On Military Situation

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 5 March 2003 No. 391.

Unofficial translation

The Law regulates legal relations of citizens of the Republic of Kazakhstan, foreign persons and stateless persons residing in the territory of the Republic of Kazakhstan (hereinafter – citizens and other persons), as well as state bodies, bodies of military administration and organizations independently from the forms of ownership (hereinafter – organizations) during the period of military situation.

Force of the Law shall be restricted by the period of military situation.

Chapter 1. General provisions

Article 1. Basic definitions used in the Law

The following basic definitions are used in the Law:

1) aggression – application of armed power by foreign state (group or coalition of states) against sovereignty, territorial inviolability or political independence of the Republic of Kazakhstan or other impact on it in the manner being inconsistent with the Charter of the United Nations Organization.

Act of aggression is any of the following actions independently from declaring war:

invasion, attack of armed powers of foreign state in the territory of the Republic of Kazakhstan, any annexion of the territory of the Republic of Kazakhstan or its part with applying of armed power;

bombing attack of the territory of the Republic of Kazakhstan or applying of any type of weapon by foreign state against the Republic of Kazakhstan;

blockade of ports or coasts of the Republic of Kazakhstan by armed powers of foreign state;

attack of armed power of foreign state to Armed Forces, other forces and military formations of the Republic of Kazakhstan, ship of merchant shipping or civil aviation of the Republic of Kazakhstan;

applying of armed powers of foreign state being in the territory of the Republic of Kazakhstan according to the international treaty in violation of conditions provided in the international treaty, or other continuance of their stay in the territory of the Republic of Kazakhstan no termination of the force of the international treaty;

action of a state, allowing that its territory which was provided by it at disposal of other state was used by this state for commission of the act of aggression against the Republic of Kazakhstan;

smuggling of armed gangs, groups, irregular forces or mercenaries that carry out the acts of applying of armed power against the Republic of Kazakhstan, having such a serious character that it is equal to above listed acts;

other actions of foreign states oriented against sovereignty, territorial inviolability or political independence of the Republic of Kazakhstan, as well as the acts determined by the United Nations Security Council as representing the aggression according to provisions of the Charter of United Nations Organization;

2) annexion – forced accession, seizure of the territory of the Republic of Kazakhstan or its part by foreign state;

3) military censorship – preliminary coordination of messages and materials via mass media with bodies of military administration and state bodies, civil servants upon their request or on other grounds for the purpose of restriction or imposition of a prohibition on distribution of messages and materials or their separate parts, as well as carrying out of control of correspondence, telephone and radio communication for the purpose of non-admission of publishing and disclosing details containing state secrets;

4) military situation – special legal regime providing a set of political, economic, administrative, military and other measures oriented to creation of conditions for prevention or holding off an aggression against the Republic of Kazakhstan or directness external threat of its safety and imposed by the President of the Republic of Kazakhstan on the whole territory of the Republic of Kazakhstan or in its separate localities;

5) internment - detention and placement in accordance with generally recognized principles and standards of international law in specially designated places of settlement of citizens of the state that committed aggression against the Republic of Kazakhstan;

6) curfew – a measures imposed during military situation with specification of terms and time of its force for the purpose of safety ensuring of public order and safety, suppression of intelligence, subversive and other hostile activity prohibiting the population without specially issued passes and documents certifying identity to be outside dwelling places and travel between inhabited localities in established time of a day;

7) an immediate external threat to security - a threat to the inviolability of the State border of the Republic of Kazakhstan and the use of force against the Republic of Kazakhstan, as well as reconnaissance, terrorist, sabotage and other activities aimed at damaging the national security of Kazakhstan by special services and organizations of foreign states, as well as individuals;

8) bodies of military administration – strategic, operational strategic, operational territorial, operational tactic, tactic and local bodies of military administration;

9) the council of defense of the region, a city of republican significance, the capital - a military administration body created for the period of martial law and exercising leadership within the administrative-territorial unit of state bodies, organizations and special formations in the interests of state defense.

Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 8 July 2005 No. 70 (the order of enforcement see Article 2); dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 16.11.2020 № 375-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 2. Aim of imposition of military situation

Aim of imposition of military situation is creation of conditions for prevention or holding off aggression against the Republic of Kazakhstan.

Article 3. Legal grounds of military situation

Legal grounds of military situation in the Republic of Kazakhstan are the Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Law, other regulatory legal acts and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Article 4. Imposition of military situation

1. The ground for imposition of military situation in the whole territory of the Republic of Kazakhstan or in its particular areas is the cases of aggression against the Republic of Kazakhstan or directness external threat of its safety.

2. Military situation in the whole territory of the Republic of Kazakhstan or in its particular areas shall be imposed by the decree of the President of the Republic of Kazakhstan.

3. Upon imposition of military situation by the President of the Republic of Kazakhstan, the partial or general shall be declared, if it was not declared earlier.

4. In decree of the President of the Republic of Kazakhstan on imposition of military situation, it shall be determined:

circumstances served as the ground for imposition of military situation;

list of imposed measures and temporary restrictions of rights and freedoms of citizens and other persons;

borders of the territory in which the military situation is imposed;

efforts and means engaged for establishment and maintenance of military situation;

time from which the military situation remains in force.

5. Whole text of a decree of the President of the Republic of Kazakhstan on imposition of military situation shall be subject to immediate radio and television broadcast, as well as official publication.

6. The President of the Republic of Kazakhstan shall immediately inform the Parliament of the Republic of Kazakhstan on imposition of military situation and declaring partial or general mobilization.

7. Procedure for preparation of the state for holding off aggression shall be determined by the President of the Republic of Kazakhstan in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 5. Period of military situation

1. Period of military situation shall begin from the time of imposition of military situation and be finished from the rime of cancellation of military situation.

2. Restriction of rights and freedoms of citizens and other persons, with the exception of rights and freedoms provided by Articles listed in paragraph 3 of Article 39 of the Constitution of the Republic of Kazakhstan, the activity of organizations, as well as assignment of additional obligations on them determined by this Law shall be provided during the validity period of military situation.

3. In the areas in which the military situation is imposed, the powers of bodies of military administration shall be extended, the functions of bodies of state power and management in the field of defence and ensuring of public order shall be transferred to them in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Armed Forces, other forces and military formations, special state bodies of the Republic of Kazakhstan during the validity period of military provision shall be applied for holding off an aggression in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. Measures of civil and territorial defence during the validity period of military situation shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2012 No. 553-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 2. Ensuring of military situation regime

Article 6. Measures of military situation

1. In a territory where the military situation is imposed, the following measures may be taken:

1) transfer of state bodies and other organizations, as well as economic of the Republic on functioning in conditions of military situation;

2) conduct of mobilization of Armed Forces, other forces and military formations, special state bodies of the Republic of Kazakhstan;

3) creation of special formations for performance of tasks in behalf of Armed Forces, ensuring of uninterrupted work of economic and life-sustaining activity of population;

4) carrying out of measures of civil and territorial defence;

5) operation of material values of the state material reserve;

6) strengthening of protection of public order, as well as state and military objects, objects ensuring life-sustaining activity of population, functioning of transport and communications, objects representing heightened danger for life, health of people ad environment, according to the lists determined upon republican objects by the Government of the Republic of Kazakhstan, upon public-service objects – by local executive bodies;

7) establishment of special operation regime of transport, communications and energy industry, as well as objects representing heightened danger for life, health of people and environment;

8) evacuation of population, objects of economic, social and cultural significance, as well as temporary movement of citizens and other persons from districts being dangerous for residing to other districts with compulsory provision of residential and non-residential premises to them for temporary or permanent residence and accommodation;

9) requisition of property from individuals and legal entities being necessary for the needs of defence in the manner and in conditions established by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan with compensation of the costs of condemned property to them by the state;

10) establishment and ensuring of special regime of entry into the territory where the military situation is imposed, and departure from it, as well as restriction of freedom of movement;

11) engagement of organizations, citizens and other persons in performance of works of defence character, liquidation of consequences of applying weapon by enemy, restoration of damaged, destructed objects, life-supporting infrastructure of population, as well as in participation in a fire fighting, control of epidemics, epizootics;

12) establishment of prohibitions and restrictions on selecting the place of stay and place of residence in a locality where the military situation is imposed;

13) prohibition or restriction of organization and conduct of peaceful meetings and strikes;

14) establishment of curfew and provision of the right to bodies of military administration and state bodies for carrying out verification of documents of citizens and other persons, conduct their personal inspection, inspection of things, dwelling place and transport, as well as carry out detention of citizens, other persons and transport vehicles on the grounds provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

15) establishment of prohibition on sale of weapon, ammunition, explosive and poisonous substances, establishment of special regime of turnover of medicinal products and medical drugs containing narcotic and other superpotent substances, alcoholic products;

16) (is excluded – No. 70 dated 08.07.2005);

17) establishment of control of work of printing houses, processing centres and automation systems, means of mass information, their use for the needs of defence, as well as restriction of their activity;

18) imposition of military censorship;

19) internment;

20) prohibition or restriction of leaving of citizens of the Republic of Kazakhstan abroad;

21) imposition of additional measures in state bodies and organizations oriented to strengthening of secrecy order;

22) other measures required for ensuring of military situation in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

2. During the period of military situation for the purpose of ensuring of conditions for production of products, carrying out of works and services required for satisfying necessities of the state in behalf of defence, as well as needs of population, the measures linked with the following temporary restrictions may be taken:

carrying out of economic and financial activity; free movement of goods, money and rendering of services; search, receipt, transfer, production and distribution of information; procedure and conditions of applying procedures of bankruptcy; regime of labour activity, as well as special aspects of functioning of financial, tax, customs and bank system may be established as in the whole territory of the Republic of Kazakhstan so in its separate localities in the manner provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. Necessary regulatory legal acts regulating carrying out of the measures of military situation mentioned in paragraphs 1 and 2 of this Article may be adopted as in the validity period of military situation, so before its imposition.

Footnote. Article 6 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 08.07.2005 No. 70 (the order of enforcement see Article 2); dated 13.02.2012 No. 553-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 25.05.2020 № 334-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 7. The use of the Armed Forces, recruitment of other troops and military formations, as well as state bodies to ensure the martial law regime

Footnote. The title of Article 7 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.01.2015 № 275-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

1. When the martial law regime is ensured by the decision of the President of the Republic of Kazakhstan, the Armed Forces, other troops and military formations are involved, as well as state bodies in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan to perform the following main tasks:

1) maintenance of special regime of entry into the territory where the military situation is imposed, and departure from this territory, as well as restriction of freedom of movement on it;

2) participation in rescuing and evacuation of population, in accident rescuing and other urgent works, in carrying out of sanitary antiepidemic, antiepizootic and other measures;

3) ensuring the safety of protected persons and protected objects, the protection of state and military facilities, objects that ensure the life of the population, the functioning of transport and communications, as well as posing an increased danger to life, health of people and the environment;

4) protection of public order and safety, participation in carrying out of measures on ensuring of measures of military situation;

5) suppression of the activities of illegal armed groups, terrorists, as well as public and religious associations, foreign and international organizations, in respect of which special state and law enforcement agencies, military authorities have reliable information that their activities shall be aimed at undermining the defense and security of the Republic of Kazakhstan.

1-1. The State Security Service of the Republic of Kazakhstan in the periods of mobilization and martial law shall be entitled to use the necessary forces and means of other public bodies of the Republic of Kazakhstan to ensure the safety of protected persons, protection and defence of protected facilities under the Defence Plan of the Republic of Kazakhstan.

From the commencement of security measures until their completion, the head of the national operational headquarters responsible for implementing security measures or an official authorised by him/her shall direct all military personnel, employees and experts of the state bodies of the Republic of Kazakhstan involved in the implementation of security measures.

2. Activity of state bodies, the Armed Forces, other troops and military formations used to ensure martial law measures is carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.01.2015 № 275-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); No. 136-VII of 11.07.2022 (shall be brought into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 8. Applying weapons, military equipment, special means, as well as physical force upon ensuring of military situation regime

1. Upon performance of official duties, military servants and employees of state bodies engaged for ensuring of military situation regime shall be granted by the right of bearing, keeping, applying weapons, military equipment, special means, as well as applying physical force.

Mentioned persons shall not bear responsibility for infliction of harm due to applying physical force, special means, weapons and military equipment, if the inflicted harm conforms to nature and level of imminent danger.

2. Military servants and employees of state bodies engaged for ensuring of military situation regime shall have the right to apply physical force, special equipment, weapons or military equipment:

1) for holding off an attack to state and military facilities, citizens and other persons;

2) for suppression of resistance linked with danger for life and health of military servants and employees of state bodies, as well as citizens and other persons;

3) for detention of persons having weapons, ammunition, explosive, chemical or poisonous substances in cases if they:

are caught during commission of crime;

do not perform legal requirements of military servants or employees of state bodies;

impede military servants and employees of state bodies in carrying out of official duties assigned on them;

4) for suppression of attempts of illegal entry into secured facilities and at the places of disposition of forces;

5) for release of hostages, captured secured facilities, constructions, transport vehicles and cargos, as well as for suppression of mass disorders and group violations of public order;

6) for stopping transport vehicle, a driver of which didn’t perform legal requirements;

7) for sounding a warning or calling for help;

8) in other cases in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

3. Applying physical force, special means, weapons and military equipment with excess of powers shall entail responsibility in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 3. Powers of the President, Government and local executive bodies of the Republic of Kazakhstan during martial law

Footnote. Title of the Chapter 3 in the wording of the Law of the RK dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 9. Powers of the President of the Republic of Kazakhstan during martial law

1. President of the Republic of Kazakhstan during martial law shall:

1) form the Headquarters of the Supreme High Command of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, carry out the general management of the organization for ensuring martial law;

2) approve the regulation on the Headquarters of the Supreme High Command of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan;

3) approve the regulation on defense councils of regions, cities of republican significance, the capital;

4) approve the regulation on the organization of activities of the Government of the Republic of Kazakhstan during martial law;

5) approve regulations on state bodies directly subordinate and accountable to it for the period of martial law;

6) ensure coordinated functioning and interaction of state bodies;

7) approve the procedure for the application of martial law measures, as well as the powers of state bodies to ensure these measures;

8) issue regulatory legal acts on issues of martial law;

9) in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan, adopt and introduce an emergency state budget and immediately inform the Parliament of the Republic of Kazakhstan about this;

10) establish the procedure for the use of the Armed Forces, other troops and military formations, state bodies to ensure martial law and determine their tasks in accordance with this Law;

11) establish prohibitions or restrictions on the organization and conduct of peaceful meetings and strikes;

12) determine the peculiarities of military service;

13) establish a special regime for the operation of transport, communications and energy, as well as objects that pose an increased danger to life, health of people and the environment;

14) form advisory bodies on defense and security issues;

15) upon the proposal of the Prime Minister of the Republic of Kazakhstan, determine the structure of the Government of the Republic of Kazakhstan for the period of martial law;

16) exercise other powers in accordance with the Constitution and Laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The provisions of paragraphs 1, subparagraphs 2), 3), 4), 5), 7), 8) and 10) of this Article can be implemented both during the period of martial law and before its introduction.

Footnote. Article 9 in the wording of the Law of the RK dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 10. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan during martial law

1. The Government of the Republic of Kazakhstan during the period of martial law shall:

1) approve the regulations on ministries for the period of martial law;

2) supervise the activities of central and local executive bodies, as well as organizations to ensure the regime of martial law;

3) ensure the implementation of measures aimed at meeting the needs of the Armed Forces, other troops and military formations, state bodies, organizations, citizens and other persons;

4) submit to the President of the Republic of Kazakhstan an emergency state budget and ensure its implementation;

5) organize work to ensure martial law measures with material, technical, labor and other resources;

6) submit for denunciation by the Parliament of the Republic of Kazakhstan international treaties with the state (group or coalition of states) that committed (committed) aggression, within the limits of its competence;

7) supervise civil and territorial defense, establish tasks for local executive bodies to provide civil defense, territorial defense, as well as operational equipment of the territory in the interests of the defense of the Republic of Kazakhstan;

8) organizes the transfer of state bodies included in the structure of the Government of the Republic of Kazakhstan and organizations to the structure and states of wartime;

9) organize a warning system for central state and local executive bodies, organizations and the population;

10) perform other functions assigned to it by the Constitution, this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

2. The provisions of paragraph 1, subparagraphs 1) and 3) of this Article can be implemented both during the period of martial law and before its introduction.

Footnote. Article 10 in the wording of the Law of the RK dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 10-1. Competence of local executive bodies of regions, cities of republican significance, capital

1. Local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital during martial law shall:

1) ensure the implementation of martial law measures by territorial subdivisions of central state bodies and organizations of the Republic of Kazakhstan in the territory of the corresponding administrative-territorial unit;

2) create councils of defense of regions, cities of republican significance, the capital;

3) exercise in the interests of local government other powers assigned to local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The Councils of defense of regions, cities of republican importance and the capital carry out activities in accordance with the regulations on defense councils of regions, cities of republican importance, the capital and shall be subordinate to the Headquarters of the Supreme High Command of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, the Government of the Republic of Kazakhstan.

3. The direct leadership of the regional defense council, the city of republican significance, the capital shall be entrusted to the corresponding akim.

Footnote. Chapter 3 as added by Article 10-1in accordance with the Law of the RK dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 4. Activity of ships and bodies of prosecutor’s office during the period of military situation

Article 11. Activity of ships and bodies of prosecutor’s office in the territory where the military situation is imposed

1. Courts established by the Constitution and constitutional law of the Republic of Kazakhstan shall operate in the territory where the military situation is imposed.

2. Activity of bodies of prosecutor’s office in the territory where the military situation is imposed shall be carried out in accordance with the Constitution and Laws of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 5. Obligations of citizens and other persons, organizations during the period of military situation

Article 12. Obligations of citizens and other persons during the period of military situation

1. Citizens and other persons shall be obliged to perform requirements of the Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Law, other regulatory legal acts and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan on the issues of military situation.

2. Citizens and other persons being in the territory, where the military situation is imposed shall be obliged to:

1) perform requirements of state bodies ensuring military situation, their civil servants and provide them assistance;

2) be upon calling in bodies of military administration and state bodies according to the place of residence;

3) perform requirements of state bodies and their civil servants established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) participate in works of defence character, liquidation of consequences of applying weapons by enemy, restoration of damaged, destructed objects, life-supporting infrastructure of population, as well as in a fire fighting, control of epidemics, epizootics in the manner established by the Government of the Republic of Kazakhstan;

5) provide property required for needs of defence being in their ownership in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan;

6) fulfill other obligations assigned on them by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 12 as amended – by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 8 July 2005 No. 70 (the order of enforcement see Article 2).

Article 13. Obligations of organizations during the period of military situation

1. Organizations being in the territory where the military situation is imposed shall be obliged to perform legal requirements of state bodies ensuring military situation, their civil servants and provide them assistance.

2. During the period of military situation organizations shall be obliged to:

1) provide property being in their ownership required for the needs of defence in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan;

2) perform tasks (orders) of the state for the purpose of ensuring defence and security of the Republic of Kazakhstan on the basis of agreements as a matter of priority;

3) fulfill other obligations assigned on them by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 13 as amended – by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 8 July 2005 No. 70 (the order of enforcement see Article 2).

Article 14. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on military situation

Individuals and legal entities shall entail responsibility in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan in case of their violation of the legislation on military situation.

Chapter 6. Final provisions

Article 15. Performance of international obligations

In case of imposition of military situation in the territory of the Republic of Kazakhstan or in its separate localities, the President of the Republic of Kazakhstan shall take measures in accordance with obligations of the Republic arising from the international treaties of the Republic of Kazakhstan.

Article 16. Repeal of military situation

1. Military situation in the territory of the Republic of Kazakhstan or in its separate localities shall be repealed by the decree of the President of the Republic of Kazakhstan after termination of actions served as the ground for its imposition.

2. Regulatory legal acts adopted in order to ensure martial law and related to the temporary restriction of the rights and freedoms of citizens and other persons, as well as the rights of organizations, shall be applied only during the period for which martial law shall be introduced and be subject to cancellation in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 16 as amended by the Law of the RK dated 10.06.2020 № 344-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 17. Order of enforcement of the Law

The Law enters into force from the date of its official publication.

The President of the Republic of Kazakhstan

Соғыс жағдайы туралы

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 5 наурыздағы N 391 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматтарының, Қазақстан Pecпубликасының аумағында тұратын шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың (бұдан әрi - азаматтар және басқа да адамдар), сондай-ақ мемлекеттiк органдардың, әскери басқару органдарының және

меншік нысандарына қарамастан ұйымдардың (бұдан әрi - ұйымдар) соғыс жағдайы кезеңiндегi құқықтық қатынастарын реттейдi.

Осы Заңның қолданылуы соғыс жағдайы кезеңiмен шектеледi.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) агрессия - шет мемлекеттің (мемлекеттер тобының не коалициясының) Қазақстан Республикасының егемендiгiне, аумақтық қол сұғылмаушылығына немесе саяси тәуелсiздiгiне қарсы қарулы күш қолдануы немесе оған Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Жарғысымен сыйыспайтын қандай да болсын басқадай әрекет жасауы.

Соғыстың жариялану-жарияланбауына қарамастан мынадай iс-қимылдардың кез келгенi:

шет мемлекеттiң қарулы күштерiнiң Қазақстан Республикасының аумағына басып кiруi, шабуыл жасауы, қарулы күштi қолдана отырып Қазақстан Республикасының аумағын немесе оның бөлiгiн аннексиялаудың кез келгенi;

Қазақстан Республикасының аумағын бомбалау немесе шет мемлекеттiң кез келген қаруды Қазақстан Республикасына қарсы қолдануы;

шет мемлекеттiң қарулы күштерiнiң Қазақстан Республикасының порттарын немесе жағалауларын қоршап алуы;

шет мемлекеттiң қарулы күштерiнiң Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiне, басқа әскерлерi мен әскери құралымдарына, Қазақстан Республикасының теңiзде жүзетiн сауда немесе азаматтық авиация Keмесiне шабуыл жасауы;

халықаралық шарт бойынша Қазақстан Республикасының аумағында

орналасқан шет мемлекеттiң қарулы күштерiн халықаралық шартта көзделген талаптарды бұза отырып қолдану немесе халықаралық шарттың

қолданылуы тоқтатылғаннан кейiн де олардың Қазақстан Республикасының аумағында болуының кез келген түрде жалғасуы;

басқа мемлекеттiң билiгiне берiлген аумақта, сол мемлекеттiң Қазақстан Республикасына қарсы агрессия актiсiн жасау үшiн пайдалануына мүмкiндiк жасаушы мемлекеттiң iс-қимылы;

мемлекеттiң немесе мемлекет атынан Қазақстан Республикасына қарсы тегеурiндiлiгi жоғарыда атап көрсетiлген актiлерге пара-пар қарулы күш қолдану актiлерiн жүзеге асыратын қарулы бандалардың, топтардың және тұрақты eмec күштердiң немесе жалдамалылардың жiберiлуi;

шет мемлекеттердiң Қазақстан Республикасының егемендiгiне, аумақтық қол сұғылмаушылығына немесе саяси тәуелсiздiгiне қарсы бағытталған өзге де iс-қимылдары, сондай-ақ Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының ережелерiне сәйкес Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Қауiпсiздiк Кеңесi агрессия ретiнде белгiлеген актiлер агрессия актiсi болып танылады;

2) аннексия - Қазақстан Республикасының аумағын немесе оның бiр бөлiгiн шет мемлекеттiң күштеп қосып алуы, басып алуы;

3) әскери цензура - хабарлар мен материалдардың не олардың жекелеген бөлiктерiнiң таралуына шектеу қою немесе тыйым салу мақсатында бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлар мен материалдарды әскери басқару органдарымен және мемлекеттiк органдармен, лауазымды адамдармен олардың талабы бойынша немесе өзге де негiздер бойынша алдын ала келiсуi, сондай-ақ мемлекеттiк құпиялары бар мәлiметтердiң жариялануы мен әйгiленуiне жол бермеу мақсатында хат-хабар алмасуға, телефон және радио арқылы сөйлесулерге бақылауды жүзеге асыру;

4) соғыс жағдайы - Қазақстан Республикасына қарсы агрессияны не оның қауiпсiздiгiне сырттан тiкелей төнген қатердi болдырмауға немесе оларға тойтарыс беруге жағдай жасауға бағытталған саяси, экономикалық, әкiмшiлiк, әскери және өзге де шаралар кешенiн көздейтiн және Қазақстан Республикасының Президентi Республиканың бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде енгiзетiн ерекше құқықтық режим;

5) интернирлеу – Қазақстан Республикасына қарсы агрессия жасаған мемлекеттің азаматтарын халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормаларына сәйкес ұстап алу және арнайы бөлінген қоныстандыру орындарына жабу;

6) коменданттық сағат - соғыс жағдайы кезiнде қоғамдық тәртiп пен қауiпсiздiктiң сақталуын қамтамасыз ету, барлаушылық, диверсиялық және басқа да дұшпандық әрекеттердiң жолын кесу мақсатында қолданылу мерзiмдерi мен уақыты көрсетiле отырып енгiзiлетiн, халықтың арнайы берiлген рұқсат қағаздар мен жеке басты куәландыратын құжаттарсыз тәулiктiң белгiленген уақытында тұрғын үйлерден тыс жерлерде болуына және елдi мекендер арасында жүрiп-тұруына тыйым салатын шара;

7) қауiпсiздiкке сырттан тiкелей төнген қатер - Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмаушылығына төнген қатер және Қазақстан Республикасына қатысты күш қолдану қатерi, сондай-ақ шет мемлекеттердiң арнайы қызметтерi мен ұйымдарының, сондай-ақ жекелеген адамдардың барлаушылық, террористiк, диверсиялық және Қазақстанның ұлттық қауiпсiздiгiне залал келтiруге бағытталған өзге де әрекеттерi;

8) әскери басқару органдары - стратегиялық, жедел-стратегиялық, жедел-аумақтық, жедел-тактикалық, тактикалық және жергілікті әскери басқару органдары;

9) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаныс кеңесі – соғыс жағдайы кезеңіне құрылатын және әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде мемлекеттік органдарға, ұйымдарға және арнаулы құралымдарға мемлекет қорғанысы мүдделерінде басшылықты жүзеге асыратын әскери басқару органы.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.07.08. № 70; 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Соғыс жағдайын енгiзудiң мақсаты

Қазақстан Республикасына қарсы агрессияның жолын кесу немесе оған тойтарыс беру үшiн жағдайлар жасау соғыс жағдайын енгiзудiң мақсаты болып табылады.

3-бап. Соғыс жағдайының құқықтық негiздерi

Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заң, өзге де нормативтiк құқықтық актiлер және Қазақстан Республикасы бекiткен xaлықаралық шарттар Қазақстан Республикасындағы соғыс жағдайының құқықтық негiздерi болып табылады.

4-бап. Соғыс жағдайын енгiзу

1. Қазақстан Республикасына қарсы агрессия жағдайлары не оның қауiпсiздiгiне сырттан тiкелей төнген қатер Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде соғыс жағдайын енгiзу үшiн негiз болып табылады.

2. Соғыс жағдайы Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығымен енгiзiледi.

3. Соғыс жағдайы енгiзiлген кезде Қазақстан Республикасының Президентi, егер бұрын жарияланбаған болса, iшiнара немесе жалпы мобилизация жариялайды.

4. Қазақстан Республикасы Президентiнiң соғыс жағдайын енгiзу туралы жарлығында:

соғыс жағдайын енгiзу үшiн негiз болған мән-жайлар;

енгiзiлген шаралардың және азаматтар мен басқа тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын уақытша шектеулердiң тiзбесi;

соғыс жағдайы енгiзiлетiн аумақтың шекаралары;

соғыс жағдайын орнату мен қолдау үшiн тартылатын күштер мен құралдар;

соғыс жағдайы қолданыла бастайтын уақыт белгiленедi.

5. Қазақстан Республикасы Президентiнiң соғыс жағдайын енгiзу

туралы жарлығының толық мәтiнi дереу радио мен теледидар арқылы таратылуға, сондай-ақ ресми түрде жариялануға тиiс.

6. Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасының Парламентiн соғыс жағдайының енгiзiлгенi және iшiнара немесе жалпы мобилизация жарияланғаны туралы дереу хабардар

етедi.

7. Мемлекеттi агрессияға тойтарыс беруге әзiрлеу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiлейдi.

5-бап. Соғыс жағдайының кезеңi

1. Соғыс жағдайының кезеңi соғыс жағдайы енгiзiлген уақыттан басталады және соғыс жағдайының күшi жойылған уақытпен аяқталады.

2. Соғыс жағдайы күшiнде болған кезеңде азаматтардың және басқа да адамдардың, Қазақстан Республикасы Конституциясы 39-бабының 3-тармағында аталған баптарда көзделген құқықтар мен бостандықтарды қоспағанда, құқықтары мен бостандықтарын, ұйымдардың

қызметiн шектеу, сондай-ақ оларға осы Заңда белгiленген қосымша мiндеттер жүктеу көзделедi.

3. Соғыс жағдайы енгiзiлген жерлерде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әскери басқару органдарының өкiлеттiктерi кеңейтiледi, оларға мемлекеттiк билiк пен басқару органдарының қорғаныс және қоғамдық тәртiптi қамтамасыз ету саласындағы барлық функциялары көшедi.

4. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдары, арнаулы мемлекеттік органдары соғыс жағдайы қолданылатын кезеңде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес агрессияға тойтарыс беру үшiн қолданылады.

5. Соғыс жағдайы күшiнде болған кезеңде азаматтық және аумақтық қорғаныс шаралары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүргiзiледi.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.13 № 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету

6-бап. Соғыс жағдайының шаралары

1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақта мынадай шаралар қолданылуы мүмкiн:

1) Республиканың мемлекеттiк органдары мен өзге де ұйымдарын, сондай-ақ экономикасын соғыс жағдайы талаптарына сай жұмыс iстеуге көшiру;

2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарының, арнаулы мемлекеттік органдарының жұмылдыра өрістетуін жүргiзу;

3) Қарулы Күштердiң мүдделерiне сай мiндеттердi орындау үшiн арнайы құралымдар жасақтау, экономиканың iркiлiссiз жұмысы мен халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету;

4) азаматтық және аумақтық қорғаныс iс-шараларын өткiзу;

5) мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтарымен операция жүргізу;

6) қоғамдық тәртiптiң, сондай-ақ республикалық объектiлер бойынша - Қазақстан Республикасының Үкiметi, коммуналдық объектiлер бойынша - жергiлiктi атқарушы органдар белгiлейтiн тiзбелерге сәйкес мемлекеттiк және әскери объектiлердiң, халықтың тыныс-тiршiлiгiн, көлiк пен коммуникациялардың жұмысын қамтамасыз ететiн объектiлердiң, адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлердiң күзетiн күшейту;

7) көлiк, коммуникациялар және энергетика, сондай-ақ адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлер жұмысының ерекше режимiн белгiлеу;

8) халықты, шаруашылық, әлеуметтiк және мәдени мақсаттағы объектiлердi эвакуациялау, сондай-ақ азаматтарды және басқа адамдарды өмiр сүруге қауiптi аудандардан, уақытша немесе тұрақты тұруы және орналасуы үшiн оларға мiндеттi түрде тұрғын үй-жай және тұрғын үйге жатпайтын үй-жай бере отырып, басқа аудандарға уақытша көшiру;

9) жеке және заңды тұлғалардан қорғаныс мұқтажы үшiн қажеттi мүлiктi, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгiленген тәртiппен және жағдайда реквизициялау, оларға реквизицияланған мүлiк құнын мемлекеттiң өтеуi;

10) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және одан шығудың ерекше режимiн белгiлеу және қамтамасыз ету, сондай-ақ жүрiп-түру еркiндiгiн шектеу;

11) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен ұйымдарды, азаматтарды және басқа адамдарды қорғаныс сипатындағы жұмыстарды орындауға, қарсылас жақтың қару қолдануының салдарын жоюға, зақымданған, қираған объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiн қалпына келтiруге, сондай-ақ өртке, эпидемияға, эпизоотияға қарсы күреске қатысуға тарту;

12) соғыс жағдайы енгiзiлген жерде болатын орын мен тұратын орынды таңдауға тыйымдар мен шектеулер белгiлеу;

13) бейбіт жиналыстарды, ереуілдерді ұйымдастыруға және өткізуге тыйым салу немесе оларды шектеу;

14) коменданттық сағат белгiлеу және әскери басқару органдары мен мемлекеттiк органдарға Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша азаматтардың және басқа да адамдардың құжаттарын тексерудi жүзеге асыруына, олардың жеке басына тексеру жүргiзуiне, заттарын, тұрғын үйi мен көлiгiн тексерiп қарауына, сондай-ақ азаматтарды, басқа да адамдарды және көлiк құралдарын ұстап, iркудi жүзеге асыруына құқық беру;

15) қару-жарақ, оқ-дәрi, жарылғыш және улы заттар сатуға тыйым салу, құрамында есiрткi және өзге де күштi әсер ететiн заттар бар дәрi-дәрмек пен медициналық препараттар, алкоголь өнiмдерi айналымының ерекше режимiн белгiлеу;

16) (Алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2005.07.08. № 70 Заңымен)

17) баспаханалардың, есептеу орталықтарының және автоматтандырылған жүйелердiң, бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысына бақылау орнату, оларды қорғаныс қажетi үшiн пайдалану, сондай-ақ олардың қызметiн шектеу;

18) әскери цензура енгiзу;

19) интернирлеу;

20) Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелге шығуына тыйым салу немесе шектеу;

21) мемлекеттiк органдар мен ұйымдарда құпиялылық режимiн күшейтуге бағытталған қосымша шаралар енгiзу;

22) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес соғыс жағдайын қамтамасыз етуге қажеттi өзге де шаралар.

2. Соғыс жағдайы кезеңiнде мемлекеттiң қорғаныс мүддесiндегi қажеттерiн, сондай-ақ халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшiн қажеттi өнiмдер өндiруге, жұмыстар мен қызмет көрсетулердi жүзеге асыруға арналған жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында экономикалық және қаржылық қызметтi жүзеге асыруға; тауарлардың, ақшаның және қызмет көрсетудiң бiрден бiрге еркiн өтуiне; ақпаратты iздеуге, алуға, беруге, өндiруге және таратуға; банкроттық рәсiмдерiн қолданудың тәртiбi мен шарттарына; еңбек қызметiнiң режимiне арналған уақытша шектеулер қоюға байланысты шаралар қолданылуы мүмкiн, сондай-ақ Қазақстан Pecпубликасының заңдарында көзделген тәртiппен Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында да, оның жекелеген жерлерiнде де қаржы, салық, кеден және банк жүйелерiнiң жұмыс ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.

3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көрсетiлген соғыс жағдайы шараларын жүзеге асыруды регламенттейтiн қажеттi нормативтiк құқықтық актiлер соғыс жағдайының күшiнде болу кезеңiнде де, ол енгiзiлгенге дейiн де қабылдануы мүмкiн.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.07.08 № 70, 2012.02.13 № 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету үшін Қарулы Күштерді қолдану, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды, сондай-ақ мемлекеттік органдарды тарту

Ескерту. 7-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 10.01.2015 № 275-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

1. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету кезінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша мынадай негізгі міндеттерді орындау үшін:

1) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және ол аумақтан шығудың ерекше режимiн сақтау, сондай-ақ ондағы жүрiп-тұру еркiндiгiн шектеу;

2) халықты құтқару мен эвакуациялауға, авариялық-құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарға, санитариялық-эпидемияға қарсы, эпизоотияға қарсы және басқа да шараларды өткiзуге қатысу;

3) күзетілетін адамдар мен күзетілетін объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, мемлекеттік және әскери объектілерді, халықтың тыныс-тіршілігін, көлік пен коммуникациялардың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін, сондай-ақ адамдардың өміріне, денсаулығына және қоршаған ортаға жоғары қауіп төндіретін объектілерді күзету;

4) қоғамдық тәртiп пен қауiпсiздiктi сақтау, соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды өткiзуге қатысу;

5) заңсыз қарулы құралымдардың, террористердiң, сондай-ақ арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдарында, әскери басқару органдарында қызметi Қазақстан Республикасының қорғанысы мен қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруге бағытталғандығы туралы анық мәлiметтер бар қоғамдық және дiни бiрлестiктер, шетелдiк және халықаралық ұйымдар әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн Қарулы Күштер қолданылады, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, сондай-ақ мемлекеттік органдар тартылады.

1-1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметі жұмылдыру және соғыс жағдайы кезеңдерінде Қазақстан Республикасының қорғаныс жоспарына сәйкес күзетілетін адамдардың қауіпсіздігін, күзетілетін объектілердің күзетілуі мен қорғалуын қамтамасыз ету мүдделерінде Қазақстан Республикасының басқа да мемлекеттік органдарының қажетті күштері мен құралдарын пайдалануға құқылы.

Күзету іс-шараларын өткізу жөніндегі республикалық жедел штабтың басшысы немесе ол уәкілеттік берген лауазымды адам күзет іс-шаралары өткізіле басталғаннан бастап және олар аяқталғанға дейін оларды өткізуге тартылған барлық әскери қызметшілерге, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының қызметкерлері мен мамандарына басшылықты жүзеге асырады.

2. Соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету үшін қолданылатын мемлекеттік органдардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.01.2015 № 275-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2022 № 136-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету кезiнде қару-жарақты, әскери техниканы, арнайы құралдарды, сондай ақ дене күшін қолдану

1. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылып отырған

әскери қызметшiлерге және мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне қызметтiк мiндеттерiн орындау кезiнде қару-жарақ, әскери техника, арнайы құралдар алып жүру, сақтау, қолдану, сондай-ақ дeнe күшін қолдану құқығы берiледi.

Аталған адамдар дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын қолдануға байланысты келтiрiлген зиян үшiн, егер келтiрiлген зиян төнген қауiптiң сипаты мен дәрежесiне сәйкес болса, жауапты болмайды.

2. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылған әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерi дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты немесе соғыс техникасын:

1) мемлекеттiк және әскери объектiлерге, азаматтарға және басқа да адамдарға жасалған шабуылды тойтару үшiн;

2) әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң, сондай-ақ азаматтардың және басқа да адамдардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн қарсылықты болғызбау үшiн;

3) өздерiмен бiрге қару-жарақты, оқ-дәрiлердi, жарылғыш, химиялық немесе улы заттарды алып жүрген адамдарды, егер олар:

қылмыс жасау үстiнде қолға түссе;

әскери қызметшiлердiң немесе мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң заңды талаптарын орындамаса;

әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне, өздерiне жүктелген қызметтiк мiндеттердi жүзеге асыруына кедергi келтiрсе, оларды ұстау үшiн;

4) күзетiлетiн объектiлер мен әскерлердiң орналасқан жерлерiне заңсыз енiп кету әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн;

5) кепiлдiкке алынғандарды, басып алынған күзетiлетiн объектiлердi, ғимараттарды, көлiк құралдары мен жүктердi азат ету үшiн, сондай-ақ жаппай тәртiпсiздiктер мен қоғамдық тәртiптi топтасып бұзудың жолын кесу үшiн;

6) жүргiзушiсi заңды талаптарды орындамаған көлiк құралын тоқтату үшiн;

7) дабыл немесе көмекке шақыру белгiсiн беру үшiн;

8) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де жағдайларда қолдануға құқылы.

3. Дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын өкiлеттiктен асыра қолдану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа апарып соғады.

3-тарау. Қазақстан Республикасы Президентінің, Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдарының соғыс жағдайы кезеңіндегі өкілеттіктері

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

9-бап. Қазақстан Республикасы Президентiнiң соғыс жағдайы кезеңіндегі өкiлеттiктерi

1. Қазақстан Республикасының Президенті соғыс жағдайы кезеңінде:

1) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасын құрады, соғыс жағдайын қамтамасыз етуді ұйымдастыруға жалпы басшылықты жүзеге асырады;

2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасы туралы ережені бекітеді;

3) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері туралы ережені бекітеді;

4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің соғыс жағдайы кезеңіндегі қызметін ұйымдастыру туралы ережені бекітеді;

5) соғыс жағдайы кезеңіндегі өзіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар туралы ережелерді бекітеді;

6) мемлекеттiк органдардың келiсімді түрде жұмыс істеуін және өзара iс-қимыл жасауын қамтамасыз етедi;

7) соғыс жағдайы шараларын қолдану тәртiбiн, сондай-ақ мемлекеттiк органдардың осы шараларды қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiктерiн бекiтедi;

8) соғыс жағдайы мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлерді шығарады;

9) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес төтенше мемлекеттiк бюджеттi қабылдап, енгiзедi және бұл туралы дереу Қазақстан Республикасының Парламентiне хабар береді;

10) осы Заңға сәйкес соғыс жағдайын қамтамасыз ету үшін Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды, мемлекеттік органдарды қолдану тәртібін белгілейді және олардың міндеттерін айқындайды;

11) бейбіт жиналыстарды, ереуiлдерді ұйымдастыруға және өткiзуге тыйым салуларды немесе шектеулерді белгiлейдi;

12) әскери қызмет өткерудiң ерекшелiктерiн айқындайды;

13) көлiктiң, коммуникациялардың және энергетиканың, сондай-ақ адамдардың өмiрiне, денсаулығына және қоршаған ортаға жоғары қауiп төндіретін объектiлердiң ерекше жұмыс режимiн белгiлейдi;

14) қорғаныс және қауiпсiздiк мәселелерi бойынша консультативтік-кеңесші органдарды құрады;

15) Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң соғыс жағдайы қолданылатын кезеңдегі құрылымын айқындайды;

16) Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына сәйкес басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Осы баптың 1-тармағы 2), 3), 4), 5), 7), 8) және 10) тармақшаларының ережелері соғыс жағдайы кезеңінде де, ол енгізілгенге дейін де іске асырылуы мүмкін.

Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң соғыс жағдайы кезеңіндегі құзыреті

1. Қазақстан Республикасының Үкіметі соғыс жағдайы кезеңінде:

1) соғыс жағдайы кезеңіндегі министрліктер туралы ережелерді бекітеді;

2) орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, сондай-ақ ұйымдардың соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету жөнiндегi қызметiне басшылық етеді;

3) Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, азаматтар мен басқа да адамдардың мұқтажын қанағаттандыруға бағытталған шаралардың орындалуын қамтамасыз етедi;

4) Қазақстан Республикасының Президентiне төтенше мемлекеттiк бюджеттi ұсынады және оның атқарылуын қамтамасыз етедi;

5) соғыс жағдайы шараларын материалдық-техникалық, еңбек және басқа да ресурстармен қамтамасыз ету жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

6) Қазақстан Республикасы Парламентiнің агрессия жасаған мемлекетпен (мемлекеттер тобымен не коалициясымен) халықаралық шарттардың күшiн жоюы үшiн оларды өз құзыретi шегiнде ұсынады;

7) азаматтық және аумақтық қорғанысқа басшылық етеді, жергілікті атқарушы органдарға азаматтық қорғаныс, аумақтық қорғаныс іс-шараларын, сондай-ақ аумақты Қазақстан Республикасының қорғанысы мүдделерінде жедел жабдықтауды қамтамасыз ету бойынша тапсырмалар белгілеп береді;

8) Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрылымына кіретін мемлекеттік органдарды және ұйымдарды соғыс уақытының құрылымы мен штаттарына көшіруді ұйымдастырады;

9) орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарды, ұйымдар мен халықты құлақтандыру жүйесін ұйымдастырады;

10) өзіне Конституцияда, осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

2. Осы баптың 1-тармағы 1) және 3) тармақшаларының ережелері соғыс жағдайы кезеңінде де, ол енгізілгенге дейін де іске асырылуы мүмкін.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-1-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары соғыс жағдайы кезеңінде:

1) тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында Қазақстан Республикасы орталық мемлекеттік органдары аумақтық бөлімшелерінің және ұйымдарының соғыс жағдайы шараларын орындауын қамтамасыз етеді;

2) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестерін құрады;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүдделерінде жүзеге асырады.

2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері туралы ережеге сәйкес қызметін жүзеге асырады және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасына, Қазақстан Республикасының Үкіметіне бағынады.

3. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаныс кеңесіне тікелей басшылық ету тиісті әкімге жүктеледі.

Ескерту. 3-тарау 10-1-баппен толықтырылды – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-тарау. Соттар мен прокуратура органдарының соғыс
жағдайы кезеңіндегі қызметі

11-бап. Соттар мен прокуратура органдарының соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы қызметi

1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақта Қазақстан Республикасының Конституциясында және конституциялық заңында белгiленген соттар жұмыс iстейдi.

2. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы прокуратура органдарының қызметi Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

5-тарау. Азаматтардың және басқа да адамдардың, ұйымдардың
соғыс жағдайы кезеңіндегі міндеттері

12-бап. Азаматтардың және басқа да адамдардың соғыс жағдайы кезеңiндегi мiндеттерi

1. Азаматтар және басқа да адамдар Қазақстан Республикасы Конституциясының, осы Заңның, өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттардың соғыс жағдайы мәселелерi жөнiндегi талаптарын орындауға мiндеттi.

2. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы азаматтар мен басқа да адамдар:

1) соғыс жағдайын қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдардың, олардың лауазымды адамдарының талаптарын орындауға және оларға жәрдемдесуге;

2) тұрып жатқан жерiндегi әскери басқару органдарына және мемлекеттiк органдарға шақырту бойынша келуге;

3) мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген талаптарын орындауға;

4) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен қорғаныс сипатындағы жұмыстарға, қарсылас жақтың қару қолдануының салдарын жоюға, зақымданған, қираған объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiн қалпына келтiруге, сондай-ақ өртке, эпидемияға, эпизоотияға қарсы күреске қатысуға;

5) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес өздерiнiң меншiгiндегi қорғаныс қажетiне керектi мүлiктi беруге; <*>

6) өздерiне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де мiндеттердi орындауға мiндеттi.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.07.08. № 70 Заңымен.

13-бап. Ұйымдардың соғыс жағдайы кезеңiндегi мiндеттерi

1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы ұйымдар соғыс жағдайын қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдардың, олардың лауазымды адамдарының заңды талаптарын орындауға және оларға жәрдемдесуге мiндеттi.

2. Ұйымдар соғыс жағдайы кезеңiнде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес өздерiнiң меншiгiндегi қорғаныс қажетiне керектi мүлiктi беруге; <*>

2) Қазақстан Республикасының қорғанысы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында шарттар негiзiнде мемлекеттiң тапсырмаларын (тапсырыстарын) бiрiншi кезектегi тәртiппен орындауға;

3) өздерiне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де мiндеттердi орындауға мiндеттi.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.07.08. № 70 Заңымен.

14-бап. Қазақстан Республикасының соғыс жағдайы жөнiндегi заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Жеке және заңды тұлғалар соғыс жағдайы жөнiндегi заңдарды бұзған жағдайда Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

6-тарау. Қорытынды ережелер

15-бап. Халықаралық мiндеттемелердiң орындалуы

Қазақстан Республикасының аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде соғыс жағдайы енгiзiлген ретте Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын Республиканың мiндеттемелерiне сәйкес шаралар қабылдайды.

16-бап. Соғыс жағдайының күшiн жою

1. Қазақстан Республикасының аумағындағы немесе оның жекелеген жерлерiндегi соғыс жағдайы оны енгiзуге негiз болған әрекеттер тоқтағаннан кейiн Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығымен күшін жояды.

2. Соғыс жағдайын қамтамасыз ету мақсатында қабылданған және азаматтар мен басқа да адамдардың құқықтары мен бостандықтарын, сондай-ақ ұйымдардың құқықтарын уақытша шектеуге байланысты нормативтiк құқықтық актiлер соғыс жағдайы енгiзiлген мерзiм iшiнде ғана қолданылады және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен күшiн жоюға тиiс.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

17-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Президентi