Тауар биржалары туралы

Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 мамырдағы N 155-IV Заңы.

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 31-баптың 1-тармағынан қараңыз.

Осы Заң тауар биржалары қызметі және биржалық сауданы жүзеге асыру процесінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді, тауар биржаларының ашық және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету, биржалық саудаға қатысушылардың құқықтарын және олардың арасындағы адал бәсекелестікті қорғау мақсатында тауар биржаларының қызметін реттеу және мемлекеттік бақылау тәртібін белгілейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

1-1) биржалық брокер (бұдан әрi – брокер) – тауар биржасында өз қызметiн жүзеге асыратын және клиенттiң тапсырмасы бойынша, соның есебiнен және мүддесi үшiн биржалық тауармен мәмiлелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

2) биржалық дилер (бұдан әрi – дилер) – тауар биржасында өз қызметiн жүзеге асыратын және өзінің мүддесі үшін және өзінің есебiнен биржалық тауармен мәмiлелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

2-1) биржалық қамтамасыз ету – биржалық саудаға қатысушылар биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін тауар биржасына немесе тауар биржасының клирингтік орталығына жасалатын биржалық мәмілелер бойынша өздерінің міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету ретінде қайтарым негізінде енгізетін ақшалай қамтылым;

3) биржалық сауда – тауар биржасында Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес электрондық нысанда биржалық сауда-саттық өткізу, мәмілелерді тіркеу және ресімдеу арқылы жүзеге асырылатын биржалық тауарларды өткізу жөніндегі кәсіпкерлік қызмет;

4) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

5) биржалық сауда-саттық – тауар биржасының биржалық мәмілелер жасасу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін электрондық сауда жүйесіне берілген электрондық өтінімдер негізінде биржалық тауарлар бойынша мәмілелер жасауға бағытталған, биржалық сауда қағидалары шеңберінде жүргізілетін процесс;

6) биржалық саудаға қатысушылар – тауар биржасында биржалық сауданың белгіленген қағидалары бойынша өзара іс-қимыл жасайтын клиенттер, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;

7) биржалық тауар – осы Заңда белгіленген шектеулерді ескере отырып, тауар биржасы биржалық саудаға жіберген стандартталған немесе стандартталмаған тауар;

8) биржалық тауарларға баға белгілеу - тауар биржасында белгілі бір уақыт кезінде биржалық тауарлар бойынша жарияланған сұраныстың және (немесе) ұсыныстың бағасы;

9) бұйрық – клиент тауар биржасында нақты биржалық тауарларға қатысты белгілі бір әрекетті жүзеге асыруды көрсете отырып, брокерге ұсынатын құжат;

9-1) кепілдік беру қоры – биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында биржаның өз қаражаты есебінен қалыптастыратын ақша қоры;

9-2) алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

10) клиент – осы Заңда белгіленген тәртіппен биржалық тауармен мәмілелер жасау үшін брокердің көрсететін қызметтерін пайдаланатын жеке тұлға, оның ішінде дара кәсіпкер ретінде тіркелген жеке тұлға немесе заңды тұлға;

11) алып тасталды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

11-1) кросс-мәміле – брокер екі әртүрлі клиенттің тапсырмасы бойынша әрекет ете отырып, сатушы тарапынан да, сатып алушы тарапынан да әрекет ететін биржалық мәміле;

11-2) қосарланған қарсы аукцион режимі – биржалық мәмілелер сатушылар мен сатып алушылар бәсекелестігі нәтижесінде анонимді түрде жасалатын, ал стандартталған тауарға баға сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі деңгейінде белгіленетін сауда режимі;

11-3) маркет-мейкер – баға белгілеулерді қою және мерзімді келісімшарттарды сатып алу және сату жөніндегі міндеттемелерді қабылдау арқылы биржалық нарықтың өтімділігін қалыптастыратын және қолдайтын заңды тұлға;

12) мерзімді келісімшарт – орындау мерзімі кейінге қалдырылған базалық активті шартсыз немесе шартты сатып алу-сатуға арналған келісімшарт, оған фьючерс, опцион жатады;

13) алып тасталды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

14) опциондық мәміле – объектісі опцион болып табылатын биржалық мәміле;

14-1) өзін-өзі реттейтін ұйым – тауар биржаларының, брокерлердің немесе дилерлердің ерікті қатысуына негізделген және тауар биржалары саласындағы өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізіліміне енгізілген, қауымдастық (одақ) нысанындағы коммерциялық емес ұйым;

14-2) сақтандыру қоры – биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында биржа және (немесе) оның клирингтік орталығы биржа мүшелерінің міндетті жарналары есебінен қалыптастыратын ақша қоры;

14-3) сауда лоты – биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімде көрсетілген биржалық тауардың саны оған еселенуге тиіс биржалық тауар саны;

15) сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) - сауда қызметі саласындағы мемлекеттік реттеуді және үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

16) спот-тауар - шұғыл берілетін немесе алдағы уақытта берілетін, қоймада тұрған тауар;

16-1) стандартталған тауар – Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына енгізілген біртекті тауар және (немесе) бірліктері барлық жағынан да бір-біріне сәйкес келетін, сол бір функцияларды орындауына мүмкіндік беретін ұқсас сипаттамалары бар және ұқсас құрамдастардан тұратын, түрлі өндірушілерден шыққан партиялар бірін-бірі толық алмастыратын қасиетке ие тауар, оның ішінде көміртегі бірліктері;

16-2) стандартталмаған тауар – стандартталған тауарларды, көміртегі бірлігін, жылжымайтын мүлікті және зияткерлік меншік объектілерін қоспағанда, айналымнан алынбаған немесе айналымы шектелмеген тауар;

16-3) стандартты аукцион режимі – биржалық мәмілелер төмендетуге немесе жоғарылатуға арналған аукцион барысында сатып алушы (сатушы) – аукционның бастамашысы үшін ең үздік баға бойынша жасалатын сауда режимі;

17) тауар биржасының мүшелері – осы Заңда айқындалған тәртіппен тауар биржасы аккредиттеген брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;

18) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

19) тауар биржасының ішкі құжаттары - тауар биржасында биржалық саудаға қатысушылар қызметінің шарттары мен тәртібін, тауар биржасының, оның органдарының, құрылымдық бөлімшелерінің жұмысын, қызмет көрсетулер, оларға ақы төлеудің тәртібі мен мөлшерін реттейтін құжаттар;

19-1) тауар биржасының электрондық сауда жүйесi – биржалық сауда-саттықты өткізуге қажетті және биржалық мәмілелер жасасу, сондай-ақ ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және ашу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін, тауар биржасының есептеу құралдары, бағдарламалық қамтылымы, дерекқорлары, телекоммуникациялық құралдары және басқа да жабдықтары кешені;

20) фьючерстiк мәмiле – объектісі фьючерс болып табылатын биржалық мәмiле;

21) алып тасталды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.07.2012 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.03.2013 № 81-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 364-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

2-тарау. ТАУАР БИРЖАЛАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

3-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің тауар биржаларының қызметі саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі тауар биржаларының қызметі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді.

Ескерту. 3-бап жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

1-1) тауар биржаларының қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

2) тауар биржаларының қызметін реттеу саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді, бекітеді;

2-1) мүдделі мемлекеттік органдармен келісу бойынша биржалық сауда қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

2-2) биржалық тауарлардың тізбесін бекітеді, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді;

3) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3-1) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

3-2) тауар биржаларының электрондық сауда жүйесіне қойылатын міндетті талаптарды әзірлейді және бекітеді;

3-3) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3-4) кепілдік беру және сақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

3-5) тауар биржаларының қызметіне қойылатын біліктілік талаптарын және оларға сәйкестікті растайтын құжаттардың тізбесін әзірлейді;

3-6) тауар биржасы клирингтік орталығының аппараттық-бағдарламалық кешеніне қойылатын талаптарды әзірлейді және бекітеді;

4) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4-1) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
5) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

5-1) өзін-өзі реттейтін ұйымдардың қағидалары мен стандарттарын келіседі;

6) коммерциялық немесе Қазақстан Республикасының заңымен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, тауар биржаларының қызметі және биржалық сауда мәселелері жөніндегі ақпаратты жариялайды;

6-1) алып тасталды ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

7) тауар биржалары саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

7-1) тауар биржасында халықаралық биржа сауда-саттығын дамыту үшін жағдайлар жасайды;

8) алынып тасталды - ҚР 2009.07.17 № 188-IV Заңымен.

9) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

10) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
10-1) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

10-2) өзiн-өзi реттейтiн ұйымдардың тiзiлiмiн жүргiзедi;

10-3) ауыл шаруашылығы өнімдерін қоспағанда, биржалық сауда қағидаларында көзделген жағдайларда бір сауда сессиясында сауда лотының ең жоғары мөлшерін белгілейді;

10-4) биржалық тауарлармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржаларының тізілімін және стандартталмаған тауарлармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржаларының тізілімін жүргізеді, сондай-ақ оны өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

10-5) маркет-мейкерлердің тізілімін жүргізеді, сондай-ақ оларды өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

11) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 № 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 364-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-1-бап. Ақпарат алу жөніндегі өкілеттіктер

Ескерту. 4-1-бап алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-2-бап. Биржалық тауарлар тізбесіне кірген тауарларды өткізу

Ескерту. 2-тарау 4-2-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-3-бап. Монополияға қарсы органның тауар биржалары саласындағы құзыреті

Монополияға қарсы орган:

1) тауар биржаларының қызметін реттеу саласындағы нормативтік құқықтық актілерді келіседі;

2) Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

3) тауар биржасының монополияға қарсы органға есептер ұсыну қағидаларын бекітеді;

4) тауар биржаларының қызметіне талдау мен мониторинг жүргізеді;

5) коммерциялық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, тауар биржаларының қызметі және биржалық сауда мәселелері бойынша ақпаратты жариялайды;

6) Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялауды жүзеге асырады;

7) тауар биржаларының Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасын сақтауына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

8) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. Заң 4-3-баппен толықтырылды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялау

Тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялау Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.05.2014 № 203-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3-тарау. Тауар биржасы және оның міндеттері

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Тауар биржасы

1. Акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған, сауда-саттықтарды ұйымдық және техникалық қамтамасыз етуді тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып тікелей жүргізу жолымен жүзеге асыратын заңды тұлға тауар биржасы болып табылады.

Тауар биржасы сауда-саттық жүргізуді биржалық сауданың белгіленген ережелері бойынша қамтамасыз етеді.

2. Тауар биржасының атауында "тауар биржасы" деген сөздер болуға тиіс.

3. Күші жойылды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

4. Тауар биржасының жарғылық капиталы мыналарды құрайды:

биржалық тауарлармен сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржасы үшін – Қазақстан Республикасының тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңында белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде алты жүз мың еселенген мөлшері;

стандартталмаған тауарлармен ғана сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржасы үшін – Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы заңында тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде үш жүз мың еселенген мөлшері.

Тауар биржалары жарғылық капиталды жүз пайыз ақшалай баламада қалыптастырады.

Ақшалай баламада қалыптастырылған жарғылық капитал тауар биржасының арнайы банктік шотындағы төмендемейтін ақшалай қалдықты білдіреді.

Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 364-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-1-бап. Тауар биржасының міндеттері

Мыналар тауар биржасының негізгі міндеттері болып табылады:

1) белгіленген қағидалар бойынша биржалық мәмілелер жасаудың барынша ашық жүйесі бар сауда тетігін құру;

2) тауарлардың ұйымдасқан нарығын дамыту;

3) тауар нарықтарында бәсекелестікті дамытуда жәрдемдесу;

4) биржалық тауарларға баға белгілеудің ашықтығы мен түсініктілігін қамтамасыз етуде жәрдемдесу.

Ескерту. 6-1-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Тауар биржасының жарғысы

1. Тауар биржасының жарғысы Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар туралы заңнамасында көзделген тәртіппен бекітіледі.

2. Тауар биржасының жарғысында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мәліметтерден басқа тауар биржасын мамандандыруға нұсқау болуға тиіс.

8-бап. Тауар биржасындағы дауларды шешу

1. Биржалық мәмілелер жасасумен байланысты дауларды шешу үшін тауар биржасы Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясында мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелік құрады.

2. Биржалық төреліктің қызметі Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасында реттеледі.

Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 08.04.2016 № 489-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (01.07.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Тауар биржаларының сыныптамасы

Мамандануы бойынша тауар биржалары:

1) биржалық сауда-саттыққа әртүрлі тауарларды қабылдайтын әмбебап;

2) тауардың белгілі бір түрінің айналымына қызмет көрсететін мамандандырылған болуы мүмкін.

10-бап. Биржалық сауда қағидалары

1. Биржалық сауда қағидалары биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасау кезінде биржалық саудаға қатысушылар қызметінің тәртібін айқындайды.

2. Биржалық сауда қағидалары мыналарды қамтиды:

1) брокерлерді, дилерлерді және маркет-мейкерлерді аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі;

2) индустриялық сертификаты бар дилерлерді аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі;

3) маркет-мейкерлер қызметінің шарттары;

4) биржалық сауда-саттыққа қатысу процесінде автоматтандырылған алгоритмдерді қолдану шарттары мен тәртібі;

5) клиенттерді биржалық сауда-саттыққа қатысушылар ретінде тіркеу шарттары мен тәртібі;

6) осы Заңның 15-1-бабында белгіленген сауда режимдерінде биржалық сауда-саттық өткізу тәртібі;

7) биржалық сауда-саттықты мерзімді келісімшарттармен өткізу тәртібі;

8) биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген жекелеген тауар түрлерімен биржалық сауда-саттық өткізуге (биржалық мәмілелер жасауға) қойылатын ерекше шарттар (сауда режимі, бір сауда сессиясындағы сауда лотының ең жоғары мөлшері, баға өтінімдерінің ауқымы, өткізілетін биржалық тауардың ай сайынғы (тоқсан сайынғы) көлемі, биржалық тауарға ақы төлеу және оны беру (тиеп-жөнелту) фактілерін растайтын құжаттардың болуы және өзге де шарттар);

9) стандартталмаған тауарлармен, оның ішінде Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін ескере отырып, жер қойнауын пайдаланушылар сатып алатын тауарлардың ел ішіндегі құндылығын арттыруды көздейтін, тауарлармен жасалатын биржалық сауда тәртібі;

10) биржалық қамтамасыз ету мөлшерін айқындау тәртібі;

11) биржалық сауда-саттықта биржалық тауарлармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыру тәртібі;

12) өзін-өзі реттейтін ұйымдармен өзара іс-қимыл тәртібі;

13) тауар биржасы мүшелерінің биржалық мәміленің заңдылығын қамтамасыз ету тәртібі;

14) тауар биржасындағы биржалық сауда-саттықты тоқтата тұру және қайта бастау шарттары мен тәртібі;

15) биржалық төрелік қызметін қалыптастыру мен ұйымдастыру тәртібі, сондай-ақ биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасауға байланысты дауларды шешу тетіктері;

16) биржалық сауда бойынша құжаттарды қабылдау (бекіту) тәртібі;

17) тауар биржасында биржалық тауарлармен биржалық мәмілелерді есепке алу және тіркеу, сондай-ақ стандартталған тауарлармен биржадан тыс мәмілелерді тіркеу тәртібі;

18) биржалық алым мөлшерін қалыптастыру және өтінімдерді қамтамасыз ету тәртібі;

19) тауар биржасының уәкілетті органға есептер беру тәртібі;

20) тауар биржасы арқылы мемлекеттік және өзге де сатып алуды өткізу тәртібі;

21) өткізілетін биржалық сауда-саттық туралы ақпаратты тауар биржасының интернет-ресурсында орналастыру тәртібі;

22) биржалық саудаға қатысушыларды санаттау арқылы олардың қаржылық орнықтылығын айқындау шарттары;

23) тауарлар мен сауда-саттықты тауар биржасында секциялар бойынша бөлу және әрбір секцияға жекелеген талаптар қою тәртібі.

Мұнай өнімдерімен және сұйытылған мұнай газымен биржалық сауда-саттықты жүзеге асыратын секцияларға жекелеген талаптар мыналарды қамтиды:

тиісті стандартталған тауарды өткізуге жол берілетін тауар биржаларына қойылатын талаптар және тауар биржаларының осындай талаптарға сәйкестігін растау тәртібі;

тиісті стандартталған тауармен биржалық саудаға қатысушыларға қойылатын талаптар;

тиісті стандартталған тауармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыруға және өткізуге қойылатын талаптар.

3. Тауар биржасы биржалық сауда қағидаларында реттелмеген және қосымша регламенттеуді талап ететін биржалық тауарлармен сауда-саттықты ұйымдастыруға және өткізуге байланысты ұйымдық-техникалық мәселелер бойынша тауар биржасының тиісті ішкі құжаттарын бекітуге құқылы.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Тауар биржасының мүшелері

1. Алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
2. Алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Тауар биржасымен үлестес заңды тұлғалар тауар биржасының мүшелері бола алмайды.

Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Тауар биржасының қызметкерлері

1. Тауар биржасымен еңбек қатынастарында тұрған және жұмысты еңбек шарты бойынша тікелей орындайтын жеке тұлғалар тауар биржасының қызметкерлері болып табылады. Тауар биржасының қызметкеріне бір мезгілде тауар биржасының мүшелерімен еңбек қатынастарында тұруға тыйым салынады.

2. Тауар биржасының қызметкерлеріне биржалық мәмілелерге қатысуға, сондай-ақ коммерциялық ақпаратты өз мүдделерінде пайдалануға тыйым салынады.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-тарау. ТАУАР БИРЖАСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ

13-бап. Тауар биржасының қызметі

1. Тауар биржасының негізгі қызметінің түрі биржалық сауда-саттықты ұйымдастыру және жүргізу болып табылады.

2. Тауар биржасы мынадай функцияларды:

1) сауда-саттықты ұйымдастыруды және жүргізуді;

2) тауар биржасында жасалатын мәмілелерді, оның ішінде спот-тауарлармен жасалатын мәмілелерді тіркеуді және ресімдеуді;

2-1) бағамен айла-шарғы жасау фактілерін анықтауды;

2-2) биржалық баға белгілеуді қалыптастыруды;

2-3) тауар биржасының мүшелеріне аккредиттеу жүргізуді;

2-4) тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің биржалық сауда қағидаларында белгіленген талаптарға сәйкестігін, олардың көрсетілген қағидалардың талаптарын сақтауын бақылауды;

2-5) клиенттерді биржалық сауда-саттыққа қатысушылар ретінде тіркеуді;

3) биржалық мәмілелер бойынша есеп айырысуларды ұйымдастыруды және жүзеге асыруды;

4) тауар биржасында жүргізілген сауда-саттық нәтижесінде тауарға биржалық бағаны тіркеуді;

5) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

6) биржалық сауда-саттық арқылы сатылатын биржалық тауардың сапасына биржалық саудаға қатысушының талабы бойынша сараптама ұйымдастыруды;

7) биржалық саудамен байланысты ұйымдастырушылық, консультациялық, ақпараттық, әдістемелік қызметтер көрсетуді;

8) биржалық тауарлар нарығына талдамалық зерттеулер жүргізуді;

9) биржалық қызмет туралы ақпаратқа жататын баспа өнімін шығаруды;

10) биржалық саудаға қатысушыларды оқыту және олардың біліктілігін арттыру жөнінде оқу курстарын ұйымдастыруды;

11) тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалануды;

12) халықаралық биржалық сауда-саттықты дамытуды жүзеге асырады.

3. Тауар биржасы өз қызметін брокерлік, дилерлік, маркет-мейкерлік және депозитарлық қызметпен, сондай-ақ бағалы қағаздарды басқару жөніндегі қызметпен қоса атқаруға құқылы емес.

4. Тауар биржасы осы Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерімен өзіне берілген құқықтар шегінде өз атынан шетелдіктермен және басқа мемлекеттің заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалармен ынтымақтастық туралы келісімдер жасасуға құқылы.

5. Тауар биржалары және биржалық саудаға қатысушылар қаржылық тұрақтылықтың ең төменгі шегіне сәйкес келуге міндетті.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-1-бап. Тауар биржасы арқылы мемлекеттік сатып алу

1. Мемлекеттік сатып алу тауар биржасында биржалық сауда қағидаларында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Тауар биржасындағы мемлекеттік сатып алу қосарланған қарсы аукцион режимінде жүзеге асырылады.

3. Тапсырыс беруші үшін тауар биржалары арқылы мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру қызметтері тапсырыс берушінің тиісті жылға арналған бюджетінде көзделген қаражаттар шеңберінде өтеулі негізде көрсетіледі.

4. Алып тасталды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

Ескерту. 4-тарау 13-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 364-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-2-бап. Тауар биржасының құқықтары мен міндеттері

1. Тауар биржасының:

1) осы Заңның 15-1-бабына сәйкес биржалық сауда-саттықты өзі өткізетін сауда режимдерін айқындауға;

2) биржалық сауда-саттықты фьючерстермен, опциондармен өткізуге;

3) Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасында көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

2. Тауар биржасы:

1) тауар биржаларының электрондық сауда жүйесіне қойылатын міндетті талаптарды сақтауға;

1-1) биржалық сауда қағидаларын сақтауға;

2) өз интернет-ресурсын иеленуге;

2-1) өзінің интернет-ресурсында тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің жаңаланған тізбесін орналастыруға міндетті.

Тізбеде тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің атауы, орналасқан жері, басшысы мен қызметкерлерінің тегі, аты және әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса) туралы ақпарат қамтылуға тиіс.

Тауар биржасы мүшелерінің атауы, орналасқан жері өзгерген, сондай-ақ басшысы ауысқан және (немесе) қызметкерлерінің құрамы өзгерген кезде, тауар биржасына тауар биржасының мүшелерінен ақпарат келіп түскен кезден бастап үш жұмыс күні ішінде тауар биржасы тізбені жаңартады;

3) коммерциялық құпияны жария етпеуге;

4) биржалық сауда-саттықтың нәтижелерін сауда-саттық күнінен кейінгі жұмыс күнінен кешіктірмей өз интернет-ресурсында орналастыруға міндетті.

5) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 4-тарау 13-2-баппен толықтырылды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-3-бап. Көміртегі бірліктерімен сауданы жүзеге асыратын тауар биржасы

Көміртегі бірліктерімен сауданы жүзеге асыратын тауар биржасы мамандандырылған тауар биржаларына жатады.

Ескерту. 13-3-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Тауар биржасының кірістері

1. Тауар биржасының кірістері тауар биржасы мүшелерінің кіру жарналары мен жыл сайынғы жарналары, биржа мүлкін пайдаланғаны, биржалық мәмілелерді тіркегені және ресімдегені үшін төлемдер есебінен және заңнамамен тыйым салынбаған басқа да түсімдер есебінен құралады.

2. Тауар биржасы мыналарды:

1) тауар биржасы мүшелерінің кепілдік жарналарының мөлшері мен оларды енгізу тәртібін;

2) биржалық сауданың ережелеріне сәйкес сауда-саттыққа қатысқаны үшін төлемдердің мөлшерін;

2-1) тауар биржасының мүшелері жасаған мәмілелердің көлеміне қарай сараланған биржалық алым белгілеуге құқығы бар.

Индустриялық сертификаты бар және тауар биржасында өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилерлер үшін сараланған алым жер қойнауын пайдаланушылар сатып алатын тауарлардың ел ішіндегі құндылығының артуын ескере отырып және Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін ескере отырып белгіленеді;

3) алыпсатарлық әрекеттерді болдырмау мақсатында сауда-саттықты тоқтата тұру үшін алдыңғы сауда-саттық нәтижесінде қалыптасқан бағаларды ескере отырып, бір сауда күні шеңберінде нақты биржалық тауарға бағалар деңгейлерінің ең аз және ең көп шектерін белгілеуге құқығы бар.

3. Тауар биржасына биржалық мәмілелердегі делдалдық үшін брокерлер және дилерлер алатын сыйақы мөлшерін белгілеуге тыйым салынады.

4. Биржалық саудаға қатысушылардан алынатын төлемдердің мөлшері тауар биржасының ішкі құжаттарында айқындалады және биржалық саудаға қатысушыларға танысу үшін қолжетімді болуға тиіс.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Биржалық мәміле

1. Биржада айналымға жіберілген мүлік нысанасы болып табылатын және биржада Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына және биржалық сауда қағидаларына сәйкес ол жүргізетін сауда-саттықтың биржалық саудаға қатысушыларымен жасалатын мәміле биржалық мәміле болып танылады.

2. Тауар биржасында жасалған, бірақ осы баптың 1-тармағында көзделген талаптарға сәйкес емес мәмілелер биржалық болып табылмайды.

3. Биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген биржалық тауарлармен осы баптың 5-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген талаптарды бұза отырып, тауар биржаларынан тыс жерде жасалған мәмілелер мүдделі тұлғалардың, монополияға қарсы органның не прокурордың талап қоюы бойынша жарамсыз деп танылады.

4. Биржалық мәмілелер тауар биржасының атынан және оның есебінен жасалмайды.

5. Биржалық тауарлардың тізбесінде мыналар қамтылады:

1) биржалық тауарлардың қысқаша атаулары және олардың Еуразиялық экономикалық одақтың Сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына сәйкес кодтары;

2) жекелеген биржалық тауарлар бойынша – беру партиясының ең төмен мөлшері, ол тең болған немесе одан асып кеткен кезде, оларды өткізу тауар биржасында ғана жүзеге асырылуға жатады;

3) жекелеген биржалық тауарлар бойынша – тауар биржалары арқылы міндетті түрде өткізілуге жататын ең аз үлес, сондай-ақ өздеріне осындай мiндет қолданылатын субъектiлер санаты.

6. Биржалық сауда-саттықта биржалық тауарлармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысулар ұлттық валютада жүзеге асырылады.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Биржалық сауда-саттықтарды жүргізу режимдері

1. Биржалық сауда-саттық мынадай сауда режимдерінде жүргізіледі:

1) стандартты аукцион режимі;

2) қосарланған қарсы аукцион режимі.

2. Алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3. Стандартты аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттықтар:

1) жалпыға белгілі болып табылатын аукционның бастамашысы туралы ақпаратты қоспағанда, биржалық саудаға қатысушылар туралы ақпаратты немесе оның құпиялығын ашу;

2) аукциондарды бағаның төмендеуіне немесе көтерілуіне қарай жүргізу;

3) стандартталмаған тауарды сатып алушының немесе сатушының тапсырысы бойынша аукцион өткізу;

4) аукционға тапсырыс берушіні қоса алғанда, аукционға кемінде аукционға қатысушының үшеуінің қатысуы;

5) аукцион қорытындылары бойынша стандартталмаған тауардың биржалық мәміле жасалатын бағасын қалыптастыру және оны төмендетуге арналған биржалық саудаға қатысушылар ұсынған бағалар арасында ең төмен баға және жоғарылатуға арналған биржалық саудаға қатысушылар ұсынған бағалар арасында ең жоғары баға ретінде айқындау;

6) егер биржалық сауда қағидалары бойынша өзгеше көзделмесе, биржалық қамтылымды енгізу ескеріле отырып жүргізіледі.

4. Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттықтар:

1) биржалық саудаға қатысушылар туралы ақпараттың құпиялығы;

2) кросс-мәміле жасасуға тыйым салу;

3) сатып алушылар, сатушылар ұсыныстары бәсекелестігі процесінде биржалық мәміле жасалатын биржалық тауарға арналған бағаны қалыптастыру және сатып алушы үшін ең жақсы баға (сатушы ұсынған ең төменгі баға) ретінде немесе сатушы үшін ең жақсы баға (сатып алушы ұсынған ең жоғары баға) ретінде оны айқындау;

4) биржалық қамтылымды енгізу ескеріле отырып жүргізіледі.

5. Сауда режиміндегі биржалық сауда-саттықты өткізу тәртібі биржалық сауда қағидаларында айқындалады.

6. Тауар биржалары стандартталмаған тауарлар бойынша жасалатын мәмілердің жеке есебін жүргізеді.

7. Тауар биржалары биржалық сауда-саттықты қосарланған қарсы аукцион режимінде өткізген кезде биржалық мәмілелерді сақтандыруды жүзеге асыруға құқылы.

Ескерту. 4-тарау 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда - ҚР 27.10.2015 № 364-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Биржалық мәмілелердің түрлері

Тауар биржасында:

1) халықаралық іскерлік операцияларымен өзара байланысты мәмілелерді қоса алғанда, спот-тауарларға қатысты құқықтар мен міндеттерді өзара беріп отыратын мәмілелер;

2) фьючерстік мәмілелер;

3) опциондық мәмілелер;

4) қоймалық құжаттарға қатысты құқықтар мен міндеттерді өзара беріп отыратын мәмілелер жасалады.

16-1-бап. Тауар биржасының биржалық мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі қорлары

Биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында тауарлық биржа кепілдік беру және сақтандыру қорларын құрады.

Ескерту. 4-тарау 16-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-бап. Биржалық мәмiлелер бойынша клирингтік қызмет

1. Биржалық мәмiлелер бойынша клирингтік қызметті тауар биржасының клирингтік орталығы жүзеге асырады.

2. Тауар биржасы клирингтік қызмет көрсету туралы шарт жасасқан дербес клирингтік ұйым тауар биржасының клирингтік орталығы болып табылады. Бұл ретте шетелдік заңды тұлғаның тауар биржасына оның клирингтік орталығы функцияларын орындай отырып, клирингтік қызмет көрсетуіне жол берілмейді.

3. Алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4. Тауар биржасы клирингтік орталығының биржалық мәмілелер бойынша қызметі Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.

5. Тауар биржасының клирингтік орталықтарының өз қызметін жүзеге асыру үшін клирингтік қызмет процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін және уәкілетті орган белгілеген талаптарға жауап беретін аппараттық-бағдарламалық кешені болуға тиіс.

6. Клирингтік қызмет жүзеге асырылатын биржалық мәмілелерге байланысты тауар биржасының клирингтiк орталықтары мынадай функцияларды жүзеге асырады:

1) жасасқан биржалық мәмілелер бойынша ақпарат жинауды және оны өңдеуді жүзеге асырады;

2) жасасқан биржалық мәмілелер шарттарының есебін және растауын жүргізеді;

3) биржалық мәмiлелер жасау нәтижесiнде жүзеге асырылатын есеп айырысуларға қатысушы тараптардың өзара талаптары мен мiндеттемелерiнiң есебiн жүзеге асырады;

4) биржалық сауда-саттыққа қатысушылардың биржалық қамтылымын қабылдайды және оның есебін жүргізеді;

5) тараптардың биржалық мәмілелер бойынша талаптарын және (немесе) міндеттемелерін айқындайды, олар бойынша есеп айырысуды ұйымдастырады;

6) биржалық мәмілелердің орындалуына қолдау көрсетеді.

7. Биржалық мәмілелер бойынша клирингтік қызметті жүзеге асыру тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

7-1. Мемлекеттік сатып алу, жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуы, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сатып алуы бойынша сауда-саттық өткізу кезінде клирингтік ұйымға сатып алу сомасының кемінде бір пайызы мөлшерінде биржалық сауда-саттыққа қатысуға арналған өтінімді қамтамасыз ету енгізіледі.

8. Осы баптың талаптары фьючерстiк және опциондық мәмiлелер жөніндегі клирингтік қызметке қолданылмайды, оларды жүзеге асыру тәртібі Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы туралы заңнамасымен реттеледі.

Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - ҚР 27.10.2015 № 364-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Биржалық баға

1. Тауарға биржалық баға биржалық тауарлардың бағасын белгілеу нәтижесінде қалыптасады.

2. Тауар биржалары биржалық тауарларға баға белгiлеудi өз интернет-ресурстарында орналастырады.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5-тарау. Брокерлердің, дилерлердің және маркет-мейкерлердің қызметі. Тауар биржасындағы коммерциялық құпия

Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Брокердің және дилердің қызметін жүзеге асыру тәртібі

1. Тауар биржасындағы брокерлік және дилерлік қызмет тауар биржасында аккредиттеу негізінде жүзеге асырылады.

Өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын тұлғалар өзге қосымша талаптарсыз индустриялық сертификатты көрсете отырып тауар биржасында дилерлер ретінде аккредиттеледі.

Тауар биржасында аккредиттеуден теріс себептер бойынша шығарылған кезде, брокерлер және (немесе) дилерлер екі жыл бойы басқа тауар биржаларында аккредиттеле алмайды.

1-1. Тауар биржасы мынадай жағдайларда:

1) брокерлік және дилерлік қызмет тауар биржасында аккредиттелген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде жүзеге асырылмағанда;

2) тауар биржасында брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асыруды ерікті түрде тоқтату туралы шешім қабылданғанда;

3) осы Заңның 21-бабының 3-тармағында көзделген әрекеттердің біреуі қатарынан күнтізбелік алты ай ішінде екі реттен артық жасалғанда тауар биржасында брокерлік және дилерлік аккредиттеудің күшін жою туралы шешім қабылдайды.

2. Брокер және дилер осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінде, уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде, тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленген талаптарды сақтауға міндетті.

3. Брокер мен оның клиенттері арасындағы қатынастар брокерлік қызметтер көрсету туралы, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасының нормалары қолданылатын шарттың негізінде туындайды.

4. Заңды тұлғаның жарғылық капиталындағы ең төменгі қатысу үлесін тікелей немесе жанама түрде иеленетін, сондай-ақ өзінде бар азаматтық-құқықтық қатынастар негізінде жеке-дара басқаруды жүзеге асыратын жеке тұлға екі және одан да көп брокердің және (немесе) дилердің басшысы және (немесе) құрылтайшысы (тең құрылтайшысы) бола алмайды.

Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-1-бап. Өзін-өзі реттейтін ұйымның қызметі және өзін-өзі реттейтін ұйымға мүшелік (қатысу)

1. Өзін-өзі реттейтін ұйым өз қызметін осы Заңға, "Өзін-өзі реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, өзін-өзі реттейтін ұйымның жарғысына, стандарты мен қағидаларына сәйкес жүзеге асырады.

2. Өзін-өзі реттейтін ұйымға мүшелік (қатысу) ерікті негізде жүзеге асырылады.

3. Тауар биржалары, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелері (қатысушылары) болып табылады. Тауар биржалары, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер өзін-өзі реттейтін бір ұйымның ғана мүшелері (қатысушылары) бола алады.

4. Өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелеріне (қатысушыларына) қабылдау және ондағы мүшелікті (қатысуды) тоқтату шарттары мен тәртібі өзін-өзі реттейтін ұйымның жарғысында, стандарты мен қағидаларында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалады.

Өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелеріне (қатысушыларына) қабылдаудан бас тарту, мүшелерінен (қатысушыларынан) шығару туралы шешімге Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

5. Өзін-өзі реттейтін ұйым өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелерінің (қатысушыларының) тізбесін өзінің интернет-ресурсында орналастыруға міндетті. Тізбеде мүшелердің (қатысушылардың) атауы, басшысы мен қызметкерлерінің тегі, аты және әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса) туралы ақпарат қамтылуға тиіс.

Мүшелердің (қатысушылардың) басшысы ауысқан және (немесе) қызметкерлерінің құрамы өзгерген кезде, өзін-өзі реттейтін ұйым үш жұмыс күні ішінде тізбені жаңартады.

6. Өзін-өзі реттейтін ұйымның өз мүшелерінің (қатысушыларының) қызметін бақылауы "Өзін-өзі реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен және негіздерде жүзеге асырылады.

Бұл ретте өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелеріне (қатысушыларына) тексеруді ұйымдастыру мен жүргізу тәртібі өзін-өзі реттейтін ұйымның уәкілетті органмен келісілген қағидаларында айқындалады.

7. Өзін-өзі реттейтін ұйымға мүшелік (қатысу) мынадай негіздер бойынша:

1) брокердің, дилердің және маркет-мейкердің, тауар биржасының өтініші бойынша;

2) мүшесі (қатысушы) осы Заңды, биржалық сауда қағидаларын, өзін-өзі реттейтін ұйымның жарғысын, стандарттары мен қағидаларын бірнеше рет бұзған жағдайда тоқтатылады.

Өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелігі (қатысуы) теріс себептермен тоқтатылған мүшелері (қатысушылары), сондай-ақ осы Заңды бұзған басшылар мен қызметкерлер кемінде екі жыл мерзімде биржалық саудаға қатыса алмайды.

8. Өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізілімінен шығару Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен және негіздерде жүзеге асырылады.

Ескерту. 5-тарау 19-1-баппен толықтырылды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Брокердің және дилердің мәмілелер жасауы

1. Брокер биржалық мәмілелер жасауды – клиенттің бұйрығына сәйкес, дилер өз мүддесі үшін және өз есебінен жүзеге асырады. Клиенттердің бұйрықтарының түрлері, олардың мазмұны мен ресімделуі тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленеді.

2. Брокер клиенттің бұйрығын орындауды осы бұйрықта көрсетілген мәмілелерді жасау шарттарын сақтай отырып жүзеге асырады. Егер мәміле жасау кезінде мәміле шарттарын өзгерту қажеттігі туындаса, брокер өз әрекеттерін клиентпен келісуге міндетті.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Брокер мен дилердің тауар биржасындағы өзара іс-қимылы

1. Тауар биржасы өз өкілеттіктері шегінде брокерлер мен олардың клиенттерінің өзара қатынастарын регламенттейді, биржалық сауданы бұзушыларға шаралар қолданады.

2. Тауар биржасы брокерлер мен дилерлер үшін сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі үлгі стандарттар әзірлейді және бекітеді.

Брокерлер мен дилерлер өз қызметін жүзеге асыру кезінде сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі стандарттарды бекітеді және тиісті шаралар, оның ішінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды барынша азайту жөнінде шаралар қабылдайды.

3. Клиенттермен және (немесе) олардың өкілдерімен және (немесе) клиенттермен үлестес үшінші тұлғалармен өзара іс-қимыл кезінде брокерге:

1) биржалық мәміле жасау кезінде клиенттердің нарықтық мінез-құлқын өзгерту мақсатында оларға тікелей немесе жанама қысым көрсетуге;

2) биржалық сауда-саттықта баға өтінімдерін әдейі жоғарылату (кеміту) мақсатында орындалуы көзделмейтін шарттар жасасуға (өтінімдерді беруге, кері қайтарып алуға);

3) өткізілетін биржалық тауарларға баға белгілеуге әсер ететін бағаларды белгілеу не ұстап тұру мәселелері бойынша екі және одан да көп клиент арасында келісімдер жасасуға (келіссөздер жүргізуге);

4) қандай да бір таңдалған клиенттің басқа клиентке мүліктік және өзге де зиян келтіруге әкеп соғатын артықшылығын беруге;

5) биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін басқа брокерлермен және (немесе) дилерлермен биржалық сауда-саттықтың бәсекелестігін азайтуға бағытталған үлестес болуды пайдалануға тыйым салынады.

Ескерту. 21-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21-1-бап. Маркет-мейкерлердің қызметі

1. Тауар биржасы мен маркет-мейкердің өзара іс-қимылы келісім, сондай-ақ тауар биржасының ішкі құжаттары негізінде жүзеге асырылады.

2. Маркет-мейкер биржалық сауда-саттыққа қатысады және бағаны, сұранысты, ұсынысты немесе биржалық сауда-саттық көлемін қолдауды жүзеге асырады.

3. Маркет-мейкердің биржалық сауда-саттыққа дилер ретінде кемінде үш жыл үздіксіз қатысу тәжірибесі болуға тиіс.

4. Маркет-мейкердің қызметі базалық активі стандартталған тауарлар болып табылатын биржалық сауда-саттықта ғана мерзімді келісімшарттармен жүзеге асырылады.

5. Маркет-мейкерлер қызметінің шарттары мен шектеулері биржалық сауда қағидаларында белгіленеді.

Ескерту. 21-1-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

22-бап. Брокерлер мен дилерлердің ішкі құжаттарына және жасалатын биржалық мәмілелердің есебін жүргізуге қойылатын талаптар

1. Брокерлер мен дилерлерге арналған тауар биржасының ішкі құжаттары тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтердің сақталуын қамтамасыз ететін, биржалық саудаға қатысушылардың, олардың өкілдерінің немесе үшінші тұлғалардың мүдделері үшін пайдалануға жол бермейтін шарттарды қамтуға тиіс.

2. Брокерлер жасалатын биржалық мәмілелердің есебін әрбір клиент бойынша жеке жүргізуге және осы мәмілелер туралы мәліметтерді мәміле жасалған күннен бастап бес жыл бойы сақтауға міндетті.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

23-бап. Тауар биржасындағы коммерциялық құпия

1. Коммерциялық құпия:

1) тіркелген биржалық саудаға қатысушылар туралы мәліметтерді;

2) тауар биржасында жасалатын мәмілелер туралы мәліметтерді қамтиды.

2. Маркет-мейкерлер, брокерлер мен дилерлер табиғи баға белгілеуді бұзуға және тауар нарығының тұрақсыздануына әкеп соғуы мүмкін іс-әрекеттерге (әрекетсіздіктерге) жол беруге құқылы емес.

3. Өзінің қызметтік жағдайына байланысты көрсетілген ақпаратты алуға мүмкіндігі бар адам коммерциялық құпияны құрайтын ақпаратқа ие адам болып табылады.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Тауар биржаларының қызметі туралы коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтерді ұсыну

1. Осы баптың 2 және 3-тармақтарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтер жария етілуге жатпайды.

2. Коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтер биржалық саудаға қатысушыға оның құқықтарына қатысты не Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресімделген сенімхат негізінде оның өкіліне берілуі мүмкін.

3. Тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтер:

1) анықтау және алдын ала тергеу органдарына: прокурордың санкциясымен олардың іс жүргізуіндегі қылмыстық істер бойынша;

1-1) прокурордың санкциясымен Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарына және Мемлекеттік күзет қызметіне: барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының алдын алу, оларды әшкерелеу және жолын кесу үшін қажетті ақпаратты беру туралы олардың талап етуі бойынша;

2) соттарға: ұйғарым, қаулы негізінде олардың іс жүргізуіндегі істер бойынша;

3) прокурорға: оның құзыреті шегінде тексеру ісін жүргізу туралы қаулы негізінде оның қарауындағы материалдар бойынша;

4) мемлекеттік және жеке сот орындаушыларына: әділет органының мөрімен немесе жеке сот орындаушысының мөрімен куәландырылған және прокурор санкциялаған сот орындаушысының қаулысы негiзiнде өздерінің іс жүргiзуіндегі атқарушылық іс жүргізу істері бойынша;

5) уәкілетті органға: оның сұрау салуы бойынша өз құзыреті шегінде;

5-1) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдарына;

6) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға: "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген мақсаттарда және тәртіппен;

7) монополияға қарсы органға: Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген мақсаттарда және тәртіппен, сондай-ақ осы Заңда көзделген құзыреті шеңберінде сұрау салуы бойынша ұсынылуға тиіс.

Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.08.28 № 192-IV (2010.03.08 бастап қолданысқа енгізілді), 2012.06.21 № 19-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.01.2014 № 164-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 2014.06.10 № 206-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 18.11.2015 № 412-V (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 36-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-тарау. ТАУАР БИРЖАЛАРЫ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

25-бап. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылау

1. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылау жоспардан тыс тексеріс, бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау, сондай-ақ бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Өзін-өзі реттейтін ұйымдардың қызметін мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексерістер және профилактикалық бақылау арқылы жүзеге асырылады.

3. Жоспардан тыс тексеріс және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

4. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

26-бап. Тауар биржаларының қызметіне тексеру жүргізудің тәртібі

Ескерту. 26-бап алынып тасталды - ҚР 2009.07.17. № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

27-бап. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау жүргізу тәртібі

1. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылауды монополияға қарсы орган олардың қызметі бойынша әртүрлі ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді салыстыру жолымен жүзеге асырады.

2. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудың мақсаттары бұзушылықтардың жолын уақтылы кесу және оларға жол бермеу, бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды өзі дербес жою құқығын бақылау субъектілеріне беру және оларға салынатын әкімшілік жүктемені азайту болып табылады.

3. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау бақылау субъектілері ұсынатын есепті, сондай-ақ бақылау субъектісінің қызметі туралы басқа да мәліметтерді талдау арқылы жүргізіледі.

4. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша тауар биржалары саласындағы бақылау субъектісінің әрекеттерінде (әрекетсіздігінде) бұзушылықтар анықталған жағдайда, бақылау органы бұзушылықтар анықталған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде ұсыным ресімдейді және жібереді.

5. Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген ұсыным мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – ұсынымға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – тапсырыс хатпен;

3) электрондық тәсілмен – монополияға қарсы орган сұрау салған кезде бақылау субъектісінің хатта көрсетілген электрондық мекенжайына жіберілген күннен бастап табыс етілді деп есептеледі.

6. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күнінен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде орындалуға тиіс.

7. Бақылау субъектісі ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде ұсынымды жіберген монополияға қарсы органға қарсылық жіберуге құқылы.

8. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау тағайындауға алып келеді.

9. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау тоқсанына бір реттен жиілетпей жүргізіледі.

Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

28-бап. Монополияға қарсы органның нұсқамалары

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
28-бапқа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Монополияға қарсы органның нұсқамаларын тауар биржалары нұсқамаларда көзделген мерзімде, бірақ оларды алған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей орындайды.

Ескерту. 28-бап жаңа редакцияда – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

29-бап. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.

30-бап. Өтпелі ережелер

1. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін құрылған тауар биржалары 2010 жылғы 1 қаңтарға дейінгі мерзімде өз қызметін осы Заңға сәйкес келтіруге міндетті.

2. Осы баптың 1-тармағының талаптарын орындамау уәкілетті органның заңды тұлғаны тарату туралы сотқа талап қоюына негіз болып табылады.

31-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. "Тауар биржалары туралы" 1995 жылғы 7 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж., № 3-4, 26-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 11, 143-құжат; 2003 ж., № 15, 139-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н. Назарбаев

On Commodity Exchanges

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 4 May, 2009 No. 155-IV.

Unofficial translation

This Law regulates social relations arising in the process of commodity exchanges and exchange trade, establishes the procedure for regulation and state control over the activities of commodity exchanges in order to ensure their open and effective operation, to protect the rights of participants of exchange trade and fair competition between them.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Basic definitions, used in this law

The following basic definitions are used in this Law:

1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

1-1) an exchange broker (hereinafter the broker) is a business entity operating on a commodity exchange and making transactions with an exchange commodity on behalf of, at the expense and in the interests of a client;

2) an exchange dealer (hereinafter the dealer) is a business entity operating on a commodity exchange and making transactions with an exchange commodity in its own interests and at its own expense;

2-1) exchange collateral - cash security deposited on a repayable basis by exchange trading participants to a commodity exchange or a clearing center of a commodity exchange for participation in exchange trading as security for the fulfillment of their obligations under concluded exchange transactions;

3) exchange trade - entrepreneurial activity in the sale of exchange goods, carried out on a commodity exchange by conducting exchange trading in electronic form, registration and processing transactions in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges;

4) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

5) exchange auction- a process carried out within the exchange trade rules, purposed to making transactions in exchange goods on the basis of electronic applications submitted to the electronic trade system of a commodity exchange, which automates the process of exchange transactions conclusion;

6) participants in exchange trade - clients, brokers, dealers and market makers interacting on the commodity exchange under the established exchange trade rules;

7) exchange commodity - standardized or non-standardized goods admitted by the commodity exchange to exchange trade, taking into account the restrictions established by this Law;

8) quotation of exchange commodities – the demand price and (or) the offer price, announced on the exchange commodities at the a commodity exchange at a certain time;

9) an order – a document submitted by the client to the broker with indication of performance of a certain action on the commodity exchange in respect of specific exchange commodities;

9-1) guarantee fund – a cash fund, generated by the exchange at their own expense in order to ensure fulfillment of transactions concluded at the exchange;

9-2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

10) client - an individual, including registered as an individual entrepreneur, or a legal entity using the services of a broker to make transactions with exchange commodity in the manner prescribed by this Law;

11) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

11-1) cross-transaction – an exchange transaction, under which the broker, acting on behalf of two different clients, acts both on the part of the seller and the buyer;

11-2) dual counter auction mode - a trading mode in which exchange transactions are concluded anonymously as a result of competition between sellers and buyers, and the price for a standardized product is set at the level of supply and demand equilibrium;

11-3) market maker - a legal entity that forms and maintains the liquidity of the exchange market by setting quotes and accepting obligations on buying and selling futures contracts;

12) a fixed-term contract - a contract for unconditional or conditional sale and purchase of the underlying asset with delayed execution, it includes futures, options;

13) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

14) option transaction – an exchange transaction, the object of which is the option;

14-1) self-regulatory organization - a non-commercial organization in the form of an association (union), based on voluntary participation of commodity exchanges, brokers or dealers and included in the register of self-regulatory organizations in the commodity exchanges area;

14-2) an insurance fund – a monetary fund formed by the exchange and (or) its clearing center at the expense of mandatory contributions of members of the exchange in order to ensure the execution of transactions concluded at the exchange;

14-3) trading lot - the quantity of an exchange commodity, the multiple of which must be the quantity of an exchange commodity specified in the application for sale (purchase) of an exchange commodity;

15) the authorized body in the field of regulation of trading activities (hereinafter - the authorized body) – the central executive body, exercising the state regulation and coordination in the field of trading activities;

16) spot goods - goods that are in stock, for immediate delivery or delivery in the future;

16-1) standardized product –homogeneous product included in the unified Commodity Nomenclature of Foreign Economic Activity of the Eurasian Economic Union, and (or) a product whose units are identical in all respects, have similar characteristics and consist of similar components, which allows them to perform the same functions, having the property of complete interchangeability of batches from different manufacturers, including carbon units;

16-2) non-standardized goods - goods that have not been withdrawn from circulation or are not limited in circulation, with the exception of standardized goods, a carbon unit, real estate and intellectual property;

16-3) standard auction mode - a trading mode in which exchange transactions are concluded during an auction for a decrease or increase at the best price for the buyer (seller) - the auction initiator;

17) commodity exchange members - brokers, dealers and market makers accredited by the commodity exchange in the manner prescribed by this Law;

18) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication);

19) internal documents of a commodity exchange - documents that regulate the conditions and order in the activities of participants in exchange trade on a commodity exchange, the work of a commodity exchange, its bodies, structural units, provision of services, the procedure and amount of their payment;

19-1) electronic trading system of commodity exchange - a complex of computing facilities, software, databases, telecommunication means and other equipment of commodity exchange, necessary for conducting stock trading and providing automation of the process of concluding exchange transactions, as well as collecting, storing, processing and disclosure of information;

20) futures contract – an exchange transaction, the object of which is the futures;

21) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced from 01.01.2017).
Footnote. Article 1, as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication), dated 06.03.2013 No. 81-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges

1. Legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan, this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If an international treaty, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes the rules other than those contained in this Law, the rules of the international treaty shall apply.

Chapter 2. STATE REGULATION OF COMMODITY EXCHANGES

Article 3: Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan in the sphere of commodity exchanges operations

The Government of the Republic of Kazakhstan shall develop the main directions of the state policy in the sphere of commodity exchanges operations.

Footnote. Article 3 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 223-VII dated 19.04.2023 (shall come into effect upon expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 4. The competence of the authorized body

The authorized body shall:

1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

1-1) develop and implement the state policy in the sphere of commodity exchanges operations;

2) develop, approve regulatory legal acts in the field of regulation of commodity exchanges;

2-1) develop and approve the exchange trade rules in agreement with the interested state bodies;

2-2) approve the list of exchange commodities, introduce changes and (or) additions to it;

3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
3-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 No. 269-V (shall be enforced from 01.01.2015);

3-2) develop and approve mandatory requirements for the electronic trading system of commodity exchanges;

3-3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

3-4) develop and approve the rules of formation and use of guarantee and insurance funds;

3-5) develop qualification requirements and a list of documents confirming compliance with them to the activities of commodity exchanges;

3-6) develop and approve the requirements for the hardware and software complex of the clearing center of the commodity exchange;

4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No.159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
4-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication);
5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication);

5-1) agree the rules and standards of self-regulatory organizations;

6) publish the information on the activities of commodity exchanges and stock trading, with the exception of information, constituting commercial or any other legally protected secret of the Republic of Kazakhstan;

6-1) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication);

7) carry out international cooperation in the field of commodity exchanges;

7-1) create conditions for the development of international stock trades on the commodity exchange;

8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No.188-IV (the order of enforcement see Article 2);
9) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No.159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
10) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication);
10-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication);

10-2) maintain a register of self-regulatory organizations;

10-3) establish the maximum size of a trading lot in one trading session, with the exception of agricultural products, in cases provided for by the exchange trade rules;

10-4) maintain a register of commodity exchanges, organizing exchange trading in exchange goods, and a register of commodity exchanges organizing exchange trading in non-standardized goods, and also place them on its Internet resource;

10-5) maintain a register of market makers, and also place it on its Internet resource;

11) exercise other powers, stipulated in this Law and other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 4, as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Art. 2); dated 19.03.2010 No. 258-IV; dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 29.09.2014 No. 239-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.12.2014 No. 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication) ; dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.04.2019 No. 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication); No. 223-VII of 19.04.2023 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 4-1. Powers to obtain information

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 4-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 № 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 4-2. The sale of goods, included in the list of exchange commodities

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 4-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 № 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 4-3. Competence of the antimonopoly authority in the field of commodity exchanges

The antimonopoly authority shall:

1) coordinate normative legal acts in the regulation of commodity exchanges activity;

2) exercise state control over compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in commodity exchanges;

3) approve the rules for submitting reports by the commodity exchange to the antimonopoly authority;

4) conduct analysis and monitoring of the commodity exchanges activity;

5) publish information on the activities of commodity exchanges and exchange trading, with the exception of information constituting a commercial or other secret protected by law;

6) carry out licensing of activities in commodity exchanges in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications;

7) exercise state control over observance by commodity exchanges of the legislation of the Republic of Kazakhstan in combating legalization (laundering) of proceeds from crime and financing of terrorism;

8) exercise other powers provided for by this Law, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 2 shall be supplemented by Article 4-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 5. Licensing of activities in the field of commodity exchanges

Licensing of activities in the field of commodity exchanges shall be carried out in accordance with the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

Footnote. Article 5 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication).

Chapter 3. Commodity exchange and its tasks

Footnote. The heading of Chapter 3 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 6. Commodity exchange

1. A commodity exchange is a legal entity established in the organizational and legal form of a joint-stock company that provides organizational and technical support for auctions by directly conducting them with the use of electronic trading of the commodity exchange system.

Commodity exchange provides for tendering under the established rules of exchange trade.

2. Designated name of the commodity exchange shall contain the words “commodity exchange”.

3. Became invalid by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (see Article 2 for the procedure of enforcement).

4. The authorized capital of the commodity exchange shall be:

for a commodity exchange that organizes trading in exchange commodities - at least six hundred thousand times the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law of the Republic of Kazakhstan on the republican budget;

for a commodity exchange that organizes trading only in non-standardized goods - at least three hundred thousand times the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law of the Republic of Kazakhstan on the republican budget.

Commodity exchanges shall form the authorized capital in one hundred percent cash equivalent.

The authorized capital, formed in monetary terms, is an irreducible cash balance on a special bank account of the Commodity Exchange.

Footnote. Article 6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (see Article 2 for the procedure of enforcement); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 6-1. Tasks of Commodity exchange

The main tasks of the commodity exchange shall be:

1) creation of a trade mechanism with maximum transparent system for concluding exchange transactions according to established rules;

2) development of an organized commodity market;

3) assistance in the development of competition in commodity markets;

4) assistance in ensuring transparency and clarity in setting prices for exchange commodities.

Footnote. Chapter 3 shall be supplemented by Article 6-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 7. Charter of commodity exchange

1. Charter of commodity exchange is approved in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on joint stock companies.

2. Charter of commodity exchange in addition to the information, specified in the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall contain indication of specialization of the commodity exchange.

Article 8. Dispute resolution in the commodity exchange

1. To resolve disputes, related to conclusion of exchange transactions, the commodity exchange shall create a permanent exchange arbitration within thirty calendar days after the state registration in the State corporation "Government for citizens".

2. The activity of exchange arbitrage shall be regulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on arbitration.

Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 08.04.2016 No. 489-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.04.2019 No. 241-VI (shall be enforced from 01.07.2019).

Article 9. Classification of commodity exchanges

Commodity exchanges can be divided for the following types according to the specialization:

1) universal, receiving various kinds of goods to trading;

2) specialized, serving the circulation of particular type of product.

Article 10. Rules of exchange trade

1. The rules of exchange trade shall determine the operating procedures of the exchange trade participants in exchange transactions with exchange commodities.

2. Exchange trade rules shall include:

1) conditions and procedure for accreditation of brokers, dealers and market makers, suspension and termination of their accreditation;

2) conditions and procedure for accreditation of dealers with an industrial certificate, suspension and termination of their accreditation;

3) conditions of market makers’ activity;

4) conditions and procedure for the use of automated algorithms in the process of participation in exchange trade;

5) conditions and procedure for registering clients as participants in exchange trade;

6) order of conducting exchange trade in the trading regimes established by Article 15-1 of this Law;

7) the procedure for conducting exchange trade in futures contracts;

8) special conditions for conducting exchange trade (executing exchange transactions) with certain types of goods included in the list of exchange commodities (trading mode, the maximum size of the trading lot in one trading session, the range of price bids, the monthly (quarterly) volume of the exchange commodities sold, availability of documents confirming the facts of payment and delivery (shipment) of exchange goods and other conditions);

9) the procedure for exchange trade in non-standardized goods, which, among other things, provides for an increase in the in-country value in goods purchased by subsoil users, taking into account the international obligations of the Republic of Kazakhstan;

10) the procedure for determining the exchange collateral amount;

11) the procedure for making settlements on transactions with exchange commodities concluded at exchange auctions;

12) the procedure for interaction with self-regulatory organizations;

13) the procedure for ensuring the legitimacy of the exchange transaction by the commodity exchange members;

14) conditions and procedure for suspension and resumption of exchange auction on the commodity exchange;

15) the procedure for the formation and organization of the exchange arbitration activities, as well as mechanisms for resolving disputes related to the conclusion of exchange transactions with exchange commodities;

16) procedure for acceptance (approval) of documents on exchange trade;

17) the procedure for accounting and registration of exchange transactions with exchange goods on the commodity exchange, as well as registration of off-exchange transactions with standardized goods;

18) the procedure for forming the size of the exchange fee and of applications security;

19) the order of reporting by the commodity exchange to the authorized body;

20) the procedure for conducting state and other procurements through commodity exchange;

21) the procedure for posting information about ongoing exchange trading on the Internet resource of the commodity exchange;

22) conditions for determining financial stability of exchange trade participants by categorizing them;

23) the procedure of dividing goods and trading on the commodity exchange into sections and setting separate requirements for each section.

Separate requirements for sections that carry out exchange trading in petroleum products and liquefied petroleum gas shall include:

requirements for commodity exchanges where the sale of the corresponding standardized goods is allowed, and the procedure for confirming the compliance of commodity exchanges with such requirements;

requirements for participants in exchange trade in the relevant standardized goods;

requirements for the organization and conduct of exchange trading in the relevant standardized goods.

3. On organizational and technical issues related to the organization and conduct of trading in exchange goods, not regulated by the exchange trade rules and requiring additional regulation, the commodity exchange shall have the right to approve the relevant internal documents of the commodity exchange.

Footnote. Article 10 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication);

Article 11. Members of the commodity exchange

1. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
2. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication)..

3. Legal entities affiliated with the commodity exchange may not be members of the commodity exchange..

Footnote. Article 11, as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 12. Employees of a commodity exchange

1. Employees of a commodity exchange are individuals that are in an employment relationship with the commodity exchange and directly perform work under an employment contract. Employee of a commodity exchange is prohibited to be simultaneously in labour relations with the members of the commodity exchange.

2. Employees of a commodity exchange are prohibited from participating in the exchange transactions, as well as use of commercial information for their own benefit.

Footnote. Article 12, as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 4. ACTIVITIES OF COMMODITY EXCHANGE

Article 13. Activities of commodity exchange

1. The primary activity of commodity exchange is organization and conducting of exchange trading.

2. Commodity exchange performs the following functions:

1) organization and conducting of exchange trading;

2) registration and execution of transactions, made on a commodity exchange, including transactions with spot goods;

2-1) revealing the facts of price manipulation;

2-2) formation of stock quotes;

2-3) accreditation of members of the commodity exchange;

2-4) control over the compliance of the accredited members of the commodity exchange with the requirements, established by the exchange trading rules, their compliance with the requirements of these rules;

2-5) registration of clients as participants in exchange trading;

3) organization and payments settlement of exchange transactions;

4) fixing the exchange price for goods as a result of trading on a commodity exchange;

5) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

6) organization of expertise for quality of the exchange commodity, sold through exchange trading, at the request of the participant of exchange trade;

7) providing organizational, consulting, information and methodological services, associated with exchange trading;

8) providing analytical studies of the exchange commodity market;

9) issue of printed materials, related to the information on exchange activities;

10) organization of training and advanced training courses of participants in exchange trade;

11) operation of electronic trade system of the commodity exchange;

12) development of international exchange trading.

3. A commodity exchange shall not have the right to combine its activities with brokerage, dealer, market-maker and depository activities, and also with securities management activities.

4. Commodity exchange is entitled to conclude agreements on their own behalf with foreigners and legal entities, established under the legislation of another state within the rights, granted by this Law and other legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

5. Commodity exchanges and exchange trade participants are required to meet the minimum threshold of financial stability.

Footnote. Article 13, as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 13-1. Public procurement through commodity exchange

1. Public procurements at the commodity exchange shall be conducted on the prescribed exchange trade rules.

2. Public procurement through commodity exchange is carried out in dual counter auction.

3. Services to implement public procurement through commodity exchanges are provided for the customer on a reimbursable basis within the funds, provided in the budget of the customer for the relevant year.

4. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced from 01.01.2017).
Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 13-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced from 01.01.2017); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 13-2. Rights and obligations of the Commodity exchange

1. A Commodity exchange shall have the right to:

1) determine, in accordance with Article 15-1 of this Law, the trading regimes in which exchange trades are carried out;

2) carry out exchange trades in futures, options;

3) exercise other rights, stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges.

2. The Commodity exchange shall be obliged to:

1) comply with mandatory requirements for electronic trading system of commodity exchanges;

1-1) observe exchange trade rules;

2) have its own Internet resource;

2-1) post the current list of accredited members of the commodity exchange on its own Internet resource;

The list should contain information about the name, location, surname, name and patronymic (if it is specified in the identity document) of the head and employees- accredited members of the commodity exchange.

In case of change of name, location, as well as change of the head and (or) change of the staff of commodity exchange members, the commodity exchange shall update the list within three working days from the date of receipt of information from the commodity exchange members to the commodity exchange;

3) not disclose commercial secrets;

4) post the results of exchange trades on its own Internet resource no later than the working day following the trading day;

5) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
Footnote. Chapter 4 is supplemented with Article 13-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (see Article 2 for the procedure of enforcement); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.04.2019 No. 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 13-3. A commodity exchange that trades in carbon units

A commodity exchange that trades in carbon units belongs to specialized commodity exchanges.

Footnote. Chapter 4 shall be supplemented by Article 13-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No 96-VII (effective from 01.01.2023).

Article 14. Revenues of commodity exchange

1. Revenues of commodity exchange are generated by the membership and annual contributions of members of commodity exchange, payments for the use of exchange property, registration and execution of exchange transactions and from other income, not prohibited by the legislation.

2. Commodity exchange shall be entitled to establish:

1) the size and order of making guarantee contributions of members of commodity exchange;

2) the amount of payments for participation in the trade in accordance with the rules of exchange trade;

2-1) a differentiated exchange fee depending on the volume of transactions made by the commodity exchange members.

For dealers holding an industrial certificate and selling on the commodity exchange the goods produced by them, a differentiated fee shall be established taking into account the increase in domestic value in goods purchased by subsoil users and with consideration of the international obligations of the Republic of Kazakhstan;

3) the minimum and maximum limits of price levels on a particular exchange good within a single trading day based on the prices established as a result of previous trades, for the suspension of trading in order to prevent speculative actions.

3. Commodity exchange is prohibited from establishing the amount of remuneration, charged by brokers and dealers for mediation in exchange transactions.

4. The amounts of payments collected from exchange trade participants shall be determined by the internal documents of the commodity exchange and must be available for reading by exchange trade participants.

Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 15. Exchange transaction

1. An exchange transaction is a transaction, the subject of which is property admitted to trading on the exchange, and which is concluded on the exchange by participants in the exchange trade conducted by it in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges and the exchange trade rules.

2. Transactions, concluded on commodity exchange, but inconsistent with the requirements, provided for in paragraph 1 of this Article, shall not be exchange transactions.

3. Transactions with exchange commodities included in the list of exchange commodities, made in violation of the requirements provided for by subparagraphs 2) and 3) of paragraph 5 of this article, outside commodity exchanges, shall be recognized as invalid by the suit of interested persons, the antimonopoly body or the prosecutor.

4. Exchange transactions cannot be performed on behalf of and at the expense of a commodity exchange.

5. The list of exchange commodities shall contain:

1) brief names of exchange commodities and their codes in accordance with the Unified commodity nomenclature of foreign economic activity of the Eurasian economic union;

2) for certain exchange commodities – the minimum size of the delivery lot, in case of equality or exceeding of which their sale shall be subject to implementation only on the commodity exchange;

3) for certain exchange commodities – the minimum share, subject to mandatory sale through commodity exchanges, as well as the categories of entities, to which such obligation applies.

6. Settlements on transactions with exchange goods concluded at exchange auctions shall be made in the national currency.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 15.11.2021 No. 72-VII (effective from 01.01.2022); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 15-1. Modes of exchange trades

1. Exchange trading shall be conducted in the following trading modes:

1) a standard auction mode;

2) a dual counter auction mode.

2. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

3. Exchange trades are carried out in the mode of standard auction, taking into account:

1) disclosure of information on participants of exchange trade or its confidentiality, except for information about the initiator of the auction, which is publicly available;

2) holding auctions to lower or increase the price;

3) holding an auction on the order of the buyer or seller of non-standardized goods;

4) participation in the auction of at least three participants of the auction, including the customer of the auction;

5) formation of the price of a non-standardized product, for which an exchange transaction is concluded, based on the auction outcome and determining it as the lowest price among the bidders for a decrease and the highest price among the bidders for an increase;

6) introduction of exchange security, unless otherwise provided by the rules of exchange trade.

4. Exchange trades are carried out in the dual counter auction mode, taking into account:

1) confidentiality of information on participants of exchange trade;

2) prohibition of cross-transactions;

3) formation of the price for the exchange commodity, on which the exchange transaction is concluded, in the process of competing of the proposals of buyers and sellers and determining it as the best price for the buyer (the minimum price from sellers) or as the best price for the seller (the maximum price from buyers);

4) introduction of exchange security.

5. The procedure for conducting exchange auctions in trade modes shall be determined by the rules of exchange trade.

6. Commodity exchanges keep a separate accounting of transactions for non-standardized goods.

7. Commodity exchanges, when conducting exchange trading in the dual counter auction mode shall have the right to insure exchange transactions.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 16. Types of exchange transactions

The following transactions are made in a commodity exchange:

1) transactions with the mutual transfer of rights and obligations in respect of spot goods, including transactions related to the international business transactions;

2) futures transactions;

3) option transactions;

4) transactions with the mutual transfer of rights and obligations in respect of warehouse documents.

Article 16-1. Funds of commodity exchange to ensure the execution of exchange transactions

In order to ensure the execution of transactions, concluded at the exchange, the commodity exchange creates the warranty and insurance funds.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 16-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 17. Clearing activity on exchange transactions

1. Clearing activity on exchange transactions shall be carried out by the clearing center of the commodity exchange.

2. The clearing center of a commodity exchange shall be an independent clearing organization with which the commodity exchange has concluded a contract for clearing services. At the same time, clearing service of the commodity exchange by a foreign legal entity with performance of functions of its clearing center shall not be allowed.

3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

4. The activity of the clearing center of the commodity exchange on exchange transactions should be carried out on the territory of the Republic of Kazakhstan in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges.

5. To carry out its activity, the clearing centers of the commodity exchange must have a hardware-software complex, providing automation of the clearing process and meeting the requirements, established by the authorized body.

6. Depending on the exchange transactions for which clearing activity is carried out, the commodity exchange clearing centers shall perform the following functions:

1) collect and process information on concluded exchange transactions;

2) carry out accounting and confirmation of the conditions of concluded exchange transactions;

3) offset mutual claims and obligations of the parties, involved in the calculations, conducted as a result of the exchange transactions;

4) accept and keep records of exchange security of participants in exchange trades;

5) determine the requirements and (or) obligations of the parties on exchange transactions, arrange calculations on them;

6) support the execution of exchange transactions.

7. The procedure for conducting clearing activity on exchange transactions shall be determined by the authorized body.

7-1. When bidding on public procurement, procurement of subsurface users, procurement of quasi-public sector entities, a security of application for participation in exchange auction in the amount of at least one percent of the purchase amount shall be deposited to the clearing organization.

8. The requirements of this Article do not apply to clearing activity for futures and options transactions, which implementation procedure is regulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the securities market.

Footnote. Article 17 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (see Article 2 for the procedure of enforcement); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 18. Exchange price

1. The exchange price of goods is formed as a result of quotations of exchange commodities.

2. Commodity exchanges place quotes on commodities on their own Internet resource.

Footnote. Article 18 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 364-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 5. Activities of brokers, dealers and market makers. Commercial confidentiality at the commodity exchange

Footnote. The heading of Chapter 5 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 19. The order of activities of broker and dealer

1. Brokerage and dealer activity on the commodity exchange shall be carried out on the basis of accreditation in the commodity exchange.

Persons carrying out activities in the sale of goods produced by them shall be accredited as dealers in the commodity exchange upon presentation of an industrial certificate without other additional requirements.

In case of exclusion from accreditation in the commodity exchange for negative reasons, brokers and (or) dealers may not be accredited in other commodity exchanges for two years.

1-1. The commodity exchange shall resolve on annulling brokerage and dealer accreditation in the commodity exchange in the following cases:

1) non-performance of brokerage and dealer activities within twelve consecutive calendar months from the date of accreditation on the commodity exchange;

2) making a decision on voluntary termination of brokerage and dealer activities on the commodity exchange;

3) committing one of the actions referred to in paragraph 3 of Article 21 of this Law more than twice within six consecutive calendar months.

2. Brokers and dealers are required to comply with the requirements, established by this Law and other legislative acts of the Republic of Kazakhstan, the regulatory legal acts of the authorized body, the internal documents of commodity exchange.

3. The relations between the broker and its clients shall arise on the basis of the contract on rendering brokerage services to which norms of the civil legislation of the Republic of Kazakhstan are applied.

4. An individual who directly or indirectly holds a minimum stake in the authorized capital of a legal entity, and also exercises sole control on the basis of civil law relations he has, may not be the head and (or) founder (co-founder) of two or more brokers and/or dealers.

Footnote. Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 19-1. Activities of a self-regulatory organization and membership (participation) in a self-regulatory organization

1. The self-regulatory organization shall carry out its activities in accordance with this Law, the Law of the Republic of Kazakhstan "On Self-regulation", the charter, standard and rules of the self-regulatory organization.

2. Membership (participation) in a self-regulatory organization shall be carried out on a voluntary basis.

3. Members (participants) of a self-regulatory organization are commodity exchanges, brokers, dealers and market makers. Commodity exchanges, brokers, dealers and market makers may be members (participants) of only one self-regulatory organization.

4. The terms and procedure for admission to membership (participants) and termination of membership (participation) in a self-regulatory organization shall be determined by the charter, standard and rules of the self-regulatory organization, as well as the laws of the Republic of Kazakhstan.

The decision on non-admission to the membership (participants), exclusion from the members (participants) of the self-regulatory organization may be appealed in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. The self-regulatory organization shall be obliged to place the list of members (participants) of the self-regulatory organization on its own Internet resource. The list should contain information about the name, surname, first name and patronymic (if it is specified in the identity document) of the head and employees-members (participants).

In case of change of the head and (or) change of the staff of members (participants), the self-regulatory organization updates the list within three working days.

6. Control of the self-regulatory organization over the activities of its members (participants) shall be carried out in the manner and on the grounds, established by the Law of the Republic of Kazakhstan "On Self-regulation".

At the same time, the procedure for organizing and conducting inspections of members (participants) of the self-regulatory organization shall be determined by the rules of a self-regulatory organization, agreed with the authorized body.

7. Membership (participation) in a self-regulatory organization shall be terminated on the following grounds:

1) at the request of a broker, dealer and market maker, commodity exchange;

2) in case of repeated violation by a member (participant) of this Law, the rules of exchange trade, the charter, standards and rules of a self-regulatory organization.

Members (participants) of a self-regulatory organization whose membership (participation) has been terminated for negative reasons, as well as heads and employees, who have violated this Law, may not participate in exchange trading for a period of at least two years.

8. Exclusion from the register of self-regulatory organizations shall be carried out in the manner and on the grounds, established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. The Law is supplemented by Article 19-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 20. Conclusion of transactions by a broker and a dealer

1. Conclusion of exchange transactions shall be carried out by a broker in accordance with the order of the client, by a dealer – in their own interests and at their own expense. Types of the clients’ orders, their content and execution shall be established by the internal documents of the commodity exchange.

2. Execution of the client's order shall be carried out by a broker in compliance with the terms of the transaction, specified in this order. If in conclusion of transaction, there is a need to change the terms of the transaction, a broker shall be obliged to coordinate their actions with the client.

Footnote. Article 20 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 21. Interaction between a broker and a dealer on the commodity exchange

1. Within its powers the commodity exchange shall regulate interaction between brokers and their clients, and take measures against exchange trading violators.

2. The commodity exchange shall develop and approve uniform standards on prevention of corruption for brokers and dealers.

Brokers and dealers, in carrying out their activities, shall approve standards for the prevention of corruption and take appropriate measures, including minimizing the causes and conditions conducive to the commission of corruption offences.

3. When interacting with clients and (or) their representatives, and (or) third parties affiliated with clients, the broker shall be forbidden to:

1) exert direct or indirect pressure on clients in order to change their market behavior when making an exchange transaction;

2) for the purpose of intentionally overestimating (underestimating) price bids at exchange auctions, enter into agreements (submit, withdraw bids) that do not involve their execution;

3) conclude agreements (enter into negotiations) between two or more clients on establishing or maintaining prices that affect the pricing of traded exchange commodities;

4) give preference to any elective client, entailing infliction of property and other damage to another client;

5) use affiliation with other brokers and (or) dealers to participate in exchange trading, which are aimed at reducing the competitiveness of exchange trading.

Footnote. Article 21 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 21-1. Activities of market makers

1. Interaction between a commodity exchange and a market maker shall be carried out on the basis of an agreement, as well as internal documents of the commodity exchange.

2. A market maker participates in exchange trading and maintains prices, demand, supply, or volume of exchange trading.

3. A market maker must have continuous experience of participating in exchange trading as a dealer for at least three years.

4. The activities of a market maker shall be carried out only at exchange trading in futures contracts, the underlying asset of which is standardized goods.

5. Conditions and restrictions on the activities of market makers shall be established by the rules of exchange trading.

Footnote. Chapter 5 is supplemented by Article 21-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 22. Requirements to the internal documents of brokers and dealers and record keeping of the concluded exchange transactions

1. Internal documents of the commodity exchange for brokers and dealers must contain the conditions to ensure protection of information, constituting a commercial secret at the commodity exchange, that do not allow their use in the interests of participants of exchange trade, their representatives or third parties.

2. Brokers shall be obliged to keep a record of the concluded exchange transactions separately for each client and to store information about these transactions for five years from the date of the transaction.

Footnote. Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 23. Commercial secret at the commodity exchange

1. Commercial secret shall include:

1) information on the registered participants of exchange trade;

2) information about transactions, concluded at the commodity exchange.

2. Market makers, brokers and dealers shall prevent actions (inaction) that may lead to a violation of natural pricing and destabilization of the commodity market.

3. A person that has the information, constituting a commercial secret shall be a person that, by reason of his (her) official position has access to the information.

Footnote. Article 23 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 24. Presentation of information on the activities of commodity exchanges, constituting commercial secrets

1. The information, constituting a commercial secret at the commodity exchange, shall not be disclosed, except as set forth in paragraphs 2 and 3 of this Article.

2. The information, constituting a commercial secret may be represented to participant of exchange trade in respect of his (her) rights or his (her) representative on the basis of a power of attorney, executed in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. The information, constituting a commercial secret at the commodity exchange, shall be submitted to:

1) the bodies of inquiry and preliminary investigation: on the criminal cases under their production with the sanction of a prosecutor;

1-1) to the national security agencies and the State Security Service of the Republic of Kazakhstan with the sanction of the prosecutor at their request to provide information necessary for prevention, opening and suppression of intelligence and (or) subversive actions;

2) the courts: on the cases under their proceedings on the basis of decisions, resolutions;

3) the prosecutor: in execution of the order on examination within his (her) competence on the materials under his (her) consideration;

4) state and private bailiffs: in cases of enforcement proceedings in their proceedings on the basis of decision of the bailiff, certified by the seal of the justice authority or the seal of a private bailiff and authorized by the prosecutor;

5) the authorized body: on the request within its competence;

5-1) to state revenue bodies in accordance with the tax legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) the authorized body for financial monitoring: for the purpose and in the manner, prescribed by the Law of the Republic of Kazakhstan “On counteraction to legalization (laundering) of criminally-obtained income, and the financing of terrorism”;

7) to the antimonopoly authority: for the purposes and in the manner provided for by the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan, also upon request within its competence provided for by this Law.

Footnote. Article 24, as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 28.08.2009 No. 192-IV (shall be enforced from 08.03.2010 ); dated 21.06.2012 No. 19-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 15.01.2014 No. 164-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.06.2014 No. 206-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 No.239-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2016 No. 36-VI (shall be enforced upon expiry of two months after its first official publication); dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 21.01.2019 No. 217-VI (shall be enforced upon expiry of three months from the date of its first official publication); dated 18.11.2015 No. 412-V (effective from 01.01.2021); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 6. STATE CONTROL IN THE FIELD OF COMMODITY EXCHANGES

Article 25. State control over compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges

1. State control over compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges shall be carried out in the form of unscheduled inspection, preventive control with a visit to the subject (object) of control, as well as preventive control without visiting the subject (object) of control.

2. State control over the activities of self-regulatory organizations shall be carried out through inspections and preventive control in accordance with the Entrepreneurial code of the Republic of Kazakhstan.

3. Unscheduled inspection and preventive control with a visit to the subject (object) of control shall be carried out in accordance with the Entrepreneurial code of the Republic of Kazakhstan.

4. Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out in accordance with the Entrepreneurial code of the Republic of Kazakhstan and this Law.

Footnote. Article 25 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication)

Article 26. The order of audits of the activity of commodity exchanges

Footnote. Article 26 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Article 2).

Article 27. Procedure for conducting preventive control without visiting the subject (object) of control

1. Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out by the antimonopoly body by comparing information received from various information sources on their activity.

2. The objectives of preventive control without visiting the subject (object) of control shall be timely suppression and prevention of violations, providing the subjects of control with the right of independent elimination of violations, revealed by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control, and reducing the administrative burden on them.

3. Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out by analyzing the report, submitted by the subjects of control, as well as other information about the activities of the subject of control.

4. In case of detection of violations by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control in actions (inaction) of the subject of control in the sphere of commodity exchanges, the control body shall draw up and send the recommendation no later than ten working days from the date of detection the violations.

5. A recommendation sent by one of the following methods shall be considered delivered in the following cases:

1) on purpose – from the date of mark in the recommendation on receipt;

2) by mail – by registered letter;

3) electronically - from the date of mailing to the electronic address of the subject of control, indicated in the letter at the request of the antimonopoly authority.

6. The recommendation on elimination of violations, revealed by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control shall be executed within ten working days from the day following the day of its delivery.

7. In the event of disagreement with the violations indicated in the recommendation, the subject of control shall have the right to direct an objection to the antimonopoly body that sent the recommendation within five working days from the day following the date on which the recommendation was delivered.

8. Non-execution in the established term of the recommendation on elimination of violations, revealed by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control, shall entail imposition of preventive control with a visit to the subject (object) of control by inclusion in the semiannual list of preventive control with a visit to the subject (object) of control.

9. Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out no more than once a quarter.

Footnote. Article 27 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.04.2019 № 241-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 28. Precepts of the antimonopoly authority

Precepts of the antimonopoly authority shall be executed by commodity exchanges within the term indicated by the precepts, but not later than thirty calendar days from the date of their receipt.

Footnote. Article 28 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 7. FINAL PROVISIONS

Article 29. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on commodity exchanges entails responsibility in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 30. Transitional provisions

1. Commodity exchanges, established before the enactment of this Law, are required up to 1 January, 2010 to bring its activities into compliance with this Law.

2. Failure to comply with the requirement of paragraph 1 of this Article shall be the basis for a presentation to the court a demand for liquidation of a legal entity by the authorized body.

Article 31. Procedure for the enactment of this Law

1. This Law shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication.

2. The Law of the Republic of Kazakhstan dated April 7, 1995 “On Commodity Exchanges” is recognized as invalid (Bulletin of the Supreme Council of the Republic of Kazakhstan, 1995, No. 3-4, Art. 26; Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1997, No.11, Art. 143; 2003, No. 15, Art. 139; 2004, No. 23, Art. 142).

The President
of the Republic of Kazakhstan	N. Nazarbayev