Об утверждении Правил по осуществлению государственного контроля и надзора в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения должностными лицами государственной лесной инспекции Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 5 сентября 2012 года № 1145. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 сентября 2015 года № 745

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 04.09.2015 № 745 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

ПРЕСС-РЕЛИЗ

     Примечание РЦПИ.
     В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления  см. приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 января 2015 года № 18-02/59.

      В соответствии с подпунктом 17-18) статьи 12 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
      1. Утвердить Правила по осуществлению государственного контроля и надзора в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения должностными лицами государственной лесной инспекции Республики Казахстан.
      2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

      Премьер-Министр
      Республики Казахстан                       К. Масимов

Утверждены            
постановлением Правительства  
Республики Казахстан     
от 5 сентября 2012 года № 1145

Правила
по осуществлению государственного контроля и надзора в области
охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства
лесов и лесоразведения должностными лицами государственной
лесной инспекции Республики Казахстан

1. Общие положения

      1. Настоящие Правила по осуществлению государственного контроля и надзора в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения должностными лицами государственной лесной инспекции Республики Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии с Лесным кодексом Республики Казахстан от 8 июля 2003 года и определяют порядок по осуществлению государственного контроля и надзора в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения.
      2. Государственный контроль и надзор в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения осуществляется должностными лицами государственной лесной инспекции Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства охраны окружающей среды Республики Казахстан (далее – ведомство) и его территориальных подразделений с целью соблюдения физическими и юридическими лицами, а также государственными органами, осуществляющими охрану, защиту, воспроизводство лесов, лесоразведение и (или) лесопользование, требований лесного законодательства Республики Казахстан.
      Сноска. Пункт 2 в редакции постановления Правительства РК от 18.10.2013 № 1102 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

2. Порядок осуществления государственного контроля и надзора
в области охраны, защиты, пользования лесным фондом,
воспроизводства лесов и лесоразведения

      3. Государственный контроль и надзор в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения осуществляется путем проверок и наблюдений:
      1) по фактам лесных пожаров, незаконных рубок, гибели лесных культур, сеянцев и саженцев в лесных питомниках;
      2) по фактам нарушения лесного законодательства Республики Казахстан и причинения вреда растительному миру;
      3) по обращениям физических и юридических лиц о фактах нарушений лесного законодательства Республики Казахстан по мере их поступления;
      4) по результатам лесоустроительных работ, научных исследований в области лесного хозяйства, учета лесного фонда и мониторинга лесов, подтверждающих негативные последствия в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения по мере их выявления с учетом рекомендаций по их устранению;
      5) в целях контроля исполнения выданных предписаний об устранении выявленных нарушений в результате планового мероприятия в сроки, указанные в предписании.
      4. Проверка соблюдения требований лесного законодательства Республики Казахстан должностным лицом государственной лесной инспекции Республики Казахстан (далее – должностное лицо) осуществляется на основании акта о назначении проверки, издаваемого руководителем ведомства или его территориального подразделения.
      5. Наблюдения должностным лицом осуществляются при проведении мероприятий по выявлению и пресечению нарушений в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения.
      6. Должностное лицо, в ходе мероприятий, указанных в пункте 5 настоящих Правил, при обнаружении нарушений лесного законодательства осуществляет проверку проводимых физическими и юридическими лицами работ и мероприятий в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения, а также контроль за соблюдением порядка, установленного законодательством Республики Казахстан при производстве работ, не связанных с ведением лесного хозяйства и лесопользованием на территории государственного лесного фонда.
      7. По результатам осуществления государственного контроля и надзора в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения должностным лицом, в присутствии проверяемого субъекта или его законного представителя, составляются:
      1) акт проверки соблюдения лесного законодательства Республики Казахстан в трех экземплярах по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам, в котором указываются:
      основные данные о проверяемом субъекте;
      объективные сведения, отражающие деятельность проверяемого субъекта;
      наличие оснований и разрешений для пользования лесными ресурсами;
      объемы выделенного лесосечного фонда;
      лимиты пользования биологическими ресурсами и другие необходимые сведения, в том числе о выявленных нарушениях и их характере со ссылкой на пункты, статьи, соответствующих нормативных правовых актов Республики Казахстан.
      Один экземпляр акта о результатах проверки с копиями приложений, за исключением копий документов, имеющихся в оригинале у проверяемого субъекта, вручается проверяемому субъекту или его законному представителю для ознакомления и принятия мер по устранению выявленных нарушений (при их выявлении);
      2) предписание по устранению выявленных нарушений в области лесного законодательства Республики Казахстан в трех экземплярах по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам, которое является обязательным для исполнения в установленные в предписании сроки.
      Один экземпляр предписания по устранению выявленных нарушений лесного законодательства Республики Казахстан вручается проверяемому субъекту или его законному представителю для ознакомления и принятия мер по устранению выявленных нарушений (в случае проверки государственных учреждений лесного хозяйства или природоохранного учреждения, один экземпляр предписания направляется руководителю вышестоящего органа по подчиненности).
      В случае неустранения выявленных нарушений в указанные в предписании сроки, к проверяемому субъекту применяются меры в соответствии с Кодексом Республики Казахстан от 30 января 2001 года «Об административных правонарушениях».
      8. В случае осуществления государственного контроля и надзора в подразделениях государственного органа, осуществляющих охрану, защиту, пользование лесным фондом, воспроизводство лесов и лесоразведение, должностное лицо в течение пяти рабочих дней после проведения проверки вносит руководителю государственного органа представление о привлечении к ответственности должностных лиц, допустивших нарушение лесного законодательства Республики Казахстан.
      9. При выявлении (обнаружении) факта административного правонарушения должностное лицо оформляет протокол об административном правонарушении в области лесного законодательства Республики Казахстан в порядке, установленном Кодексом Республики Казахстан от 30 января 2001 года «Об административных правонарушениях».
      10. В случае обнаружения факта совершения административного правонарушения, который в дальнейшем рассматривается судебными органами, но не выявлении лица, подлежащего привлечению к административной ответственности, должностным лицом осуществляется сбор необходимых документов по факту нарушения.
      11. Должностное лицо в случае обнаружения факта нарушения лесного законодательства Республики Казахстан, повлекшего причинение вреда, устанавливаемого в соответствии с действующими базовыми ставками для исчисления размеров вреда, в сто раз превышающего месячный расчетный показатель, незамедлительно передает материалы о правонарушениях в органы внутренних дел.
      12. Физическому лицу, законному представителю юридического лица, в отношении которого составлен протокол об административном правонарушении, немедленно после составления протокола вручается под роспись копия протокола и извещение о месте и времени рассмотрения дела об административном правонарушении в уполномоченном органе или должностным лицом по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам, а в случаях их отсутствия, протокол и извещение направляется им в трехдневный срок, со дня составления протокола.
      13. Находящиеся при физическом или юридическом лице предметы добычи видов растений и (или) их частей и дериватов, документы и вещи, являющиеся орудием или объектами правонарушений, изымаются должностным лицом с участием двух понятых. При этом, составляется протокол изъятия вещей и документов, находящихся при физическом или юридическом лице по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.
      Сведения о видах растений и (или) их частей и дериватов, являющихся предметом незаконного природопользования, указываются по видам, количеству и весу.
      В случаях наличия в незаконно добытой продукции видов растений, относящихся к редким и находящимся под угрозой исчезновения, делается соответствующая запись с указанием вида и количества (объема).
      Протокол изъятия подписывается составителем, лицом, у которого изъяты соответствующие документы и предметы добычи, понятыми. В случае отказа физического или юридического лица от подписания протокола изъятия вещей и документов, находящихся при физическом лице, в нем делается запись об этом.
      Изъятые предметы добычи и документы до рассмотрения материалов об административном правонарушении хранятся должностным лицом в специальных помещениях (складах, сейфах).
      Изъятая или арестованная древесина передается должностным лицом на временное хранение в ближайшее государственное учреждение лесного хозяйства или природоохранное учреждение с составлением акта приема-передачи.
      После рассмотрения материалов об административном нарушении в соответствии с вынесенным постановлением изъятые документы, вещи и древесина возвращаются их владельцу или конфискуются, или уничтожаются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
      14. При осуществлении иных форм контроля и надзора, носящих предупредительно-профилактический характер в зависимости от их вида, могут быть составлены итоговые документы (справка, предписание, заключение и другое) без возбуждения дела об административном правонарушении в случае выявления нарушения, но с обязательным разъяснением проверяемому субъекту порядка его устранения.
      15. Территориальные подразделения ведомства осуществляют мониторинг за исполнением и прохождением материалов по фактам выявленных нарушений лесного законодательства Республики Казахстан в различных инстанциях с учетом действующих сроков обжалования и исполнения решений.
      16. В целях учета нарушений, анализа их динамики по количеству, видам и местам нарушения ведется Журнал регистрации нарушений лесного законодательства Республики Казахстан, изъятых орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов, по форме согласно приложению 5 к настоящим Правилам.
      17. Бланки акта проверки, предписания и другой документации (далее – бланки), перечисленные в настоящих Правилах, являются документами строгой отчетности. До выдачи должностному лицу они нумеруются регистрационным номером, которые вносятся в журнал учета бланков строгой отчетности.
      Приказами по ведомству и его территориальным подразделениям назначается ответственное лицо за хранение, учет и выдачу бланков. Наличие и движение бланков отражаются в отчетах.

Приложение 1              
к Правилам по осуществлению       
государственного контроля и надзора в  
области охраны, защиты, пользования   
лесным фондом, воспроизводства     
лесов и лесоразведения должностными    
лицами государственной лесной инспекции  
Республики Казахстан          

Форма           

___________________________________________________________________
(наименование ведомства уполномоченного органа в области лесного
хозяйства или его территориального подразделения)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(почтовый адрес, телефон, телефакс)

Акт
проверки соблюдения лесного законодательства
Республики Казахстан
№ _________

_____________________________________________________________________
(место нахождения объекта)

« »             20   года.
      Мною, должностным лицом государственной лесной инспекции: _____________________________________________________________________
                         (фамилия, имя, отчество)
_____________________________________________________________________
       (на основании приказа или другого нормативного документа)
      В соответствии с требованиями Лесного кодекса Республики Казахстан проведена проверка соблюдения лесного законодательства Республики Казахстан ________________________________________________
                            (наименование проверяемого субъекта,
_____________________________________________________________________
                             почтовый адрес (место жительства)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
            (фамилия, имя, отчество проверяемого субъекта, либо руководителя)
_____________________________________________________________________
место нахождения ____________________________________________________
тел: _________________________ факс: ________________________________
      Проверка проведена при участии ________________________________
                                       (должность, фамилия, имя, отчество)
_____________________________________________________________________
в присутствии _______________________________________________________
                 (должность, фамилия, имя, отчество представителя
                            проверяемого субъекта)
      При проверке установлено следующее:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      подписи: ______________________________________________________
                            (фамилия, имя, отчество)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

      Составлено в __________ экземплярах на ______________ листах.

      экземпляр первый ______________________________________________
      экземпляр второй ______________________________________________
      экземпляр третий ______________________________________________

      С актом ознакомлен и один экземпляр получил « »      20   года.
      Представитель, либо руководитель проверяемого субъекта:
_____________________________________________________________________
                   (подпись фамилия, имя, отчество)

      Регистрационный номер _________________

Приложение 2              
к Правилам по осуществлению       
государственного контроля и надзора в  
области охраны, защиты, пользования   
лесным фондом, воспроизводства      
лесов и лесоразведения должностными    
лицами государственной лесной инспекции  
Республики Казахстан           

Форма           

_____________________________________________________________________
(наименование ведомства уполномоченного органа в области лесного
хозяйства или его территориального подразделения)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(почтовый адрес, телефон, телефакс)

« »             20   года.
      Проверяемому субъекту: ________________________________________
                                   (фамилия, имя, отчество)

Предписание
по устранению выявленных нарушений лесного законодательства
Республики Казахстан
№ _________

      Сноска. Приложение 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 18.10.2013 № 1102 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

      На основании акта проверки соблюдения лесного законодательства Республики Казахстан № ____________ от « » 20 года ПРЕДПИСЫВАЮ выполнить следующие мероприятия:

п/п

Содержание предписания

Срок исполнения

























      Настоящее предписание подлежит обязательному исполнению.
      Проверяемому субъекту направить в адрес Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства охраны окружающей среды Республики Казахстан или его территориального подразделения (нужное подчеркнуть) информацию по выполнению настоящего предписания в течение 7 календарных дней. За невыполнение или ненадлежащее выполнение предписания виновное лицо может быть привлечено к административной ответственности в соответствии со статьей 356 Кодекса Республики Казахстан от 30 января 2001 года «Об административных правонарушениях».

      Уполномоченное должностное лицо: ______________________________ _____________________________________________________________________
      « »           20   года.
      Предписание получил ___________________________________________
                          (подпись, фамилия, имя, отчество представителя, либо
                                           руководителя проверяемого субъекта)

      « »          20   года.
      Регистрационный номер ________________________________________

Приложение 3              
к Правилам по осуществлению       
государственного контроля и надзора в  
области охраны, защиты, пользования   
лесным фондом, воспроизводства     
лесов и лесоразведения должностными    
лицами государственной лесной инспекции  
Республики Казахстан         

Форма           

ИЗВЕЩЕНИЕ № ______ Гражданин(ка)___________________
________________________________
Проживающему(щей) ______________
________________________________
Вам надлежит явиться в _________
________________________________
по адресу ______________________
________________________________
________________________________
_________ кабинет, к должностному лицу
________________________________
        (фамилия, имя, отчество)
20 года « » час.
__________________________
по вопросу рассмотрения дела об
административном правонарушении,
возбужденного в отношении Вас.
При себе иметь документ,
удостоверяющий личность.
Явка строго обязательна.
« » 20 года.
_______________________________
(подпись должностного лица)

РАСПИСКА

№ в получении извещения
« »      20 года
час. _________________
Получил __________________________
                   (подпись)
__________________________________
      (фамилия, имя, отчество)

« » 20 года.

      Регистрационный номер _________________

Приложение 4              
к Правилам по осуществлению       
государственного контроля и надзора в  
области охраны, защиты, пользования   
лесным фондом, воспроизводства     
лесов и лесоразведения должностными    
лицами государственной лесной инспекции  
Республики Казахстан         

Форма           

_________________________________________________________
(наименование ведомства уполномоченного органа в области лесного
хозяйства или его территориального подразделения)
__________________________________________________________
__________________________________________________________
(почтовый адрес, телефон, телефакс)

Протокол
изъятия вещей и документов, находящихся при физическом или
юридическом лице, являющихся орудием или объектами
правонарушения

      « »         20   года.
_____________________________________________________________________
               (дата, место составления протокола)

      1. Должность, фамилия, имя, отчество лица, составившего протокол
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      2. Понятые (фамилия, имя, отчество, год рождения, место жительство, документ, удостоверяющий личность)
      2.1 ___________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      2.2 ___________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      3. Фамилия, имя, отечество, год рождения, место жительства, документ, удостоверяющий личность лиц, у которых изъяты соответствующие документы, вещи, являющиеся орудием или объектом правонарушения
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      4. Сведения о виде и реквизитах изъятых документов, виде, количестве, иных идентификационных признаках изъятых вещей, являющихся орудием или объектом правонарушения
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      5. Место хранения изъятых вещей и документов
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      6. Подписи, фамилия, инициалы:
      6.1 Должностного лица, составившего протокол __________________
_____________________________________________________________________
      6.2 Понятого __________________________________________________
_____________________________________________________________________
      6.3 Понятого __________________________________________________
_____________________________________________________________________
      6.4 Лица, у которого произведено изъятие ______________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      7. Копию протокола получил ____________________________________
_____________________________________________________________________
       (лицо, в отношении которого ведется производство по делу или его
            законный представитель, подпись, фамилия, имя и отчество)
      8. Изъятые документы и вещи сдал ______________________________
_____________________________________________________________________
                (подпись, фамилия, имя и отчество)
      9. Изъятые документы и вещи принял на хранение ________________
_____________________________________________________________________
    (подпись, должность, фамилия, имя и отчество, дата, номер приемного акта)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      Регистрационный номер ________________

Приложение 5              
к Правилам по осуществлению       
государственного контроля и надзора в  
области охраны, защиты, пользования   
лесным фондом, воспроизводства     
лесов и лесоразведения должностными    
лицами государственной лесной инспекции  
Республики Казахстан         

Форма           

Журнал
регистрации нарушений лесного законодательства Республики
Казахстан, изъятых орудий незаконного природопользования и
незаконно добытых лесных ресурсов

№ п/п

Дата составления протокола, фамилия и инициалы лица, составившего протокол

Фамилия и инициалы лиц, участвовавших в обнаружении и пресечении нарушения

Фамилия и инициалы нарушителя (для должностного лица – должность и наименование организации)

Место совершения и обнаружения нарушений (наимено-
вание субъекта, № квартала)

Содержание нарушения

Номер и дата постановления об администра-
тивном правонару-
шении

1

2

3

4

5

6

7








Сумма штрафа, тенге

Сумма ущерба, тенге

Стоимость незаконно добытых лесных ресурсов, тенге

Изъято орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов

Куда сдано на хранение (№ и дата приемного акта)

Конфисковано орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов

виды орудия и наимено-
вания лесных ресурсов

количество и их стоимость

виды орудия и наименования лесных ресурсов

количество и их стоимость

8

9

10

11

12

13

14

15









Возвращено орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов

Передано для реализации орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов

Поступило в бюджет от реализации орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов тыс. тенге

Осталось орудий незаконного природопользования и незаконно добытых лесных ресурсов (количество/стоимость)

виды орудия и наимено-
вания лесных ресурсов

количество и их стоимость

виды орудия и наимено-
вания лесных ресурсов

количество и их стоимость

виды орудия и наименования лесных ресурсов

количество и их стоимость

16

17

18

19

20

21

22








Қазақстан Республикасы мемлекеттік орман инспекциясы лауазымды адамдарының орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруы жөніндегі қағидаларды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 5 қыркүйектегі № 1145 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 4 қыркүйектегі № 745 қаулысымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 04.09.2015 № 745 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ

      РҚАО-ның ескертпесі.
      ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 18-02/59 бұйрығын қараңыз.

      Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 12-бабының 17-18) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы мемлекеттік орман инспекциясы лауазымды адамдарының орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруы жөніндегі қағидалар бекітілсін.
      2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                           К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің     
2012 жылғы 5 қыркүйектегі
№ 1145 қаулысымен   
бекітілген     

Қазақстан Республикасы мемлекеттік орман инспекциясы лауазымды
адамдарының орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды
молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен
қадағалауды жүзеге асыруы жөніндегі қағидалар

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Қазақстан Республикасы мемлекеттік орман инспекциясы лауазымды адамдарының орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруы жөніндегі қағидалар (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексіне сәйкес әзірленді және орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру тәртібін айқындайды.
      2. Жеке және заңды тұлғалардың, сондай-ақ ормандарды күзетуді, қорғауды, молықтыруды, орман өсіруді және (немесе) орман пайдалануды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың Қазақстан Республикасының орман заңнамасы талаптарын сақтауы мақсатында орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті (бұдан әрі – ведомство) мемлекеттік орман инспекциясының лауазымды адамдары жүзеге асырады.
      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 18.10.2013 N 1102 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2. Орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру
және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен
қадағалауды жүзеге асыру тәртібі

      3. Орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалау:
      1) орман өрттері, ағаштың заңсыз кесілуі, орман питомниктерінде орман дақылдарының, қалемшелер мен көшеттердің қурап қалу фактілері бойынша;
      2) Қазақстан Республикасы орман заңнамасын бұзу және өсімдіктер дүниесіне нұқсан келтіру фактілері бойынша;
      3) Қазақстан Республикасы орман заңнамасын бұзу фактілері туралы жеке және заңды тұлғалардың арыз-шағымдары бойынша, олардың келіп түсуіне қарай;
      4) орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы теріс зардаптарды растайтын орман орналастыру жұмыстарының, орман шаруашылығы саласындағы ғылыми зерттеулердің, орман қорын есепке алу мен ормандар мониторингінің нәтижелері бойынша, олардың байқалуына қарай, оларды жою жөніндегі ұсыныстарды ескере отырып;
      5) жоспарлы іс-шаралар нәтижесінде анықталған тәртіп бұзушылықтарды жою туралы берілген ұсынымдардың ұсынымда көрсетілген мерзімде орындалуын бақылау мақсатында тексерулер мен байқаулар жолымен жүзеге асырылады.
      4. Қазақстан Республикасы мемлекеттік орман инспекциясы лауазымды адамының (бұдан әрі – лауазымды адам) Қазақстан Республикасы орман заңнамасы талаптарының сақталуын тексеруі ведомствоның немесе оның аумақтық бөлімшесінің басшысы шығаратын тексеру тағайындау туралы актісінің негізінде жүзеге асырылады.
      5. Лауазымды адамның байқауы орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы тәртіп бұзушылықтарды анықтау және тыю жөніндегі қорғау іс-шараларын жүргізу кезінде жүзеге асырылады.
      6. Лауазымды адам қорғау іс-шаралары барысында орман заңнамасының бұзылуын байқаса, орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласында жеке және заңды тұлғалар жүргізіп жатқан жұмыстар мен іс-шараларды тексеруді, сондай-ақ мемлекеттік орман қорының аумағында орман шаруашылығын жүргізумен және орман пайдаланумен байланысты емес жұмыстар жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіптің сақталуына бақылауды жүзеге асырады.
      7. Орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру нәтижелері бойынша лауазымды адам тексеріліп отырған субъектінің немесе оның заңды өкілінің қатысуымен:
      1) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша үш данада Қазақстан Республикасы орман заңнамасының сақталуын тексеру актісін жасайды, онда:
      тексеріліп отырған субъект туралы негізгі деректер;
      тексеріліп отырған субъектінің қызметін көрсететін объективті мәліметтер;
      орман ресурстарын пайдалану үшін негіздер мен рұқсаттардың болуы; бөлінген кеспеағаш қорының көлемі;
      биоресурстарды пайдалану лимиттері және басқа да қажетті мәліметтер, оның ішінде Қазақстан Республикасының тиісті нормативтік-құқықтық актілерінің тармақтарына, баптарына сілтеме жасай отырып, анықталған тәртіп бұзушылықтар және олардың сипаты туралы мәліметтер көрсетіледі.
      Тексеру нәтижелері туралы актінің бір данасы, тексеріліп отырған субъектіде түпнұсқасы бар құжаттардың көшірмелерін қоспағанда, танысу және анықталған тәртіп бұзушылықтарды (олар анықталған жағдайда) жою жөнінде шаралар қолдану және басқа да әрекеттер жасау үшін тексеріліп отырған субъектіге немесе оның заңды өкіліне тапсырылады;
      2) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Қазақстан Республикасы орман заңнамасы саласында анықталған тәртіп бұзушылықтарды жою бойынша ұйғарым жасайды, ол ұйғарымда белгіленген мерзімде орындау үшін міндетті болып табылады.
      Қазақстан Республикасы орман заңнамасының анықталған тәртіп бұзушылықтарын жою жөніндегі ұйғарымның бір данасы танысу және анықталған тәртіп бұзушылықтарды жою жөнінде шаралар қолдану үшін тексеріліп отырған субъектіге немесе оның заңды өкіліне тапсырылады (орман шаруашылығы мемлекеттік мекемелері немесе табиғат қорғау мекемесі тексерілген жағдайда ұйғарымның бір данасы бағыныстылығы бойынша жоғары тұрған органның басшысына жіберіледі).
      Анықталған тәртіп бұзушылықтар ұйғарымда көрсетілген мерзімде жойылмаған жағдайда тексеріліп отырған субъектіге «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы Кодексіне сәйкес шаралар қолданылады.
      8. Орман қорын күзетуді, қорғауды, пайдалануды, ормандарды молықтыруды және орман өсіруді жүзеге асыратын мемлекеттік органның бөлімшелерінде мемлекеттік бақылау мен қадағалау жүзеге асырылған жағдайда лауазымды адам тексеру өткізілгеннен кейін бес жұмыс күні ішінде мемлекеттік органның басшысына Қазақстан Республикасы орман заңнамасының бұзылуына жол берген лауазымды адамдарды жауаптылыққа тарту туралы ұсыным енгізеді.
      9. Әкімшілік құқық бұзушылық фактісі анықталған (байқалған) жағдайда лауазымды адам «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы Кодексінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының орман заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы ресімдейді.
      10. Бұдан әрі сот органдары қарайтын әкімшілік құқық бұзушылық жасау фактісі байқалған, бірақ әкімшілік жауаптылыққа тартылуға жататын тұлға анықталмаған жағдайда лауазымды адам тәртіп бұзушылық фактісі бойынша қажетті құжаттарды жинауды жүзеге асырады.
      11. Лауазымды адам қолданыстағы базалық ставкаларға сәйкес залалдың мөлшерін есептеу үшін белгіленетін, айлық есептік көрсеткіштен жүз есе асып түсетін залал келтірген Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзу фактісі байқалған жағдайда құқық бұзушылықтар туралы материалдарды дереу ішкі істер органдарына береді.
      12. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама толтырылған жеке тұлғаға, заңды тұлғаның заңды өкіліне хаттама толтырылғаннан кейін дереу қол қойғызылып хаттаманың көшірмесі және осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әкімшілік құқық бұзушылық туралы істің уәкілетті органда немесе лауазымды адамда қаралу орны мен уақыты туралы Хабарлама тапсырылады, ал олар болмаған жағдайларда хаттама мен Хабарлама оларға хаттама толтырылған күнінен бастап үш күндік мерзімде жіберіледі.
      13. Жеке немесе заңды тұлғада болған олжалау заттарын – өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін және (немесе) олардың бөліктері мен дериваттарын, құжаттарды және құқық бұзушылықтар құралы мен объектілері болып табылатын заттарды екі айғақ адамның қатысуымен лауазымды адам алып қояды. Бұл ретте осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Жеке немесе заңды тұлғада болған заттар мен құжаттарды алып қою хаттамасы толтырылады.
      Табиғатты заңсыз пайдалану заты болып табылатын өсімдіктер түрлері және (немесе) олардың бөліктері мен дериваттары туралы мәліметтер түрлері, саны және салмағы бойынша көрсетіледі.
      Заңсыз олжаланған өнімде сирек кездесетін және құрып кету қауіпі төнген өсімдіктер түрлері болған жағдайларда түрі мен саны (көлемі) көрсетіліп, тиісті жазба жасалады.
      Алу хаттамасына оны толтырушы, тиісті құжаттар мен олжалау заттары алынған адам, айғақ адамдар қол қояды. Жеке немесе заңды тұлға жеке тұлғада болған заттар мен құжаттарды алып қою хаттамасына қол қоюдан бас тартқан жағдайда оған бұл жайында жазба жасалады.
      Алынып қойылған олжалау заттары мен құжаттарды лауазымды адам әкімшілік құқық бұзушылық туралы материалдар қаралғанға дейін арнайы үй-жайларда (қоймаларда, сейфтерде) сақтайды.
      Алынып қойылған немесе тыйым салынған сүректі лауазымды адам қабылдау-беру актісін жасап, уақытша сақтауға жақын маңдағы орман шаруашылығы мемлекеттік мекемесіне немесе табиғат қорғау мекемесіне береді.
      Әкімшілік құқық бұзушылық туралы материалдар қаралғаннан кейін шығарылған қаулыға сәйкес алынып қойылған құжаттар, заттар және сүрек олардың иесіне қайтарылады немесе тәркіленеді, немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жойылады.
      14. Бақылау мен қадағалаудың түріне байланысты алдын алу-ескерту сипатындағы олардың өзге нысандары жүзеге асырылған кезде тәртіп бұзушылық анықталған жағдайда әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғамай, бірақ тексеріліп отырған субъектіге оны жоюдың тәртібі міндетті түрде түсіндіріліп, қорытынды құжаттар (анықтама, ұйғарым, қорытынды және басқалар) жасалуы мүмкін.
      15. Ведомствоның аумақтық бөлімшелері шешімдерге шағымданудың және оларды орындаудың қолданыстағы мерзімдерін ескере отырып, анықталған Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзу фактілері бойынша материалдардың әртүрлі инстанцияларда орындалуына және өтуіне мониторинг жүргізеді.
      16. Тәртіп бұзушылықтарды есепке алу, тәртіп бұзудың саны, түрлері және орындары бойынша олардың үрдісін талдау мақсатында осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзушылықтарды, алынып қойылған табиғатты заңсыз пайдалану құрал-саймандары мен заңсыз олжаланған өнімді тіркеу журналы жүргізіледі.
      17. Осы Қағидаларда атап өтілген тексеру актісінің, ұйғарымның және басқа да құжаттаманың бланкілері (бұдан әрі – бланкілер) қатаң есептілік құжаттары болып табылады. Лауазымды адамға берілгенге дейін олар қатаң есептілік бланкілерін есепке алу журналына енгізілетін тіркеу нөмірімен нөмірленеді.
      Ведомство мен оның аумақтық бөлімшелері бойынша бұйрықтармен бланкілерді сақтау, есепке алу және беру үшін жауапты адам тағайындалады. Бланкілердің болуы мен қозғалысы есептіліктерде көрсетіледі.

Қазақстан Республикасы мемлекеттік
орман инспекциясы лауазымды    
адамдарының орман қорын күзету, 
қорғау, пайдалану, ормандарды   
молықтыру және орман өсіру    
саласындағы мемлекеттік бақылау 
мен қадағалауды жүзеге асыруы  
жөніндегі қағидаларға       
1-қосымша            

Нысан

_____________________________________________________________________
     (орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті орган ведомствосының
           немесе оның аумақтық бөлімшесінің атауы)
_____________________________________________________________________
            (пошталық мекенжайы, телефоны, телефаксы)

Қазақстан Республикасы орман заңнамасының сақталуын тексеру
актісі
№ _________

____________________________________________________________________
                   (объектінің орналасқан жері)

20__ жылғы «___»_______.
      Мен, мемлекеттік орман инспекциясының лауазымды адамы:
_____________________________________________________________________
                        (тегі, аты, әкесінің аты)
_____________________________________________________________________
      (бұйрықтың немесе басқа нормативтік құжаттың негізінде)
      Қазақстан Республикасы Орман кодексінің талаптарына сәйкес ____
_____________________________________________________________________
                  (тексерілетін субъектінің атауы,
_____________________________________________________________________
                пошталық мекенжайы, (тұрғылықты жері)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
   (тексерілетін субъектінің не басшының тегі, аты, әкесінің аты)
_____________________________________________________________________
      орналасқан жері _______________________________________________
телефоны: _______________________ факсы: ____________________________

Қазақстан Республикасы орман заңнамасының сақталуына тексеру жүргіздім.
      Тексеру _______________________________________________________
_____________________________________________________________________
                  (лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты)
қатысуымен өткізілді, оған __________________________________________
_____________________________________________________________________
(тексерілетін субъекті өкілінің лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты)
____________________________________________________________ қатысты.
      Тексеру кезінде мыналар анықталды: ____________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
қолдары: ____________________________________________________________
                        (тегі, аты, әкесінің аты)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_________ данада ____________парақта жасалды.
      бірінші дана __________________________________________________
      екінші дана ___________________________________________________
      үшінші дана ___________________________________________________

      Актімен таныстым және бір данасын алдым 20__ жылғы «___»_____.
      Тексерілетін субъектінің өкілі не басшысы: ____________________
_____________________________________________________________________
                  (қолы,тегі, аты, әкесінің аты)
      Тіркеу нөмірі _________________________________________________

Қазақстан Республикасы мемлекеттік
орман инспекциясы лауазымды    
адамдарының орман қорын күзету, 
қорғау, пайдалану, ормандарды   
молықтыру және орман өсіру    
саласындағы мемлекеттік бақылау 
мен қадағалауды жүзеге асыруы  
жөніндегі қағидаларға       
2-қосымша            

Нысан

_____________________________________________________________________
(орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті орган ведомствосының немесе
                  оның аумақтық бөлімшесінің атауы)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
                  (пошталық мекенжайы, телефоны, телефаксы)

      20__ жылғы «___»______.
      Тексеріліп отырған субъектіге:
_____________________________________________________________________
                        (тегі, аты, әкесінің аты)

Қазақстан Республикасы орман заңнамасының анықталған
бұзушылықтарын жою бойынша ұйғарым
№ ___________

      Ескерту. Нысанға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 18.10.2013 N 1102 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      20__ жылғы «___»_____ №___ Қазақстан Республикасы орман заңнамасының сақталуын тексеру актісі негізінде мынадай іс-шараларды орындауға ҰЙҒАРЫМ ЖАСАЙМЫН:

Р/с №

Ұйғарымның мазмұны

Орындау мерзімі




























      Осы ұйғарым міндетті түрде орындалуға жатады.
      Тексерілетін субъект Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің немесе оның аумақтық бөлімшесінің атына (керегі сызылсын) осы ұйғарымның орындалуы туралы күнтізбелік 7 күн ішінде ақпарат жіберсін. Ұйғарымның орындалмауы немесе тиісті дәрежеде орындалмауы үшін кінәлі тұлға 2001 жылғы 30 қаңтардағы «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 356-бабына сәйкес әкімшілік жауаптылыққа тартылуы мүмкін.
      Уәкілетті лауазымды адам ____________________________________
___________________________________________________________________

20__ жылғы «__» _______.
      Ұйғарымды алдым: ____________________________________________
        (тексерілетін субъект өкілінің не басшысының қолы, тегі, аты,
                               әкесінің аты)
      20__ жылғы «__» _______.
      Тіркеу нөмірі ____________

Қазақстан Республикасы мемлекеттік
орман инспекциясы лауазымды    
адамдарының орман қорын күзету, 
қорғау, пайдалану, ормандарды   
молықтыру және орман өсіру    
саласындағы мемлекеттік бақылау 
мен қадағалауды жүзеге асыруы  
жөніндегі қағидаларға       
3-қосымша            

Нысан

№ ____ ХАБАРЛАМА
_______________________________
_______________________________ тұратын
Азамат(ша) ___________________
Сіз 20__ жылғы «__» _______.
cағат ________
_______________________________
мекенжайына
_______________________________
_______________________________
кабинетке
_______________________________
лауазымды адамға ______________
_____________________________,
(тегі, аты, әкесінің аты)
Сізге қатысты қозғалған әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарау мәселесі бойынша келуіңіз керек. Өзіңізбен бірге жеке басыңызды куәландыратын құжат болсын.
Келуіңіз қатаң түрде міндетті.
20__ жылғы «__» _______.
_______________________________
   (лауазымды адамның қолы)

ҚОЛХАТ
Хабарламаны алғаны туралы №____
20__ жылғы «__» _______сағат ______________
Алдым: _________________________
           (қолы)
_________________________________
_________________________________
    (тегі, аты, әкесінің аты)

20__ жылғы «__» _______.

Тіркеу нөмірі _________________

Қазақстан Республикасы мемлекеттік
орман инспекциясы лауазымды    
адамдарының орман қорын күзету, 
қорғау, пайдалану, ормандарды   
молықтыру және орман өсіру    
саласындағы мемлекеттік бақылау 
мен қадағалауды жүзеге асыруы  
жөніндегі қағидаларға       
4-қосымша            

Нысан

_____________________________________________________________________
(орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті орган ведомствосының немесе
                  оның аумақтық бөлімшесінің атауы)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
            (пошталық мекенжайы, телефоны, телефаксы)

Жеке немесе заңды тұлғада болған құқық бұзушылық құралы немесе
объектілері болып табылатын заттар мен құжаттарды алып қою
хаттамасы

20___ жылғы «__»_________
____________________________________________________________________
             (хаттаманың толтырылған күні, орыны)
      1. Хаттаманы толтырған адамның лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      2. Айғақ адамдар (тегі, аты, әкесінің аты, туған жылы, тұрғылықты жері, жеке басын куәландыратын құжат)
      2.1 ___________________________________________________________
      2.2 ___________________________________________________________
____________________________________________________________________
       3. Құқық бұзушылық құралы немесе объектісі болып табылатын тиісті құжаттар, заттар алынып қойылған адамдардың тегі, аты, әкесінің аты, туған жылы, тұрғылықты жері, жеке басын куәландыратын құжат
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      4. Құқық бұзушылық құралы немесе объектісі болып табылатын алынып қойылған құжаттардың түрі мен деректемелері, заттардың түрі, саны, өзге де сәйкестендіру белгілері туралы мәліметтер _____________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      5. Алынып қойылған заттар мен құжаттарды сақтау орны
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      6. Қолдары, тегі, аты-жөні:
      6.1 Хаттаманы толтырған лауазымды адам ________________________
_____________________________________________________________________
      6.2 Айғақ адам_________________________________________________
_____________________________________________________________________
       6.3 Айғақ адам _______________________________________________
_____________________________________________________________________
      6.4 Алып қою жүргізілген адамдар ______________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      7. Хаттама көшірмесін алдым____________________________________
_____________________________________________________________________
      (өзіне қатысты іс жүргізіліп жатқан адам немесе оның заңды
            өкілі, қолы, тегі, аты және әкесінің аты)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      8. Алынып қойылған құжаттар мен заттарды тапсырдым ____________
_____________________________________________________________________
                  (қолы, тегі, аты және әкесінің аты)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      9. Алынып қойылған құжаттар мен заттарды сақтауға қабылдадым
_____________________________________________________________________
   (қолы, лауазымы, тегі, аты және әкесінің аты, қабылдау актісінің
                   күні, нөмірі)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
      Тіркеу нөмірі ____________________________

Қазақстан Республикасы мемлекеттік
орман инспекциясы лауазымды    
адамдарының орман қорын күзету, 
қорғау, пайдалану, ормандарды   
молықтыру және орман өсіру    
саласындағы мемлекеттік бақылау 
мен қадағалауды жүзеге асыруы  
жөніндегі қағидаларға       
5-қосымша            

Нысан

Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзушылықтарды,
алынып қойылған табиғатты заңсыз пайдалану құралдарын және
заңсыз олжаланған орман ресурстарын тіркеу журналы

Р/с №

Хаттама толтырған күн, хаттаманы толтырған адамның тегі және аты-жөні

Тәртіп бұзушылықты анықтауға және тыюға қатысқан адамдардың тегі мен аты-жөні

Тәртіп бұзушының тегі мен аты-жөні (лауазымды адамдар үшін – лауазымы және ұйымның атауы)

Тәртіп бұзушылық жасалған және байқалған орын (субъектінің атауы, орамның № )

Тәртіп бұзудың мазмұны

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы қаулының нөмірі мен күні

1

2

3

4

5

6

7








Айып-пұл сомасы, теңге

Залал сомасы, теңге

Заңсыз олжаланған орман ресурстарының құны, теңге

Табиғатты заңсыз пайдалану құралдары және заңсыз олжаланған орман ресурстары алынды

Сақтауға қайда тапсырылды (қабылдау актісінің саны және күні)

Табиғатты заңсыз пайдалану құралдары және заңсыз олжаланған орман ресурстары тәркіленді

құралдардың түрлері және орман ресурстарының атауы

саны және олардың құны

құралдардың түрлері және орман ресурстарының атауы

саны және олардың құны

8

9

10

11

12

13

14

15









Табиғатты заңсыз пайдалану құралдары және заңсыз олжаланған орман ресурстары қайтарылды

Табиғатты заңсыз пайдалану құралдары және заңсыз олжаланған орман ресурстары өткізуге берілді

Табиғатты заңсыз пайдалану құралдары мен заңсыз олжаланған орман ресурстарын өткізуден бюджетке түскен ақша, мың теңге

Табиғатты заңсыз пайдалану құралдары және заңсыз олжаланған орман ресурстары қалды

құралдардың түрлері және орман ресурстары-ның атауы

саны және олардың құны

құралдардың түрлері және орман ресурстарының атауы

саны және олардың құны

құралдардың түрлері және орман ресурстарының атауы

саны және олардың құны

16

17

18

19

20

21

22