Об утверждении правил по осуществлению ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации инвазионных болезней животных

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 15 сентября 2004 года № 494. Зарегистрирован Министерством юстиции Республики Казахстан 8 октября 2004 года № 3141. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 10-1/18

      Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2012 № 10-1/18.

      В соответствии со  статьей 26  Закона Республики Казахстан "О ветеринарии", приказываю:

      1. Утвердить Правила о ветеринарных мероприятиях по профилактике и ликвидации с саркоптоизодозами и демодекозами животных.
      2. Департаменту ветеринарии совместно с областными территориальными управлениями, городов Астана и Алматы Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан, в установленном законодательством порядке, принять необходимые меры, вытекающие из настоящего приказа.
      3. Настоящий приказ вступает в силу со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

      Министр

        


Утверждены приказом Министра  
сельского хозяйства Республики  
Казахстан "Об утверждении    
по осуществлению ветеринарных   
мероприятий по профилактике и   
ликвидации инвазионных      
болезней животных"       
от 15 сентября 2004 года N 494 


Правила
о ветеринарных мероприятиях по профилактике и ликвидации 
с саркоптоидозами и демодекозами животных

       Настоящие Правила по осуществлению ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации с саркоптоидозами и демодекозами животных (далее - Правила) определяют порядок организации и проведения ветеринарных мероприятий, обязательных для исполнения физическими и юридическими лицами в соответствии со  статьей 26  Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".

      

1. Общие положения

      1. Саркоптоидозы (чесотка) - собирательное название группы инвазионных болезней животных, сопровождающихся зудом, воспалением кожи, выпадением волос, шерсти и истощением.
      Саркоптоидные клещи, специфические для каждого вида животных, вызывают следующие виды чесотки: накожниковую (псороптоз, отодектоз), зудневую (саркоптоз, нотоэдроз), кожеедную (хориоптоз) и железничную (демодекоз).
      Псороптоз характерен для крупного рогатого скота, овец, коз и кроликов; саркоптоз - для крупного рогатого скота, овец, коз, свиней, верблюдов, пятнистых оленей, маралов, кроликов и пушных зверей; демодекоз - для крупного рогатого скота и собак; хориоптоз - для овец и коз; отодектоз - для пушных зверей, собак и кошек.
      2. Диагноз на саркоптоидозы устанавливают по результатам микроскопического исследования соскобов кожи животного с учетом клинических признаков болезни и эпизоотологических данных.
      При постановке диагноза исключают: сифункулятоз (вшивость), маллофагоз (власоеды), экзему, паразитирование иксодовых клещей, ковыльную болезнь, мелафагоз (рунец), стригущий лишай, фаус (парша), микроспороз и нарушения обмена веществ.
      Для обнаружения накожников и зудней соскобы берут со свежих неуплотнившихся очагов поражения (с 2-3 мест) на границе со здоровой кожей, кожеедов - в центре поражения, для зудней делают глубокие соскобы до появления сукровицы.
      При псороптозе кроликов, отодектозе пушных зверей и саркоптозе свиней исследуют корочки, взятые из ушных раковин, а при демодекозе - содержимое бугорков по общепринятым методикам.
      Соскобы помещают в пробирку, плотно закрывают пробкой и этикетируют.
      1) для обнаружения клещей, взятие соскобы помещают в чашку Петри, закрывают, устанавливают крышкой вниз на источник тепла (сосуд с горячей водой). Через 15-20 минут крышку снимают, ставят на лист черной бумаги и просматривают ее поверхность на наличие саркоптоидных клещей (в виде белых движущихся точек);
      2) для проведения микроскопического исследования соскоб помещают в пробирку, заливают 10%-ным водным раствором едкого натрия или калия, подогревают до кипения в течение 10-15 минут, затем содержимое петлей наносят на предметное стекло, которое плотно покрывают покровным и просматривают под микроскопом или лупой.
      Диагноз считается положительным, при обнаружении в соскобах клещей или их яиц.

       

2. Мероприятия, проводимые на территории
ветеринарно-санитарного благополучия

      3. С целью профилактики заболевания, физические и юридические лица, в собственности которых имеются животные, ежегодно проводят мероприятия в соответствии с "Правилами организации и осуществления ветеринарных мероприятий, обязательных для исполнения физическими и юридическими лицами", утвержденными  приказом  Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 ноября 2002 года N 367, зарегистрированными в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов от 18 декабря 2002 года N 2088.
      4. В животноводческих помещениях ежегодно проводят дезинфекцию.
      5. Вновь прибывших животных содержат в профилактическом карантине 30 дней.
      6. Запрещается проводить перегруппировку животных без согласования с ветеринарными инспекторами на местах. 
      7. Животных, перед отправкой на пастбища подвергают обработке акарицидами.
      8. Среди населения проводят ветеринарную и санитарную просветительскую работу. 

      

3. Мероприятия, проводимые в неблагополучных пунктах

      9. При подозревании на саркоптоидозы животных немедленно изолируют и сообщают государственному ветеринарному инспектору соответствующей административно-территориальной единицы.
      Ветеринарный инспектор проводит обследование всего поголовья животных, в случаях поражения кожи отбирает соскобы для лабораторных исследований.
      10. Неблагополучным по саркоптоидозу считают хозяйствующий субъект, при выделении хотя бы одного больного животного.
      11. При установлении саркоптоидоза государственный ветеринарный инспектор проводит следующие мероприятия по сообщению государственному ветеринарному инспектору района (города) о появлении саркоптоидоза и организации проведения оздоровительных и профилактических мероприятий.
      12. Хозяйствующие субъекты и (или) владельцы животных обязаны обеспечить выполнение и проведение всех мероприятий, направленных на ликвидацию саркоптоидоза.
      13. Государственный ветеринарный инспектор района:
      1) представляет в местные исполнительные органы для объявления хозяйствующего субъекта неблагополучным по саркоптоидозу и установления ограничительных мероприятий в соответствии с пунктом 1  статьи 27  Закона Республики Казахстан "О ветеринарии";
      2) контролирует проведение мероприятий по ликвидации саркоптоидоза животных.
      14. При неблагополучии хозяйства, независимо от форм собственности (гурта, фермы, отары) по саркоптоидозам запрещается:
      1) ввод и вывод животных;
      2) совместная пастьба, содержание, водопой и другие контакты со здоровым поголовьем;
      3) перегруппировка животных без разрешения ветеринарного инспектора;
      4) доступ посторонних людей на территорию.
      15. Шкуры, снятые с павших, убитых животных, больных саркоптоидозами, обеззараживают препаратами, зарегистрированными в Государственном реестре ветеринарных препаратов Республики Казахстан, а шкуры пушных зверей и кроликов, не представляющие товарную ценность, уничтожают путем сжигания.
      16. В животноводческих помещениях, базах, кошарах, клетках проводят дезакаризацию.
      17. Пастбища и скотопрогонные трассы, где выпасали и прогоняли больных саркоптоидозных животных, разрешают использовать в летнее время не раннее, чем через 30 дней.
      18. После завершения оздоровительных мероприятий комиссия в составе главного ветеринарного инспектора района, руководителя и главного ветеринарного врача хозяйства, или владельца и ветеринарного инспектора сельского округа составляют акт, предоставляется информация для снятия ограничения, на имя Акима соответствующей территории.
      19. Для лечения и профилактики саркоптоидозов проводят следующие мероприятия:
      1) при саркоптозе и псоротозе овец и коз купают в водных эмульсиях акарицидных препаратов в стационарных купочных ваннах объемом 8-15 м 3  однократно с профилактической и двукратно с лечебной целью (интервал 7-10 дней).
      2) отары, в которых зимой были случай заболевания овец псороптозом, обрабатывают весной после стрижки двукратно и осенью однократно.
      3) для лечебной и профилактической обработки крупного рогатого скота, овец и коз, верблюдов, свиней, пятнистых оленей, маралов и лосей, кроликов, пушных зверей, собак и кошек против саркоптоидозов применяют акарициды, зарегистрированные в Государственном реестре ветеринарных препаратов Республики Казахстан.
      4) перед купанием животным предоставляют отдых, в течение 4-5 часов, прекращают кормление и за 1-2 часа поение.
      5) к купке не допускают суягных овец (коз) за месяц до ягнения, ягнят (козлят) до месячного возраста, овцематок за 45 дней до осеменения.
      6) истощенных и больных животных выделяют из отары, обеспечивают им дополнительную подкормку и по достижении удовлетворительной упитанности (по выздоровлению) купают. Овец, попавших под сильный дождь с невысохшим руном, купают повторно через 7-10 дней.
      7) применение акарицидов путем опрыскивания запрещается.
      20. К стрижке, в первую очередь, допускают овец из здоровых отар. Стрижку животных неблагополучных отар осуществляют в местах их размещения.
      21. Шерсть от больных животных хранят в отдельных помещениях. Вывозят ее на перерабатывающие предприятия в плотной двойной мягкой таре с маркировкой "чесоточная" для дезакаризации.
      22. Дезакаризацию помещений, баз проводят после их механической очистки. Навоз, подстилку, остатки корма вывозят на навозохранилище для биотермического обеззараживания на срок до 3-х месяцев.
      23. Спецодежду обслуживающего персонала замачивают на 6 часов в мыльно-содовом растворе, затем обеззараживают кипячением в воде в течение 10 минут. Обувь обрабатывают 3%-ной эмульсией креолина или одним из акарицидов, применяемых для терапии животных, с последующей обработкой в 5%-ном раствором кальцинированной соды.
      24. Свободные помещения, кошары, базы, клетки после механической очистки оставляют на 10 дней для биологического обеззараживания в зимнее время и на 30 дней в летнее время.
      25. В случаях отравления животных акарицидами необходимо прекратить обработку. Животных с признаками отравления обмывают и немедленно вводят антидоты и проводят симптоматическое лечение. 

Жануарлардың саркоптоидоз және демодекоз ауруларының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру туралы ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2004 жылғы 15 қыркүйектегі N 494 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2004 жылғы 8 қазанда тіркелді. Тіркеу N 3141. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 10-1/18 бұйрығымен

      Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2012.01.17 № 10-1/18 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы"  Заңының 26 бабына сәйкес,  бұйырамын :
      1. Жануарлардың саркоптоидоз және демодекоз ауруларының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру туралы ереже бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің облыстық Астана және Алматы қалалары аумақтық басқармалары Ветеринария департаментімен бірге заңнамада белгіленген тәртіпте осы бұйрықтан туындайтын керекті шараларды қабылдасын.
      3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күнінен бастап күшіне енеді.

       Министр

Қазақстан Республикасы       
Ауыл шаруашылығы Министрінің    
"Жануарлардың инфекциялық және  
инвазиялық ауруларының алдын алу  
және жою бойынша ветеринариялық  
іс-шараларды жүзеге асыру жөніндегі
ережелерді бекіту туралы"    
2004 жылғы 15 қыркүйектегі    
N 494 бұйрығымен бекітілген   

  Жануарлардың саркоптоидоз және демодекоз ауруының
алдын алу және жою бойынша ветеринариялық 
іс-шараларды жүзеге асыру туралы Ереже

      Осы саркоптоидоз және демодекоз ауруының алдын алу және жою жөніндегі ветеринариялық іс-шараларының ережесі (одан әрі - Ереже) жеке және заңды тұлғаларға ветеринариялық іс-шараларды ұйымдастыру және жүргізудің Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының  26-бабына сәйкес міндетті түрде орындауға тиісті тәртібін анықтайды.

  1. Жалпы ережелер

      1. Саркоптоидоз (қышыма, қотыр, қыршыңқы) - Жануарлардың инвазиялық тері ауруларының жинақталған тобының атауы, қышыма түрінде өтеді, тері қабынып ауырады, теріні зақымдайды, нәтижесінде терінің жүндері, қылшықтары түседі және мал арықтайды.
      Саркоптоид кенелері қоздыратын малдың тері аурулары әр малдың түріне қарай әр түрлі қотырға бөлінеді, әр түрлі қышыма болады: терідегі қышыма (псороптоз, отодектоз), теріні қасуға мәжбүр ететін қышыма (саркоптоз, нотоэдроз), теріні жейтін қышыма (хориоптоз) және терінің темірленуі қыршыңқысы (демодекоз).
      Псороптоз - мал денесінде паразиттік тіршілік ететін кенелер қоздыратын инвазиялық ауру. Псороптозбен ірі қара малы, қой, ешкі және қояндар ауырады; Саркоптоз - малға қышыма қотыр кенесі жұқтыратын инвазиялық ауру. Онымен ірі қара малы, қой, ешкі, шошқа, түйе, ала бұғылар, маралдар және терісі бағалы аңдар ауырады; Демодекоз-паразит кенелер қоздыратын инвазиялық тері ауруы, онымен ірі қара малы және ит ауырады; Хориоптоз бен қой және ешкі ауырады; Отодектозбен терісі бағалы аңдар, ит және мысық ауырады.

      2. Диагноз. Диагнозды жануарлардың клиникалық белгілеріне қарап, эпизоотиялық анықтамаларды ескере отырып, теріден тексеруге қырынды сынама алып, зерттеп және оны микроскопиялық тексеру арқылы анықтайды.
      Диагноз қою кезінде саркоптоидозды сифункулятоздан (биттеуден), маллофагоз (жүнжегіштен), экземадан, паразиттік тіршілік ететін иксод кенелері қоздыратын аурулардан және тағы басқа зат алмасу ауруларынан ажырату қажет.
      Қоздырғыштың түрін анықтау үшін, теріден зерттеуге қырынды сынама алады. Лабораториялық зерттеуге терінің қырындысын терінің зақымданған жері мен сау жерінің шекарасынан, жаңа қатаймаған ошақтардан және міндетті түрде бірнеше жерден алады, тері жегіштерде жараның нақ ортасынан, қышымада сынаманы тереңірек батырып алады.
      Қояндардың псороптозында, терісі бағалы аңдардың отодектозында және шошқаның саркоптозында құлақ қалқандарының қабыршақтарын алып тексереді, ал демодекозда түйін ішіндегі заттарды, қорларды жалпылама әдіспен тексереді.
      Сынаманы шыны пробиркаға салып, жақсылап тығындайды және шаруашылықтың, ферманың атауы, мал иесінің аты-жөні, жануардың түрі, түсі, материалдың алыну себебі және алынған күні, айы, жылы жазылған этикеткасы болуы қажет:
      1) алынған сынаманы бактериологиялық шашкаға салып, аузын жабады, аузын төмен қаратып ыстық ваннаға қыздырады, содан кейін 15-20 минут өткесін, оны қара түсті қағаздың үстінде салып қарайды, одан саркоптоид кенелерінің бар-жоғын анықтайды (ақ түсті қозғалыстағы нүктелер көрінеді);
      2) сынаманы шыны пробиркаға салып, үстіне натрий және калийдің сілтілі 10 пайыз судағы ерітіндісін құяды, 10-15 минут ваннада қайнағанша қыздырады, содан кейін шыныдағы затты петлямен төсеніш шынының үстіне салып, жапқыш шынымен жабады, одан кейін микроскоппен немесе лупамен зерттеп қарайды.
      Егер сынамада кенелер немесе оның жұмыртқалары табылса, онда диагноз анықталғаны. Диагноз анықталмаған жағдайда, қайтадан сынама алып, сезікті ауруға қайтадан тексереді.

  2. Аурудан таза ветеринариялық-санитариялық
қолайлы аймақтағы атқарылатын алдын алу
профилактикалық іс-шаралары

      3. Аурудың профилактикалық алдын алу мақсатында, жекеменшігінде малы бар жеке және заңды тұлғалар жыл сайын осы Ережеге сәйкес, ветеринариялық іс-шараларды ұйымдастырады және атқарады, бұны жеке және заңды тұлғалар міндетті түрде атқаруға тиісті, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы Министрінің 14 қараша 2002 жылы N 367  бұйрығымен бекітілген, нормативтік құқықтық актілердің 18 желтоқсан 2002 жылғы N 2088 мемлекеттік тіркеудің реестрінде тіркелген.

      4. Мал қораларында жыл сайын дезинфекция жұмыстарын жүргізеді.

      5. Жаңадан сырттан келген жануарларды 30 күн карантинде ұстайды.

      6. Жануарларды ветеринариялық инспектордың келісімінсіз қайта жасақтауға, орын алмастыруға және топтастыруға ұлықсат етілмейді.

      7. Сыртқа шығарылатын және жайылымға шығарылатын жануарларды акарацидтік препараттармен домдайды.

      8. Елді мекендерде ветеринариялық және санитарлық түсіндірме жұмыстары жүргізіледі.

  3. Қолайсыз бекеттердегі жүргізілетін шаралар

      9. Жануарлардың қышыма ауруына күдікті жағдайда шаруашылық субъектісінің басшысы немесе жануарлар иелері осы туралы аймақтық бас ветеринариялық инспекторға жедел хабарлауға, ауырған және ауруға күдікті жануарларды оқшаулауға, осы жануарлар тұрған қораларды залалсыздандыруға міндетті.
      Ветеринариялық инспектор барлық жануарларды клиникалық байқаудан өткізеді, егер тері жарақаты болған жағдайда, онда жарақат орнынан сынама алып, микроскопиялық тексеруден өткізеді.

      10. Отардан бір бас ауру жануардың ауру екені анықталса, онда шаруашылық субъектісі саркоптоидозға қолайсыз деп танылады.

      11. Қышыма анықталған жағдайда, шаруашылыққа қызмет көрсететін мемлекеттік ветеринариялық инспекторы аудандық (қалалық) мемлекеттік ветеринариялық инспектордың хабарлауы бойынша іс-шаралар жүргізеді, осы ереженің негізінде қышыманы жоюға сауықтыру және профилактикалық шараларының жүргізілуін ұйымдастырады.

      12. Шаруашылық субъектісінің басшысы және жануарлардың иелері қышыманы жоюға бағытталған барлық шаралардың орындалуын қамтамасыз етуге міндетті.

      13. Аудандық мемлекеттік ветеринариялық инспектордың міндеті:
      1) қолайсыз шаруашылық субъектісін есепке алуға міндетті, шаруашылық субъектісінің саркоптоидоздан-қышымадан қолайсыздығын және оған шектеу шараларын қою үшін, жергілікті атқару органдарын хабардар етеді, Қазақстан Республикасы "Ветеринария туралы" Заңының   27 бабының 1-тармағының талаптарына сай мәселе қояды;
      2) шаруашылық субъектісінің басшыларын осы жануарлардың саркоптоидоз және демодекдоз ауруының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру туралы Ережесімен таныстырады, саркоптоидоздан қолайсыз шаруашылық субъектілерінде жою шараларын жүргізгенде ұдайы бақылауда ұстауға міндетті.

      14. Шаруашылықтың (ферма, отар, табын) қандай меншік түріне жататындығына қарамастан саркоптоидоздан қолайсыз шаруашылық субъектілерінде жою шараларын жүргізгенде мыналарға қатаң тиым салынады:
      1) шаруашылыққа жануарлардың кіріп-шығуына тиым салынады;
      2) жануарларды бірге жаюға, бірге бағып күтуге, суғаруға және денісау малдармен ауру малдардың араласуына тиым салынады;
      3) жануарларды ветеринариялық инспектордың келісімінсіз қайта жасақтауға, орын алмастыруға және топтастыруға ұлықсат етілмейді, тиым салынады;
      4) шаруашылық аймағына басқа адамдардың, жан-жануарлардың енуіне тиым салынады.

      15. Сароптоидозбен ауырып өлген немесе лажсыздан сойылған жануарлардың терісін Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіркеуден өткен ветеринариялық препараттармен залалсыздандырады, ал жабайы аңдар мен қояндарды терісі онша бағалы болмаса, онда өртеп жояды.

      16. Жануарлардың қоралары, баздар, қашарлар, бөлімше қоралар, барлық құрал-жабдықтар үнемі акарацидтермен залалсыздандырылады.

      17. Қолайсыз ауру малдар бағылып күтілген және мал айдауға пайдаланылған мал жайылымдары мен мал айдайтын трассаларды жаз айларында 30 күн өткеннен кейін ғана пайдалануға болады.

      18. Барлық сауықтыру іс-шараларын болғаннан кейін, комиссия құрамында аудандық бас мемлекеттік ветеринариялық инспекторы бар, шаруашылық басшысы, шаруашылықтың бас ветеринариялық дәрігері бар, немесе мал иелері және округтік ветеринариялық инспекторы бар, барлығы бірігіп, шектеуді алу туралы акт жасайды және осыған сәйкес аудандық әкім шешім шығарады.

      19. Жануарларды саркоптоидоздан емдеу және профилактикалық домдау шаралары, ауылдық округтің ветеринариялық инспекторының басшылығымен жасалынады:
      1) қой мен ешкілерді көлемі 8-15 метр куб астауға, ваннаға акарацидтік препараттардың судағы ерітіндісінде саркоптоидоз және псороптоз ауруына қарсы алдын-ала бір рет, ал емдеу үшін екі рет (арасы 7-10 күннен) шомылдырады;
      2) қыста псороптозбен ауырған отардағы қойларды, көктемде стрижкадан кейін екі рет және күзде бір рет домдайды;
      3) жануарларды мүйізді ірі қара, қой және ешкі, түйе, шошқа, ала бұғылар, маралдар, қояндар, терісі бағалы аңдар, иттер және мысықтарды саркоптоидоздан емдеу және профилактикалық домдау шараларында Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіркеуден өткен ветеринариялық акарацидтік ветеринариялық препараттар қолданылады;
      4) жануарларды шомылдырар алдында 4-5 сағат демалдырады, азықтандыруды және суаруды 1-2 сағат бұрын тоқтатады;
      5) шомылдыруға буаз қойлар (ешкілер) тууға бір ай қалғанда жіберілмейді, бір айға дейінгі қозылар (лақтар), қысыр қойлар қашырымға 45 күн қалғанда жіберілмейді;
      6) ауру және арық малдар оқшауланып алынады, оларды жақсы жем шөппен оңалғанша (сауалғанша) бағып күтеді, содан кейін барып шомылдырады. Қатты жаңбырдың астында қалған қойларды, жүні әбден кепкеннен кейін барып, екі рет арасы 7-10 күннен кейін шомылдырады;
      7) акарацидтерді - пайдаланғанда шашу әдісін қолдануға тиым салынады.

      20. Қырқымға бірінші рет дені сау отардағы қойлардан бастайды. Жануарларды аурудан қолайсыз отарларда қырқымды орналасқан жерінде ұйымдастырады.

      21. Ауру жануарлардан қырқылған жүндерді бөлек оқшаулаған орындарда сақтайды, оларды өңдейтін мекемелерге арнайы екі қабат қабатталған тарыда тасымалданады, онда "қотыр" акарацидтік залалсыздандыруға жатады деген жазуы бар тарыда жөнелтеді.

      22. Баздарды акарацидтік залалсыздандыру, қораларды механикалық тазартудан кейін жүргізіледі. Қи, қоқыс, көңдерді, төсеніш, шөп, жем азық қалдықтарын көң-қи сақтайтын орындарға тасымалдайды, үш ай көлемінде биотермиялық әдіс арқылы залалсыздандырады.

      23. Жануарларды бағым күтімге алған мамандардың киім кешектерін 6 сағат бойы сабынды соданың ерітіндісіне батырып қояды, содан кейін суда 10 минут бойы қайнатады. Аяқ киімдерді креолиннің 3 пайыз эмульсиясында өңдейді немесе жануарларды емдеуге қолданылған акарацидтердің бірімен домдайды, келесі дом 5 пайызды кальцийленген соданың ерітіндісінде өңдейді.

      24. Жануарлардан босаған мал қоралары, баздар, қашарлар, бөлімше қоралар механикалық тазарту жүргізілгеннен кейін, қыс айларында кемінде 10 күн, ал жаз айларында кемінде 30 күн биологиялық залалсыздандыруға қалдырылады.

      25. Жануарлардың акарацидтермен улануы байқалған жағдайда домдауды тоқтатады. Улану белгілері жануарларды жуады және оларға антидот егеді және симптоматикалық ем қолданылады.