtering and ventilation equipment (if any).

27. Organizations classified as civil defence shall annually conduct a comprehensive examination of civil defence facilities in accordance with the methodological recommendations established by the authorized body in the field of civil protection.

28. The results of a comprehensive examination of the protective structures of civil defence shall be entered into the log of inspection of the civil defence facility and sent to the territorial body in the field of civil protection.

29. For the operation of protective structures of civil defence, filling and withdrawal of those sheltered, maintenance and operation of engineering equipment, a group shall be created to maintain the protective structure of civil defence at the rate of 5 people per 200 sheltered.

30. The transfer of premises used in peacetime to the regime of a protective structure of civil defence shall be carried out by the order of the head of civil defence of the facility within the time limits specified by him by the group for servicing this structure.

31. When switching to the mode of a protective civil defence structure, a diesel power station shall be deconservated and a trial start-up shall be carried out, the serviceability of emergency lighting, filter ventilation equipment, water supply, sewerage, electricity supply and disconnecting devices (switches, cranes, valves and others), as well as protective-hermetic and hermetic doors, valves and anti-explosion devices shall be checked. Identified malfunctions shall be eliminated.

Emergency exits shall be alerted, all foreign objects shall be taken out.

The existing (or additionally installed) containers (reservoirs) shall be filled with water.

Stocks of fuel and lubricants are being prepared for diesel power stations.

The operation of communication and warning facilities, availability of documentation for the operation of the civil defence protective structure shall be checked.

32. When transferring premises intended for anti-radiation shelters, the following shall be performed (if necessary): sealing of openings (window, door and others) with stone and other materials, installation of additional screens, sealing on doors at their junction with door frames.

33. In the protective structures of civil defence that do not have food pantries, places shall be equipped to ensure the placement and preservation of pledged food, packing, picking and issuing products.

34. Civil defence warning signals, rules for the use of personal protective equipment, signs of entrances and exits, diesel power station premises and filter-ventilation rooms, sanitary facilities, water distribution points, sanitary posts shall be posted in prominent places. Locations for the installation of fire-fighting equipment shall be marked and illuminated.

35. Closing of protective hermetic and hermetic doors shall be carried out at the command of the head of civil defence of the facility or, without waiting for the command, after filling the protective structures of civil defence to the established capacity, by decision of the commander of the group for servicing the protective structure of civil defence.

36. Maintenance, use, current and scheduled repairs of engineering and technical equipment shall be carried out taking into account the peculiarities of its operation.

37. Air supply to shelters shall be carried out by means of filter ventilation systems according to the mode of clean ventilation (mode I) and filter ventilation (mode II) and the mode of full or partial isolation of the shelter (mode III).

38. The supply of anti-radiation shelters with air shall be carried out due to natural ventilation with mechanical stimulation.

39. In peacetime, prior to the exposure of weapons of destruction, shelters shall be supplied with air according to mode I, in which:

1) ventilation units of clean ventilation systems are switched on;

2) hermetic valves and other sealing devices installed on the ducts of clean ventilation systems are opened;

3) hermetic valves installed before and after the absorber filters and air purification filters are closed, as well as the hermetic valve on the connecting duct between the air intakes of clean ventilation and filter ventilation.

40. After exposure to damaging factors, the ventilation systems of shelters shall be turned off, all air ducts and openings that communicate with the external environment shall be blocked for up to one hour. Special mode III systems for creating backup in shelters shall not be included in this case.

After clarifying the situation outside the shelter, the ventilation mode required under the current situation shall be established.

41. When exposed to chemical and biological agents, shelters shall be transferred to mode II, in this case they:

1) close the hermetic valves on the air ducts of the clean ventilation systems and the connecting air duct;

2) turn off exhaust fans (if their operation in mode II is not provided or the structure has lost its tightness);

3) turn on supply fans of mode II;

4) open the hermetic valves installed before and after the absorber filters.

42. Shelters are transferred to mode III in the event of a dangerous gas contamination of the air by combustion products and formation of dangerous concentrations of highly toxic substances.

43. When using a protective structure of civil defence, the following parameters of the state of the air environment shall be observed:

1) air temperature from 0 to +30 °C, concentration of carbon dioxide - up to 3%, oxygen - up to 17%, carbon monoxide - up to 30 mg / m3 shall be acceptable and do not require additional measures;

2) air temperature - +31 - 33 ° C, concentration of carbon dioxide - 4%, oxygen - 16%, carbon monoxide - 50-70 mg / m3 require limitation of physical activity and increased surveillance of the sheltered.

44. Parameters of the state of the air environment, dangerous for the further stay of people in the protective structure of civil defence:

1) air temperature - 34 ° C and above;

2) concentration of carbon dioxide - 5% and above;

3) oxygen content in the air - 14% and below;

4) the content of carbon monoxide - 100 mg/m3 and above.

When one or more factors are reached, measures shall be taken to improve the air environment or the issue of withdrawing people from the protective structure of civil defence shall be resolved.

45. The filling of protective structures of civil defence shall be carried out at the warning signal "Attention to everyone!".

46. Closing of protective hermetic and hermetic doors shall be carried out at the command of the head of the civil defence of the facility or, without waiting for the command, after filling the protective structures of civil defence to the established capacity, by decision of the commander of the group for servicing the structure.

47. In the presence of vestibule locks, filling continues even after closing the protective hermetic doors. In this case, the locking method shall be used, which consists in the fact that the outer and inner protective-hermetic doors of the vestibule locks are opened and closed alternately by the civil defence protective structure maintenance group.

48. If, when filling the protective structure of civil defence, some of the sheltered do not have time to get into the structure before the onset of radioactive fallout, then before entering the shelter, they carry out a partial decontamination of clothes and shoes, and when entering the structure, take off their outer clothing and leave it indoors for storing contaminated clothing.

49. In the conditions of overcrowding of civil defence protective structures, the sheltered shall also be placed in the aisles and vestibules.

50. When filling the civil defence protective structure, the maintenance group shall carry out monitoring of parameters of the air environment state and registration of microclimate and gas composition of the air in the journal, and air overpressure shall be controlled in the shelters.

51. Evacuation of the sheltered from the protective structure of civil defence shall be carried out:

1) on the signal "All-clear alarm" (after clarification of the radiation situation in the area of the structure);

2) after expiration of the established period of stay of the sheltered in the structure, as well as in case of forced abandonment of the structure in the order of priority determined by the commander of the protective structure maintenance group.

52. The forced evacuation of the sheltered from the protective structure of civil defence shall be carried out in case of:

1) damage to the structure, which does not allow further stay in it of the sheltered;

2) flooding of the structure;

3) fire in a structure and the formation of dangerous concentrations of harmful gases in it;

4) achievement of the maximum-tolerable parameters of the microclimate and the gas composition of the air.

53. The need for the forced exit of the sheltered from the protective structure of civil defence may arise when certain indicators of the organism state reach critical values. Dangerous for the further stay of people in the protective structure of civil defence shall be:

1) heart rate of 120 or more beats per minute at rest while sitting or less than 35 beats;

2) body temperature is 38 °C and more. If these phenomena are observed in the majority of the sheltered, it is also necessary to assess the degree of danger of leaving the protective structure of civil defence and further stay in it.