On the Concept of Foreign Policy of the Republic of Kazakhstan for 2020-2030

Decree of the President of the Republic of Kazakhstan dated March 6, 2020

Unofficial translation

I HEREBY ORDER:

1. To approve the attached Concept of foreign policy of the Republic of Kazakhstan for 2020–2030 (hereinafter - the Concept).

2. The Government of the Republic of Kazakhstan shall take measures on implementation of the Concept within three months.

3. Control over implementation of this Decree shall be entrusted to the Administration of the President of the Republic of Kazakhstan.

4. To recognize as invalid the Decree of the President of the Republic of Kazakhstan dated January 21, 2014 No. 741 "On the Concept of Foreign Policy of the Republic of Kazakhstan for 2014–2020".

5. This Decree shall come into force from the date of its signing.

President of the Republic of Kazakhstan

K. TOKAYEV

APPROVED by the Decree of the President of the Republic of Kazakhstan dated March 6, 2020 No. 280

CONCEPT
of foreign policy of the Republic of Kazakhstan for 2020-2030

Chapter 1. Analysis of the current situation

The modern system of international relations is undergoing a complex transformation, the main features of which are:

crisis of confidence and an increase in conflicts, including as a result of a decrease in the functionality of multilateral institutions of security and dialogue, low efficiency of mechanisms for preventive diplomacy and conflict resolution;

erosion of the fundamental principles of international law, collision on a global scale of two main trends - globalism and nationalism, which creates serious risks for medium and small states;

aggravation of traditional challenges and threats to security, such as terrorism, extremism, arms race, including missile, nuclear and space, climate change and a whole series of others;

the emergence of new factors of influence on geopolitics and geoeconomics, including those related to the development of information and communication technologies, the phenomena of hybrid and cyber wars;

erosion of the modern model of globalization and the international trading system, an increase in the gap in economic and technological development between countries and regions, vulnerability of the global financial system, intensification of trade and currency wars, the sanctions confrontation.

Against this background, the world community realizes the need to form a more stable system of international relations, which is evidenced by the following factors:

the growing interdependence of countries and regions;

accumulated experience in solving global and regional problems, searching for joint responses to the challenges of our time;

absence of a pronounced ideological confrontation between the leading states and military-political blocs;

awareness of the lack of alternative to the market economy.

The mentioned factors have a serious impact on the conceptual and practical approaches in the field of foreign policy of Kazakhstan.

Over the years of independence, our country has strengthened its position in the international arena, has established itself as a peaceful and open state, a reliable partner in global and regional affairs. Kazakhstan implements a multi-vector, pragmatic and proactive foreign policy, makes a significant contribution to the formation and implementation of a global and regional agenda in the field of security, cooperation and development. At the same time, the main attention is paid to the all-round and unshakable defence of national interests, the constructive advancement of foreign policy and foreign economic priorities.

At the same time, Kazakhstan's entry into a new stage of state development and the formation of a new economic course face foreign policy of Kazakhstan with new realities and challenges.

Firstly, against the background of strengthening interstate competition for political and economic influence, international markets and investment flows, Kazakhstan needs to consolidate the status of a responsible participant in the world community, a key element of the system of geopolitical and geo-economic coordinates of the Eurasian continent, a leading state in the Central Asian region.

Secondly, in the conditions of a dynamically changing global and regional environment, it is important to ensure a more effective and systematic promotion of Kazakhstan's international initiatives based on pragmatism, systemic analysis in order to obtain concrete results for the country and the world.

Thirdly, in accordance with the concept of a “hearing state” and taking into account the strategic task of joining the top thirty most developed countries in the world, the emphasis should be increased on promoting and protecting the interests of the state, business, and every citizen on the outer perimeter. This is a key condition for building a strong, harmonious and socially responsible state, organically integrated into the modern system of international relations.

The need to bring the system of foreign policy views and diplomatic tools in line with long-term realities shall determine the advisability of adopting this document.

The foreign policy concept of the Republic of Kazakhstan for 2020-2030 was developed taking into account the goals and objectives reflected in the Strategy for long-term and sustainable development until 2050, in the Plan of the nation “100 concrete steps to implement five institutional reforms” and annual addresses of the President to the people of Kazakhstan.

Chapter 2. International experience

The development of foreign policy concepts (hereinafter- FPC) is widely used in international practice.

The review of the FPC of foreign countries testifies the following main points.

1. The states of the world are aware of the importance of having a balanced and realistic FPC in order to successfully implement national interests and conduct an effective international strategy.

2. FPC are a reflection of both long-term and current interests of states, stemming from their objective capabilities, place and role in the system of international relations.

3. In the development of the FPC, there is a desire to accumulate and use the accumulated experience of international activities of states, a tendency to maintain a certain continuity.

4. For the most part, the FPC of foreign states are based on the relationship of foreign, domestic and economic policies.

Taking into account the status of Kazakhstan as a medium regional state, the analysis of the FPC of foreign countries of a comparable international category was of particular interest. At the same time, the following pattern was noted: the prevailing influence on the formation of foreign policy lines of medium-sized states is exerted by systemic factors (events and trends at the global and regional levels, which are directly reflected in the foreign policy agenda).

In general, this Concept accumulates the existing positive experience of world practice in the development of foreign policy documents and adapts it to the modern conditions of Kazakhstan's development.

Chapter 3. Basic principles of foreign policy

The Republic of Kazakhstan implements its foreign policy based on the following basic principles:

1) continuity of the foreign policy course of the First President - Elbasy N.A. Nazarbayev at a new stage of the country's development

2) assistance in building a stable, equitable and democratic world order; equal integration into the world political, economic and humanitarian space; effective protection of the rights, freedoms and legitimate interests of Kazakhstanis and compatriots living abroad;

3) promotion of external openness of the state, creation of favourable external conditions for increasing the level of well-being of Kazakhstanis, development of the political, economic and spiritual potential of the country;

4) multi-vector approach, pragmatism and proactivity, which means the development of friendly, equal and mutually beneficial relations with all states, interstate associations and international organizations of practical interest to Kazakhstan;

5) multilateralism aimed at forming a collective vision and effective approaches of the international community to solving a wide range of global and regional problems on the basis of multilateral consultations and agreements;

6) the inextricable link between security and development at the national, regional and global levels, which presupposes the development of integrated approaches of the international community to respond to challenges and threats to security of a transboundary nature, resolve conflicts, and build peace in post-conflict countries.

Chapter 4. Goals and objectives of foreign policy

The foreign policy strategy of Kazakhstan is aimed at achieving the following strategic goals:

1) strengthening the independence, state sovereignty and territorial integrity of the country, maintaining the independence of the foreign policy;

2) strengthening of leading positions and promotion of long-term interests of Kazakhstan in the Central Asian region;

3) positioning Kazakhstan as an active and responsible participant in the international community, making a significant contribution to ensuring international and regional stability and security;

4) maintaining friendly, predictable and mutually beneficial relations with foreign states both in bilateral and multilateral formats, developing complex interaction with interstate associations and international organizations;

5) full use of the potential of foreign policy in order to increase the competitiveness of the national economy, the level and quality of life of Kazakhstanis;

6) assistance by foreign policy methods to preserve and strengthen the unity of the multinational people of Kazakhstan;

7) making the practical interests of citizens of Kazakhstan and national business at the forefront of the state's foreign policy.

Achievement of goals shall determine the formulation and implementation of the following tasks:

1) building up efforts to form a politically stable, economically sustainable and secure space around Kazakhstan;

2) continuation of the course towards strengthening international peace and cooperation, increasing the effectiveness of systems of global and regional security and interaction;

3) development and implementation of new approaches to key issues of foreign policy at the bilateral and multilateral levels, taking into account the promotion and protection of long-term strategic interests of the state;

4) ensuring a new level of "economization" of foreign policy, further strengthening the position of Kazakhstan in the system of world economic relations;

5) activation of "humanitarian diplomacy", popularization of the positive image of the country in the world community;

6) establishment of an effective communication system with the wider Kazakhstani public on foreign policy issues;

7) improvement of work to ensure the protection of personal and family rights of citizens, legitimate interests of individuals and legal entities of the Republic of Kazakhstan abroad.

Chapter 5. Trends and vision of foreign policy development

The above goals and objectives shall determine the following key priorities of the country in the international arena.

1. Priorities in the field of maintaining international peace and security;

1.1. assistance in the restoration and strengthening of an atmosphere of trust in international relations based on the purposes and principles of the Charter of the United Nations (UN), promotion of multilateral interaction on the basis of equality and compromise;

1.2. application of an integrated approach in resolving interstate conflicts and disputes, civil conflicts in adjacent regions with an emphasis on the possibility of preventive diplomacy and mediation;

1.3. assistance in strengthening strategic stability, countering the use and threat of use of nuclear weapons for any purpose; continuing efforts to achieve a world free of nuclear weapons and other types of weapons of mass destruction (WMD), support for the creation of nuclear-weapon-free zones;

1.4. participation in international efforts to prevent a race in conventional and new types of weapons, support for measures to preserve and promote international regimes of control over conventional and new types of weapons;

1.5. intensifying the search for comprehensive approaches to solving key issues of Asian security, including through the transformation of the Conference on interaction and confidence building measures in Asia (CICA) into a regional organization for security and development;

1.6. assistance in combining global and regional efforts in countering international terrorism and extremism, including through the creation of a broad international antiterrorist coalition; interaction with external partners in the field of combating organized crime, drug trafficking and other types of criminal activity;

1.7. assistance in ensuring international information security, combating cyber terrorism and the use of information and communication technologies for illegal purposes, including those that pose a threat to international peace, security and stability.

2. Priorities in the field of economic diplomacy

2.1. attraction of international resources and potential to the processes of structural transformation of the national economy, including in the framework of implementation of industrialization programs and development of the "economy of simple things";

2.2. expansion of international cooperation to attract high-quality foreign investments in basic sectors of the economy: mechanical engineering and instrument making, agro-industrial complex, light industry, production of building materials, mining, transport and logistics, health care, education, tourism, oil and gas chemistry and oil refining, oil service industry, agrochemical industry, non-ferrous metallurgy;

2.3. facilitating the transfer of advanced foreign technologies to Kazakhstan as an important part of the innovation and industrial process. Promotion of the brand of Kazakhstan as an open jurisdiction for international partnership in new high-tech industries, including in the light of the State program “Digital Kazakhstan”, development of sectors of “artificial intelligence”, “big data” and other related areas;

2.4. ensuring favourable external conditions for implementation of the "Concept for transition of the Republic of Kazakhstan to a" green economy "in order to increase the efficiency of use of water, land, biological and other resources;

2.5. assistance in the integration of the most competitive sectors of the economy of Kazakhstan into international and regional production chains;

2.6. assistance to Kazakhstani investors and commodity producers in implementation of projects in foreign markets, counteraction to their discrimination by state bodies of other countries;

2.7. assistance in expanding the range, volumes and geography of national exports, primarily non-raw materials, including taking into account the priorities of the "State program of trade policy until 2025" and its subsequent editions being developed. Participation in the development and implementation of international quality standards, assistance in the removal of tariff, non-tariff and protective measures impeding the export of Kazakhstani goods and services;

2.8. continuation of efforts to transform Kazakhstan into a transcontinental transit and logistics hub on the East-West and North-South trunk routes, relying on the potential of the “Nurly Zhol” state program, introduction of an “open sky” regime and infrastructure initiatives of foreign partners;

2.9. development of trade, economic and investment cooperation at the regional and local level, including on the basis of the Forum of interregional cooperation of Kazakhstan and Russia, the International centre for border cooperation "Khorgos", the centre for trade and economic cooperation "Central Asia";

2.10. assistance in strengthening regional and global energy security, achieving a balance of interests of producing countries, transit countries and consumers of energy resources, creating diversified, stable and safe routes for their export;

2.11. promotion of the site of International financial centre “Astana” in order to further integrate into the global financial ecosystem. Attraction of large foreign companies to the management of commodity exchanges in Kazakhstan;

2.12. promoting the effective functioning of the international trading system based on the principles of the World Trade Organization;

2.13. participation in international efforts to ensure regional food security, including using the potential of the Islamic organization for food security;

2.14. contributing to the efforts of the world community in provision of official assistance to development

3. Priorities in the field of human rights, humanitarian diplomacy and environmental protection

3.1. strengthening of constructive and equal cooperation in the field of protection of human rights and freedoms, development of civil society, taking into account the peculiarities of historical development and cultural values ​​of the world’s states;

3.2. promoting the development of intercultural and interreligious dialogue, including through the Congress of leaders of world and traditional religions, initiatives within the framework of the “International decade for the rapprochement of cultures”, participation in the UN Alliance of civilizations and other international initiatives;

3.3. participation in the efforts of the world community to counter criminal acts motivated by hatred, racial discrimination, religious contradictions, extremism and nationalism;

3.4. participation in strengthening international cooperation in the field of combating illegal migration and human trafficking;

3.5. joining multilateral conventions and concluding bilateral agreements on liberalization of visa procedures and regimes;

3.6. conclusion of bilateral agreements on mutual legal assistance in criminal and civil cases, extradition and transfer of convicted persons;

3.7. expansion of international cooperation at the bilateral and multilateral level in the field of education, science, culture, sports and youth policy;

3.8. popularization of the rich historical and cultural heritage of the Kazakh people, including within the framework of the "Rukhani zhangyru" program;

3.9. expanding the use of “digital diplomacy” means to achieve foreign policy goals, promote international initiatives, and develop cooperation with foreign countries;

3.10. informing the world community about the approaches and initiatives of Kazakhstan on regional and global politics and economics, including using the potential of the Astana Economic Forum, the Eurasian Media Forum and the “Astana Club”;

3.11. systemic explanation to the Kazakh public of the tasks and priorities of the country's foreign policy, specific results and benefits for the people of Kazakhstan in order to increase the foreign policy competence of society and increase resistance to negative external influences;

3.12. support for development of the Kazakh language and culture in places of compact residence of Kazakh communities abroad, their ties with historical homeland, including through the World Association of Kazakhs and the “Otandastar” fund;

3.13. protection of the rights and legitimate interests of Kazakh citizens staying abroad, as well as Kazakh children living abroad adopted by foreigners;

3.14. using the potential of “parliamentary diplomacy” to promote political, economic and humanitarian ties;

3.15. application of the instruments of "people's diplomacy", interaction with the Kazakhstani non-governmental sector in the field of foreign policy;

3.16. expansion of international cooperation in the field of environmental protection, prevention and elimination of consequences of natural and man-made emergencies;

3.17. continuation of work on improvement, together with neighbouring countries of the contractual legal base, instruments and mechanisms in the field of equitable and rational use, sustainable management and protection of transboundary water resources;

3.18. cooperation with foreign partners and donors on rehabilitation of territories of the former Semipalatinsk nuclear test site and the Aral sea, as well as on combating desertification;

3.19. practical implementation, together with the Caspian countries, of provisions of the "Framework convention for protection of the marine environment of the Caspian sea" and the protocols thereto;

3.20. participation in international cooperation in the field of healthcare, including in order to counter epidemics and pandemics.

4. Priorities in the field of regional and multilateral diplomacy

4.1. giving the UN Hub in Almaty the status of an interregional UN centre in Kazakhstan for the Goals of sustainable development and promoting its activities in the states of Central Asia and Afghanistan;

4.2. further development of allied relations with the Russian Federation, a comprehensive strategic partnership with the People's Republic of China, an expanded strategic partnership with the United States of America, a strategic relationship with the Central Asian states, an expanded partnership and cooperation with the European Union (EU) and EU member states;

4.3. continuation of close interaction with the member states of the Eurasian Economic Union (EAEU) in the areas established by the Treaty on the EAEU. Optimization of approaches to the negotiation process within the EAEU in order to fully take into account the long-term national interests of Kazakhstan;

4.4. development of bilateral and multilateral interaction with the member states of the Commonwealth of Independent States in order to strengthen multilateral dialogue in the political, trade-economic and humanitarian fields, as well as in the sphere of security and countering new challenges and threats;

4.5. expansion of multilateral dialogue and cooperation in the Central Asia region, the importance of which in the Eurasian and global processes is steadily increasing. Strengthening the existing formats of interaction between the Central Asian states and external partners;

4.6. maintaining stability and expanding cooperation in the Caspian region on the basis of the Convention on legal status of the Caspian sea, as well as taking into account the long-term interests of Kazakhstan in the field of energy, transport, environmental protection and security;

4.7. activation of mutually beneficial relations with leading European states outside the EU. Continuing the course to expand cooperation with multilateral organizations in the field of politics and security in Europe and Eurasia – the Treaty Organization for collective security, the Organization for Security and Cooperation in Europe, the Council of Europe, the North Atlantic Treaty Organization and other institutions;

4.8. strengthening relations with the countries of East, Southeast and South Asia, the Middle and Near East, North Africa. Active participation in the activities of international organizations in the Asian region, including the Shanghai Cooperation Organization, the CICA, the Organization of Islamic Cooperation, the Cooperation Council of Turkic-speaking States, the Economic Cooperation Organization, the “Forum Asia-Europe” interregional dialogue process. Expansion of ties with regional organizations without participation of Kazakhstan - the Association of Southeast Asian Nations, the League of Arab States, the Cooperation Council of the Gulf States and other structures.

4.9. development of cooperation with the countries of the Americas, the Caribbean and Africa, as well as regional organizations with their participation, in order to more fully exploit the potential of political, trade and economic cooperation;

4.10. strengthening interaction with international and regional economic and financial organizations - the Organization for Economic Cooperation and Development, the International Monetary Fund, the World Bank Group, the Asian Infrastructure Investment Bank, the European Bank for Reconstruction and Development, the Asian Development Bank, the Eurasian Development Bank, the European Investment Bank, the Islamic Bank of development and other institutions.

Instruments of foreign policy implementation

In accordance with the Constitution of the Republic of Kazakhstan, the President shall determine the main directions of the country's foreign policy and represent Kazakhstan in international relations.

In accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On the First President of the Republic of Kazakhstan - Elbasy", the First President of the Republic of Kazakhstan - Elbasy, by virtue of his historical mission, shall have the right for life to address the people of Kazakhstan, state bodies and officials with initiatives on the most important foreign policy issues.

The Parliament, being the highest representative body, within the framework of its constitutional powers, conducts legislative work on ratification and denunciation of international treaties.

The Ministry of Foreign Affairs (hereinafter - the MFA), which is an authorized body in the field of foreign policy shall carry out development of main directions of foreign policy and implementation of international initiatives of the Head of state, as well as submit relevant proposals to the President and the Government, coordinate the activities of central executive bodies in relations with foreign states, interstate associations and international organizations.

The government, heading the system of executive bodies shall ensure the development of relations with foreign states, international and regional organizations, develop measures on implementation of foreign economic policy, and financing foreign policy measures.

State bodies on a regular basis, within their competence and with the coordinating role of the Ministry of Foreign Affairs shall carry out work to fulfil international treaties and the country's obligations, develop tactical approaches and specific proposals in the field of foreign policy. The adoption by state bodies of decisions of an internal nature, potentially capable of having foreign policy consequences must be coordinated with the Ministry of Foreign Affairs.

The key component of the unified system of the diplomatic service, headed by the Ministry of Foreign Affairs, is the foreign missions of the Republic of Kazakhstan. Their activities are aimed at protecting and promoting the national interests of Kazakhstan, its citizens and legal entities in the countries of accreditation, interstate associations or international organizations.

Intergovernmental commissions (committees, councils, forums) on trade and economic cooperation with foreign countries are the main tool for promoting the interests of Kazakhstan, interaction between business and the state, solving problems of mutual interest jointly with foreign partners.

Programs and plans for implementation of agreements and obligations arising from international treaties and decisions of intergovernmental commissions (committees, councils, forums) are being developed.

In order to implement specific priorities in the field of foreign policy and economics, interdepartmental commissions and working groups are being created.

The Public council on the MFA's activities shall ensure interaction with civil society, informing the public and conducting public expertise.

Chapter 6. Stages of implementation and expected results

In order to increase the predictability of doctrinal foundations of Kazakhstan's foreign policy, the validity term of the Concept has been increased to 10 years. Plans for implementation of the Concept are approved by the decree of the Government of the Republic of Kazakhstan and are updated every two years.

Implementation of the Concept will contribute to:

1) strengthening the state independence of the Republic of Kazakhstan, its international authority in line with the strategy of foreign policy continuity;

2) strengthening national, regional and global security;

3) formation of a favourable external environment, strengthening of friendly, equal and mutually beneficial political and economic relations of Kazakhstan with all interested states and international organizations;

4) achieving a higher level of integration of Kazakhstan into the international community and world economic ties, including through the diversification and digitalization of the national economy;

5) intensification of international cooperation in cultural-humanitarian, scientific-educational and related fields;

6) strengthening the protection of personal and family interests of citizens, business interests of individuals and legal entities of the Republic of Kazakhstan abroad;

7) raising the level of awareness of the general public of Kazakhstan and foreign countries about long-term priorities, practical steps and concrete results of the state's foreign policy;

8) as a result - the receipt of specific benefits from foreign policy by the state, national business and the people of Kazakhstan.

Chapter 7. List of regulatory legal acts through which the Concept is supposed to be implemented

1. The Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated July 20, 2000 "On the First President of the Republic of Kazakhstan - Elbasy".

2. The Law of the Republic of Kazakhstan dated March 7, 2002 "On diplomatic service of the Republic of Kazakhstan".

3. The Law of the Republic of Kazakhstan dated May 30, 2005 "On international treaties of the Republic of Kazakhstan".

4. Law of the Republic of Kazakhstan dated January 6, 2012 "On National security of the Republic of Kazakhstan".

Қазақстан Республикасы сыртқы саясатының 2020 - 2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 6 наурыздағы № 280 Жарлығы.

ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы сыртқы саясатының 2020 – 2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі үш ай мерзімде Тұжырымдаманы іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.

3. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.

4. "Қазақстан Республикасы сыртқы саясатының 2014 – 2020 жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 21 қаңтардағы № 741 Жарлығының күші жойылды деп танылсын.

5. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ.Тоқаев

Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 6 наурыздағы № 280 Жарлығымен БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы сыртқы саясатының 2020-2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы

1-тарау. Ағымдағы жағдайды талдау

Қазіргі халықаралық қатынастар жүйесі күрделі өзгеріске ұшырауда, оның басты белгілері:

сенім дағдарысы және қақтығыстылықтың артуы, оның ішінде қауіпсіздік пен диалог бойынша көпжақты институттар функционалдығының төмендеуі, алдын алу дипломатиясы және дауларды реттеу тетіктері тиімділігінің төмендігі салдарынан болуы;

халықаралық құқықтың негіз қалаушы қағидаттардың бұзылуы, әлемдік деңгейде екі негізгі үрдістің – жаһандану мен ұлтшылдықтың бетпе-бет келуі, бұл шағын және орта мемлекеттерге елеулі қауіп төндіреді;

қауіпсіздікке төнетін терроризм, экстремизм, жаппай қарулану, оның ішінде зымырандық, ядролық және ғарыштық қару, климаттың өзгеруі және т.б. сияқты дәстүрлі сын-тегеуріндер мен қатерлердің өршуі;

геосаясат пен геоэкономикаға әсер етуші, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың дамуымен, гибридтік және киберсоғыстар құбылысымен байланысты жаңа факторлардың пайда болуы;

жаһанданудың және халықаралық сауда жүйесінің заманауи үлгісінің эрозиясы, елдер мен өңірлер арасындағы экономикалық және технологиялық дамудағы алшақтықтың ұлғаюы, жаһандық қаржы жүйесінің осалдығы, сауда және валюталық соғыстардың күшеюі, санкциялық текетірес болып табылады.

Осыған байланысты әлемдік қоғамдастық халықаралық қатынастардың барынша орнықты жүйесін құру қажеттігін түсінуде, оған мынадай факторлар дәлел болуда:

елдер мен өңірлердің өзара тәуелділігінің өсуі;

жаһандық және өңірлік мәселелерді шешудің, заманауи сын-тегеуріндерді бірлесіп еңсеру жолдарын іздеудің жинақталған тәжірибесі;

жетекші мемлекеттер мен әскери-саяси блоктардың арасында ашық идеологиялық текетірестің болмауы;

нарық экономикасына балама жоқ екендігін түсіну.

Аталған факторлар Қазақстанның сыртқы саясат саласындағы тұжырымдамалық және практикалық тәсілдерге елеулі әсерін тигізуде.

Біздің еліміз тәуелсіздік жылдары халықаралық аренада ұстанымын нығайтып, бейбітшіл және ашық мемлекет, жаһандық және өңірлік істерде сенімді әріптес ретінде орнықты. Қазақстан көпвекторлы, сындарлы және белсенді сыртқы саясатты жүзеге асыруда, қауіпсіздік, ынтымақтастық және даму салаларында жаһандық және өңірлік күн тәртібін қалыптастыру мен іске асыруда елеулі үлес қосуда. Бұл ретте ұлттық мүдделерді барынша және мызғымастықпен қорғауға, сыртқы саяси және сыртқы экономикалық басымдықтарды сындарлы түрде ілгерілетуге басты назар аударылады.

Сонымен қатар Қазақстанның мемлекеттік дамудың жаңа кезеңіне шығуы және жаңа экономикалық бағыттың қалыптасуы Қазақстанның сыртқы саясатын жаңа болмыс пен сын-қатерлерге алып келеді.

Біріншіден, саяси және экономикалық ықпал, халықаралық нарықтар мен инвестициялық ағындар үшін мемлекетаралық бәсекелестіктің күшеюі аясында Қазақстан өзіне әлемдік қоғамдастықтың жауапты мүшесі, Еуразия құрлығының геосаяси және геоэкономикалық орналасу жүйесінің негізгі элементі, Орталық Азия өңіріндегі көшбасшы мемлекет мәртебесін бекітуі тиіс.

Екіншіден, жаһандық және өңірлік ахуалдың қарқынды өзгеруі жағдайында ел мен әлем үшін нақты нәтижелерге қол жеткізу мақсатында прагматизм, жүйелі талдау негізінде Қазақстанның халықаралық бастамаларын барынша тиімді және жүйелі ілгерілетуді қамтамасыз ету маңызды.

Үшіншіден, "халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасына сәйкес және әлемдегі дамыған отыз мемлекет қатарына кіру бойынша стратегиялық міндетті ескере отырып, сыртқы периметрде мемлекеттің, бизнестің, әрбір азаматтың мүдделерін ілгерілету мен қорғауға назар аударуды күшейту қажет. Бұл қуатты, халықаралық қарым-қатынастардың қазіргі жүйесімен тығыз байланысқан үйлесімді және әлеуметтік жауапты мемлекет құрудың негізгі шарты болып табылады.

Сыртқы саяси ой-пікірлер мен дипломатиялық құралдар жүйесін ұзақ мерзімді талаптарға сәйкес келтіру қажеттігі осы құжатты қабылдаудың орындылығын айқындайды.

Қазақстан Республикасы сыртқы саясатының 2020-2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді және орнықты даму стратегиясында, "Бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадам" Ұлт жоспарында және Президенттің Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларында көрсетілген мақсаттар мен міндеттерді ескере отырып әзірленді.

2-тарау. Халықаралық тәжірибе

Сыртқы саясат тұжырымдамаларын (бұдан әрі – ССТ) әзірлеу халықаралық тәжірибеде кеңінен қолданылады.

Шет елдердің ССТ-на шолу келесі негізгі жағдайларды айғақтайды.

Әлем мемлекеттері ұлттық мүдделерді сәтті іске асыру, тиімді халықаралық стратегия жүргізу мақсатында сарапталған және шындыққа негізделген ССТ болуының маңыздылығын ұғынады.

ССТ мемлекеттерде халықаралық қатынастар жүйесіндегі объективті мүмкіндіктері, орны мен рөлінен туындайтын, олардың ұзақ мерзімді және қазіргі мүдделерінің көрінісі болып табылады.

ССТ-ны әзірлеуде мемлекеттердің халықаралық қызметінің жинақталған тәжірибесін шоғырландыруға және пайдалануға ұмтылысы, белгілі сабақтастықты сақтау үрдісі байқалады.

Шет елдердің ССТ көпшілігі сыртқы, ішкі және экономикалық саясаттың өзара байланысына негізделеді.

Қазақстанның орташа өңірлік мемлекет ретіндегі мәртебесін ескере отырып, салыстырмалы халықаралық санаттағы шет елдердің ССТ талдауға ерекше қызығушылық танытылды. Бұл ретте мынадай заңдылық байқалды: орташа мемлекеттердің сыртқы саяси бағыттарын қалыптастыруға ерекше ықпалды жүйелі факторлар тигізеді (сыртқы саясаттың күн тәртібіне тікелей ықпал ететін жаһандық және өңірлік деңгейдегі оқиғалар мен үрдістер).

Жалпы алғанда, осы Тұжырымдама сыртқы саяси құжаттарды әзірлеудің әлемдік практикасының оң тәжірибесін жинақтайды және оны Қазақстанның дамуының қазіргі жағдайына бейімдейді.

3-тарау. Сыртқы саясаттың негізгі қағидаттары

Қазақстан Республикасы өзінің сыртқы саясатын келесі негізгі қағидаттар негізінде жүзеге асырады:

1) Тұңғыш Президент – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың ел дамуының жаңа кезеңіндегі сыртқы саяси ұстанымының сабақтастығы;

2) тұрақты, әділ және демократиялық әлемдік тәртіп құруға жәрдемдесу; әлемдік саяси, экономикалық және гуманитарлық кеңістікке тең құқылы интеграциялану; қазақстандықтардың және шетелде тұратын қандастардың құқықтарын, еркіндіктері мен заңды мүдделерін тиімді қорғау;

3) мемлекеттің сыртқа ашықтығын ілгерілету, қазақстандықтардың әл-ауқатының деңгейін көтеру, елдің саяси, экономикалық және рухани әлеуетін дамыту үшін қолайлы сыртқы жағдайлар жасау;

4) Қазақстанды практикалық тұрғыда қызықтыратын барлық мемлекеттермен, мемлекетаралық бірлестіктермен және халықаралық ұйымдармен достық, тең құқықтық және өзара тиімді қарым-қатынастарды дамытуды білдіретін көпвекторлық, прагматизм және белсенділік;

5) көпжақты консультациялар мен келісімдер негізінде жаһандық және өңірлік мәселелердің кең ауқымын шешудегі халықаралық қоғамдастықтың тиімді тәсілдері мен ұжымдық көзқарасын қалыптастыруға бағытталған мультилатерализм;

6) трансшекаралық сипаттағы сын-тегеуріндер мен қатерлерге ден қоюда, жанжалдарды реттеуде, қақтығыстан кейінгі елдерде бейбітшілікті нығайтуда халықаралық қоғамдастықтың интеграцияланған тәсілдерін әзірлеуді білдіретін ұлттық, өңірлік және жаһандық деңгейлердегі қауіпсіздік пен дамудың ажырамас байланысы.

4-тарау. Сыртқы саясаттың мақсаттары мен міндеттері

Қазақстанның сыртқы саяси стратегиясы келесі стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған:

1) елдің тәуелсіздігін, мемлекеттік егемендігін және аумақтық тұтастығын нығайту, сыртқы саяси бағыттың дербестігін сақтау;

2) Орталық Азия өңірінде Қазақстанның көшбасшылық орнын нығайту және ұзақ мерзімді мүдделерін ілгерілету;

3) Қазақстанды халықаралық және өңірлік тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуде елеулі үлес қосатын халықаралық қоғамдастықтың белсенді және жауапты мүшесі ретінде көрсету;

4) шет мемлекеттермен екіжақты және көпжақты форматта достық, болжамды және өзара тиімді қарым-қатынастарды сақтау, мемлекетаралық бірлестіктер және халықаралық ұйымдармен кешенді өзара іс-қимылды дамыту;

5) ұлттық экономиканың бәсекелестікке қабілеттілігін, қазақстандықтар тұрмысының деңгейі мен сапасын көтеру мақсатында сыртқы саясаттың әлеуетін толыққанды пайдалану;

6) сыртқы саяси әдістер арқылы көпұлтты Қазақстан халқының бірлігін сақтау және нығайтуға жәрдемдесу;

7) Қазақстан азаматтарының және ұлттық бизнестің іс жүзіндегі мүдделерін мемлекеттің сыртқы саясатының негізгі бағытына айналдыру;

Мақсаттарға қол жеткізу мынадай міндеттерді қоюды және іске асыруды айқындайды:

1) Қазақстанның төңірегінде саяси тұрақты, экономикалық орнықты және қауіпсіз кеңістік құру бойынша күш-жігерді нығайту;

2) халықаралық бейбітшілік пен ынтымақтастықты нығайту, жаһандық және өңірлік қауіпсіздік пен өзара іс-қимыл жүйесінің тиімділігін арттыру бағытын жалғастыру;

3) мемлекеттің ұзақ мерзімді стратегиялық мүдделерін ілгерілету мен қорғауды ескере отырып, екіжақты және көпжақты деңгейде сыртқы саясаттың басты мәселелеріне қатысты жаңа тәсілдер тұжырымдап, іске асыру;

4) сыртқы саясатты "экономикаландырудың" жаңа деңгейін қамтамасыз ету, әлемдік шаруашылық байланыстар жүйесінде Қазақстанның ұстанымдарын одан әрі күшейту;

5) "гуманитарлық дипломатияны" жандандыру, халықаралық қоғамдастықта елдің жағымды бейнесін танымал ету;

6) сыртқы саяси мәселелер бойынша қазақстандық қоғамдастықпен тиімді байланыстар жүйесін орнату;

7) шетелде Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке және отбасылық құқықтарын, жеке және заңды тұлғаларының заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету бойынша жұмысты жетілдіру.

5-тарау. Сыртқы саясаттың даму үрдістері мен пайымы

Жоғарыда баяндалған мақсаттар мен міндеттер елдің халықаралық аренадағы мынадай маңызды басымдықтарын белгілейді.

1. Халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау саласындағы басымдықтар

1.1. Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) Жарғысының мақсаттары мен қағидаттары негізінде халықаралық қатынастардағы сенім ахуалын қалпына келтіру және нығайтуға жәрдемдесу, тең құқықтық пен ымыра негізінде көпжақты өзара іс-қимылды ілгерілету;

1.2. алдын алу дипломатиясы мен медиациясының мүмкіндіктеріне көңіл аудара отырып, мемлекетаралық қақтығыстар мен дағдарыстарды, іргелес өңірлердегі азаматтық жанжалдарды шешуде кешенді тәсілді қолдану;

1.3. стратегиялық тұрақтылықты күшейтуге жәрдемдесу, ядролық қаруды кез келген мақсатта қолдануға және оны қолдану бойынша сес көрсетуге қарсы әрекет жасау; ядролық қару және жаппай қырып-жою қаруының (ЖҚҚ) басқа да түрлерінен азат әлемге қол жеткізуге күш салуды жалғастыру; ядролық қарудан таза аймақтар құруды қолдау;

1.4. қару-жарақтың кәдімгі және жаңа түрлерінің жарысына жол бермеу бойынша халықаралық күш-жігерге атсалысу, қару-жарақтың кәдімгі және жаңа түрлеріне бақылау жасаудың халықаралық режимдерін сақтау мен ілгерілету бойынша шараларды қолдау;

1.5. Азиялық қауіпсіздіктің түйінді мәселелерін шешудің, оның ішінде Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесті (АӨСШК) қауіпсіздік пен даму бойынша өңірлік ұйымға айналдыру арқылы, кешенді тәсілдерін іздеуді жандандыру;

1.6. халықаралық терроризмге және экстремизмге қарсы іс-қимылда жаһандық және өңірлік күш-жігерді біріктіруге, оның ішінде халықаралық терроризмге қарсы ауқымды коалиция құру арқылы жәрдемдесу; ұйымдасқан қылмыс, есірткі бизнесі және қылмыстық әрекеттің басқа да түрлерімен күрес саласында сыртқы әріптестермен өзара іс-қимыл жасасу;

1.7. халықаралық ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, кибертерроризмге және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды құқыққа қайшы мақсатта қолдануға, оның ішінде халықаралық бейбітшілік, қауіпсіздік пен тұрақтылыққа қатер төндіретін әрекеттерге қарсы күреске жәрдемдесу.

2. Экономикалық дипломатия саласындағы басымдықтар

2.1. ұлттық экономиканың құрылымдық трансформациясы үдерісіне, оның ішінде индустрияландыру бағдарламаларын жүзеге асыру және "қарапайым заттар экономикасын" дамытуға халықаралық ресурстар мен әлеуетті тарту;

2.2. экономиканың базалық салаларына сапалы шетелдік инвестицияларды тарту үшін халықаралық ынтымақтастықты кеңейту: машина және құрал жасау, агроөнеркәсіптік кешен, жеңіл өнеркәсіп, құрылыс материалдарын өндіру, тау-кен өндіру өнеркәсібі, көлік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, туризм, мұнай-газ химиясы және мұнай өңдеу, мұнай сервисі саласы, агрохимия өнеркәсібі, түсті металлургия;

2.3. инновациялық және индустриялық үдерістің маңызды бөлігі ретінде Қазақстанға озық шетелдік технологияларды трансферлеуге жәрдемдесу. Жаңа жоғары технологиялық салаларда халықаралық әріптестікті, оның ішінде "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы аясында, "жасанды интеллект", "үлкен деректер" секторларын және басқа іргелес бағыттарды дамыту тұрғысынан ашық юрисдикция ретінде Қазақстан брендін ілгерілету;

2.4. су, жер, биологиялық және басқа да ресурстарды пайдаланудың тиімділігін арттыру мақсатында "Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі бойынша тұжырымдаманы" іске асыру үшін қолайлы сыртқы жағдайларды қамтамасыз ету;

2.5. Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілетті салаларының халықаралық және өңірлік өндіріс тізбелеріне интеграциялануына жәрдемдесу;

2.6. қазақстандық инвесторлар мен тауар өндірушілерге шетелдік нарықтарда жобаларды іске асыруда қолдау көрсету, басқа елдердің мемлекеттік органдары тарапынан оларды кемсітушілікке жол бермеу;

2.7. ұлттық, ең алдымен, шикізаттық емес экспорттың тізімдемесін, көлемін және географиясын, оның ішінде әзірленіп жатқан "2025 жылға дейінгі сауда саясатының мемлекеттік бағдарламасының" және оның кейінгі редакцияларының басымдықтарын ескере отырып, кеңейтуге жәрдемдесу. Сапаның халықаралық стандарттарын әзірлеу мен енгізуге қатысу, қазақстандық тауарлар мен қызметтердің экспортына бөгет жасайтын тарифтік, тарифтік емес және қорғау шараларын алып тастауға жәрдемдесу;

2.8. "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасының әлеуетіне, "ашық аспан" режимін енгізуге және шетелдік әріптестердің инфрақұрылымдық бастамаларына сүйене отырып, Қазақстанды Шығыс – Батыс және Солтүстік – Оңтүстік магистралдық жолдарындағы трансконтиненталдық транзиттік-логистикалық хабқа айналдыру;

2.9. өңірлік және жергілікті деңгейде, оның ішінде Қазақстан және Ресей өңіраралық ынтымақтастық форумының, "Қорғас" шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығының, "Орталық Азия" сауда-экономикалық ынтымақтастық орталығының негізінде сауда-экономикалық және инвестициялық ынтымақтастықты дамыту;

2.10. өңірлік және жаһандық энергетикалық қауіпсіздікті нығайтуға, энергия ресурстарын өндіруші, транзит және тұтынушы елдер мүдделерінің теңгеріміне қол жеткізуге, оларды экспорттаудың әртараптандырылған, тұрақты және қауіпсіз бағыттарын құруға жәрдемдесу;

2.11. жаһандық қаржылық экожүйеге одан әрі интеграциялануы мақсатында "Астана" халықаралық қаржы орталығының алаңын ілгерілету. Қазақстанның тауар биржаларын басқаруға ірі шетелдік компанияларды тарту;

2.12. Дүниежүзілік сауда ұйымының қағидаттары негізінде халықаралық сауда жүйесінің тиімді жұмыс істеуіне жәрдемдесу;

2.13. өңірлік азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша халықаралық күш-жігерге, оның ішінде Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам Ұйымының әлеуетін пайдалану арқылы қатысу;

2.14. дамуға ресми көмек көрсету жөніндегі әлемдік қоғамдастықтың күш-жігеріне жәрдемдесу.

3. Адам құқықтары, гуманитарлық дипломатия және қоршаған ортаны қорғау саласындағы басымдықтар

3.1. әлем мемлекеттерінің тарихи дамуының және мәдени құндылықтарының ерекшеліктерін ескере отырып, адам құқықтары мен еркіндіктерін қорғау, азаматтық қоғамның дамуы саласында сындарлы және тең құқықтық ынтымақтастықты нығайту;

3.2. мәдениетаралық және дінаралық диалогты, оның ішінде Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшылары съезі, "Мәдениеттер жақындасуының халықаралық онжылдығы" аясындағы бастамалар, БҰҰ Өркениеттер альянсына және басқа да халықаралық бастамаларға қатысу арқылы дамытуға жәрдемдесу;

3.3. өшпенділік, нәсілдік кемсітушілік, діни қайшылықтар, экстремизм мен ұлтшылдық негізіндегі қылмыстық актілерге қарсы тұру бойынша әлемдік қоғамдастықтың күш-жігеріне атсалысу;

3.4. заңсыз көші-қонға және адам саудасына қарсы күрес саласында халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға қатысу;

3.5. визалық рәсімдер мен режимдерді ырықтандыру бойынша көпжақты конвенцияларға қосылу және екіжақты шарттар жасасу;

3.6. қылмыстық және азаматтық істер бойынша өзара құқықтық көмек көрсету, адамдарды ұстап беру мен сотталған адамдарды беру туралы екіжақты шарттар жасасу;

3.7. білім беру, ғылым, мәдениет, спорт және жастар саясаты салаларында екіжақты және көпжақты деңгейдегі халықаралық ынтымақтастықты кеңейту;

3.8. қазақ халқының бай тарихи-мәдени мұрасын, оның ішінде "Рухани жаңғыру" бағдарламасы аясында танымал ету;

3.9. сыртқы саяси мақсаттарға қол жеткізу, халықаралық бастамаларды ілгерілету, шет елдермен ынтымақтастықты дамыту үшін "цифрлық дипломатияның" құралдарын қолдануды кеңейту;

3.10. өңірлік және жаһандық саясат пен экономика мәселелері бойынша Қазақстанның тәсілдемелері мен бастамалары туралы, оның ішінде Астана экономикалық форумы, Еуразиялық Медиа Форум және "Astana Club" әлеуетін пайдалану арқылы әлемдік қоғамдастықты хабардар ету;

3.11. елдің сыртқы саясатының міндеттері мен басымдықтары, қоғамның сыртқы саяси біліктілігін арттыру және негативті сыртқы ықпалға төзімділігін күшейту мақсатында қазақстандықтар үшін нақты нәтижелер мен пайдалар туралы қазақстандық қоғамда жүйелі түрде түсіндіру жұмысын жүргізу;

3.12. шет елдерде қазақ қауымдары шоғырланып тұратын жерлерде қазақ тілі мен мәдениетін дамытуға, олардың тарихи Отанымен байланысын сақтауына, оның ішінде Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы және "Отандастар" қоры арқылы қолдау көрсету;

3.13. шет елдердегі Қазақстан азаматтарының, сондай-ақ шетелдіктер асырап алған, шет елдерде тұратын қазақстандық балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау;

3.14. саяси, экономикалық және гуманитарлық байланыстарға жәрдемдесу үшін "парламенттік дипломатияның" әлеуетін пайдалану;

3.15. сыртқы саясат саласында "халықтық дипломатия" құралдарын қолдану, қазақстандық үкіметтік емес сектормен өзара іс-қимыл жасасу;

3.16. қоршаған ортаны қорғау, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарының алдын алу саласында халықаралық ынтымақтастықты кеңейту;

3.17. көршілес елдермен бірлесіп, трансшекаралық су ресурстарын әділ және ұтымды пайдалану, тұрақты басқару және қорғау саласындағы шарттық құқықтық базаны, құралдар мен тетіктерді жетілдіру бойынша жұмысты жалғастыру;

3.18. бұрынғы Семей ядролық полигоны мен Арал теңізінің аумақтарын оңалту, сондай-ақ шөлейттенуге қарсы күрес бойынша шетелдік донорлармен ынтымақтастық жасау;

3.19. Каспий маңы елдерімен бірлесіп, "Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияның" және оған қатысты хаттамалардың баптарын практикалық тұрғыда жүзеге асыру;

3.20. денсаулық сақтау саласында, оның ішінде эпидемиялар мен пандемияларға қарсы іс-қимыл мақсатында халықаралық ынтымақтастыққа атсалысу;

4. Өңірлік және көпжақты дипломатия саласындағы басымдықтар

4.1. Алматы қаласындағы БҰҰ хабына Тұрақты даму мақсаттары бойынша БҰҰ-ның Қазақстандағы өңіраралық орталығы мәртебесін беру және оның Орталық Азия мемлекеттері мен Ауғанстандағы қызметіне жәрдемдесу;

4.2. Ресей Федерациясымен одақтастық қатынастарды, Қытай Халық Республикасымен жан-жақты стратегиялық әріптестікті, Америка Құрама Штаттарымен кеңейтілген стратегиялық әріптестікті, Орталық Азия мемлекеттерімен стратегиялық қарым-қатынастарды, Еуропалық Одақпен (ЕО) және ЕО-ға мүше мемлекеттермен кеңейтілген әріптестік пен ынтымақтастықты одан әрі дамыту;

4.3. Еуразиялық экономикалық одаққа (ЕАЭО) қатысушы мемлекеттермен ЕАЭО туралы шартта белгіленген салаларда тығыз өзара іс-қимылды жалғастыру. Қазақстанның ұзақ мерзімді ұлттық мүдделерін толыққанды ескеру мақсатында ЕАЭО аясындағы келіссөздер үдерісін жүргізудің тәсілдемелерін оңтайландыру;

4.4. саяси, сауда-экономикалық және гуманитарлық, сондай-ақ қауіпсіздік және жаңа сын-тегеуріндер мен қатерлерге қарсы іс-қимыл салаларында көпжақты диалогты нығайту мақсатында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттермен екіжақты және көпжақты өзара іс-қимылды дамыту;

4.5. Еуразиялық және жаһандық үдерістерде маңызы тоқтаусыз өсіп келе жатқан Орталық Азия өңірінде көпжақты диалог пен ынтымақтастықты кеңейту. Орталық Азия мемлекеттерінің сыртқы әріптестерімен өзара іс-қимылының қазіргі форматтарын нығайту;

4.6. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияның негізінде, сондай-ақ Қазақстанның энергетика, көлік, қоршаған ортаны қорғау және қауіпсіздік салаларындағы ұзақ мерзімді мүдделерін ескере отырып, Каспий өңірінде тұрақтылықты сақтау және ынтымақтастықты кеңейту;

4.7. ЕО құрамына кірмейтін Еуропаның жетекші мемлекеттерімен өзара тиімді байланыстарды жандандыру. Еуропа және Еуразиядағы саясат пен қауіпсіздік салаларындағы көпжақты ұйымдармен – Ұжымдық қауіпсіздік шарт ұйымы, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы, Еуропа Кеңесі, Солтүстік Атлантикалық шарт ұйымы және басқа институттармен ынтымақтастықты кеңейту бойынша бағытты жалғастыру;

4.8. Шығыс, Оңтүстік-Шығыс және Оңтүстік Азия, Орта және Таяу Шығыс, Солтүстік Африка елдерімен қатынастарды нығайту. Азия өңіріндегі халықаралық ұйымдардың, оның ішінде Шанхай ынтымақтастық ұйымы, АӨСШК, Ислам ынтымақтастық ұйымы, Түркі тілдес мемлекеттердің ынтымақтастық кеңесі, Экономикалық ынтымақтастық ұйымы, "Азия – Еуропа форумы" өңіраралық диалогтық үдерістің жұмысына белсенді түрде қатысу. Қазақстан қатыспайтын өңірлік ұйымдармен – Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің қауымдастығы, Араб мемлекеттерінің лигасы, Парсы шығанағы мемлекеттерінің ынтымақтастық кеңесі және басқа да құрылымдармен байланыстарды кеңейту;

4.9. саяси және сауда-экономикалық ынтымақтастық әлеуетін барынша толыққанды іске қосу мақсатында Солтүстік және Латын Америкасы, Кариб бассейні және Африка елдерімен, сондай-ақ олар қатысатын өңірлік ұйымдармен ынтымақтастықты дамыту;

4.10. халықаралық және өңірлік экономикалық және қаржы ұйымдармен – Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы, Халықаралық валюта қоры, Дүниежүзілік банктің тобы, Азия инфрақұрылымдық инвестициялар банкі, Еуропалық қайта құру және даму банкі, Азиялық даму банкі, Еуразиялық даму банкі, Еуропалық инвестициялық банкі, Ислам даму банкі және басқа да институттармен өзара іс-қимылды нығайту.

Сыртқы саясатты іске асыру құралдары

Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Президент елдің сыртқы саясатының негiзгi бағыттарын айқындайды және халықаралық қатынастарда Қазақстанның атынан өкiлдiк етеді.

"Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасына оның тарихи миссиясына байланысты өмір бойы Қазақстан халқына, мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға сыртқы саясаттың аса маңызды мәселелері бойынша бастамалар жасау құқығы тиесілі.

Парламент еліміздің ең жоғары өкілді органы бола отырып, өзінің конституциялық өкілеттіктері шеңберінде халықаралық шарттарды ратификациялау, олардың күшін жою бойынша заңнамалық жұмыс жүргізеді.

Сыртқы саясат саласында уәкілетті орган болып табылатын Сыртқы істер министрлігі (бұдан әрі – СІМ) сыртқы саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеуді және Мемлекет басшысының халықаралық бастамаларын іске асыруды жүзеге асырады, сондай-ақ Президентке және Үкіметке тиісті ұсыныстар береді, орталық атқарушы органдардың шет мемлекеттер, мемлекетаралық бірлестіктер және халықаралық ұйымдармен қарым-қатынастарындағы іс-қимылды үйлестіруді жүзеге асырады.

Атқарушы органдар жүйесін басқаратын Үкімет шет мемлекеттермен, халықаралық және өңірлік ұйымдармен өзара қарым-қатынастардың дамуын қамтамасыз етеді, сыртқы экономикалық саясатты іске асыру, сыртқы саяси іс-шараларды қаржыландыру бойынша шараларды әзірлейді.

Мемлекеттік органдар тұрақты негізде, өз құзыреті шеңберінде және СІМ-нің үйлестіруімен, елдің халықаралық шарттары мен міндеттемелерін орындау бойынша жұмысты жүзеге асырады, сыртқы саясат саласында тактикалық тәсілдерді және нақты ұсыныстарды әзірлейді. Мемлекеттік органдардың сыртқы саяси салдарларға әкелуі ықтимал ішкі сипаттағы шешімдер қабылдауы СІМ-мен міндетті түрде келіседі.

СІМ басқаратын Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері дипломатиялық қызметтің бірыңғай жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Олардың қызметі аккредиттеу елдерінде, мемлекетаралық бірлестіктерде немесе халықаралық ұйымдарда Қазақстанның ұлттық мүдделерін, оның азаматтары мен заңды тұлғаларын қорғауға және ілгерілетуге бағытталған.

Шет мемлекеттермен сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссиялар (комитеттер, кеңестер, форумдар) Қазақстанның мүдделерін ілгерілетудің, бизнес пен мемлекеттің өзара іс-қимылының, екі жақтың мүддесіне сәйкес келетін міндеттерді шетелдік әріптестермен бірлесіп шешудің негізгі құралы болып табылады.

Халықаралық шарттардан және үкіметаралық комиссиялардың (комитеттер, кеңестер, форумдар) шешімдерінен туындайтын уағдаластықтар мен міндеттемелерді жүзеге асыру бойынша бағдарламалар мен жоспарлар әзірленуде.

Сыртқы саясат және сыртқы экономикалық ынтымақтастық саласындағы нақты басымдықтарды іске асыру мақсатында ведомствоаралық комиссиялар мен жұмыс топтары құрылады.

СІМ қызметінің мәселелері жөніндегі Қоғамдық кеңес азаматтық қоғаммен өзара іс-қимылды, қоғамды хабардар ету және қоғамдық сараптама жүргізуді қамтамасыз етеді.

6-тарау. Іске асыру кезеңдері және күтілетін нәтижелер

Қазақстанның сыртқы саясатының доктриналық негіздерінің болжамдылығын арттыру мақсатында Тұжырымдаманың қолданыс мерзімі 10 жылға дейін ұзартылды. Тұжырымдаманы іске асыру жоспарлары Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітіледі және екі жылда бір рет жаңартылады.

Тұжырымдаманы іске асыру:

1) сыртқы саяси сабақтастық стратегиясы аясында Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігін, оның халықаралық беделін нығайтуға;

2) ұлттық, өңірлік және жаһандық қауіпсіздікті нығайтуға;

3) қолайлы халықаралық орта қалыптастыруға, Қазақстанның әлемнің барлық мүдделі мемлекеттерімен және халықаралық ұйымдарымен достық, тең құқықтық және өзара тиімді саяси және экономикалық қатынастарын нығайтуға;

4) Қазақстанның халықаралық қоғамдастыққа және әлемдік шаруашылық байланыстарға интеграциялануының барынша жоғары деңгейіне, оның ішінде ұлттық экономиканы әртараптандыру және цифрландыру негізінде қол жеткізуге;

5) мәдени-гуманитарлық, ғылым, білім беру және басқа да аралас салаларда халықаралық ынтымақтастықтың қарқындатуға;

6) шет елдерде Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке және отбасылық мүдделерін, жеке және заңды тұлғалардың іскерлік мүдделерін қорғауды күшейтуге;

7) мемлекеттің сыртқы саясатының ұзақ мерзімді басымдықтары, практикалық қадамдары және нақты нәтижелері туралы қазақстандық қоғамдастықтың және шет елдердің хабардар болу деңгейін көтеруге;

8) қорытындысында – мемлекеттің, Қазақстанның ұлттық бизнесі мен халқының сыртқы саяси қызметтен нақты пайда табуына жәрдем етеді.

7-тарау. Тұжырымдаманы іске асыруда қолданылатын нормативтік құқықтық актілердің тізбесі

1. "Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы туралы" 2000 жылғы 20 шілдедегі Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы.

2. "Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметi туралы" 2002 жылғы 7 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңы.

3. "Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары туралы" 2005 жылғы 30 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңы.

4. "Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы" 2012 жылғы 6 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы.