On approval of the Rules of preparing general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan

Order No. 582 of the Government of the Republic of Kazakhstan dated May 7, 2012. Abolished by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2023 No. 1055

Unofficial translation

Footnote. Abolished by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated November 29, 2023 No. 1055

In accordance with subparagraph 3) of article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated January 9, 2012 “On gas and gas supply”, the Government of the Republic of Kazakhstan hereby RESOLVES:

1. To approve the attached Rules of preparing general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan.

2. This resolution shall take effect upon expiry of ten calendar days from the date of the first official publication

Prime Minister of the Republic of Kazakhstan

K. Massimov

	Approved by
	Order No. 582
	of the Government
	of the Republic of Kazakhstan
	dated May 7, 2012

Rules of preparing general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan 1. General Provisions

1. These Rules of preparation of the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Rules) are developed in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated January 9, 2012 “On Gas and Gas Supply” (hereinafter - the Law) and govern the procedure for preparing the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan.

2. The following basic concepts shall be used in these Rules:

1) the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - Scheme) is a document defining economically viable strategic directions of gas industry development to ensure reliable gas supply to consumers of the Republic of Kazakhstan and the main measures to be taken to develop the gas industry by usage of the marketable and (or) liquefied petroleum gas as fuel at housing and utilities infrastructure facilities, industrial, agricultural and other facilities, and containing a layout of gas supply system facilities placement, the list and technical characteristics of gas supply system facilities planned for construction, upgrading and (or) reconstruction, necessary financial resources and their sources, prospective commodity and liquefied petroleum gas resources, as well as the gas supply scheme for existing and planned for construction gas supply system facilities;

2) rating assessment - methodology for determining gasification attractiveness of certain administrative and territorial units of the Republic of Kazakhstan based on analysis of the totality of socioeconomic and natural-economic characteristics.

Other terms and definitions used in these Rules are applied in accordance with the Law.

2. Procedure of the scheme preparation

3. The scheme shall be developed in three stages:

1) formation of the regional scheme by akimats of oblasts, cities of republican status, the capital;

2) formation of the scheme by the authorized body;

3) approval of the scheme by the Government of the Republic of Kazakhstan.

4. Akims of oblasts, cities of republican status, the capital shall ensure submission to the Interdepartmental commission on preparation of the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan established with the authorized body (hereinafter - the Commission), the regional gasification schemes prepared in accordance with these Rules.

5. The head of the authorized body shall be the head of the Commission. The Commission members shall be representatives of the authorized bodies in municipal services, industrial safety, industry and new technologies, agriculture, the authorized body that manages natural monopolies and regulated markets, the authorized body that performs general management and cross-sectoral coordination in the field of strategic and economic planning, development and formation of budgetary policies, local executive bodies of oblasts, the city of republican status ​​and the capital. The working body of the Commission shall be the structural unit of the authorized body in charge of gas and gas supply policies.

6. The scheme shall be developed with regard to priorities, such as:

1) meeting of domestic needs of the Republic of Kazakhstan for marketable and liquefied petroleum gas on the basis of the forecast balance of production, sale and consumption of marketable and liquefied petroleum gas;

2) usage by household and municipal consumers of marketable gas, including the gas derived from regasification of liquefied natural gas.

7. Regional gasification schemes shall be developed on the basis of the rating assessment of gasification attractiveness of the regions in accordance with the methodology for rating assessment of gasification attractiveness of the regions given in the appendix to these Rules.

8. The regional gasification schemes shall reflect:

1) operated facilities consuming gas, facilities planned for commissioning, with indication of the commissioning timing;

2) gas consumption sources at the facilities specified in subparagraph 1) of this paragraph;

3) type of gas (commercial and (or) liquefied petroleum) planned for use in gasification, with evaluation of economic advantages of its use;

4) populated localities planned for gasification;

5) facilities whose gasification is economically unviable until 2015 with rationale provided for it.

9. To carry out calculations within the rating assessment framework, updatable and completable information system shall be created to assess the feasibility and attractiveness of gasification of each individual administrative-territorial unit (district) of the Republic of Kazakhstan based on the rating score.

10. While developing the regional scheme, the following actions shall be taken:

1) collection and analysis of current socioeconomic and natural-economic indicators of the regions of the Republic of Kazakhstan, impacting gasification attractiveness of the regions;

2) analysis of the available resource base necessary to meet the domestic needs of the Republic of Kazakhstan for marketable and liquefied petroleum gas;

3) determination of forecast values ​​of the main indicators of the balance of marketable and liquefied petroleum gas on optimistic, pessimistic and real scenarios;

4) comparative analysis of the alternative energy sources market;

5) development of the map of existing and planned for construction trunk gas pipelines;

6) appraisal of the investment amount required for gasification of each analyzed region of the Republic of Kazakhstan;

7) rating assessment of attractiveness within the regions of the Republic of Kazakhstan.

11. Regional gasification schemes of the Republic of Kazakhstan shall be presented:

1) to the Commission members, with the exception of local executive bodies of oblasts, the city of republican status and the capital, and the working body of the Commission;

2) to the Commission members - representatives of local executive bodies of oblasts, the city of republican status and the capital, adjoining the corresponding administrative-territorial unit, the regional scheme of which is presented for examination.

Upon receipt of the regional gasification schemes, the members of the Commission and the working body of the Commission shall provide their examination by the relevant state bodies and organizations and preparation of the conclusion on competence issues within two weeks from the day of the scheme receipt.

12. The Commission meetings shall examine regional gasification schemes and conclusions of the state bodies and the working body, and recommendations shall be developed for finalization of the regional schemes and (or) for their inclusion in the scheme.

13. The scheme shall contain:

1) economically viable strategic directions for gas industry development to ensure reliable gas supply to consumers in the Republic of Kazakhstan;

2) the main measures to be implemented for the gas industry development by usage of marketable and (or) liquefied petroleum gas as fuel at municipal housing objects, industrial, agricultural and other facilities;

3) the layout of existing and planned for construction gas supply facilities;

4) the list and technical characteristics of gas supply system facilities planned for construction, upgrading and (or) reconstruction;

5) required financial resources and their sources, prospective resources of marketable and liquefied petroleum gas;

6) gas supply scheme for existing and planned for construction gas supply facilities;

7) timing of the scheme implementation for long term.

14. Within the framework of the scheme, the list of the most attractive regions for gasification shall be formed and approved by the authorized body, containing the following information:

1) the name of the gasification project;

2) the responsible state body;

3) the region in which the project is planned;

4) the project applicant;

5) provisional indicators of the economic attractiveness of the project;

6) intended socioeconomic impact, in the event of adoption of the project;

7) estimated financial costs associated with the project implementation, and financing sources;

8) estimated timing of the project.

15. Upon approval of the scheme by the Commission, the authorized body shall, in the prescribed manner, prepare and introduce the draft resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan on approval of the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan.

16. In the event of changes in socioeconomic indicators, development directions of the regions or another need for adjusting the scheme, the Commission members shall initiate convening of the meeting to decide on amending and (or) complementing of the scheme.

At least two weeks before the meeting of the Commission, the member of the Commission who initiated such a meeting shall present to its members and the working body the rationale for adjusting the scheme subject to the provisions of this section.

	Appendix
	to the Rules of preparing
	General gasification scheme
	of the Republic of Kazakhstan

Methodology of rating assessment of regional gasification attractiveness

1. Rating of indicators shall be carried out by the formula:

ЛУЧШИЙ –BEST

ХУДШИЙ-WORST

where

i – characterizes the index number of the district in the sampling of all the districts of a certain oblast i= (1 ... n), where n is the number of compared districts;

j – index number of the indicator, j= (1...m), где m – is the number of indicators, used for the rating formation;

лучший (best) – the best value of the j– indicator for sampling from n districts;

худший (worst) – the worst value of the j– indicator for sampling from n districts;

k _ij –numerical value of the j-indicator in the i-district.

Based on the source data, a set of normalized indicators is obtained, which are used for comparison.

Collation of the values of each indicator with the best possible value from the entire sampling makes it possible to show how much the value of this indicator for a given district differs from the optimal value.

As a result, a matrix is formed of normalized distances of the coordinates of the points of the studied indicators to the coordinates of the point of the reference value for each indicator.

2. Calculation of Euclidean distance.

To form the rating, each district must be compared with a conditional district (it may be present in fact in the sampling of districts), in which the value of each indicator describing it is a reference value.

All the estimated districts are in a multidimensional space, where, firstly, the normalized values of indicators for each region act as coordinates, and secondly, the reference (conditional) district for the sample has the following coordinates: (0, 0, 0,..., 0) and is the starting point for rating formation.

The main task in calculating the Euclidean distance is to determine how far each district is removed from the reference area in the multidimensional space.

Calculation of the Euclidean distance in the framework of this methodology takes the following form and is carried out according to the formula:

where

p_i – is the Euclidean distance for i-district;

w_j – is the specific gravity of the j-indicator (for example, the distance from the gas pipeline to the populated locality, population number, etc.). It is set subjectively, depending on the significance of a particular indicator for the overall assessment.

In it

k_ij – is the normalized value of the j-indicator for the i-district, its calculation method is shown above.

0 - is present in the formula for a visual demonstration of conditionally standard (best) district, relative to which the attractiveness for gasification is evaluated. The conditional best district in m-dimensional space is the coordinate origin, i.e. has coordinates (0,0,...,0).

The resulting Euclidean distance demonstrates how far each of the districts in the set of all considered indicators is removed from the conditionally reference district. The smaller the resulting Euclidean distance, the closer the estimated district to the conditionally reference district.

3. Rating formation.

As a result, the total Euclidean distance for each studied district is obtained on the entire set of indicators. The smallest value of a given distance for a district will mean its closest proximity to a conditionally benchmark indicator. Further, places in the rating are ranged as the value of the Euclidean distance increases.

Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 7 мамырдағы № 582 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 29 қарашадағы № 1055 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 29.11.2023 № 1055 қаулысымен.

"Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы Заңының 5-бабының 3) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау қағидалары бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 7 мамырдағы № 582 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау
қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы Заңына (бұдан әрі – Заң) cәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасы (бұдан әрі – Схема) – Қазақстан Республикасының тұтынушыларын газбен сенімді жабдықтауды қамтамасыз ету үшін газ саласын дамытудың экономикалық негізделген стратегиялық бағыттарын және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерінде, өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы және өзге де объектілерде тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын отын ретінде пайдалану жолымен газ саласын дамыту үшін жүзеге асырылуға жататын негізгі іс-шараларды айқындайтын және газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін орналастыру схемасын, салу, жаңғырту және (немесе) реконструкциялау жоспарланатын газбен жабықтау жүйелері объектілерінің тізбесі мен техникалық сипаттамасын, қажетті қаржы ресурстарын және олардың көздерін, тауарлық және сұйытылған мұнай газының перспективалы ресрустарын, сондай-ақ қазіргі бар және салу жоспарланатын газбен жабдықтау жүйелерінің объектілері бойынша газ беру схемасын қамтитын құжат;

2) рейтингтік бағалау – әлеуметтік-экономикалық және табиғи-шаруашылық сипаттамалардың жиынтығын талдау негізінде Қазақстан Республикасының жекелеген әкімшілік-аумақтық бірліктерін газдандырудың тартымдылығын айқындауға мүмкіндік беретін әдістеме.

Осы Қағидаларда пайдаланылатын өзге терминдер мен анықтамалар Заңға сәйкес қолданылады.

2. Схеманы дайындау тәртібі

3. Схема мынадай үш кезеңде әзірленеді:

1) облыстар, республикалық маңызы қалалар, астана әкімдіктерінің өңірлік схеманы қалыптастыруы;

2) Схеманы уәкілетті органның қалыптастыруы;

3) Схеманы Қазақстан Республикасы Үкіметінің бекітуі.

4. Облыстардың, республикалық маңызы қаланың, астананың әкімдері осы Қағидаларға сәйкес дайындалған өңірлік газдандыру схемаларын уәкілетті органның жанынан құрылатын Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау жөніндегі ведомствоаралық комиссияның (бұдан әрі – Комиссия) қарауына ұсынуды қамтамасыз етеді.

5. Комиссияны уәкілетті органның басшысы басқарады. Комиссияның құрамына коммуналдық шаруашылық, өнеркәсіптік қауіпсіздік, индустрия және жаңа технологиялар, ауыл шаруашылығы саласындағы уәкілетті органдардың, табиғи монополиялар салаларындағы және реттелетін нарықтардағы басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның, стратегиялық және экономикалық жоспарлау, бюджет саясатын әзірлеу мен қалыптастыру саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын уәкілетті органның, облыстардың, республикалық маңызы бар қала мен астананың жергілікті атқарушы органдарының өкілдері кіреді. Газ және газбен жабдықтау саласындағы саясаттың жүргізілуіне жауапты уәкілетті органның құрылымдық бөлімшесі Комиссияның жұмыс органы болып табылады.

6. Схема мыналардың:

1) тауарлық және сұйытылған мұнай газын өндірудің, өткізу мен тұтынудың болжамды теңгерімі негізінде Қазақстан Республикасының тауарлық және сұйытылған мұнай газына ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз ету;

2) тауарлық газды, оның ішінде сұйытылған табиғи газды қайта газдандыру процесінде алынған, газды тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың пайдалану басымдылығын ескере отырып әзірленеді.

7. Газдандырудың өңірлік схемалары осы Қағидаларға қосымшада келтірілген өңірлерді газдандыру тартымдылығын рейтингтік бағалау әдістемесіне сәйкес өңірлерді газдандырудың тартымдылығын рейтингтік бағалау нәтижелері негізінде әзірленеді.

8. Газдандырудың өңірлік схемаларында мыналар көрсетіледі:

1) газ тұтынушы пайдаланылатын объектілер, іске қосу мерзімін көрсете отырып, пайдалануға беру жоспарланып отырған объектілер;

2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген объектілерде газ тұтыну көздері;

3) оны пайдалану басымдықтарының экономикалық негіздемелерімен газдандыру кезінде пайдалану жоспарланып отырған газдың түрі (тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай);

4) газдандыру жоспарланып отырған елді мекендер;

5) тиісті негіздемелерді көрсете отырып, 2015 жылға дейін газдандыру экономикалық жағынан орынсыз объектілер.

9. Рейтингтік бағалау шеңберінде есеп айырысулар жүргізу үшін рейтингтік бағалау негізінде жеке алынған Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бірлігін (ауданын) газдандырудың орындылығы мен тартымдылығын бағалауға мүмкіндік беретін жаңартылатын және толықтырылатын ақпараттық жүйе құрылады.

10. Өңірлік Схеманы әзірлеу кезінде мынадай іс-шаралар жүзеге асырылады:

1. өңірлерді газдандыру тартымдылығына әсер ететін Қазақстан Республикасы өңірлерінің ағымдағы әлеуметтік-экономикалық және табиғи-шаруашылық көрсеткіштерін жинау мен талдауды жүргізу;

2) Қазақстан Республикасының тауарлық және сұйытылған мұнай газына ішкі қажеттіліктерін қанағаттандру үшін қажетті қолда бар ресурстық базаға талдау жүргізу;

3) оптимистік, пессимистік және нақты сценарийлер бойынша тауарлық және сұйытылған мұнай газының теңгерімі негізгі көрсеткіштерінің болжамды мәндерін айқындау;

4) баламалы энергия көздері нарығына салыстырмалы талдау жүргізу;

5) жұмыс істеп тұрған және салуға жоспарланған магистральдық газ құбырларын орналастыру схемасын әзірлеу;

6) Қазақстан Республикасының әрбір талданатын өңірін газдандыруға қажетті инвестициялардың көлемін талдауды жүргізу;

7) Қазақстан Республикасының өңірлері ішінде тартымдылықтың рейтингтік бағалауын жүргізу.

11. Қазақстан Республикасын газдандырудың өңірлік схемалары мыналарға:

1) облыстардың, республикалық маңызы бар қала мен астананың жергілікті атқарушы органдарын қоспағанда, Комиссия мүшелеріне және Комиссияның жұмыс органына;

2) Комиссия мүшелері – өңірлік схемасы қарауға ұсынылған тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікпен шекаралас облыстардың, республикалық маңызы бар қала мен астананың жергілікті атқарушы органдарының өкілдеріне ұсынылады.

Газдандырудың өңірлік схемаларын алған Комиссия мүшелері мен Комиссияның жұмыс органы олардың тиісті мемлекеттік органдар мен ұйымда қаралауын және схеманы алған күнінен бастап екі апта мерзімде құзырет мәселелері бойынша қорытынды дайындауды қамтамасыз етеді.

12. Комиссияның отырыстарында газдандырудың өңірлік схемалары және мемлекеттік органдар мен жұмыс органының қорытындылары қаралады және өңірлік схемаларды пысықтау жөнінде және (немесе) оларды Схеманың құрамына енгізу жөнінде ұсынымдар әзірленеді.

13. Схема мыналарды:

1) Қазақстан Республикасының тұтынушыларын газбен сенімді жабдықтауды қамтамасыз ету үшін газ саласын дамытудың экономикалық жағынан негізделген стратегиялық бағыттарын;

2) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерінде, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және өзге объектілерде тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын отын ретінде пайдалану жолымен газ саласын дамыту үшін жүзеге асыруға жататын негізгі іс-шараларды;

3) жұмыс істеп тұрған және салуға жоспарланған газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін орналастыру схемасын;

4) салуға, жаңғыртуға және (немесе) реконструкциялауға жоспарланған газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің тізбесі мен техникалық сипаттамасын;

5) қажетті қаржы ресурстары мен олардың көздерін, тауарлық және сұйытылған мұнай газының перспективалы ресурстарын;

6) жұмыс істеп тұрған және салуға жоспарланған газбен жабдықтау жүйелерінің объектілері бойынша газ беру схемасын;

7) перспективаға арналған Схеманы іске асыру мерзімін қамтиды.

14. Схеманың шеңберінде уәкілетті орган газдандыру үшін неғұрлым тартымды өңірлердің мынадай ақпаратты қамтитын тізбесін қалыптастырады және бекітеді:

1) газдандыру жобасының атауы;

2) жауапты мемлекеттік орган;

3) жобаны іске асыру жоспарланатын өңір;

4) жобаға өтініш беруші;

5) жобаны іске асырудың экономикалық тартымдылығының алдын ала көрсеткіштері;

6) жоба қабылданған жағдайдағы болжамды әлеуметтік-экономикалық салдар;

7) жобаны іске асыруға байланысты болжамды қаржылық шығындар және қаржыландыру көздері;

8) жобаны іске асырудың болжамды мерзімдері.

15. Комиссия Схеманы мақұлдағаннан кейін уәкілетті орган белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын бекіту туралы Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасын дайындайды және енгізеді.

16. Әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер, өңірлерді дамыту бағыттары өзгергенде немесе Схеманы түзетудің өзге қажеттілігі туындаған кезде Комиссия мүшелері Схемаға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу мәселесін қарау үшін оның отырысын шақыруға бастамашылық жасайды.

Осындай отырысқа бастамашылық жасаған Комиссия мүшелері Комиссияның отырысына дейін екі аптадан кешіктірмей Комиссия мүшелеріне және жұмыс органына осы бөлімнің ережелерін ескере отырып жасалған схеманы түзетуге қажетті негіздемелерді ұсынады.

Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау қағидаларына қосымша

Өңірлерді газдандырудың тартымдылығын рейтингтік
бағалау әдістемесі

1. Көрсеткіштерді нормалау мына формуламен айқындалады:

мұнда

i – белгілі бір облыстың барлық аудандарын i= (1…n) таңдауда ауданның реттік нөмірін сипаттайды, мұнда n – салыстырылатын аудандардың саны;

j – көрсеткіштің реттік нөмірі, j= (1…m), мұнда m – рейтинг қалыптастыру үшін пайдаланылатын көрсеткіштердің саны;

үздік – n аудандардан таңдау үшін j-ші көрсеткіштің ең жақсы мәні;

нашар – n аудандардан таңдау үшін j-ші көрсеткіштің ең жаман мәні;

kij– i-ші аудандағы j-ші көрсеткіштің сандық мәні.

Бастапқы деректердің негізінде салыстыру үшін пайдаланылатын нормаланған көрсеткіштердің жиыны алынады.

Әрбір көрсеткіштің мәндерін бүкіл таңдау ішіндегі ең жақсы ықтимал мәнмен салыстыру осы көрсеткіштің осы аудан үшін мәнінің оңтайлы мәннен қаншалықты айырмашылығы бар екенін көрсетуге мүмкіндік береді.

Нәтижесінде зерттелетін көрсеткіштер нүктелерінің координаталарының әрбір көрсеткіш үшін эталондық мәні нүктесінің координаталарына дейінгі нормаланған арақашықтықтарының матрицасы қалыптастырылады.

2. Евклид арақашықтығын есептеу

Рейтингті қалыптастыру үшін әрбір ауданның шартты ауданмен салыстырылуы қажет (ол аудандар бойынша таңдауға факт бойынша қатыса алады), онда әрбір оны сипаттайтын көрсеткіштің мәні эталондық болып табылады.

Барлық бағаланатын аудандар көпшамалы кеңістікте болады, онда, біріншіден, координаталар рөлінде әрбір аудан үшін көрсеткіштердің нормаланған мәндер әрекет етеді, ал екіншіден, таңдау үшін эталондық (шартты) ауданның мынадай координаталары болады: (0, 0, 0,..., 0) және рейтингті қалыптастыру үшін санау нүктесі болып табылады.

Евклид арақашықтығын есептеу кезінде негізгі міндет әрбір ауданның көпшамалы кеңістікте эталондық ауданнан қаншалықты қашық екендігін анықтаудан тұрады.

Осы әдістеме шеңберінде евклид арақашықтығын есептеу мынадай түрге ие болады және мына формуламен жүзеге асырылады:

мұнда

pi– i-ші аудан үшін евклид арақашықтығы;

wj – j-көрсеткіштің үлес салмағы (мысалы, газ құбырынан елді мекенге дейінгі арақашықтық, халық саны және т.б.). Ол жалпы бағалау үшін белгілі бір көрсеткіштің мәніне қарай субъективті түрде белгіленеді.

Бұл ретте

kij – бұлi-аудан үшін j-ші көрсеткіштің нормаланған мәні, оны есептеу әдісі жоғарыда көрсетілген.

0 – оған қатысты газдандыру үшін тартымдылықты бағалау жүргізілетін шартты эталондық (үздік) ауданды көрнекі түрде көрсетуге арналған формулада бар. m-шамалы кеңістіктегі шартты ең жақсы аудан координаталардың басы болып табылады, яғни координаталары бар (0,0,…,0).

Алынған евклид арақашықтығы аудандардың әрқайсысы барлық қаралатын көрсеткіштердің жиынтығында шартты эталондық ауданнан қаншалықты қашық екенін көрсетеді. Евклид арақашықтығы қаншалықты аз болса, бағаланатын аудан шартты эталондыққа соғұрлым жақын болады.

3. Рейтингті қалыптастыру

Жасалған операциялар нәтижесінде көрсеткіштердің бүкіл жиынтығы бойынша әрбір зерттелетін өңір үшін жалпы евклид арақашықтығы алынады. Өңірдегі осы арақашықтықтың ең аз мәні шартты эталондық көрсеткішке оның анағұрлым жақындығын білдіретін болады. Одан әрі рейтингтегі орындар евклид арақашықтығы мәнінің артуына қарай берілетін болады.