ИПС "Әділет"

Ескерту. Заңның күші жойылды - ҚР 25.06.2020 № 350-VI Кодексімен (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі).

Осы Заң жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн iске асыру және қорғау мақсатында олардың өтiнiштерiн беру мен қарауға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейдi.

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

1) арыз - адамның өз құқықтары мен бостандықтарын немесе басқа адамдардың құқықтары мен бостандықтарын iске асыруда жәрдем көрсету туралы өтiнiшхаты не заңдардың және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң бұзылуы, өтiнiштердi қарайтын субъектiлердiң, лауазымды тұлғалардың жұмысындағы кемшiлiктер туралы хабарлама не олардың қызметiн сынау;

1-1) бейнеконференцбайланыс – өзара қашық бірнеше абоненттің нақты уақыт режимінде аудио- және бейнеақпарат алмасу мүмкіндігін ала отырып, интерактивтік өзара іс-қимыл жасасуына арналған, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар пайдаланылатын байланыс қызметі;

1-2) бейнеөтініш – "Үкімет – азаматтар үшін" мемлекеттік корпорациясы жүзеге асыратын, өтінішті қарайтын субъектіге немесе лауазымды адамға жіберілген бейнеформаттағы жеке немесе ұжымдық ұсыныс, арыз, шағым, сұрау салу немесе үн қосу;

2) иесi бүркемеленген өтiнiш - ол бойынша авторын белгiлеу мүмкiн емес, қолтаңбасы, оның iшiнде электрондық цифрлық қолтаңбасы, арыз берушiнiң почталық мекен-жайы жоқ өтiнiш;

3) қайта жасалған өтiнiш - бiр тұлғадан бiр мәселе бойынша кемiнде екi рет келiп түскен:

осының алдындағы өтiнiш бойынша қабылданған шешiмге шағым жасалған;

егер бұрын жiберiлген өтiнiш келiп түскен уақыттан бастап белгiленген қарау мерзiмi өтiп кетсе, алайда арыз берушi жауап алмаған болса, оның уақтылы қаралмағаны туралы хабарланған;

осының алдындағы өтiнiштi қарау және ол бойынша шешiм қабылдау кезiнде жiберiлген басқа да кемшiлiктер көрсетiлген өтiнiш;

3-1) онлайн-қабылдау – "Үкімет – азаматтар үшін" мемлекеттік корпорациясы жүзеге асыратын, субъектінің, лауазымды адамның жеке және (немесе) заңды тұлғалардың өтініштерін бейнеконференцбайланыс арқылы қабылдау жөніндегі әрекеті;

4) өтiнiш - өтiнiштi қарайтын субъектiге немесе лауазымды тұлғаға жiберiлген жеке немесе ұжымдық жазбаша, ауызша не электрондық құжат, бейнеконференцбайланыс, бейнеөтініш нысанындағы ұсыныс, арыз, шағым, сауал немесе үн қосу;

5) өтiнiштердi қарайтын субъектiлер (бұдан әрi - субъектiлер) - мемлекеттiк органдар, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары, мемлекеттiң қатысуы жүз проценттi құрайтын не мемлекеттiк тапсырыс және (немесе) мемлекеттiк сатып алу шарттарына сәйкес тауарлар (жұмыстар, көрсетiлетiн қызметтер) ұсынатын, өздерiнiң құзыреттерiне сәйкес жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерi бойынша шешiмдердi қарауға және қабылдауға құқылы заңды тұлғалар, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың өтініштері бойынша оларға тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) жеткізуге (орындауға, көрсетуге) шарт жасасқан ірі кәсіпкерлік субъектілері;

6) өтiнiштi есепке алу - өтiнiштi қабылдау және қарау жөнiндегi мәлiметтердi тiркеу және оларды мемлекеттiк құқықтық статистикалық есептiлiкте көрсету;

7) өтiнiштi қабылдау - субъектiнiң, лауазымды тұлғаның жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қабылдау жөнiндегi iс-әрекетi;

8) өтiнiштi қарау - субъектiнiң, лауазымды тұлғаның тiркелген өтiнiш бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өз құзыретiнiң шегiнде шешiм қабылдауы;

9) өтiнiштi тiркеу - ақпараттық есепке алу құжатында өтiнiштiң мазмұны бойынша қысқаша деректердi тiркеу және келiп түскен әрбiр өтiнiшке тiркеу нөмiрiн беру;

10) сауал - адамның жеке немесе қоғамдық сипаттағы қызығушылық туғызатын мәселелер бойынша ақпарат беру туралы өтiнiшi;

11) ұсыныс - адамның заңдарды және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi, мемлекеттiк органдардың қызметiн жетiлдiру, қоғамдық қатынастарды дамыту, мемлекет пен қоғамның әлеуметтiк-экономикалық және өзге де қызметi салаларын жақсарту жөнiндегi ұсынымы;

12) үн қосу - адамның мемлекет жүргiзiп отырған iшкi және сыртқы саясатқа, сондай-ақ қоғамдық сипаттағы оқиғалар мен құбылыстарға өз көзқарасын бiлдiруi;

13) шағым – адамның өзiнiң немесе басқа адамдардың бұзылған құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерiн қалпына келтiру немесе қорғау туралы, мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мемлекет жүз пайыз қатысатын не мемлекеттік тапсырыс және (немесе) мемлекеттік сатып алу шарттарына сәйкес тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) ұсынатын заңды тұлғалардың, өздеріне тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) жеткізуге (орындауға, көрсетуге) шарт жасасқан жеке және заңды тұлғалардың өтініштері бойынша ірі кәсіпкерлік субъектілерінің, олардың лауазымды адамдарының заңсыз іс-әрекеттерін немесе әрекетсіздігін жою, сондай-ақ олардың заңсыз шешiмдерiнiң күшiн жою туралы талабы.

Ескерту. 1-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 419-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңыдармен.

2-бап. Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тәртiбi туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы

1. Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тәртiбi туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда белгiленгеннен өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1. Осы Заңның күшi өтiнiштер берген жеке және заңды тұлғаларға, өтiнiштердi қарайтын субъектiлер мен лауазымды тұлғаларға қолданылады.

2. Осы Заңның күшi қарау тәртiбi Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық бұзушылық, қылмыстық iс жүргiзу, азаматтық iс жүргiзу туралы заңнамасында белгiленген жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiне қолданылмайды.

2-1. Мемлекеттік қызметтер көрсету мәселелері бойынша шағымдарды қарау мерзімдері "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленеді.

2-2. Осы Заңның күші, 7-баптың 2-тармағын, 15-баптың 12) тармақшасын және 16-бапты қоспағанда, "Ақпаратқа қол жеткізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттелетін, субъектілер алған немесе жасаған ақпаратты беру туралы сұрау салуларды ғана қамтитын жеке және заңды тұлғалардың өтініштеріне байланысты қоғамдық қатынастарға қолданылмайды.

2-3. Мемлекеттік сатып алу саласындағы шағымдарды қарау тәртібі Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасында белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып, осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

2-4. Салық салу және кедендік реттеу мәселелері бойынша шағымдарды қарау тәртібі Қазақстан Республикасының салық және кеден заңнамасында белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып, осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

2-5. Ұлттық әл-ауқат қорын қоспағанда, ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың және дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан да көп пайызы, Ұлттық әл-ауқат қорын қоспағанда, ұлттық басқарушы холдингке, ұлттық холдингке, ұлттық компанияға тікелей немесе жанама түрде тиесілі ұйымдардың тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алуы саласындағы шағымдарды қарау Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүлік туралы заңнамасында белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып, осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

3. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, мемлекеттiк тапсырыс және (немесе) мемлекеттiк сатып алу шарттарына сәйкес тауарларды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) ұсынатын заңды тұлғалар осы Заңға сәйкес аталған тауарларды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) ұсыну мәселелерi бойынша өтiнiштердi қарайды.

Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 15.04.2013 N 89-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 404-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.11.2016 № 26-VI (01.07.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.12.2018 № 202-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-бап. Осы Заңның принциптерi

Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарауға байланысты құқықтық қатынастарды реттеудiң негiзгi принциптерi:

1) заңдылық;

2) өтiнiштерге қойылатын талаптардың бiрыңғайлылығы;

3) жеке және заңды тұлғалар құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуының кепiлдiктерi;

4) өтiнiштердi қарау кезiнде төрешiлдiк көрiнiстерiне және әуре-сарсаңға салуға жол бермеу;

5) жеке және заңды тұлғалардың теңдiгi;

6) субъектiлер мен лауазымды тұлғалар қызметiнiң өтiнiштердi қарау кезiндегi ашықтығы болып табылады.

5-бап. Қарауға жатпайтын өтiнiштер

1. Мыналар қарауға жатпайды:

1) мұндай өтiнiште дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы не мемлекеттiк немесе қоғамдық қауiпсiздiкке төнетiн қауiп туралы мәлiметтер бар және мемлекеттiк органдардың құзыреттерiне сәйкес оларға дереу жiберiлуге тиiс жағдайларды қоспағанда, иесi бүркемеленген өтiнiш;

2) мәселенiң мәнi баяндалмаған өтiнiш.

2. Егер өтiнiштi қараусыз қалдыруға негiз болған жағдайлар кейiннен жойылса, субъект немесе лауазымды тұлға аталған өтiнiштi қайта қарауға мiндеттi.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2014 № 227-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

6-бап. Жазбаша өтiнiшке, бейнеөтінішке және бейнеконференцбайланысқа қойылатын талаптар

Ескерту. 6-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 419-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

1. Өтiнiш құзыретiне өтiнiште қойылған мәселелердi шешу кiретiн субъектiге немесе лауазымды тұлғаға жiберiлуге тиiс.

2. Жеке тұлғаның өтiнiшiнде – оның тегi, аты, сондай-ақ қалауы бойынша әкесiнiң аты, жеке сәйкестендіру нөмірі, пошталық мекенжайы, заңды тұлғаның өтiнiшiнде оның атауы, пошталық мекенжайы, бизнес-сәйкестендіру нөмірі көрсетiледi. Өтiнiшке жеке тұлға немесе заңды тұлғаның өкілі қол қоюға тиiс.

Шағым жасалған кезде iс-әрекетiне шағым жасалып отырған субъектiнiң атауы немесе лауазымды тұлғалардың лауазымы, тегi және аты-жөнi, өтiнiш жасау себептерi мен талаптары көрсетiледi.

3. Субъектiге тiкелей жазбаша не бейнеөтініш арқылы өтiнiш жасаған арыз берушiге тiркелген күнi мен уақыты, өтiнiштi қабылдаған адамның тегi мен аты-жөнi көрсетiлген талон берiледi.

4. Жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік органдар басшыларына және олардың орынбасарларына бейнеконференцбайланыс немесе бейнеөтініш арқылы жүгіну тәртібін ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 419-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2018 № 155-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қабылдау, тiркеу және есепке алу

1. Осы Заңда белгiленген тәртiппен берiлген өтiнiштер мiндеттi түрде қабылдануға, тiркелуге, есепке алынуға және қаралуға тиiс.

Өтiнiштi қабылдаудан бас тартуға тыйым салынады.

2. Жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік органдарға, жергілікті өзін-өзі басқару органдарына, мемлекет жүз пайыз қатысатын заңды тұлғаларға келіп түсетін өтiнiштерiн есепке алу құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласында өз құзыретi шегiнде статистикалық қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады.

"Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген өтініштерді қоспағанда, жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік қызметтер көрсету мәселелері бойынша келіп түскен өтініштері есепке алуға жатпайды.

3. Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiмен жұмысты ұйымдастырудың, қабылдаудың, тiркеудiң және есепке алудың жай-күйi үшiн субъектiлердiң басшылары мен лауазымды тұлғалар дербес жауаптылықта болады.

4. Өтiнiш жеке немесе заңды тұлғаның өкiлi арқылы енгiзiлуi мүмкiн. Өкiлдiктi ресiмдеу Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.

5. Жеке және заңды тұлғалардың жалпыға қолжетiмдi ақпараттық жүйелер арқылы келiп түскен және Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңнамасының талаптарына сәйкес түскен өтiнiштерi осы Заңда белгiленген тәртiппен қаралуға тиiс.

6. Өтiнiште қойылған мәселелердi шешу құзыретiне кiрмейтiн субъектiге немесе лауазымды адамға келiп түскен өтiнiш субъектiге, лауазымды адамға келiп түскен күнінен бастап үш жұмыс күнiнен кешiктiрiлмейтiн мерзiмде тиiстi субъектiлерге жiберiледi, бұл туралы өтініш берушiге хабарланады.

Осы тармақтың талабы ірі кәсіпкерлік субъектілеріне қолданылмайды.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2013 N 89-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

8-бап. Өтiнiштi қарау мерзiмдерi

1. Қарау үшiн өзге субъектiлерден, лауазымды адамдардан ақпарат алу не жергiлiктi жерге барып тексеру талап етiлмейтiн жеке және (немесе) заңды тұлғаның өтiнiшi субъектіге, лауазымды адамға келіп түскен күнінен бастап күнтiзбелiк он бес күн iшiнде қаралады.

2. Қарау үшiн өзге субъектiлерден, лауазымды адамдардан ақпарат алу не жергiлiктi жерге барып тексеру талап етiлетiн жеке және (немесе) заңды тұлғаның өтiнiшi субъектiге, лауазымды адамға келiп түскен күнінен бастап күнтiзбелiк отыз күн iшiнде қаралады және ол бойынша шешiм қабылданады.

Қосымша зерделеу немесе тексеру жүргiзу қажет болған жағдайларда, қарау мерзiмi күнтiзбелiк отыз күннен аспайтын мерзiмге ұзартылады, бұл туралы қарау мерзiмi ұзартылған күннен бастап күнтiзбелiк үш күн iшiнде өтініш берушiге хабарланады.

3. Өтiнiштi қарау мерзiмiн субъектiнiң басшысы немесе оның орынбасары ұзартады.

4. Егер өтiнiште баяндалған мәселелердi шешу ұзақ мерзiмдi талап етсе, онда өтiнiш түпкiлiктi орындалғанға дейiн қосымша бақылауға қойылады, бұл туралы шешім қабылданған күннен бастап күнтiзбелiк үш күн iшiнде өтініш берушiге хабарланады.

5. Қазақстан Республикасының заңдарында өтiнiштердi қараудың өзге де мерзiмдерi белгiленуi мүмкiн.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

9-бап. Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау

1. Субъектiлер мен лауазымды тұлғалар өз құзыретi шегiнде:

1) жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн объективтi, жан-жақты әрi уақтылы, қажет болған жағдайда олардың қатысуымен қарауды қамтамасыз етедi;

2) жеке және заңды тұлғалардың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтiруге бағытталған шараларды қабылдайды;

3) арыз берушiлердi олардың өтiнiштерiн қарау нәтижелерi мен қабылданған шаралар туралы хабарлайды;

4) арыз берушiлерге олардың өтiнiштерi өздерiнiң құзыретiне сәйкес басқа субъектiлерге немесе лауазымды тұлғаларға қарауға жiберiлгенi туралы хабардар етедi.

2. Мемлекеттiк құпияларды немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны қамтитын өтініштерді қоспағанда, өтiнiштердi қарау үшiн маңызы бар актiлер, құжаттар мен басқа да материалдар өтiнiштердi тiкелей қарайтын субъектiлерге немесе лауазымды адамдарға өтініш келіп түскен күннен бастап күнтiзбелiк он бес күн iшiнде ұсынылады.

Жеке және заңды тұлғалардың құқықтарына, бостандықтары мен заңды мүдделерiне нұқсан келтiру, заңды әлденеше рет немесе өрескел бұзушылықтар туралы өтiнiштер субъект басшысының тапсырмасы бойынша жергiлiктi жерге барып тексерiлуi мүмкiн.

3. Өтiнiштердi қарау нәтижелерi бойынша мынадай шешiмдердiң бiрi қабылданады:

1) өтiнiштi толық немесе iшiнара қанағаттандыру туралы;

2) осындай шешiм қабылдауды негiздей отырып, өтiнiштi қанағаттандырудан бас тарту туралы;

3) өтiнiштiң мәнi бойынша түсiнiк беру туралы;

4) өтiнiштi қарауды тоқтату туралы.

4. Бiр тұлғаның мүддесi үшiн бiр мәселе бойынша бiрнеше өтiнiш келiп түскен кезде бiрiншi өтiнiш негiзгi өтiнiш ретiнде тiркеледi, ал кейiнгiлерi негiзгi өтiнiшке қоса тiркеледi және бiрiншi өтiнiш келiп түскен күннен бастап есептелетiн белгiленген мерзiм шегiнде оларды шешудiң нәтижелерi туралы арыз берушiлерге хабарлана отырып, бiр өтiнiш ретiнде қаралады.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-бап. Өтiнiштерге берiлетiн жауаптар

1. Өтiнiштерге берiлетiн жауаптар Қазақстан Республикасының заңнамасына сiлтеме жасай отырып, мазмұны бойынша негiзделген және дәлелдi, мемлекеттiк тiлде немесе өтiнiш берiлген тiлде болуға, арыз берушiнiң қабылданған шешiмге шағым жасау құқықтарын түсiндiре отырып, оның дәлелiн жоққа шығаратын немесе растайтын нақты деректердi қамтуға тиiс.

2. Қандай да бiр ұсынымдар, талаптар, өтiнiшхаттар, өтiнiш айтулар болмаған кезде өтiнiштер назарға алынады және оларды субъектiнiң басшысы немесе оның орынбасары iске жабады.

11-бап. Өтiнiштердi қарауды тоқтату

1. Егер қайта жасалған өтiнiштерде жаңа дәлелдер немесе жаңадан анықталған мән-жайлар келтiрiлмесе, ал осының алдындағы өтiнiштiң материалдарында тексерудiң егжей-тегжейлi материалдары бар болса және арыз берушiлерге белгiленген тәртiппен жауаптар берiлсе, өтiнiштердi қарау тоқтатылады.

2. Өтініштерді қарауды тоқтату туралы шешімді субъектінің басшысы немесе оның орынбасары қабылдайды.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12-бап. Өтiнiштердi қарау нәтижелерi бойынша қабылданған шешiмдерге шағым жасау

Лауазымды тұлғалардың iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне), сондай-ақ субъектiнiң шешiмдерiне бағыныстылық тәртiбiмен жоғары тұрған лауазымды тұлғаға немесе субъектiге, жеке немесе заңды тұлғаға тиiстi субъектiнiң немесе заңды тұлғаның iс-әрекет жасағаны не шешiм қабылдағаны туралы белгiлi болған кезден бастап, үш айдан кешiктiрiлмей шағым берiледi. Шағым беру мерзiмiнiң өтiп кетуi субъектi немесе заңды тұлға үшiн шағымды қараудан бас тартуға негiз болып табылмайды. Шағым беру мерзiмiнiң өтiп кету себептерi шағымды мәнi бойынша қарау кезiнде анықталады және шағымды қанағаттандырудан бас тартуға негiздердiң бiрi болып шығуы мүмкін.

Жоғары тұрған лауазымды тұлға немесе субъект болмаған не арыз берушi қабылданған шешiммен келiспеген жағдайда арыз тiкелей сотқа берiледi.

Лауазымды адамдардың әрекеттеріне (әрекетсіздігіне), сондай-ақ мемлекеттік органдардың актілеріне (шешімдеріне) шағым беру және оны қарау тәртібі "Әкімшілік рәсімдер туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленеді.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

13-бап. Жеке тұлғаларды және заңды тұлғалардың өкiлдерiн жеке қабылдау

1. Мемлекеттiк органдардың, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының басшылары және олардың орынбасарлары айына кемiнде бiр рет тиiстi мемлекеттiк органның басшысы бекiтетiн қабылдау кестесiне сәйкес азаматтарды және заңды тұлғалардың өкiлдерiн, оның iшiнде осы органдардың қызметкерлерiн жеке қабылдауды жүргiзуге мiндеттi.

2. Қабылдау белгiленген әрi жеке және заңды тұлғалардың назарына жеткiзiлген күн мен сағатта жұмыс орны бойынша өткiзiлуге тиiс.

3. Егер өтiнiштi лауазымды тұлға қабылдау кезiнде шеше алмаса, ол жазбаша нысанда баяндалады және онымен жазбаша өтiнiш ретiнде жұмыс жүргiзiледi.

14-бап. Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштердi қарау кезiндегi құқықтары

Өтiнiш берген жеке не заңды тұлғаның:

1) өз өтiнiшiн растау үшiн қосымша құжаттар мен материалдар беруге не оларды талап ету туралы сұрауға;

2) өтiнiштi қарайтын адамға дәлелдерiн түсiндiруге;

3) өзiнiң өтiнiшiн қарауға байланысты материалдармен танысуға, егер бұл басқа тұлғалардың құқықтарын, бостандықтарын бұзбайтын болса, өтiнiштi қарауға қатысуға;

4) қабылданған шешiм туралы жазбаша немесе ауызша нысанда дәлелдi жауап алуға;

5) егер залал өтiнiштердi қараудың белгiленген тәртiбiн бұзудың салдарынан болса, оны өтеудi талап етуге;

6) лауазымды тұлғалардың iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне) не өтiнiш бойынша қабылданған шешiмге шағым жасауға;

7) Қазақстан Республикасының салық және кеден заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, өтінішті қарауды тоқтату туралы өтініш білдіруге құқығы бар.

Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.07.21 № 467-IV (2012.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.11.2016 № 26-VI (01.07.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Субъектiлердiң және лауазымды тұлғалардың құқықтары мен мiндеттерi

1. Субъектiлердiң, лауазымды тұлғалардың:

1) өтiнiштердi белгiленген тәртiппен қарау үшiн қажеттi ақпаратты сұратуға және алуға;

2) көрiнеу жалған мәлiметтерден тұратын өтiнiштердi тексеруге байланысты тартқан шығындарды өндiрiп алу туралы сотқа жүгiнуге құқығы бар.

2. Субъектiлер мен лауазымды тұлғалар:

1) осы Заңда белгiленген тәртiппен әрi мерзiмде жеке және заңды тұлғалардан өтiнiштер қабылдауға және оларды қарауға;

2) заңды және негiзделген шешiмдер қабылдауға;

3) қабылданған шешiмдердiң орындалуын бақылауды қамтамасыз етуге;

4) жеке және заңды тұлғаларға қабылданған шешiмдер туралы жазбаша нысанда не электрондық құжат нысанында хабарлауға;

5) жеке тұлғаларды, соның iшiнде заңды тұлғалардың мүддесiн танытушы тұлғаларды, олардың отбасы мүшелерiн субъектiлерге және лауазымды тұлғаларға олардың қызметiн сынап не құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн қорғау мақсатында өтiнiш беруiне байланысты қудалаудың жолын кесуге;

6) шағымдарды iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне) шағым жасалып отырған лауазымды тұлғалардың қарауына жiбермеуге;

7) оларға қатысты мәселенi объективтi шешуге мүдделiлiк бiлдiрмейдi деп пайымдауға негiз болған адамдарға тексеру жүргiзудi жүктеу жағдайларын болғызбауға;

8) өтiнiш берген немесе оның мүддесi үшiн өтiнiш берiлген адамға жеке және заңды тұлғалардың зиян келтiретiн өтiнiшiне жол бермеуге;

9) жеке тұлғалардың, соның iшiнде заңды тұлғаның мүддесiн танытушы тұлғалардың келiсiмiнсiз олардың жеке өмiрi туралы мәлiметтердi немесе мемлекеттiк не заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәлiметтердi жария етпеуге; жеке тұлғаның жеке басы туралы өтiнiшке қатысы жоқ деректердiң анықталуына жол бермеуге;

10) жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн, олардағы сын ескертпелердi талдауға және қорытуға, жұмысты жетiлдiру әрi жеке және заңды тұлғалардың шағымдарын туғызатын себептердi жою мақсатында қоғамдық пiкiрдi зерделеуге;

11) жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау жөнiндегi жұмыстың жай-күйiн жүйелi түрде тексеруге;

12) құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласында өз құзыретi шегiнде статистикалық қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттiк орган белгiлеген мерзiм мен көлемде келiп түскен, қаралған өтiнiштердiң саны мен оларды қараудың нәтижелерi туралы мемлекеттiк құқықтық статистикалық ақпаратты беруге мiндеттi. Осы тармақшаның талабы ірі кәсіпкерлік субъектілеріне қолданылмайды.

Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Жеке және заңды тұлғалардың өтініштері бойынша іс қағаздарын жүргізу

Мемлекеттік органдарда, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында, мемлекет жүз пайыз қатысатын не мемлекеттік тапсырыс және (немесе) мемлекеттік сатып алу шарттарына сәйкес тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) ұсынатын заңды тұлғаларда жеке тұлғалардың өтініштері бойынша іс қағаздарын жүргізу және заңды тұлғалардың өтініштері бойынша іс қағаздарын жүргізу Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен іс қағаздарын жүргізудің басқа түрлерінен бөлек, ірі кәсіпкерлік субъектілерінде іс қағаздарын жүргізу жөніндегі ішкі регламентке сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.02.10 N 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-бап. Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.

18-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

2. Қазақстан Республикасы Президентінің "Азаматтардың өтініштерін қарау тәртібі туралы" 1995 жылғы 19 маусымдағы N 2340 заң күші бар Жарлығының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж., N 9-10, 71-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Unofficial translation

Note ILLI!
The law becomes invalid by the Code of the Republic of Kazakhstan dated June 29, 2020 No. 350-VI (comes into force on July 1, 2021).

This Law regulates public relations linked with filing and consideration of references of individuals and legal entities for the purpose of realization and protection of their rights, freedoms and legal interests.

Article 1. Basic definitions used in this Law

The following basic definitions are used in this Law:

1) an application – a petition of a person on cooperation in realization of his (her) rights and freedoms or rights and freedoms of other persons or a message on breach of the laws and other regulatory legal acts, deficiencies in work of subjects considering the references, civil servants, or a criticism of their activity;

1-1) videoconferencing is a communication service using information and communication technologies for interactive interaction of several remote subscribers in real time with the possibility of exchanging audio and video information;

1-2) video message is an individual or collective proposal, application, complaint, request or response in the video format sent to the entity considering the appeal or to the official that carried out by the State Corporation "Government for Citizens";

2) anonymous reference – the reference on which it is impossible to establish the authorship, there is no signature, as well as electronic digital signature, mail address of an applicant;

3) repeated reference – the reference that received from one and the same person on one and the same question no less than twice in which:

the decision adopted on a previous reference is appealed;

untimely consideration of previously directed reference is specified, if the established term of consideration is expired from the date of its receipt, but the answer is not received by an applicant;

the other deficiencies admitted upon consideration and resolution of previous reference are specified;

3-1) online reception is an act of a subject, an official to accept the appeal of individuals and (or) legal entities through videoconferencing, that carried out by the State Corporation "Government for Citizens";

4) appeal is an individual or collective written, oral or in the form of an electronic document, videoconferencing, video call proposal, application, complaint, request or response addressed to the entity considering the appeal or to an official;

5) subjects considering references (hereinafter – subjects) – the state bodies, bodies of local self-government, legal entities with hundred percent state participation or providing the goods (works, services) in accordance with conditions of the state order and (or) the state procurement that shall have the right to consider and adopt decisions on references of individuals and legal entities in accordance with their competence, as well as subjects of big entrepreneurship on references of individuals and legal entities with whom the contract for delivery (performance, rendering) of goods (works, services) is concluded;

6) accounting of a reference – fixing of details on acceptance and consideration of a reference and their reflection in the state legal statistical reporting;

7) acceptance of a reference – the action of a subject, civil servant on acceptance of a reference of individuals and (or) legal entities;

8) consideration of a reference – adoption of decision by a subject, civil servant within the competence on registered reference in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

9) registration of a reference – fixation of brief data on a content of the reference and assignment of registration number to each accepted reference in accounting information document;

10) request – petition of a person on provision of information on interested questions of personal or public nature;

11) suggestion – recommendation of a person on improvement of the Laws and other regulatory legal acts, activity of the state bodies, development of public relations, improvement of social economic and other scopes of activity of the state and society;

12) respond – expression of relation by a person in respect of home and foreign policy pursued by the state, as well as of events and occurrences of public nature;

13) appeal – the requirement of a person on restoration or protection of violated rights, freedoms and legal interests of this person or other persons, on elimination of illegal actions or omission of the state bodies, bodies of local self-government, legal entities with hundred percent state participation or providing the goods (works, services) in accordance with conditions of the state order and (or) state procurement, subjects of big entrepreneurship upon references of individuals and legal entities with whom the contract for delivery (performance, rendering) of goods (works, services) is concluded, their civil servants, as well as cancellation of their illegal decisions.

Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.02.2011 No. 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 24.11.2015 № 419-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on order of consideration of references of individuals and legal entities

1. Legislation of the Republic of Kazakhstan on order of consideration of references of individuals and legal entities is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan, consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If the international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules than those established by this Law, the rules of international treaty shall be applied.

Article 3. Scope of application of this Law

1. Force of this Law shall apply to individuals and legal entities that filed references, to subjects and civil servants considering the references.

2. Force of this Law shall not apply to references of individuals and legal entities, order of consideration of which is established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on administrative infractions, criminal procedure, civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

2-1. Terms of consideration of claims on the issues of rendering of the state services shall be established by the Law of the Republic of Kazakhstan “On state services”.

2-2. The effect of this Law, with the exception of paragraph 2 of article 7, subparagraph 12) of article 15 and article 16, does not apply to public relations related to the appeals of individuals and legal entities containing only requests for information received or created by entities which regulated by the Law of the Republic of Kazakhstan "On access to information".

2-3. The procedure for considering complaints in the field of public procurement shall be carried out in accordance with this Law, taking into account the specifics established by law Republic of Kazakhstan on public procurement.

2-4. The procedure for considering complaints on taxation and customs regulation shall be carried out in accordance with this Law, taking into account the specifics established by the tax and customs legislation of the Republic of Kazakhstan.

2-5. Consideration of complaints in the field of procurement of goods, works, services by national managing holdings, with the exception of the National Welfare Fund, national holdings, national companies and organizations, fifty or more percent of voting shares (stakes in the authorized capital) of which directly or indirectly belong to the national managing holding, with the exception of the National Welfare Fund, a national holding, a national company, is carried out in accordance with this Law, taking into account the specifics established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on state property.

3. Legal entities providing goods (works, services) in accordance with conditions of the state order and (or) state procurement shall consider the references on the issues of provision of mentioned goods (works, services) in accordance with this Law, unless otherwise provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 15.04.2013 No. 89-V (shall be enforced upon expiry of thirty calendar days after its first official publication); dated 16.11.2015 № 404-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 435-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 30.11.2016 № 26-VI (shall be enforced from 01.07.2017); dated 26.12.2018 No. 202-VI (effective from 01.01.2020).

Article 4. Principles of this Law

Main principles of regulating legal relations linked with consideration of references of individuals and legal entities are:

1) legality

2) unity of requirements to references;

3) guarantees of compliance with rights, freedoms and legal interests of individuals and legal entities;

4) inadmissibility of bureaucratizing and red-tapery upon consideration of references;

5) equality of individuals and legal entities;

6) transparency of activity of subjects and civil servants upon consideration of references.

Article 5. References not subjected to consideration

1. It shall not be subject to consideration:

1) anonymous reference, with the exception of cases when such reference contains details on preparing or committed criminal infractions or on a threat of the state or public security and that shall be subject to immediate redirection to the state bodies in accordance with their competence;

2) reference in which the substance of question is not stated.

2. If conditions that served as a ground for leaving a reference without consideration were eliminated in the following, the subject or civil servant shall be obliged to consider the mentioned reference.

Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2014 No. 227-V (shall be enforced from 01.01.2015).

Article 6. Requirements for written appeal, video message and video conferencing

Footnote. The title of Article 6 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 419-V (shall be enforced from 01.01.2016).

1. Reference shall be addressed to a subject or civil servant the competence of whom includes resolution of the issues raised in the reference.

2. The application of an individual shall specify his/her surname, name, patronymic, individual identification number, postal address, legal entity - its name, postal address, business identification number. The application shall be signed by an individual or a representative of the legal entity. The application must be signed by an individual or a representative of a legal entity

Upon filing a claim, the name of a subject or position, last name and initials of civil servants whose actions are appealed, motives of the reference and requirements shall be specified.

3. An applicant who directly applied in written form or by means of a video message to the subject is issued a coupon indicating the date, time, surname and initials of the person who accepted the appeal.

4. The procedure for applying via videoconferencing or video message of individuals and legal entities to the heads of state bodies and their deputies shall be determined by the authorized body in the field of informatization.

Footnote. Article 6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 24.11.2015 № 419-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 16.05.2018 № 155-VI (shall be enforced upon expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 7. Acceptance, registration and accounting of references of individuals and legal entities

1. References filed in the manner established by this Law shall be subject to compulsory acceptance, registration, accounting and consideration.

2. Accounting of references of individuals and legal entities coming to the state bodies, bodies of local self-government, legal entities with hundred percent state participation shall be carried out in the manner established by the state body carrying out statistical activity within the competence in the field of legal statistics and special accountings.

References of individuals and legal entities that came on the issues of rendering of state services shall not be subject to accounting, with the exception of the references provided by subparagraph 3) of paragraph 1 of Article 4 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On state services”.

3. Heads of subjects and civil servants shall bear personal liability for organization of work with references of individuals and legal entities, condition of acceptance, registration and accounting.

4. Reference may be introduced through a representative of an individual or legal entity. Formalization of representation shall be performed in the manner established by civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. References of individuals and legal entities received through publicly available informational systems and conforming to the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on electronic document and electronic digital signature shall be subject to consideration in the manner established by this Law.

6. Reference that came to a subject or civil servant, the competence of whom does not include resolution of the issues raised in the reference, shall be directed to the relevant subjects with reporting to an applicant about this within the term no later than three business days from the date of its coming to the subject or civil servant.

Requirement of this paragraph shall not apply to subjects of big entrepreneurship.

Footnote. Article 7 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.02.2011 No. 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 15.04.2013 No. 89-V (shall be enforced upon expiry of thirty calendar days after its first official publication); by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 8. Terms of consideration of a reference

1. Reference of an individual and (or) legal entity for consideration of which the receipt of information from other subjects, civil servants or inspection with visiting a place is not required shall be considered within fifteen calendar days from the date of coming to the subject, civil servant.

2. Reference of an individual and (or) legal entity for consideration of which the receipt of information from other subjects, civil servants or inspection with visiting a place is required shall be considered and decision on it shall be adopted within thirty calendar days from the date of coming to the subject, civil servant.

In the cases when it is necessary to conduct supplementary study or inspections, the term of consideration shall be prolonged no more than for thirty calendar days, about which the applicant shall be reported within three calendar days from the date of prolongation of the term of consideration.

3. Term of consideration on reference shall be prolonged by a head of a subject of his (her) deputy.

4. If resolution of issues stated in a reference requires long period, the reference shall be placed on additional control up to its final execution, about which the applicant shall be reported within three calendar days from the date of adoption of decision.

3. Laws of the Republic of Kazakhstan may establish the other terms of consideration of references.

Footnote. Article 8 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 9. Consideration of references of individuals and legal entities

1. Within the competence, the subjects and civil servants shall:

1) ensure objective, comprehensive and well-timed consideration of references of individuals and legal entities, when necessary – with their participation;

2) take measures oriented to restoration of violated rights and freedoms of individuals and legal entities;

3) inform applicants on results of consideration of their references and taken measures;

4) notify applicants on direction of their references for consideration of other subjects or civil servants in accordance with their competence.

2. Acts, documents and other materials having significance for consideration of references, with the exception of those containing the state secrets or another secrets protected by the Law, shall be provided to subjects or civil servants immediately considering the references within fifteen calendar days from the date of receipt of the reference.

References on impairment of rights, freedoms and legal interests of individuals and legal entities on multiple or gross breaches of the Law may be investigated with visiting a place by the order of a head of a subject.

3. Following the results of consideration of references, the one of the following decisions shall be adopted:

1) on full or partial satisfaction of the reference;

2) on refusal in satisfaction of the reference with substantiation of adoption of such decision;

3) on explanation on a substance of the reference;

4) on termination of consideration of the reference.

4. Upon receipt of several references on one and the same issue in favor of one and the same person, the first reference shall be registered as main reference, and the following shall be attached to the main reference and be considered as one reference with notification of applicants on results of their resolution within the established term that began from the date of receipt of the first reference.

Footnote. Article 9 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10. Answers for references

1. Answers for references shall be substantiated and motivated in matter in the state language or the language of reference as referred to the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall contain particular facts denying or confirming the arguments of an applicant, with explanation of their right to appeal the adopted decision.

2. In the absence of any recommendations, requirements, petitions, requests, the references shall be taken into account and written into the case by a head of a subject or his (her) deputy.

Article 11. Termination of consideration of references

1. Consideration of references shall be terminated, if there are no new arguments or newly opened circumstances in repeated references, and there are exhaustively materials of inspections in materials of the previous reference and the applicant gave the answers in established manner.

2. Decision on termination of consideration of references shall be adopted by a head of a subject or his (her) deputy.

Footnote. Article 11 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 12. Appeal of decisions adopted following the results of consideration of references

Complaint to actions (omission) of civil servants, as well as to decisions of a subject shall be filed to the superior civil servant or the subject in the manner of subordination no later than three months from the date when the individual or legal entity became known on commission of the action or adoption of decision by the relevant subject or civil servant. The term missed for appeal is not a basis for a subject or civil servant to refuse in consideration of a complaint. Reasons for missing the term shall be clarified upon consideration of a complaint in essence and may be one of the grounds for refusal in satisfaction of the complaint.

In the absence of a superior civil servant or subject or non-agreement of an applicant with adopted decision, the application shall be filed directly to court.

The procedure for filing and reviewing a complaint against actions (inactions) of officials, as well as acts (decisions) of state bodies shall be established by the Law of the Republic of Kazakhstan "On Administrative Procedures".

Footnote. Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.10.2015 № 376-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 13. Personal reception of individuals and representatives of legal entities

1. Heads of state bodies, bodies of local self-government and their deputies shall be obliged to conduct personal reception of citizens and representatives of legal entities, as well as employees of these bodies no less than once per month according to the schedule of reception approved by the head of the relevant state body.

2. Reception shall be conducted at the work place on the days and hours established and brought to the notice of individuals and legal entities.

3. If a reference may not be resolved by a civil servant during reception, it shall be stated in written form and work with it is conducted as with written reference.

Article 14. Rights of individuals and legal entities upon consideration of a reference

Individual or legal entity that filed a reference shall have the right to:

1) represent additional documents and materials for confirmation of own reference or ask their vindication;

2) state the arguments to a person considering the reference;

3) familiarize with materials linked with consideration of its reference, participate in consideration of the reference, if it does not violate the rights, freedoms of other persons;

4) receive substantiated respond in written or verbal form on adopted decision;

5) require compensation of losses, if they become a result of violations of established order of consideration of references;

6) appeal the actions (omission) of civil servants or decision adopted upon reference;

7) apply for termination of consideration of the appeal, except for cases provided for by tax and customs legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.07.2011 No. 467-IV (shall be enforced from 01.01.2012); dated 30.11.2016 № 26-VI (shall be enforced from 01.07.2017).

Article 15. Rights and obligations of subjects and civil servants

1. Subjects, civil servants shall have the right to:

1) request and receive information required for consideration of references in established manner;

2) go to court on recovery of expenses incurred due to inspection of references containing knowingly false details.

2. Subjects and civil servants shall be obliged to:

1) accept and consider references of individuals and legal entities in the manner and in terms established by this Law;

2) adopt legal and substantiated decisions;

3) ensure control of execution of adopted decisions;

4) inform individuals and legal entities on adopted decisions in written form or in the form of electronic document;

5) restrain pursuing of individuals, as well as those representing in favor of a legal entity, their family members due to filing a reference to subjects and civil servants with a criticism of their activity or for the purpose of protection of rights, freedoms and legal interests;

6) not to direct a complaint for consideration of civil servants, actions (omission) of whom are appealed;

7) exclude the cases of imposition of inspections on persons in respect of whom there are the grounds to suppose than they are not interested in objective resolution of the issue;

8) not to admit a reference of individuals and legal entities for harm of a person that filed it, or in favor of whom it was filed;

9) not to divulge details on private life of individuals, as well as those representing in favor of a legal entity, without their consent or details that are the state secrets or the other secret protected by the Law, not to admit establishment of data on a personality of the individual not related to the reference;

10) analyse and generalize the references of individuals and legal entities, censorious remarks containing in there, study public opinion for the purpose of improvement of work and elimination of the reasons creating the complaints of individuals and legal entities;

11) check systematically the condition of work on consideration of references of individuals and legal entities;

12) provide the state legal statistical information on a quantity of received, considered references and results of their consideration within the terms and in scopes established by the state body carrying out statistical activity within the competence in the field of legal statistics and special accounts. Requirement of this subparagraph shall not apply to subjects of big entrepreneurship.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.02.2011 No. 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 16. Record management on references of individuals and legal entities

Record management on references of individuals and record management on references of legal entities in the state bodies, bodies of local self-government, legal entities with the hundred percent state participation or providing the goods (works, services) in accordance with conditions of the state order and (or) state procurement shall be maintained separately from other types of record management in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, in subjects of big entrepreneurship in accordance with internal regulation on record management.

Footnote. Article 16 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.02.1011 No. 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 17. Liability for breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan on order of consideration of references of individuals and legal entities

Breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan on order of consideration of references of individuals and legal entities shall entail liability in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 18. Order of entering of this Law into force

1. This Law enters into force from the date of its official publication.

2. Decree of the President of the Republic of Kazakhstan having a force of the Law dated 19 June 1995 No. 2340 “On order of consideration of references of citizens” (The Bulletin of the Supreme Soviet of the Republic of Kazakhstan, 1995 No. 9-10, Article 71) shall be deemed to have lost force.

The President

of the Republic of Kazakhstan

Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тәртiбi туралы

On Order of Consideration of References of Individuals and Legal Entities