On approval of the Rules for the Formation and Use of Reasoned Judgment

Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan of October 29, 2018 No. 271. Registered in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on November 16, 2018 No. 17752.

Unofficial translation

Footnote. It became invalid by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2019 No. 189 (effective from 01.01.2020).

In compliance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated March 30, 1995 "On the National Bank of the Republic of Kazakhstan", the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan hereby RESOLVED as follows:

1. That the attached Rules for the Formation and Use of Reasoned Judgment shall be approved

2. In accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, the Bank Supervision Department (O. T Kizatov.) shall:

1) jointly with the Legal Department (N.V. Sarsenova) ensure the state registration of this resolution with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days from the date of state registration of this resolution, send its copies both in Kazakh and Russian languages to the Republican State Enterprise on the Right of Economic Management "Republican Center of Legal Information "for official publication and inclusion into the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan;

3) place this resolution on the Internet resource of the National Bank Of the Republic of Kazakhstan after its official publication;

4) within ten working days after the state registration of this resolution submit to the Legal Department the Information on the implementation of measures provided for in subparagraphs 2), 3) of this paragraph and paragraph 3 of this resolution.

3. within ten calendar days after the state registration of this resolution, the Department for Protection of the Rights of Consumers of Financial Services and External Communications (Terentyev A. L.) shall provide its copy to the periodic printing publications for official publication.

4. Deputy Chairman of the National Bank of the Republic of Kazakhstan O. A. Smolyakov shall be authorized to oversee the implementation of this resolution.

5. This resolution shall enter into force from January 1, 2019 and shall be subject to official publication.

Chairman of the National Bank

D. Akishev

Approved by Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan No. 271 dated October 29, 2018,

Rules for the Formation and Use of Reasoned Judgment
Chapter 1. General provisions

1. These Rules for the Formation and Use of Reasoned Judgment (hereinafter referred to as the Rules) shall be developed in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated March 30, 1995 "On the National Bank of the Republic of Kazakhstan" (hereinafter referred to asthe Law) and shall determine the procedure for formation and use of reasoned judgment.

2. The Rules shall use the following concepts:

1) collegial body – the body of the National Bank of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the National Bank),which shall accept reasoned judgment, composition and procedure of activity, which shall be approved by the Board of the National Bank;

2) supervisory unit – subdivision of the National Bank, providing control and supervision over the activity of financial organizations and forming the reasoned judgment project of the National Bank;

3) reasoned judgment-a reasoned professional report of a collegial body, which shall be the basis for the implementation of measures of supervisory response and decision-making in cases provided by the Law and the Laws dated 31 August 1995 "On Banks and Banking Activities in the Republic of Kazakhstan "(hereinafter referred to as the Law on Banks), dated December 23, 1995" On Mortgage of Immovable Property", dated December 18, 2000" On Insurance Activities" (hereinafter referred to as the Law on Insurance Activities), dated June 3,2003" On Fund Insurance Payments Guarantee Fund ", dated July 2, 2003 "On Securities Market "(hereinafter referred to as the Law on Securities Market).

3. The National Bank shall form and use reasoned judgment in respect of persons referred to paragraph 1 of Article 62-6 of the Law, in order to protect the legitimate interests of depositors, creditors, insurers, clients, investors and correspondents of financial organizations, to ensure financial stability, to avoid worsening the financial situation and to increase the risks associated with the activities of financial organizations referred to in paragraph 1 of Article 62-6 of the Law, as well as early intervention and adoption timely oversight.

The principles stipulated in the second paragraph 3 of Article 62-6 of the Law shall be observed in the use of reasoned judgment.

4. Reasoned judgment shall be used by the National Bank in cases stipulated by the second part of paragraph 2 of Article 62-6 of the Law.

Chapter 2 Procedure for forming reasoned judgment

5. The supervisory unit shall carry out development of reasoned judgment project.

6. The reasoned judgment project shall be based on the information referred to in paragraph 3 of Article 62-6 of the Law.

To develop a reasoned judgment project, the supervisory unit shall use relevant and reliable information. The use of oral information shall be prohibited.

Information shall be deemed relevant if it contains facts that shall be corroborated, refuted or questioned about the existence of circumstances relevant to the formation of a reasoned judgment.

The information shall be recognized reliable if it is obtained by the supervisory unit in a lawful way from various sources and represent the facts based on which the supervisory unit shall determine the existence or absence of circumstances, relevant to the formation of a reasoned judgment, as well as documented confirmation.

7. In developing a reasoned judgment project for the application of the supervisory response, the supervisory unit shall take into account the explanations of the persons referred to in Article 62-6, paragraph 1 of the Law, in its existence. In order to obtain these explanations, the supervisory unit shall forward the relevant request. Failure to represent the person referred to in paragraph 1 of Article62-6 of the Law, explanations within the period determined by the National Bank and constituting not less than 5 (five) working days from the date of receipt of the request shall be considered as absence thereof.

8. The supervisory unit shall forward the reasoned judgment project to the person referred to in paragraph 1 of Article 62-6 of the Law, which within five (5) working days from the date of its receipt, submit to the supervisory unit a reasoned response to consent or disagreement with a reasoned judgment project.

Failure to represent the person referred to in paragraph1 of Article 62-6 of the Law, reasoned response within the prescribed period shall be considered as consent of the person with the reasoned judgment project.

9. On the basis of consideration of the reasoned response about the disagreement with the reasoned judgment project in case of its submission by the person referred to in paragraph 1 of Article 62-6 of the Law, the supervisory unit shall determine the need to reasoned judgment project for consideration by a collegial body.

When the supervising subdivision of the reasoned judgment project is submitted to the collegial body, it shall be accompanied by materials (documents), including a reasoned response to the consent or disagreement of the person referred to in paragraph 1 of Article 62-6 of the Law, with the reasoned judgment project (in its existence).

10. Because of consideration of the reasoned judgment project and the materials (documents) attached thereto, the collegial body shall take one of the following decisions:

1) reasoned judgment;

2) a decision on the absence or insufficiency of grounds for the formation and use of reasoned judgment.

Chapter 3. How to use reasoned judgment

11. Reasoned judgment on evaluation of business reputation shall be a reasonable professional report of the collegial body on the presence or absence of impeccable business reputation in:

1) a candidate for the position of a managing officer of a bank, a bank holding, an organization that shall perform certain types of banking operations, an insurance (reinsurance)company, an insurance holding company, an insurance broker, an organization, guaranteeing the application of insurance payments, a professional participant of the securities market (except for organizations carrying out transfer-agency activities);

2) a supervising employee (or a candidate recommended for appointment or election to the position of executive officer)of the subsidiary organization created, acquired by the bank, bank holding, insurance (reinsurance) company, insurance holding;

3) the executive officer (or candidate recommended for appointment or election to the position of executive officer) of the organization in which the bank, bank holding, insurance (reinsurance) company, insurance holding shall acquire significant participation in capital;

4) the applicant (for an individual) or the executive officer of the applicant (for a legal entity) acquiring the status of a major participant of the bank, the insurance(reinsurance) company, managing the investment portfolio, the bank holding, insurance holding.

12. In assessing the business reputation of a person referred to in paragraph 11 of the Rules, the following cases, facts and/or circumstances shall be considered:

1) attraction of the person, specified in paragraph 11 of the Rules, to criminal liability for criminal offenses against the person, against property, in the sphere of economic activity, for corruption and other criminal offenses against interests civil service and civil management;

2) Participation of an individual referred to in paragraph 11 of the Rules as an accused or defendant in criminal proceedings in connection with criminal offences against the person, against property, in the sphere of economic activity, for corrupt and other criminal offences against the interests of civil service and civil management;

3) existence of violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan or the legislation of another state regulating professional activities, which have been engaged in (engaged) person, specified in paragraph 11 of the Rules;

4) Evasion of the person specified in paragraph 11 of the Rules, from fulfillment of the requirements of international professional standards, applied in the Republic of Kazakhstan, in the part of ethics, exclusion of conflict of interests;

5) Recognition of non-creditworthiness of a legal entity in which the person referred to in paragraph 11 of the Rules shall have been an official and (or) a major shareholder (major participant), during the period of activity of the person as an official and (or) positioning the status of a major shareholder (major participant) of the legal entity or within 2 (two) years after termination of its authority as an official and (or) loss of the status of a major shareholder (major participant) of the legal entity;

6) termination of the employment contract with the person specified in paragraph 11 of the Rules, upon the initiative of the employer on negative motives;

7) submission by the person referred to in paragraph 11 of the Rules, false information by the candidate himself/herself (his/her personality, professional activity, affiliated with him/her) or his/her property or evasion of the submission of such information.

The Provisions of part one of this paragraph shall also apply to cases, facts and (or) circumstances having a place in the territory of a foreign states.

13. The reasoned judgment on the assessment of the financial situation shall be a reasonable professional report of the collegial body on the presence or absence of unstable financial situation of the founder of the bank, insurance (reinsurance) organization, applicant, acquiring the status of a major participant of the bank, insurance (reinsurance) company, managing investment portfolio, bank holding, and insurance holding.

14. In assessing the financial situation of the person referred to in paragraph 13 of the Rules, the following cases, facts and/or circumstances shall be considered:

1) in respect of the person referred to in paragraph 13 of the Rules, the court shall enforce the collection of the debt, not executed on the date of application for issuance of permits, referred to in subparagraph 1) part two of paragraph 2 of Article 62-6 of the Law, or during its consideration or the person referred to in paragraph 13 of the Rules have overdue or executed obligations in the amount of more than KZT 100 000 000 (one hundred million;

(2) the legal entity referred to in paragraph 13 of the Rules have restructured its obligations to creditors in the view of its worsening financial situation;

(3) in respect of the legal entity referred to in paragraph 13 of the Rules, an accelerated rehabilitation procedure, rehabilitation procedure or insolvency procedure have been applied;

4) participation of an individual referred to in paragraph 13 of the Rules as an accused or defendant in criminal proceedings in connection with criminal offences against the person, against property, in the sphere of economic activity, for corrupt and other criminal offences against the interests of civil service and civil management;

5) The person referred to in paragraph 13 of the Rules, have no property and (or) money sufficient to provide additional capitalization of the bank, the insurance (reinsurance)company, managing the investment portfolio in order to ensure their financial stability in accordance with the requirement of the National Bank, stipulated by subparagraph 6) of paragraph 2 of Article 47-1 of the Law on banks, subparagraph 6) of paragraph 2 of Article 53-4 of the Law on insurance activity, subparagraph 3) of paragraph 2 of Article 72-3 of the Law on the Securities Market;

6) the relationship of obligations of a legal entity referred to in paragraph 13 of the Rules to its own capital is more than 5 (five), for a financial institution-more than 10 (ten).

15. Reasoned judgment on the recognition of a person as a person associated with a special relationship with the bank shall be a reasonable professional report of the collegial body on the existence of signs of the relationship of the person concerned with special relations with the bank in cases where:

1) a bank, a major bank participant, a participant of a banking conglomerate have control over a legal entity in accordance with international financial reporting standards;

2) cash flows and (or) basic obligations of an individual or legal entity having risen as a result of a transaction with the bank and(or) a person connected with the bank by special relationship, which will lead to a worsening of the bank's financial position;

3) the purpose of obtaining a bank loan and (or) its use does not correspond to the nature of economic activity and (or)the needs of the borrower-an individual or legal entity based on his entrepreneurial or work activity and (or) business plan of such entity;

4) information on the ownership structure of the borrower –a legal entity does not provide an opportunity to establish all the final beneficiaries and (or) all participants owning more than 10 (ten) percent of voting shares (except for cases when the shares shall be in nominal holding) or shares of participation in the authorized capital of the borrower – legal entity;

5) the expected cash flows of an individual or legal entity, taking into account the collateral is not sufficient to repay the obligations on the bank loan at the date of the decision on its issuance (except in cases of bank taking measures to improve the quality of assets of the bank);

6) the decision of the corresponding body of the bank, which is authorized to make decisions on alienation of assets, change of pledge and termination of pledge, decisions on the issue of bank loans and bank guarantees, on the transaction with the borrower-individual or legal entity (except for cases of execution before the bank of obligations secured by the pledge, for enclosure by the bank of the pledge, replacement of the pledge on the equivalent) taken with a substantial violation of the bank's requirements for the concluded transactions, provided by the bank's internal documents, lead to or resulted in significant risks for the bank;

7) the terms of the bank loan agreement concluded with the borrower – an individual or legal entity, shall assume not corresponding to the customs of business turnover limitation of liability of the borrower – an individual or legal entity on fulfillment of conditions of bank loan agreement, shall provide the events, the occurrence of which terminate completely or in part of the obligation of the borrower- an individual or legal entity under the bank loan agreement, and lead or have resulted significant risks to the bank

8) the terms of the transaction of the bank with an individual or legal entity shall meet the criteria for recognition of transactions with preferential conditions, provided by paragraph 2 of Article 40 of the Law on banks, paragraph 20 of the Rules and additional criteria for the attribution of transactions to transactions with preferential conditions established by the regulatory legal act of the National Bank in accordance with the second part of Article 40, paragraph 2 of the Law on banks.

The cases provided for in subparagraphs 1), 2), 3), 5), 6) and 7) of the first part of this paragraph shall be considered by the supervisory unit if the transaction amount, including several transactions with the same person, shall:

Be more than 2 (two) percent of the bank's own capital at the date of decision-for banks with the size of their own capital up to KZT 100 000 000 000 (one hundred billion) inclusive;

Be more than 1 (one) percent of the bank's own capital at the date of decision-for banks with the size of their own capital over KZT 100 000 000 000 (one hundred billion).

The conditions stipulated in the second part of this paragraph shall not apply to the cases of the transaction (several transactions), which (which) provide (provide) evasion of the specified size of transactions.

If the bank and/or the person have an adequate and effective risk management and internal control system, allow minimizing the risks from transactions with the person in the cases, provided for in the first part of this paragraph, such person shall not be recognized as the person associated with special relationship with the bank.

16. Reasoned judgment on the recognition of a person as a person associated with a special relationship with the insurance (reinsurance) company shall be a reasonable professional report of the collegial body on the existence of signs of connectedness of the person concerned with a special relationship with the insurance (reinsurance) company in cases where:

1) insurance (reinsurance) company, a major participant of the insurance (reinsurance) company, the member of the insurance group have control over the legal entity in accordance with international financial reporting standards;

2) the decision of the corresponding body of the insurance (reinsurance) company, which authority include making decisions on the alienation of assets, decisions on the conclusion of transactions with an individual or legal entity, including insurance (reinsurance), accepted with a substantial violation of the requirements of the insurance (reinsurance) company to the concluded transactions provided by the internal documents of the insurance (reinsurance) company, and lead or have resulted in significant risks to the insurance (reinsurance)company;

3) the contract of insurance (reinsurance), concluded with the person, contain the conditions excluding occurrence of the insured event and (or) realization of the insurance payment;

4) conditions of the transaction of an insurance(reinsurance) company with an individual or legal entity meet the criteria for recognition of transactions with preferential conditions stipulated by paragraph 2 of Article 15-1 of the Law on Insurance Activity, paragraph 20 of the Rules and additional criteria for the allocation of transactions to transactions with preferential conditions established by the regulatory legal act of the National Bank in accordance with part 2 of Article 15-1 of the Law on Insurance Activities.

If an insurance (reinsurance) company and (or) person have an adequate and effective system of risk management and internal control, which allow minimizing risks from transactions with a person in cases provided for in the first part of this paragraph, such person shall not be recognized by the person connected with the insurance (reinsurance) company with special relationship.

17. In the formation of reasoned judgment on the recognition of a person as a person associated with a bank, an insurance (reinsurance) company with special relationship, in the cases provided for in subparagraph 1) of paragraph 15 and subparagraph 1) of paragraph 16 of the Rules, the National Bank shall consider the report of the independent expert, including the bank, the insurance (reinsurance) company.

18. The requirements set out in paragraphs 15 and 17 of the Rules shall apply to bank holdings (except for non-residents of the Republic of Kazakhstan who are bank holding or a person possessing the characteristics of a bank holding and corresponding requirements of paragraph 9 of Article 40 of the Law on Banks) and organizations carrying out certain types of banking operations.

19. The requirements set out in paragraphs 16 and 17 of the Rules shall apply to insurance holdings, except for non-residents of the Republic of Kazakhstan, which are the insurance holding company, a person possessing the signs of the insurance holding and corresponding requirements of subparagraph 1) of paragraph 6 of Article 15-1 of the Law on Insurance Activities, and insurance holdings, which are bank holdings, which are the part of the banking conglomerates.

20. Reasoned judgment on the establishment of the fact that the bank, the insurance (reinsurance) company grant preferential conditions to persons associated with special relationships, as well as the attribution of the transaction, provided by the bank, insurance (reinsurance) company, to transactions with preferential conditions shall be a reasonable professional report of the collegial body on the existence of signs indicating the provision by the bank, the insurance(reinsurance) company of preferential conditions to persons, connected with special relationship, in case of exceeding the size of the transaction of the internal limit established by the bank, the insurance (reinsurance)company for such type of transactions, without proper economic analysis.

21. Reasoned judgment on the quality assessment of the risk management system and internal control in the bank shall present a reasonable professional report of the collegial body on the quality of risk management system and internal control in the bank and shall be applied for evaluation:

1) risk-profile and risk-appetite (acceptable level of risks) of the bank for compliance with the chosen business model and development strategy;

2) strategic and budget planning for compliance of the bank's budget with the economic goals determined by the bank's strategy, business model, and the risks taken by the bank;

3) the quality of forecasting the bank's main financial indicators for:

adequacy of the assumptions used in the budget formation (overstatement or underestimation of the planned volume of assets, liabilities, capital (profit or loss);

availability of an analysis of budget compliance with actual indicators;

4) methods of determining the aggregate level (levels) of risk-appetite of the bank and the level of risk appetite for each type of risk for:

availability of the necessary level of equity and liquidity to cover the established levels of risk appetite;

adequacy of the limit value of quantitative and qualitative limits on different types of risks within a multilevel system of limits;

5) quality of the corporate management system of the bank for:

availability and compliance of measures to resolve conflicts of interest in corporate management;

availability of the fact of making decisions on the conclusion of transactions or on the implementation of transactions in the presence of significant risks, which have been available in written information prepared by the bank's units that manage risks. The Provisions of this paragraph shall apply to a transaction or aggregate of transactions, the amount of which shall be:

more than 1 (one) percent of the bank's own capital at the date of decision-for banks with the size of their own capital up to KZT 100 000 000 000 (one hundred billion) inclusive;

more than 2 (two) percent of the bank's own capital at the date of decision-for banks with the size of their own capital over KZT 100 000 000 000 (one hundred billion);

6) internal procedures for determining the adequacy of equity and liquidity to cover the risks inherent in the bank's activities on the subject:

quality of risk assessment;

availability of stress testing results in the assessment of capital adequacy;

applying the appropriate risk profile in the process of determining the adequacy of equity;

adequacy of assumptions in the evaluation of potential customer outflows in stressful situations and adequacy of assessment of the required level of liquid assets for the purpose of their covering;

7) implementation of internal policies, as well as procedures for the management of risks inherent in the bank's activities, for the purpose of:

compliance with regulated procedures;

compliance with internal policies on transactions, including exceptions, documenting such exceptions with informing the board of directors on the conclusion of transactions that shall not conform to the procedures and policies approved by the bank;

8) procedures for identification of persons associated with the bank with special relationship, for the following:

availability and observance of appropriate restrictions for transactions with persons connected with the bank by special relationship, including the prohibition on granting preferential terms thereto;

identification of persons associated with the bank with special relationship, with necessary information, in order to prevent the conclusion of transactions on preferential terms and increase the concentration of credit risk;

disclosure of transactions with persons associated with the bank with special relationships;

9) procedures for the analysis of the property accepted by the bank for the purpose of:

correctness of the method of determining the market value of pledge, the correctness of market value, taken into account when issuing a bank loan and the formation of reserves (provisions), taking into account the application of independent evaluation in cases of disputes;

compliance with the terms for foreclosure on the subject of pledge;

conformity of terms of the pledge agreement to the structure of provided financing taking into account the borrower's financial position (co-borrower, guarantor);

possibility of realization of the right of foreclosure on the subject of pledge;

10) effectiveness of credit risk management of the bank on the subject:

availability and compliance with internal policies and procedures of crediting;

availability and compliance of procedures to identify assets with the signs of impairment in accordance with international financial reporting standards, including the submission to the board of directors of the bank information on the specified assets, the adoption of measures to manage them

adequacy of assumptions used to assess borrowers' business plans;

periodicity of monitoring of individual bank loans;

adequacy of frequency and completeness of monitoring of borrowers with signs of worsening of financial condition;

bank's credit administration procedures;

the possibility of borrowers who have received a bank loan in foreign currency to adequately respond to changes in the exchange rate of the loan;

11) quality of the internal rating of borrowers (scoring) of the bank on the subject:

adequacy of the used models of rating evaluation of borrowers (scoring) of the bank;

timeliness of changes in the used models of rating evaluation of borrowers (scoring) of the bank in order to maintain their relevance, including in terms of assigned weights, points;

implementation of periodic validation of the rating models of borrowers (scoring) of the bank;

12) conformity of the size of the formed provisions(reserves) with the requirements established by Resolution of the Board of the National Bank № 269 dated December 22, 2017 "On Approval of the Rules for the Establishment of Provisions (Reserves) in Accordance with International Standards of Financial Reporting and Requirements of the Legislation of the Republic of Kazakhstan on Accounting and Financial Reporting", registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under № 16502;

13) methods for determining the fair value of financial instruments to reflect their adequate value;

14) effectiveness of the bank's funding strategy for:

sufficiency and necessity of diversification of sources of funding by types, currencies, terms;

availability of high concentration in the structure of funding;

availability of alternative sources of funding;

availability of uncontrolled significant gaps between the assets and liabilities in terms of time and currency;

15) procedures for management of liquidity of the bank on the subject:

sufficiency of liquid assets level for timely fulfillment of payment obligations, including the daily need for liquid funds taking into account unforeseen outflows;

validity of the inclusion in the liquid assets of instruments available for implementation in the short term in the current market conditions;

correctness of planning of funding outflows;

16) the effectiveness of the bank's early warning system, aimed at timely response to changes in internal and (or) external risk indicators, to:

correctness of the indicators of the early warning system, including accounting for the information available to the bank, potentially influencing the risk level increase;

adequacy of the bank's actions while increasing the risk identified in the early warning system;

timeliness and effectiveness of mandated activities in excess of established levels of the early warning system;

17) a plan of financing in case of unforeseen circumstances and ensuring the continuity of the bank's activity on the subject:

availability of the list of effective and reasonable measures to restore liquidity and sufficiency of equity in the implementation of risks inherent in the bank's activities;

confirmed the probability of implementation of stressful scenarios, unforeseen circumstances;

determining the necessary resources to restore the bank's activities, their adequacy;

18) efficiency of procedures of management of operational risk of the bank on the subject:

availability and compliance of operational risk assessment procedures in key business areas, services, processes and information systems;

availability and compliance of operational risk assessment procedures in the implementation of new financial services and products;

availability of the necessary instruments to identify effectively operational risks and management measures;

documenting the facts of major losses due to the implementation of operational risk and implementation of measures to minimize them;

19) effectiveness of the risk management system and internal control of the bank in the sphere of counteraction to legalization (laundering) of proceeds of crime and financing of terrorism, for the following purpose:

exposure of the financial institution to the risk of legalization (laundering) of proceeds of crime and the financing of terrorism;

adequacy of procedures for identification of the client (its representative) and beneficial owner, adequacy of the assessment of risk of legalization (laundering) of proceeds of crime, and financing of terrorism by client type;

identification of operations subject to financial monitoring;

efficiency of interaction of subdivisions on issues of counteraction to legalization (laundering) of proceeds of crime and financing of terrorism;

adequacy and sufficiency of the measures taken by the bank to minimize the risk of legalization (laundering) of proceeds of crime and financing of terrorism;

vulnerabilities of provided services, as well as ways of their granting to the risk of legalization (laundering) of proceeds of crime and financing of terrorism;

20) stress testing in the bank on the subject:

completeness, correctness and validity of the scenarios used;

the relevance of projected changes in external and internal indicators in scenarios;

adequacy of stress testing models and procedures;

applying stress testing results in the bank's risk management system and taking managerial decisions (if necessary);

availability of interrelation (correlation) of change of risk-factors on structure of assets and liabilities of the bank;

21) the quality of the management information system on the risks inherent in the bank's activities for the reliability, completeness, timeliness of information provided to the collegial bodies of the bank, as well as the completeness of the disclosure of risks in the pointed information for management decision-making purposes;

22) the effectiveness of the system of three protection lines for:

independence of subdivisions and conformity to qualification requirements of workers of the second and third lines of protection;

the existence and observance of measures to settle the conflict of interest between the members of the system of three protection lines and (or) combining the functional responsibilities of its participants;

23) the quality of internal control procedures for:

compliance of the bank's internal documents with the requirements of banking legislation of the Republic of Kazakhstan and (or) untimely bringing of the bank's internal documents in compliance with banking legislation Of the Republic of Kazakhstan;

the availability of a substantial volume of transactions concluded without compliance with the established internal procedures of the bank;

24) effectiveness of the internal audit unit of the bank in conducting an independent assessment of the effectiveness of risk management procedures for:

applying a risk-oriented approach to the planning of the internal audit unit;

providing audit-based recommendations to improve the effectiveness of risk management procedures;

procedures for monitoring the implementation of recommendations issued by the internal audit unit.

the Provisions provided for in subparagraphs 1), 2), 3), 6),16), 17) and 21) of this paragraph shall apply to the banking conglomerate.

22. Reasoned judgment on the quality assessment of the risk management system and internal control in the insurance (reinsurance) company and the insurance group, a professional participant of the securities market (with the exception of organizations carrying out transfer-agency activity) shall be a reasonable professional report of the collegial body on the quality of risk management system and internal control in the insurance (reinsurance) company and the insurance group, professional securities market participant (with the exception of organizations, carrying out transfer-agency activity) and shall be applied in cases, provided by subparagraphs 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7), 18), 19), 20), 21), 22), 23) and 24) (for the insurance ( reinsurance) organization, professional participant of securities market), subparagraphs 1), 2), 3), 6), 16), 17) and 21) (for insurance group) of paragraph 21 of the Rules.

23. Reasoned judgment on the assessment of adequacy of provisions (reserves) of the bank, insurance (reinsurance) company, professional participant of the securities market (with the exception of organizations, carrying out transfer-agency activities) shall be a reasonable professional report of the collegial body on the conformity of the formed provisions (reserves) of the bank, the insurance (reinsurance) company, the professional participant of the securities market (with the exception of organizations, carrying out transfer-agency activity) to the international standards of financial reporting, methods on formation of provisions (reserves), including conformity of methods on their formation of risks of the bank, the insurance (reinsurance) company, a professional participant of the securities market, and the reliability of information used for their formation.

24. Reasoned judgment on the assessment of adequacy of insurance reserves, formed by the actuary, licensed to carry out actuarial activity in the insurance market (hereinafter referred to as the Insurance Reserves), shall be a reasonable professional report of the collective body on compliance of insurance reserves with international standards of financial reporting, methods of calculating insurance reserves and their structure, including the conformity of methods for their formation of risks of the insurance (reinsurance) company, and the reliability of information used for their formation.

Reasoned judgment on the assessment of adequacy of insurance reserves shall be used in cases (but not limited to):

Unreasonable change in the method of calculating insurance reserves or parameters used in the calculation of insurance reserves, which results in improved performance of prudential standards and other mandatory standards and limits, established by Resolution of the Board of the National Bank № 304 dated December 26, 2016 "On Establishment of Regulatory Values and Methods of Calculations Prudential Standards of Insurance (Reinsurance) Company and Insurance Group and Other Obligatory to Observance of Norms and Limits, List, Forms, Terms of Reporting on Performance of Prudential Norms by Insurance (Reinsurance) Companies and Insurance Groups, Rules of Reporting on Fulfillment of Prudential Regulations by Insurance (Reinsurance) Companies and Insurance Groups, Requirements to the Acquired Insurance (Reinsurance) Companies, Subsidiaries of Insurance (Reinsurance) Companies or Insurance Holdings Shares (Shares of Participation in the Authorized Capital) of Legal Entities, the List of Bonds of International Financial Organizations, Purchased by Insurance Holdings, the Minimum Required Rating for Bonds Purchased by Insurance Holdings, and List of Rating Agencies, as well as the List of Financial Instruments(Except for Shares and Shares of Participation in the Authorized Capital), Acquired by Insurance (Reinsurance) Companies”, registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under № 14794 (hereinafter referred to as Resolution № 304);

formation of the reinsurance share in the insurance reserves under the reinsurance contract in the absence of an economic benefit (expediency) for the reinsurer in the conditions of the concluded reinsurance contract;

use of incomplete and (or) unreliable information in the calculation of insurance reserves, which resulted in a decrease (or there is a possibility of reduction) of solvency of the insurance (reinsurance) company and (or) violation of the insurance (reinsurance) organization prudential standards and other mandatory rules and limits established by resolution № 304.

25. If a reasoned judgment is adopted by a collegial body, the supervisory unit shall prepare a project supervisory response or decision in the cases provided for in subparagraph 3) of paragraph 2 of the Rules.

Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 29 қазандағы № 271 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 16 қарашада № 17752 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 189 қаулысымен

Ескерту. Қаулының күші жойылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 12.11.2019 № 189 (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
РҚАО-ның ескертпесі!
Осы қаулы 01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі.

"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары бекітілсін.

2. Банктерді қадағалау департаменті (Қизатов О.Т.) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен (Сәрсенова Н.В.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулы мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оны қазақ және орыс тілдерінде "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жіберуді;

3) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

4) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2), 3) тармақшаларында және 3-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сыртқы коммуникациялар басқармасы (Терентьев А.Л.) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары О.А. Смоляковқа жүктелсін.

5. Осы қаулы 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Ұлттық Банк Төрағасы

Д. Ақышев

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 29 қазандағы № 271 қаулысымен бекітілді

Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес әзірленді және уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану тәртібін белгілейді.

2. Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) алқалы орган – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің (бұдан әрі – Ұлттық Банк) уәжді пайымдауды қабылдайтын органы, оның құрамы мен қызмет тәртібін Ұлттық Банктің Басқармасы бекітеді;

2) қадағалау бөлімшесі – Ұлттық Банктің қаржы ұйымдарының қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын және Ұлттық Банктің уәжді пайымдауының жобасын қалыптастыратын бөлімшесі;

3) уәжді пайымдау – алқалы органның негізделген кәсіби пікірі, ол Заңда және "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы (бұдан әрі – Банктер туралы заң), "Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы" 1995 жылғы 23 желтоқсандағы, "Сақтандыру қызметі туралы" 2000 жылғы 18 желтоқсандағы (бұдан әрі – Сақтандыру қызметі туралы заң), "Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры туралы" 2003 жылғы 3 маусымдағы, "Бағалы қағаздар рыногы туралы" 2003 жылғы 2 шілдедегі (бұдан әрі – Бағалы қағаздар рыногы туралы заң) заңдарда көзделген жағдайларда қадағалап ден қою шараларын қолдану және шешімдер қабылдау үшін негіз болып табылады.

3. Ұлттық Банк уәжді пайымдауды Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаларға қатысты, қаржы ұйымдары депозиторларының, кредиторларының, сақтанушыларының, клиенттерінің, инвесторларының және корреспонденттерінің заңды мүдделерін қорғау, Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген қаржы ұйымдарының қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету, қаржылық жағдайының нашарлауына және олардың қызметіне байланысты тәуекелдердің ұлғаюына жол бермеу мақсатында, сондай-ақ ерте араласу және уақтылы қадағалау әрекеттерін қабылдау мақсатында қалыптастырады және пайдаланады.

Уәжді пайымдауды пайдалану кезінде Заңның 62-6-бабы 3-тармағының екінші бөлігінде көзделген қағидаттар сақталады.

4. Ұлттық Банк уәжді пайымдауды Заңның 62-6-бабы 2-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда пайдаланады.

2-тарау. Уәжді пайымдауды қалыптастыру тәртібі

5. Уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеуді қадағалау бөлімшесі жүзеге асырады.

6. Уәжді пайымдаудың жобасы Заңның 62-6-бабы 3-тармағының үшінші бөлігінде көрсетілген ақпаратқа негізделеді.

Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеу кезінде орынды және сенімді ақпаратты пайдаланады. Бұл ретте ауызша ақпаратты пайдалануға жол берілмейді.

Егер ақпаратта уәжді пайымдауды қалыптастыру үшін мәні бар жағдайлардың болуы туралы тұжырымдар расталатын, жоққа шығарылатын не күмән келтірілетін фактілер туралы мәліметтер болса, ол орынды болып табылады.

Егер қадағалау органы ақпаратты заңды тәсілмен түрлі көздерден алса және негізінде қадағалау органы уәжді пайымдауды қалыптастыру үшін мәні бар жағдайлардың болуын немесе болмауын белгілейтін фактілер туралы мәліметтерді білдірсе, сондай-ақ құжаттама түрінде расталса ол сенімді болып табылады.

7. Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеу кезінде қадағалап ден қою шараларын қолдану үшін Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғалардың түсіндірмелерін олар болған кезде назарға алады. Көрсетілген түсіндірмелерді алу үшін қадағалау бөлімшесі тиісті сұрату жібереді. Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның түсіндірмелерді Ұлттық Банк белгілеген және сұрату алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күніне аз болатын мерзімде ұсынбауы олардың болмауы болып саналады.

8. Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаға жібереді, ол оны алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қадағалау бөлімшесіне уәжді пайымдаудың жобасымен келісетіні не келіспейтіні туралы уәжді жауапты ұсынады.

Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның белгіленген мерзімде уәжді жауап ұсынбауы осы тұлғаның уәжді пайымдаудың жобасымен келісуі деп саналады.

9. Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлға уәжді пайымдаудың жобасымен келіспейтіні туралы уәжді жауапты ұсынған жағдайда, оны қарау нәтижелері бойынша қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдау жобасын алқалы органының қарауына шығару қажеттігін айқындайды.

Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдау жобасын алқалы органының қарауына шығарған кезде, оған Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның уәжді пайымдау жобасымен келісетіні немесе келіспейтіні туралы уәжді жауабын (ол болса) қоса алғанда, материалдар (құжаттар) қоса беріледі.

9-1. Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның өтінішхаты бойынша алқалы орган алқалы органның отырысына Заңның 62-6-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның өкілдерін және (немесе) Ұлттық Банкте аккредиттелген, қаржы нарығында қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар бірлестіктерінің өкілдерін шақырады.

Ескерту. 2-тарау 9-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 31.05.2019 № 82 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

10. Уәжді пайымдаудың жобасын және оған қоса берілген материалдарды (құжаттарды) қарау нәтижелері бойынша алқалы орган төмендегі шешімдердің бірін қабылдайды:

1) уәжді пайымдау;

2) уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану үшін негіздердің болмауы немесе жеткіліксіз болуы туралы шешім.

3-тарау. Уәжді пайымдауды пайдалану тәртібі

11. Іскерлік беделді бағалау бойынша уәжді пайымдау алқалы органның:

1) банктің, банк холдингінің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымының, сақтандыру холдингінің, сақтандыру брокерінің, сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруға кепілдік беретін ұйымның, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) басшы қызметкер лауазымымен айналысуға кандидатта;

2) банк, банк холдингі, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымы, сақтандыру холдингі құратын, иеленетін еншілес ұйымның басшы қызметкерінде (немесе басшы қызметкер лауазымына тағайындау немесе сайлау үшін ұсынылған кандидатта);

3) банк, банк холдингі, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымы, сақтандыру холдингі капиталына қомақты қатысуды иеленетін ұйымның басшы қызметкерінде (немесе басшы қызметкер лауазымына тағайындау немесе сайлау үшін ұсынылған кандидатта);

4) банктің, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушының, банк холдингінің, сақтандыру холдингінің ірі қатысушысы мәртебесін иеленетін өтініш берушіде (жеке тұлға үшін) не өтініш берушінің басшы қызметкерінде (заңды тұлға үшін) мінсіз іскерлік беделдің болуы не болмауы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

12. Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлғаның іскерлік беделін бағалау кезінде мынадай жағдайлар, фактілер және (немесе) мән-жайлар қаралады:

1) Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлғаның жеке адамға қарсы, меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін, мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару мүдделеріне қарысы сыбайлас жемқорлық және өзге қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылуы;

2) Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген жеке тұлғаның жеке адамға қарсы, меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтарға, мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару мүдделеріне қарысы сыбайлас жемқорлық және өзге қылмыстық құқық бұзушылықтарға байланысты қылмыстық процеске айыпталушы, сотталушы ретінде қатысуы;

3) Қазақстан Республикасы заңнамасының не өзге мемлекет заңнамасының Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлға айналысқан (айналысатын) кәсіби қызмет реттелетін талаптарының бұзылуы;

4) Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлғаның Қазақстан Республикасында қолданылатын халықаралық кәсіби стандарттардың әдеп, мүдделер қақтығысы бөлігіндегі талаптарын орындаудан жалтаруы;

5) Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлға заңды тұлғаның лауазымды тұлғасы ретіндегі қызметі және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) мәртебесінде болған кезеңде немесе оның осы заңды тұлғаның лауазымды тұлғасы ретіндегі өкілеттіктері тоқтатылғаннан және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) мәртебесі жойылғаннан кейін 2 (екі) жыл ішінде осы тұлға лауазымды тұлғасы және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) болып табылған заңды тұлғаның төлем жасауға қабілетсіз деп танылуы;

6) Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлғамен жасасқан еңбек шартының теріс себептер бойынша жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзылуы;

7) Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген тұлғаның өзіне (өзінің жеке басына, кәсіби қызметіне, олармен үлестес тұлғаларға) немесе өзінің мүлкіне қатысты дәйексіз ақпаратты ұсынуы не осындай ақпаратты ұсынудан жалтаруы.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің ережелері сондай-ақ шет мемлекеттердің аумағында орын алатын (орын алған) жағдайларға, фактілерге және (немесе) жағдаяттарға қолданылады.

13. Қаржылық жағдайды бағалау бойынша уәжді пайымдау алқалы органның банкте, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымында, банктің, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушының, банк холдингінің, сақтандыру холдингінің ірі қатысушысы мәртебесін иеленген өтініш берушіде орнықсыз қаржылық жағдайының болуы не болмауы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

14. Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген тұлғалардың қаржылық жағдайын бағалау кезінде мынадай жағдайлар, фактілер және (немесе) мән-жайлар қаралады:

1) Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген тұлғаға қатысты Заңның 62-6-бабы 2-тармағының екінші бөлігінің 1) тармақшасында көрсетілген рұқсат ету құжаттарын беруге арналған өтініш беру күні немесе оны қарау кезеңінде орындалмаған борышты өндіріп алу туралы соттың шешімі бар болса не Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген тұлғаның мерзімі өткен немесе мерзімдерін бұза отырып орындалған 100 000 000 (бір жүз) миллион теңгеден астам мөлшерде міндеттемелері бар болса;

2) Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген заңды тұлға қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты кредиторлар алдындағы өздерінің міндеттемелеріне қайта құрылымдау жүргізген;

3) Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген заңды тұлғаға қатысты жедел оңалту рәсімі, оңалту рәсімі немесе төлемге қабілетсіздікті реттеу рәсімі қолданылған;

4) Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген жеке тұлға экономикалық қызмет саласында жеке басқа қарсы, меншікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтарға байланысты, мемлекеттік қызметтің және мемлекеттік басқарудың мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық процесте айыпталған не сотталушы ретінде танылған болса;

5) Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген тұлға Банктер туралы заңның 47-1-бабы 2-тармағының 6) тармақшасында, Сақтандыру қызметі туралы заңның 53-4-бабы 2-тармағының 6) тармақшасында, Бағалы қағаздар рыногы туралы заңның 72-3-бабы 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген Ұлттық Банктің талаптарына сәйкес олардың қаржылық жай-күйінің тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында банкті, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушыны қосымша капиталдандыруды қамтамасыз етуге жеткілікті мүлікке және (немесе) ақшаға ие болмаса;

6) Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген заңды тұлғаның міндеттемелерінің меншікті капиталға қатынасы 5-тен (бестен) астам, қаржы ұйымы үшін – 10-нан (оннан) астам болса.

15. Банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тұлғаларды тану туралы уәжді пайымдау мынадай жағдайларда алқалы органның банкпен ерекше қатынастар арқылы тиісті тұлғаның байланыс белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады:

1) банк, банктің ірі қатысушысы, банк конгломератының қатысушысы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес заңды тұлғаны бақылайтын болса;

2) жеке және заңды тұлғаның ақшалай ағындары және (немесе) негізгі міндеттемелері банкпен және (немесе) банктің қаржылық жай-күйінің нашарлауына әкелетін банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғамен мәмілелер нәтижесінде туындайтын болса;

3) банктік қарызды алу және (немесе) оны пайдалану мақсаты шаруашылық қызметтің сипатына және (немесе) қарыз алушы жеке тұлғаның немесе заңды тұлғаның кәсіпкерлік немесе енбек қызметінің және (немесе) осындай тұлғаның бизнес-жоспарына қарай олардың қажеттілігіне сәйкес келмесе;

4) қарыз алушы заңды тұлға меншігінің құрылымы туралы ақпаратты қарыз алушы заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (акциялар номиналдық ұстауда болатын жағдайларды қоспағанда) немесе жарғылық капиталындағы қатысу үлестерінің 10 (он) пайызынан асатын барлық соңғы бенефициарларды және (немесе) қатысушыларды анықтау мүмкін емес болса;

5) жеке немесе заңды тұлғаның қамтамасыз етуді есептегендегі күтілетін ақшалай ағындары банктік қарызды беру туралы шешім қабылданған күні (банк активтерінің сапасын жақсарту мақсатында банк шаралар қабылдайтын жағдайларды қоспағанда) ол бойынша міндеттемелерді өтеу үшін жеткіліксіз болса;

6) өкілеттіктеріне активтерді иеліктен шығару, кепіл нысанасын өзгерту және кепілді тоқтату туралы шешімдер, банктік қарыздарды және банк кепілдіктерін беру туралы шешімдер қабылдау кіретін банктің тиісті органының қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғамен мәміле бойынша шешімі (банк алдында кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемелерін өтеу, банктің кепілді өндіріп алуы, кепіл нысанасын соған тең кепілге ауыстыру жағдайларын қоспағанда) банктің ішкі құжаттарында көзделген жасалатын мәмілелерге банктің қоятын талаптары айтарлықтай бұзыла отырып қабылданса, банк үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

7) қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғамен жасалған банктік қарыз шартының талаптары қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғаның банктік қарыз шартының талаптарын орындау жөніндегі жауапкершілігін шектеудің іскерлік айналым дәстүрлеріне сәйкес келмеуін болжаса, басталуы қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғаның міндеттемелерінің толық немесе бір бөлігін тоқтататын оқиғаларды көздесе және банк үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

8) банктің жеке немесе заңды тұлғамен жасайтын мәмілесінің талаптары Банктер туралы заңның 40-бабының 2-тармағында, Қағидалардың 20-тармағында, көзделген жеңілдік талаптарымен мәмілелерді тануға арналған өлшемшарттарға және Банктер туралы заңның 40-бабы 2-тармағының екінші бөлігіне сәйкес Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жеңілдік талаптарымен қосымша өлшемшарттарға сәйкес келетін мәмілелердің талаптары.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3), 5), 6) және 7) тармақшаларында көзделген жағдайларды, егер мәміленің мөлшері, оның ішінде сол бір тұлғамен бірнеше мәміле мөлшері:

меншікті капиталының мөлшері қоса алғанда 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеге дейінгі банктер үшін – банктің шешім қабылданған күнгі меншікті капиталының 2 (екі) пайызынан асатын;

меншікті капиталының мөлшері 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеден асатын банктер үшін – банктің шешім қабылданған күнгі меншікті капиталының 1 (бір) пайызынан асатын болса, қадағалау бөлімшесі қарастырады.

Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген талаптар мәмілелердің көрсетілген мөлшерінен жалтаруды көздейиін мәмілені (мәмілелерді) жүзеге асыру жағдайына қолданылмайды.

Банкте және (немесе) тұлғада осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда тұлғамен жасасқан мәмілелерден тәуекелдерді барынша азайтуға мүмкіндік беретін тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылаудың барабар және тиімді жүйесі болған кезде, мұндай тұлға банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып танылмайды.

16. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тұлғаларды тану туралы уәжді пайымдау мынадай жағдайларда алқалы органның сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы тиісті тұлғаның байланыс белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады:

1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ірі қатысушысы, сақтандыру тобының қатысушысы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес заңды тұлғаны бақылайтын болса;

2) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының активтерді иеліктен шығару туралы шешімдер өкілеттігіне кіретін тиісті органының шешімін, жеке және заңды тұлғамен мәмілелер жасау, оның ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша мәмілелер жасау туралы шешімдерді сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі құжаттарында көзделген жасалынған мәмілелерге талаптарын айтарлықтай бұза отырып қабылдаса және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

3) тұлғамен жасасқан сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты сақтандыру жағдайының басталғандығын және (немесе) сақтандыру төлемін жүзеге асыруды алып тастайтын талаптарды қамтитын болса;

4) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жеке немесе заңды тұлғамен Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 2-тармағында, Қағидалардың 20-тармағында көзделген жеңілдік талаптарымен мәмілелерді тануға арналған өлшемшарттарға және Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 2-тармағының екінші бөлігіне сәйкес Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жеңілдік талаптарымен қосымша өлшемшарттарға сәйкес келетін мәмілелердің талаптары.

Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында және (немесе) тұлғада осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда тұлғамен жасасқан мәмілелерден тәуекелдерді барынша азайтуға мүмкіндік беретін тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылаудың барабар және тиімді жүйесі болған кезде, мұндай тұлға сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып танылмайды.

17. Қағидалардың 15-тармағының 1) тармақшасында және 16-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайларда тұлғаны банкпен, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тану туралы уәжді пайымдауды қалыптастыру кезінде Ұлттық Банк болса, тәуелсіз сарапшының, оның ішінде банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы тартқан сарапшының пікірін қарайды.

18. Қағидалардың 15 және 17-тармақтарында белгіленген талаптар банк холдингтеріне (банк холдингі немесе банк холдингінің белгілері бар тұлға болып табылатын және Банктер туралы заңның 40-бабы 9-тармағының талаптарына сәйкес келетін Қазақстан Республикасының бейрезиденттерін қоспағанда) және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға қолданылады.

19. Қағидалардың 16 және 17-тармақтарында белгіленген талаптар сақтандыру холдингі, сақтандыру холдингінің белгілері бар тұлға болып табылатын және Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 6-тармағының 1) тармақшасының талаптарына сәйкес келетін Қазақстан Республикасының бейрезиденттерін және банк конгломераттарының құрамына кіретін банк холдингтары болып табылатын сақтандыру холдингтарын қоспағанда, сақтандыру холдингтеріне қолданылады.

20. Банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларға жеңілдік талаптарын беру фактісін белгілеу туралы, сондай-ақ банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жасаған мәмілелерді жеңілдік талаптары бар мәмілелерге жатқызу туралы уәжді пайымдау мәміле мөлшері банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы экономикалық талдауға жатпайтын мәмілелердің осындай түрі үшін белгілеген ішкі лимиттен асып кеткен жағдайда алқалы органның ерекше қатынастар арқылы тұлғаларға банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жеңілдік талаптарын беруді көрсететін белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

21. Банктегі тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасын бағалау бойынша уәжді пайымдау банктегі тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасы туралы алқалы органның негізді кәсіби пікірі болып табылады және:

1) таңдап алынған бизнес-модель мен даму стратегиясына сәйкестігіне қатысты банктің тәуекел профилі мен тәуекел тәбетін (тәуекелдердің рұқсат берілген деңгейін);

2) банк бюджетінің банктің стратегиясында, бизнес-моделінде айқындалған экономикалық мақсаттарға және банк қабылдаған тәуекелдерге сәйкестігіне қатысты стратегиялық және бюджеттік жоспарлауды;

3) банктің негізгі қаржы көрсеткіштерін:

бюджетті қалыптастыру кезінде пайдаланылатын жорамалдардың (активтердің, міндеттемелердің, капиталдың (пайда мен зиянның) жоспарлы көлемін арттыру немесе төмендету) барабарлығына;

бюджеттің нақты көрсеткіштерге сәйкестігін талдаудың болуына қатысты болжау сапасын;

4) банктің тәуекел-тәбетінің біріктірілген деңгейін (деңгейлерін) және тәуекелдің әр түрі бойынша тәуекел-тәбеттің деңгейін:

тәуекел-тәбеттің белгіленген деңгейлерін өтеу үшін меншікті капитал мен өтімділіктің қажетті деңгейінің болуына;

лимиттердің көп деңгейлі жүйесі шеңберінде тәуекелдердің әр түріне сандық және сапа лимиттердің шекті мәнінің барабарлығына қатысты айқындау әдістемесін;

5) банктің корпоративтік басқару жүйесінің:

корпоративтік басқарудағы мүдделер қақтығысын реттеу бойынша шаралардың болуына және сақталуына;

тәуекелдерді басқаруды жүзеге асыратын банктің бөлімшелері дайындаған олар туралы жазбаша ақпарат бар, айтарлықтай тәуекелдер болған кезде мәмілелер жасау немесе операциялар жүргізу туралы шешімдер қабылдау фактілерінің болуына қатысты сапасын бағалау үшін пайдаланылады. Осы абзацтың ережелері мөлшері:

меншікті капиталының мөлшері қоса алғанда 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеге дейінгі банктер үшін - шешім қабылданған күнгі банктің меншікті капиталынан 1 (бір) пайыздан асатын;

меншікті капиталының мөлшері 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеден асатын банктер үшін - шешім қабылданған күнгі банктің меншікті капиталынан 2 (екі) пайыздан асатын мәмілеге немесе мәмілелер жиынтығына қолданылады;

6) банктің қызметіне тән тәуекелдерді өтеу үшін:

тәуекелдерді бағалау сапасына;

меншікті капиталдың жеткіліктілігін бағалауда стресс-тестілеу нәтижелерінің болуына;

меншікті капиталдың жеткіліктілігін айқындау процесінде тиісті тәуекел профильді қолдануға;

стрестік жағдайларда клиенттердің әлеуетті кетуін бағалау кезіндегі жорамалдардың барабарлығына және өтімді активтердің оларды өтеу мақсатында қажеті деңгейін бағалаудың барабарлығына қатысты меншікті капитал мен өтімділіктің жеткіліктілігін айқындаудың ішкі рәсімдерін;

7) банктің қызметіне тән ішкі саясаттарды, сол сияқты тәуекелдерді басқару жөніндегі рәсімдерді:

регламенттелген рәсімдерді сақтауға;

жасалатын мәмілелер бойынша ішкі саясатты сақтауға, оның ішінде ерекшеліктердің болуына, банк бекіткен рәсімдер мен саясаттарға сәйкес келмейтін мәмілелерді жасасу туралы директорлар кеңесін хабардар ете отырып, осындай ерекшеліктерді құжаттамалауға қатысты іске асыруды;

8) банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды:

банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалармен мәмілелер үшін, оларға жеңілдік талаптарын беруге тыйым салуды қоса алғанда, тиісті шектеулердің болуына және сақталуына;

мәмілелерді жеңілдік талаптармен жасасуға және кредиттік тәуекелінің шоғырлануын ұлғайтуға жол бермеу мақсатында, қажетті ақпарат болған кезде банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды анықтауға;

банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалармен мәмілелер туралы ақпаратты жария етуге қатысты айқындау бойынша рәсімдерді;

9) банк кепілге қабылдаған мүлікті:

кепілдің нарықтық құнын айқындау әдістемесінің дұрыстығына, даулы жағдайлар болған кезде тәуелсіз бағалауды қолдануды ескере отырып, банктік қарыз берген және резервтерді (провизияларды) қалыптастырған кезде есепке алынатын нарықтық құнның дұрыстығына;

кепіл мәнін өндіріп алу бойынша мерзімдерді сақтауға;

кепіл шартының қолданыс мерзімінің қарыз алушының (қоса қарыз алушының, кепіл берушінің, кепілгердің) қаржылық жай-күйін ескере отырып берілетін қаржыландырудың құрылымына сәйкестігіне;

кепіл мәнін өндіріп алу құқығын іске асыру мүмкіндігіне қатысты талдау бойынша рәсімдерді;

10) банктің кредиттік тәуекелін:

кредиттеудің ішкі саясаттарының және рәсімдерінің болуына және сақталуына;

халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес құнсыздану белгілері бар активтерді анықтау бойынша, оның ішінде банктің директорлар кеңесіне көрсетілген активтер бойынша ақпаратты беру, оларды басқару бойынша шаралар қабылдау бойынша рәсімдердің болуына және сақталуына;

қарыз алушылардың бизнес-жоспарларын бағалау үшін пайдаланылатын жорамалдардың барабарлығына;

жеке банктік қарыздарға мониторингтің кезеңділігіне;

қаржылық жай-күйінің нашарлау белгілері бар қарыз алушыларға мониторинг жүргізудің жиілігі мен толықтығының жеткіліктілігіне;

кредитті басқару рәсімдерінің болуына және оны банктің сақтауына;

шетел валютасында банктік қарыз алған қарыз алушының қарыз валютасы бағамының өзгеруіне барабар ден қою мүмкіндігінің болуына қатысты басқарудың тиімділігін;

11) банктің қарыз алушыларын:

банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалаудың (скорингтің) пайдаланылатын модельдерінің барабарлығына;

олардың өзекті болуын қолдау мақсатында, оның ішінде берілетін үлестер, баллдар бойынша банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалаудың (скорингтің) пайдаланылатын модельдеріне өзгерістер енгізудің уақтылығына;

банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалау (скорингтің) модельдерін кезеңдік валидациялауды жүзеге асыруға қатысты ішкі рейтингтік бағалау (скорингтің) сапасын;

12) қалыптастырылған провизиялар (резервтер) мөлшерінің Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16502 болып тіркелген "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 269 қаулысында белгіленген талаптарға сәйкестігін;

13) қаржы құралдарының әділ құнын олардың құнын барабар көрсетуге қатысты айқындау әдістемесін;

14) банктің қорландыру стратегиясының:

түрлері, валюталар, мерзімдері бойынша қорландыру көздерін әртараптандырудың жеткіліктілігі мен қажеттілігіне;

қорландырудың құрылымында жоғары шоғырландырудың болуына;

қорландырудың балама көздерінің болуына;

мерзімдері мен валюта бойынша активтер мен пассивтер арасындағы бақыланбайтын айтарлықтай айырмалардың болуына қатысты тиімділігін;

15) банктің өтімділігін:

көзделмеген әкетулерді ескере отырып өтімді құралдарға деген күнделікті қажеттілікті қоса алғанда, төлемдер бойынша міндеттемелерді уақтылы орындау үшін өтімді активтер деңгейінің жеткіліктілігіне;

өтімді активтер құрамына ағымдағы нарықтық жағдайда қысқа мерзімде іске асыру үшін қолжетімді құралдарды қосудың негізділігіне;

қорландырудың әкетілуін жоспарлаудың дұрыстығына қатысты басқару рәсімдерін;

16) банктің тәуекелдердің ішкі және (немесе) сыртқы индикаторларының өзгеруіне уақтылы ден қоюға бағытталған:

ертерек ескерту жүйесі көрсеткіштерінің, оның ішінде тәуекелдер деңгейінің ұлғаюына әлеуетті ықпал ететін банкке қолжетімді ақпаратты есепке алудың дұрыстығына;

ертерек ескерту жүйесі шеңберінде анықталған тәуекел артқан кезде банктің іс-әрекетінің барабарлығына;

ертерек ескерту жүйесінің белгіленген деңгейлерінен асқан кезде бекітілген іс-шаралардың уақтылығына және тиімділігіне қатысты ертерек ескерту жүйесі жұмысының тиімділігін;

17) банкті:

жоспарда банктің қызметіне тән тәуекелдерді іске асыру кезінде меншікті капиталдың өтімділігі мен жеткіліктілігін қалпына келтіру бойынша тиімді және негізді шаралар тізбесінің болуына;

стрестік сценарийлерді, алдын ала болжанбаған жағдайларды іске асырудың расталған ықтималдығына;

банк қызметін қалпына келтіру үшін қажетті ресурстарды, олардың барабарлығын айқындауға қатысты алдын ала болжанбаған жағдайларда қаржыландыру және қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету жоспарын;

18) банктің операциялық тәуекелін:

бизнестің негізгі бағыттары, көрсетілетін қызметтер, процестер және ақпараттық жүйелер бойынша операциялық тәуекелді бағалау рәсімдерінің болуына және сақталуына;

жаңа қаржылық қызметтерді және өнімдерді енгізу кезінде операциялық тәуекелді бағалау рәсімдерінің болуына және сақталуына;

операциялық тәуекелді тиімді анықтау мақсатында қажетті құралдардың және оны басқару жөніндегі шаралардың болуына;

операциялық тәуекелді іске асыру және оларды азайту жөніндегі шараларды іске асыру салдарынан болған ірі зиян фактілерін құжаттамалауға қатысты басқару рәсімдерінің тиімділігін;

19) қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласында банктің:

қаржы ұйымының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыру тәуекеліне ұшырағыштығына;

клиентті (оның өкілін) және меншік иесінің бенефициарын сәйкестендіру рәсімінің барабарлығына, клиент типі бойынша қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелін бағалау барабарлығына;

қаржы мониторингі жүргізілуі тиіс операцияларды анықтауға;

қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша бөлімшелердің өзара іс-қимылының тиімділігіне;

қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін барынша азайту үшін банктердің қабылдаған шараларының барабарлығы және жеткіліктілігіне;

ұсынылатын қызметтердің, сондай-ақ оларды ұсыну тәсілдерінің қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекеліне ұшырағыштығына қатысты тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін;

20) банкте:

қолданылатын сценарийлердің толықтығы, дұрыстығы және негізділігіне;

сценарийлер шеңберіндегі сыртқы және ішкі көрсеткіштердің болжамды өзгеруінің өзектілігіне;

стресс-тестілеу жүргізу модельдері мен өткізу рәсімдерінің барабарлығына;

стресс-тестілеу нәтижелерін банктің тәуекелдерді басқару жүйесінде және басқарушылық шешімдер қабылдауда (қажет болғанда) қолдануына;

тәуекел-факторлардың өзгеруінің банктің активтері мен пассивтерінің құрылымымен өзара байланысы (ара қатыстылығы) болуына қатысты стресс-тестілеуді;

21) банктің қызметіне тән тәуекелдер бойынша басқарушылық ақпарат жүйесінің банктің алқалы органы ұсынатын ақпаратының шынайылығы, толықтығы, уақтылығы, сондай-ақ көрсетілген ақпаратта басқарушылық шешімдер қабылдау үшін тәуекелдердің толық көрсетілуіне қатысты сапасын;

22) үш қорғау желісінің:

екінші және үшінші қорғау желілері бөлімшелерінің тәуелсіздігі және қызметкерлердің біліктілік талаптарына сәйкестігіне;

үш қорғау желісі қатысушыларының арасында мүдделер қақтығысын реттеу бойынша шаралардың болуы және сақталуына және (немесе) оның қатысушыларының функционалдық міндеттерді қоса атқаруына қатысты жұмыс істеу тиімділігін;

23) ішкі бақылау рәсімдерінің:

банктің ішкі құжаттарының Қазақстан Республикасының банктік заңнама талаптарына сәйкес келуіне және (немесе) банктің ішкі құжаттарын Қазақстан Республикасының банктік заңнамасының талаптарына уақытында сәйкестендірмеуге;

банктің белгіленген ішкі рәсімдерін сақтамай жасалған мәмілелердің ауқымды көлемінің болуына қатысты сапасын бағалау;

24) банктің ішкі аудит бөлімшесінің:

ішкі аудит бөлімшесінің қызметті жоспарлау кезінде тәуекелге бағдарланған тәсілді қолдануына;

аудиторлық тексерулер нәтижелері бойынша тәуекелдері басқару рәсімдерінің тиімділігін арттыруға бағытталған ұсынымдарды ұсынуына;

ішкі аудит бөлімшесі берген ұсынымдардың орындалуы мониторингі рәсімінің болуына қатысты тәуекелдерді басқару рәсімдерінің тиімділігіне тәуелсіз бағалау жүргізу кезіндегі қызметінің тиімділігін бағалау үшін қолданылады.

Осы тармақтың 1), 2), 3), 6), 16), 17) және 21) тармақшаларында көзделген ережелер банк конгломератына қолданылады.

22. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында және сақтандыру тобында, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысында (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасын бағалау бойынша уәжді пайымдау сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында және сақтандыру тобында, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысында (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасы туралы алқалы органның негізделген кәсіби пікірі болып табылады және Қағидалардың 21-тармағының 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8), 13), 15), 16), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 23) және 24) тармақшаларында (сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысы үшін) және 1), 2), 3), 6), 16), 17) және 21) тармақшаларында (сақтандыру тобы үшін) көзделген жағдайларда қолданылады.

23. Банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) провизияларының (резервтерінің) барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) қалыптастырған провизияларының (резервтерінің) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, провизияларды (резервтерді) қалыптастыру бойынша әдістемеге, оның ішінде оларды қалыптастыру бойынша әдістемелердің банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының тәуекелдеріне сәйкестігі және оларды қалыптастыру үшін пайдаланылатын ақпараттың шынайылығы туралы алқалы органның негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

24. Сақтандыру нарығында актуарлық қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар актуарий қалыптастырған сақтандыру резервтерінің (бұдан әрі – сақтандыру резервтері) барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау сақтандыру резервтерінің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, оның құрылымындағы сақтандыру резервтерін есептеу әдістемелеріне, оның ішінде оларды қалыптастыру бойынша әдістемелердің сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының тәуекелдеріне сәйкестігі және оларды қалыптастыру үшін пайдаланылатын ақпараттың шынайылығы туралы алқалы органың негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Сақтандыру резервтерінің барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау мынадай (бірақ онымен шектелмей):

оның нәтижесінде Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №14794 тіркелген, "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының және сақтандыру тобының пруденциялық нормативтерінің және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттердің нормативтік мәндерін және оларды есептеу әдістемесін, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және сақтандыру топтарының пруденциялық нормативтердің орындалуы туралы есептілігінің тізбесін, нысандарын, табыс ету мерзімдерін, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және сақтандыру топтарының пруденциялық нормативтердің орындалуы туралы есептілігін табыс ету қағидаларын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының немесе сақтандыру холдингтерінің еншілес ұйымдары сатып алатын заңды тұлғалардың акцияларына (жарғылық капиталдағы қатысу үлестеріне) қойылатын талаптарды, сақтандыру холдингтері сатып алатын халықаралық қаржы ұйымдары облигацияларының тізбесін, сақтандыру холдингтері сатып алатын облигациялар үшін талап етілетін ең төмен рейтингті және рейтингтік агенттіктердің тізбесін, сондай-ақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары сатып алатын қаржы құралдарының (акциялар мен жарғылық капиталына қатысу үлестерін қоспағанда) тізбесін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 26 желтоқсандағы № 304 қаулысымен (бұдан әрі - № 304 қаулы) бекітілген пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттер көрсеткіштерінің жақсаруы болатын сақтандыру резервтерін есептеу кезінде қолданылатын сақтандыру резервтерін не өлшемшарттарын есептеу әдістемесінің негізсіз өзгерген;

жасалатын қайта сақтандыру шартының талаптарында қайта сақтанушы үшін экономикалық пайда (мақсатқа лайықтылық) болмаған кезде қайта сақтандыру шарты бойынша сақтандыру резервтерінде қайта сақтанушының үлесі қалыптастырылған;

сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының төлем қабілеттілігінің төмендеуіне (немесе төмендеу ықтималдығы бар) және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының №304 қаулымен бекітілген пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді бұзуына әкелген сақтандыру резервтерін есептеу кезінде толық емес және (немесе) жалған ақпарат қолданылған жағдайларда қолданылады.

25. Алқалы орган уәжді пайымдау қабылдаған жағдайда қадағалау бөлімшесі қадағалап ден қою шараларының жобасын немесе Қағидалардың 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда шешім дайындайды.