ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының м.а. 18.10.2023 № 153-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабының 23-16) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 29 желтоқсандағы № 936 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі туралы ереженің 16-тармағының ведомстволар функцияларының 489) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Мынадай Қазақстан Республикасының құрылыс нормалары:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес "Өндірістік ғимараттар" Қазақстан Республикасының құрылыс нормасы 3.02-27-2019;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес "Қоймалық ғимараттар" Қазақстан Республикасының құрылыс нормасы 3.02-29-2019;

3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес "Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер" Қазақстан Республикасының құрылыс нормасы 3.02-09-2019;

4) осы бұйрыққа 4-қосымшаға сәйкес "Жиналмалы темірбетон конструкциялар мен бұйымдардың өндірісі" Қазақстан Республикасының құрылыс нормасы 5.03-02-2019 бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің Техникалық реттеу және нормалау басқармасы қамтамасыз етсін:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің интернет-ресурсында орналастыруды.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық
шаруашылық істері Комитетінің төрағасы

М. Жайымбетов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Денсаулық сақтау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Еңбек және халықты

әлеуметтік қорғау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ішкі істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Экология, геология және табиғи

ресурстар министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрлігі

Қазақстан Республикасы
Индустрия және
инфрақұрылымдық
даму министрлігінің
Құрылыс және тұрғын
үй-коммуналдық-
шаруашылық істері
Комитет төрағасының
2020 жылғы 20 қаңтардағы
№ 9-НҚ бұйрығына
1-қосымша

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАР ҚР ҚН 3.02–27–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтікқ талаптары

1-параграф. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары .

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау. Өндірістік ғимараттардың жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Негізгі ережелер

2-параграф. Ғимараттардың сенімділігі мен орнықтылығын қамтамасыз ету бойынша талаптар

3-параграф. Өрт қауіпсіздігі бойынша талаптар

4-параграф. Ғимаратты пайдалану барысында адамдардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету бойынша талаптар

5-параграф. Халықтың мүмкіндігі шектеулі топтары үшін қолжетімділік

6-параграф. Инженерлік қамтамасыз ету

7-параграф. Қоршаған ортаны қорғау

6-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану

1-параграф. Энергия тұтынуды азайтуға қойылатын талаптар

2-параграф. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану

1-тарау. Қолданылу саласы

1. Осы құрылыс нормалары өндірістік мақсаттағы ғимараттарды жобалауға, салуға, реконструкциялауға, пайдалануға қойылатын міндетті талаптарды белгілейді.

2. Осы нормалардың талаптары жарылыс заттары мен жарылғыш құралдарын өндіретін ғимараттар мен құрылыстардан, сондай-ақ, жер асты тау өндірістерінен басқа, өнеркәсіптің барлық салаларындағы ғимараттарға, өндірістік үй-жайларға таралады.

3. Осы құрылыс нормаларының талаптарын өндірістік ғимараттарды жобалаудың және салудың барлық кезеңдерінде сақтау қажет.

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

Осы құрылыс нормаларын қолдану үшін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне мынадай сілтемелер қажет:

1) "Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Кодексі (бұдан әрі – Экологиялық кодекс);

2) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексі (бұдан әрі – Кодекс);

3) "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі Заңы (бұдан әрі – Заң);

4) "Электр қондырғыларын орнату қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10851 болып тіркелген) (бұдан әрі - ЭҚҚ);

5) "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" Техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген);

6) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген);

7) "Міндетті түрде мемлекеттік емес өртке қарсы қызмет құрылатын ұйымдар мен объектілердің тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 25 қыркүйектегі № 1017 қаулысы;

8) ҚР ҚН 2.02-01-2014 "Ғимараттар мен имараттардың өрт қауіпсіздігі".

Ескертпе* - Пайдаланған кезде ағымдағы жағдай бойынша жыл сайын жасалатын және ай сайын басып шығарылатын, ағымдағы жылы жарияланған ақпараттық бюллетеньдерге – журналдар мен стандарттардың ақпараттық көрсеткіштеріне сәйкес келетін "Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік-құқықтық актілердің және нормативтік-техникалық құжаттардың тізбесі" ақпараттық каталогтары бойынша сілтемелік құжаттардың қолданылуын тексерген орынды.

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4. Осы құрылыс нормаларында тиісті анықтамалары бар мынадай терминдер қолданылады:

1) тұрмыстық ғимараттар - жұмысшылардың әлеуметтік қызмет көрсететін үй-жайларын орналастыруға арналған кәсіпорын ғимараттары.

2) алаң - ғимаратта немесе одан тыс орналасқан, дербес тіректерге, ғимараттың немесе жабдықтың конструкциясына тірелетін және жабдықты орнатуға, қызмет көрсетуге немесе жөндеуге арналған бір қабатты құрылыс (қабырғасы жоқ);

3) ғимараттың инженерлік жабдықтары - сұйықтықтарды, газдарды, электр энергиясын (су құбыры, газ құбыры, жылыту, электр, кәріз, желдету жабдығы) беру мен бұруды қамтамасыз ететін аспаптар, аппараттар, машиналар мен коммуникациялар жүйесі;

4) ғимараттың қабаттылығы – барлық жер үсті, техникалық және цокольдық қабаттарды қоса алғандағы ғимарат қабаттарының саны, егер оның жабынының жоғарғы жағы жердің орташа жоспарлау белгісінен кемінде 2 метрге (бұдан әрі – м) жоғарыда орналасқан болса;

5) жертөле қабаты – үй-жайдың еденін жердің жоспарлау белгісінен төмен белгілеу кезінде үй-жай биіктігінің жартысынан артық қабат;

6) техникалық қабат – инженерлік жабдықтарды орналастыруға және коммуникацияларды жүргізуге арналған қабат төменгі (техникалық еден астында), жоғарғы қабаттарда (техникалық шатырда) немесе ғимараттың орта бөлігінде орналасуы мүмкін;

7) цокольдық қабат (іргетасқабат) - үй-жайлардың еденін жердің жоспарлау белгісінен төмен белгілеу кезінде үй-жай биіктігінің жартысынан аспайтын қабат.

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

5. Нормативтік талаптардың мақсаты адамдардың өмірі мен денсаулығын сақтау, мүліктерді және қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, энергия тұтынуды үнемдеу мақсатында өндірістік ғимараттардың өмірлік циклінің барлық сатыларында қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сонымен қатар оның технологиялық және ерекше ерекшеліктерін ескере отырып, өндірістік процесс пен еңбек үшін жағдайлар жасау болып табылады.

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтік талаптары

6. Өндірістік ғимараттардың конструкциялары, олар бұзғанға дейін бүкіл өмірлік цикл ішінде ұшырайтын, жүктемелердің және басқа да әсерлердің үйлесімділігіне төзімділікті есептей отырып жобаланады.

7. Өндірістік ғимараттар өрттің пайда болуы мен таралу қаупінің және оның қауіпті факторларының алдын алу немесе азайту үшін жағдайлар жасауды ескере отырып жобаланады, ал ол туындаған жағдайда – адамдарды, оның ішінде қозғалу мүмкіндігі шектеулі адамдарды өрт қауіпсіз аймаққа көшіру және өртті жою кезінде көтергіш конструкциялардың орнықтылығын қамтамасыз етеді.

8. Ғимаратта және аумақта өрт ошағын тез жою мүмкін болмаған жағдайда, өрттің және оның қауіпті факторларының жану ошағынан тыс жерлерге таралуын шектеу үшін жағдайлар жасалады. Өрт кезінде ғимараттың немесе оның элементтерінің ықтимал әрекеттері ең қолайсыз ауа райы жағдайында көрші ғимараттарға оттың таралуын шектеуі керек.

9. Өндірістік кәсіпорындар аумағын жоспарлау цехтар мен өндірістік учаскелердің орналасуы өндіріс процесінің талаптарына сәйкес, оның ағынын, цехтар мен учаскелердің технологиялық процестің дәйектілігімен байланысты өзара байланысын қамтамасыз ете отырып жүргізіледі.

10. Өндірістік ғимараттарда аумақты абаттандыруды, сәулет-жоспарлау шешімдерін, санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды ескере отырып, ғимаратты пайдалану процесінде адамдардың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз ететін жағдайлар жасалады.

11. Ғимараттың көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдерінде ғимараттың өзін қалпына келтірмей өндірісті өзгертуге және жетілдіруге мүмкіндік беретін пайдаланылатын технологиялық процестің даму келешегі ескеріледі.

12. Ғимараттың конструктивтік шешімдерінде қозғалыс, жұмыс, жылжымалы құрылғыларды, технологиялық және инженерлік жабдықтарды пайдалану процесінде онда адамдар болған кезде жарақат алу мүмкіндігін болдырмау тәсілдерін қарастыру қажет.

13. Инженерлік қамтамасыз етудің ішкі жүйелерімен температураны, оның ішінде қабырғалардың ішкі беттерінің температурасын, ауа қозғалысының ылғалдылығы мен жылдамдығын, сонымен қатар қоршау конструкцияларының жылу тұрақтылығы мен еден бетінің жылуын күшейтуді қоса алғанда, қолайлы микроклимат қамтамасыз етіледі.

14. Сумен жабдықтау және кәріз жүйелері және олардың ішкі желілері судың ағуына және топырақ пен қоршаған ортаның ластануына жол бермеуі керек.

15. Инсоляцияны қоса алғанда, үй-жайлардың дыбыс оқшаулауы мен жарықтандырылуы қалыпты жұмыс жағдайын жасауы, адамның денсаулығына зиян келтіру қаупінің алдын алуы керек.

16. Өндірістік ғимараттар мен құрылыстарда халықтың мүмкіндігі шектеулі топтарының келуі үшін қажетті қызметтерді жеке немесе қосалқы құралдардың көмегімен, сонымен қатар шұғыл жағдайда эвакуациялауды қауіпсіз жүзеге асыру үшін жағдайлар жасалады.

17. Өндірістік ғимараттарды салу кезінде қоршаған ортаны қорғау, табиғи ортаны қалпына келтіру, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және молайту, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, алдын ала (есептік) санитариялық-қорғаныш аймағын белгілеу жөніндегі іс-шаралар қарастырылады.

18. Өндірістік ғимараттар мен іргелес аумақтарды жобалау кезінде қатты тұрмыстық қалдықтарды жою жөніндегі іс-шаралар көзделеді.

19. Өндірістік ғимараттар және оларды қоршайтын құрылыс конструкциялары, жылыту және салқындату, желдету және ауаны баптау, сонымен қатар жарықтандыру жүйелері энергияны үнемдеу және жылуды сақтау тәртібінде жұмыс істеуі керек.

20. Өндірістік ғимараттарда ғимараттың есептік қызмет мерзіміне сәйкес құрылыс конструкцияларының, материалдар мен бұйымдардың жұмысқа қабілеттілігін сақтай отырып, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, құрылыс материалдары мен конструкцияларын дайындау үшін өндіріс қалдықтары мен қайталама материалдарды барынша пайдалану, құрылыс конструкцияларын қайта пайдалану және бұзу кезінде құрылыс материалдарын өндіру үшін құрылыс сынықтарын қайта өңдеу қамтамасыз етіледі.

5-тарау. Өндірістік ғимараттардың жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Негізгі ережелер

21. Ғимараттардың сәулеттік шешімдерін қала құрылысын, құрылыс жүргізетін ауданның климаттық шарттарын және құрылыс салатын ортаның сипатын ескере отырып қабылдау қажет.

22. Ғимараттарда адамдардың болу қауіпсіздігі: жұмыс аймағының ауасында шекті рұқсат етілген шоғырланудан жоғары зиянды заттардың болмауымен, үй-жайда жылу мен ылғалдың ең аз бөлінуімен; шудың, дірілдің, ультрадыбыстың, электромагниттік толқындардың, радиожиіліктердің, статикалық электр мен иондаушы сәулелердің рұқсат етілген мәндерінен жоғары болмауымен, сонымен қатар физикалық жүктемелердің, зейін кернеуінің шектелуімен және жұмысшылардың шаршауының алдын алумен қамтамасыз етіледі.

23. Өндірістік ғимараттардың көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдерімен тиісті нормативтік-техникалық құжатты сақтау жолымен қауіпсіздік қамтамасыз етіледі.

24. Өндірістік ғимараттарды жобалау кезінде:

1) сыртқы қоршау конструкцияларының ауданын қысқартуды ескере отырып, ғимараттардың көлемдік-жоспарлау шешімдерін қабылдау;

2) табиғи және жасанды жарықтандыруды жобалау нормаларына сәйкес жарық ойықтарының ауданын қабылдау;

3) құрылыс конструкцияларына, технологиялық процестерге және жұмыс істейтіндерге діріл белсенді жабдықпен немесе сыртқы тербеліс көздерінен туындайтын динамикалық әсерлерді төмендету қажеттілігін ескере отырып, көлемдік-жоспарлау шешімдерін әзірлеу қажет.

2-параграф. Ғимараттардың сенімділігі мен орнықтылығын қамтамасыз ету бойынша талаптар

25. Ғимараттардың конструктивтік шешімдерін өндіріспен қойылатын талаптарды (цехішілік ортаның агрессивтілік дәрежесі, отқа төзімділік және басқалар), сондай-ақ құрылыс ауданынан (климаттық жағдайлар, жүктеме, тиісті материалдар мен конструкциялардың болуы және т.б.) ескере отырып қабылдау қажет.

26. Ұзындығы үлкен ғимараттарда олардың көлемдік-жоспарлау шешімдеріне және құрылыс ауданының табиғи-климаттық жағдайларына байланысты температуралық-шөгінді, шөгінді немесе сейсмикаға қарсы тігістер қарастырылады.

27. Құрылыс уақыт өте келе өзгеретін көрсеткіштер есепті пайдалану мерзімі ішінде конструкцияның көтергіш қабілетіне әсер етпейтіндей етіп жобаланады. Сонымен бірге қоршаған ортаның әсерін және техникалық қызмет көрсету жөніндегі жоспарлы іс-шараларды ескеру қажет.

28. Ықтимал зақымдануларды бір немесе кешенді іс-шараларды орындау есебінен шектеу немесе алып тастау қажет:

1) ғимарат ұшырайтын қауіптерді болдырмау, жою немесе төмендету;

2) әлеуетті қауіптерге сезімтал емес конструктивтік нысандарды таңдау;

3) конструкцияның жекелеген элементінің немесе кейбір бөлігінің істен шығуы немесе кездейсоқ жойылуы бүкіл құрылыстың толық істен шығуына әкеп соқпайтын конструктивтік нысандар мен жобалық шешімдерді қолдану;

4) мүмкіндігінше, алдын ала белгілерінсіз бұзылатын конструкциялық жүйелерді алып тастау;

5) конструктивтік элементтердің сенімді қосылуы.

29. Негіз қалаушы талаптарға сәйкестігі мыналар арқылы қамтамасыз етіледі:

1) жарамды құрылыс материалдарын, бұйымдары мен конструкцияларын қолдану;

2) сапалы жобалау мен есептеу, сонымен қатар тиісті құрылыстық орындаулар;

3) нақты жобаға қатысы бар жобалау, дайындау, салу және пайдалану кезеңдерінде бақылау рәсімдерін тағайындау.

30. Жобалау кезеңінде оның ұзақ мерзімділігіне әсерін белгілеу және құрылыс материалдары мен бұйымдарын қорғау үшін тиісті іс-шараларды қабылдау үшін қоршаған ортаның жағдайын анықтау қажет.

3-параграф. Өрт қауіпсіздігі бойынша талаптар

31. Ғимараттың өрт қауіпсіздігі және көлемдік-жоспарлау шешімдері мына талаптарға сәйкес болуы керек.

1) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламенті Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген);

2) "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" техникалық регламенті Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген);

3) Міндетті түрде мемлекеттік емес өртке қарсы қызмет құрылатын ұйымдар мен объектілердің тізбесі;

4) және Қазақстан Республикасы аумағында қолданылатын өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша басқа да нормативтік құжаттар.

32. Өндірістік ғимараттардың негізгі көлемдік-жоспарлау шешімдері технологиялық процестерді ұйымдастыруды ескере отырып анықталады. Сонымен бірге ғимараттар пайдаланудың есептік жағдайларында, сонымен қатар төтенше жағдайларда, қауіптің бірі болып табылатын өрт жағдайында қауіпсіздік пен сенімділікті қамтамасыз етуі керек.

33. Ғимараттың көлемдік-жоспарлау шешімдері үй-жайлардың қызметтікқ өрт қауіптілігін ескере отырып орындалады. Ғимаратта әртүрлі қызметтікқ өрт қауіптілігі бар үй-жайларды орналастыру кезінде оларды ғимараттың өрт қаупіне жауап беретін өртке қарсы іс-шаралар қарастырылған бөліктерінде біріктіру қажет. Ғимаратта әртүрлі қызметтікқ өрт қауіптілігі бар үй-жайларды орналастыру кезінде оларды ғимараттың өрт қаупіне жауап беретін өртке қарсы іс-шаралар қарастырылған бөліктерінде орналастыру қажет.

34. Бір үй-жайда әртүрлі өрт қаупі бар учаскелер немесе технологиялық процестер болған кезде өрттің таралуын болдырмау жөніндегі іс-шаралар қарастырылады.

35. Үй-жайларды орналастыру кезінде ойықтар мен тесіктер арқылы, құрылыс конструкциялары мен коммуникациялары бойынша, тігінен және көлденеңінен сыртқы ойықтар бойынша, сондай-ақ қоршау конструкцияларын немесе коммуникацияларды қыздыру немесе оларды бұзу нәтижесінде өрттің аралас үй-жайларға таралу қаупі ескеріледі.

36. Өндірістік ғимараттардың көлемдік-жоспарлау және құрылымдық шешімдерімен өрт жағдайында қамтамасыз етіледі:

1) өрттің қауіпті факторлары салдарынан адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төнгенге дейін ғимаратқа іргелес жатқан аумаққа сыртқа қарай эвакуациялау;

2) көшіруге үлгермейтін адамдарды құтқару мүмкіндігі;

3) өрт сөндіру бөлімшелері мен өрт сөндіру құралдарының өрт ошағына қол жеткізу мүмкіндігі, сондай-ақ адамдар мен материалдық құндылықтарды құтқару жөніндегі іс-шараларды жүргізу;

4) іргелес өрт сөндіру бөліктеріне және жақын орналасқан ғимараттарға өртті таратпау.

37. Бір ғимаратта немесе үй-жайда әртүрлі жарылыс-өрт және өрт қаупі бар технологиялық процестерді орналастыру кезінде жарылыстың немесе өрттің алдын алу жөніндегі іс-шаралар көзделеді.

37. Бір ғимаратта немесе үй-жайда әртүрлі өрт жарылыс және өрт қаупі бар технологиялық процесстерді орналастыру кезінде жарылыстың немесе өрттің алдын алу шаралары қарастырылады.

38. Өрттің таралуын болдырмайтын құралдар өрт сценарийлерін құруды, ықтимал залалды болжауды және осы қаражатқа шығын мен шығынның ең аз сомасы бойынша неғұрлым тиімді шешім қабылдауды қамтитын техникалық-экономикалық негіздемеге сүйене отырып таңдалады.

39. Құрылыс материалдарының өрт қауіптілігінің топтары мен сыныптары бойынша, ал ғимараттардың – отқа төзімділік дәрежелері, отқа төзімділік шегі және конструкциялық өрт қауіптілігінің сыныптары бойынша сыныптамасын Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламенті бойынша қабылдау қажет.

40. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттарын Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес белгілеу қажет. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша ғимараттардың санаттары өртке немесе жарылысқа қатысты неғұрлым қолайсыз кезең үшін анықталады. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша ғимараттардың санаттары өртке немесе жарылысқа қатысты ең қолайсыз кезең үшін анықталады.

41. Өрт сөндірудің автоматты қондырғылары мен автоматты өрт дабылын, сондай-ақ хабарлау жүйелерін Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген) "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" Техникалық регламентінің және өрт қауіпсіздігі жөніндегі басқа да қолданыстағы нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес қарастыру қажет.

42. Ғимараттың құрылыс шешімдерінде өртке қарсы қорғанудағы экономикалық залал мен шығынның ең аз сомасы адамдардың қауіпсіздігін ескере отырып, ғимарат пен үй-жайдың қызметтікқ арналуына сәйкес көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдерді таңдау кезінде бірінші кезекте отқа төзімділік деңгейінің және конструктивтік өрт қауіптілік сыныбының қызметтікқ өрт қауіптілік сыныбына сәйкес келуімен қамтамасыз етіледі.

43. Өрт бөліктердің ауданын, қабат санын өрт жарылыс және өрт қаупі санатына, отқа төзімділік деңгейіне, ғимараттың конструктивті және қызметтікқ өрт қауіптілік кластарына, өртті анықтаудың және сөндірудің сенімді құралдарын ескере отырып, өрт жүктемесі мен отқа төзімділік шегінің арақатынасымен бағаланатын көтергіш құрылыс конструкциясының өрт кезінде отқа төзімділік шегіне жету мүмкіндігіне байланысты шектеу қажет.

44. Өрт қауіпсіздігінің рұқсат етілген қауіп деңгейінің техникалық мүмкіндігін және экономикалық тиімділігін негіздеу ғимараттың арналуын және көлемдік-жоспарлық шешімдерін, талап етілетін қызмет етудің мерзімі, жауапкершілік деңгейі, объектінің өрт қауіптілігі және өрт сөндіру құралдарының сенімділігі ескеріле отырып орындалады.

45. Эвакуациялық жолдарды жобалау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентінің талаптарына және ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіпсіздігі бойынша сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер саласындағы нормативтік құжаттарға сәйкес жүргізілуі қажет.

46. Ғимараттың әрбір қабатын, оның ішінде жертөленің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында эвакуациялық шығатын жер қарастырылуы қажет, оның саны эвакуациялаудың есептік уақытымен және шығатын жердің құрсаулану ықтималдығын ескере отырып анықталады.

47. Егер эвакуациялық шығу дәлізге, сыртқа немесе басқыш торына аралас үй-жай арқылы жүргізілсе, онда шығуға дейінгі қашықтық аралас үй-жайлардың бірінің ең қауіпті санаты бойынша қабылданады.

48. Бір қабатты үй-жайда ең алыс үй-жайдың есігінен сыртқа қарай шығатын жеріне немесе ең жақын баспалдақ алаңына дейінгі дәліз бойымен әр түрлі санаттарды орналастыру барысында арақашықтық ең қауіпті санат бойынша анықталады.

Дәліздегі адам ағынының тығыздығы дәлізге үй-жайдан көшетін адамның санына арақатынасы ретінде анықталады, бұл жағдайда осы дәліздің аумағы ортақ дәліздерге үй-жайдан ашылатын есіктерінде, ортақ дәліздің ені азайтылған болып қабылданады:

1) есік төсемінің жарты еніне – есіктер бір бағытта орналасқанда;

2) есік төсемінің еніне – есіктер екі бағытта орналасқанда.

49. Дәлізден сыртқа немесе баспалдақ торына қарай шығатын көшіру жолының (есіктің) енін осы шығу арқылы эвакуацияланатын адамдардың жалпы санына, шығудың (есіктің) 1 м еніне сай келетін адам санына байланысты қабылдау қажет.

50. Эвакуциялық баспалдақтар енін есептеу кезінде халықтың мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың қозғалу мүмкіндігін ескеру қажет.

51. Үй-жайларда және дәліздерде Заңның 20-бабы 23-16) тармақшасына сәйкес бекітілген сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің (бұдан әрі – сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер) талаптарына сәйкес өрт шығу жағдайында түтін сейілтуді қарастыру қажет.

52. Түтін шығару есебінде ескерілетін ашылатын зениттік шамдар жабынның ауданы бойынша біркелкі орналастырылады.

53. Тез тұтанатын, жанғыш және уытты сұйықтықтары бар аппараттар, қондырғылар және жабдықтар орнатылған жабындының және технологиялық алаңдардың учаскелерінде жанбайтын материалдардан немесе табандықтардан жасалған бітеу ернеулері қарастырылады. Ернеулер биіктігі, ернеулер немесе табандықтар арасындағы аудан жобаның технологиялық бөлігінде белгіленеді.

4-параграф. Ғимаратты пайдалану барысында адамдардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету бойынша талаптар

54. Жаңа, кеңейтілетін, реконструкцияланатын, сондай-ақ, қолданыстағы өндірістік объектілерді орналастыру үшін алаңша таңдау талаптары жер, су ресурстары бойынша қолданыстағы нормативтік құжаттарға, сондай-ақ сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес қабылданады.

55. Жаңа құрылысқа және қолданыстағы объектіні кеңейтуге арналған алаңша аэроклиматтық сипаттаманы, жер бедерін, атмосферада өнеркәсіптік шығарылымдардың таралу заңдылығын, тұрғын, рекреациялық, шипажай аймағына, халықтың демалу аймағына қатысты ық жағымен, атмосфераның ықтималды ластануын ескере отырып таңдалады.

56. Жаңа объектілерді рекреациялық аумақта, шипажайларда, санитариялық-қорғау, су қоймалардың суды қорғау және жағалау маңындағы жерлерде орналастыруға рұқсат етілмейді.

57. Өндірістің сипаттамасына сәйкес кәсіпорындар жеке түрде де, әр түрлі деңгейі бар кооперация тобының құрамында да орналастырылады.

58. Зиянды заттар қолданатын объектілерде әкімшілік-шаруашылық және қосалқы белдеулер өндірістік және көліктік-қоймадан алшақтықтар арқылы бөлінеді.

59. Жер телімдерде кіреберістер, сондай-ақ, ғимаратты айналып өту мүмкіндігі қарастырылуы қажет. Кіреберіс жолдарының беті қатты жабынды болуы керек.

60. Кәсіпорынның аумағын қоршау ғимаратты пайдалану және сақтау шарттарын ескере отырып жобалануы қажет.

61. Қоршаудың жер асты бөліктерін судың әсерінен оқшаулау қажет. Қоршауда қолданылатын торлар мен сымдардың тот басуға қарсы жабыны болуы керек.

62. Ғимараттардың және технологиялық жабдыққа арналған ашық алаңшалардың ұзын осьтері зиянды заттарды пайдаланған кезде желдің басым бағытына параллель қабылданады.

63. Қызметкерлерге арналған автомобиль тұрақтары жүк көлігіне арналған тұрақ орындарынан бөлінеді.

64. Өндірістік мекемелердің аумағындағы кіреберістер, тұрақтар жүк көлігі телімнен тыс жерге шықпай-ақ барлық ғимараттар мен құрылыстарға кіре алатындай етіп жобаланады.

65. Өндірістік ғимараттардың жер телімдерін жобалау кезінде жүк түсіретін алаңшалар үшін орындар қарастырылуы қажет.

66. Объект аумағындағы құрылыстар мен жолдардан қалған бос орындар көріктендірілуі және көгалдандырылуы қажет.

67. Көлемдік-жоспарлау шешімдерімен ғимараттың қызметтікқ мақсаты қамтамасыз етіледі және өндіріс үшін оңтайлы жағдайлар жасалады.

68. Тиісті есептеулермен расталған құрылыс конструкциялары ықтималды қауіпті әсерлерді, ұзақ мерзімділікті және сенімділікті ескеруі, сондай-ақ үдемелі қирауға берік болуы керек.

69. Өндірістік ғимараттарды, үй-жайды және құрылысты жобалау технологиялық процесстермен және жабдықтармен айналыспайтын қызметкер нормаланған параметрден жоғары зиянды заттардың әсеріне шалдықпайтындай етіп жүзеге асырылады.

70. Ғимарат ішіндегі жекелеген үй-жайдың өзара орналасуын технологиялық ағымға сәйкес жобаланады, егер бұл технологиялық процесс ұйымның талаптарына қарсы келмесе, шикізаттың кері қайтуын немесе аралық және дайын өнімдер мен бұйымдардың түйіспелі жылжуын болдырмайды.

71. Жекелеген өндірістер мен өндірістік учаскелерді бір ғимаратта немесе құрылыста біріктірген кезде жұмыс істеушілерге зиянды факторлардың әсер етуінің алдын алу, сондай-ақ олардың осы өндірістік факторлармен байланысты емес жұмыстар орындалатын көрші учаскелерге (оқшаулау, ауа перделері және тағы сол сияқтылар) ағуы жөніндегі іс-шаралар қарастырылады.

72. Өндірістік ғимараттар мен құрылыстың сыртқы қабырғалары, егер технологиялық процеске қойылатын арнайы талаптарға қарсы келмейтін болса, табиғи ауа алмасуды және табиғи жарықтандыруды ұйымдастыру мүмкіндігін қамтамасыз етуі керек.

73. Тиеу-түсіру рампасының ұзындығы жүк айналымына және қойманың сыйымдылығына байланысты, сондай-ақ, ғимараттың көлемдік-жоспарлау шешімдерін ескере отырып анықталады. Тиеу-түсіру рампасының және платформасының енін тиеу-түсіру жұмыстарының технологиясы мен қауіпсіздік техникасы талаптарына сәйкес қабылдау қажет.

74. Қойма ғимаратының, үй-жайының едендері негізі мен жабыны конструкциялары, материалдары жиналатын жүктер жүктемесінің әсерін, еден үстілік көліктің механикалық әсер ету түрі мен қарқындылығын, шаң бөлінуін, статикалық электрдің және ұшқын түзілудің жиналуын ескере отырып белгілеу қажет.

75. Бу, газ, шаң түріндегі зиянды заттарды бөлмейтін ыстық технологиялық процестер болуын сипаттайтын объектілерді орналастыру үшін табиғи ауа алмасуды (аэрацияны) қамтамасыз ететін қабырғаның және жабынның конструктивті элементтері бар бір қабатты ғимараттар немесе көп қабатты ғимараттардың жоғарғы қабаты қарастырылады.

76. Қауіпті заттармен жұмыс жүргізілетін бір ғимаратқа бірнеше өндірістерді орналастыру кезінде улы заттардың көп құрамды қоспасының пайда болуына және олардың жапсарлас өндірістік үй-жайларға таралуына кедергі келтіретін құрылыстық шешімді пайдалану арқылы әрқайсысын оқшауландыру қамтамасыз етіледі.

77. Зиянды сұйықтықтар мен газдарды тасымалдау үшін құбырларды, сондай-ақ басқару пультінің үй-жайына, санитариялық-тұрмыстық қондырғыларға және жаяу өтетін туннельдерге транзиттік бу құбырларын төсеуге рұқсат етілмейді.

78. Жұмыс орнында негізгі және қосалқы жабдықтарды орналастырумен тұрақты немесе уақытша (профилактикалық тексеру, технологиялық жабдықты жөндеу және баптау кезеңінде) жұмыс орнын құру және жұмыс істеу үшін жеткілікті өту жолдары мен бос алаңдар, сондай-ақ қызметкерлердің қызмет көрсету аймағында еркін жүріп-тұруы қамтамасыз етіледі.

79. Өндірістік ғимараттарда орналастырылатын шикізат, жартылай фабрикат және дайын өнімдер, сондай-ақ жүк платформаларын (рампаны) санитариялық-эпидемиологиялық талаптардың және сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарын ескере отырып жобалау қажет.

80. Өндірістік ғимараттарда жүк лифтерін орнатуға рұқсат етіледі.

81. Ғимаратты терезесіз және жарық шамдарсыз салуға, табиғи жарықтандыру жеткіліксіз жертөлелерде және цокольдық қабаттарда тұрақты жұмыс орындары бар өндірістік үй-жайды орналастыруға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда келесілер қарастырылады:

1) жасанды жарықтандыру;

2) ультракүлгін сәулеленуді ұйымдастыру;

3) жұмысшылар қысқа уақыт демалатын бөлмені ұйымдастыру;

4) қолданыстағы гигиеналық нормативтердің талаптарына сәйкес мәжбүрлі желдетудің тұрақты әрекет етуін қамтамасыз ету.

82. Барлық жұмысшылар үшін жұмыс уақытында демалатын үй-жайлар қарастырылуы қажет. Өндірістік үй-жайларда тамақты сақтауға және жеуге рұқсат етілмейді.

83. Жертөледен шығатын жерлерді көтеру-тасымалдау жабдығы жұмыс істейтін аймақтан тыс жерде қарастыру қажет.

84. Өндірістік ғимараттардың сыртқы қабырғаларына кіріктірмелер, егер табиғи ауа алмасу және жарықтандыру бұзылмайтын болса, рұқсат етіледі.

85. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша А және Б санатты үй-жайларда сыртқы жеңіл лақтырылатын қоршау конструкцияларын қарастыру қажет.

86. Айтарлықтай жылу және басқа өндірістік зиянды заттар бөлініп шығатын ыстық цехтарда шұғыл еңіс жабындылар қарастыру қажет.

87. Жылытатын ғимараттың жабындыларын ішкі суағармен орындау қажет. Сүңгілер мен мұздардың түзілуіне кедергі болатын шаралар орындалған жағдайда жылытатын және жылытылмайтын ғимараттарда сыртқы суағарлар құрылған жабынды жасауға рұқсат етіледі.

88. Радиожиілікті ауқымның электр магниттік өрістер көздерімен жұмыс істеуге арналған үй-жайды жобалау кезінде басқа өндірістік үй-жайдан оларды оқшаулап орналастыруды қарастыру қажет. Ортақ үй-жайларда электр магниттік өрістер көзін орналастыру, егер қондырғыларда және оларға қызмет көрсету жұмыстарымен байланысты емес қызметкердің жұмыс орнындағы олардың деңгейлері Қазақстан Республикасының радиотехникалық объектілерге қойылатын қолданыстағы санитариялық-эпидемиологиялық талаптармен бекітілген шекті рұқсат етілген мәнінен аспайтын жағдайларда рұқсат етіледі.

Аталған жағдайларды қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда электр магниттік өріс көздері жеке үй-жайларда орналастырылады.

89. Электр магниттік өріс көзімен жұмыс істеуге арналған экрандалған үй-жайларда жұмыс алаңдары және көлемдер өңделетін бұйымның габаритіне қарай орнатылады.

90. Экрандалған үй-жайларда табиғи жарықтың, ультракүлгіннің жетіспеушілігін толтыру, ауаның газды және ионды құрамын өзгерту шаралары қарастырылады.

91. Экрандалған үй-жайлардағы қабырғалар, едендер және төбелер сіңіргіш материалдармен жабылады.

92. Шу көздері орналасқан жаңа және қайта жаңартылатын объектілерде үй-жайлардың ішінде, жұмыс орындарында, сондай-ақ тұрғын үй құрылыстарын қоршаған аумақта шуды азайтуға бағытталған сәулет-құрылыс іс-шаралары қарастырылады.

93. Жұмыс істеушілерге шудың, дірілдің, ультракүлгін және инфрадыбыстың әсеріне байланысты жұмыс орындарына жақын жерлерде кезекпен демалуға және алдын алу шараларын жүргізуге арналған үй - жайлар қарастырылады.

94. Жүк көтергіш крандарға қызмет көрсетуге арналған галереялар, алаңдар мен баспалдақтар Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 359 бұйрығымен бекітілген Жүк көтергіш механизмдерді пайдалану кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік қағидаларына (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10332 болып тіркелген) сәйкес жобалануы қажет.

95. Терезелер мен шамдарды жөндеу және тазалау үшін технологиялық жабдықты орналастыру немесе ғимараттың жалпы биіктігіне байланысты жылжымалы немесе тасымалды едендік инвентарлық құралдарды (тіреуіш сатыларды, сырғитын алаңшаларды, телескопиялық көтергіштерді) қолдану мүмкін болмаған жағдайда, көрсетілген жұмыстарды қауіпсіз орындауды қамтамасыз ететін стационарлық құрылғыларды қарастыру қажет. Бұл құрылғыларды қолдану жобаның технологиялық бөлігінде негізделеді.

96. Шамдарды орнату қажеттілігі және олардың түрі (зениттік, П-тәрізді, жарықтық, жарық-эрациялық және басқалар) құрылыс ауданының климаттық жағдайларын ескере отырып, технологиялық процестің ерекшеліктеріне, санитариялық-эпидемиологиялық және экологиялық талаптарға байланысты жобамен белгіленеді.

97. Силикатты табақты шыныдан және шыны пакеттерден орындалатын зенитті шамдарды шынылаудың астында, сондай-ақ тік бұрышты жарықаэрациялық фонарьларды шынылаудың ішкі жағында қорғаныш металл торының құрылғысын қарастыру қажет.

98. Ашылатын терезелермен немесе жарық түсіретін шамдармен жабдықталған ғимараттарда ашық ойықтардың көлемін реттеуге арналған еденнен немесе жұмыс алаңдарынан басқарылатын механизмдер, сондай-ақ, осыған ұқсас жұмыстарды ыңғайлы және қауіпсіз орындауды қамтамасыз ететін терезелерді, шамдарды және жарық түсіретін арматураларды тазалау үшін алаңдар мен механизмдер қарастырылады.

99. Қақпа қашықтықтан және автоматты ашылатын болса, оны барлық жағдайларда қолмен де ашу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі қажет.

100. Жобаның құрылыс бөлігінде жылыту, желдету, ауа баптау жүйелерін, желдету шығарындыларын тазалау қондырғыларын күрделі жөндеу, жөндеу және бақылау үшін жабдықталған арнайы үй-жайларды қарастыру қажет.

101. Қайта салынатын және реконструкцияланатын әкімшілік, тұрмыстық ғимаратты және өнеркәсіптік кәсіпорын үй-жайларын, өндірістік процестің жіктелуіне байланысты қосымша арнайы үй-жайлар мен әлеуметтік-тұрмыстық мақсаттағы құрылғыларды жобалау сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес жобалануы тиіс.

5-параграф. Халықтың мүмкіндігі шектеулі топтары үшін қолжетімділік

102. Халықтың мүмкіндігі шектеулі топтарының еңбек орындары бар үй-жайларды жобалау кезінде осы құжаттан басқа, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарын ескеру қажет.

103. Мекемелерді, ұйымдар мен кәсіпорындарды жобалау кезінде халықтың мүмкіндігі шектеулі топтарына арналған жұмыс орындарын қарастыру қажет.

104. Өндірістік ғимараттарда, ғимараттың көлемдік-жоспарлық құрылымында (бөлек-бөлек орналасқан немесе мамандандырылған цехтарда, өндірістік учаскелерде және арнайы үй-жайларда) халықтың мүмкіндігі шектеулі топтары есебіндегі қызметкерлер үшін жұмыс орындарын орналастыруға рұқсат етіледі.

105. Халықтың мүмкіндігі шектеулі топтарының жұмыс орындары еңбек қауіпіздігімен, болмашы немесе орташа физикалық жүктемелік жұмыстармен қамтамасыз етілуі керек, денсаулықты төмендететін немесе жарақат алу мүмкіндіктерін болдырмау керек.

106. Жұмыс аймағында (жұмыс орнының кеңістігінде) немесе үй-жайда гигиеналық нормативтерге сәйкес микроклиматқа санитариялық-эпидемиологиялық талаптар кешенінің орындалуы, сондай-ақ халықтың мүмкіндігі шектеулі топтарының сырқатының түріне байланысты белгіленген қосымша талаптарға сәйкес қамтамасыз етілуі қажет.

107. Жұмыс істейтін халықтың мүмкіндігі шектеулі тобына санитариялық-тұрмыстық қызмет көрсету сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі.

6-параграф. Инженерлік қамтамасыз ету

108. Ғимараттар мен үй-жайларды жылыту жүйесін, желдетуді және ауа баптауды жобалауда сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарын сақтау қажет.

109. Жаңа және реконструкцияланатын ғимараттарда сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы тиісті мемлекеттік нормативтерде көзделген ғимараттар мен құрылыстарды жылумен қорғау, сондай-ақ сыртқы қоршаулар арқылы жұмыс аймағына артық жылу мен суықтың түсуін, сондай-ақ технологиялық көздерден азайтуға бағытталған желдетуді жылыту және ауаны кондиционерлеу жөніндегі іс-шараларды қарастыру қажет.

110. Зиянды заттар бөлініп шығуы болғанда желдетудің механикалық ағынды және сору жүйесі, сондай-ақ, технологиялық процесті ескеретін жергілікті желдету қарастырылады.

111. Өндірістік ғимараттарда ағынды желдету камераларына алаңдар бөлінеді.

112. Желдету, ауаны баптау және ауа жылыту жүйелерінің ауа бөлгіштерінен ауа шығару температурасы мен жылдамдығын жұмыс аймағында микроклимат параметрлері қамтамасыз етілуін ескере отырып, желдету және ауаны баптау бойынша сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес есептеу әдісімен анықтау қажет.

113. Ағынды ауаны ластануы аз аймақтарға үлкен аймақ арқылы түспейтіндей және жергілікті сору жұмысы кезінде тепе-теңдікті бұзбайтындай етіп жіберу қажет.

114. Өндірістің немесе аралас үй-жайлардың бір ғимаратында әртүрлі қауіптілік сыныптарындағы зиянды заттарды бөлумен біріктірген кезде зиянды заттардың ағуын алдын алу қажет, ол неғұрлым уытты зиянды заттары бар үй-жайлар үшін ұйымдастырылған ағыннан сорудың басым болуын көздейді.

115. Жылытылатын өндірістік үй-жайлардың сыртқы қоршауларын жобалау кезінде қабырғалар мен төбелердің ішкі бетінде конденсаттың пайда болу мүмкіндігі болмайды. Бұл талаптан ауытқуға ылғал бөлу көзі болып табылатын технологиялық процестері бар үй-жайлар үшін ғана рұқсат етіледі.

114. Сорылатын ауаны ол ластануы көп белдеу арқылы ластануы аз белдеуге келмейтіндей және жергілікті сорғылар жұмыс істеген кезде тепе-теңдікті бұзбайтындай бағыттау қажет.

115. Бір ғимаратта әртүрлі қауіптілік класының зиянды заттары бөлінетін өндірістерді немесе іргелес үй-жайларды қосу барысында, зиянды заттарды сорғының анағұрлым уытты зиянды заттары бар үй-жайға арналған ұйымдастырылған ағымнан басымдылығын қарастыра отырып, зиянды заттардың келуінің алдын алу қажет.

116. Көп қабатты өндірістік ғимараттарда қабатаралық алаңдардың жабындарындағы монтаждық ойықтар оқшаулағыш қалқандармен жабдықталады, ал ауа алмасулар әр қабат үшін бөлек есептеу қажет.

117. Шектес үй-жайлардан ауаның ұйымдастырылмаған түсуіне, егер оларда жағымсыз иісі бар заттар болмаса және зиянды заттардың мөлшері елді мекендердің атмосфералық ауасы үшін шекті рұқсат етілген шоғырлану мәнінен аспаса рұқсат етіледі.

118. Өндірістік ғимараттар мен құрылыстарда ауаны баптау жұмыс орындарында микроклиматтың оңтайлы рұқсат етілген параметрлерін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ қажетті микроклиматтық жағдайлар жасау үшін қарастырылуы қажет.

118. Аралас үй-жайдан ауаның ұйымдаспаған келуі, егер оларда жағымсыз иісті заттар болмаса және зиянды заттар құрамы елді мекеннің атмосфералық ауасына арналған шекті жол берілген құрамының мәнінен аспайтын болса рұқсат етіледі.

119. Апатты желдетуді зиянды (немесе жанғыш) заттардың көп мөлшерде жұмыс аймағы ауасына кенет ену мүмкіндігі болатын өндірістік үй-жайларда ғана қарастыру қажет.

120. Апатты желдетуді қосу және ауаны шығару үшін ойықтарды ашу үй-жайдың ішінде болсын, сыртында болсын қол жетімді жерлерден қашықтықтан қосылатындай етіп жобалау қажет.

121. Мерзімді жұмыстарға немесе адамдардың жүріп-тұруына арналған туннельдерде, техникалық қабаттардың үй-жайларында жұмыс істеу кезінде жұмыс аймағында ауа ортасының нормативтік параметрлерін қамтамасыз ететін есептік ауа алмастыруы бар мерзімді жұмыс істейтін желдеткішті қарастыру қажет.

122. Шу көзі орналасқан қолданыстағы өндірістік объектілерді жобалау және реконструкциялау кезінде жұмыс орындарындағы, сондай-ақ, өнеркәсіптік алаңдар аумағындағы үй-жай ішінде шуылдың рұқсат етілген деңгейіне дейін азайтуға бағытталған сәулет-құрылыс шараларын қарастыру қажет.

123. Жұмыс орындарында жылыту, желдету және ауабаптау қондырғыларынан шығатын шуыл мен діріл деңгейлері нормативтік мәндерден аспауы керек.

124. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда шаруашылық-ауыз су және техникалық сумен қамту (қажет болғанда) жүйелері жобаланады және жабдықталады.

Берілетін судың сапасы қолданыстағы гигиеналық нормативтерге сәйкес келуі керек.

125. Ішкі және сыртқы өрт сөндіруге арналған су шығындары сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес қабылданады.

126. Техникалық су құбырын шаруашылық-ауыз сумен қосу, өндірістік құрал-жабдыққа және технологиялық процестерге ағынды үзусіз тазартылғанға дейінгі ағынды суларды беруге рұқсат етілмейді.

127. Ластанған ағын су түзілетін процесте үрлеу тәртібінде қайтарма сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалау кезінде оларды әкетуге жер үсті және жер асты суларын ластанудан қорғау жөніндегі қолданыстағы санитариялық қағидалардың талаптары қойылады.

128. Кәріз желісі барлық ұзындығы бойында жабық және жанбайтын материалдан жасалуы керек. Өнеркәсіптік кәріздің қарау құдықтарын таза ұстау қажет, олар үнемі қақпақпен жабылып тұруы керек.

129. Өнеркәсіптік кәріз сұйықтықтарды іркіліссіз және қысым туындаусыз қалыпты және үздіксіз жоюды қамтамасыз етуі керек.

130. Тазарту құрылғылары ағын судың қажетті тазартылуын қамтамасыз етпейтін, ақаулы немесе лас болған жағдайда өнеркәсіптік кәрізді пайдалануға рұқсат етілмейді.

131. Агрессивті сұйықтықтардың (қышқылдардың, сілтілердің) және сынап, еріткіштер, биологиялық белсенді заттар сияқты зиянды заттардың ықтимал әсер ету орындарында еденді көрсетілген заттардың әсеріне төзімді, оларды сорбциялауға жол бермейтін және тазартуға және залалсыздандыруға болатын материалмен жабу қарастырылады. Көрсетілген заттарды бұру үшін жергілікті су бұру құрылыстарына суағарлар қарастырылады. Елді мекендердің су бұру жүйелеріне мұндай ағындар қабылданбайды.

132. Өнеркәсіптік кәріз жұмысы суағар жағынан сұйықтықтардың іркіліссіз және қысым туындаусыз қалыпты және үздіксіз бұрылуын қамтамасыз етуі керек.

133. Улы немесе жарылыс қаупі бар булар мен газдарды бөле отырып немесе құбырларда ерімейтін заттардың көп мөлшері пайда болатын химиялық реакцияларға әкелетін ағынды суларды кәріз желілерінде біріктіруге рұқсат етілмейді.

134. Өнеркәсіптік кәсіпорынның электрмен қамтудың тиімді заманауи орындалған жүйесі келесі талаптар қатарын қанағаттандыруы керек: үнемділік және сенімділік, пайдалану қауіпсіздігі мен ыңғайлылығы, электр энергияның тиісті сапасын, кернеу деңгейлерін, жиілік тұрақтылығын.

135. Адамдар үнемі болатын өндірістік объектілерде табиғи жарықтандыру қарастырылады.

136. Тәуліктің жарық уақытында метеорологиялық жағдайлардан табиғи жарықтандырудың өзгеруі жұмыс аймақтарын жарықтандырудың жұмыс түріне сәйкес жасанды жарықтандыру нормаларымен белгіленген мәннен төмендеуін болдырмауы тиіс. Табиғи жарықтандырудың азаюының орыны жарықтандыруы жеткіліксіз жұмыс аймақтарында жасанды жарық беретін қондырғыларды автоматты қосу жолымен толықтырылады.

137. Табиғи, жасанды және құрама жарықтандыру жүйелерін, (тұрақты және тұрақсыз) нормаланатын көрсеткіштерін жұмыс орындарында қамтамасыз етуді ескере отырып, жобаланады: табиғи жарықтандыру коэффициентін, жұмыс үстін жарықтандыруды, көз қаратпау көрсеткішін, шағылысқан жарқылды, толқындау коэффициентін, жарықтықты, жарықтың біркелкі таралмауы.

138. Кәсіпорындарда жасанды жарықтандыруды жобалау кезінде жұмыс, апатты, күзет және кезекшілік жарықтандыруды қарастыру қажет.

139. Өндірістік ғимараттардың электрмен жабдықтау жүйелерін және ішкі электр жабдығын жобалау барысында ЭҚҚ ережесінің талаптары орындалады.

7-параграф. Қоршаған ортаны қорғау

140. Өндірістік ғимараттарды жобалаған кезде қоршаған ортаны қорғау мақсатында Экологиялық кодекстің талаптарын ескеру қажет.

141. Өндірістік ғимараттар құрылысы процесінде төмендегілерді есепке алу қажет:

1) тікелей әсерлер – объект орналасқан ауданда жоспарланған қызметтің негізгі және ілеспелі түрлерімен тікелей беріледі;

2) жанама әсерлер – жобаны іске асыру салдарынан жанама (екінші жақтан) қоршаған ортада туындайды;

3) кумулятивті әсерлер – жобаны іске асырумен қатар жүретін өткен, осы немесе болжалатын әрекеттер негізінде туындаған ұдайы ұлғаятын өзгерістердің нәтижесінде туындайды.

142. Қоршаған ортаға әсерді бағалау барысында мыналарға әсер етуді бағалауды жүргізу қажет:

1) атмосфералық ауа, жылыжай газдары шығарылуының әсерінен басқа;

2) жер үсті және жер асты сулары;

3) су қоймалары түбінің беті;

4) ландшафтар;

5) жер ресурстары және топырақ жамылғысы;

6) өсімдік әлемі;

7) жануарлар әлемі;

8) экологиялық жүйелердің ахуалы;

9) халық денсаулығының күйі;

10) әлеуметтік сала (халықтың жұмыспен қамтылуы, білім алу, көлік инфрақұрылымы).

143. Құрамында зиянды заттары (немесе жағымсыз иістер) бар өндірістік үй-жайдың жергілікті және жалпы алмасатын желдету жүйелерімен атмосфераға жіберілетін ауаны тазалау, атмосфералық ауаның қолданыстағы гигиеналық нормативтермен анықталған деңгейге дейін зиянды заттардың қалдық көлемін атмосферада тарату жұмыстарын қарастыру қажет.

144. Атмосфералық ауаға ластағыш заттар шығаруды жүзеге асыратын кәсіпорынның өндірістік алаңында атмосфералық ауада ластанған заттарды таратуға кедергі болатын тығыз ағаш-бұта тобына жататын көшеттерді отырғызуға рұқсат етілмейді.

145. Ғимаратты жобалау және салу кезінде құрылыс жер телімінің радон қауіпті деңгейін, техногенді радиобелсенді ластанудың болуын және құрылыс конструкциясының радиобелсенділігін ескеру қажет.

6-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану

1-параграф. Энергия тұтынуды азайтуға қойылатын талаптар

146. Ғимарат оның және бөлім жүйелеріне арналған энергияны тиімді пайдалану жөніндегі талаптарды ескере отырып жобаланады және салынады.

147. Жобалау барысында Қазақстан Республикасының аумағындағы қолданыстағы нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес объектіде энергия тиімділігін арттыру бойынша шешімдер мен шаралар кешенін қарастыру қажет.

148. Ғимараттардың энергия үнемдейтін конструкциялары жайлардағы белгіленген микроклиматты тиімді сақтаумен және оларды дайындау, ресурстарды қажет етуін төмендетумен қатар, жаңа технологияларды пайдалану есебінен экологиялық тұрғыдан қауіпсіз болуы керек.

149. Технологиялық процесті жүзеге асыру және үй-жайдың микроклиматына қойылатын талаптарды орындау энергия ресурстарын үнемдеп шығындауды қамтамасыз ете отырып жүзеге асырылады.

150. Жұмыстан тыс уақытта үй-жайдағы температураны төмендетуге рұқсат етіледі.

151. Инженерлік жүйелер ауамен қамтамасыз ету жүйесін автоматты немесе қолмен реттеумен жабдықталады. Ғимараттың жылыту жүйелері жылу ағынын реттеуге арналған аспаптармен жабдықталады.

152. Жобалау кезінде жарық жақтармен ғимараттың дұрыс бағдарын қарастыру қажет. Ғимараттың дұрыс бағдары қыс мезгілінде жылуды табиғи сақтауға және жаз мезгілінде суытуға, сондай-ақ, үй-жайдың инсоляциясын қамтамасыз етуге жағдай жасайды.

153. Жылуды тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін ғимараттың қоршау конструкциясы энергия үнемдейтін материалдарды пайдаланумен орындалады.

154. Ғимараттың энергия үнемдейтін жылу оқшаулауын және желдетуін қамтамасыз ету қажет (мысалы, ауа қабаты бар қабырға және төбелердің жылу оқшаулауы, бір камералы немесе екі камералы әйнек пакеттер, пассивті жылыту және суыту).

155. Инженерлік жүйелерде энергия үнемдеу шараларын қолдану қажет (мысалы, сорып алатын ауаның жылуын жою).

156. Ғимараттың энергетикалық тиімділігін жетілдіру барысында климаттық және жергілікті шарттарды, сондай-ақ, үй-жай ішіндегі климаттық жағдайларды назарға ала отырып экономикалық тиімділікті ескеру қажет. Бұл шаралар ғимараттың басқа техникалық талаптарына, сондай-ақ, олардың жалпы қол жетімділігіне, қауіпсіздігіне және мақсатты пайдалануына әсер етпеуі керек.

157. Ғимаратты салу кезінде көлеңкелеу, жылу қуатын негіздеу, сондай-ақ, ең алдымен ғимарат айналасындағы климаттық жағдайларды және ғимарат ішіндегі микроклиматты жақсартатын пассивті суыту технологиясын дамыту, пайдалану секілді қызып кетуді болдырмайтын шараларға көңіл аудару қажет.

158. Ғимараттарда тиімділігі жоғары балама жүйелерді (техникалық, экологиялық және экономикалық) орнату мүмкіндіктерін қарастыру.

159. Егер жүйелі талаптар кем дегенде келесілер үшін техникалық, экономикалық және қызметтікқ тұрғыдан тиімді болған жағдайда қолданылады:

1) жылыту жүйесі;

2) ыстық сумен қамтамасыз ету жүйесі;

3) ауа баптау жүйесі;

4) ірі желдету жүйелері;

5) осы жүйелердің үйлесімі.

2-параграф. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану

160. Өндірістік ғимараттарды орналастыру, жобалау, салу, реконструциялау өсімдіктердің, жануарлардың және табиғи экологиялық жүйенің қызмет етуіне төзімді басқа организмдердің өсуі үшін қолайлы жағдайды қамтамасыз ететіндей ретпен жүзеге асырылады.

161. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану мақсатында қолданыстағы нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес жөндеу, реконструкциялау объектілерінде бұрын қолданылған құрылыс материалдарын, бұйымдар мен конструкцияларды пайдалану рұқсат беріледі.

162. Ландшафтты жоспарларда су, топырақ, биологиялық әртүрлілік, энергетикалық ресурстар, ауаның сапасы секілді мемлекеттік ресурстарды және қоғамдық мүдделердегі басқа табиғат ресурстарды саналы түрде сақтауды қарастырылады.

163. Өндірістік ғимараттарды салу мен пайдалану кезінде су тұтынуды төмендету және суды үнемдеу мақсатында ағын суларды қайта өңдей, табиғатты қорғау және өнеркәсіптегі экономикалық тиімділікті арттыру бойынша шаралар кешенін орындау қажет.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ҚОЙМАЛЫҚ ҒИМАРАТТАР ҚР ҚН 3.02–29–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтікқ талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары.

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау. Қоймалық ғимараттардың жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Қоймалық ғимараттардың механикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талаптар

2-параграф. Қоймалық ғимараттардың өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талаптар

3-параграф. Қоймалық ғимараттарда гигиенаны және адам денсаулығының қорғалуын қамтамасыз етуге қатысты талаптар

4-параграф. Пайдалану кезінде қауіпсіздік пен қолжетімділікті қамтамасыз етуге қатысты талаптар

5-параграф. Энергияны үнемдеу және жылу шығынын азайтуға қатысты талаптар

6-параграф. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануға қатысты талаптар

1-тарау. Қолданылу саласы

1. Осы құрылыс нормалары заттарды, материалдарды, өнім мен шикізатты сақтауға арналған, соның ішінде қызметтікқ өрт қауіптілігі басқа ғимараттарда орналасқан және ішкі ортасының берілген параметрлерін сақтау үшін ерекше құрылыс шараларын қажет етпейтін қоймалық ғимараттар мен үй-жайларын жобалауда қолданылады.

2. Осы құрылыс нормалары құрғақ минералды тыңайтқыштар мен өсімдіктерді қорғаудың химиялық құралдары, жарылғыш, радиоактивті және күшті әсер ететін улы заттар, жанғыш және жанбайтын газдар, мұнай және мұнай өнімдері, каучук, целлулоид, жанғыш пластмассалар мен кинопленка, цемент, мақта, ұн, құрама жем, аң терісі, тері және тері бұйымдары, ауыл шаруашылық өнімдері сақталатын қоймалық ғимараттар мен үй-жайларын жобалауда, сондай-ақ тоңазытқыштар мен астық қоймаларына арналған ғимараттар мен үй-жайларды жобалауда қолданылмайды.

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

Осы құрылыс нормаларын қолдану үшін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне мынандай сілтемелер қажет:

4) "Ғимараттарды, үй-жайлар мен құрылыстарды автоматты өрт сөндіру және автоматты өрт сигнализациясы, өрт кезінде адамдарды құлақтандыру және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген);

5) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінде тіркелген № 15501);

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

3. Осы құрылыс нормаларында тиісті анықтамаларымен келесі терминдер қолданылады:

1) ғимарат – күш түсетін және қоршау конструкцияларынан тұратын, жер бетінде міндетті тұйық аумақ құратын, қызметтікқ мақсатына қарай адамдардың өмір сүруі немесе жүріп-тұруы, өндірістік үдерістерді орындау, сондай-ақ материалдық құндылықтарды орналастыру және сақтау үшін пайдаланылатын жасанды құрылыс. Ғимараттың жер асты бөлігі болуы мүмкін;

2) қоймалар – келіп түскен тауарларды қабылдау, сақтау, орналастыру және тарату операцияларының күллі кешенін жүзеге асыру үшін арнайы технологиялық жабдықпен жарақталған ғимараттар;

3) қоймалық логистика – қоймаларда тауарларды қабылдау, өңдеу, сақтау және жөнелту бизнес үдерістерін оңтайландыру жүйесі;

4) өрт – адамдардың өмірлері мен денсаулықтарына, мүлік пен қоршаған ортаға зиян келтіретін, арнайы ошақтан тыс бақылауға көнбейтін жану;

5) платформа – рампаға ұқсас қолданылатын құрылыс; рампадан айырмашылығы, екі жақты болып жобаланады: бір жағы темір жол бойында орналасса, қарама-қарсы жағы автомобильмен кіретін жолдың бойында орналасады;

6) рампа – бір жағы қойма қабырғасымен шектесіп, екінші жағы темір жолдың немесе автомобильмен кіретін жолдың бойында орналасатын, тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізуге арналған құрылыс;

7) терминал – тауарды қоймада оңтайлы орналастыруды және сыртқы ортамен өзара байланысты автоматты басқаруды қарастыратын, кіретін, шығатын және ішкі ағындарды қамтитын, қоймалық мақсаттағы құрылыс;

8) шекті мүмкіндіктегі шоғырлану – қоршаған ортада тұрақты пайдалану немесе белгілі бір уақыт аралығында ықпал ету жағдайында адамдардың денсаулығына мүлдем дерлік әсер етпейтін және оның ұрпағына жағымсыз салдарын тигізбейтін зиянды заттардың болуы.

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

4. Осы құрылыс нормаларының мақсаты қоймалық ғимараттар мен үй-жайларында:

1) материалдық құндылықтардың тиісінше сақталуы;

2) адамдардың өмірлері мен денсаулықтарының өндірістік және табиғи теріс факторлардан қорғалуы үшін қолайлы микроклимат пен қауіпсіз ортаны қалыптастыру болып табылады.

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5. Қызметтікқ талаптарға:

1) қоймалық ғимараттардың өмірлік циклының барлық кезеңдерінде олардың механикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

2) қоймалық ғимараттардың өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

3) адамдардың өмірлері мен денсаулықтарын қорғау;

4) қоршаған ортаны қорғау талаптарының сақталуы жатады.

5-тарау. Қоймалық ғимараттардың жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Қоймалық ғимараттардың механикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талаптар

6. Құрылыстық үй-жай мен оның жекелеген бөліктерінің немесе элементтерінің қауіпсіздігін сипаттайтын параметрлердің талап етілетін мәндері:

1) апробацияланған әдістемелер бойынша орындалған есептердің нәтижелерімен және (немесе) құрылыстық үй-жайдың барабар үлгілерін немесе фрагменттерін сынау нәтижелерімен;

2) қауіптердің жүзеге асырылу сценарийлерін үлгілеу нәтижелерімен негізделуі керек.

Есептерге арналған бастапқы мәліметтер құрылыс ауданы үшін климаттық ықпалдардың статистикалық тұрғыдан негізделген мәндерін, қауіпті табиғи және техногендік ықпалдардың қайталанушылық және қарқындылық сипаттамаларын, құрылыс салынатын аумақтағы, ал қажет болған жағдайда – нақты жер телімі аумағындағы инженерлік ізденулер нәтижелерін қамтиды.

Есептерге арналған бастапқы мәліметтер (инженерлік ізденулер нәтижелерін қоса алғанда), есептер мен сынаулар әдістері, жүктемелер мен ықпалдардың қабылданған мәндері, сондай-ақ ғимараттың немесе құрылыстың параметрлері мен басқа да сипаттамаларының қабылданған жобалық мәндері қолдану нәтижесінде ерікті негізде осы құрылыс нормалары талаптарының сақталуы қамтамасыз етілетін ұлттық стандарттардың және (немесе) ережелер жинақтарының бекітілген тізіміне енгізілген нормативтік құжаттар талаптарын қанағаттандырулары керек.

7. Қойма ғимараттарының көлемдік-жоспарлау шешімдері ғимараттарды елеулі қайта құрусыз тауарларды қоймалау технологиясын өзгерту, сондай-ақ оларды өндірістік үй-жайларға қайта жаңарту мүмкіндігін қамтамасыз етуі керек.

8. Қоймалық ғимараттардың геометриялық параметрлері – аралық қанаттарының өлшемдері, ұстындарының адымдары және қабаттарының биіктігі технология талаптарымен анықталады; жедел әрекетті (жабдықты) ғимараттарда нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келулері керек.

9. А және Б санатты қоймалық үй-жайлардың сыртқы қоршау конструкциялары оңай алынатын болып жобалануы қажет.

10. Қоймалық ғимараттардың еден үстімен өтетін көлік көп жүретін жерлеріндегі ұстындар мен ойықтардың жиектері механикалық зақымдалулардан қорғалады және боялады.

11. Тиеу-түсіру рампалары мен платформаларды тауарлар мен тиеу-түсіру механизмдерін атмосфералық жауын-шашыннан қорғау талаптарын ескере отырып жобалау қажет.

12. Тиеу-түсіру рампасының ұзындығын қойманың жүк айналымы мен сыйымдылығына қарай, сондай-ақ ғимараттың көлемдік-жоспарлау шешімін негізге ала отырып, анықтау қажет.

Тиеу-түсіру рампалары мен платформаларының енін технология талаптары мен тиеу-түсіру жұмыстарының қауіпсіздік техникасына сәйкес қабылданады.

13. Тиеу-түсіру рампалары мен платформаларының кем дегенде екі таралып орналасқан сатысы немесе пандусы болуы керек.

14. Қақпаларды, темір жолдардың кіретін жерлерін, зениттік фонарьларды, ішкі суағарларды, парапеттерді және терезелер мен фонарьлар әйнектерін тазалау мен жөндеуге арналған құрылғыларды орнату өндірістік ғимараттарды жобалауға қойылатын талаптарға сәйкес қабылдау қажет.

15. Қоймалық ғимараттардың еден жабындары мен негіздерінің конструкциялары мен материалдары жиналатын тауарлардан болатын жүктеменің қабылдануын, еден үстімен жүретін көліктің механикалық ықпалдарының түрі мен қарқындылығын, шаң бөлінуін, статикалық электрдің жинақталуы мен ұшқын түзілуін есепке ала отырып, белгіленуі қажет.

16. Тамақ өнімдерін сақтауға арналған қоймалық үй-жайларда кеміргіштер бүлдіре алмайтын құрылыс материалдарынан жасалған, қуыстары жоқ қоршау конструкциялары; сыртқы есіктердің, қақпалар мен люк қақпақтарының тұтас, қуыссыз беттері; желдету жүйелері каналдарының саңылауларын жабуға арналған құрылғылар; қабырғалар мен ауа өткізгіштердегі желдету саңылауларының және жертөле қабаттары терезелерінің болат тормен қоршалуы қарастырылуы қажет (терезелерді болат тормен қоршау конструкциялары ашылатын немесе алынып-салынбалы болулары керек).

Осындай қоймалық ғимараттардың жобаларында құбырларды өткізуге арналған (қабырғалардағы, аралық қабырға мен жабындардағы) саңылауларды және үй-жайлардың қоршау конструкцияларының (ішкі және сыртқы қабырғаларының, аралық қабырғалардың өзара және еденмен немесе аралық жабындармен) түйіскен жерлерін мұқият бітеу туралы нұсқаулар қарастырылуы қажет.

2-параграф. Қоймалық ғимараттардың өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талаптар

17. Өрт қауіпсіздігі талаптарын орындауды қамтамасыз ету үшін құрылыс объектісі Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" Техникалық регламентіне (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген) "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" Техникалық регламентіне сәйкес жобаланады және құрылады.

18. Өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша қоймалық ғимараттар мен үй-жайлары оларда сақталатын заттарға, материалдарға, өнімге, шикізатқа және олардың буылып-түйілуіне қарай А, Б, В1-В4 және Д санаттарына бөлінеді.

Үй-жайлар мен ғимараттардың өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша санаттары Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес жобаның технологиялық бөлігінде белгіленеді.

Ескертпе* - Бұдан әрі қарай мәтін бойынша "заттар, материалдар, өнім және шикізат" термині "тауарлар" терминімен біріктіріледі.

19. Қойма ғимараттарының көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдері өрт жағдайында қамтамасыз етеді:

1) өрттің қауіпті факторлары салдарынан өмірлері мен денсаулықтарына қауіп төнгенге дейін қызметкерлердің сырттағы, ғимаратқа іргелес жатқан аумаққа көшірілуін;

2) паналап үлгермеген қызметкерлерді құтқару мүмкіндігін;

3) өрт бөлімшелері мен өрт сөндіру құралдарының өрт ошағына жету, сондай-ақ адамдар мен материалдық құндылықтарды құтқару шараларын жүргізу мүмкіндігін;

4) өрттің іргелес жатқан өрттен қорғау бөліктеріне және қатар орналасқан ғимараттарға таралмауын.

20. Өндірістік ғимараттарда үздіксіз технологиялық үдерісті қамтамасыз ету үшін технологиялық жобалау нормаларымен белгіленген мөлшердегі шикізат пен жартылай фабрикаттардың шығындық (аралық) қоймалары тікелей өндірістік үй-жайларда ашық немесе торлы қоршаулардың артында орналастырылады. Технологиялық жобалау нормаларында мұндай деректер болмаған жағдайда, көрсетілген тауарлардың саны ауысымдық қажеттіліктен аспайтын болып белгіленеді.

21. Отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі, конструкциялық өрт қауіптілігі С0 сыныбындағы терминалдардың бір қабатты ғимараттарында қажет болған жағдайда 1-ші типті өртке қарсы тосқауылдармен қоршалған және өрт кезінде ауаның тежелуін қамтамасыз ететін эвакуациялау дәліздерін орнатуға болады. Бұл жағдайда дәліздің ұзындығы эвакуациялау жолының ұзындығын есептеу кезінде есепке алынбайды.

22. Заттар жоғарыда, стеллаждарда сақталатын В санатындағы қоймалық ғимараттар фонарьлары немесе жабындарында түтінді жоюға арналған сору шахталары бар, отқа төзімділігі І – ІV дәрежелі, С0 сыныбындағы бір қабатты ғимараттар болып жобалануы қажет.

Түтінді жоятын сору шахталарын (люктарды) стеллаждардың арасындағы өткелдердің үстінде орналастыру қажет.

23. Отқа төзімділігі І, ІІ, ІІІ және ІV дәрежелі, өрт қауіптілігінің С0 және С1 сыныптарындағы ғимараттарға іргелес жатқан рампалар мен жаппалардың конструкциялары жанбайтын материалдардан қабылдануы қажет.

24. Автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелері Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген) "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" Техникалық регламентіне сәйкес қарастырылуы қажет.

25. Қоймалық ғимараттарды сыртқы және ішкі өртке қарсы сумен жабдықтаумен қамтамасыз ету сумен жабдықтауды, сыртқы желілер мен құрылыстарды, ішкі су құбыры мен канализацияны жобалауға қойылатын талаптарға сәйкес жобалануы қажет.

3-параграф. Қоймалық ғимараттарда гигиенаны және адам денсаулығының қорғалуын қамтамасыз етуге қатысты талаптар

26. Адамдардың ғимараттарда болу қауіпсіздігі санитариялық-эпидемиологиялық және микроклиматтық талаптармен қамтамасыз етіледі: жұмыс аймақтарының ауасында зиянды заттардың шекті мүмкіндіктегі шоғырлануынан жоғары болмауы, үй-жайларға жылу мен ылғалдың барынша аз бөлінуі; шуылдың, дірілдің, ультрадыбыс деңгейінің, электромагнитті толқындардың, радиожиіліктердің, статикалық электр мен иондаушы сәулеленулердің мүмкін болатын мәндерден жоғары болмауы, сондай-ақ дене жүктемелерінің, зейін қоюдың шектелуі және гигиеналық нормативтерге сәйкес жұмыс істеушілердің шаршауына жол бермеу арқылы.

27. Конструкцияларда қолданылатын материалдар пайдалану барысында шекті мүмкіндіктегі шоғырлануынан асатын көлемде зиянды, өрт және жарылыс қаупі бар, жағымсыз иіс шығаратын заттарды, сондай-ақ ауру тудыратын бактерияларды, вирустарды және зеңдерді бөлмеуі керек.

28. Тамақ өнімдерін сақтауға арналған қоймалық үй-жайлардың едендерін жабуда қара майды, шайырды және басқа да экологиялық тұрғыдан зиянды материалдарды қолдануға рұқсат етілмейді.

4-параграф. Пайдалану кезінде қауіпсіздік пен қолжетімділікті қамтамасыз етуге қатысты талаптар

29. Қоймалық ғимараттардың көлемдік-жоспарлық және конструкциялық шешімдері олардың ішіндегі адамдардың қозғалу, жұмыс істеу, жылжымалы құрылғыларды, технологиялық және инженерлік жабдықты пайдалану кезінде жарақат алу мүмкіндігін болдырмауға септігін тигізулері керек.

30. Физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектулі тұлғалар үшін қолжетімді ғимараттар мен құрылыстардың жобалық шешімдері:

1) олардың мақсатты жерлерге қол жеткізулерін және ғимараттар мен құрылыстардың ішінде кедергісіз жылжуларымен;

2) қозғалу (соның ішінде эвакуациялау) жолдарының, сондай-ақ қызмет көрсету және жұмыс жасау орындарының қауіпсіздігімен қамтамасыз етіледі.

31. Адамдардың электр тогынан зардап шегулерін болдырмау үшін жобалау шешімдерінде қарастырылады:

1) электр қондырғыларын сенімді оқшаулау және жерге тұйықтау шаралары;

2) қорғаныстық өшіру құрылғыларының болуы;

3) электрмен жабдықтау жүйесінің қолмен ұстауға болатын бөліктерінде электр жүктемесінің пайда болуын болдырмау шаралары.

32. Жобалық құжаттамада жарылыстар нәтижесінде сәтсіздіктерге ұшырап, жарақат алуды болдырмау шаралары, оның ішінде:

1) жылыту жүйелерін орнату кезінде қауіпсіздік ережелерінің сақталуы;

2) жылу генераторларын дайындайтын кәсіпорындар талаптарының сақталуы;

3) ыстық сумен жабдықтау және жылыту жүйелеріндегі қыздыру температурасы мен қысымның реттелуі;

4) үй-жайлардың ауасында жарылыс қаупі бар заттардың шамадан тыс жинақталып қалуын болдырмау қарастырылады.

33. Қойма ғимараттарын жобалау кезінде адамдарды қорғау қамтамасыз етіледі:

1) сыртқы көздер (құрылыстың сыртынан) тудыратын ауа шуылынан;

2) ғимараттың немесе құрылыстың басқа бөлме-жайларындағы ауа шуылынан;

3) соққы шуылынан;

4) жабдықтан шығатын шуылдан;

5) үй-жайда шамадан тыс жаңғырық шығаратын шуылдан қорғау.

34. Бір уақытта көп адам бола алатын және олардың қауіпсіздігі дыбыс айыру мүмкіндіктеріне байланысты болатын үй-жайлар мен ашық алаңдарда оңтайлы акустикалық жағдайлар жасалуы тиіс.

35. Су бұру объектілерін сырттан жарықтандырудың мынандай түрлерін қабылдау қажет:

1) жалпы, біркелкі жұмысшы жарықтандыру;

2) күзетпен жарықтандыру;

3) кезекші жарықтандыру.

Нақты объект үшін қажетті жарықтандыру түрлері жобада анықталады және тапсырыс берушімен келісіледі.

36. Апатты және басқа да төтенше жағдайларда қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін жобалық құжаттамада апатты және эвакуациялық жарықтандыру қарастырылады.

Апатты жарықтандырудың жұмыс жарықтандыруы өшкен кезде, автоматты түрде қосылатын дербес қоректену көзі болуы керек.

Қоймалық ғимараттарда үй-жайлардан апатты және эвакуациялық шығу жолдарының көрсеткіштері қарастырылуы тиіс.

37. Қоймалық ғимараттар тұрақты және ұялы байланыс түрлерімен жабдықталады.

38. Рұқсатсыз енуден қорғануды қамтамасыз ету үшін:

1) қоймалық ғимараттарда қылмыстық әрекеттер мен олардың салдарының болу мүмкіндігін азайтуға бағытталған шаралар қарастырылуы;

2) ҚР заңнамасымен көзделген жағдайларда қоймалық ғимараттарда телевизиялық бақылау, дабыл жүйелері және лаңкестік әрекеттер мен рұқсатсыз енуден қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған басқа да жүйелер орнатылуы қажет.

5-параграф. Энергияны үнемдеу және жылу шығынын азайтуға қатысты талаптар

39. Қоймалық үй-жайлардағы температура, салыстырмалы ылғалдылық және ауа қозғалысының жылдамдығы тауарларды сақтау технологиясының талаптарына сәйкес қабылдануы қажет.

40. Ішкі жылумен жабдықтау және жылыту жүйелері, ауамен жылыту, желдету және ауа баптау жүйелері, соның ішінде сыртқы ауаны қабылдау құрылғылары, апатты желдету, жабдықты орналастыру және ауа өткізгіштер, өрт кезінде түтіннен қорғау және ішкі суықпен қамтамасыз ету жүйелері, қоймалық ғимараттардағы микроклимат параметрлерінің мәндері жылытуды, желдетуді және ауа баптауды жобалауға қойылатын талаптарға сәйкес қабылданады.

41. Жылыту, желдету және ауа баптау жүйелеріндегі негізгі параметрлерді қашықтықтан бақылау мен тіркеу технологиялық талаптар және жобалауға берілетін тапсырма бойынша қарастырылуы қажет.

42. Пайдалану энергия шығынын төмендету мақсатында ғимараттың сыртқы қабығы бетінің алаңының онда жасалған көлемге қатынасына тең жинақы көрсеткішінің ең аз мәні бар көлемдік-жоспарлау шешімдерін қабылдау қажет.

43. Жобалау құжаттамасында технологиялық процестерді автоматтандыруды әзірлеу кезінде қоймаларда (қойма логистикасы) тауарларды қабылдау, өңдеу, сақтау және тиеу бизнес процестерін оңтайландыру көрсетіледі.

44. Логистикалық үдерісті ұйымдастыру кезінде:

1) шығындарды азайтуға және тауарды қайта өңдеу үдерісін жетілдіруге септігін тигізетін жұмыс аймақтарына бөлу кезінде қойманың ұтымды жоспарлануына;

2) жабдықты орналастырып қою кезінде кеңістіктің тиімді пайдаланылуына;

3) түрлі қойма операцияларын орындайтын әмбебап жабдықты пайдалануға;

4) қойма ішінде тасымалдау бағыттарын барынша қысқартуға;

5) жөнелту партияларын біріктіруді және орталықтандырылған жеткізу тәсілін қолдануды жүзеге асыруға;

6) ақпараттық жүйе мүмкіндіктерін барынша пайдалануға;

7) қойма ішінде тасымалдау бағыттарын эвакуация бағыттарына барынша жақындатуға қол жеткізу қажет.

6-параграф. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануға қатысты талаптар

45. Қойма ғимараттарын жобалау кезінде экологиялық заңнама талаптарына, санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға және басқа да қолданыстағы нормаларға сәйкес "Қоршаған ортаны қорғау" бөлімін әзірлеу қажет.

46. Қоймалық ғимараттар алаңдарында құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде бұзылуы, ластануы, су басуы немесе су астында қалуы мүмкін болатын жерлерде топырақтың құнарлы қабатын алу қарастырылуы қажет.

Алынған құнарлы топырақ қабатын уақытша сақтау орны мен шарттарын, сондай-ақ пайдалану тәртібін жер телімдерін пайдалануға беретін органдар белгілейді.

47. Жалпы алмастыру желдеткішімен қоймалық ғимараттардан шығарылатын және құрамында зиянды, жағымсыз иіс шығаратын заттар бар ауаның атмосфераға шығарылу, сондай-ақ осы заттарды сейілту көлемі олардың қоймалық ғимаратқа жақын жерде орналасқан елді мекендердің атмосфералық ауасындағы шоғырлануы шекті мүмкіндіктегі шоғырлануынан аспайтындай есептермен қабылданады.

Елді мекендер мен кәсіпорындар аумақтарында желдету шығарындыларынан туындайтын атмосфералық ауа ластануын есептеулерде зиянды заттардың ең жоғары жиынтық шығарындылары, осы заттардың атмосфералық ауада технологиялық шығарындылардан шоғырлануы және құрылыс ауданында зиянды заттардың фондық шоғырланулары есепке алынады.

48. Жобалау құжаттамада қоршаған ортаға залалын тигізбейтін ағынды суларды бұру қарастырылады.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ КӨП ҚЫЗМЕТТІК ҒИМАРАТТАР МЕН КЕШЕНДЕР ҚР ҚН 3.02–09–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтікқ талаптар

1-параграф. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау және салу кезіндегі жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Жер теліміне қойылатын талаптар

3-параграф. Өрт және басқа апаттық жағдайлар кезіндегі ғимараттың қауіпсіздік талаптары

4-параграф. Ғимараттарды пайдалану барысында адамдардың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету бойынша талаптар

6-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша талаптар

1-параграф. Ғимараттың энергия тиімділігі бойынша талаптар

2-параграф. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану бойынша талаптар

1-тарау. Қолданылу саласы

1. Осы құрылыс нормалары көп қызметтік ғимараттар мен кешендер жайларын орналастыруға, жер теліміне, көлемдік-жоспарлық шешіміне, инженерлік қамтамасыз етуге, құрамы мен алаңының ішкі ортасына негізгі талаптарды белгілейді.

2. Осы құрылыс нормалары көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді, оның ішінде, биіктігі 50 метрден жоғары ғимараттарды жобалауға және салуға, сондай-ақ қолданыстағы көп қызметтік ғимараттар мен кешендер объектілерін реконструкциялау мен күрделі жөндеуге қолданылады.

3. Осы құрылыс нормалары қайта салынатын, реконструкцияланатын, кеңейтілетін және жаңғыртылатын көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалауға таратылады.

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

1) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексі (бұдан әрі –Кодекс);

2) "Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі Заңы (бұдан әрі – Заң);

3) "Террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалу жүйесіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі № 191 қаулысы (бұдан әрі - Террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалу жүйесіне қойылатын талаптар);

4) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 26 қазандағы № ҚР ДСМ-29 бұйрығымен бекітілген "Әкімшілік және тұрғын үй ғимараттарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары. (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17769 болып тіркелген);

5) "Электр қондырғыларын орнату қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10851 болып тіркелген) (бұдан әрі - ЭҚҚ);

6) "Ғимараттарды, үй-жайлар мен құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және оларды эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген);

7) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген).

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4. Осы құрылыс нормаларында тиісті анықтамаларымен мынандай терминдер қолданылады:

1) атриум – қабат-қабат галереялар арқылы тігінен артатын көп жарықты кеңістік түріндегі ғимараттың бір бөлігі, одан әртүрлі мақсаттағы жайлар шығады.

Көп жарықты кеңістік түріндегі көлденеңінен артатын атриум (ұзындығы биіктіктен көп болғанда) пассаж деп аталады;

2) аумақты көгалдандыру – жасанды бақ-саябақ кешендері мен объектілері: саябақ, бақша, шағын бақ, бульвар орналастырылған табиғат кешені аумағының бір бөлігі, оның шегінде кемінде 70% өсімдік жабыны бар тұрғын, қоғамдық, іскерлік, коммуналдық, өндірістік мақсаттағы аумақтардың құрылысы аз көлемде жүргізілген аумақтар;

3) жер телімі – нақты қызметтік (мысалы, көп қызметтік кешен), құрылыстық, ландшафтық мақсаттағы қала аумақтарының оқшауланған бір бөлігі;

4) кіріктірме объектілер – негізінен ғимарат ауқымында орналасқан, шығыңқы бөлігі ғимараттың қасбеті жағынан 1,5 метрден, бүйір беті жағынан 6 метрден аспайтын мекемелер, өнеркәсіптер және басқа да жайлар;

5) кіріктірме-жапсарлас объектілер – ғимараттың ауқымында және ауқымынан шығыңқы салынған, қасбет жағынан шығыңқылығы 1,5 метрден, ал бүйір жағынан 6 метрден көп мекемелер, өнеркәсіптер және басқа да жайлар;

6) көп қызметтік ғимараттар (кешендер): Инженерлік, әлеуметтік, қызметтік өзара байланысты жүйелермен біріктірілген, заманауи әлеуметтік-мәдени, технологиялық, қала құрылысы және сәулет талаптарына жауап беретін әртүрлі мақсаттағы, негізгі функцияларды атқаратын үш және одан астам (балалардың келуіне арналған екі үй-жайлар немесе алаңдар) объектілерді орналастыруға арналған біртұтас сәулет тобы немесе өзара байланысты жеке тұрған ғимараттар.";

7) көп қызметтік тұрғын үй кешендері (тұрғын үй КҚК) – көп пәтерлі ғимараттар, әдеттегідей, бірінші кезекте кешен тұрғындары үшін күнделікті қызмет көрсететін жақын объектілер кіретін пәтерлердің жайлылығы жоғары кешен. Үй аумағынде күзет болуы мүмкін;

8) көше, аудан - қаланың көше-жол торабының қызыл сызықпен шектелген аумағы;

9) қалалық торап – жалпы қалалық мәні бар магистральдық көшелер қиылысында құрылатын қоғамдық мақсаттағы аумақ;

10) қоғамдық (қоғамдық-іскерлік) аймақ – арнайы санитариялық және экологиялық қорғау шараларын қажет етпейтін әкімшілік, ғылыми-зерттеу, қоғамдық мекемелерді және олардың кешендерін, қонақ үйді және қонақ үй кешендерін, іскерлік және қаржылық белсенді орталықтарды, мәдени, спорттық, коммерциялық, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету және қоғамдық тамақтандыру объектілерін, көлікті, жерүсті және жерасты гараждары мен ашық автотұрақтарды, басқа ғимараттарды және құрылыстарды, оның ішінде көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді орналастыруға арналған елді мекен аймағы;

11) магистральаралық аумақтар – І сыныпты жалпы қалалық мәндегі магистральдік көшелердің қызыл сызығымен, қалалық тораптар аумағымен және магистральдік аумақтар шекараларымен шектелетін аумақ;

12) магистраль бойындағы аумақ – жалпы қалалық немесе аудандық мәндегі магистральді көшелерге қосылатын аумақ;

13) рекреациялық аумақтар – елді мекендердегі тұрғындар демалатын орындарды ұйымдастыру мен орналастыруға арналған аумақтар. Оларға бақтар, орман - бақтар, саябақтар мен гүл бақтар, хайуанаттар бағы, су қоймалары мен жағажайлар, аквапарктер, ландшафтты сәулет объектілері, демалу мен саяхаттауға арналған басқа да орындар, сондай-ақ, демалыс және (немесе) сауықтыру мақсатындағы ғимараттар мен құрылыстар кіреді. Рекреациялық аумақтарға, елді мекендер шекарасының шегінде орналасқан қорғалатын табиғи объектілер енгізілуі мүмкін.

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

5. Нормативтік талаптардың мақсаты көп қызметтік ғимараттар мен кешендерде адамдардың тұруы мен келіп-кетуі, жұмыс істеуі үшін өрт, санитариялық-эпидемиологиялық, эргономиялық, механикалық қауіпсіздік, қоршаған ортаны қорғау, энергетикалық тиімділік пен ресурс үнемдеу нормалары мен талаптарын сақтай отырып, кеңістік пен уақытты тиімді пайдалануды ескеру арқылы адамдардың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ететін қажетті жағдай жасау болып табылады.

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

6. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің негізі мен көтергіш конструкциялары жобалау мерзімі ішінде оларды салу, реконструкциялау және пайдалану кезінде сыналатын болжамды әсерлердің үйлесіміне шыдайды.

7. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер автоматты өрт дабылы жүйелерімен, автоматты өрт сөндіру және адамдарды өрт туралы хабардар ету қондырғыларымен жабдықталады.

8. Көп қызметтік ғимараттарда оларды пайдалану барысында аумақты көріктендіруді, сәулет-жоспарлау шешімін, санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды ескере отырып, адамдардың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз ететін өмір тіршілігі үшін қажетті жайлы жағдай жасалады.

9. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер онда адамдар тұрған және келіп-кеткен кезде олардың қызмет ету мерзімінің ішінде жай ауасында ластаушы заттардың, жарықтандырудың, инсоляцияның, күннен қорғаудың, шудың, дірілдің және сәуленің болуына байланысты адам денсаулығына залал келтірмейтіндей жобалануы және салынуы керек.

10. Сумен қамтамасыз ету және су құбыры жүйелері судың қажетті көлемде үзіліссіз берілуін қамтамасыз ететіндей жобаланады және салынады.

11. Кәріз жүйелері сұйық ағындыларды сумен жабдықтау жүйесіне түсірмей, топырақ пен қоршаған ортаны ластамай, ортаға иіс шығармай өз уақытында жоюды қамтамасыз ететіндей жобаланады және салынады.

12. Ғимаратты ылғалдан қорғау үй-жайға атмосфералық ылғалдың енуін, онда дымқылдың пайда болуын болдырмауды, ал сумен жабдықтау және кәріз жүйелері судың немесе сұйық ағындарының аққан жағдайында – апат ошағын үй-жай шегінде оқшаулауды қамтамасыз ететіндей орындалады.

13. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер, олардың іргелес аумақтары мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды қоса алғанда, барлық адамдардың мақсатты жеріне кедергісіз жету мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей жобаланады және салынады.

14. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер, олардың іргелес аумақтары адамдардың жарақат алу ықтималдығын қысқартатындай жобаланады және салынады.

15. Ғимарат құрылыстар мен бөліктер жүйесі үшін энергияны тиімді пайдалану жөніндегі талаптарды ескере отырып жобаланады және салынады.

16. Ғимарат онда табиғи ресурстарды пайдалану кешенді болып табылатындай және атап айтқанда, құрылыс конструкцияларын, олардың материалдары мен қирағаннан кейінгі бөлшектерін қайта пайдалануға, экологиялық үйлесімді шикізаттар мен қайталама материалдарды пайдалануға кепілдік беретіндей жобаланады, салынады және бұзылады.

17. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау кезеңінде объектінің террористік тұрғыдан осал Қазақстан Республикасы объектілерінің тізбесіне қатыстылығын айқындау және террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғау жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес объектінің терроризмге қарсы қорғаудың тиісті жүйесін құру үшін шаралар қабылдау қажет.

5-тарау. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер жобалау және салу кезіндегі жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Жалпы ережелер

18. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 26 қазандағы № ҚР ДСМ-29 бұйрығымен бекітілген "Әкімшілік және тұрғын үй ғимараттарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17769 болып тіркелген) санитариялық қағидалардың және көп қызметтік объектілерді жобалауға, салуға және пайдалануға қойылатын талаптарды белгілейтін басқа да нормативтік-техникалық құжаттар талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы қажет.

19. Көп қызметтік объектілерді модельдеудің негізгі ерекшелігі қала құрылысы мен типологиялық мәселелерді кешенді шешу болуы керек.

20. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер адамдардың қарым-қатынас қажеттілігін қанағаттандыратын әлеуметтік орта құрумен толықтырылған әртүрлі қызметтер мен процестерге мүмкіндік кешенділігін қамтамасыз ететін коммуникативтік құрылымның бірыңғай ұйымы құрылатындай жобаланады және салынады.

21. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер қалаға сәулеттік композициялық келбет беруі және бір мезгілде қоршаған құрылысқа өнегелілік ретінде кіріктірілуі керек.

22. Ішкі кеңістікті жоспарлау бойынша мынадай нормаларды қамтамасыз ету қажет:

1) барлық қызметшілер мен келушілер үшін қауіпсіз, ыңғайлы және өнімді ортаны;

2) жылыту, ауа баптау және ғимаратты желдету, электрлік және механикалық жүйелерді тиімді пайдалану;

3) ұйымдастырушылық өзгерістерді қамтамасыз ету үшін ғимараттың бейімділігін қолдау;

4) жұмыс орындарын желдеткішпен және табиғи жарықпен қамтамасыз ету;

5) кеңістікті тиімді пайдалану мен адамдардың ғимаратта болуы үшін қажетті жүйелерді құру мақсатында адамдардың тығыздығы мен ағынының бағытын реттеу бойынша тиісті жүйелерді қарастыру керек.

23. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер уақытты үнемдеу мен халықтың қалалық көлік пен аумақты тиімді пайдалану үйлесімінің ыңғайлылығын қамтамасыз ететіндей жобаланады және салынады.

24. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер адамдар пропорциясына шамалас және эргономиялық болуы керек.

25. Қызметтік ерекшеліктеріне байланысты көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді мынадай топтарға бөлуге болады:

1) көп қызметтік тұрғын үй кешендері;

2) қоғамдық көп қызметтік кешендер.

26. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің құрамы мен ауданы, ондағы жобаланатын объектілердің өзара орналасуы әрбір нақты жағдайда талап етілетін параметрлермен анықталады.

27. Кешеннің байланыс ғимараты мен қондырғылары ретінде жерасты жолдарын, пандус және жылжымалы тротуарлар бар галереялар, көлбеу көтергіштер, климатпен реттелетін жер үстінен өтетін жерлер, "әуе көпірлері", байланыстырғыш ғимараттарды, түрлі деңгейдегі құрылыстарды қолдану қажет.

28. Жерасты және жерүсті қабаттарының санын қала құрылысының талаптарына және бөлінген жер телімінің геологиясына сәйкес белгілеу қажет.

Қабаттар мен жайлардың биіктігі пайдалану қажеттілігіне сәйкес анықталады, алайда қолданыстағы нормативтік құжаттарда белгіленгендегіден төмен емес.

29. Жоспарлау мен құрылыс салуды жобалау кезінде Заңның 20-бабы 23-16) тармақшасына сәйкес бекітілген сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің (бұдан әрі – сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер) талаптарына сәйкес аумақтар мен жайларды сәулелендіру және жарықтандыру нормаларымен қамтамасыз ету қажет.

30. Сыртқы инженерлік желілерді сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес жобалау қажет.

31. Ғимараттардың шаң тазарту мен қоқыс шығару жүйелері көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді құрайтын жеке мекемелердің пайдалану қажеттіліктеріне сәйкес анықталады.

32. Адамдар тұратын бөлігіндегі қоқыс жинау камерасының ауданы, осы бөлікте тұрған адамдар санына байланысты есептеледі.

2-параграф. Жер теліміне қойылатын талаптар

33. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді орналастыру үшін құрылыстың жер телімі мен аумағына қойылатын негізгі талаптарды нақты сәулеттік-жоспарлау жағдайларына және сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес қабылдау қажет.

34. Құрылыс алаңын қоғамдық ғимараттарға қойылатын талаптарға сәйкес анықтау қажет және қолданыстағы бар көлік пен жаяу жүргіншілер жолдарының жүйесімен байланыстыру немесе іргелес жер телімдерінің қарамағына беру қажет.

35. Жер телімінің алаңы қала құрылысының жағдайын, ортаның сипаттамасын, ерекшелік пен қызметтікқ құрамды ескере отырып анықталады.

Жер телімінің көлемі жаһандық қала көлігі схемасының қалыпты жұмыс істеуі үшін шектелуі керек.

36. Ғимараттар арасындағы ең аз қашықтық Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) техникалық регламентінің талаптарына сәйкес отқа төзімділік дәрежесіне және өрт қауіптілік сыныбына байланысты қабылданады;

37. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің қалалық, ауылдық және басқа да елді мекендердің аумағында орналастырылуы аумақтарды, аудандарды дамытудың қала жоспарлары және аумақты жоспарлау жобалары құрамында немесе олардың негізінде анықталады.

38. Тұрғын және қоғамдық көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау кезінде төмендегілерді сақтау қажет:

1) аумақты, қалалық тораптарды, желі маңындағы және желі арасындағы аумақтардың тиімді пайдалану қарқындылығы;

2) Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 157 бұйрығымен бекітілген Тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау және күтіп ұстау (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10163 болып тіркелген) қағидаларына сәйкес тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау, тарихи жоспарлау мен құрылыстарды салуды сақтау жөніндегі талаптар;

3) қоршаған орта мен рекреациялық аймақтарды қорғауға қойылатын талаптар;

4) санитариялық-гигиеналық талаптар;

5) өрт қауіпсіздігіне қойылатын талаптар.

39. Адамдарды ғимараттар мен аймақтар арасында тиімді және ыңғайлы бөлу немесе ауыстыру үшін тиісті әртүрлі жолдардың, сондай-ақ қауіпсіздік пен қолайлылықты қамтамасыз ететін жүйесін ұйымдастыру қажет.

40. Велосипедшілер үшін ғимаратпен және жаяу жүргіншілер жолдарымен ыңғайлы байланысқан жеке жол бөлу қажет.

41. Ортаның сан алуандығын дамыту мен ұлғайтудың жалғастығын қамтамасыз ету мақсатында реконструкциялаған кезде ғимаратты көшеге байланысты бағдарлау, ашық және орнатылған кеңістіктердің көлемдік арақатынасы, ішкі аулалар, көгалдандыру және көріктендіру сияқты реконструкцияланатын ортаның оң сапасын сақтау (жасау) қажет.

42. Кедергісіз өту үшін толық жарықтандырылған жаяу жүргіншілер жолын қамтамасыз ету қажет.

43. Жаяу жүргіншілер жолдары жарықпен және шудан қорғаумен қамтамасыз етілуі керек.

44. Қоқыс салатын жәшіктер, шамдар, пошта жәшіктері және тағы басқалары бар фурнитура аймағын қарастыру қажет.

45. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер құрамындағы ашық және жабық (оның ішінде жерасты) автотұрақтар көлемі (сыйымдылығы) есеппен анықталады. Ғимарат терезесінен жерүсті автотұраққа дейінгі, кіргенге және шыққанға дейінгі арақашықтық автомобиль тұрақтарына арналған нормативтік-техникалық құжаттар талаптарына сәйкес өрт машиналары кіретін жолдармен қамтамасыз ету арқылы қабылданады.

Аумақты жоспарлаған кезде кіруге және шығуға ыңғайлы тұрақ аймағын қарастыру қажет.

46. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер аумағындағы гараж-тұрақтарды (кіріктірме, кіріктірме-жапсарлас, жерасты) автомобиль тұрақтарына қойылатын талаптарға сәйкес жобалау қажет.

47. Аумақты көгалдандыру елді мекендер аумақтарын көріктендіру жөніндегі қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар талаптарына сәйкес жобаланады.

3-параграф. Өрт және басқа апаттық жағдайлар кезіндегі ғимараттың қауіпсіздік талаптары

48. Көтергіш және қоршау конструкцияларының отқа төзімділік шегін өрт қауіпсіздігі бойынша қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес қабылданады.

49. Ғимараттар өрт кезінде ғимараттарды немесе оның элементтерін тұрғызу ықтималдығын ескере отырып, элементтердің ауа райының ең қолайсыз жағдайлар кезінде де өрттің іргелес ғимараттарға таралмайтындай орналастырылуы керек.

50. Ғимараттарда оларға барлық жағынан өрт сөндіру техникалары, құтқарушы және медициналық қызмет техникалары еш кедергісіз кіруін қамтамасыз ететін өткелдер, жүру жолдары және кіру жолдары болуы керек.

51. Ғимараттар өрт туындауының және таралуының алдын алатын немесе қаупін азайту мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей құрылыс материалдарын, бұйымдары мен конструкцияларын қолдану арқылы жобалануы және салынуы керек, ал өрт болған жағдайда, адамдарды, оның ішінде дене мүмкіндіктері шектеулі адамдарды өрттің қауіпті факторы жоқ аймаққа эвакуациялаған уақытта тіреу конструкцияларының орнықты болуын қамтамасыз етуі керек.

52. Отынды жағуға арналған құралдар ғимараттарда реттелмейтін жануды немесе жарылысты болдырмайтындай орналастырылуы керек, ал электрлік қондырғылары жану көзі сияқты әлеуеттік мүмкіндіктері төмен болуы керек.

53. Ғимарат өртті тез жою мүмкін болмаған жағдайда оның ошағынан тыс өрттің таралуын шектеуді қамтамасыз ететіндей жобаланады және салынады.

54. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер өрт болған жайдайда, адамдарды ғимараттан эвакуациялау кезінде адамдар құрамының физиологиялық жүйке жүйесінің, оның ішінде әлсіз адамдардың физикалық жүйке жүйесі үйлесімділігінің мүмкіндіктерін ескере отырып, мекемелердің, ұйым мен кәсіпорындардың (жайлар тобы) құрамында жобалануы керек.

55. Эвакуациялық жолдар мен шығаберістер Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес өрт кезінде адамдарды қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз етуі керек.

56. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерге қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары, өрт қауіптілігі бойынша ғимараттар сыныбы және көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің отқа төзімділік дәрежесі Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламенті және өрт қауіпсіздігі саласындағы қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар бойынша анықталады.

57. Көп қызметтік ғимараттарға салынған көп қызметтік ғимараттар гараж-тұрақтар мен жертөлелер Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығымен бекітілген "Ғимараттарды, үй-жайларды мен құрылыстарды автоматты түрде өрт сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген) Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес автоматты өрт дабылымен, автоматты түрде өрт сөндіру, хабарлау және өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды басқару қондырғыларымен қорғалуы керек.

58. Көп қызметтік ғимараттарға сауналар орналастыру орны пайдалану қажеттілігіне сәйкес анықталады.

59. Тұрғын үй ғимараттарына кіріктірме автотұрақтардың отқа төзімділік дәрежесі олар салынатын ғимараттың отқа төзімділік дәрежесінен кем болмауы керек.

60. Электр техникалық шахталар мен қуыстарға төселетін кабельдік құрылғыларды ғимараттарды автоматты өрт сигнализациясының жүйесімен жабдықтау жөніндегі қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес өртке қарсы қорғаныс құралдарымен жабдықтау қажет.

61. Ғимараттардың қасбеттерін көтергіш құрылғылармен жабдықтау кезінде қасбеттерді жөндеу және тазалау үшін аталған құрылғылар өрт сөндіру бөлімшелерінің пайдалануына, соның ішінде адамдарды құтқару үшін есептеледі.

62. Автоматты өрт дабыл жүйелерімен, автоматты түрде өрт сөндіру және адамдарға өрт туралы хабарлау қондырғыларымен жабдықтау нормаларын Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығымен бекітілген "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты өрт түрде сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген) Техникалық регламентінің, сондай-ақ сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес қабылдау қажет.

63. Ғимараттың үй-жайлары сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарына сәйкес өртке қарсы ішкі су құбырымен жабдықталады.

64. Лифттердің құрылымына қойылатын өртке қарсы талаптарды қолданыстағы өрт қауіпсіздігі жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттардың нұсқауларына сәйкес орындау қажет. Өрт сөндіру бөлімшелерін тасымалдауға арналған лифт холлдарында (тамбур-шлюздерде) ішкі өрт крандарын қарастыру қажет.

65. Қабаттардағы (вестибюльге шығатындардан басқа) лифттен шығатын жолдарды лифт холлдары арқылы қарастыру қажет, олар жанасатын дәліздерден және үй - жайлардан өздігінен жабылатын есіктері бар өртке қарсы қалқалар арқылы, ал өрт сөндіру лифтілерінен шығатын жолдарды тамбурлар арқылы бөлу қажет.

Лифт холлдарын жапсарлас коридорлардан сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің қолданыстағы талаптарына сәйкес қалқалармен бөлуге рұқсат етіледі.

66. Әрбір өрт бөлігі үшін электрлік қорғаныс үй-жайларын қарастыру қажет.

67. Балалар болатын үй-жайлардан эвакуациялық жолдарда, сондай-ақ осы үй-жайлардан шығатын баспалдақ алаңдарында электр магниттік құлыптарды орнатуға рұқсат етілмейді.

4-параграф. Ғимараттарды пайдалану барысында адамдардың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету бойынша талаптар

68. Қоғамдық көп қызметтік ғимараттар мен кешендер әлеуметтік-мәдени аспектінің белгілі бір талаптарына сай келуі керек, тіршілік әрекеті кезеңдерінің толықтығын және қызметті еркін таңдауды қамтамасыз ету керек, қалалар мен елді мекендердің әлеуметтік инфрақұрылымдық сапасын арттыруды қамтамасыз ететін ортаның орналасу жеріне тартымдылығы мен қолайлылығын қамтамасыз етуі қажет.

69. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің кеңістіктік құрылымы түрлі мекемелер, ұйымдар мен өнеркәсіптердің арасындағы адамдардың ағыны мен технологиялық байланысты айқын бөлуді қамтамасыз етуі керек.

70. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің құрамына жалпы мақсаттағы ғимараттар тобы кіретін болса, оларға ауладан жеке кіретін оқшауланған есік қоюды қарастыру қажет.

71. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердегі қоғамдық мақсаттардағы жайлардың биіктігі қоғамдық ғимараттарды жобалау бойынша қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар талаптарына, пайдалану қажеттілігіне, алайда кемінде тиісті құрылыс нормаларының талаптарына сәйкес белгіленеді.

72. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау кезінде осы берілген нормативтік құжаттан басқа әртүрлі мекемелер мен өнеркәсіптер бойынша нормативтік талаптарды ескеру қажет.

73. Күрделі технологиялық қызмет атқаратын ірі мекемелер мен кешенді (әмбебап) қызмет көрсететін өнеркәсіптерде (әмбебап дүкендер, тапсырыс беруші дүкендер, тұрмыстық үйлер, қоғамдық тамақтануға арналған кәсіпорын кешені, мейрамханалар, мәдениет үйлері, ірі кинотеатрлар, сондай-ақ кеңселер мен қонақ үйлер және тағы басқа) жеке кіріп шығатын есіктері болуы керек.

74. Қоғамдық мақсаттағы кіріктірме-жапсарлас (жапсарлас) мекемелер шатырының деңгейі ғимараттың адамдар тұратын бөлігімен түйіскен жерінде тұрғын жайлардың еден белгісінен аспауы керек.

75. Ішкі кеңістік пен жоспарлау жөніндегі басшылыққа қойылатын нормалардың мақсаттары:

1) барлық қызметкерлер мен келушілерге арналған қауіпсіз, ыңғайлы әрі өнімді орта қалыптастыру;

2) ғимараттардың жылыту, желдету және ауа баптау жүйелерін, электрлік және механикалық жүйелерді тиімді пайдалануды қамтамасыз ету;

3) ұйымдастырушылық өзгерістерді қамтамасыз ету үшін ғимараттың бейімделгіштігін қолдау.

76. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерде орналасқан жайлардың тұрғын үй бөлігі қызметтікқ және жоспарлық оңаша болуы және өрт талаптарына сәйкес оқшауланған шығатын есіктері болуы керек.

77. Кешеннің адамдар тұратын бөлігіндегі пәтерлердің құрамы мен ауданын, олардың пайыздық қатынасын әрбір нақты жағдайда қабылдау керек.

78. Тұрғын жайларды (жалпы бөлмелерді, қонақ және жатын бөлмелерді) көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің астыңғы қабаттарында немесе табиғи жарықтандырусыз жобалауға болмайды.

79. Үй-жайдың тұрғын үй бөлігін сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес жобалау керек.

80. Ғимараттың қабатына байланысты лифтіге қажеттілік, лифтілер саны, олардың типі қоғамдық ғимараттарға арналған қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар талаптарына сәйкес келуі керек.

81. Жолаушылар эскалаторларын, траволаторларды орнату қажеттілігі әрбір нақты жағдайда анықталады.

82. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарында және шаруашылық байланыста және тұтынушылар бар қабаттардың өндірістік қызметтерінде шағын қуатты көтергіштер қарастыру керек. Ғимарат қабатына, оның ішінде қонақ үйлерге – тағамдар, киім-кешек, шығыс материалдарын және тағы басқаларды беру үшін жүк және жолаушылар жүк лифтілерін пайдалануға рұқсат етіледі.

83. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар тізімі қоғамдық ғимараттар мен құрылыстарға арналған ережелерден (санитариялық-эпидемиологиялық нормалау құжаттарына сәйкес), сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерден құрастырылады.

84. Инженерлік жүйелерді жобалауда, осы жүйелердің жұмысы кезінде қалыптан жоғары шуды, оның ішінде инженерлік-коммуникациядағы статикалық қысымнан жоғары шуды болдырмау қажет.

85. Шу мен тербеліс көзі болып табылатын инженерлік немесе техникалық жабдықтар бар жайларды, шу мен тербелістің нормативтік көрсеткішерін арнайы қондырғылар мен жабдықтарды пайдалану арқылы қамтамасыз еткен жағдайда және оларды арнайы есеппен дәлелдегенде, тұрғын немесе қызметтік жайлардың жанына, үстіне немесе астына орналастыруға рұқсат етіледі.

86. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердегі дыбыс оқшаулау қабырғалары мен аражабындар сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес келуі керек.

87. Қоқысты шығару жүйесін әзірлеген кезде қоқысты шығаруды жобалау жөніндегі қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар талаптарын басшылыққа алу керек.

88. Биік ғимараттар секциясындағы қоқыс салғыштар қызмет көрсету аймағының биіктігі бойынша бөлек болуы тиіс. Гравитациялық жылдамдықты төмендету үшін техникалық қабаттарда қалдықтарды тастауға және тазалау құрылғысының жұмысына кедергі келтірмейтін сөндіргіш құрылғыларды қарастыру ұсынылады.

89. Негіздер мен көтергіш конструкциялар әсерлердің өзіне тән сандық мәндері мен қауіпсіздік коэффицентін пайдалану арқылы жобаланады, технологиялық нормаларды сақтай отырып салынады және ескерту мен қорғаныс шараларын сақтай отырып пайдаланылады.

90. Биік ғимараттардың тіреу қаңқаларын темірбетоннан немесе тек конструкциялық материалдарының оттан қорғанысы бар болат конструкциялардан жобалау керек, бұл жағдайда көзделген конструкциялардың ұзақ уақытқа жарамдылығы ғимараттарды күрделі жөндегенге дейін оларды пайдаланудың есептік мерзіміне сәйкес келуі керек. Оттан қорғауды тексеру үшін бақылау люктерін қарастыру керек.

91. Жобаланатын құрылыс аймағына іргелес орналасқан ғимараттар мен құрылыстарды белгіленген параметрлер шегінде дірілдік жүктемелер мен қолайсыз деформациядан қорғау жөніндегі шараларды қарастыру қажет.

92. Көтергіш конструкцияны жобалау мен есептеу кезінде төмендегілер ескеріледі:

1) ұзақ мерзімділігі;

2) пайдалануға жарамдылығы;

3) талап етілетін көтергіш қабілеті.

93. Ғимараттардың көтергіш конструкциялары белгіленген нормаларды сақтаған кезде өзінің қасиетін қызмет етудің болжанған мерзімінің ішінде қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар талабына сәйкес сақтауы керек.

94. Беріктігі мен орнықтылығы анықталатын көтергіш конструкциялар, сондай-ақ, жалпы ғимараттың қызмет ету мерзімі тиісті материалдардан жасалған құрылыс конструкцияларына арналған құрылыс нормаларының талаптарын ескере отырып, жол берілген шекте өздерінің қасиетін сақтап қалуы керек.

95. Ғимараттың қызмет етуінің болжанған мерзіміне қарағанда, қызмет ету мерзімі аз элементтер, бөлшектер мен қондырғылар жөндеу аралық кезеңдерге сәйкес ауыстырылуы тиіс.

96. Конструкциялар мен бөлшектер сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес ылғалға, төмен температураға, агрессивті ортаға, биологиялық және басқа да қолайсыз факторлардың ықтимал әсерлеріне төзімді материалдардан орындалуы керек.

Қажетті қорғаныш құрамдар мен жабындар қолданыстағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес пайдаланылуы керек.

97. Сейсмикалық әсерді, дайындауды, топырақтың шөгуін және аяздан кеуіп кетуді қоса алғанда, топырақтың басқа ауыспалылықтарына ұшыраған қиын геологиялық жағдайлар аудандарындағы құрылыс кезінде инженерлік коммуникацияларды енгізу әртүрлі инженерлік жүйелер бойынша нормативтік құжаттарда белгіленген талаптарға сәйкес негіздің ықтимал деформацияларын қалпына келтіру қажеттілігін есепке ала отырып орындалады.

98. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалаған кезде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін көтергіш конструкциялардың мониторингін жүргізу қажет.

99. Биік ғимараттар мен құрылыстардың мониторингі үшін мыналарды қамтамасыз ету қажет:

1) шынайы көлемдегі уақытта тапсырманың техникалық жағдайының өзгерісі туралы ақпарат алуға мүмкіндік беретін заманауи жүйені пайдалану есебінен қол жеткізілген пайдалану қауіпсіздігінің деңгейін арттыру;

2) техникалық мониторинг нәтижесін бағалауда адам факторының ықпалын төмендету;

3) алдын-ала шынайы сынақтар, теориялық есептер мен үлгілеу нәтижелерін ескере отырып әзірленген заманауи ақпараттық технология базасындағы мониторингтің мамандандырылған интеллектуалдық бағдарламалық құралдандыру жүйесін пайдалану;

4) қиын жағдайда жедел әрекеттерді арттыру үшін қала жүйелерімен және мәліметтер базасымен бірігу мүмкіндігі.

100. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер және іргелес аймақтар пайдалануға қойылған талаптар орындалған жағдайда, жаяу жүргіншілер, оның ішінде балалар мен егде жастағы адамдардың жүріп тұруына, көлемді заттарды тасымалдауға, көлік құралдарын жылжытуға, ғимаратқа рұқсатсыз енуге байланысты электр құралдарын және қондырғыларын, лифтілер мен басқа да инженерлік жабдықтарды пайдаланғанда оқыс оқиғалардың болуын, адамдардың жарақат алуын және олардың өміріне қауіп төндіруді ең төменгі шекке жеткізетіндей етіп жобаланады және салынады.

101. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер және іргелес аумақтардағы, адамдар байланысқа түсетін шыны және басқа да морт сынатын материалдан жарақат алмайтындай жобалануы және салынуы керек.

102. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер және іргелес аумақтар адамдардың абайсызда бір деңгейден екінші деңгейге құлау ықтималдығын азайтатындай жобалануы және салынуы керек.

103. Ғимараттарда құрылыс конструкциялары мен қондырғыларын қауіпсіз жағдайда пайдалану мен күту мүмкіндігін қамтамасыз ету керек.

104. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің найзағайдан қорғау құрылғыларын қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес орындау керек.

105. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің радиациялық қауіпсіздігі қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар талаптарына сай жүзеге асырылады.

106. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердегі сумен қамтамасыз ету мен канализацияны сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес жобалау керек.

107. Шаруашылық ауыз су өткізу жүйелеріндегі гидростатикалық ағынды қолданыстағы нормаларға сәйкес қабылдау керек.

108. Бөлме ішіне ыстық және суық сумен қамтамасыз ету жүйелерінің сақиналы бөгеттерін төсеуге болмайды.

109. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерге кіріктірме қоғамдық жайлардың төменгі қабаттарының сыртқы желісіне автономды түрде шығатын жеке канализация жүйесін қарастыру керек.

110. Суды ішкі суағар жүйесінен әрі қарай төгетіндей етіп жауын суының даладағы канализация желісіне әкету керек.

111. Сумен қамтамасыз ету, канализация және суағар жүйелерін ең жоғарғы пайдалану шегіне дейін құбыр өткізгіштердің қажетті өткізгіштік қабілетін, қажетті қысымды, ыстық су температурасын, санитарлық-техникалық құралдардың гидравликалық қақпақтарының ашылып кетуге қарсы беріктігін, канализация және суағарлардың әкеткіш құбыр өткізгіштерінің бітеліп қалмауын қамтамасыз ете отырып жобалау керек.

112. Сумен қамтамасыз ету жүйесі судың қажетті мөлшерде үздіксіз берілуін қамтамасыз ететіндей жобалануы және салынуы керек.

113. Ішкі өртке қарсы су құбыры жүйесін басқару өртке қарсы қорғау жүйелерін орталықтан басқару пультінен қарастыру.

114. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердегі жылыту, желдету, ауаны баптау мен түтіннен қорғайтын апаттық желдеткіштерді сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер мен осы тараудың талаптарына сәйкес жобалау керек.

115. Жылыту, ыстық сумен қамтамасыз ету, желдету және ауа баптау (бұдан әрі – ішкі жылумен қамтамасыз ету жүйесі) жүйелерін орталықтандырылған жылумен қамтамасыз ету жүйесінің жылу желісі арқылы жүзеге асыру керек.

116. Ішкі жылумен қамтамасыз ету жүйесін жылумен қамтамасыз ету көзінің желісіне жылу пункттері арқылы қосуды қарастыру керек. Жылу пункттерінде жылу тасымалдағыштардың параметрлеріне байланысты диспетчерлік пунктке ақпарат беру мен қондырғылардың жұмысын автоматты түрде реттеуді қарастыру керек.

117. Жерасты автотұрақтарының жылыту жүйесін жылу жүйелеріне тікелей схема бойынша қосу керек. Осы жүйелерді жеке жылу алмастырғыштарға немесе таратушы және жинақтаушы коллектордың құбырлары арқылы сыртқы жылу желісіне тікелей байланыссыз сұлба бойынша қосуға жол беріледі.

118. Ұсақ тазалаушы сүзгілерді жылу желісінің беруші құбыр өткізгішіне және жылыту жүйесінің кері құбырына орнату керек.

119. Тапсырма бойынша ауа баптаудың орталықтандырылған және жергілікті ауа баптау жүйесін (жеке типті) жобалауға рұқсат беріледі.

120. Адамдар тұратын жайлардың кез-келген желдету жүйелерінің ауа тасымалдағышын (өткізгішін) тұрғын үй ғимараттары арқылы өткізуге рұқсат етілмейді.

121. Желдетудің ішке кіретін және сыртқа шығару жүйесін орнатқанда, дыбыс оқшаулағыш және дірілден қорғау бойынша шараларды қарастыру қажет.

122. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді газбен жабдықтауды сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес жобалау қажет.

123. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің электр қондырғыларын жобалаған кезде ЭҚҚ, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер, сондай-ақ төменде келтірілген талаптарды басшылыққа алу қажет:

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жасанды жарықтандыруды ЭҚҚ сәйкес орнату керек.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді электрмен жабдықтаудың сенімділік дәрежесін ЭҚҚ сәйкес қабылдау керек.

Электрмен қамтамасыз етудің қосымша көзін дизельдік электростанциядан қарастыру керек.

Дизельдік электр станциялар азаматтық қорғаныстың қорғаныс құрылыстарын жобалау бойынша қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттарда мазмұндалған талаптарды орындаған кезде көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің жерасты қабаттарында және өрт сөндіру мен түтінді жоюдың автоматты қондырғысына салынуы немесе орналасуы мүмкін.

Дизельдік электр станцияларына бекітілген регламент бойынша мамандандырылған ұйыммен қызмет көрсетіледі.

Электр желілерін ЭҚҚ сәйкес өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықтау керек.

Жеке тұрған трансформаторлық шағын станциялардан бастап ғимаратқа дейінгі ең төменгі арақашықтықты халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша қала құрылысы жағдайына байланысты әрбір нақты жағдайда белгілеу керек.

Байланыс және автоматты ақпараттық-басқару жүйелерін жобалаған кезде байланыс жүйесін жобалау бойынша қолданыстағы мемлекеттік нормативтерді, сондай-ақ күзет сигнализациясының жүйесін, күзет телевидениесі мен домофондар жүйесін жобалау жөніндегі басшылық құжаттарды басшылыққа алу керек.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау кезінде терроризмге қарсы қорғау жүйесін "Террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғау жүйесіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі № 191 қаулысында белгіленген талаптарға сәйкес қарастыру керек.

Көп ғимараттар мен кешендердің жайларына арналған байланысу, дабыл қағу және басқа да желілермен жабдықтау деңгейі әрбір нақты жағдайда анықталады.

Әлсіз токты жүйелерді жобалаған кезде отқа төзімді бөлімдерге бөлінген ғимараттың құрылымдық шешімдерінің ерекшеліктерін ескеру керек.

Ғимараттар Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламенттерінің, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 29 қарашадағы № 1111 бұйрығымен бекітілген "Ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты өрт түрде сөндіру және автоматты өрт дабылымен, өрт кезінде адамдарға хабарлау және эвакуациялауды басқару жүйелерімен жабдықтау жөніндегі талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14858 болып тіркелген) Техникалық регламентінің, сондай-ақ сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес өртке қарсы қорғау жүйесімен қамтамасыз етіледі.

Жерасты және жапсарлас салынған автотұрағы бар ғимараттар Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламентінің, сондай-ақ сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарына сәйкес түтінге қарсы қорғау жүйесімен қамтамасыз етіледі.

Диспетчерлеуді байланыс жүйесін орнату жөніндегі қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттар негізіндегі көлемде және диспетчерлеу жүйесіне қосуға арналған техникалық шартқа сәйкес орындау керек.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер және іргелес аймақтар олардың түрлі мақсатқа арналған жайларына, физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды қоса алғанда, барлық адамдар еш кедергісіз жете алатындай етіп жобалануы және салынуы керек.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендерді жобалау барысында жергілікті жағдайлар мен қосымша талаптарды ескере отырып, физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектеулі тұлғалар мен басқа да мүмкіндігі шектеулі топтардың аумаққа жете алатындай нақты шаралар атқару керек.

Физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың және халықтың басқа да мүмкіндігі шектеулі топтарының кіреберіс бөлмелерге, лифтілерге, қоғамдық мақсатта пайдаланылатын жайлар және пәтерлерге кедергісіз жетуін қамтамасыз ету керек.

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес халықтың мүмкіндігі шектеулі топтары үшін ғимаратқа кіре беріс кезінде деңгейдің түсуіне, лифтіге, қоқыс құбырына және дәліздерге кіретін пандустарды (немесе физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектеулі арбадағы тұлғаларды жылжытуға арналған көтергіштерді), сондай-ақ басқа да қажетті құрылғылар мен құралдарды қарастыру керек. Мұндай көтергіштердің конструкциясы эвакуациялық жолдардың есептік (ең төменгі) енін азайтпауы керек.

Физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектеулі кресло-арбадағы тұлғалардың жеңіл автокөліктерін орналастыру үшін орындарды гараж-тұрақтар мен автотұрақтардан қарастыру керек.

140. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес сәулет-жоспарлау шешімдері физикалық жүріп-тұру мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың және басқа да халықтың мүмкіндігі шектеулі топтарының қажеттіліктерін ескере отырып, толыққанды өмір сүру ортасын құрудың барлық талаптарына сай болу керек.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің жобалық құжаттарын жасау барысында қоршаған ортаны қорғаудың, табиғат қорларын тиімді пайдаланудың, тұрғындардың өмір сүру ортасын қауіпсіз етіп қалыптастыру және денсаулықты сақтаудың басымдылығы қамтамасыз етілуі керек. Қала құрылысын жобалау кезінде міндетті түрде қанағаттандырылатын жалпы экологиялық және санитарлық-гигиеналық талаптар Қазақстан Республикасының заңдарымен бекітілген.

Жобалық құжаттарды әзірлеу кезінде, жобалаудың барлық кезеңдерінде, ұйғарылған шаруашылық іскерліктің қоршаған ортаға әсерін нормативтік құжаттар талаптарына сай бағалау және атмосфералық ауа сапасының жобалық шешімдерді іске асыру барысында, барлық ластау көздерінің жиынтығынан жер бедерін, жазықтықта жобалаудың ұйымдастырылуын, аймаққа тән шағын ауа-райын, желдету тәртібін еске ала отырып, атмосфераның ластану деңгейін есепке ала отырып, атмосфера ауасы сапасының өзгеруін болжау жүргізілуі керек.

Бұл жағдайда Қазақстан Республикасының санитариялық-эпидемиологиялық қызмет мекемелерін реттейтін нормативтік құқықтық актілердің, нормативтік-техникалық құжаттардың және басқа да құжаттардың барлық талаптары ескерілуі керек.

Газбен ластанатын аймақтардың қалыптасуын болдырмау және оларды оқшаулау мақсатында көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің аумақтарды желдету жағдайын ескеретін және көп қызметтік ғимараттар мен кешендерге арналған атмосфералық ауа сапасының гигиеналық нормативтердегі мөлшерлемелерін қамтамасыз ететін көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің орналастырылу шешімдерін ойластыру керек.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің ойластырылатын қорғау шаралары, қала құрылысы, сәулет-орналастыру, сәулет-құрылыс шараларын қамту керек:

1) аймақты қызметтік аймақтарға бөлу және акустикалық жайлылықтың қажетті деңгейін ескере отырып, құрылыс аймағын қалыптастыруды қамтамасыз ету;

2) санитариялық-қорғаныш аймақтарын орнату;

3) қоршаған ортаның шудан қорғау қасиеттерін пайдаланатын орналастыру және көлемдік-кеңістік шешімдерді қолдану;

4) шу көздері мен одан қорғайтын объектілер арасында орналастырылатын шудан қорғайтын кедергі-қалқандарды пайдалану;

5) сыртқы қоршау конструкцияларының дыбыс оқшаулағыштарын күшейту.

Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер аумақтарға қоршаған ортаға кері әсерді барынша төмендету, оның ішінде қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды жою мен кәдеге жарату бойынша экологиялық талаптарды сақтай отырып орналастырылады.

6-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша талаптар

1-параграф. Ғимараттың энергия тиімділігі бойынша талаптар

124. Ғимарат және оған жылытуды, салқындатуды, жарықтандыру мен желдетуді орнату пайдалануға талап етілетін энергия мөлшері климаттық жағдайларды ескере отырып, төмен болатындай жобаланады және салынады.

125. Ғимараттар мен кешендердің инженерлік жүйелерінде ауа температурасын автоматты немесе қолмен реттегішпен жабдықталуы керек.

126. Ғимараттар мен кешендердің жылыту жүйесі жұмыстан тыс уақытта талап етілетін жылыту ағынын төмендетуе арналған аспаптармен жабдықталады.

127. Суық және ыстық сумен, электр энергиясымен, газбен және жылумен орталықтандырылған кезде, сондай-ақ ғимараттар мен кешендерде әртүрлі ұйымдарға немесе меншіккерлерге тиесілі бірнеше жайлар тобы болғанда, жайдың әрбір мұндай тобы энергия мен су шығынын есептеу аспаптарымен жабдықталуы керек.

128. Жайдың инсоляциясын терезелер көлемі, түсі және үстіңгі бетті көрсететін қабілеті, төбенің биіктігі сияқты тиісті параметрлерді құру арқылы орындау қажет.

2-параграф. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану бойынша талаптар

129. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендердің құрылыс аумағындағы топырақтың күйін бағалау Қазақстан Республикасының санитариялық-эпидемиологиялық қызметтерінің іскерлігін реттейтін құжаттар талаптарына сай жүргізіледі.

130. Топырақтың эрозиядан, жел және судан қорғауға, топырақтың эрозиядан бұзылған құнарлылығын қалпына келтіру мен арттыруға, осы жарамсыз жерлерді шаруашылыққа тартып, тиімді пайдалануға бағытталған шаралар жүйесі қарастырылады.

131. Ғимараттар табиғи ресурстарды пайдалану кешенді болып табылатындай және ішінара құрылыс конструкцияларын, олардың материалдары мен бұзғаннан кейінгі бөлшектерін қайта пайдалануға немесе рециклингке, ғимараттың ұзақ мерзімділігіне, экологиялық үйлесімді шикізат пен қайталама материалдарды пайдалануға кепілдік беретіндей жобаланады және салынады.

132. Ғимараттар ауыз суды, оның ішінде суару мен кәріз жүйесінің қажеттілігі үшін пайдаланылатын суды қысқартуға қол жеткізетіндей жобаланады және салынады.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ЖИНАЛМАЛЫ ТЕМІРБЕТОН КОНСТРУКЦИЯЛАР МЕН БҰЙЫМДАРДЫҢ ӨНДІРІСІ ҚР ҚН 5.03–02–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтікқ талаптары

1-параграф. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдар өндірісінің жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Сенімділікті қамтамасыз ету бойынша талаптар

2-параграф. Өрт қауіпсіздігі және пайдаланушылық сипаттамалар бойынша талаптар

3-параграф. Шикізат материалдары, оларды қалап жинау және сақтау

4-параграф. Арматуралық және төсеме бұйымдарды дайындау

5-параграф. Бетон қоспаларын дайындау

6-параграф. Бұйымдарды қалыптау

7-параграф. Бұйымдарды жылумен өңдеу

8-параграф. Бұйымдардың қалыбын алу, жетілдіру, сақтау және тасымалдау

9-параграф. Сапаны бақылау

6-тарау. Өндірістің, еңбекті қорғау мен қоршаған ортаның қауіпсіздік талаптары

7-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану

1-тарау. Қолданылу саласы

1. Осы құрылыс нормалары құрама бетон және темірбетон конструкциялар мен бұйымдар өндірісіне талаптарды белгілейді.

2. Осы құрылыс нормалары жеңіл, ауыр, ұсақ түйірлі, ыстыққа төзімді темірбетон құрылыс конструкцияларынан жасалған құрама бетон және темірбетон элементтерінің және барлық құрылыс түрі үшін кернелген бетондар өндірісіне таралады.

3. Құрылыс нормаларын құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдар өндірісін жүзеге асыратын барлық шаруашылық субъектілерінің қолдануына арналған, сондай-ақ жаңа және қолданыстағы құрама темірбетон кәсіпорындарын жобалаған және техникалық қайта жарақтаған кезде ескерілуі тиіс.

4. Осы құрылыс нормалары ұялы және тығыз силикатты бетондардан, полимербетондардан, полимерцементтік бетондардан және фибробетондардан жасалған бұйымдардың өндірісіне таралмайды.

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

Осы құрылыс нормаларын қолдану үшін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне келесі сілтемелер қажет:

4) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінде тіркелген № 15501);

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

5. Осы құрылыс нормаларында тиісті анықтамаларымен мынандай терминдер қолданылады:

1) алдын ала кернеуленген арматура – пайдалану кезеңінде сыртқы жүктемелерді салғанға дейін конструкцияларды дайындау процесінде бастапқы (алдын ала) кернеу алатын арматура;

2) ауыр бетондар – цементтік тұтқыр және тығыз ірі, ұсақ толтырғыштардағы тығыз бетондар;

3) бетондағы арматураның тоттануға төзімділігі – болат арматураның тоттандырушы ортамен химиялық немесе электрхимиялық әрекеттесуі нәтижесінде өзінің қасиеттерін сақтау қабілеті;

4) бетонның аязға төзімділігі – мұздату мен еріту көп ауысып отыратын жағдайда бетонның физикалық-химиялық қасиеттерін сақтау қабілеті, аязға төзімділік F маркасымен реттеледі;

5) бетонның қорғаныш қабаты – элементтің шетінен арматуралық шыбықтың жақын бетіне дейінгі бетон қабатының қалыңдығы;

6) бетонның отқа төзімділігі – конструкциядағы бетонның өрт кезінде (оттың әсер етуінде) көтергіш және отты шектеуіш қабілеттің сақталуы;

7) бетонның өткізгіштігі – қысым градиенті болған жағдайда, бетонның өзі арқылы газды немесе сұйықтықты өткізу (су өткізбеушілік W маркасымен реттеледі), не қысым градиенті болмаған жағдайда суда еріген заттардың диффузиялық өткізгіштігін қамтамасыз ету (токтың және электрлік әлеуеттің нормаланатын тығыздық шамаларымен реттеледі) қасиеті;

8) бетонның тығыздығы – бетон салмағының көлемге қатысына тең болатын сипаттамасы, орташа тығыздық бойынша D маркасымен реттеледі;

9) жұмыс арматурасы – есеп бойынша орнатылатын арматура;

10) жеңіл бетондар – тығыздығы (құрғақ күйде) 800 кг/м³ кем емес, бірақ 2000 кг/м³ көп емес бетон. Жеңіл толтырғыштарды толық немесе ішінара қолданып дайындалады;

11) кернеуіш бетондар – қатайған кезде кеңейетін және қатаю кезінде конструкцияда алдын ала кернеуді (өздігінен кернеуді) құруға арналған кернеуіш цемент негізіндегі арнайы бетондар;

12) конструктивтік арматура – есептік конструктивтік түсініктермен орнатылатын арматура;

13) конструкцияның сенімділігі – конструкцияның талап етілетін режимдерге және пайдалану, техникалық қызмет көрсету, жөндеу, сақтау, тасымалдау шарттарына сәйкес белгіленген пайдалану көрсеткіштерінің мәнін мерзім ішінде берілген шектерде сақтай отырып берілген функцияларды орындау қасиеті;

14) конструктивтік оттан қорғаныс – конструкцияның қыздырылатын бетінде отпен әсер еткенде өзінің қалыңдығын өзгертпейтін оттан қорғау құралының жылу оқшаулағыш қабатын түзуге негізделген оттан қорғау тәсілі. Оттан конструктивтік қорғанысқа оттан қорғайтын бүркіме құрамдар, сылақтар, отқа төзімді плита, табақша және басқа материалдар, оның ішінде қаңқада ауа қабаттары бар қаптауыштар, сонымен қатар осы материалдардың, оның ішінде жіңішке қабатты қатпарланатын жабындармен комбинациялары жатады. Конструкцияларға бекіту тәсілі сынақтар хаттамасында жазылғанға қатаң сәйкес болуы тиіс;

15) темірбетон конструкциялар – жұмыстық және конструктивті арматурасы бар бетоннан жасалған конструкциялар (арматураланған бетон конструкциялар); темірбетон конструкцияларындағы барлық әсерлерден түсетін есептік күш бетонмен және жұмыс арматурасымен қабылдануы тиіс;

16) төзімділік – құрылыс конструкцияларының, ғимараттардың және құрылыстардың жобалық сипаттамаларын нашарлатпай ұзақ мерзім бойы химиялық, физикалық және басқа әсерлерге қарсы тұру қасиеті.

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

6. Нормативтік талаптың мақсаты – адамдардың өмірі мен денсаулығын, жануарларды, мүлікті сақтау және қоршаған ортаны қорғау, энергетикалық тиімділік пен ресурсты үнемдеу мақсатында құрама темірбетон құрылыс конструкциялары мен бұйымдардың элементтерінің өндірісі кезінде қауіпсіздікті, сенімділікті, пайдалану жарамдылығын қамтамасыз ету.

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

7. Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдар олардың қауіпсіздігін, ұзақ мерзімділігін, пайдалану жарамдылығын, зақымдауларсыз және бүлінусіз әртүрлі физикалық, химиялық және технологиялық әсерлерге қарсы тұруға қабілеттігін қамтамасыз ететіндей өндіріледі.

8. Бетон және темірбетон конструкцияларын дайындау кезінде бетонға және оны құрайтындарға, арматураға, технологиялық параметрлерге қойылатын талаптарды орындау қауіпсіздікті, пайдалану жарамдылығын, төзімділікті қамтамасыз етеді.

9. Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдар өндірісі кезінде Заңның 20-бабы 23-16) тармақшасына сәйкес бекітілген сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің (бұдан әрі – сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер) талаптарын қатаң орындау қамтамасыз етіледі.

10. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдарын өндіруді оттың болмауымен немесе таралуын шектеумен өрттің есептік әсер ету уақыты ішінде төзетіндей сенімді оттан қорғау тәсілдерін таңдауды, отқа төзімділіктің қажетті шегін қамтамасыз етуді ескере отырып жүзеге асырылады.

11. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдарының өндірісі үздіксіз қорама қалыпты дірілдік қалыптау әдісімен бетондық қоспаны нығыздаудың қажетті деңгейін қамтамасыз етеді.

12. Арматуралық бұйымдарды, оның ішінде құрама темірбетон бұйымдар өндірісі кезінде дәнекерлік қосқыштарды даярлау технологиясы олардың сапасын, тоттанудан қорғауды және конструкциядағы жобалық ережені қамтамасыз етіледі.

13. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдарының өндірісі кезінде бетон құрамын іріктеуге, оны қалау мен қату тәртібіне қойылатын талаптар орындалады.

Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдарды жылумен өңдеу тәртібін негізді энергетикалық шығындар кезінде сапаның, сенімділік пен ұзақ мерзімділіктің нормаланатын көрсеткіштерін қамтамасыз ету талаптарының нәтижесінде белгілейді.

14. Құрама темірбетон конструкцияларын және бұйымдарын дайындау кезінде жылумен өңдеуге кететін шығынды химиялық қоспалар, нақты шарттарға және өндіріс схемаларына арналған тиісті техника-экономикалық негіздемелер болған жағдайда, әртүрлі технологиялық тәсілдер қолдану есебінен қысқартылады.

15. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдарының сапасын бақылау бетон және темірбетон конструкцияларына қойылатын талаптарға қол жеткізу үшін өндіру процесін сақтауды қамтамасыз етеді.

16. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдарын әртүрлі фракциядағы шаң бөлшектерінің үлкен мөлшерде атмосфераға шығарылуымен, шу деңгейімен және басқа да кері әсермен ескертілген қоршаған ортаға теріс әсерді төмендету үшін экологиялық талаптарды сақтай отырып өндіреді.

17. Темірбетон бұйымдары мен конструкциялар өндірісінің параметрлері энергия тиімділікті және табиғи ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді.

5-тарау. Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдар өндірісінің жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Сенімділікті қамтамасыз ету бойынша талаптар

18. Бастапқы сипаттамалары бар құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдардың өндірісі кезінде қауіпсіздікке қойылатын талаптарды қамтамасыз ету үшін адамдар мен жануарлардың өмірі мен денсаулығына, мүлікке зиян келтірумен және қоршаған ортаны қорғаумен байланысты кез келген сипаттағы қираулар немесе пайдалану жарамдылығының бұзылуын, ғимараттар мен құрылыстарды салу және пайдалану барысында әртүрлі есептік әсер етулер кезінде қауіпсіздіктің қажетті деңгейімен, болдырмау керек.

19. Есеп және құрастыру нәтижесі бойынша темірбетон конструкцияларының өндірісі кезінде сенімділік бойынша талаптарды қамтамасыз ету үшін конструкцияның қауіпсіздігін, пайдалану жарамдылығын және ұзақ мерзімділігін қамтамасыз ететін бетон сипаттамасының нормаланатын және бақыланатын мәндері белгіленуі тиіс. Темірбетон конструкциялардың негізгі нормаланатын және бақыланатын сипаттамалары ретінде жарылуға төзімділігі, қаттылығы және аязға төзімділігі белгіленуі тиіс.

20. Конструкцияның төзімділік талаптарын қанағаттандыру үшін белгіленген ұзақ мерзім бойында оның конструкцияның геометриялық сипаттамасына және материалдардың әртүрлі есептік әсерлерінің сипаттамасына (күштің ұзақ әрекет етуі, қолайсыз климаттық, технологиялық, температуралық және ылғалдық әсерлер, алма-кезек қатып қалу және еріп кету, агрессивтік әсерлер және тағы басқа) ықпалды ескере отырып, қауіпсіздік пен пайдалану жарамдылығы бойынша талаптарды қанағаттандыратындай бастапқы сипаттамалары болуы тиіс.

Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдардың төзімділігін қамтамасыз ету үшін элементтердің тоттануға қарсы қорғау әдісін дұрыс таңдау қажет.

21. Темірбетон конструкциялар жеткілікті сенімділік арқылы шекті жағдайлардың барлық түрінің пайда болуына жол бермейтіндей ретпен құрастырылуы тиіс. Бұл осы құрылыс нормасы мен қолданыстағы нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес материалдар сапасының көрсеткішін таңдауға, көлемі мен құрастырылуын белгілеуге жеткізеді. Бұл жағдайда конструкцияларды даярлаған кезде технологиялық талаптар орындалуы, ғимаратты пайдалану жөніндегі талап, сондай-ақ экология, энергия үнемдеу, өрт қауіпсіздігі мен тиісті нормативтік құжаттармен белгіленген төзімділігі сақталуы және негіздің ауытқымалы отыруы ескерілуі керек.

2-параграф. Өрт қауіпсіздігі және пайдаланушылық сипаттамалар бойынша талаптар

22. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдары шығарылатын өндірістік ғимараттардың өрт қауіпсіздігі Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" (нормативтік құқықтық актілерді Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) Техникалық регламенті талаптарының орындалуымен қамтамасыз етіледі.

23. Материалдың көтергіш және/немесе жылу оқшаулағыш қабілеттерін, тұтастығын жоғалтпас үшін және физикалық қасиеттерінің өзгеруін болдырмау үшін өрт қауіпсіздігі темірбетон конструкцияларын өрт кезінде қызып кетуден қорғаумен қамтамасыз етіледі.

24. Отқа төзімділік талаптарына сай келетін темірбетон конструкциялары жанудың жасырын таралуына жол бермеуі тиіс. Құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдары үшін отқа төзімділік шегінің талаптары тиісті нормативтік құжаттармен белгіленеді.

25. Егер бетонның қорғаныштық қабаты қалыңдығы талап етілетін шекті қамтамасыз етпейтін болса ғана темірбетон конструкцияларын оттан қорғау талап етіледі. Осы конструктивті ерекшеліктерді, конструкцияларды пайдалану шарттарын және оның талап етілетін отқа төзімділік шегін ескере отырып оттан қорғау тәсілі және материалы, сонымен қатар оттан қорғайтын жабын қабатының қалыңдығы таңдалады.

26. Оттан қорғаудың осы немесе басқа тәсілін таңдау темірбетон конструкцияларының қажетті отқа төзімділік шегін, олардың типін, кеңістікте бағдарлануын (ұстындар, арқалықтар), конструкцияға әсер ететін жүктеме түрін (статикалық, динамикалық), пайдаланудың температуралық-ылғалдық режимін, қоршаған ортаның жебірлі деңгейін, оттан қорғау, эстетикалық талаптар есебінен конструкцияға түсетін жүктемені ұлғайтуды ескере отырып жүргізеді.

27. Қорғалатын конструкциялардың үстіңгі беті арқылы оттан қорғайтын бетондық жабын байланысы конструкция жабынынан оның материалына (темірбетонға) ішкі жарықтардың таралуына және дамуына кедергі келтіруі тиіс.

28. Темірбетон конструкцияларының талап етілетін отқа төзімділік шектерін қамтамасыз ету үшін плиталық материалдармен оттан қорғау (конструктивті тәсіл) немесе бетонның бетіне оттан қорғайтын құрамдарды жағу қолданылуы мүмкін.

29. Кәсіпорын цехында жұмыс өндірісі кезінде өрт қауіпсіздігі, өндірістік учаскелердегі жарылыс қауіпсіздігі, оның ішінде қалыпты майлауға арналған заттарды, химиялық қоспаларды қолдануға, олардың су ерітінділері мен химиялық қоспалар бар бетондарды даярлауға байланысты талаптар сақталуы тиіс.

30. Өндіру кезінде құрама темірбетон конструкциялары мен бұйымдарының пайдалану сипаттамаларына қойылатын талаптарды қанағаттандыру үшін белгіленген деңгейдегі сенімділікпен ең қолайсыз әсерлер жиынтығында жарықтардың түзілуі және (немесе) шектен тыс ашылуы орын алмайтындай, сонымен қатар ғимараттың немесе құрылыстың қалыпты пайдаланылуына кедергі келтіретін жылжулар және (немесе) ауытқулар туындамайтындай сапаның осындай бастапқы көрсеткіштерін орнату керек (адамдардың денсаулығын және қоршаған ортаны қорғау талаптарының, конструкциялардың сыртқы түріне қойылатын эстетикалық талаптардың, жабдықтардың, механизмдердің қалыпты жұмысы бойынша технологиялық талаптардың, элементтердің бірлескен жұмысына қойылатын конструктивтік талаптардың және тағы басқалардың бұзылуы).

31. Жарықтардың болмауына қойылатын талаптар қиманың толық созылуы кезінде өткізбеушілік қамтамасыз етілуі тиіс темірбетон конструкцияларына (сұйықтық немесе газ қысымындағы, радиацияның әсеріне ұшырайтын және басқалары), ұзақ мерзімділікке жоғары талаптар қойылатын бірегей конструкцияларға, сонымен қатар қатты жебірлі ортаның әсер етуі кезінде пайдаланылатын конструкцияларға қойылады.

32. Бетоннан және темірбетоннан жасалған конструкцияларды сапаның бастапқы қасиеттерімен ғана емес, сонымен бірге қызмет етудің жоспарлық мерзімінің ішінде пайдаланудың сапа көрсеткіштерін қамтамасыз ету қажет.

33. Бетон сапасының көрсеткіштері бетон қоспасының құрамын сәйкесінше жобалаумен (бетонға арналған материалдар сипаттамаларының және бетонға қойылатын талаптардың негізінде), бетонды дайындау және жұмыстарды өндіру технологиясымен қамтамасыз етілуі тиіс. Бетонның көрсеткіштері өндіру процесінде және тікелей конструкцияда бақыланады.

34. Өндірілетін құрама темірбетон конструкцияларының қауіпсіздігін, қалыпты пайдалануға жарамдылығын, ұзақ мерзімділігін, бетонға және арматураға, конструкциялардың есептеріне қойылатын талаптарды, конструктивті талаптарды, технологиялық және пайдалану талаптарын орындаумен қамтамасыз ету керек.

35. Құрама темірбетон конструкциялар адам организміне және қоршаған ортаға кері әсер көрсетуі мүмкін шекті, жол берілген мәннен асатын радиоактивті сәулелену көздері болмауы керек.

3-параграф. Шикізат материалдары, оларды қалап жинау және сақтау

36. Бұйымдарды өндіру кезінде сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы қолданыстағы мемлекеттік нормативтердің талаптарын қанағаттандыратын материалдар қолданылады.

37. Бетон өндіру үшін тұтқыр материалдар ретінде портландцемент, шлакопортландцемент және нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес келетін олардың түрлері қолданылады.

Ыстыққа төзімді бетондарға арналған тұтқыр материалдар сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарына сәйкес қолданылады.

38. Цементтің түрі мен маркасын бетондағы толтырғыштардың зиянды қоспаларының әсерін ескере отырып, нормативтік-техникалық құжаттардың талаптары негізінде құрама конструкциялар үшін бетонның босату немесе беру беріктілігінің көлемі, аязға төзімділігі мен су өткізбеушілігі бойынша маркасы, беріктілігі бойынша бетонның талап етілетін класын, конструкцияларды және оларды пайдалану шарттарын белгілеуге сәйкес таңдау қажет.

39. Жол және аэродром жабындарының, түтін және желдету құбырларының, желдеткіш және мұнаралық градирнялардың, жоғары вольтты электр тарату желілері тіректерінің, темірбетон қысымды және қысымсыз құбырлардың, темірбетон шпалдардың, көпір конструкцияларының, тіректер тұғырларының, мәңгі тоң топырақтарға арналған қадалардың бетоны үшін нормаланған минералогиялық құрамы бар клинкер негізіндегі портландцемент қолданылуы тиіс.

Жол төсемдерінің бетоны үшін қожды портландцементті қолдану рұқсат етіледі.

Агрессивті орта жағдайында жұмыс істейтін бетондар үшін сульфатқа төзімді немесе басқа арнайы цемент қолданылуы тиіс.

40. Ауыр, кернеуіш және ұсақ түйіршікті, жеңіл және ыстыққа төзімді бетондар үшін ірі және ұсақ толтырғыштар нормативтік құжаттардың белгіленген талаптарына жауап беруі тиіс.

41. Ауыр және жеңіл бетондарды дайындау кезінде цементтің, табиғи және жасанды толтырғыштардың шығынын төмендету үшін нормативтік құжаттарға сәйкес ЖЭС ұшпа күлін, немесе басқа да қоспалар пайдаланылады. Ыстыққа төзімді бетондарға қолданылатын майдатүйіршіктелген қоспалар қолданыстағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.

42. Әрлеу бетондарын және ерітінділерді дайындау үшін портландцемент, түрлі-түсті цементтер, ақ цемент, ірі және ұсақ толтырғыштар, сондай-ақ әрлеуіш қиыршық тастарды, құмды қолдану керек.

43. Бетон қоспасының және бетонның қасиеттерін жақсарту, цементтің шығынын, еңбек және энергетикалық шығындарды төмендету үшін пайдаланылатын жекелеген немесе кешенді химиялық қоспалар олардың тиімділік көрсеткіштеріне сәйкес қолданылуы және нормативтік-техникалық құжаттар талаптарын, сондай-ақ нақты қоспалар өндірушілер талаптарын қанағаттандыруы керек.

44. Минералдық қоспалар бетонның ұзақ мерзімділігіне немесе арматураның тоттануына әсер етуге қабілетті мөлшердегі зиянды қоспалардан тұрмауы керек.

45. Қаптауыш, жылу оқшаулағыш, гидрооқшаулағыш өңдеу материалдары мен бұйымдары және жиынтықтау бұйымдары нормативтік құжаттарға сәйкес болуы керек.

46. Темірбетон конструкциялар мен бұйымдарды өндіру кезінде қолданылатын тауарлық арматуралық торлар, каркастар, төсеме және басқа да бұйымдар, тиісті маркалардың сұрыптық прокаты, сабақты және сымды арматуралық болат тиісті нормативтік-техникалық құжаттар талаптарын қанағаттандыруы керек.

4-параграф. Арматуралық және төсеме бұйымдарды дайындау

47. Әртүрлі бұйымдарға арналған арматуралық элементтер Белгіленген технологиялық нормаларды сақтай отырып, нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес дәлдікпен дайындалады.

Арматура күштерді бөлуге, арматуралау жөніндегі нұсқауларға және оны конструкцияға орнату жөніндегі шарттарға сәйкес конструкцияда орналасады.

48. Салмалы бөлшектер мен арматуралардың дәнекерленген қосылыстарының негізгі типтері мен конструктивтік элементтері, сондай-ақ дәнекерлеудің технологиялық режимдері сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарына сәйкес болуы керек.

49. Көлемді қаңқалардың қоймалау, тасымалдау, жобалық ережені сақтау үшін жеткілікті түрде қаттылығы болуы және нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес болуы тиіс.

50. Механизацияланған және автоматтандырылған желілерде күш түсіретін арматураны дайындау кезінде арматураның зақымдануы, кесілуі және күйдірілуі болмайды.

51. Дәнекерленген арматуралық және салмалы бұйымдарды коррозиядан қорғау белгіленген талаптарға сәйкес жүргізіледі.

52. Тотығуға қарсы жабын тұтас, металл бетіне берік тіркелген, біртекті түсті, балқытылмаған қорғаныс металының бөлігі жоқ, жарықсыз, қатпарларсыз (кебу), жергілікті коррозия іздері жоқ, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес қолданылады.

5-параграф. Бетон қоспаларын дайындау

53. Бұйымдарды өндіру кезінде пайдаланылатын бетон қоспалары зауытта пайдаланылатын технологиялық жабдықты және өндірістің нақты шарттарын ескере отырып нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес әзірленуі керек.

54. Бетонның құрамын іріктеуді қолданыстағы нормативтік құжаттармен немесе осы конструкцияларды жобалау құжаттамасында белгіленген беріктікпен және басқа сапа көрсеткіштерімен конструкцияларда цементті немесе басқа тұтқырды аз шығындап бетон алу үшін жүргізу қажет.

55. Темірбетон конструкцияларының мақсатына және оны пайдалану шартына байланысты бетон берілген физика-химиялық қасиетке (беріктілік, арматурамен жақсы тіркесу, жеткілікті тығыздық) ие болуы тиіс және арнайы талаптарды (аязға төзімділік, ыстыққа төзімділік, ортаның агрессивті әрекеті кезінде тоттануға төзімділік және тағы басқа) қанағаттандыруы керек.

56. Цементті, толтырғыштарды және бетон қоспаларын дайындау кезінде қолданылатын қоспаларды олардың сапасы сақталуы қамтамасыз етілген жағдайларда бетон араластырғыш тораптарға беру қажет.

57. Цементті, толтырғыштарды (фракциялық түрде), суды және қоспаларды мөлшерлеу арнайы мөлшерлегіштермен жүргізілуі тиіс. Материалдарды мөлшерлеу дәлдігі нормативтік талаптарға сәйкес болуы керек.

58. Тауарлық бетон қоспаларын қолданған кезде оларды тасымалдау шарттары мен ұзақтығы нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес болуы керек.

6-параграф. Бұйымдарды қалыптау

59. Бетон қоспасын қалаудың және қалау процесінде қолданылатын діріл әдістері олардың конструкцияларын, өлшемдерін, олардағы арматуралық және қалау бұйымдарының орналасуын ескере отырып, бұйымдағы бетон қасиеттерінің біртектілігіне қол жеткізуді қамтамасыз етуі керек.

60. Қалыптарды майлау үшін металға адгезиясы жеткілікті болатын, бетонның қирауын және бұйымдардың бетінде дақтардың пайда болуын туындатпайтын, сонымен қатар адамдардың денсаулығына және өртке қауіпсіз болып табылатын майлау құрамдарын қолдану қажет. Қабыршақтанған майлағышты қолдануға тыйым салынады.

61. Конструкцияларды арматуралау үшін пайдаланылатын арматура сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы тиісті мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес болуы тиіс. Арматураның таңбалануы және оның сапасын растайтын тиісті сертификаттары мен төлқұжаттары болуы керек.

62. Арматуралық торларды және қаңқаларды, қалау бөлшектерін, астарларды, жылу оқшаулағыш материалдарды нормативтік құжаттардың және бұйымды жобалау құжатының талаптарына сәйкес технологиялық карталарда көрсетілген бірізділікпен орнату қажет.

63. Алдын ала кернеуленген конструкцияларды (механикалық, электртермиялық немесе электртермомеханикалық) дайындау кезінде арматураны керу тәсілін таңдауды конструкцияның типіне, арматура түріне, арматураның класына және өндірістің нақты шарттарына байланысты жүргізу керек. Арматураның бастапқы кернеуі және алдын ала кернеу шамасының іс жүзіндегі ауытқуы бұйымға жұмыс құжаттамасында көрсетілген шекті мәндерден аспауы керек.

Арматураны керу процесінде күштерді бақылау қажет.

64. Бетон қоспасын қалауды және тығыздауды қарастырылатын құрылыс конструкциясы үшін көзделген талаптарға жауап беретін бетонның жеткілікті біртектілігін және тығыздығын конструкцияларда кепілдендіруге болатындай етіп орындау керек.

65. Тығыз жеңіл бетон қоспаларда түйіраралық қуыс көлемі нормативтік құжаттар талабына сәйкес болуы тиіс.

66. Осы құжатта аталмаған бұйымдарды пішіндеудің әдістерін қолдануға тек тәжірибелік тексеруден кейін және нақты бұйымдар үшін белгіленген тәртіпте бекіткеннен кейін ғана жол беріледі.

67. Көлденеңінен қалыпталатын бұйымдардың ашық беттерін тегістеуді осы бұйымдарға арналған нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес жүргізу керек.

68. Декоративті қасбеттік өңдеу тәсілдерін (түсті бетондармен, керамикалық немесе әйнек плиткалармен, декоративті бедермен және тағы басқа) таңдауды әрлеудің талап етілетін ұзақ мерзімділігін қамтамасыз ете отырып бұйымдарға қойылатын сәулеттік-техникалық талаптарға, бекітілген стандарттарға, жобалық құжаттамаға және қабылданған технологиялық қалыптау тәсілдеріне (бетін жоғары немесе төмен қаратып) сәйкес жүргізу қажет.

69. Бұйымдарды немесе олардың элементтерін дереу немесе жылдам қалыптан алу, сонымен қатар қалыпсыз құюды қолданған кезде олардың салмағынан және қалыптан шығарудан жаңадан қалыпталатын бұйымдарға салынатын күштер тығыздалған бетон қоспасының құрылымдық беріктігімен ұстасуы тиіс. Бұл жағдайда тығыздалған қоспаның беріктігін бұйымдардың тәжірибелік қалыптау нәтижелері бойынша бақыланады.

70. Конструкциялардың және бұйымдардың берілген қасиеттерін қамтамасыз ету үшін қалыпсыз құю желілері жылытылатын өндірістік жайларда орналастырылуы қажет.

7-параграф. Бұйымдарды жылумен өңдеу

71. Бетонның қатаю процесінде берілген мерзімдерде және негізделген энергетикалық шығындарда конструкциялық-жылуоқшаулағыш жеңіл бетонның нормативтік құжаттармен және жұмыс сызбаларымен белгіленген шығару ылғалдылығы, беріктігі, аязға төзімділігі, бетонның су өткізбеушілігі мәндерімен талап етілетін сапалы бұйымдар алынуы қамтамасыз етіледі.

72. Бетонның өткізу және шығару беріктігінің мәндері нормативтік құжаттардың талаптарын ескере отырып бұйымның жұмыс құжаттамасында және стандарттарда көрсетілгенге сәйкес болуы тиіс. Қалыпты алуға беріктігінің мәнін, қалыпсыздау, табыстама және босату беріктігіне жету шарттары мен мерзімдерін бұйымдардың әрбір түрі үшін өндірістің нақты шарттарына сәйкес белгіленеді.

73. Жылу таратқышты таңдау техникалық-экономикалық есептердің және кәсіпорынның энергетикалық теңгерімін ескере отырып өндірістің нақты шарттарында оны қолданудың мақсатқа сәйкестігінің негізінде жүзеге асырылады.

74. Технологиялық желілердің типіне, бұйымдардың конструктивті ерекшеліктеріне және климаттық шарттарға байланысты және техникалық-экономикалық пайдалылық нәтижесінде жылу агрегаттары мен жылу тасымалдағыштарды таңдау қажет.

75. Бұйымдарды жылумен өңдеу үшін қолданыстағы агрегаттарды қайта құру және жаңасын құру кезінде жылу энергиясын үнемдеп шығындауға, оның ысырабын болдырмауға қатысты арнайы шараларды қарастыру керек.

76. Күштеу қалыптарында алдын-ала кернеулі конструкцияны даярлау кезінде температураның көтерілу кезеңінде бетон беріктілігінің өсуін баяулататын пластикаланған химиялық қоспаларды қолдану қажет. Камерада және термоқалыпта температураның көтерілу жылдамдығын бұйым конструкциясын, олардың кесектігін, өндірістің нақты жағдайын ескере отырып белгілеу қажет.

77. Изотермиялық қызу температурасын және ұзақтығын жылумен өңдеген кезде, оның жылу бөлуі және бұйымдардың массивтілігі кезінде бетонның түрін, цементтің белсенділігі мен тиімділігін ескере отырып тағайындау керек.

78. Кернеуіш бетоннан бұйымдар дайындау үшін қоспаларды алдын ала қыздыруға рұқсат етілмейді.

79. Стендтерде және күштеу пішіндерінде дайындалатын алдын ала кернеуленген конструкциялардағы жылумен өңдеуді жарықтар туындауының алдын алу бойынша шараларды пайдалану арқылы жүргізу қажет.

8-параграф. Бұйымдардың қалыбын алу, жетілдіру, сақтау және тасымалдау

80. Жылумен өңдегеннен кейін бұйымдардың қалыбын алуды бетон қалып алу беріктігіне жеткеннен кейін жүргізу керек.

81. Алдын ала кернеуленген бұйымдар үшін бетонға қысу беруді өткізу беріктікке жеткеннен кейін жүзеге асыру керек.

82. Кәсіпорынның техникалық бақылауымен қабылданған дайын бетон және темірбетон бұйымдарды тиісті нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес сақтаған және тасымалдаған жөн.

9-параграф. Сапаны бақылау

83. Конструкциялардың сапасын бақылау конструкциялардың техникалық көрсеткіштерінің (геометриялық өлшемдердің, бетон мен арматураның беріктік көрсеткіштерінің, конструкцияның беріктігі, жарықшаққа төзімділігі және деформативтілігі) оларды дайындау, тұрғызу және пайдалану кезінде, сондай-ақ өндірістің технологиялық режимдерінің параметрлерінің нормативтік құжаттарда көрсетілген көрсеткіштерге сәйкестігін белгілейді.

84. Кіріс бақылауы кезінде келіп түсетін материалдар мен бұйымдардың сапа көрсеткіштері паспорттар немесе сәйкестік сертификаттары, сондай-ақ зауыттық бақылау сынақтары негізінде белгіленеді.

85. Операциялық бақылауды ұйымдастыру, мерзімділігі және жүргізу әдістері дайындалатын бұйымдар мен конструкциялардың түріне, сондай-ақ қабылданған технологияға байланысты кәсіпорынның технологиялық құжаттамасында белгіленеді.

86. Дайын бұйымдардың сапасын қабылдау бақылауы және оларды таңбалау тиісті нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес, ал олар болмаған кезде – қабылдау, таңбалау, тасымалдау және сақтау қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

87. Дайын бұйымдарды бақылау және сынау кезінде қолданылатын аспаптар мен өлшеу құралдары тиісті нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарын қанағаттандыруы және белгіленген тәртіппен метрологиялық ұйымдармен салыстырып тексерілуі тиіс.

88. Техникалық бақылаумен қабылданған және Тапсырыс берушіге жеткізілетін бұйымдарға нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес олардың сапасы туралы құжат, ал олар болмаған жағдайда құрылысқа арналған темір - бетон бұйымдарына арналған жалпы техникалық талаптарға сәйкес беріледі.

89. Өндірісте мөлшерлегіштердің және бетон араластырғыштардың жай-күйіне жүйелі бақылау жүргізу қажет.

6-тарау. Өндірістің, еңбекті қорғау мен қоршаған ортаның қауіпсіздік талаптары

90. Өндірістік процестер жалпы қауіпсіздік талаптарына, ал қолданылатын жабдық өндірістік жабдыққа қойылатын жалпы қауіпсіздік талаптарына сәйкес болуы керек.

91. Құрама бетон және темірбетон бұйымдарды дайындаумен байланысты барлық жұмыстар сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес болуы керек.

92. Кәсіпорын цехтарында жұмыстарды жүргізу кезінде санитарлық қауіпсіздік, оның ішінде қалыптарды майлау үшін пайдаланылатын заттарды қолдануға байланысты химиялық қоспалар, химиялық қоспалар арқылы олардың су ерітінділері мен бетондарды даярлау талабын сақтауы керек.

93. Жұмыс аймағының ауасындағы зиянды заттардың концентрациясы, оның температурасы, ылғалдылығы мен қозғалыс жылдамдығы санитариялық-эпидемиологиялық нормалаудың құжаттарында белгіленген мөлшерден аспауы керек.

94. Жұмыс орындарындағы шу және діріл деңгейі санитариялық-эпидемиологиялық нормалаудың құжаттарына сәйкес рұқсат етілетін нормалардан аспауы керек.

Жұмыс істеушілерге дірілдің зиянды әсерін жою үшін арнайы шаралар қолдану қажет.

95. Өндірістік және қосалқы цехтарда, сондай-ақ кәсіпорынның аумағында табиғи және жасанды жарықтандыру санитариялық-эпидемиологиялық нормалаудың құжаттарының талаптарына сәйкес болуы керек.

96. Құрама темірбетон конструкцияларды және бұйымдарды өндіру кезінде қабылдаған шаралар бойынша жобалық құжаттамада қарастырылған қоршаған ортаны қорғау шаралары шаң және газ шығарындыларын, заттардың тасталуын және басқа әсерлерді төмендету арқылы қоршаған ортаға теріс әсердің деңгейін төмендетуді қамтамасыз етуі тиіс.

97. Өндірістік цехтарда құрама темірбетон конструкцияларды өндіру кезінде көп мөлшерде әртүрлі фракциядағы шаң бөлшектерінің атмосфераға шығарылуын төмендету үшін аспирация жүйесін қарастыру қажет.

98. Топырақтың және жерасты суларының ластану деңгейін төмендету мақсатында құрама темірбетон кәсіпорындарында сарқынды суларды тазалауды ұйымдастыру қажет.

99. Кәсіпорында өндірістің қалдықтарын және жарамсыз бұйымдарды кәдеге жарату шараларын жүзеге асыру керек. Өндірістің кәдеге жаратылмаған қалдықтарын және жарамсыз бұйымдарын шығару, көму нормативтік-құқықтық актілер талаптарына толық сәйкестікте жүзеге асырылуы керек.

7-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану

100. Құрама темір-бетон конструкциялары мен бұйымдарының өндірісі энергия үнемдеу мен ресурс үнемдеудің оңтайлы техникалық-экономикалық көрсеткіштеріне сәйкес болуы тиіс.

101. Құрама темір-бетон конструкциялары мен бұйымдары өндірісін ұйымдастыру кезінде табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану үшін ресурс үнемдейтін, қалдығы аз және қалдықсыз технологияларды енгізуді көздеу қажет.

102. Құрастырмалы темір-бетон конструкциялары мен бұйымдары өндірісінде пайда болған қалдықтарды жинау мен қайта өңдеуді, тұйық сумен жабдықтау жүйесін құруды қамтитын рециклинг сақтау қажет.

103. Темір-бетон конструкциялары мен бұйымдарын өндіру цементті, металды және табиғи материалдарды тұтынуды төмендетуге ықпал етуі тиіс.

104. Арматураның шығынын қысқарту, құрама темір-бетон бұйымдары мен конструкциялары өндірісінің энергия тиімділігін арттыру үшін қалыптаудың тиімді әдістерін қолдану қажет.

Footnote. Abolished by Order of the Acting Chairman of the Committee for Construction and Housing and Communal Services of the Ministry of Industry and Construction of the Republic of Kazakhstan dated October 18, 2023 No. 153-NK (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

In conformity with sub-paragraph 23-16) of Article 20 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 16, 2001 “On Architectural, Urban Planning and Construction Activities in the Republic of Kazakhstan” and sub-paragraph 489) of function of departments of paragraph 16 of the Regulation on the Ministry of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan” approved by Decree No. 936 of the Government of the Republic of Kazakhstan of December 29, 2018, I HEREBY ORDER:

1. That the following building regulations shall be approved:

1) building regulations of the Republic of Kazakhstan 3.02-27-2019 “Production Buildings” in compliance with annex 1 to this order;

2) building regulations of the Republic of Kazakhstan 3.02-29-2019 "Warehouse Buildings" pursuant to annex 2 to this order;

3) building regulations of the Republic of Kazakhstan 3.02-09-2019 "Mixed-Use Buildings and Constructions" according to annex 3 to this order;

4) building regulations of the Republic of Kazakhstan 5.03-02-2019 "Production of Prefabricated Reinforced Concrete Structures and Products" pursuant to Annex 4 to this order.

2. That the Directorate of Technical Regulation and Standardization of the Committee on Construction and Housing and Utilities of the Ministry of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan shall ensure:

1) state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) posting this order on the website of the Committee for Construction, Housing and Utilities of the Ministry of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan.

3. That the supervising deputy chairman of the Committee for Construction and Housing and Utilities of the Ministry of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan shall be in charge of the execution of this order.

4. That this order shall take effect ten calendar days after the date of its first official publication.

Chairman of the Committee for
Construction, Housing and Utilities	M. Zhayimbetov

“AGREED BY”
Ministry of Healthcare
of the Republic of Kazakhstan

“AGREED BY”
Ministry of Labour and Social Protection
of the Population
of the Republic of Kazakhstan

“AGREED BY”
Ministry of Internal Affairs
of the Republic of Kazakhstan

“AGREED BY”
Ministry of Ecology,
Geology and Natural Resources
of the Republic of Kazakhstan

“AGREED BY”
Ministry of Energy
of the Republic of Kazakhstan

Annex 1 to Order of the
Chairman of the Committee for
Construction and Housing and Utilities
of the Ministry of Industry and
Infrastructure Development
of the Republic of Kazakhstan
No. 9-NK dated January 20, 2020

BR RK 3.02-27-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN PRODUCTION BUILDINGS
CONTENT

Chapter 1: Scope of application

Chapter 2: References to regulatory acts

Chapter 3: Terms and definitions

Chapter 4: Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1: Objectives of the regulatory requirements of building regulations

Paragraph 2: Functional requirements of the building regulations

Chapter 5: Performance requirements for production buildings

Paragraph 1: Substantive provisions

Paragraph 2: Requirements for the reliability and stability of buildings

Paragraph 3 Fire safety requirements

Paragraph 4. Requirements for the protection of human health in the operation of buildings

Paragraph 5: Accessibility for persons with reduced mobility

Paragraph 6. Engineering support

Paragraph 7. Environmental protection

Chapter 6. Energy saving and natural resources management

Paragraph 1. Requirements to reduce energy consumption

Paragraph 2. Sustainable use of natural resources

Chapter 1. Scope of application

1. These building regulations establish requirements for the design, construction, reconstruction and operation of production buildings.

2. The requirements of these building regulations shall apply to buildings, industrial premises of all industries, except for buildings and structures for the production of explosives and blasting agents and underground mine workings.

3. The requirements of these building regulations shall be observed at any stages of the design and construction of production buildings.

Chapter 2. References to regulatory acts

The following references to the regulatory acts of the Republic of Kazakhstan are necessary for the application of these building regulations:

1) Code of the Republic of Kazakhstan of January 9, 2007 "Environmental Code of the Republic of Kazakhstan" (hereinafter referred to as the Environmental Code);

2) Code of the Republic of Kazakhstan of September 18, 2009 on Public Health and the Health Care System (hereinafter referred to as the Code);

3) Law of the Republic of Kazakhstan of July 16, 2001 on Architectural, Urban Planning and Construction Activities in the Republic of Kazakhstan (hereinafter, the Law);

4) Order No. 230 of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated March 20, 2015 "On Approval of the Rules for Electrical Installations" (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 10851) (hereinafter - REI);

5) Order No. 1111 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2016 "On Approval of the Technical Regulations “Requirements for equipping buildings, premises and structures with automatic fire extinguishing systems and automatic fire alarms, warning and evacuation control in case of fire” (registered with the Register of State Registration of Legal Acts under No. 14858);

6) Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 "On Approval of the Technical Regulations “General Requirements for Fire Safety” (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501);

7) Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan No. 1017 of September 25, 2014 “On Approval of the List of Organizations and Facilities Where a Non-Governmental Fire-Fighting Service Is Mandatorily Established";

8) BR RK 2.02-01-2014 "Fire Safety of Buildings and Structures".

Note* - When applying, it shall be advisable to verify the validity of reference documents using the information catalogues “List of Regulatory Legal Acts and Regulatory Technical Documents in the Field of Architecture, Town Planning and Construction, Valid on the Territory of the Republic of Kazakhstan”, compiled annually as of the current year and relevant monthly newsletters - journals and information indices of standards, published in the current year.

Chapter 3. Terms and definitions

4. The following terms with their respective definitions shall be used in these building regulations:

1) amenity buildings - buildings of enterprises designed to accommodate social service facilities for employees.

2) site - a single-storey structure (without walls) placed inside or outside a building, supported by independent supports, building or equipment structures and designed for the installation, maintenance or repair of equipment;

3) engineering equipment of the building - the system of appliances, devices, machines and communications ensuring the supply and withdrawal of liquids, gases, electricity (water, gas, heating, electric, sewage, ventilation equipment);

4) number of floors of the building – a number of floors of the building, including all the above-ground, technical and ground floors, if the top of the floor is at least 2 m above the average ground plan mark (hereinafter - m);

5) basement floor - a floor where the floor of the premises is more than half the height of the premises below the ground plan level;

6) technical floor - a floor for placement of engineering equipment and laying of communications may be located in the lower (technical cellar), upper (technical attic) or in the middle part of the building;

7) ground floor - a floor where the floor of the premises is not more than half the height of the premises below the ground level.

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1. Objectives of the regulatory requirements of building regulations

5. The objectives of the regulations shall be to ensure the safety of production buildings at any stages of their life cycle in order to protect life, health, property and the environment, to use natural resources rationally, to save energy consumption, and to create conditions for the production process and work with due regard for its technological and specific characteristics.

Paragraph 2. Functional requirements of building regulations

6. The structures of production buildings shall be designed to withstand a combination of loads and other stresses to which they are subjected throughout their life cycle before demolition.

7. Production buildings shall be designed to create conditions to prevent or reduce the risk of fire and its hazards and, in the event of fire, to ensure the stability of supporting structures for the duration of the evacuation of persons, including those with reduced mobility, to a fire-safe area and fire suppression.

8. If a fire cannot be quickly extinguished in the building and area, conditions shall be created to limit the spread of the fire and its hazards beyond the point of ignition. The possible fire behaviour of the building or its elements shall limit the spread of fire to neighbouring buildings under the most unfavourable weather conditions.

9. The layout of the production plant area shall be designed so that the arrangement of workshops and production areas meets the requirements of the production process, ensuring its flow, the interconnection of workshops and areas connected by the sequence of the technological process.

10. Conditions shall be created in production buildings to ensure the protection of human life and health during the operation of the building, with allowance for the landscaping, architectural and planning solutions, sanitary and epidemiological requirements.

11. The future development of the technological process used, which makes it possible to change and improve production without reconstructing the building itself, shall be factored into the volume planning and design of the building.

12. The building shall be designed in such a way as to exclude the possibility of injury to persons during movement, work, use of mobile devices, technological and engineering equipment.

13. The internal engineering systems shall provide a favourable microclimate, including temperature, as well as internal wall surface temperatures, humidity and air velocity, as well as the thermal resistance of the building envelope and the heat absorption of the floor surface.

14. Water supply and sewerage systems and their internal networks must prevent leaks and contamination of soil and the environment.

15. Sound and light insulation of rooms, including insolation, must create normal working conditions and prevent health hazards.

16. In production buildings and facilities, the conditions shall be created to enable persons with reduced mobility to stay, to safely carry out necessary activities on their own or with the help of auxiliary equipment, and to evacuate in case of an emergency.

17. The construction of production buildings shall include measures for environmental protection, restoration of the natural environment, rational use and reproduction of natural resources, ensuring environmental safety, and establishment of a preliminary (estimated) sanitary protection zone.

18. The design of production buildings and adjacent areas shall provide for the disposal of municipal solid waste.

19. Production buildings and their building envelopes, heating and cooling systems, ventilation and air conditioning systems, and lighting shall be operated in an energy-saving and heat conservation mode.

20. In production buildings, the rational use of natural resources shall be ensured while maintaining the performance of building structures, materials and products pursuant to the design life of the building, maximising the use of production waste and secondary materials for the manufacture of building materials and structures, reusing building structures and recycling building scrap for the production of building materials when demolishing.

Chapter 5. Performance requirements for production buildings

Paragraph 1. Substantive provisions

21. The architectural solutions of the buildings shall be made with due regard for the urban and climatic conditions of the area and the nature of the surrounding buildings.

22. Safety of occupants shall be ensured by: absence of harmful substances in the air of working areas above the maximum permissible concentrations, minimum heat and moisture release into the premises; absence of noise, vibration, ultrasound levels, electromagnetic waves, radio frequencies, static electricity and ionising radiation above the permissible values, as well as limiting physical strain, attention span and preventing fatigue of workers.

23. The space planning and design of the production buildings shall ensure safety by complying with the relevant technical regulations.

24. When designing production buildings, it shall be necessary to:

1) make the space-planning solutions of buildings bearing in mind the reduction of the area of external enclosing structures;

2) take the area of light openings in conformity with the design standards for natural and artificial lighting;

3) design space planning solutions against the background of the need to reduce the dynamic effects on building structures, processes and workers caused by vibration-active equipment or external vibration sources.

Paragraph 2: Requirements for the reliability and stability of buildings

25. The structural design of the building shall be taken with the allowance for the requirements of the industry (degree of aggressiveness of the internal environment, fire resistance, etc.) and the area of construction (climatic conditions, loads, availability of appropriate materials and structures, etc.).

26. In the case of large space buildings, temperature-shrinkage, sedimentary or anti-seismic joints shall be provided, depending on the structural design and the climatic conditions of the building area.

27. The construction shall be designed in such a way that the load-bearing capacity of the constructions is not affected by changes over time during the design life of the construction. Whereby, environmental influences and planned maintenance measures must be factored in.

28. Potential damage must be limited or eliminated by implementing one or a combination of measures aimed at:

1) preventing, eliminating or reducing the hazards to which the building is exposed;

2) selection of structural forms that are insensitive to the potential hazards;

3) the use of structural forms and design solutions in which the failure or accidental removal of a single element or part of a structure would not lead to the complete failure of the whole structure;

4) the exclusion, if possible, of load-bearing structural systems that fail without prior evidence;

5) reliable connection of structural elements.

29. Compliance with the fundamental requirements shall be ensured by means of:

1) the use of suitable building materials, products and structures;

2) good design and calculation as well as appropriate construction execution;

3) the assignment of control procedures during the design, manufacture, construction and operation phases relevant to the specific project.

30. During the design phase, environmental conditions must be determined in order to establish their effect on durability and appropriate measures must be envisaged to protect building materials and products.

Paragraph 3: Fire safety requirements

31. The fire safety and space planning of the building must comply with the requirements:

1) Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501);

2) Technical Regulations “Requirements for Equipping Buildings, Premises and Structures with Automatic Fire Extinguishing Systems and Automatic Fire Alarm, Warning and Evacuation Control Systems in Case of Fire” approved by Order No. 1111 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2016. (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858);

3) A list of organisations and facilities where it is compulsory to establish a non-governmental fire brigade;

4) other regulatory documents on fire safety in force in the territory of the Republic of Kazakhstan.

32. The basic space planning of production buildings shall be determined by taking into consideration the organisation of technological processes. In doing so, the buildings must ensure safety and reliability under design operating conditions as well as in extreme situations, one of which is a fire hazard.

33. Space and layout design of the building shall be made with due regard for the functional fire risk of the premises. Where buildings have different functional fire risks, they must be combined in those parts of the building for which fire protection measures are provided that correspond to the fire risks of the building. Where buildings contain compartments with different fire hazard functions, they must be located in those parts of the building for which fire protection measures have been provided.

34. If there are areas or processes with different fire hazards in the same room, measures must be taken to prevent the spread of fire.

35. The location of rooms shall take into account the risk of fire spreading to adjacent rooms through doorways and openings, through building structures and utilities, through exterior openings vertically and horizontally, and through the heating of enclosing structures or utilities or their collapse.

36. The space-planning and design solutions of production buildings shall ensure that in a fire situation:

1) the evacuation of people to the outside to the adjacent territory before the threat to life and health due to fire hazards;

2) the possibility of rescuing people who have not had time to evacuate;

3) fire-fighting units and fire-fighting equipment can access the fire and take measures to save people and property;

4) the non-proliferation of the fire to adjacent fire compartments and to adjacent buildings.

37. When processes with different explosion and fire hazards are located in the same building or room, measures shall be taken to prevent explosion or fire.

38. The means of preventing the spread of fire shall be selected on the basis of a feasibility study which includes constructing fire scenarios, predicting the likely damage and deciding on the best way to minimise the amount of damage and the cost of these means.

39. Classification of construction materials by groups and classes of fire hazard, and buildings by degrees of fire resistance, fire resistance limit and classes of structural fire hazard shall be accepted pursuant to the Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501).

40. Explosion and fire hazard categories of premises shall be established in compliance with the requirements of the Technical Regulations "General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501). Explosion and fire hazard categories of buildings shall be determined for the most unfavourable period with regard to fire or explosion.

41. Automatic fire extinguishing installations and automatic fire alarms, as well as notification systems shall be provided in conformity with the requirements of the Technical Regulations “Requirements for Equipping Buildings, Premises and Structures with Automatic Fire Extinguishing Systems and Automatic Fire Alarms, Notification and Management of Evacuation in Case of Fire” approved by Order No. 1111 of the Minister of Interior of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2016 (registered with the Registry of State Registration of Legal Entities).

42. Minimising the amount of economic damage and fire protection costs in building design shall be primarily ensured by matching the fire resistance and structural fire hazard class with the functional fire hazard class when selecting space planning and design solutions according to the functional use of the building and the premises with regard to human safety.

43. The area of fire compartments and the number of storeys must be limited depending on the explosion and fire hazard category, the degree of fire resistance, the structural and functional fire hazard classes of the buildings, the possibility of reaching the fire resistance limit of the supporting building structures in a fire, assessed by the fire load and fire resistance limits ratio with regard to the reliability of fire detection and extinguishing equipment.

44. The technical feasibility and economic viability of an acceptable level of fire risk shall be justified with due regard for the purpose and layout of the buildings, the required life span, the degree of responsibility, the fire hazard of the building and the reliability of the fire extinguishing equipment.

45. Evacuation routes shall be designed pursuant to the requirements of technical regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (registered with the Registry of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501) and regulations in the field of architecture, urban planning and construction on fire safety of buildings and constructions.

46. With a view to ensuring fire safety, escape exits must be provided from each floor of the building, including the basement, the number of which shall be determined by the estimated time of evacuation and the likelihood of blocked exits.

47. If an escape route leads to a corridor, outdoors or to a stairwell through an adjoining room, the distance to the exit shall be based on the most dangerous category of one of the adjoining rooms.

48. When rooms of different categories are located on the same floor, the distance along the corridor from the door of the furthest room to the exit to the outside or to the nearest stairwell shall be determined by the more dangerous category.

The corridor occupancy shall be determined as the ratio of the number of people evacuating from the premises into the corridor to the area of the corridor, with doors opening from the premises into common corridors, the width of the common corridor being assumed to be reduced:

1) by half of the width of the door leaf - for one-sided doors;

2) by the width of the door leaf - for double-sided doors.

49. The width of an evacuation exit (door) from a corridor to the outside or to a stairwell shall be based on the total number of people evacuating through this exit and the number of people per 1 m of exit (door) width.

50. The possibility of movement of persons with reduced mobility must be taken into account, when calculating the width of evacuation staircases.

51. Smoke extraction in case of fire must be provided in rooms and corridors in compliance with the requirements of state regulations on architecture, town planning and construction, approved pursuant to Article 20, sub-paragraph 23-16) of the Law (hereinafter state regulations on architecture, town planning and construction).

52. Openable skylights, taken into account in the calculation of the smoke extraction, shall be evenly distributed over the covering area.

53. Blanking boards or trays made of non-combustible materials shall be provided in overlapping areas and process areas where apparatuses, installations and equipment containing flammable, combustible and toxic liquids are installed. The height of the boards and the area between the boards or pallets shall be specified in the technological part of the project.

Paragraph 4. Requirements for the protection of human health in the operation of buildings

54. The site selection requirements for new, expanded, reconstructed as well as existing production facilities shall be imposed in compliance with the current land and water resources regulations as well as pursuant to the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

55. The site for construction of new and expansion of existing facilities shall be selected with consideration of aeroclimatic characteristics, topography, patterns of industrial emissions distribution in the atmosphere, atmospheric pollution potential downwind of the residential, recreational, resort and leisure areas of the population.

56. It shall be prohibited to locate new facilities in recreational areas, resort, sanitary protection, water protection and coastal zones of water bodies.

57. Enterprises shall be located both individually and in groups with varying degrees of cooperation in conformity with the characteristics of production.

58. At facilities using hazardous substances, the administrative and auxiliary areas shall be separated by gaps from the production and transport and storage areas.

59. Access roads shall be provided at the site as well as the possibility to drive around the buildings. The surface of the access roads must be paved.

60. The fencing of business premises shall be designed with due regard for their conditions of operation and protection.

61. Underground parts of fences shall be insulated from water exposure. Mesh and wire used for fencing shall have an anti-corrosion coating.

62. When hazardous substances are used, the long axes of buildings and open areas for process equipment shall be assumed to be parallel to the prevailing wind direction.

63. Employee parking areas shall be separated from truck parking areas.

64. Driveways, car parks on the territory of production facilities shall be designed so as to provide access for trucks to all buildings and structures without the need to leave the site.

65. Spaces for loading bays shall be provided when designing the site of production buildings.

66. Areas free from buildings and roads shall be modernised and landscaped.

67. The design of the buildings shall ensure the functional purpose of the buildings and create the optimum conditions for production.

68. The building structures, supported by appropriate calculations, must be durable and reliable with regard to possible hazardous influences as well as resistant to progressive collapse.

69. The design of production buildings, rooms and facilities shall be such that personnel not engaged in the maintenance of technological processes and equipment shall not be exposed to harmful factors above the rated parameters.

70. The mutual arrangement of the separate rooms within the buildings shall be designed pursuant to the process flow, excluding the return or cross-movement of raw materials, intermediate and finished products and goods, unless this is contrary to the requirements of the organisation of the technological process.

71. When individual workplaces and production areas are combined in one building or facility, measures must be taken to prevent exposure of workers to occupational hazards and their spillover to neighbouring areas where work not related to these production factors is carried out (isolation, air curtains, etc.).

72. The external walls of production buildings and structures must allow for natural air exchange and natural lighting, unless this is incompatible with specific process requirements.

73. The length of the loading and unloading ramp shall be determined according to the turnover and capacity of the warehouse and the space planning of the building. The widths of the loading and unloading ramps and platforms shall be determined in conformity with loading and unloading technology and safety requirements.

74. The design and materials of substrates and flooring of warehouse buildings and premises shall be designed to withstand the loads of the goods stored, the type and intensity of the mechanical effects of floor transport and dust emission, static electricity and spark formation.

75. Single-storey buildings or upper floors of multi-storey buildings with structural elements of walls and roofs that provide natural controlled air exchange (aeration) shall be envisaged for facilities characterised by hot processes without the emission of harmful substances in the form of vapours, gases and dust.

76. When several facilities handling hazardous substances are located in the same building, each facility shall be isolated using construction solutions that prevent the formation of multi-component mixtures of toxic substances and their spread to neighbouring production facilities.

77. The laying of pipelines for the transport of noxious liquids and gases as well as transit steam pipelines in the control rooms, sanitary facilities and pedestrian tunnels shall be prohibited.

78. The arrangement of the main and auxiliary equipment at the workplace shall ensure sufficient aisles and free space to create and operate a permanent or temporary (for the period of preventive inspection, repair and adjustment of technological equipment) workplace, as well as free movement of workers in the service area.

79. Warehouses for raw materials, semi-finished and finished products located in production buildings as well as loading platforms (ramps) must be designed in compliance with sanitary and epidemiological requirements and national regulations on architecture, town planning and construction.

80. Freight lifts shall be permitted in production buildings.

81. It shall be permitted to construct buildings without windows and skylights, placement of production premises with permanent workplaces in basements and ground floors with insufficient natural lighting. The following shall be provided for:

1) artificial lighting;

2) a device for ultraviolet irradiation;

3) arrangement of rooms for short-term relaxation of workers;

4) provision of permanent forced ventilation in accordance with the requirements of the applicable hygienic standards.

82. All employees shall be provided with recreational facilities during working hours. It shall be prohibited to store or eat food in the production area.

83. Basement exits must be provided outside the operating area of lifting and handling equipment.

84. Extensions to the outer walls of industrial buildings shall be permitted provided that this does not interfere with the natural air exchange and lighting.

85. Premises in categories A and B of explosion and fire hazard must be provided with exterior easily removable external envelopes.

86. Steeply sloping roofs shall be provided for hot work halls with considerable heat and other hazardous emissions.

87. The roofs of heated buildings shall be made with internal drainage. Roofs with external drainage in heated and unheated buildings shall be permitted provided that measures are taken to prevent the formation of icicles and ice.

88. When designing rooms for work with sources of electromagnetic fields of radiofrequency range it shall be necessary to provide their isolation from other production rooms. Placing sources of electromagnetic fields in common rooms shall be allowed provided that their levels in workplaces of personnel who are not related to work at the installations and their maintenance do not exceed the maximum permissible values established by current sanitary and epidemiological requirements for radio engineering facilities of the Republic of Kazakhstan.

If it is not possible to ensure this condition, electromagnetic field sources shall be located in separate rooms.

89. In shielded rooms designed to handle electromagnetic field sources, working areas and volumes shall be established pursuant to the dimensions of the products to be handled.

90. In screened rooms, measures shall be taken to compensate for the lack of natural light, ultraviolet light and to modify the gas and ionic composition of the air.

91. The walls, floor and ceiling of shielded rooms shall be covered with absorbent materials.

92. In new and reconstructed facilities where noise sources are located, architectural and construction measures shall be provided to reduce noise inside the premises, in the workplace, and in the area surrounding the residential buildings.

93. Vibration, ultra- and infrasound, provisions shall be made for periodic rest and preventive procedures in the vicinity of workplaces where workers are exposed to noise.

94. Galleries, platforms and ladders for maintenance of hoisting cranes must be designed in concordance with the rules of industrial safety in the operation of hoisting machinery, approved by Order No. 359 of the Minister for Investment and Development of the Republic of Kazakhstan dated December 30, 2014. (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 10332).

95. For the repair and cleaning of glazing of windows and skylights where the use of mobile or portable floor standing equipment (ladders, rolling platforms, telescopic lifts) is not possible due to the conditions of placement of technological equipment or the overall height of the building, stationary devices must be provided to ensure the safe performance of this work. The use of these devices shall be justified in the technological part of the project.

96. The need for and type of skylights (zenith, U-shaped, light, light-aerial, etc.) shall be determined by the project depending on the technological process itself, sanitary-epidemiological and ecological requirements, with allowance for the climatic conditions of the construction area.

97. A protective metal mesh shall be provided under the glazing of skylights made of silicate sheet glass and insulating glass units, as well as along the inner side of the glazing of rectangular skylights.

98. Mechanisms controlled from the floor or work platforms shall be provided in buildings equipped with opening windows or skylights for adjusting the size of openings, as well as platforms and mechanisms for cleaning windows, skylights and lighting fittings to ensure convenient and safe performance of such work.

99. In the case of remote and automatic opening, it must also be possible to open the door manually in all cases.

100. Special rooms shall be envisaged in the construction part of the project for the repair, adjustment and control of heating, ventilation and air-conditioning systems and ventilation exhaust treatment installations.

101. The design of newly erected and reconstructed administrative, amenity buildings and premises of industrial enterprises, additional special premises and social amenities, depending on the classification of production processes, must be designed pursuant to the requirements of state regulations in the sphere of architecture, urban planning and construction.

Paragraph 5: Accessibility for persons with reduced mobility

102. In addition to this document, the requirements of national architectural, urban planning and construction regulations must be taken into account when designing workplaces for groups of persons with reduced mobility.

103. Workplaces for persons with reduced mobility shall be envisaged when designing institutions, organisations and enterprises.

104. In production buildings, workplaces for employees with reduced mobility shall be accommodated in the volume-planning structure of the building (scattered or in specialised workshops, production areas and special premises).

105. Workplaces for groups of persons with reduced mobility shall provide safe working conditions, work with little or moderate physical exertion and avoid the possibility of impairment or injury.

106. In the working area (workspace) or room, it shall be necessary to ensure that a set of sanitary and epidemiological requirements for the microclimate are met in conformity with hygienic regulations, as well as additional requirements established pursuant to the type of illness of persons with reduced mobility.

107. Sanitation services for working persons with reduced mobility shall be provided in compliance with the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

Paragraph 6. Engineering support

108. The requirements of national regulations in the field of architecture, urban planning and construction must be observed when designing heating, ventilation and air conditioning systems for buildings and premises.

109. Measures, aimed at reducing the entry of excessive heat and cold into the working area via the external envelope and from technological sources, must be taken in new and reconstructed buildings in conformity with the relevant national architectural, urban planning and construction standards for thermal protection of buildings and structures and for heating, ventilation and air conditioning.

110. Mechanical supply and exhaust ventilation systems shall be envisaged, as well as local ventilation with regard to the processes involved where hazardous substances are emitted,.

111. Space shall be allocated for supply air chambers in production buildings.

112. The temperature and air discharge rate of ventilation, air conditioning and air heating units must be determined by calculation pursuant to the national architectural, urban planning and construction standards for heating ventilation and air conditioning with allowance for the microclimate parameters in the working area.

113. Supply air must be directed in such a way that it does not flow through high-pollution areas into lower-pollution areas and does not upset the balance when the local suction is operating.

114. When industries or adjacent premises with emissions of different hazard classes are combined in the same building, the overflow of pollutants must be prevented by providing predominance of exhaust over organised inflow for rooms with more toxic pollutants.

115. The design of the external envelopes of heated industrial premises must exclude the possibility of condensation forming on the internal surface of walls and ceilings. A deviation from this requirement shall only be permitted for rooms with processes that are sources of moisture emission.

116. In multi-storey production buildings, the installation openings in the floor slabs of interstorey platforms shall be fitted with insulating shields and the air exchange must be calculated separately for each floor.

117. Unorganised air supply from adjacent rooms shall be permitted if they are free of foul-smelling substances and the content of harmful substances does not exceed the values of maximum permissible concentrations for atmospheric air in populated areas.

118. Air-conditioning in production buildings and facilities must be envisaged to ensure the optimum permissible climate parameters in the workplace and to create the necessary microclimatic conditions.

119. Emergency ventilation must be provided in rooms where large amounts of hazardous (or flammable) substances may suddenly enter the air in the working area.

120. The activation of emergency ventilation and the opening of apertures for venting must be designed remotely from accessible locations both from inside and outside the rooms.

121. In tunnels designed for intermittent work or movement of people and in rooms on technical floors, periodic ventilation must be provided with a design air exchange rate which ensures normal parameters of the air environment in the working area during the period of work.

122. When designing and reconstructing existing production facilities where noise sources are located, architectural and construction measures must be provided to reduce to permissible indoor noise levels in workplaces as well as on industrial sites.

123. Noise and vibration levels generated by heating, ventilation and air conditioning installations in workplaces must not exceed the standard values.

124. Water supply systems shall be designed and installed for drinking and technical (if necessary) purposes.

The quality of the water supply must comply with current hygiene standards.

125. The water consumption for internal and external firefighting shall be assumed in accordance with the requirements of the national regulations for architecture, urban planning and construction.

126. The connection of the technical water supply system to the potable water supply system and the supply of untreated wastewater to the production equipment and processes shall be prohibited without breaking the stream.

127. When designing recycling water supply systems in blowdown mode, during which contaminated wastewater is generated, the requirements of the applicable sanitary regulations for the protection of surface and groundwater against pollution shall be imposed on their disposal.

128. The sewer network must be enclosed along the entire length and made of non-combustible material. Industrial sewer manholes must be kept clean and closed with lids at all times.

129. Industrial drainage must ensure normal and continuous removal of liquids without stagnation or overflow.

130. Operation of the industrial sewer system with defective or contaminated sewage treatment plants that do not provide the necessary wastewater treatment shall be prohibited.

131. Where aggressive liquids (acids, alkalis) and hazardous substances such as mercury, solvents, bioactive substances may be present, the floor shall be covered with a material that is resistant to these substances, that prevents sorption and that can be cleaned and decontaminated. For the disposal of these substances, the sewage shall be discharged to local wastewater disposal facilities. Such wastewater shall not be discharged into the wastewater disposal systems of the settlements.

132. The operation of the industrial sewerage system must ensure normal and continuous drainage of liquids without stagnation or back-up from the effluent.

133. The pooling of wastewater in sewer networks, that can lead to chemical reactions with the release of poisonous or explosive vapours and gases or with the formation of large quantities of insoluble substances in the pipes, shall be prohibited.

134. A rationally designed modern power supply system for an industrial plant must meet a number of requirements: economy and reliability, safety and ease of operation, ensuring proper power quality, voltage levels and frequency stability.

135. Natural lighting shall be provided in production facilities with permanent occupancy.

136. Changes in natural lighting during the daytime caused by meteorological conditions must not cause a reduction of illumination in the work area below the values established by the artificial lighting standards for the relevant type of work. Reduced natural light shall be compensated by artificial light via automatically switching on the lighting installations in work areas with insufficient light.

137. Systems of natural, artificial and combined lighting shall be designed to ensure that workplaces (permanent and non-permanent) have the following rated values: natural illuminance factor, illuminance of the working surface, glare factor, reflected glare, pulsation factor, brightness, irregularity of luminance distribution.

138. The design of artificial lighting in factories shall include work, emergency, security and duty lighting.

139. The requirements of electrical safety rules shall be complied with, when designing power supply systems for the internal electrical equipment of production buildings.

Paragraph 7: Environmental protection

140. In order to protect the environment, the requirements of the Environmental Code must be taken into account in the design of production buildings.

141. In the process of construction of production buildings, the following must be taken into account:

1) direct impacts - directly caused by the main and associated planned activities in the area where the facility is located;

2) indirect impacts - on the environment that are caused by indirect (secondary) factors arising from the project;

3) cumulative impacts - arising from ever-increasing changes caused by past, present or reasonably foreseeable activities accompanying project implementation.

142. In the environmental impact assessment process, it shall be necessary to assess impacts on:

1) atmospheric air, excluding the impact of greenhouse gas emissions;

2) surface and ground waters;

3) bottom surface of water bodies;

4) landscapes;

5) land resources and soil cover;

6) flora;

7) fauna;

8) state of ecological systems;

9) state of public health;

10) social sphere (employment of population, education, transport infrastructure).

143. The air discharged into the atmosphere by local and general ventilation systems in industrial premises containing harmful (or foul-smelling) substances must be treated and provision must be made to disperse residual quantities of harmful substances into the atmosphere to the levels specified in the applicable atmospheric air health regulations.

144. Dense groups of trees and shrubs preventing the dispersion of pollutants into the atmosphere shall not be placed on the site of enterprises emitting pollutants into the atmosphere.

145. When designing and constructing buildings, the degree of radionuclide hazard of the building site, the presence of technogenic radioactive contamination and the radioactivity of building structures must be taken into account.

Chapter 6: Energy saving and natural resource management

Paragraph 1: Requirements to reduce energy consumption

146. The building shall be designed and constructed to meet the energy efficiency requirements for building systems and parts.

147. In the design process, solutions and a set of measures to improve the energy efficiency of the facility must be provided in conformity with the requirements of the relevant regulations in force in the territory of the Republic of Kazakhstan.

148. Energy-efficient building designs, together with the effective preservation of the specified indoor climate and the reduction of resource intensity in their manufacture, must also be environmentally friendly through the use of new technologies.

149. The implementation of the technological process and the fulfilment of the requirements for the indoor climate shall be carried out with due regard for the economical use of energy resources.

150. It shall be permitted to reduce the temperature of the premises outside working hours.

151. Engineering systems shall be equipped with automatic or manual control of the air supply system. Building heating systems shall be equipped with heat flow control devices.

152. The design shall provide for the correct orientation of the building in relation to the sides of the world. The correct orientation of the building shall contribute to the natural retention of heat in the winter and cooling in the summer and to the insolation of the rooms.

153. To ensure efficient use of heat, the building envelope shall be constructed using energy-saving materials.

154. Energy-efficient insulation and ventilation shall be envisaged in buildings (e.g. air cavity walls and roof insulation, single or double glazing, passive heating and cooling).

155. Energy-saving measures shall be applied in engineering systems (e.g. heat recovery of exhaust air).

156. Improvements in the energy performance of buildings shall take into account climatic and local conditions, as well as indoor climate conditions and cost-effectiveness. These measures shall not affect the other technical requirements of buildings, nor their general accessibility, safety and intended use.

157. There shall be a need to focus on measures to prevent overheating, such as shading, justification of thermal capacity in building construction, and development and application of passive cooling technologies, primarily those that improve the climate around the building and the microclimate inside the building.

158. The possibility (technical, environmental and economic) of installing high efficiency alternative systems shall be envisaged in buildings.

159. System requirements shall apply if they are technically, economically and functionally feasible for:

1) a heating system;

2) a hot water system;

3) air conditioning system;

4) large ventilation systems;

5) a combination of these systems.

Paragraph 2: Sustainable management of natural resources

160. The siting, design, construction and reconstruction of production buildings shall be carried out so as to ensure a favourable condition for the habitat of plants, animals and other organisms and the sustainable functioning of natural ecological systems.

161. In order to rationally use natural resources, it shall be permitted to use used building materials, products and structures at repair, reconstruction and construction sites pursuant to the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction on the reuse of used building materials, products and structures.

162. Landscape plans shall provide for the wise conservation of natural resources such as water, soil, biodiversity, energy resources, air quality and other natural resources in the public interest.

163. In the construction and operation of production buildings, a set of measures to reduce water consumption and increase the efficiency of wastewater treatment must be implemented in order to conserve resources, protect nature and increase economic efficiency in industry.

Annex 2 to Order of the
Chairman of the Committee for
Construction and Housing and Utilities
of the Ministry of Industry and
Infrastructure Development
of the Republic of Kazakhstan
No. 9-NK dated January 20, 2020

BR RK 3.02-29-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN WAREHOUSE BUILDINGS
CONTENT

Chapter 1: Scope of application

Chapter 2: References to regulatory acts

Chapter 3: Terms and definitions

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1: Objectives of the regulatory requirements of building regulations

Paragraph 2: Functional requirements of the building regulations

Chapter 5: Performance requirements for warehouse buildings

Paragraph 1: Mechanical safety requirements for warehouse buildings

Paragraph 2: Fire safety requirements for warehouse buildings

Paragraph 3: Requirements for hygiene and protection of human health in warehouse buildings

Paragraph 4. Safety and accessibility requirements for use

Paragraph 5: Requirements for energy savings and reduction of heat consumption

Paragraph 6: Requirements for environmental protection and sustainable use of natural resources

Chapter 1. Scope of application

1. These building regulations shall apply to the design of warehouse buildings intended for the storage of substances, materials, products and raw materials, including those housed in buildings of other functional fire hazards, and which do not require special construction measures to maintain the specified internal environment parameters.

2. These building regulations shall not apply to the design of warehouse buildings for dry mineral fertilisers and crop protection chemicals, explosive, radioactive and highly toxic substances, flammable and non-flammable gases, oil and oil products, rubber, celluloid, combustible plastics and film, cement, cotton, flour, mixed fodder, fur, furs and fur products, agricultural products, as well as the design of buildings and premises for cold stores and granaries.

Chapter 2: References to regulatory acts

The following references to regulatory acts of the Republic of Kazakhstan shall be necessary for the application of these building regulations:

1) the Code of the Republic of Kazakhstan of January 9, 2007, the Environmental Code of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Environmental Code);

2) the Code of the Republic of Kazakhstan of September 18, 2009 "On Public Health and the Health Care System" (hereinafter referred to as the Code);

3) the Law of the Republic of Kazakhstan "On Architectural, Urban Planning, and Construction Activities in the Republic of Kazakhstan" dated July 16, 2001 (hereinafter referred to as the Law);

4) Order No. 1111 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2016 "On Approval of Technical Regulations "Requirements for equipping buildings, premises and structures with automatic fire extinguishing systems and automatic fire alarms, warning and evacuation controls in case of fire" (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858);

5) Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 "On Approval of the Technical Regulations "General Fire Safety Requirements" (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501);

Note* - When applying, it shall be advisable to check the validity of reference documents using the information catalogues "List of Regulatory Legal Acts and Regulatory Technical Documents in the Field of Architecture, Urban Planning and Construction, Valid on the Territory of the Republic of Kazakhstan", compiled annually as of the current year and relevant monthly newsletters - journals and information indices of standards, published in the current year.

Chapter 3: Terms and definitions

3. The following terms with their respective definitions shall be used in these building regulations:

1) building - an artificial structure consisting of load-bearing and enveloping structures which form an obligatory enclosed volume above ground, used for living or staying people, carrying out production processes as well as for accommodation and storage of material values, depending on the functional purpose. The building may have an underground part;

2) warehouses - buildings equipped with special technological equipment to carry out the entire range of operations for receiving, storing, placing and distributing goods received therein;

3) warehouse logistics is a system for optimizing the business processes of receiving, processing, storage and shipment of goods in warehouses;

4) fire is uncontrolled combustion that creates a threat, causing harm to life and health of people, material damage to individuals and legal entities, public and state interests;

5) platform - a structure similar to a ramp; unlike a ramp, it is two-sided: one side is along the railway track and the opposite side is along the road access;

6) ramp - a structure for loading and unloading operations, one side of which is adjacent to the wall of the warehouse, and the other along the railway track or road access;

7) terminal - a warehouse structure that provides for optimal placement of goods in the warehouse and automated management of interconnections with the external environment, including incoming, outgoing and internal flows;

8) maximum permissible concentration - content of harmful substances in the environment, which, upon constant contact or exposure over a certain period of time, has practically no effect on human health and does not cause adverse effects in their descendants.

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1: Objectives of the regulatory requirements of building regulations

4. The objectives of these building regulations shall be to create a favourable microclimate and safe environment in warehouse buildings for:

1) the proper storage and preservation of material assets;

2) the protection of human health and life against adverse occupational and environmental factors.

Paragraph 2: Functional requirements of the building regulations

5. Functional requirements shall include:

1) ensuring the mechanical safety of storage buildings during all phases of their life cycle;

2) ensuring fire safety of warehouse buildings;

3) compliance with the requirements for the protection of human health and life;

4) protection of the environment.

Chapter 5: Performance requirements for warehouse buildings

Paragraph 1: Mechanical safety requirements for warehouse buildings

6. The required values of parameters characterizing the safety of the building structure and its individual parts or elements shall be justified by:

1) the results of calculations carried out pursuant to approved methods and (or) the results of tests of adequate models or fragments of the building structure;

2) the results of modelling scenarios of the implementation of hazards.

Input data for the calculations shall include statistically justified values of climatic impacts for the construction area, specifics of recurrence and intensity of dangerous natural and man-made impacts, results of engineering surveys in the area to be developed and, if necessary, in the territory of a particular land plot.

The design input data (including results of engineering surveys), calculation and test methods, accepted values of loads and impacts, as well as accepted design values of parameters and other specifics of the building or structure shall meet the requirements of the regulations included in the approved list of national standards and (or) codes of practice, the application of which on a voluntary basis shall ensure compliance with these building regulations.

7. The design of warehouse buildings shall allow for changes in storage technology without substantial alteration of the buildings and their reconstruction for production facilities.

8. The geometric parameters of warehouse buildings - the size of spans, columns and storey heights - shall be determined by the requirements of the operating technology; mobile (inventory) buildings shall comply with the requirements of regulatory documents.

9. The external building envelope of the A and B storage buildings must be designed to be lightly disruptive.

10. Columns and doorframes in warehouse buildings where there is heavy floor traffic shall be protected from mechanical damage and painted.

11. Loading and unloading ramps and platforms shall be designed to protect goods and loading and unloading mechanisms from atmospheric precipitation.

12. The length of the loading and unloading ramp must be determined according to the turnover and capacity of the warehouse and the space planning of the building.

The width of loading and unloading ramps and platforms shall be determined in compliance with the loading and unloading technology and safety requirements.

13. Loading and unloading ramps and platforms shall have at least two scattered stairs or ramps.

14. The design of gates, railway track entrances, skylights, internal gutters, parapets and fixtures for cleaning and repairing glazing of windows and skylights shall be adopted in conformity with the requirements for the design of production buildings.

15. Designs and materials of bases and floor coverings of warehouse buildings shall be designed with due regard for the loads from the stored goods, type and intensity of mechanical impacts of floor transport and dust separation, accumulation of static electricity and spark formation.

16. In food storage areas, the following shall be provided: rodent-proof building material barriers without cavities; solid and void-free leafs for external doors, gates and manhole covers; devices for closing ventilation openings; steel mesh barriers for ventilation openings in walls and ducts, and basement windows (the steel mesh window barriers shall be openable or removable).

The design of such warehouse buildings shall include instructions for the careful sealing of pipe penetrations (in walls, partitions and ceilings) and joints of the building envelope (internal and external walls, partitions between themselves and with floors or ceilings).

Paragraph 2: Fire safety requirements for warehouse buildings

17. To ensure compliance with fire safety requirements, the construction facility shall be designed and constructed in obedience to the Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501) and the Technical Regulations “Requirements for Equipping Buildings, The Technical Regulations “Requirements for Equipping Buildings, Premises and Structures with Automatic Fire Extinguishing Systems and Automatic Fire Alarms, Notification and Evacuation of People in Case of Fire” approved by Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 1111 dated November 29, 2016 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858).

18. Depending on the explosion and fire hazard, warehouse buildings and premises shall be divided into categories A, B, B1-B4 and D depending on the stored substances, materials, products, raw materials and their packaging.

Categories of premises and buildings for explosion and fire hazard shall be established in the technological part of the project as consistent with the requirements of the Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501).

Note* - Hereinafter the term “substances, materials, products and raw materials” shall be combined with the term "goods".

19. In the event of fire, the layout and design of warehouse buildings shall ensure:

1) evacuation of workers outdoors to an adjacent area before life and health hazards due to fire hazards occur;

2) the possibility of rescuing workers who do not have time to take cover;

3) the possibility of access of fire brigades and fire extinguishing equipment to the seat of fire and measures for rescuing people and material assets;

4) prevention of fire spreading to adjacent fire compartments and adjacent buildings.

20. Placement of consumable (intermediate) warehouses of raw materials and semi-finished products in production buildings in the quantity established by the technological design norms to ensure a continuous technological process shall be allowed directly in the production premises openly or behind mesh fences. In the absence of such data in the technological design norms, the quantity of the indicated goods shall be established not more than the shift requirement.

21. In single-storey terminal buildings of fire resistance degrees I and II of structural fire hazard class C0, it shall be permitted, if necessary, to construct escape corridors, partitioned by fire barriers of type 1 and provided with air supply in case of fire. In this case, the length of the corridor shall not be included in the calculation of the length of the escape route.

22. High-rack storage buildings of category B shall be designed as single-storey I to IV fire-resistance degrees of C0 class with skylights or exhaust shafts on the roof for smoke extraction.

Smoke exhaust shafts (hatches) shall be located above the aisles between the racks.

23. Ramps and canopies adjacent to buildings of I, II, III and IV fire resistance degrees of C0 and C1 fire hazard classes must be made of non-combustible materials.

24. Systems of automatic fire extinguishing and automatic fire alarm, warning and evacuation control in case of fire shall be provided in obedience to the Technical Regulations “Requirements for Equipping Buildings, Premises and Structures with Systems of Automatic Fire Extinguishing and Automatic Fire Alarm, Warning and Evacuation Control in Case of Fire" approved by Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 1111 dated November 29, 2016 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858).

25. The provision of outdoor and indoor fire water supply to storage buildings must be designed pursuant to the requirements for the design of water supply, outdoor networks and installations, indoor water supply and sewerage.

Paragraph 3: Requirements for hygiene and protection of human health in warehouse buildings

26. The safety of occupants in buildings shall be ensured by sanitary, epidemiological and microclimatic requirements: absence of harmful substances in the air of working areas above the maximum permissible concentrations, minimum heat and moisture release into the premises; absence of noise, vibration, ultrasound, electromagnetic waves, radio frequencies, static electricity and ionising radiation above permissible values; and limitation of physical strain, attention stress and prevention of fatigue of employees as consistent with hygienic standards.

27. The materials used in the structures must not release harmful, flammable and explosive substances, unpleasant smelling substances in quantities exceeding the maximum permissible concentration, as well as pathogenic bacteria, viruses and fungi during operation.

28. The use of tar and tar mastics and other environmentally hazardous materials for flooring shall be prohibited in food storage facilities.

Paragraph 4. Safety and accessibility requirements for use

29. The layout and design of warehouse buildings must be designed to eliminate the possibility of injury to occupants during movement, work, use of mobile devices, technological and engineering equipment.

30. The design of buildings and structures accessible to persons with reduced mobility shall ensure:

1) their accessibility to places of target visitation and unobstructed movement within buildings and structures;

2) safety of motion paths (including evacuation) and places of service and work.

31. To prevent electrocution, design solutions shall include:

1) measures for safe insulation and earthing of electrical installations;

2) the availability of protective disconnection devices;

3) measures to prevent the occurrence of electrical loads on accessible parts of the electrical supply system.

32. The design documentation shall include measures to prevent injuries and accidents as a result of explosions, including

1) compliance with the safety regulations of the heating system device;

2) compliance with the requirements of the manufacturers of heat generators;

3) regulating the heating temperature and pressure in hot water and heating systems;

4) prevention of an excessive accumulation of explosive substances in the indoor air.

33. The design of storage buildings shall ensure that people are protected:

1) from air noise generated by external sources (outside the building);

2) from airborne noise generated in other rooms of the building or structure;

3) from impact noise;

4) from noise generated by equipment;

5) from excessive reverberating noise in the room.

34. Optimal acoustical conditions shall be provided in rooms and outdoor areas where large numbers of people may be present at the same time and where their safety may depend on the intelligibility of the sound.

35. Outdoor lighting of wastewater facilities shall be of the following types:

1) general, regular lighting;

2) security lighting;

3) standby lighting.

The types of lighting required for a particular facility shall be determined in the project and agreed upon with the client.

36. To ensure safety in alarm situations and other emergencies, emergency and evacuation lighting shall be provided in the design documentation.

Emergency lighting shall have an autonomous power supply that automatically turns on when the operational lighting is switched off.

In storage buildings, emergency and evacuation exits must be signposted.

37. Warehouse buildings shall be equipped with fixed and mobile types of communication.

38. In order to provide protection against unauthorised invasion, the following shall be necessary:

1) warehouse buildings must be equipped with measures aimed at reducing the possibility of criminal activity and its consequences;

2) in cases stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan, television surveillance, alarm systems and other systems aimed at protection against manifestations of terrorism and unauthorized intrusion shall be installed in warehouse buildings.

Paragraph 5: Requirements for energy savings and reduction of heat consumption

39. In storage areas, the temperature, relative humidity and air velocity shall be adjusted to the requirements of the storage technology.

40. Internal heating and heating systems, ventilation, air conditioning and air heating systems, including outdoor air intakes, emergency ventilation, equipment layout and ducting, fire protection and indoor refrigeration systems, microclimate values in storage buildings shall be accepted in obedience to the requirements for the design of heating, ventilation and air conditioning.

41. Remote monitoring and recording of the main parameters in heating, ventilation and air-conditioning systems shall be provided in conformity with the technological requirements and the design specification.

42. In order to reduce operating energy costs, the building shall be designed with a minimum compactness value equal to the ratio of the surface area of the building envelope to the volume enclosed therein.

43. The project documentation shall reflect the optimisation of the business processes for receiving, processing, storing and shipping goods in warehouses (warehouse logistics) in the development of process automation.

44. When organising the logistics process it shall be necessary to achieve:

1) rational layout of the warehouse in the allocation of working zones, contributing to the reduction of costs and improvement of the processing of goods;

2) efficient use of space when arranging equipment;

3) using versatile equipment that performs various warehouse operations;

4) minimizing intra-warehouse transportation routes;

5) unification of shipment batches and application of centralized delivery;

6) making maximum use of the information system;

7) maximising the proximity of intra-warehouse transport routes to evacuation routes.

Paragraph 6: Requirements for environmental protection and sustainable use of natural resources

45. When designing warehouse buildings, an environmental section must be developed as consistent with the environmental legislation, sanitary and epidemiological requirements and other applicable regulations.

46. On the sites of storage buildings, it shall be necessary to provide for removal of the fertile soil layer in places where it can be disturbed, contaminated, waterlogged or flooded during construction works.

Places and conditions of temporary storage, as well as the procedure for the use of the removed topsoil shall be determined by the authorities providing land plots for use.

47. Emissions into the atmosphere of air removed from storage buildings by general ventilation and containing noxious and foul-smelling substances, as well as the dispersion of these substances shall be taken into consideration so that their concentrations in the atmospheric air of settlements in the vicinity of the storage building do not exceed the maximum permissible concentrations.

Calculations of air pollution generated by ventilation emissions in settlements and on the territory of enterprises shall take into account maximum total emissions of harmful substances, concentrations of these substances in the atmospheric air from technological emissions and background concentrations of harmful substances in the construction area.

48. The design documents shall provide for the disposal of wastewater that is not harmful to the environment.

Annex 3 to Order of the
Chairman of the Committee for
Construction and Housing and Utilities
of the Ministry of Industry and
Infrastructure Development
of the Republic of Kazakhstan
No. 9-NK dated January 20, 2020

BR RK 3.02-09-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN MIXED-USE BUILDINGS AND COMPLEXES
Content

Chapter 1: Scope of application

Chapter 2: References to regulatory acts

Chapter 3: Terms and definitions

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1: Objectives of the regulatory requirements of building regulations

Paragraph 2: Functional requirements of the building regulations

Chapter 5: Performance requirements for the design and construction of mixed-use buildings and complexes

Paragraph 1: General provisions

Paragraph 2: Site requirements

Paragraph 3: Building safety requirements for fires and other emergencies

Paragraph 4. Requirements for the protection of human health in the operation of buildings

Chapter 6. Requirements for energy conservation and rational use of natural resources

Paragraph 1: Energy efficiency requirements for buildings

Paragraph 2: Requirements for the sustainable use of natural resources

Chapter 1: Scope of application

1. These construction standards shall establish requirements for the location, site, space planning, engineering, interior environment, composition and floor space of mixed-use buildings and complexes.

2. These construction standards shall apply to the design and construction of mixed-use buildings and complexes, including buildings over 50 m in height, as well as to the reconstruction and major renovation of existing facilities for mixed-use buildings and complexes.

3. These building standards shall apply to the design of newly constructed, reconstructed, expanded and modernised mixed-use buildings and complexes.

Chapter 2: References to regulatory acts

The following references to the regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan shall be necessary for the application of these construction standards:

1) The Code of the Republic of Kazakhstan of September 18, 2009 "On Public Health and the Health Care System" (hereinafter referred to as the Code);

2) The Law of the Republic of Kazakhstan of July 16, 2001 “On Architectural, Urban Planning and Construction Activities in the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Law);

3) Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan No. 191 of April 3, 2015 "On Approval of the Requirements to the System of Anti-Terrorist Protection of Facilities Vulnerable to Terrorism", (hereinafter - Requirements to the System of Anti-Terrorist Protection of Facilities Vulnerable to Terrorism);

4) Sanitary Rules "Sanitary and Epidemiological Requirements for Administrative and Residential Buildings" approved by Order No. KR DSM-29 of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated October 26, 2018 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 17769);

5) Order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan No. 230 of March 20, 2015 "On Approval of the Rules for Electrical Installations" (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 10851) (hereinafter - electrical engineering regulations);

6) Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 1111 dated November 29, 2016 "On approval of the Technical Regulations "Requirements for equipping buildings, premises and structures with automatic fire extinguishing systems and automatic fire alarms, warning and evacuation control in case of fire" (registered with the Registry of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858);

7) Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 "On Approval of the Technical Regulations "General Fire Safety Requirements" (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501);

Note* - When applying, it shall be advisable to verify the validity of reference documents pursuant to information catalogues "List of Regulatory Legal Acts and Regulatory Technical Documents in the Field of Architecture, Town Planning and Construction, Valid in the Territory of the Republic of Kazakhstan", compiled annually as of the current year and relevant monthly newsletters - magazines and information indices of standards, published in the current year.

Chapter 3: Terms and definitions

4. The following terms with their respective definitions shall be used in this building code:

1) atrium is a part of a building in the form of a multi-light space developed vertically with galleries on the floor, which are accessed by rooms of different purposes.

An atrium developed horizontally in the form of a multi-floor aisle (if longer than the height) is called a passageway;

2) landscaped areas - a part of the territory of a natural complex where artificially created gardening complexes and objects are located: a park, garden, square, boulevard, low-developed areas of residential, public, business, municipal, industrial purpose - within which at least 70% of the surface is covered with vegetation cover;

3) plot - an isolated part of a territory of a specific functional (e.g. for a multifunctional complex), construction or landscape designation;

4) built-in facilities - institutions, enterprises and premises located within the dimensions of the building with an overhang of no more than 1.5 m (hereinafter - m) from the longitudinal façade and not more than 6 m from the ends;

5) built-in premises - institutions, enterprises and premises located both within the building boundaries and outside the building boundaries by more than 1.5 m from the side of the longitudinal facade and by more than 6 m from the side of the ends;

6) mixed-use buildings (complexes) - a single architectural group or freestanding buildings designed to accommodate three or more objects of different purposes (two with the presence of rooms or playgrounds for children), performing the main functions, united by a system of engineering, social, functional relationships, meeting modern socio-cultural, technological, urban planning and architectural requirements;

7) mixed-use residential complexes - multi-apartment buildings, with flats of higher comfort, including approximate daily service facilities, primarily for the residents of the complex. There may be a guarded area adjacent to the complex;

8) street, square - territory bounded by the red lines of the street and road network of the city;

9) urban junction - territory of public purpose formed at the intersection of main streets of citywide significance;

10) public (public-business) zone - zone of a populated area intended for placement of administrative, research, public institutions and their complexes, hotels and hotel complexes, business and financial activity centres, cultural, sports, commercial activities, trade and consumer services and public catering, transport, surface and underground garages and open car parks, other buildings and constructions, not requiring special measures for sanitary and environmental protection, including mixed-use buildings and complexes;

11) inter-majority territories - territories bounded by the red lines of class I major streets, boundaries of the territories of urban junctions and near-majority territories;

12) area adjacent to a main street of citywide or district significance;

13) recreation zones - areas in residential settlements intended for organisation and arrangement of leisure places for the population. They include gardens, forest parks, parks and squares, zoos, bodies of water and beaches, aquaparks, landscape architecture, other recreation and tourism facilities as well as buildings and facilities for leisure and (or) recreational purposes. The recreational zone may include protected natural objects located within the borders (boundaries) of a settlement.

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1 Objectives of the regulatory requirements of building regulations

5. The objective of the regulations shall be to create the necessary conditions for work, residence and occupancy in mixed-used buildings and complexes that protect human health, with due account for the efficient use of space and time, while complying with fire, sanitary and epidemiological, ergonomic requirements, mechanical safety, environmental protection, energy efficiency and resource conservation.

Paragraph 2: Functional requirements of the building regulations

6. The foundations and supporting structures of mixed-use buildings and complexes shall withstand the combination of anticipated impacts that they experience during construction or reconstruction and operation during the design lifetime.

7. Mixed-use buildings and complexes shall be equipped with automatic fire alarm systems, automatic fire extinguishing and fire warning systems.

8. In Mixed-use buildings the necessary comfortable conditions for the life of people shall be created to protect their life and health during the operation of the building, with account taken of the landscaping, architectural and planning solutions and sanitary and epidemiological requirements.

9. Mixed-use buildings and complexes must be designed and constructed so that during their service life, when people live and stay in them they do not pose a threat to human health related to indoor air pollutants, lighting, insolation, sun protection, noise, vibration and radiation.

10. Water supply and plumbing systems shall be designed and constructed so as to ensure a continuous supply of water in the required quantity.

11. Sewerage systems shall be designed and constructed so as to ensure the timely disposal of liquid effluents without leakage, without their release into the water supply system, soil, the environment, without odours being released into the environment.

12. Buildings shall be waterproofed to prevent the penetration of atmospheric moisture into the premises, the occurrence of dampness, and in the case of water leaks or liquid effluents from water supply and sewerage systems, the localisation of the source of the accident within the premises.

13. Mixed-use buildings and complexes and adjacent areas shall be designed and constructed so as to provide unhindered access of people, including persons with reduced mobility, to the areas in conformity with their purpose.

14. Mixed-use buildings and complexes and their surroundings shall be designed and constructed so as to reduce the likelihood of injury to persons.

15. The building shall be designed and constructed to be energy efficient for building systems and parts.

16. Buildings shall be designed, constructed and demolished in such a way that the use of natural resources is integrated, and in particular to guarantee the reuse of building structures, their materials and parts after demolition, the use of environmentally compatible raw and recycled materials.

17. At the design stage of mixed-use buildings and complexes, the relevance of the facility to the list of facilities of the Republic of Kazakhstan vulnerable to terrorism shall be determined and the measures shall be taken to build an appropriate system of anti-terrorist protection of the facility in accordance with the Requirements to the system of anti-terrorist protection of facilities vulnerable to terrorism.

Chapter 5: Performance requirements for the design and construction of mixed-use buildings and complexes

Paragraph 1: General provisions

18. Mixed-use buildings and complexes shall be designed in obedience to the requirements of sanitary regulations "Sanitary and Epidemiological Requirements to Administrative and Residential Buildings" approved by Order No. KR DSM-29 of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated October 26, 2018. (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 17769) and other regulatory and technical documents establishing requirements for the design, construction and operation of mixed-use facilities.

19. The main feature of modelling a mixed-use facility shall be the integrated solution of urban planning and typological issues.

20. Mixed-use buildings and complexes shall be designed and constructed in such a way that a unified organisation of the communicative structure is created, providing comprehensive access for people to various services and processes, complemented by the creation of a social environment that meets people's need for communication.

21. Mixed-use buildings and complexes shall create an architectural composite dominant of the city and at the same time tactfully fit into the surrounding built environment.

22. Standards for the planning of interior space shall be ensured:

1) a safe, comfortable and productive environment for all employees and visitors;

2) make efficient use of the building's heating, air-conditioning and ventilation, electrical and mechanical systems;

3) maintain the adaptability of the building to allow for organisational change;

4) provide ventilation and natural light to workplaces;

5) make efficient use of space and create the necessary human mobility system in the building, appropriate systems to regulate the density and direction of human flows must be in place.

23. Mixed-use buildings and complexes shall be designed and constructed so as to ensure time and public convenience combined with the efficient use of urban transport and land.

24. The mixed-use buildings and complexes must be proportionate to human proportions and ergonomic.

25. Mixed-use buildings and complexes shall be divided into groups pursuant to their functional specificity:

1) residential mixed-use buildings complexes;

2) mixed-use public buildings.

26. The composition and areas of mixed-use buildings and complexes, and the mutual arrangement of the objects designed therein, shall be determined based on the required parameters in each particular case.

27. Subways, galleries with ramps and moving pavements, inclined lifts, climate-controlled roofed walkways, 'aerial bridges' connecting buildings, structures on different levels shall be used as complex communication facilities and devices.

28. The number of above and below ground floors must be established in obedience to urban planning requirements and the geology of the allocated site.

Floor heights and room heights shall be determined according to operational necessity, but not less than those established in current regulations.

29. When designing planning and development, the norms of insolation and illumination of territories and premises shall be ensured in compliance with the requirements of the relevant state regulations in the field of architecture, urban planning and construction, approved pursuant to subparagraph 23-16) of Article 20 of the Law (hereinafter - state regulations in the field of architecture, urban planning and construction).

30. Outdoor engineering networks must be designed in conformity with the requirements of the corresponding state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

31. Dust collection and rubbish disposal systems in buildings shall be determined in compliance with the operational needs of the individual institutions that make up the mixed-use buildings and complexes.

32. The waste room area of a residential section shall be calculated pursuant to the number of people living in that section.

Paragraph 2: Site requirements

33. The basic requirements for building plots and areas to accommodate mixed-use buildings and complexes shall be established based on the specific architectural and urban planning situation and in obedience to the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

34. Development areas shall be determined in conformity with the requirements for public buildings and linked to the system of existing transport and pedestrian routes or provide a perspective for neighbouring areas.

35. The size of the site shall be determined with due regard for the urban situation, environmental characteristics, specialisation and functional composition.

Site dimensions must be limited for the normal functioning of the global urban transport scheme.

36. Minimum distances between buildings shall be taken depending on their degree of fire resistance and fire hazard class in conformity with the requirements of the Technical Regulations "General Fire Safety Requirements" approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501);

37. The location of mixed-use buildings and complexes on the territory of cities, towns and other settlements shall be determined as part of or on the basis of city planning plans for the development of territories, districts and territory planning projects.

38. The design of residential and public multifunctional buildings and complexes must comply with:

1) intensity of use of the territory, urban nodes, near-road and inter-road areas;

2) requirements for the protection of historical and cultural monuments, preservation of historical layout and development in compliance with the Rules for the Protection and Maintenance of Historical and Cultural Monuments, approved by Order No. 157 of the Minister of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan dated December 29, 2014. (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 10163);

3) environmental and recreational zone protection requirements;

4) sanitary and hygienic standards;

5) fire safety requirements.

39. For the efficient and convenient distribution and movement of people between buildings and areas, an appropriate system of different roads must be organised, also ensuring safety and practicality.

40. A separate pathway for cyclists, conveniently connected to the building and to the pedestrian pathway, shall be provided.

41. When reconstructing in order to ensure the continuity of development and increase the diversity of the environment, the positive qualities of the reconstructed environment must be preserved (recreated): the orientation of buildings in relation to the streets, the scale ratio of open and built-up spaces, courtyards, landscaping, landscaping.

45. Pedestrian paths shall be provided with adequate clearance for unobstructed passage.

43. Pedestrian walkways shall be provided with lighting and noise protection.

44. Fittings area with bins, lanterns, post boxes and so on shall be provided.

45. The size (capacity) of open and enclosed (including underground) parking areas within mixed-use buildings and complexes shall be determined by calculation. The distance from windows of buildings to above-ground car parks, to entrances and exits shall be taken with the provision of access for fire-fighting vehicles in obedience to the requirements of regulatory and technical documents for car parks.

Parking area with convenient entrances and exits shall be created in the layout of the area.

46. Parking garages on the territory of mixed-use buildings and complexes (built-in, built-in-attached, underground) shall be designed in conformity with the requirements for car parks.

47. Landscaping shall be designed as consistent with the requirements of current regulatory and technical documents on the landscaping of residential areas.

Paragraph 3: Building safety requirements for fires and other emergencies

48. The fire resistance limits of load-bearing and enclosing structures shall be taken pursuant to the current fire safety regulations.

49. Buildings must be located with the allowance for the possible behaviour of the building or its elements during a fire so that the latter cannot be spread to neighbouring buildings under the most adverse weather conditions.

50. Buildings must have passageways, passageways and entrances that provide unobstructed access from all sides for fire, rescue and medical services equipment.

51. The building shall be designed and constructed using such building materials, products and structures so as to enable the prevention or reduction of the risk of the outbreak and spread of fire, and in the event of fire, the stability of the supporting structures for the duration of the evacuation of people to an area free of fire hazards, including those with limited physical mobility.

52. Combustion appliances shall be installed in buildings so that they will not cause uncontrolled combustion or explosion, and electrical equipment shall have a low potential as a source of ignition.

53. Buildings shall be designed and constructed so that if a fire cannot be quickly extinguished, it is ensured that the spread of the fire beyond its source is limited.

54. Mixed-used buildings and complexes shall be designed as part of institutions, organizations and enterprises (groups of premises) to take into account the compatibility of the psycho-physiological capabilities of the contingent, including the psychophysically vulnerable, during the evacuation of people from the buildings in case of fire.

55. Evacuation routes and exits shall ensure safe evacuation of people in case of fire in obedience to the requirements of the Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501).

56. Fire safety requirements for mixed-use buildings and complexes, class of buildings on fire hazard and degree of fire resistance of mixed-use buildings and complexes shall be determined by the Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 439 dated June 23, 2017 (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under № 15501) and current regulatory and technical documents in the field of fire safety.

57. Mixed-used buildings, parking garages and basements built into multifunctional buildings shall be protected with automatic fire alarms, automatic fire extinguishing, warning and evacuation control systems in case of fire in compliance with the requirements of the Technical Regulations "Requirements for equipping buildings, premises and structures with automatic fire extinguishing and automatic fire alarms, warning and evacuation control systems in case of fire" approved by Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858).

58. The location of the sauna in a mixed-use building shall be determined according to operational needs.

59. Car parks built into residential buildings must have a fire resistance rating of at least the fire resistance rating of the building in which they are built into.

60. Cable installations in electrical shafts and recesses must be equipped with fire protection equipment in accordance with current regulatory and technical documents for equipping buildings with automatic fire alarm systems.

61. If facades of buildings are equipped with lifting devices for repair and cleaning of facades, these devices shall be calculated for use by firefighting units, including for rescuing people.

62. Standards for equipment of automatic fire alarm systems, automatic fire extinguishing and fire warning systems shall be taken in compliance with the requirements of the Technical Regulations "Requirements for equipping buildings, premises and structures with automatic fire extinguishing and automatic fire warning systems, warning and evacuation control systems in case of fire" approved by Order No. 1111 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2016. (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858), as well as state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

63. The premises of the building shall be equipped with internal firefighting water piping as consistent with the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

64. Fire safety requirements for lift arrangements shall be performed in obedience to the current fire safety regulatory and technical documents. Internal fire hydrants shall be provided in lift halls (air locks) for transportation of firefighting units.

65. Exits from lifts on the floors (except those exiting to the lobby) must be provided through lift halls that are separated from adjoining corridors and rooms by fire partitions with self-closing doors and exits from fire lifts - through vestibules.

Lift lobbies may be separated from adjacent corridors by partitions in obedience to applicable requirements of state standards in the field of architecture, urban planning and construction.

66. Electrical switchboards shall be provided for each fire compartment.

67. Installation of electromagnetic locks on evacuation routes from rooms with children and on staircases leading from these rooms shall be prohibited.

Paragraph 4. Requirements for the protection of human health in the operation of buildings

68. Mixed-use buildings and public complexes shall meet certain requirements in the socio-cultural aspect, provide full life cycles of the complex and free choice of services, attractiveness and comfort of the environment in the place of location, providing improvement of the quality of social infrastructure of cities and human settlements.

69. The spatial structure of multifunctional buildings and complexes shall provide a clear separation of human flows and technological links between different institutions, organizations and enterprises forming multifunctional buildings and complexes.

70. Where groups of public spaces are included in mixed-use buildings and complexes, they must be provided with isolated entrances from the street.

71. The height of public spaces in mixed-use buildings and complexes shall be determined in accordance with the requirements of current regulatory and technical documents on the design of public buildings, operational necessity, but not less than the requirements of the relevant building codes.

72. When designing mixed-use buildings and complexes, in addition to this regulatory document, the requirements of regulations for various institutions and businesses must be taken into account.

73. Large institutions and integrated (universal) service establishments with complex technological processes (department stores, department stores, order shops, convenience stores, households, integrated catering establishments, restaurants, cultural centres, large cinemas, as well as offices, hotels and the like) must have independent entrances and exits.

74. The roof level of in-built (attached) public establishments in areas adjoining the residential part of the building must not exceed the floor level of the residential premises.

75. Objectives of internal space regulations and planning guidelines:

1) to ensure a safe, comfortable and productive environment for all employees and visitors;

2) to provide efficient use of the building's heating, air-conditioning and ventilation system, electrical and mechanical systems;

3) to maintain the adaptability of the building to allow for organisational change.

76. The living quarters located in mixed-use buildings and complexes must be functionally and planographically segregated and have isolated exits in conformity with fire safety requirements.

77. The composition and area of the flats in the residential part of the complex, and their percentage ratio shall be adopted on a case-by-case basis.

78. The design of living spaces (common rooms, living rooms and bedrooms) without natural light or in the ground floors of mixed-use buildings and complexes shall be prohibited.

79. The living space must be designed in compliance with national regulations on architecture, urban planning and construction.

80. The need for lifts depending on the building's storey, the number and types of lifts shall comply with the requirements of the current regulatory and technical documents for public buildings.

81. The need for passenger escalators and moving walkways shall be determined on a case-by-case basis.

82. Low-capacity lifts shall be provided for catering facilities and for connecting commercial and industrial services with consumers on the floors. Shipment of products, laundry, consumables and the like to the floors of buildings, including hotels, shall be also permitted using cargo and passenger lifts.

83. List of sanitary and epidemiological requirements for mixed-use buildings and complexes shall be formed from provisions for public buildings and constructions, state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

84. The possible occurrence of excessive noise during their operation, including those caused by increased static pressure in engineering communications must be excluded in the design of engineering systems.

85. Premises with noise and vibration generating engineering or technical equipment may be located adjacent to, above or below living or service rooms provided that the noise and vibration parameters in the said living and service rooms are maintained by the use of special devices or equipment with low noise and vibration parameters, as evidenced by an appropriate calculation.

86. The soundproofing of walls and ceilings in mixed-use buildings and complexes must comply with the requirements of state regulations in the area of architecture, urban planning and construction.

87. The design of the waste disposal system must be guided by the requirements of current regulatory and technical documents on the design of waste disposal chutes.

88. Waste chutes in each section of a high-rise building may have separate height service areas. To reduce gravitational velocities, dampers shall be provided on the technical floors and shall not interfere with the discharge of waste and the operation of the cleaning device.

89. Foundations and supporting structures shall be designed using characteristic numerical values of impacts and safety factors, shall be constructed in compliance with technological standards and shall be operated in compliance with preventive and protective measures.

90. The load-bearing frame of high-rise buildings shall be designed in reinforced concrete or steel structures with fire protection only by structural means, and the durability of these structures shall correspond to the design life of the building before major renovation. Manholes shall be provided to check the fire protection.

91. Provision shall be made to protect against vibration loads within the specified parameters and against adverse deformation of buildings and structures located in the area adjacent to the projected structure.

92. The design and calculation of the load-bearing structure shall take into account:

1) durability;

2) serviceability;

3) the required load-bearing capacity.

93. The load-bearing structures of the building must retain their properties in compliance with the requirements of the regulations in force for the intended service life, if the specified standards are complied with.

94. The load-bearing structures of the building, which determine the strength and stability of the building as well as the service life of the building as a whole, must retain their properties within the allowable limits, with due regard for the requirements of the building code for building structures made of the respective materials.

95. Elements, parts and equipment with service lives shorter than the expected service life of the building must be replaced in conformity with the established maintenance intervals.

96. Structures and parts shall be made of materials that are resistant to the possible effects of moisture, low temperatures, aggressive environment, biological and other adverse factors in obedience to state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

The necessary protective compositions and coatings shall be applied pursuant to the requirements of the applicable regulatory documents.

97. In the construction of buildings in areas with difficult geological conditions subject to seismic impacts, subsidence and other ground displacements, including frost heave, the inputs of engineering communications shall be carried out with the account taken of the need to compensate for possible deformations of the foundation in accordance with the requirements established in the regulatory documents on various engineering networks.

98. To ensure safety in the design of mixed-use buildings and complexes, the load-bearing structures must be monitored.

99. To monitor high-rise buildings and structures it shall be necessary to ensure:

1) increase in the level of operational safety achieved via the use of modern systems that provide real-time information on changes in the technical condition of the building;

2) minimizing the influence of human factor in assessing the results of technical monitoring;

3) use of specialised intelligent software for monitoring systems based on modern information technologies, developed taking into account the results of preliminary field tests, theoretical calculations and modelling;

4) possibility of integration with urban systems and databases to improve responsiveness in critical situations.

100. Multipurpose buildings and complexes and their surroundings shall be designed and constructed so as to minimize the possibility of accidents, personal injury and life-threatening hazards resulting from the movement of pedestrians, including children and the elderly, movement of bulky objects and vehicles, unauthorized access, use of electrical appliances and installations, lifts or other engineering equipment when the established operating requirements are met.

101. Mixed-use buildings and complexes, and adjacent areas must be designed and constructed so that glass and other fragile materials that people come into contact with do not cause injury.

102. Mixed-use buildings and complexes and adjacent areas shall be designed and constructed so as to reduce the likelihood of unintentional falls of people from one level to another.

103. Buildings shall allow for the safe maintenance and care of building structures and equipment.

104. Lightning protection of multipurpose buildings and complexes shall be carried out in obedience to applicable regulations.

105. Radiation safety in multifunctional buildings and complexes shall be ensured pursuant to the requirements of current regulatory and technical documents.

106. The water supply and sewage systems in mixed-use buildings and complexes must be designed in conformity with the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

107. The hydrostatic head in domestic and drinking water supply systems must be taken as consistent with applicable standards.

108. Ring-bridges of cold and hot water supply systems shall be prohibited within flats.

109. An independent sewer network with an independent outlet to the outdoor network must be designed in mixed-use residential buildings and complexes for built-in public spaces of the lower floors of the building.

110. Water from internal drainage systems must be discharged into a rainwater sewer system in the courtyard and discharged.

111. Water supply, sewerage and drainage systems shall be designed for the maximum possible service life, providing the necessary capacity of pipelines, the required pressure, temperature of hot water, stability against the failure of hydraulic gates of sanitary devices, the non-clogging of sewage and drainage pipelines.

112. A continuous supply of water in the required quantity shall be provided when designing and constructing water supply systems.

113. Control of internal fire water systems shall be provided from a central fire protection system control panel.

114. Heating, ventilation, air conditioning and emergency smoke ventilation in multifunctional buildings and complexes must be designed in compliance with the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction and the requirements of this chapter.

115. Heating, hot water supply, ventilation and air conditioning systems (hereinafter referred to as internal heating systems) shall be primarily supplied from district heating networks.

116. The connection of the internal heat supply systems to the heat source network shall be provided through a heat point. The heat point shall provide for automatic regulation of equipment operation and transmission of information on heat carrier parameters to the control room.

117. The heating systems of the underground car park shall be connected to the heating network according to the dependent scheme. These systems can be connected independently from a separate heat exchanger or by separate pipelines from the distribution and collection collectors of the internal heat supply systems.

118. Fine filters shall be installed on the supply and return pipelines of the heating system.

119. It shall be permitted to design central or local (separate type) air conditioning systems.

120. Air ducts of any ventilation system for non-residential premises must not be routed through residential premises.

121. Noise and vibration protection measures must be provided in supply and exhaust ventilation systems.

122. The gas supply in mixed-use buildings and complexes must be designed in obedience to the requirements of state standards for architecture, urban planning and construction.

123. The design of electrical equipment in mixed-use buildings and complexes shall be guided by the electrical safety rules, the requirements of state regulations in the area of architecture, urban planning and construction, as well as the following requirements:

Artificial lighting of mixed-use buildings and complexes shall be performed in conformity with the electrical safety rules.

The reliability of the power supply to the mixed-use buildings and complexes shall be in accordance with the electrical safety rules.

A diesel power station shall be provided as a backup power supply source.

The diesel power plant may be built in and located in the underground floors of the multifunctional building or complex if the requirements set out in the current regulatory and technical documents on the design of civil defence protective structures and automatic fire extinguishing and smoke removal arrangements are met.

A diesel power plant shall be maintained by a specialised organisation pursuant to approved regulations.

Electrical networks must be equipped with protective disconnection devices in accordance with electrical safety rules.

The minimum distances from freestanding transformer stations to buildings must be established on a case-by-case basis, depending on the urban planning conditions, in consultation with the state authority for the sanitary and epidemiological welfare of the population

The design of communications and automated information and control systems must be guided by current state regulations on the design of communications systems, as well as guiding documents on the design of alarm systems, closed-circuit television and intercom systems.

Anti-terrorist protection systems in the design of multifunctional buildings and complexes shall be provided in compliance with the requirements established in Decree No. 191 of the Government of the Republic of Kazakhstan dated April 3, 2015 “On Approval of the Requirements to the System of Anti-Terrorist Protection of Facilities Vulnerable to Terrorism”.

For mixed-use buildings and complexes, the level of communication, alarm and other networks shall be determined on a case-by-case basis.

The design of low-current systems shall take into account the design features of the building with separation into fire compartments.

Buildings shall be provided with fire protection system in obedience to the requirements of technical regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 439 dated June 23, 2017 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501), “Requirements for equipping buildings, premises and structures with automatic fire extinguishing and automatic fire alarm, warning and evacuation control in case of fire” approved by order (recorded in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14858), as well as state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

Buildings with underground and in-built car park shall be provided with a smoke protection system in compliance with the requirements of technical regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 439 dated June 23, 2017 (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501), as well as state standards in the field of architecture, urban planning and construction.

The dispatching must be carried out in conformity with the technical conditions for connection to the dispatching system and to the extent, based on the current regulatory-technical documents on the construction of communication systems.

Mixed-use buildings and complexes and adjacent areas shall be designed and constructed to ensure unimpeded access for all people, including but not limited to people with reduced mobility, to the areas in accordance with their purpose.

The design of mixed-use buildings and complexes shall include specific measures for accessibility for people with reduced mobility and other groups with reduced mobility factoring in local conditions and additional requirements.

Persons with reduced mobility and other groups with low mobility must be provided with unhindered access to the lobby, lifts, public areas and flats.

Ramps (or lifts for wheelchair users and persons with reduced mobility) must be provided at gradients at building entrances, lift entrances, trash chutes and corridors, as well as other necessary devices and adaptations for all groups of people with reduced mobility, in obedience to state standards for architecture, urban planning and construction.

The design of such lifts shall not reduce the calculated (minimum) width of evacuation routes.

Parking spaces for wheelchair-accessible persons shall be provided in parking garages and car parks.

Architectural and planning solutions shall meet all the requirements of creating a complete living environment with due account for the needs of physically challenged people and other groups of people with reduced mobility pursuant to the requirements of state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

The priority of environmental protection, efficient use of natural resources, health protection and the formation of a safe living environment for the population shall be ensured when developing the design documentation of a mixed-use building or complex. General environmental and sanitary-hygienic requirements, compliance with which is mandatory in urban planning, shall be established by the relevant laws of the Republic of Kazakhstan.

When developing design documentation at all design stages, the impact of planned economic activities on the environment shall be assessed in concordance with the requirements of regulatory documents and atmospheric air quality changes as a result of the implementation of design solutions by calculating air pollution levels from all types of pollution sources with the account taken of the relief, planning organization, microclimatic conditions of the territory, including the aeration regime.

All requirements of regulatory legal acts, normative and technical documents and documentation regulating activities of sanitary and epidemiological service institutions of the Republic of Kazakhstan shall be taken into account.

In order to prevent the formation of gassiness zones and to localise them, the planning solutions of mixed-use buildings and complexes shall be developed against the background of the aeration conditions of the areas and ensure hygienic standards of atmospheric air quality for the mixed-use building and complex.

The protection measures to be developed for the mixed-use building or complex shall include urban planning, architectural planning, construction and acoustic measures:

1) provision of functional zoning of the area and formation of the development factored in the required degree of acoustic comfort;

2) arrangement of sanitary protection zones;

3) application of planning and volumetric-spatial solutions using noise protection properties of the environment;

4) use of noise barrier screens placed between noise sources and noise protection facilities;

5) reinforcement of sound insulation of external enclosing structures.

Mixed-use buildings and complexes shall be located in an area that complies with environmental requirements to minimize the negative impact on the environment, including the removal and disposal of solid domestic and industrial waste.

Chapter 6. Energy conservation and natural resource management requirements

Paragraph 1: Energy efficiency requirements for buildings

124. Buildings and their heating, cooling, lighting and ventilation installations shall be designed and constructed so that the amount of energy they use is low in relation to climatic conditions.

125. Engineering systems of buildings and complexes shall have automatic or manual control of air temperature.

126. Heating systems of buildings and complexes shall be equipped with appliances to reduce the required heat flow when not in use.

127. In the event of a centralized supply of cold and hot water, electricity, gas and heat, and several groups of premises belonging to different organizations or owners in buildings and complexes, each such group of premises must be equipped with energy and water flow meters.

128. Insolation of rooms shall be carried out by creating appropriate parameters such as window size, colour and reflectivity of surfaces, and ceiling heights.

Paragraph 2: Requirements for the sustainable use of natural resources

129. The assessment of the condition of soils in the development area of a mixed-use building or complex shall be carried out in obedience to the requirements of the documents regulating the activities of sanitary and epidemiological service institutions of the Republic of Kazakhstan.

130. A system of measures to protect the soil from erosion, water and wind, to restore and improve the fertility of soils destroyed by erosion and to involve these wastes in rational economic use shall be provided for.

131. Buildings shall be designed, constructed and demolished in such a way that the use of natural resources is integrated, and in particular to guarantee the reuse or recycling of building structures, their materials and parts after demolition, the durability of buildings, the use of environmentally compatible raw and recycled materials.

132. Buildings shall be designed and constructed in a way that reduces the consumption of potable water, including irrigation and sewage water.

Annex 4 to Order of the
Chairman of the Committee for
Construction and Housing and Utilities
of the Ministry of Industry and
Infrastructure Development
of the Republic of Kazakhstan
No. 9-NK dated January 20, 2020

BR RK 5.03-02-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN PRODUCTION OF PREFABRICATED REINFORCED CONCRETE STRUCTURES AND PRODUCTS
CONTENT

Chapter 1: Scope of application

Chapter 2: References to regulatory acts

Chapter 3: Terms and definitions

Chapter 4. Objectives of the statutory requirements and functional requirements of the building regulations

Paragraph 1: Objectives of the statutory requirements of the building regulations

Paragraph 2: Functional requirements of the Construction Regulations

Chapter 5: Performance requirements for pre-cast concrete structures and products

Paragraph 1 Requirements for ensuring reliability

Paragraph 2 Fire safety and performance requirements

Paragraph 3: Raw materials, stockpiling and storage

Paragraph 4. Manufacture of reinforcement and embedded parts

Paragraph 5 Preparation of concrete mixes

Paragraph 6 Product forming

Paragraph 7 Heat treatment

Paragraph 8 Stripping, final adjustment, storage and transport

Paragraph 9. Quality Control

Chapter 6. Occupational safety, health and environmental protection requirements

Chapter 7 Energy and natural resources management

Chapter 1. Scope of application

1. These building regulations set out the requirements for the production of prefabricated reinforced concrete structures and products.

2. These Building Regulations shall apply to the production of elements of precast reinforced concrete building structures of heavy, light, fine-grained, heat-resistant and tensile concrete for all types of construction.

3. These Building Regulations are intended to be applied by all manufacturers of precast reinforced concrete structures and products, and are taken into account in the design of new and technical re-equipment of existing enterprises of precast reinforced concrete.

4. These building regulations shall not apply to the production of products from cellular and dense silicate concrete, polymer concrete, polymer cement concrete and fibre concrete.

Chapter 2: References to regulatory acts

The following references to the regulations of the Republic of Kazakhstan shall be necessary for the application of these building regulations:

1) the Code of the Republic of Kazakhstan of January 9, 2007 “The Environmental Code of the Republic of Kazakhstan” (hereinafter referred to as the Environmental Code);

2) the Code of the Republic of Kazakhstan of September 18, 2009 “On Public Health and the Health Care System” (hereinafter referred to as the Code);

3) the Law of the Republic of Kazakhstan "On Architectural, Urban Planning, and Construction Activities in the Republic of Kazakhstan" dated July 16, 2001 (hereinafter referred to as the Law);

4) Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan No. 439 dated June 23, 2017 "On approval of technical regulations “General Fire Safety Requirements” (registered with the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501);

Note* - When applying, it shall be advisable to verify the validity of reference documents using the information catalogues “List of Regulatory Legal Acts and Normative Technical Documents in the Field of Architecture, Urban Planning and Construction, Valid on the Territory of the Republic of Kazakhstan”, compiled annually as of the current year and relevant monthly newsletters - journals and information indices of standards, published in the current year.

Chapter 3: Terms and definitions

5. The following terms with their respective definitions are used in these Building Regulations:

1) prestressed reinforcement - reinforcement that receives initial (prestressing) stresses during manufacture of structures prior to application of external loads during operation;

2) heavy concretes - dense concretes with cement binder and dense coarse and fine aggregates

3) corrosion resistance of reinforcement in concrete - ability of steel reinforcement to preserve its properties as a result of its chemical or electrochemical interaction with corrosive medium

4) frost resistance of concrete - ability of concrete to retain physical and mechanical properties under repeated alternating freezing and thawing, it is regulated by frost resistance grade F;

5) protective layer of concrete - thickness of concrete layer from the edge of the element to the nearest surface of the reinforcement bar;

6) fire resistance of concrete - the ability of concrete in the structure to retain its load-bearing and fire-retarding capacity in case of fire (exposure to fire);

7) permeability of concrete - property of concrete to let gas or liquid through in the presence of pressure gradient (regulated by water resistance grade W), or to provide diffusive permeability of substances dissolved in water in the absence of pressure gradient (regulated by standard values of current density and electric potential)

8) concrete density - the concrete characteristic which is equal to the ratio of its mass to its volume, it is regulated by the average density grade D;

9) working reinforcement - reinforcement installed according to the calculation;

10) lightweight concrete - concrete with a density (in dry condition) of at least 800 kg/m3 but not more than 2000 kg/m3. Manufactured with full or partial use of lightweight aggregates;

11) tensile concretes - special concretes based on tensile cement, expanding during hardening and designed to create a pre-stress (self-stressing) in the structure during its hardening;

12) structural reinforcement - reinforcement installed without calculation for structural reasons;

13) structural reliability - property of the structure to perform the set functions, keeping the values of the set operational indicators in time within the limits corresponding to the required modes and conditions of use, maintenance, repairs, storage and transportation;

14) structural fire protection is a method of fire protection based on the creation of a thermal insulating layer of fire retardant on the heated surface of the structure, which does not change its thickness when exposed to fire. Structural fire protection shall include flame retardant sprayed compositions, coatings, cladding with fire retardant slabs, sheets and other materials, including framing, with air interlayers, as well as combinations of these materials, including thin layer blowing coatings. The method of attachment to the structure is strictly as prescribed in the test report;

15) reinforced concrete structures - structures made of concrete with working and structural reinforcement (reinforced concrete structures);

16) durability - property of building structures, buildings and constructions to withstand chemical, physical and other impacts for a long period of time without deterioration of design characteristics.

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1: Objectives of the regulatory requirements of building regulations

6. The objectives of the statutory requirements of these building regulations shall be to ensure safety, reliability, maintainability in the production of prefabricated reinforced concrete building elements and products, to protect life, health and animals, property and the environment, to ensure energy efficiency and resource conservation.

Paragraph 2: Functional requirements of the building regulations

7. Prefabricated reinforced concrete structures and products shall be manufactured to ensure their safety, durability, serviceability and ability to withstand various physical, chemical and technological influences without damage or destruction.

8. Safety, serviceability and durability of prefabricated reinforced concrete structures and products shall be ensured by meeting the requirements for concrete and its components, reinforcement, technological parameters in the manufacture of concrete and reinforced concrete structures.

9. In the production of prefabricated reinforced concrete structures and products, the requirements of the state regulations in the field of architecture, urban planning and construction, approved pursuant to sub-paragraph 23-16) of article 20 of the Law (hereinafter - state regulations in the field of architecture, urban planning and construction) shall be strictly observed.

10. Production of prefabricated reinforced concrete structures and products shall be carried out taking into consideration the necessary fire resistance limit, selection of reliable fire protection methods during the whole estimated time of fire impact with the absence or limitation of ignition and spread of fire.

11. Production of prefabricated reinforced concrete structures and products by continuous non-cast vibroforming method shall envisage the necessary degree of compaction of the concrete mixture.

12. In the production of prefabricated reinforced concrete products, the quality, corrosion protection and design position in the structure shall be ensured by the technology of reinforcement fabrication, including welded joints.

13. The requirements for the selection of concrete composition, its placement and curing regimes shall be fulfilled in the production of prefabricated reinforced concrete structures and products.

Regimes of heat treatment of precast concrete structures and products shall be appointed, based on the requirements of the normative indicators of quality, reliability and durability at reasonable energy costs.

14. In the production of prefabricated reinforced concrete structures and products, the cost of heat treatment shall be reduced via the use of chemical additives, various technological methods at the appropriate feasibility study in relation to specific conditions and production schemes.

15. Compliance with the production processes to achieve the requirements for concrete and reinforced concrete structures shall be ensured by quality control of prefabricated reinforced concrete structures and products.

16. Prefabricated reinforced concrete structures and products shall be manufactured in obedience to the environmental requirements to reduce the negative impact on the environment due to the release of large amounts of dust particles of various fractions, noise and other adverse effects.

17. Energy efficiency and rational use of natural resources shall be ensured by the parameters of the production of reinforced concrete products and structures.

Chapter 5: Performance requirements for precast concrete structures and products

Paragraph 1: Requirements for reliability

18. Failures of any nature or impairment of serviceability involving damage to human and animal life, health, property and the environment shall be excluded, with an appropriate degree of reliability, under the various design influences during construction and operation of buildings and structures, to ensure safety requirements for the production of precast concrete structures and products with initial characteristics.

19. Based on the results of calculation and design, the rated and monitored values of the characteristics of concrete to ensure the safety, serviceability and durability of structures shall be established to ensure the reliability requirements for the production of reinforced concrete structures. Crack resistance, stiffness and frost resistance shall be designated as the main standardised and controlled characteristics of reinforced concrete structures.

20. The durability requirements shall be met by the design, when the initial characteristics meet the safety and serviceability requirements for a specified long period of time, factoring in the influence on the geometric characteristics of structures and mechanical characteristics of materials of various design influences (long-term load action, adverse climatic, technological, temperature and humidity effects, alternating freezing and thawing, aggressive effects and other).

The method of corrosion protection of elements shall be properly selected to ensure the durability of prefabricated reinforced concrete structures and products.

21. Reinforced concrete structures shall be designed with sufficient reliability to prevent the occurrence of all types of limit states. This shall be achieved by the selection of material quality indicators, the dimensioning and design pursuant to the requirements of these construction standards and the relevant normative-technical documents. The technological requirements for the manufacture of prefabricated reinforced concrete structures shall be fulfilled and the requirements for ecology, energy conservation and fire protection set out in the relevant normative documents shall be complied with.

Paragraph 2: Fire safety and performance requirements

22. Fire safety of production buildings producing precast reinforced concrete structures and products shall be ensured by meeting the requirements of the Technical Regulations “General Fire Safety Requirements” approved by Order No. 439 of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated June 23, 2017 (registered with the Registry of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 15501).

23. Fire safety shall be ensured by protecting reinforced concrete structures from overheating during a fire to avoid changes in physical properties and loss of integrity, load-bearing and insulating capacity of the material.

24. Reinforced concrete structures which meet the fire resistance requirements, shall not contribute to the concealed spread of combustion. Fire resistance requirements for prefabricated reinforced concrete structures and products shall be established by the relevant regulations.

25. Fire protection of reinforced concrete structures shall be required if the thickness of the protective concrete layer does not provide the required fire resistance limit. The choice of fire protection method and material, as well as the thickness of the fire protection coating, shall be based on these design features, the operating conditions of the structure and the required fire resistance limit of the structure.

26. The choice of the fire protection method shall be made with the account taken for the required fire resistance limit of reinforced concrete structures, their type, orientation in space (columns, beams), type of load acting on the structure (static, dynamic), temperature and humidity conditions, degree of aggressiveness of the environment, increased load on structures due to fire protection, aesthetic requirements and others.

27. Adhesion of the fire retardant concrete coating with the surface of the protected structure shall prevent the propagation and development of internal cracks from the structure coating to its material (reinforced concrete).

28. The use of slab fire protection (structural method) or the application of fire retardant compositions to the surface of the concrete shall be permitted to ensure the required fire resistance limits of reinforced concrete structures.

29. Fire safety requirements, explosion safety requirements of production areas, including those related to the use of substances used for lubrication of forms, chemical additives, preparation of their aqueous solutions and concretes with chemical additives shall be observed during work in the workshops of enterprises.

30. Initial indicators of quality with the prescribed degree of reliability under the most unfavourable combinations of influences preventing the formation and/or excessive cracking, movement and/or vibrations preventing the normal operation of the building or structure (violation of health and environmental requirements, aesthetic requirements for the appearance of the structure, technological requirements for the normal operation of equipment, mechanisms, design requirements for the joint operation of the elements) shall be established to meet the performance requirements of precast concrete structures and products in their production.

31. The requirements for absence of cracks shall be imposed on reinforced concrete structures with a fully stretched cross-section to ensure impermeability (pressurised liquid or gas, exposed to radiation and others), on unique structures with increased durability requirements, and on structures operated under the influence of a highly aggressive environment.

32. Concrete and reinforced concrete structures shall ensure not only their original quality properties but also their performance during their intended service life.

33. The quality of concrete shall be ensured by appropriate selection of the concrete mix (based on the characteristics of the concrete materials and the requirements of the concrete), the concrete preparation process and the production of the concrete. Concrete properties shall be monitored during the production process and during the construction phase.

34. Safety, fitness for normal use, durability of precast concrete structures produced shall be ensured by meeting the requirements for concrete and reinforcement, structural and technological requirements.

35. Prefabricated reinforced concrete structures shall not be sources of radioactive radiation exceeding the maximum permissible values which have a negative impact on the human body and the environment.

Paragraph 3: Raw materials, warehousing and storage

36. Materials that meet the requirements of current national regulations in the field of architecture, urban planning and construction shall be used in the production of the products.

37. Portland cement, portland slag cement and their varieties shall be used as binding materials for the production of concrete in obedience to the requirements of regulatory and technical documents.

Binding materials for heat-resistant concrete shall be used in conformity with the requirements of the state regulations in the field of architecture, town planning and construction.

38. Type and brand of cement shall be selected pursuant to the purpose of structures and conditions of their operation, the required strength class of concrete, grades for frost resistance and water resistance, the value of release or transfer strength of concrete for precast structures based on the requirements of the regulatory documents with the allowance for the impact of harmful impurities in aggregates on concrete.

39. Portland clinker-based cement with a standardised mineralogical composition shall be used for concrete aimed for road and airfield pavements, chimneys and ventilation stacks, fan and cooling towers, supports of high voltage power lines, reinforced concrete pressure and non-pressure pipes, reinforced concrete sleepers, bridge structures, pylon posts.

Portland slag cement can also be used for road base concrete.

Sulphate-resistant or other special cement can be used for concretes working in the conditions of aggressive environments.

40. Coarse and fine aggregates for heavy, stressed and fine-grained, light and heat-resistant concrete shall comply with the established requirements of regulatory documents.

41. Fly ash and ash-and-slag mixtures of thermal power plants or other additives shall be used to reduce the consumption of cement, natural and artificial aggregates in the preparation of heavy and light concrete in compliance with regulations. Fine ground additives used for heat-resistant concrete must comply with the requirements of existing regulations.

42. Portland cement, coloured cements, white cement, coarse and fine aggregates, as well as decorative crushed stone and sand shall be used for the preparation of finishing concretes and mortars.

43. Individual or complex chemical additives used to improve the properties of the concrete mixture and concrete, reduce cement consumption, labor and energy costs shall be used pursuant to their performance indicators and shall meet the requirements of regulatory and technical documents, as well as the requirements of manufacturers on specific additives.

44. Mineral additives shall not contain harmful impurities in quantities which may affect the durability of the concrete or corrode the reinforcement.

45. Cladding, thermal insulation and waterproofing finishes and products and accessories must comply with the regulations.

46. Reinforcement grids, frames, embedded and other products, bar products of the relevant grades, bar and wire reinforcement steel used for the production of reinforced concrete structures and products shall meet the requirements of relevant regulatory and technical documents.

Paragraph 4. Manufacture of reinforcement and embedded parts

47. The reinforcement elements for the different products shall be manufactured in compliance with the established technological norms, with an accuracy that meets the requirements of the regulations.

The reinforcement shall be placed in the structure in accordance with the distribution of forces, the reinforcement guidelines and the conditions for its installation in the structure.

48. The main types and structural elements of welded joints of embedded parts and reinforcement as well as the technological modes of welding shall comply with the requirements of the state regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

49. The volumetric frames shall have rigidity sufficient for storage, transportation, compliance with the design position in the form and comply with the requirements of the normative and technical documents.

50. Damage, cuts and burning of reinforcing bars shall be avoided when stressed reinforcing bars are being produced on mechanised and automated lines.

51. Corrosion protection of welded reinforcement and embedded items shall be performed in obedience to the established requirements.

52. The anti-corrosion coating shall be applied as a continuous one, firmly adhered to the metal surface, of uniform colour, without any part of the unmelted protective metal, without cracks, delaminations (bloat), traces of local corrosion in conformity with the state standards in the field of architecture, urban planning and construction.

Paragraph 5: Preparation of concrete mixes

53. Concrete mixtures used in the production of products must comply with the requirements of regulatory and technical documents, factoring in the technological equipment operated in the plant and the specific conditions of production.

54. Concrete composition must be selected to produce concrete in structures with the strength and other quality indicators established by the current regulatory documents for these structures, with a minimum consumption of cement or other binders.

55. Depending on the purpose of reinforced concrete structures and the conditions of use, concrete shall have the required physical and mechanical properties (strength, good adhesion to the reinforcement, sufficient density) and meet the special requirements (frost resistance, heat resistance, corrosion resistance to aggressive environmental influences and others).

56. Cement, aggregates, additives used in the preparation of concrete mixtures shall be fed into concrete mixing units in conditions that ensure their quality is maintained.

57. Dosing of cement, aggregates (fractionally), water and additives shall be performed by special batchers. Accuracy of dosing materials must comply with regulatory requirements.

58. When using commercial concrete mixtures, the conditions and duration of their transportation must comply with the requirements of regulatory and technical documents.

Paragraph 6: Product forming

59. The methods of placement and vibration of the concrete mix shall ensure that the properties of the concrete in the products are uniform, with the account taken of their construction, dimensions and the position of the reinforcement and embedded parts.

60. To lubricate the forms it shall be necessary to use lubricating compositions with sufficient adhesion to the metal, not causing destruction of concrete and appearance of stains on the surface of products, as well as safe for human health and fire safety. The use of delaminated lubricants shall be excluded.

61. The reinforcement used for reinforcement of structures shall comply with the requirements of the relevant state regulations in the field of architecture, urban planning and construction. The reinforcement shall have markings, passports and certificates of conformity certifying its quality.

62. Reinforcement meshes and frameworks, embedded parts, inserts, thermal insulation materials shall be installed in the form in obedience to the requirements of the product standard documents in a certain sequence.

63. Selection of the reinforcement tensioning method for prestressed structures (mechanical, electro-thermal or electro-thermal) shall be carried out depending on the type of structures, type of reinforcement, reinforcement class and specific production conditions. The initial tension and the actual deviations of the pre-stressing of the reinforcement must not exceed the limit values.

During the tensioning of the reinforcing bars the forces must be monitored.

64. The concrete mixture must be placed and compacted in such a way that sufficient homogeneity and density of concrete in the structure can be ensured which meets the requirements of the building structure in question.

65. The volume of inter-grain voids in the compacted lightweight concrete mix must comply with the requirements of the standard technical documents.

66. Application of methods for products forming not stipulated herein, shall be allowed only after testing and approval in the prescribed manner requirements for specific products.

67. Troweling the exposed surfaces of the horizontally formed products shall be made in conformity with the requirements of the regulatory documents on these products.

68. The choice of methods of decorative facade finishing (with colored concrete, ceramic or glass tiles, decorative relief and the like) shall be made in compliance with the architectural and technical requirements for the products, established by regulatory documents and the adopted technological methods of forming (facing up or down) to ensure the required durability of finish.

69. In the case of immediate or accelerated formwork or part formwork, as well as in the case of non-compacted formwork, the forces applied to the freshly formed parts from their weight and formwork shall be linked to the structural strength of the compacted concrete mix. The strength of the compacted mix shall be monitored by means of test forms.

70. Forming lines to ensure the specified properties of structures and products must be placed in heated production facilities.

Paragraph 7: Heat treatment of products

71. The product of the required quality with the values of strength, frost resistance, water resistance of concrete, tempering moisture of structural and thermal insulating lightweight concrete in a given time and at reasonable energy costs shall be ensured during the hardening of concrete.

72. Transition and tempering strength values of concrete must comply with the requirements of regulatory documents specified in the product standards. Breakout strength value, the conditions and terms of achieving breakout, transfer and tempering strength for each type of product shall be established pursuant to the specific conditions of production.

73. The choice of coolant shall be made on the basis of technical and economic calculations and the feasibility of its use in specific production conditions, factoring in the energy balances of enterprises.

74. Thermal units and heat transfer fluids must be selected depending on the type of process lines, product design and climatic conditions, and based on technical and economic feasibility,.

75. Special measures shall be envisaged to reduce the consumption of thermal energy and eliminate its losses when creating new and reconstructing existing units for the thermal processing of products.

76. When manufacturing prestressed structures in the power forms, plasticizing chemical additives shall be used to slow the growth of strength of concrete during the temperature rise. The rate of temperature rise in the chambers and thermoforms shall be appointed with due regard for the design of products, their mass, the specific conditions of production.

77. Temperature and duration of isothermal heating shall be established with due account for the type of concrete, the activity and efficiency of the cement in heat treatment, its heat release and mass of the products.

78. Preheating of mixtures for making stressed concrete products shall be prohibited.

79. Heat treatment of prestressed structures manufactured on stands and in power forms shall be carried out using measures to prevent cracking.

Paragraph 8: Stripping, final adjustment, storage and transport

80. After heat treatment, stripping must be carried out after the concrete has reached its stripping strength.

81. Transfer of compression to pre-stressed concrete shall be carried out only after the concrete has reached its transfer strength.

82. Ready-mixed concrete and reinforced concrete products accepted by the technical supervision of the company shall be stored and transported in compliance with the requirements of relevant regulations.

Paragraph 9. Quality control

83. Quality control of structures shall establishe compliance of technical indicators of structures (geometric dimensions, strength indicators of concrete and reinforcement, strength, cracking resistance and deformability of structures) during their manufacture, erection and operation, as well as parameters of technological modes of production to the indicators specified in the regulatory documents.

84. Quality indicators of incoming materials and products during incoming inspection shall be established on the basis of passports or certificates of conformity, as well as factory inspection tests.

85. Organization, frequency and methods of operational control shall be established in the technological documentation of the enterprise depending on the type of manufactured products and structures, as well as the adopted technology.

86. Quality acceptance inspection of finished products and their labelling shall be carried out in obedience to the requirements of the relevant normative and technical documents, and if these are not available - in conformity with the rules of acceptance, labelling, transportation and storage.

87. Devices and measuring instruments used for control and testing of finished products must comply with the requirements of the corresponding regulatory and technical documents and be verified by metrological organizations in the prescribed manner.

88. Products accepted by the technical control and delivered to the customer shall be issued a document of their quality in compliance with the requirements of the regulatory and technical documents, and in their absence - in accordance with the general technical requirements for the reinforced concrete products for construction.

89. The systematic control of the condition of batching devices and concrete mixers shall be carried out at the production site.

Chapter 6. Occupational safety, health and environmental protection requirements

90. Production processes and equipment used must comply with general safety requirements for production processes

91. All works related to the manufacture of precast concrete and reinforced concrete products shall comply with the requirements of the national regulations in the field of architecture, urban planning and construction.

92. The methods of safe loading and unloading and warehousing shall comply with the general safety requirements for loading and unloading operations.

93. The concentration of hazardous substances in the air of the working area, its temperature, humidity and speed shall not exceed the established sanitary and epidemiological normative documents.

94. Noise and vibration levels in the workplace must not exceed permissible standards pursuant to sanitary and epidemiological regulation documents.

Special measures must be taken to eliminate the harmful effects of vibration on workers.

95. Natural and artificial lighting in production and auxiliary shops, as well as on the territory of the enterprise shall comply with the requirements of sanitary and epidemiological regulation documents.

96. The environmental protection measures for the production of prefabricated reinforced concrete structures and products shall ensure the reduction of the negative impact on the environment by reducing dust and gas emissions, discharges of substances and other impacts.

97. An aspiration system shall be envisaged to reduce the release into the atmosphere of a large number of dust particles of various fractions in the production of precast concrete structures in the production shops.

98. Wastewater treatment shall be organised at precast concrete plants to reduce soil and groundwater pollution.

99. The company shall implement measures for the disposal of production waste and defective products. Removal and disposal of unrecycled waste and defective products shall be carried out in obedience to the requirements of relevant regulations.

Chapter 7: Energy saving and natural resource management

100. The production of prefabricated reinforced concrete structures and products must comply with the optimum technical and economic indicators for energy and resource conservation.

101. When organizing the production of prefabricated reinforced concrete structures and products, the introduction of resource-saving, low-waste and waste-free technologies must be provided for the rational use of natural resources.

102. Recycling, including the collection and processing of waste, the creation of a closed water supply system must be ensured in the production of prefabricated reinforced concrete structures and products.

103. Production of reinforced concrete structures and products shall contribute to the reduction of consumption of cement, metal and natural materials.

104. Effective forming methods, including shutterless vibroforming must be applied to reduce the consumption of reinforcement, increase energy efficiency in the production of prefabricated reinforced concrete products and structures.

Қазақстан Республикасының құрылыс нормаларын бекіту туралы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАР ҚР ҚН 3.02–27–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтік талаптары

5-тарау. Өндірістік ғимараттардың жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Негізгі ережелер

2-параграф. Ғимараттардың сенімділігі мен орнықтылығын қамтамасыз ету бойынша талаптар

3-параграф. Өрт қауіпсіздігі бойынша талаптар

4-параграф. Ғимаратты пайдалану барысында адамдардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету бойынша талаптар

5-параграф. Халықтың мүмкіндігі шектеулі топтары үшін қолжетімділік

6-параграф. Инженерлік қамтамасыз ету

7-параграф. Қоршаған ортаны қорғау

6-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану

1-параграф. Энергия тұтынуды азайтуға қойылатын талаптар

2-параграф. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ҚОЙМАЛЫҚ ҒИМАРАТТАР ҚР ҚН 3.02–29–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау. Қоймалық ғимараттардың жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Қоймалық ғимараттардың механикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талаптар

2-параграф. Қоймалық ғимараттардың өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты талаптар

3-параграф. Қоймалық ғимараттарда гигиенаны және адам денсаулығының қорғалуын қамтамасыз етуге қатысты талаптар

4-параграф. Пайдалану кезінде қауіпсіздік пен қолжетімділікті қамтамасыз етуге қатысты талаптар

5-параграф. Энергияны үнемдеу және жылу шығынын азайтуға қатысты талаптар

6-параграф. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануға қатысты талаптар

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ КӨП ҚЫЗМЕТТІК ҒИМАРАТТАР МЕН КЕШЕНДЕР ҚР ҚН 3.02–09–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау. Көп қызметтік ғимараттар мен кешендер жобалау және салу кезіндегі жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Жер теліміне қойылатын талаптар

3-параграф. Өрт және басқа апаттық жағдайлар кезіндегі ғимараттың қауіпсіздік талаптары

4-параграф. Ғимараттарды пайдалану барысында адамдардың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету бойынша талаптар

6-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша талаптар

1-параграф. Ғимараттың энергия тиімділігі бойынша талаптар

2-параграф. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану бойынша талаптар

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ЖИНАЛМАЛЫ ТЕМІРБЕТОН КОНСТРУКЦИЯЛАР МЕН БҰЙЫМДАРДЫҢ ӨНДІРІСІ ҚР ҚН 5.03–02–2019

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Қолданылу саласы

2-тарау. Нормативтік сілтемелер

3-тарау. Терминдер мен анықтамалар

4-тарау. Құрылыс нормаларының нормативтік талаптарының мақсаттары және қызметтік талаптары

1-параграф. Құрылыс нормалары нормативтік талаптарының мақсаттары

2-параграф. Құрылыс нормаларының қызметтікқ талаптары

5-тарау. Құрама темірбетон конструкциялар мен бұйымдар өндірісінің жұмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар

1-параграф. Сенімділікті қамтамасыз ету бойынша талаптар

2-параграф. Өрт қауіпсіздігі және пайдаланушылық сипаттамалар бойынша талаптар

3-параграф. Шикізат материалдары, оларды қалап жинау және сақтау

4-параграф. Арматуралық және төсеме бұйымдарды дайындау

5-параграф. Бетон қоспаларын дайындау

6-параграф. Бұйымдарды қалыптау

7-параграф. Бұйымдарды жылумен өңдеу

8-параграф. Бұйымдардың қалыбын алу, жетілдіру, сақтау және тасымалдау

9-параграф. Сапаны бақылау

6-тарау. Өндірістің, еңбекті қорғау мен қоршаған ортаның қауіпсіздік талаптары

7-тарау. Энергия үнемдеу және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану

On approval of the building regulations of the Republic of Kazakhstan

BR RK 3.02-27-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN PRODUCTION BUILDINGS CONTENT

Chapter 1. Scope of application

Chapter 2. References to regulatory acts

Chapter 3. Terms and definitions

Chapter 4. Objectives of regulatory requirements and functional requirements of building regulations

Paragraph 1. Objectives of the regulatory requirements of building regulations

Paragraph 2. Functional requirements of building regulations

Chapter 5. Performance requirements for production buildings

BR RK 3.02-27-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN PRODUCTION BUILDINGS
CONTENT

BR RK 3.02-29-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN WAREHOUSE BUILDINGS
CONTENT

BR RK 3.02-09-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN MIXED-USE BUILDINGS AND COMPLEXES
Content

BR RK 5.03-02-2019 BUILDING REGULATIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN PRODUCTION OF PREFABRICATED REINFORCED CONCRETE STRUCTURES AND PRODUCTS
CONTENT