On arbitrage

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 8 April 2016 № 488-V.

      Unofficial translation
      Information for users!
      "Adilet" Legal Information System also has a translation of The Law On arbitrage of the Republic of Kazakhstan provided by National Company KAZAKH INVEST JSC.

      This Law governs public relations arising in the process of arbitration in the Republic of Kazakhstan, as well as the procedure and conditions for recognition and enforcement of arbitral awards in Kazakhstan.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Sphere of application

      This Law applies to disputes arising out of civil law relations with the participation of natural and (or) legal persons, irrespective of the place of residence or whereabouts of subjects of a dispute inside or outside the state, resolved by an arbitration tribunal, unless otherwise provided for by legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Article 2. Basic definitions used in this Law

      The following basic definitions are used in this Law:

      1) public order of the Republic of Kazakhstan – fundamental principles of the rule of law enshrined in legislative acts of the Republic of Kazakhstan;

      2) court - a court of the judicial system of the Republic of Kazakhstan that, according to the civil procedural legislation of the Republic of Kazakhstan, is authorized to review cases of disputes arising from civil law relations at the first instance;

      3) arbitration tribunal – an ad hoc arbitration court set up to deal with a specific dispute or a permanent arbitration tribunal;

      4) arbitration agreement - a written agreement of the parties to refer a dispute that arose or may arise out of civil law relations to arbitration;

      5) arbitration rules - procedure for organizing activities of a permanent arbitration tribunal and rules of arbitration;

      6) arbitration - process of consideration of a dispute;

      7) parties to arbitration (hereinafter referred to as the parties) - the plaintiff and the defendant, between whom an arbitration agreement is concluded;

      8) arbitral award - a decision rendered by an arbitration tribunal;

      9) arbitrator - an individual selected by the parties or appointed in accordance with this Law and (or) rules of a relevant arbitration tribunal to resolve a dispute;

      10) business customs - rules of conduct that are customary for and widely used in the field of civil law relations, which do not contradict the applicable law irrespective of whether or not they documented.

      Footnote. Article 2 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 3. Legislation of the Republic of Kazakhstan on arbitration

      1. Legislation of the Republic of Kazakhstan on arbitration is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

      2. If an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes rules other than those contained in this Law, the rules of the international treaty shall apply.

Article 4. Types of arbitration

      1. Arbitration tribunals in the Republic of Kazakhstan can be set up in the form of permanent arbitration tribunals or an ad hoc arbitration court for the settlement of a particular dispute.

      2. A permanent arbitration tribunal can be formed by natural and (or) legal persons in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      A permanent arbitration tribunal shall approve the rules of arbitration, the register of arbitrators carrying out activities in this arbitration tribunal.

      3. An ad hoc arbitration tribunal for the consideration of a particular dispute shall be set up by the parties to resolve the dispute and shall remain in force until the settlement of this dispute or until the parties’ decision to refer the dispute to court.

      4. Arbitration tribunals in the Republic of Kazakhstan may not be established by state bodies, state enterprises, as well as natural monopoly entities and entities occupying a dominant position in the goods and services market, legal entities, fifty or more percent of voting shares (stakes in the authorized capital) of which are directly or indirectly owned by the state, their subsidiaries and dependent organizations, as well as second-tier banks, organizations carrying out certain types of banking operations, organizations carrying out microfinance activities.

      The requirements of part one of this paragraph apply to collection agencies for assigned rights (claims) under bank loan agreements or microcredit agreements.

      Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force on the date of its first official publication).

Article 5. Principles of arbitration

      Arbitration is carried out in accordance with the following principles:

      1) autonomy of the will of the parties, which means that the parties, by prior agreement, have the right to independently decide on the arrangements and conditions for arbitration proceedings on a dispute that has arisen or may arise;

      2) legality, which means that decisions made by arbitrators and arbitration tribunals are guided only by the rules of a law applicable by agreement of the parties;

      3) independence, which means that arbitrators and arbitration tribunals are independent in resolving disputes submitted to them, make decisions under conditions that exclude any influence on them;

      4) competitiveness and equality of the parties, meaning that the parties to arbitration choose their position, ways and means of defending it independently and without reference to anyone, and also enjoy equal rights and have equal duties;

      5) fairness, meaning that arbitrators and arbitration tribunals in resolving disputes referred to them and the parties to the arbitration must act in good faith, observing the established requirements, moral principles of the society and the rules of business customs;

      6) confidentiality, meaning that arbitrators and participants of arbitration proceedings may not disclose information that has become known during an arbitration hearing without consent of the parties or their successors and may not be questioned as witnesses about information they have learnt during arbitration proceedings, except for cases stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan;

      7) autonomy of an arbitration agreement, which means that cancellation, modification or invalidation of an arbitration clause does not lead to the termination, modification or invalidation of a basic agreement. Accordingly, cancellation, modification or invalidation of a basic agreement does not lead to the termination, modification or invalidation of an arbitration clause.

      Footnote. Article 5 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 6. Waiver of right to object

      A party knowing that any provision of this Law or any claim of an arbitration agreement has not been complied with, but nevertheless continuing to participate in arbitration proceedings without having raised objections to such non-compliance within the time limit specified by arbitration rules for this purpose, is considered to have waived his/her right to object.

Article 7. Inadmissibility of interference in the activities of an arbitration tribunal

      Resolving disputes submitted to them, arbitrators and arbitration tribunals shall be independent, make decisions under conditions excluding any interference in their activities by state bodies and other organizations, except for cases established by this Law.

Article 8. Referral of dispute to arbitration

      1. A dispute may be referred to arbitration, if the parties concluded an arbitration agreement.

      2. An arbitration agreement may be concluded by the parties in respect of disputes that have arisen or may arise between the parties on any particular civil law relationship.

      3. An arbitration agreement in respect of a dispute that is pending before a court may be concluded before the said court makes a decision on the dispute. In this case, the court issues a ruling on leaving the application without consideration.

      4. An arbitration agreement on the settlement of a dispute under a contract, the conditions of which were defined by one of the parties in set forms or other standard forms and could only be accepted by the other party by acceding to the proposed contract as a whole (agreement of accession), as well as under a loan agreement between a for-profit organization and a natural person that is not an individual entrepreneur, is valid, if such an agreement is concluded after the grounds for making a claim arose.

      5. By agreement, the parties may refer disputes arising from civil law relations between natural and (or) legal persons to arbitration.

      6. Unless otherwise agreed by the parties, if a dispute is referred to a permanent arbitration tribunal, permanent arbitration rules shall be considered as an integral part of an arbitration agreement.

      7. An arbitration agreement may be terminated by agreement of the parties in the same manner as it was concluded.

      8. Arbitration shall not have jurisdiction over disputes affecting the interests of minors, persons recognized in the manner prescribed by law as incapacitated or partially incapacitated, disputes between second-tier banks, organizations carrying out certain types of banking operations, organizations carrying out microfinance activities and their borrowers - individuals under bank loan agreements or microcredit agreements not related to the implementation of entrepreneurial activities, on rehabilitation and bankruptcy, between natural monopoly entities and their consumers, between government agencies, and quasi-public sector entities.

      The requirements of part one of this paragraph shall apply to collection agencies for assigned rights (claims) under bank loan agreements or microcredit agreements concluded with borrowers - individuals not related to the implementation of entrepreneurial activities.

      9. An arbitration tribunal may not consider disputes arising from personal non-property relations that are not associated with property relations.

      10. An arbitration tribunal is not entitled to consider disputes between natural and (or) legal persons of the Republic of Kazakhstan on the one hand and state bodies, state enterprises, as well as legal entities, whose fifty or more percent of voting shares (stakes in the authorized capital) directly or indirectly belong to the state, on the other, if there is no consent of the authorized body of a relevant industry (in respect of public property) or local executive body (in respect of communal property).

      State bodies, state enterprises, as well as legal entities, whose fifty and more percent of voting shares (stakes in the authorized capital) directly or indirectly belong to the state, intending to enter into an arbitration agreement, shall submit to the authorized body of a relevant sector (in respect of public property) or local executive body (in respect of communal property) a request for their consent for the conclusion of such an agreement, specifying estimated amounts of expenditures for arbitration proceedings. The authorized body of the relevant branch or local executive body is obliged to consider the request within fifteen calendar days and send a written message about its consent or a reasoned refusal to give consent. When considering the request, the authorized body of the relevant branch or local executive body shall take into account economic security and interests of the state.

      Footnote. Article 8 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall come into force from the date of its first official publication).

Article 9. Form and content of an arbitration agreement

      1. An arbitration agreement shall be concluded in writing. An arbitration agreement shall be deemed to be concluded in writing, if it is contained in the form of an arbitration clause in a document signed by the parties or concluded by way of exchange of letters, telegrams, telephone messages, faxes, electronic documents or other documents identifying the subjects and content of their declaration of will.

      2. An arbitration agreement shall also be deemed to be concluded in writing, if it is concluded by exchanging a statement of claim and statement of defense, in which one party confirms the existence of an agreement, and the other does not object to it.

      3. A reference in a contract to a document containing an arbitration clause is an arbitration agreement provided that the contract is concluded in writing and this reference makes the arbitration agreement part of the contract.

      4. In the case provided for in paragraph 10 of Article 8 of this Law, the arbitration agreement shall contain the consent of the authorized body of the relevant branch or local executive body.

      Other conditions of the arbitration agreement may be determined by agreement of the parties.

      5. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.02.2017 № 49-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).
      Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.02.2017 № 49-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 10. Arbitration agreement and making a court claim on the merits of a dispute

      The court, to which a claim for the subject matter in arbitration dispute is filed, shall refer the parties to arbitration, if any of the parties requests thereof, not later than the first statement on the merits of the dispute has been submitted, if it does not find the arbitration agreement to be invalid, expired or impossible to execute.

      Despite the filing of the claim referred to in part one of this article, arbitral proceedings may be initiated or continued, and an arbitral award may be made while the court considers its jurisdiction of the subject matter of the arbitral proceedings.

      Footnote. Article 10 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Chapter 2. THE ARBITRATION CHAMBER OF KAZAKHSTAN

Article 11. Establishment, reorganization and liquidation of the Arbitration Chamber of Kazakhstan

      1. The Arbitration Chamber of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Arbitration Chamber) is a non-profit organization formed as an association of permanent arbitration tribunals and arbitrators established to ensure favorable conditions for implementation, promotion and support of arbitration activity in the Republic of Kazakhstan in accordance with the procedure established by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

      2. The reorganization and liquidation of the Arbitration Chamber shall be carried out in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 12. Powers of the Arbitration Chamber

      1. The powers of the Arbitration Chamber include:

      1) representation and protection of interests of arbitrators and permanent arbitration tribunals in the state bodies of the Republic of Kazakhstan, in foreign and international organizations;

      2) monitoring of the situation with the arbitration activity in the Republic of Kazakhstan;

      3) training and professional development of arbitrators;

      4) maintaining the register of arbitrators of permanent arbitration tribunals, as well as arbitrators, who are members of the Arbitration Chamber;

      5) approval of rules for case keeping by permanent arbitration tribunals;

      6) the appointment of arbitrators (arbitrator) from persons included in registers of the Arbitration Chamber or a permanent arbitration tribunal in cases stipulated in paragraph 6 of article 14 of this Law;

      7) deciding on the termination of powers of an arbitrator appointed to resolve a particular dispute;

      7-1) presentation of expert opinions on certain issues of the legislation of the Republic of Kazakhstan on arbitration and its practical application, which are advisory in nature;

      8) other powers provided for by the constituent documents of the Arbitration Chamber in keeping with the laws of the Republic of Kazakhstan.

      2. The Register of the Arbitration Chamber - a database of arbitrators of permanent arbitration tribunals, as well as arbitrators, who are members of the Arbitration Chamber.

      The register of arbitrators shall be posted on the Internet resource of the Arbitration Chamber in Kazakh and Russian.

      3. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

      4. The management bodies of the Arbitration Chamber are:

      1) supreme governing body - general meeting of members;

      2) permanent executive governing body - the board headed by chairman;

      3) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication);

      4) the body of internal control over financial and economic activity of the Arbitration Chamber - the audit commission (auditor).

      Footnote. Article 12 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Chapter 3. COMPOSITION OF ARBITRATION TRIBUNAL

Article 13. Arbitrators

      1. An individual, who is directly or indirectly not interested in the outcome of a case, who is independent of the parties and consents to perform duties of an arbitrator, who has reached the age of thirty, has a higher education and no less than five years’ work experience in his/her profession, is selected (appointed) an arbitrator.

      An arbitrator resolving a dispute solely must have a higher legal education. In the event of a collegial resolution of a dispute, the chairman of the arbitration tribunal must have a higher legal education.

      By agreement of the parties, a citizen of the Republic of Kazakhstan, a foreigner or a person without nationality may be selected an arbitrator.

      2. Additional requirements to prospective arbitrators may be agreed by the parties directly or determined by rules of a permanent arbitration tribunal.

      3. An arbitrator shall not be a person:

      1) selected or appointed by a judge in accordance with the procedure established by the law of the Republic of Kazakhstan;

      2) recognized incompetent or partially incapacitated by the court in the manner established by the law of the Republic of Kazakhstan;

      3) with an unexpunged or outstanding conviction;

      4) who is a civil servant, a deputy of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, a deputy of a maslikhat operating on a permanent or full-time basis, whose activity is paid for from the state budget, and who is a military serviceman.

      Footnote. Article 13 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 14. Composition of an arbitration tribunal

      1. An arbitration tribunal may be single-member or collegial.

      An arbitration tribunal shall be set up through the selection (appointment) of arbitrators (arbitrator) by agreement of the parties or in the manner prescribed by the rules of the permanent arbitration tribunal.

      2. The parties are entitled to determine the number of arbitrators, which shall be uneven.

      Unless the parties agree otherwise, three arbitrators shall be selected (appointed) to arbitrate a dispute.

      3. In a permanent arbitration tribunal, the composition of an arbitration tribunal shall be formed in accordance with the procedure established by the rules of the permanent arbitration tribunal and arbitration agreement.

      4. To settle a particular dispute in an arbitration tribunal, its composition shall be formed in the manner agreed by the parties.

      5. When forming an arbitration tribunal of three arbitrators, unless the parties have agreed otherwise or a dispute is considered by a permanent arbitration tribunal, each party appoints one arbitrator and the two thus appointed arbitrators select the third presiding arbitrator.

      6. If the parties have not come to an agreement and unless otherwise established by the rules, the head of a permanent arbitration tribunal or the Arbitration Chamber, in case of the dispute’s consideration by an ad hoc arbitration tribunal, may, within thirty calendar days, at the request of one of the parties to the dispute, appoint arbitrators (arbitrator) from among those enlisted in the registers of the Arbitration Chamber or a permanent arbitration tribunal, in cases where:

      1) a party has not appointed an arbitrator within thirty calendar days from the receipt of such request from the other party, unless a different time period is established by the rules or agreement of the parties;

      2) two arbitrators have not agreed on the selection of the third arbitrator within thirty calendar days from the moment of their appointment, unless another time period is established by the rules or agreement of the parties;

      3) the parties have not agreed on the selection of a sole arbitrator within thirty calendar days, unless otherwise specified by the rules or agreement of the parties.

      The decision of the head of a permanent arbitration tribunal on the appointment of arbitrators is not subject to cancellation.

      Footnote. Article 14 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 15. Register of arbitrators

      1. The Register of Arbitrators is a database containing information on permanent arbitrators, as well as on those arbitrators who are members of the Arbitration Chamber.

      The register of arbitrators shall include the last name, first name, patronymic (if it is specified in the identity document) of an arbitrator, work experience with indication of the place of work, position and period of work, academic degree and academic title (if any), number of cases considered.

      2. Information on arbitrators is provided at the request of interested persons.

      3. The rules of keeping and using the register of arbitrators shall be approved by the Arbitration Chamber.

      Footnote. Article 15 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 16. Requirements to activity of a permanent arbitration tribunal

      1. A permanent arbitration tribunal shall maintain a register of its arbitrators. Information on the permanent arbitration tribunal, including its registered address and rules of procedure, as well as the register of arbitrators shall be publicized in the mass media, including the Internet resources, for free information of natural and legal persons. Information on arbitral awards is placed with the consent of the parties to a dispute.

      2. A permanent arbitration tribunal shall keep cases on disputes considered as required by the procedure established by its regulations.

      Footnote. Article 16 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 17. Challenging an arbitrator

      1. The parties challenge an arbitrator in case of his/her non-compliance with the requirements of article 13 of this Law.

      2. Grounds for challenging an arbitrator also include the following circumstances, which cast doubt on his/her impartiality and (or) competence, if:

      1) a person closely related to the arbitrator is a party to the dispute or the arbitrator can otherwise expect a significant benefit or damage for himself/herself depending on the outcome of the dispute;

      2) the arbitrator or a person closely related to him/her is the head of a legal entity, its branch or representative office that is a party to the dispute or otherwise represents a party or any other person who can expect significant benefit or damage depending on the outcome of the dispute;

      3) the arbitrator has either acted as an expert or in any other way identified his/her position in the dispute in advance or has assisted a party to the dispute in the preparation or presentation of his/her position;

      4) the arbitrator received or demanded remuneration in connection with the consideration of this case, which is not provided for by this Law;

      5) the arbitrator unreasonably fails to meet time limits for arbitration proceedings.

      For the purposes of this Law, a closely related person is a person who is either the spouse of an arbitrator or his/her close relative, in-law relative or employee of a permanent arbitration tribunal, who is in labor or other contractual relations with the arbitrator or has other connections evidencing his/her dependence on the arbitrator.

      3. If a natural person was addressed in connection with his/her possible selection (appointment) as an arbitrator, the said person must report circumstances that are grounds for his/her challenge in accordance with article 13 of this Law. If these circumstances arose in the course of arbitration proceedings, the arbitrator must immediately notify the parties of this and withdraw.

      4. A party may challenge an arbitrator selected by it in accordance with this article only in case the circumstances giving grounds for the challenge have become known to the party after the arbitration tribunal has been set up to consider the case.

      5. In a permanent arbitration court, the procedure for challenging an arbitrator may be determined by its rules of procedure.

      6. In an arbitration tribunal set up to resolve a particular dispute, the procedure for challenging an arbitrator may be agreed by the parties.

      7. If the procedure for challenging an arbitrator has not been agreed by the parties or is not determined by the rules of the permanent arbitration tribunal, a party shall submit to the arbitration tribunal a written reasoned statement of challenge of the arbitrator within thirty calendar days after the party has become aware of the circumstances giving grounds for the challenge.

      If a challenged arbitrator refuses to withdraw or one of the parties does not agree with the challenge of the arbitrator, the issue of the challenge shall be resolved by arbitrators who are members of the arbitration tribunal within ten calendar days from the receipt of the written reasoned statement from a party.

      The issue of the challenge of a sole arbitrator shall be resolved by this arbitrator.

      If a sole arbitrator refuses to satisfy the petition of either or both parties to withdraw or one of the parties does not agree with the challenge of the arbitrator, then the issue of challenge shall be resolved by the parties’ coming to an agreement to terminate arbitration proceedings by this composition of the arbitration tribunal.

Article 18. Termination of the powers of an arbitrator

      1. The powers of an arbitrator may be terminated by agreement of the parties on the grounds provided for in article 17 of this Law, as well as in the event of failure to perform his/her powers during a fixed time period for consideration of a dispute or inability to perform his/her duties due to illness, in connection with death or renunciation of his/her powers to consider a dispute.

      In the event of disagreement regarding any of the grounds specified in part one of this paragraph, either party may apply to the head of a permanent arbitration tribunal with a request to make a decision to terminate the powers of an arbitrator.

      The decision to terminate the powers of an arbitrator is not subject to cancellation.

      2. In the event of termination of the powers of an arbitration tribunal, proceedings on a pending dispute are suspended until the selection (appointment) of another arbitration tribunal.

      3. The powers of an arbitrator shall terminate after the entry into force of the arbitral award for a particular case or in the event the parties have agreed on such termination. In cases stipulated by articles 50 and 51 of this Law, the powers of an arbitrator shall be resumed and then terminated after the completion of the proceedings provided for by the said articles.

Article 19. Replacement of an arbitrator

      In case of termination of the powers of an arbitrator, another arbitrator shall be selected (appointed) in accordance with the rules that were applied to the selection (appointment) of the arbitrator to be replaced.

      The arbitrator selected (appointed) as an alternative is entitled to schedule a rehearing of the case.

Chapter 4. CONDUCT OF ARBITRATION PROCEEDINGS

Article 20. The right of an arbitration tribunal to issue a decision on its competence and an order for provisional remedies

      1. An arbitration tribunal shall independently decide whether to assume or deny jurisdiction (whether it is entitled or not) to consider a dispute referred to it, including cases where one of the parties objects to arbitration proceedings because of invalidity of the arbitration agreement. To this end, an arbitration clause, which is part of the contract, shall be construed as an agreement independent of other contractual terms. Rendering an arbitration award on the invalidity of a contract does not entail the invalidity of the arbitration clause.

      2. Prior to submitting its first statement on the merits of the dispute, a party has the right to declare that the arbitration tribunal shall not assume jurisdiction to consider the dispute referred to it for resolution.

      3. A party has the right to declare the excess of power by an arbitration tribunal, if in the course of arbitration it will deal with the matter, the consideration of which is not covered by the arbitration agreement, or which may not be the matter of arbitration in accordance with the rules of law applied in this proceeding or the rules of arbitration.

      4. An arbitration tribunal shall consider an application submitted in accordance with paragraphs 2 and 3 of this article within ten calendar days, unless otherwise established by the rules or agreement of the parties. Pursuant to the application’s consideration, a ruling shall be rendered.

      5. If considering the issues of its competence, an arbitration tribunal decides that it has no authority to consider the dispute, the arbitration tribunal may not consider the dispute on its merits.

      6. Unless otherwise agreed by the parties, an arbitration tribunal may order, at the request of any party, that any party take measures for provisional remedies in respect of the matter of the dispute, which it considers necessary, and renders a relevant ruling on this.

      Footnote. Article 20 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 21. Definition of arbitration rules

      1. A permanent arbitration tribunal shall conduct arbitration proceedings in accordance with its own rules and an arbitration agreement.

      2. To resolve a particular dispute, an arbitration tribunal shall conduct arbitration proceedings in accordance with the rules agreed upon by the parties.

      2-1. The rules of arbitration proceedings, not defined by the rules of a permanent arbitration tribunal, and also by the provisions of this Law and not agreed upon by the parties, are determined by the arbitration tribunal.

      3. Powers granted to an arbitration tribunal include those to define the admissibility, relevance, materiality and significance of any evidence.

      Footnote. Article 21 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 22. Place of arbitration

      Parties may determine the place of an arbitration hearing at their discretion. In the absence of such an agreement, the place of an arbitration hearing shall be determined by an arbitration tribunal with account of circumstances of the case, including its convenience to the parties.

      Footnote. Article 22 in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 23. Statement of claim

      1. The plaintiff sets out his/her claims in a statement of claim, which is referred to arbitration in writing. A copy of the statement of claim shall be forwarded to the defendant.

      2. The statement of claim shall include:

      1) the date of submission of the statement of claim;

      2) names of the parties, their postal addresses and bank details;

      3) reasons for resorting to arbitration;

      4) claims of the plaintiff;

      5) facts, on which the plaintiff relies in his/her claims;

      6) evidence supporting the grounds of the claim;

      7) value of the claim, if the claim is to be assessed;

      8) the list of documents attached to the statement of claim and other materials.

      The statement of claim shall be signed by the plaintiff or his/her representative and the original power of attorney or other document certifying the representative’s authority shall be attached.

      3. The arbitration rules may provide for additional requirements to the content of the statement of claim.

      4. In the course of arbitral proceedings, a party has the right to amend or supplement its claims.

      Footnote. Article 23 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 24. Statement of defense

      1. The defendant may submit a statement of defense with his/her objections to the claim to the plaintiff and arbitration tribunal. The statement of defense shall be submitted to the plaintiff and arbitration tribunal in the manner and terms provided for by arbitration rules or by agreement of the parties.

      If arbitration rules do not lay down the time limit for submitting a statement of defense, the said statement shall be submitted not later than ten calendar days before the first meeting of the arbitration tribunal.

      2. In the course of arbitral proceedings, a party has the right to amend and (or) supplement its objections to the claim.

      3. A failure to submit a statement of defense by the defendant shall not serve as an obstacle to the dispute’s consideration.

      Footnote. Article 24 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 25. Initiation of arbitration proceedings

      Footnote. Article 25 is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 26. Commencement of arbitration proceedings

      1. Unless otherwise established by agreement of the parties or the rules, an arbitration tribunal, having accepted the statement of claim, within ten calendar days makes a decision on the initiation of arbitration in accordance with the rules of arbitration or the rules agreed upon by the parties, notifies the parties of the place for its consideration, invites the defendant to submit a written statement of defense.

      2. Unless otherwise agreed by the parties, arbitral proceedings in respect of a particular dispute shall commence on the date, on which the request for the referral of this dispute to arbitration was received by the defendant.

      3. The arbitration tribunal shall serve a notice of the time and seat of the arbitration meeting to the parties in a timely and appropriate manner, unless otherwise agreed upon the parties.

      4. Unless otherwise agreed by the parties, copies of all documents, materials and information that are provided to an arbitration tribunal by one of the parties shall be delivered to the other party by the arbitration tribunal within seven calendar days from the date of their receipt by the arbitration tribunal. The arbitration tribunal shall deliver expert opinions to the parties before the commencement of the arbitration proceeding.

      5. Unless otherwise established by agreement of the parties, an arbitration tribunal decides whether to hold an oral hearing for presenting evidence or for oral arguments or to proceed only on the basis of documents and other materials. If the parties have not agreed to hold an oral hearing, the arbitration tribunal shall hold such a hearing at an appropriate stage of the proceedings at the request of either party.

      Footnote. Article 26 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 27. Return of a statement of claim

      1. An arbitration tribunal shall return a statement of claim, if:

      1) the parties have not concluded an arbitration agreement;

      2) the claim is submitted to an arbitration tribunal, not specified in the arbitration agreement;

      3) the subject matter of the claim is beyond the scope of the arbitration agreement;

      4) interests of third parties, that are not parties to the arbitration agreement, are affected;

      5) the statement of claim was signed by a person not having the authority to do it;

      6) the plaintiff submitted an application for the return of the statement of claim;

      7) the same or another arbitration tribunal is considering a dispute between the same parties, on the same subject matter and on the same grounds.

      2. Returning a statement of claim, the arbitration tribunal shall issue a reasoned ruling.

      3. The return of the statement does not prevent the plaintiff from re-applying to arbitration with the same statement of claim to the same defendant, on the same subject matter and on the same grounds, in compliance with the requirements established by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan, regulations of the relevant permanent arbitration tribunal or the agreement of the parties.

Article 28. Language of arbitration proceedings

      1. The parties may, at their discretion, agree on the language or languages ​​to be used in the course of arbitration proceedings. In the absence of such an agreement, the language of the arbitration shall be determined by the arbitration tribunal’s decision depending on the language, in which the claim has been filed for arbitration, or shall be the language of the arbitration agreement.

      If, preparing for consideration of the case by an arbitration tribunal, it turned out that the plaintiff does not speak the language in which his/her representative filed a statement of claim, the arbitration tribunal shall issue a ruling to change the language of arbitration upon a written request of the plaintiff.

      Persons who participate in the case and don’t speak the language, in which the arbitration proceedings are conducted, shall be guaranteed the right to familiarize themselves with the case materials, to participate in arbitration proceedings through an interpreter, and have the right to speak their native language before the arbitration tribunal. At the same time, the participation of an interpreter in arbitration proceedings shall be provided by a party on its own.

      2. A party submitting documents and other materials in the language (s) other than that of the arbitration proceedings shall provide their translation; in this case, additional requirements may be specified either by arbitration rules or by agreement of the parties.

      3. The arbitration tribunal may require the parties to translate documents and other materials into the language (s) of arbitration proceedings.

      4. Arbitration documents and other materials shall be handed to persons participating in the proceedings in the language of arbitration.

Article 29. Failure to produce documents or failure to appear before tribunal

      1. Failure to produce documents and other materials, including failure to appear at an arbitration sitting, by either party or its representative, who were duly notified of the time and place of the arbitration meeting, shall not be an obstacle to arbitration proceedings on the basis of the materials and evidence provided and to making a decision by the arbitration tribunal, if the arbitration tribunal recognizes invalid the reason for the failure to produce documents and other materials or a party’s failure to appear at the arbitration sitting.

      2. The defendant’s failure to object to the claim shall not be considered as recognition of the plaintiff’s claims.

Article 30. Receipt of written communications by the parties

      Unless otherwise agreed by the parties:

      1) any written communication is deemed to have been received if it was delivered to the addressee at the place of his/her permanent residence or mailing address; if none of the above can be found after making a reasonable inquiry, a written communication is deemed to have been received if it is sent to the addressee’s last-known location by registered mail with return receipt, in a message dictated over the telephone or in a telegram, via text message to the subscriber cellular communication number or electronic address, as well as using other means of communication ensuring the recording of this message;

      2) the written communication is deemed to have been received on the day of such delivery.

      Footnote. Article 30 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 31. Rights of the parties

      Parties involved in arbitration proceedings have the right to:

      1) familiarize themselves with case materials and make copies of these materials;

      2) present evidence;

      3) submit motions, challenge to arbitrators;

      4) put questions to participants of the proceedings, give oral and written explanations;

      5) present their arguments on all issues arising during the proceedings;

      6) object to petitions and arguments of the other party;

      7) familiarize themselves with the minutes of an arbitration sitting and submit written comments on it;

      8) apply to the tribunal for the enforcement of an arbitral award in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan;

      9) file an application for the annulment of an arbitral award in the cases specified by this Law;

      10) complete proceedings by signing a settlement agreement or an agreement to settle the dispute (conflict) through mediation.

Article 32. Participation of the parties in an arbitration tribunal’s sitting

      1. Both parties shall be given equal opportunities to present their position and protect their rights and interests.

      2. Unless otherwise agreed by the parties, arbitration proceedings shall be conducted in a closed session of an arbitration tribunal with the participation of the parties and (or) their representatives.

      Powers of representatives of the parties shall be formalized in compliance with the requirements provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      3. Upon the parties’ request or the arbitration tribunal’s initiative, the arbitration sitting (part thereof) may be conducted using videoconferencing and other programs, technical means.

      In this case, the venue of the sitting, of the decision making shall be the place of arbitration proceedings, which is determined in accordance with article 22 of this Law.

Article 33. Production and examination of evidence

      1. Each party must prove the facts, which it refers to as justification of its claims and objections. The arbitrator has the right, if s/he considers the presented evidence to be insufficient, to invite the parties to submit additional evidence.

      2. The arbitrators may refuse to accept the evidence submitted by the parties, if the evidence does not relate to the dispute or such refusal is justified in view of the time when such evidence was submitted.

      3. The arbitrator shall immediately examine all the evidence available in the case.

Article 34. An expert appointed by an arbitration tribunal

      1. Unless otherwise agreed by the parties to arbitration proceedings, an arbitration tribunal may:

      1) appoint one or more experts for presenting him/her conclusions on specific issues defined by the arbitration tribunal;

      2) require the party to provide an expert with any relevant information or present relevant documents, goods or other property for examination or provide him/her an opportunity to examine them;

      3) resolve other issues related to the participation of an expert in arbitration proceedings, including the distribution of costs for expert examination and expert participation, unless these issues have been specifically agreed by the parties.

      2. The expert opinion shall be submitted in writing.

      3. Unless otherwise agreed by the parties, after presenting his/her opinion in writing, the expert, if a party so requests or if the arbitration tribunal deems it necessary, shall participate in a hearing, in which the parties are given the opportunity to ask questions and introduce specialists to testify on contentious issues .

Article 35. Timeline for preparing a case for arbitration proceedings, consideration and resolution of disputes

      1. Cases shall be prepared for arbitration no later than fifteen calendar days from the date of acceptance of an application, unless another time period is established by the rules or agreement of the parties. In exceptional cases, this period may be extended to one month by a reasoned arbitration ruling in cases of special complexity.

      2. Disputes are considered and resolved by an arbitration tribunal within a period of up to two months from the day of completing the preparation of a case for arbitration, unless another time period is established by the rules or agreement of the parties.

      3. The established timeline may be extended by an arbitration tribunal given the complexity of a dispute under consideration.

      4. If an arbitrator unreasonably delays arbitration proceedings, the parties have the right to challenge him/her and apply for appointment of new arbitrator.

Article 36. Minutes of arbitration hearings

      1. Unless otherwise agreed by the parties, minutes shall be kept at an arbitration hearing.

      2. The minutes of an arbitration hearing shall reflect all the essential aspects of the proceedings.

      The minutes of an arbitration hearing shall include:

      1) the year, month, date and seat of the arbitration hearing;

      2) time of the beginning and ending of the arbitration hearing;

      3) the name of the arbitration tribunal hearing the case, last names and initials of the arbitrators, of the secretary of the arbitration hearing;

      4) the case name;

      5) information on the presence of persons participating in the case, representatives, witnesses, experts, specialists, translators;

      6) instructions of the presiding arbitrator (sole arbitrator) and determinations rendered by the arbitration tribunal in the arbitration hearing room;

      7) applications, petitions and explanations of the persons participating in the case and their representatives;

      8) testimony of witnesses, experts’ oral explanations of their conclusions, explanations of specialists;

      9) information on the disclosure of documents, data on the examination of material evidence, listening to sound recordings, viewing video recordings, film materials;

      10) information on the disclosure and clarification of the content of the decision and determinations, clarification of the procedure and term of their appeal;

      11) information on explaining the rights to familiarize with the minutes and submit comments on them to persons participating in the case;

      12) date of the minutes’ keeping.

      3. The minutes shall be drawn up by the secretary of the arbitration hearing, who is appointed by the arbitration tribunal by agreement of the parties to the arbitration proceedings or in accordance with the rules of the permanent arbitration tribunal.

      4. The persons participating in the case and their representatives have the right to petition for the disclosure of any part of the minutes, for adding information on the facts deemed by them to be essential for the case in the minutes.

      5. The minutes shall be drawn up and signed no later than three calendar days after the end of the arbitration hearing.

      In complicated cases, the minutes of an arbitration hearing may be drawn up and signed within a longer time period, but no later than five calendar days after the end of the arbitration hearing.

      6. The minutes shall be signed by the presiding arbitrator and the secretary. All the changes, amendments, additions shall be mentioned in the minutes and certified by their signatures.

Article 37. Comments on the minutes

      Persons participating in arbitration proceedings and (or) their representatives have the right to familiarize themselves with the minutes of the arbitration hearing within five calendar days from the date of its drawing up and signing and within five calendar days from the moment of familiarization to submit comments on the minutes in writing, pointing to errors and (or) incompleteness of the committed actions and recording (reflection) of their results, unless other timeline is stipulated by the rules or by agreement of the parties.

Article 38. Consideration of comments on the minutes

      1. Comments on the minutes are considered by the presiding (sole) arbitrator, who signed them, and who certifies their correctness, in case s/he agrees with the comments.

      2. If the presiding (sole) arbitrator disagrees with the submitted comments, they are considered at an arbitration hearing and the persons that participated in the consideration of the case shall be notified of it. The failure of persons who participated in the consideration of the case to appear is not an obstacle to the consideration of comments on the minutes. Pursuant to the consideration of the comments, the presiding (sole) arbitrator renders a determination either on the certification of their correctness or on their complete or partial denial. All the comments are attached to the case.

      3. Comments on the minutes shall be considered within five calendar days from the date of their submission.

      4. If the presiding (sole) arbitrator conducting the case, for any objective reasons, cannot consider comments on the minutes, they are attached to the case file.

Article 39. Court assistance in granting provisional remedies and obtaining evidence

      1. In the course of arbitration proceedings, the parties have the right to move the court for provisional remedies in the case provided for in paragraph 6 of article 20 of this Law. The court’s decision on provisional remedies is not incompatible with the arbitration agreement.

      2. A request for provisional remedies to be considered by an arbitration tribunal shall be submitted by a party to the court at the place where the arbitration proceedings are being conducted or at the location of the property in respect of which provisional remedies may be granted.

      3. The court’s consideration of the request for provisional remedies considered by an arbitration tribunal and its issuing of a ruling on provisional remedies or refusing to grant them are carried out in accordance with the procedure established by the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

      4. The ruling on provisional remedies considered by an arbitration tribunal may be revoked by the court that issued the ruling at the request of either party. An arbitral award on the refusal to satisfy claims is a ground for the court to cancel provisional remedies.

      5. The arbitration tribunal or the party with the consent of the arbitration tribunal may apply to the court for assistance in obtaining evidence. The court considers this appeal in accordance with the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 40. Counterclaiming and set-off of counter-claims

      1. The defendant has the right to make a counterclaim against the plaintiff provided that there is a reciprocal relationship between the counterclaim and the plaintiff’s claims, and also given that a counterclaim may be considered by an arbitration tribunal in accordance with the arbitration agreement.

      2. A counterclaim may be made in the course of the arbitration proceedings prior to the adoption of a decision by an arbitration tribunal, unless the parties have agreed upon another timeline for filing a counterclaim.

      3. A counterclaim shall comply with the requirements of paragraph 2 of article 23 of this Law.

      4. The plaintiff has the right to submit objections to the counterclaim in the manner and within the time limits stipulated in the arbitration regulations or rules.

      5. Unless otherwise agreed by the parties, the defendant shall have the right to demand a set-off of the counterclaim in compliance with the requirements of the civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 5. COSTS OF ARBITRATING A DISPUTE

Article 41. Costs of arbitrating a dispute

      1. Costs of arbitrating a dispute include:

      1) arbitrator fees;

      2) expenses incurred by arbitrators in connection with participation in arbitration proceedings, including expenses for payment of travel to the place of dispute consideration, accommodation and meals;

      3) amounts payable to experts and translators;

      4) expenses incurred by arbitrators in connection with the search and examination of written and material evidence at their location;

      5) expenses incurred by witnesses;

      6) costs of services of the representative by the party, in whose favor the arbitral award has been made;

      7) expenses for organizational and material support of arbitration proceedings.

      2. In a permanent arbitration tribunal, the amount of the arbitrator’s fee is determined in accordance with the scale of arbitrators’ fees provided for by permanent arbitration rules.

      If permanent arbitration rules do not indicate fixed arbitrators’ fee, the arbitration tribunal may determine the arbitrator’s fee in each particular dispute with account of the value of the claim, complexity of the dispute, time spent by the arbitrators on arbitration proceedings and any other relevant circumstances.

      3. Arbitrators’ fee shall be determined by agreement of the parties for arbitrating a particular dispute, and in the absence thereof - by an arbitration tribunal to resolve a particular dispute in the manner provided for a permanent arbitration tribunal.

      Footnote. Article 41 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 42. Distribution of costs related to arbitrating a dispute

      1. The distribution of expenses related to the resolution of a dispute between the parties by an arbitration tribunal shall be made by an arbitration tribunal in accordance with the agreement of the parties, and in the absence thereof - in proportion to the satisfied and dismissed claims.

      2. Costs of services of the representative by the party, in whose favor the arbitral award is made, as well as other costs related to arbitration proceedings, may be ordered to be paid by the other party by an arbitration decision, if a claim for reimbursement of the expenses incurred was made during the arbitration proceedings and was satisfied by the arbitration tribunal.

      3. The distribution of costs related to arbitrating a dispute shall be indicated in the decision or determination of an arbitration tribunal.

      4. If the plaintiff waives the claim, the defendant shall not reimburse costs incurred by the plaintiff.

Article 43. Security for costs related to arbitrating a dispute

      1. Arbitrators shall have the right to demand the parties to provide security for expenses incurred by arbitrators in connection with the resolution of disputes by an arbitration tribunal. Arbitrators are entitled to determine individual security in respect of individual claims. If one of the parties does not provide its part of the required security in the timeline established by the arbitrators, the other party can make full provision. If the required security is not provided by both parties, the arbitrators may completely or partially terminate the proceedings.

      Arbitrators have the right to use the provided security in the course of arbitration proceedings to cover expenses. After the arbitrators have resolved the issue of their compensation in the final decision and the decision in this respect may be enforced, the arbitrators are entitled to receive payment from the security, if the parties do not fulfill the payment obligations in accordance with the decision.

      2. The agreement on compensation to be paid to arbitrators, in which the parties do not participate together, is invalid. A party that has provided full security has the right to agree on the arbitrators’ use of it in full to compensate for the work done.

      3. The arbitrators shall not have the right to make a decision conditional on the payment of compensation.

Chapter 6. RENDERING AN ARBITRAL AWARD AND TERMINATION OF PROCEEDINGS. ANNULMENT OF ARBITRAL AWARD

Article 44. Rules applicable to the merits of a dispute

      1. An arbitration tribunal shall settle a dispute in accordance with the rules of law, which the parties have chosen as applicable for consideration of the dispute. Any reference to the law or the system of law of any state shall be construed as directly referring to the substantive law of that state, and not to its rules concerning conflict of laws.

      When considering a dispute between natural and (or) legal persons of the Republic of Kazakhstan, the legislation of the Republic of Kazakhstan shall be applied.

      2. In the absence of the parties’ agreement on the applicable law, an arbitration tribunal decides on the applicable law in accordance with the rules of the conflict of laws, which it considers applicable in a given case.

      3. In the absence of the rules of law governing a specific relationship, the arbitration tribunal makes a decision in accordance with the business customs applicable to the relationships in question.

      4. In cases when disputed relationships are not directly regulated by the legislation or agreement of the parties, and in the absence of applicable business customs, the rules of law governing similar legal relations shall apply to such relationships, since it is not contrary to their merits, and in the absence of such rules, the dispute shall be resolved on the basis of general principles and meaning of the laws.

      Footnote. Article 44 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 45. Rendering an arbitral award

      1. After examining the circumstances of a case, an arbitration tribunal makes an arbitral award by a majority vote of the arbitrators making up the arbitration tribunal.

      An arbitral award is announced at an arbitration hearing, unless otherwise established by the rules. The arbitration tribunal may announce only the operative part of the judgment. In this case, the reasoned decision must be sent to the parties within ten calendar days from the date of announcing the operative part of the judgment, unless another time period is specified by the rules or agreement of the parties.

      An arbitrator who disagrees with the decision of the majority of members of the arbitration tribunal has the right to state his/her dissenting opinion, which is attached to the decision. The parties have the right to familiarize themselves with the special opinion of the arbitrator.

      2. The arbitration tribunal shall have the right, if it deems it necessary, to put back the adoption of a decision and summon the parties for additional meeting.

      3. The arbitral award shall be deemed to be taken at the place of arbitration proceedings and shall enter into force on the date it is signed by the arbitrator (s).

      Footnote. Article 45 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 46. Settlement agreement and resolution of a dispute through mediation

      1. If the parties settle a dispute during arbitration proceedings, including by way of mediation, except for cases provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on mediation, the arbitration tribunal shall terminate the proceedings and, at the request of the parties, document this settlement in the form of an arbitral award on agreed terms.

      2. The arbitral award on agreed terms shall be made in accordance with the provisions of article 45 of this Law. This award shall be enforceable in the same way as an arbitral award rendered on the merits of the dispute.

Article 47. Form and content of an arbitral award

      1. An arbitral award is presented in writing and signed by arbitrators (sole arbitrator).

      If arbitration proceedings were carried out collectively, in the absence of the signature of an arbitrator, the reason for its absence is indicated. An arbitral award may not be signed by an arbitrator having a dissenting opinion, which must be attached to the arbitral award in writing.

      2. An arbitral award shall contain:

      1) the date of the decision;

      2) the seat of arbitration determined in accordance with article 22 of this Law;

      3) the composition of an arbitration tribunal;

      4) justification of the competence of an arbitration tribunal;

      5) names of the parties to the dispute, last names and initials, job positions of their representatives and description of their powers;

      6) the plaintiff’s claims and the defendant’s objections;

      7) the merits of the dispute;

      8) the circumstances of the case established by the arbitration tribunal, the evidence on which the arbitration findings on these circumstances are based, regulatory legal acts that governed the decision-making process of arbitrators;

      9) the arbitration tribunal’s conclusions on satisfaction or dismissal of each submitted claim;

      10) the amount of expenses related to arbitrating a dispute, the distribution of these expenses between the parties and, if necessary, the timeline and order of execution of the award made.

Article 48. Ruling of an arbitration tribunal

      Reasoned rulings shall be made on the issues unrelated to the merits of the dispute.

Article 49. Termination of arbitration proceedings

      1. The arbitration proceedings shall be terminated by issuing a decision on the termination of arbitration proceedings on the grounds specified in paragraph 2 of this article.

      2. The arbitration tribunal shall determine the termination of arbitration in cases where:

      1) the plaintiff abandons his/her claim and the refusal is accepted by the arbitration tribunal, unless the defendant objects to the termination of the arbitration proceedings in connection with his/her legitimate interest in resolving the dispute on its merits;

      2) the dispute referred to an arbitration tribunal is beyond its competence;

      3) there is a court decision or an arbitral award taken on a dispute between the same parties, on the same subject matter and on the same grounds, which has entered into legal force;

      4) the parties have come to an agreement on termination of the arbitration proceedings;

      5) a legal entity that is a party to the arbitration proceedings is liquidated;

      6) a natural person, who is a party to the arbitration proceeding, died, or this person was declared dead or recognized as missing.

Article 50. Correction and explanation of an arbitral award. Additional arbitral award

      1. Within sixty calendar days after receipt of the arbitral award, unless the parties or the rules specify another time period:

      1) either party, having notified the other party of this, may request the arbitration tribunal to correct any mistakes in the calculations in the award, clerical errors or misprints or other errors of a similar nature;

      2) either party, having notified the other party of this, may ask the arbitration tribunal to explain any particular item or part of the decision made.

      The arbitration tribunal, if it considers the request to be reasonable, shall within thirty calendar days after its receipt, if another deadline is not established by the rules or agreement of the parties, make appropriate corrections or give explanations. Explaining the arbitral award is an integral part of the award.

      2. Within sixty calendar days from the date of issuing an arbitral award, if another term is not established by the rules or agreement of the parties, an arbitration tribunal may, upon its own initiative, after due notification of the parties, correct any errors specified in subparagraph 1) of paragraph 1 of this article.

      3. Unless otherwise agreed by the parties, either party may, having notified the other party of this, within sixty calendar days after receipt of the arbitral award, request the arbitration tribunal to make an additional award regarding the claims submitted in the course of the arbitration proceeding, but not documented in the award. If the arbitration tribunal considers the request to be reasonable, it shall make an additional arbitral award within sixty calendar days after its receipt.

      4. An arbitration tribunal may, if necessary, extend the deadline, but not more than for sixty calendar days, during which it is necessary to correct mistakes, give an explanation or make an additional award in accordance with paragraph 1 or 3 of this article.

Article 51. Revision of an arbitral award based upon discovery of new facts

      1. An arbitral award may be reviewed at the request of one of the parties to the arbitration agreement or another person whose rights are affected by newly discovered facts. The grounds for reviewing the arbitral award upon discovery of new facts are:

      1) knowingly and willfully given false testimony of a witness established by the court verdict that has come into force, willful false conclusion of an expert, intentionally wrong translation, falsification of documents or material evidence entailing the adoption of an illegal or unsubstantiated decision;

      2) criminal actions of the parties, other persons participating in the case, or their representatives or criminal acts committed by an arbitrator in the course of case consideration that were established by the court verdict that has come into force;

      3) recognition by the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan of the unconstitutionality of a law or other normative legal act applied by the arbitral tribunal in rendering an arbitral ruling.

      2. An application for the revision of an arbitral award upon discovery of new facts shall be filed and considered by the arbitration tribunal that has made an award within three months from the date of the establishment of facts constituting a ground for the revision in the procedure established by this Law, unless another timeline is established by the rules or agreement of the parties.

      Cases in view of newly discovered facts are considered and resolved by an arbitration tribunal within a period of up to one month.

      If it is not possible to gather the former composition of an arbitration tribunal in a meeting, including a permanent arbitration tribunal having rendered a decision, the application for review of the award upon newly discovered facts shall be considered by a new composition of arbitrators formed in accordance with the procedure established by this Law.

      Footnote. Article 51 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 157-VII of 05.11.2022 (shall come into effect on 01.01.2023).

Article 52. Ground for the annulment of an arbitral award

      1. To annul an arbitral award in a court, the party petitioning for the annulment shall provide evidence that:

      1) it contains a decision on an issue not provided for by the arbitration agreement or not within its terms, or contains judgments on issues beyond the scope of the arbitration agreement, as well as due to the lack of the dispute’s subject-matter jurisdiction to arbitration.

      If arbitral awards on issues covered by an arbitration agreement can be separated from awards on issues not covered by such an agreement, then only that part of the award that contains decisions on issues not covered by the arbitration agreement may be revoked;

      2) the court recognized a party to the arbitration agreement legally incompetent or the arbitration agreement is invalid under the law, to which the parties have subjected it, and in the absence of such indication - under the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      3) a party was not duly notified of the appointment of an arbitrator or of arbitration proceedings or for other reasons the court recognized as valid, could not submit its explanation;

      4) the composition of the arbitration tribunal or the procedure for arbitration proceedings did not comply with the agreement of the parties, unless such an agreement contradicts any provision of this Law, from which the parties may not depart, or in the absence of such an agreement - did not comply with this Law;

      5) there is a court decision or arbitral award entered into legal force, rendered in the dispute between the same parties, on the same subject matter and for the same grounds, or the ruling of the court or arbitration tribunal to terminate the proceedings in connection with the plaintiff’s refusal from the claim;

      6) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

      2. The arbitral award shall be annulled by the court, if it is determined that:

      1) the arbitral award is contrary to the public policy of the Republic of Kazakhstan;

      2) the dispute over which an arbitral award has been rendered may not be the subject matter of arbitration under the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      3. When considering an application for the annulment of an arbitral award, refusal to issue a writ of execution, the court may not review the merits of the arbitral award.

      Footnote. Article 52 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 53. An application for the annulment of an arbitral award

      1. An application for the annulment of an arbitral award shall be submitted to the court in accordance with the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. An application for the annulment of an arbitral award may not be submitted after the expiration of one month from the date of receipt of an arbitral award by the party submitting the application, and in the event that the application has been submitted in accordance with Article 51 of this Law - from the date of making the arbitral award pursuant to this application.

      3. The court has the right, at the request of either party, to suspend the proceedings for a defined period of time upon an application for the annulment of the arbitral award for the resumption of arbitration proceedings or for taking other measures to eliminate grounds for the annulment of an arbitral award.

      If the arbitrators render a new decision, the party shall be entitled, within the time period established by the court, to file a petition for the annulment of the arbitral award regarding the resumed arbitration proceedings or changes in the initial decision without submitting the statement of claim.

      4. The court issues a ruling on the annulment of an arbitral award. This determination can be appealed or challenged in accordance with the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 53 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Chapter 7. RECOGNITION AND ENFORCEMENT OF ARBITRAL AWARDS

Article 54. Recognition and enforcement of an arbitral award in the Republic of Kazakhstan

      1. An arbitral award is recognized as binding and is executed in accordance with the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan upon a written application submitted to the court.

      2. If no timeframe is fixed in an arbitral award, then it is subject to immediate enforcement.

Article 55. Compulsory enforcement of an arbitral award

      1. If an arbitral award is not enforced voluntarily within the time period established therein, then it is subject to compulsory enforcement.

      2. Compulsory enforcement of an arbitral award shall be effected according to the rules of enforcement proceedings in force at the time of the arbitral award’s execution, on the basis of a writ of execution of the arbitral award issued by the court.

      3. An application for compulsory execution of an arbitral award shall be submitted to the court in accordance with the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 56. Compensation of expenses related to the enforcement of an arbitral award

      Additional costs associated with the enforcement of an arbitral award are assigned to the party that has not voluntarily enforced the award.

Article 57. Grounds for refusal to recognize and (or) enforce an arbitral award

      1. The court shall refuse to recognize and (or) enforce an arbitral award, irrespective of the country where it was rendered, on the following grounds, if:

      1) the party against whom the award was made will produce evidence to the court that:

      the arbitration agreement is invalid under the laws of the state to which the parties have subjected it, and in the absence of such indication - under the laws of the country where the award was made;

      the award is rendered on a dispute not provided for by the arbitration agreement or beyond the scope of its terms, or contains decisions on issues that go beyond the scope of the arbitration agreement, as well as due to the lack of subject-matter jurisdiction of the dispute to arbitration.

      If an arbitral award on issues covered by the arbitration agreement may be separated from decisions on issues that are not covered by such an agreement, the issuance of a writ for the enforcement of that part of the award that is covered by the arbitration agreement may not be refused;

      one of the parties to the arbitration agreement was recognized by the court as legally incompetent or partially legally incompetent;

      the party, against whom the decision was rendered, was not duly notified of the appointment of an arbitrator or of arbitration proceedings or for other reasons recognized by the court as valid, could not submit its explanation to the arbitration tribunal;

      there is a court decision or arbitral award entered into legal force made on the dispute between the same parties, on the same subject matter and on the same grounds, or the ruling of the court or arbitration tribunal on termination of proceedings in connection with the plaintiff’s refusal from the claim;

      the composition of the arbitration tribunal or the procedure for arbitration proceedings did not comply with the agreement of the parties, and in the absence thereof – did not comply with the laws of the country where arbitration proceedings were held;

      the award has not yet become binding on the parties or has been annulled, or its execution was suspended by the court of the country, which law was applied in rendering it;

      2) the court will establish that the recognition and (or) enforcement of this arbitral award is contrary to the public policy of the Republic of Kazakhstan or that the dispute over which the award is made may not be the subject matter of arbitration in accordance with this Law.

      2. The court shall render a ruling on the recognition and (or) enforcement of the award. This determination may be appealed or challenged in accordance with the civil procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 57 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Chapter 8. FINAL AND TRANSITIONAL PROVISIONS

Article 58. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on arbitration

      Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on arbitration entails responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 59. Transitional provisions

      1. International arbitration tribunals and arbitration courts established in the Republic of Kazakhstan prior to the enactment of this Law shall, within two years from the date of introduction of this Law, make appropriate changes to their provisions, statutes or regulations.

      2. Organizational issues related to the holding of the first constituent assembly for the establishment of the Arbitration Chamber specified in article 11 of this Law are vested in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan.

Article 60. The order of enactment of this Law

      1. This Law shall go into effect ten calendar days after the day of its first official publication.

      2. It shall be deemed to have lost force:

      1) The Law of the Republic of Kazakhstan, dated 28 December, 2004 " On Arbitration Courts" (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 2004, № 24, Art. 151; 2009, № 9-10, Art. 47; 2010, № 3-4, Art. 12; 2012, № 6, Art. 43; № 14, Art. 93; 2013, № 15, Art. 76; 2014, № 16, Art. 90);

      2) The Law of the Republic of Kazakhstan dated 28 December 2004 "On International Arbitration" (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 2004, № 24, Art. 152; 2010, № 3-4, Art. 12; 2013, № 15, Art. 76; 2014, № 12, Art. 82).

The President


of the Republic of Kazakhstan

N. NAZARBAYEV


Төрелік туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 8 сәуірдегі № 488-V ҚРЗ.

      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

      МАЗМҰНЫ

      Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында төрелік қызмет процесінде туындайтын қоғамдық қатынастарды, сондай-ақ Қазақстанда төрелік шешімдерді танудың және орындаудың тәртібі мен шарттарын реттейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Қолданылу аясы

      Осы Заң, егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше белгіленбесе, дау субъектілерінің мемлекет ішінде немесе оның шегінен тысқары жердегі тұрғылықты жеріне немесе орналасқан жеріне қарамастан, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың қатысуымен болатын азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған, төрелік шешетін дауларға қатысты қолданылады.

2-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

      1) Қазақстан Республикасының жария тәртібі – Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде бекітілген құқық тәртібінің негіздері;

      2) сот – Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес бірінші саты бойынша азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын даулар туралы істерді қарауға уәкілетті Қазақстан Республикасы сот жүйесінің соты;

      3) төрелік – нақты дауды қарау үшін арнайы құрылған төрелік немесе тұрақты жұмыс істейтін төрелік;

      4) төрелік келісім – азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған немесе туындауы мүмкін дауды төрелікте қарауға беру туралы тараптардың жазбаша келісімі;

      5) төрелік регламенті – тұрақты жұмыс істейтін төреліктің қызметін ұйымдастыру тәртібі және төрелік талқылау қағидалары;

      6) төрелік талқылау – дауды қарау процесі;

      7) төрелік талқылаудың тараптары (бұдан әрі – тараптар) – араларында төрелік келісім жасалған талап қоюшы мен жауапкер;

      8) төрелік шешім – төрелік шығарған шешім;

      9) төреші – дауды шешу үшін тараптар сайлаған немесе осы Заңға және (немесе) тиісті төреліктің регламентіне сәйкес тағайындалған жеке тұлға;

      10) іскерлік айналымның дағдылары – қандай да бір құжатта тіркелген-тіркелмегеніне қарамастан қолданылатын құқыққа қайшы келмейтін, азаматтық-құқықтық қатынастар саласында қалыптасқан және кеңінен қолданылатын ұстаным қағидалары.

      Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3-бап. Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасы

      1. Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарт қағидалары қолданылады.

4-бап. Төреліктің түрлері

      1. Қазақстан Республикасында төреліктер тұрақты жұмыс істейтін төрелік немесе нақты дауды шешетін төрелік түрінде құрылуы мүмкін.

      2. Тұрақты жұмыс істейтін төреліктерді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жеке және (немесе) заңды тұлғалар құруы мүмкін.

      Тұрақты жұмыс істейтін төрелік төреліктің регламентін, қызметін осы төрелікте жүзеге асыратын төрешілердің тізілімін бекітеді.

      3. Нақты дауды қарайтын төрелікті тараптар дауды шешу үшін құрады және ол сол дауды шешкенге дейін немесе тараптар дауды сотқа беру туралы шешім қабылдағанға дейін жұмыс істейді.

      4. Қазақстан Республикасында төреліктерді мемлекеттік органдар, мемлекеттік кәсіпорындар, сондай-ақ табиғи монополиялар субъектілері және тауарлар мен көрсетілетін қызметтер нарығында үстем жағдайға ие субъектілер, дауыс беретін акцияларының елу және одан да көп пайызы (жарғылық капиталға қатысу үлестері) тікелей немесе жанама түрде мемлекетке тиесілі заңды тұлғалар, олардың еншілес және тәуелді ұйымдары, сондай-ақ екінші деңгейдегі банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдар құра алмайды.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптары банктік қарыз шарттары немесе микрокредит беру туралы шарттар бойынша берілген құқықтар (талаптар) бойынша коллекторлық агенттіктерге қолданылады.

      Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Төрелік талқылаудың қағидаттары

      Төрелік талқылау:

      1) туындаған немесе туындауы мүмкін дау бойынша төрелік талқылауды жүзеге асырудың тәртібі мен шарттары мәселелерін тараптар өздерінің арасында алдын ала келісім бойынша дербес шешу құқығына ие екендігін білдіретін тараптар еркінің дербестігі;

      2) төрешілер мен төреліктер өздерінің шешімдерінде құқық тараптарының келісімі бойынша қолданылатын нормаларды басшылыққа алатынын білдіретін заңдылық;

      3) өздеріне берілген дауларды шешу кезінде төрешілер мен төреліктердің тәуелсіздігін, оларға қандай да бір ықпал жасауды болдырмайтын жағдайларда шешім қабылдайтынын білдіретін тәуелсіздік;

      4) тараптар төрелік талқылауда өз ұстанымын, оны қорғау тәсілдері мен құралдарын дербес және кімнен болса да тәуелсіз таңдайтынын, сондай-ақ тең құқықтарды пайдаланатынын және тең міндеттерді көтеретінін білдіретін тараптардың жарыспалылығы және тең құқықтылығы;

      5) өздеріне берілген дауларды шешу кезінде төрешілер мен төреліктердің және төрелік талқылау тараптарының белгіленген талаптарды, қоғамның имандылық қағидаттарын және іскерлік әдеп қағидаларын сақтай отырып, адал әрекет етуге тиіс екендігін білдіретін әділеттілік;

      6) төрешілердің және төрелік талқылауға қатысушылардың төрелік талқылау барысында өздеріне белгілі болған мәліметтерді тараптардың немесе олардың құқық мирасқорларының келісімінсіз жария етуге құқылы еместігін және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, төрелік талқылау барысында өздеріне белгілі болған мәліметтер туралы куә ретінде олардан жауап алуға болмайтындығын білдіретін құпиялылық;

      7) жарамсыз төрелік ескертпенің күшін жою, оны өзгерту немесе тану негізгі келісімді тоқтатуға, өзгертуге немесе жарамсыз деп тануға әкеп соқпайтынын білдіретін төрелік келісімнің дербестілігі қағидаттарын сақтау арқылы жүзеге асырылады. Тиісінше, негізгі келісімнің күшін жою, оны өзгерту немесе жарамсыз деп тану төрелік ескертпені жарамсыз деп тоқтатуға, өзгертуге немесе тануға әкеп соқпайды.

      Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

6-бап. Қарсылық білдіру құқығынан бас тарту

      Осы Заңның қандай да бір ережесінің немесе төрелік келісімнің қандай да бір талабының сақталмағанын және оның үстіне, осы мақсаттар үшін төрелік регламентінде айқындалған мерзім ішінде осындай сақталмауға қарсылықты мәлімдемей төрелік талқылауға одан әрі қатысып жатқанын білетін тарап өзінің қарсылық білдіру құқығынан бас тартқан болып есептеледі.

7-бап. Төрелік қызметіне араласуға жол бермеушілік

      Төрешілер мен төреліктер өздеріне берілген дауларды шешу кезінде тәуелсіз болады, осы Заңда белгіленген жағдайларды қоспағанда, өздерінің қызметіне мемлекеттік органдардың және өзге де ұйымдардың қандай да бір араласуын болдырмайтын жағдайда шешімдер қабылдайды.

8-бап. Дауды төреліктің шешуіне беру

      1. Тараптар арасында жасалған төрелік келісім болған кезде дауды төреліктің қарауына беруге болады.

      2. Төрелік келісімді тараптар арасында қандай да бір нақты азаматтық-құқықтық қатынас бойынша туындаған немесе туындауы мүмкін дауларға қатысты тараптар жасауы мүмкін.

      3. Соттың қарауында жатқан дауға қатысты төрелік келісім аталған сот дау бойынша шешім қабылдағанға дейін жасалуы мүмкін. Мұндай жағдайда сот арызды қараусыз қалдыру туралы ұйғарым шығарады.

      4. Талаптарын тараптардың бірі формулярларда немесе өзге стандартты нысандарда айқындаған және басқа тарап ұсынылған шартқа тұтастай қосылуы (қосылу шарты) арқылы ғана қабылдауы мүмкін болған шарт бойынша, сондай-ақ коммерциялық ұйым мен дара кәсіпкер болып табылмайтын жеке тұлға арасындағы қарыз шарты бойынша дауды шешу туралы төрелік келісім, егер мұндай келісім талап қою үшін негіздер туындағаннан кейін жасалса, жарамды болады.

      5. Төрелікке тараптардың келісімі бойынша жеке және (немесе) заңды тұлғалар арасында азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған даулар берілуі мүмкін.

      6. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, дауды тұрақты әрекет ететін төрелікке беру кезінде тұрақты әрекет ететін төреліктің регламенті төрелік келісімнің ажырамас бір бөлігі ретінде қарастырылады.

      7. Төрелік келісімнің қолданысы тараптар оны қандай тәртіппен жасасса, сондай тәртіппен тоқтатылуы мүмкін.

      8. Кәмелетке толмаған адамдардың, заңда белгіленген тәртіппен әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылған адамдардың мүдделері қозғалатын даулар, екінші деңгейдегі банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдар мен олардың қарыз алушы-жеке тұлғалары арасындағы кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға байланысты емес банктік қарыз шарттары немесе микрокредит беру туралы шарттар бойынша, оңалту және банкроттық туралы, табиғи монополиялар субъектілері мен олардың тұтынушылары арасындағы, мемлекеттік органдар, квазимемлекеттік сектор субъектілері арасындағы даулар төреліктің қарауына жатпайды.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптары қарыз алушы-жеке тұлғалармен жасалған, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға байланысты емес банктік қарыз шарттары немесе микрокредит беру туралы шарттар бойынша берілген құқықтар (талаптар) бойынша коллекторлық агенттіктерге қолданылады.

      9. Төрелік жеке мүліктік емес қатынастардан туындайтын, мүлікке байланысты емес дауларды қарауға құқылы емес.

      10. Төрелік бір жағынан Қазақстан Республикасының жеке және (немесе) заңды тұлғалары және екінші жағынан мемлекеттiк органдар, мемлекеттiк кәсiпорындар, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан да көп пайызы тікелей немесе жанама түрде мемлекетке тиесілі заңды тұлғалар арасындағы дауларды тиісті саланың уәкілетті органының (республикалық мүлікке қатысты) немесе жергілікті атқарушы органның (коммуналдық мүлікке қатысты) келісімі болмаған жағдайда қарауға құқылы емес.

      Төрелік келісім жасауға ниеттенген мемлекеттік органдар, мемлекеттiк кәсiпорындар, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан да көп пайызы тікелей немесе жанама түрде мемлекетке тиесілі заңды тұлғалар тиісті саланың уәкілетті органына (республикалық мүлікке қатысты) немесе жергілікті атқарушы органға (коммуналдық мүлікке қатысты) төрелік талқылауға жұмсалатын шығыстардың болжамды сомаларын көрсетіп, осындай келісім жасауға келісім беру туралы сұрау салу жолдауға тиіс. Тиісті саланың уәкілетті органы немесе жергілікті атқарушы орган күнтізбелік он бес күн ішінде сұрау салуды қарауға және кері қайтарып алынбайтын келісім беру немесе келісім беруден уәжді бас тарту туралы жазбаша хабарлама жолдауға міндетті. Тиісті саланың уәкілетті органы немесе жергілікті атқарушы орган сұрау салуды қараған кезде мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігі мен мүдделерін ескеруге тиіс.

      Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Төрелік келісімнің нысаны мен мазмұны

      1. Төрелік келісім жазбаша нысанда жасалады. Төрелік келісім, егер ол тараптар қол қойған не хаттар, телеграммалар, телефонограммалар, факстер, электрондық құжаттар немесе субъектілерді және олардың ерік білдіруін айқындайтын өзге құжаттар алмасу арқылы жасалған құжатта төрелік ескерту түрінде жазылса, төрелік келісім жазбаша нысанда жасалған болып есептеледі.

      2. Егер төрелік келісім талап арыз алмасу және талап қоюды қайтарып алу арқылы жасалса, онда тараптардың бірі келісімнің бар екенін растаса, ал екінші тарап бұған қарсы болмаса, ол сондай-ақ жазбаша нысанда жасалған болып есептеледі.

      3. Шарттағы дауды төреліктің шешуіне беру туралы талапты қамтитын құжатқа сілтеме, шарт жазбаша нысанда жасалған және бұл сілтеме төрелік келісімді шарттың бір бөлігі ретінде қарастырған жағдайда, төрелік келісім болып табылады.

      4. Осы Заңның 8-бабының 10-тармағында көзделген жағдайда төрелік келісім тиісті сала уәкілетті органының немесе жергілікті атқарушы органның келісімін қамтуға тиіс.

      Төрелік келісімнің басқа шарттары тараптардың келісімімен айқындалуы мүмкін.

      5. Алып тасталды - ҚР 27.02.2017 № 49-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 27.02.2017 № 49-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Төрелiк келiсiм және даудың мәнi бойынша сотқа талап қоюды ұсыну

      Төрелiк талқылау нысанасы бойынша талап қою берiлген сот, егер төрелік келiсiм жарамсыз, күшiн жойған немесе орындалуы мүмкін болмайтын деп таппаса, егер тараптардың кез келгенi бұл туралы өтiнсе, даудың мәнi бойынша өзiнiң алғашқы өтiнiшiн ұсынудан кешiктiрмей тараптарды төрелікке жiберуге тиiс.

      Осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген талап қоюдың берілгеніне қарамастан, сот төрелік талқылау нысанасы оның соттылығына жататыны туралы мәселені қарағанша, төрелік талқылау басталуы немесе жалғастырылуы және төрелік шешім шығарылуы мүмкін.

      Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-тарау. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТӨРЕЛІК ПАЛАТАСЫ

11-бап. Қазақстанның Төрелік палатасын құру, қайта ұйымдастыру және тарату

      1. Қазақстанның Төрелік палатасы (бұдан әрі – Төрелік палата) – Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасында төреліктердің қызметін іске асыру, ынталандыру және қолдау үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету мақсаттарында құрылатын, тұрақты жұмыс істейтін төреліктердің, төрешілердің бірлестігін білдіретін коммерциялық емес ұйым.

      2. Төрелік палатаны қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

12-бап. Төрелік палатаның өкілеттіктері

      1. Төрелік палатының өкілеттіктеріне:

      1) төрешілердің және тұрақты әрекет ететін төреліктердің Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарында, шетелдік және халықаралық ұйымдарда мүдделерін білдіру және қорғау;

      2) Қазақстан Республикасындағы төрелік қызмет жағдайының мониторингі;

      3) төрешілерді оқыту және олардың біліктілігін арттыру;

      4) тұрақты жұмыс істейтін төреліктер төрешілерінің, сондай-ақ Төрелік палатаның мүшелері болып табылатын төрешілердің тізілімін жүргізу;

      5) тұрақты жұмыс істейтін төреліктерде істерді сақтау қағидаларын бекіту;

      6) осы Заңның 14-бабы 6-тармағында көзделген жағдайларда Төрелік палатаның тізіліміндегі немесе тұрақты жұмыс істейтін төреліктің адамдары арасынан төрешілерді (төрешіні) тағайындау;

      7) нақты дауды шешу үшін тағайындалған төрешінің өкілеттіктерін тоқтатуға қатысты шешім қабылдау;

      7-1) Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасының жекелеген мәселелері және оны қолдану практикасы жөнінде ұсынымдық сипатқа ие сараптама қорытындыларын ұсыну;

      8) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келетін, Төрелік палатаның құрылтай құжаттарында көзделген өзге өкілеттіктер кіреді.

      2. Төрелік палатаның тізілімі – тұрақты жұмыс істейтін төреліктердің төрешілері, сондай-ақ Төрелік палатаның мүшелері болып табылатын төрешілер туралы дерекқор.

      Төрешілер тізілімі Төрелік палатаның интернет-ресурсында қазақ және орыс тілдерінде орналастырылуға тиіс.

      3. Алып тасталды - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      4. Төрелік палатаны басқару органдары мыналар болып табылады:

      1) жоғары басқару органы – мүшелердің жалпы жиналысы;

      2) тұрақты жұмыс істейтін атқарушы басқару органы – төраға басқаратын басқарма;

      3) алып тасталды - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      4) Төрелік палатаның қаржы-шаруашылық қызметін ішкі бақылау органы – тексеру комиссиясы (тексеруші).

      Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3-тарау. ТӨРЕЛІКТІҢ ҚҰРАМЫ

13-бап. Төрешiлер

      1. Iстiң нәтижесiне тiкелей немесе жанама түрде мүдделi емес, тараптардан тәуелсiз болып табылатын және төрешiнiң мiндеттерiн атқаруға келiсiм берген, жасы отызға толған, жоғары бiлiмi мен мамандығы бойынша кемінде бес жыл жұмыс өтілі бар жеке тұлға төрешi болып сайланады (тағайындалады).

      Дауды жеке-дара шешетін төрешінің жоғары заң білімі болуға тиіс. Дауды алқалы шешетін жағдайда төрелік құрам төрағасының жоғары заң білімі болуға тиіс.

      Тараптардың келісімі бойынша Қазақстан Республикасының азаматы, шетелдік не азаматтығы жоқ адам төреші болып сайлануы мүмкін.

      2. Төрешiлiкке кандидаттарға қойылатын қосымша талаптарды тараптар тiкелей келiсуi немесе тұрақты жұмыс істейтін төрелік регламентiнде айқындалуы мүмкін.

      3. Мыналар:

      1) Қазақстан Республикасының заңында белгiленген тәртiппен сайланған немесе тағайындалған судья;

      2) Қазақстан Республикасының заңында белгiленген тәртiппен сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi деп таныған;

      3) соттылығы алынбаған немесе өтелмеген;

      4) мемлекеттiк қызметшi, Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутаты, өз қызметiн мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен ақысы төленетiн тұрақты немесе жұмыстан босатылған негiзде жүзеге асыратын мәслихат депутаты және әскери қызметшi болып табылатын адам төрешi бола алмайды.

      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-бап. Төреліктің құрамы

      1. Төреліктің құрамы жеке-дара не алқалы болуы мүмкін.

      Төреліктің құрамын қалыптастыру тараптардың келiсiмi бойынша төрешiлердi (төрешiнi) сайлау (тағайындау) арқылы не тұрақты жұмыс істейтін төреліктің регламентінде белгіленген тәртіппен жүргiзiледi.

      2. Тараптар төрешілердің санын айқындауға құқылы, ол тақ болуға тиіс.

      Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, онда төрелікте дауды шешу үшін үш төреші сайланады (тағайындалады).

      3. Тұрақты жұмыс істейтін төрелікте төреліктің құрамын қалыптастыру тұрақты жұмыс істейтін төреліктiң регламентiнде және төрелік келісімде белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.

      4. Төрелiкте нақты дауды шешу үшiн төреліктің құрамын қалыптастыру тараптар келiскен тәртiппен жүргiзiледi.

      5. Егер тараптар өзге жөнiнде уағдаласпаса немесе дауды тұрақты жұмыс істейтін төрелік қарамайтын болса, үш төрешiден тұратын төреліктің құрамын қалыптастыру кезiнде әрбiр тарап бiр төрешiнi тағайындайды және осылайша тағайындалған екi төрешi үшiншi – төрағалық ететін төрешiнi сайлайды.

      6. Тараптардың келiсiмi болмаған жағдайда және регламентте өзгеше белгіленбесе тұрақты жұмыс істейтін төреліктің басшысы, ал дауды нақты дауды шешу үшін құрылған төрелік қараған жағдайда – Төрелік палата:

      1) егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, тарап басқа тараптан бұл туралы өтiнiштi алған кезден бастап күнтiзбелiк отыз күн iшiнде төрешiнi тағайындамаған;

      2) егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, екi төрешi өздерiн тағайындаған кезден бастап күнтiзбелiк отыз күн iшiнде үшiншi төрешiнi таңдау туралы уағдаласпаған;

      3) егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, тараптар күнтiзбелiк отыз күн iшiнде дауды жеке-дара қарайтын төрешiнi таңдау туралы уағдаласпаған жағдайларда, дау тараптарының бiрiнiң өтiнiшi бойынша күнтiзбелiк отыз күн iшiнде төрешiлердi (төрешiнi) Төрелік палатаның немесе тұрақты жұмыс істейтін төреліктің тізіліміндегі адамдардың арасынан тағайындауы мүмкін.

      Тұрақты жұмыс істейтін төрелік басшысының төрешілерді тағайындау туралы шешімінің күші жойылуға жатпайды.

      Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

15-бап. Төрешілер тізілімі

      1. Төрешілер тізілімі – тұрақты жұмыс істейтін төреліктердің төрешілері, сондай-ақ Төрелік палатаның мүшелері болып табылатын төрешілер туралы мәліметтерді қамтитын дерекқор.

      Төрешілер тізілімі төрешінің тегін, атын, әкесінің атын (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса), жұмыс орнын, лауазымын және жұмыс кезеңін көрсетіп, жұмыс тәжірибесін, ғылыми дәрежесін және ғылыми атағын (болған жағдайда), қараған істерінің санын қамтуға тиіс.

      2. Төрешілер туралы ақпарат мүдделі тұлғалардың сұрау салуы бойынша беріледі.

      3. Төрешілер тізілімін жүргізу және оны пайдалану қағидаларын Төрелік палата бекітеді.

      Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

16-бап. Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік қызметiнiң шарттары

      1. Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік өзінің төрешiлерiнiң тізілімін жүргізеді. Заңды мекенжайын және регламентін қоса алғанда, тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік туралы ақпарат, сондай-ақ төрешілердің тізілімі жеке және заңды тұлғалардың еркін танысуы үшін бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде интернет-ресурстарда орналастырылады. Төреліктің шешімдері туралы ақпарат дау тараптарының келісімі болған кезде орналастырылады.

      2. Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік өзінің регламентінде айқындалған тәртіппен қаралған даулар бойынша істерді сақтауды жүзеге асырады.

      Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

17-бап. Төрешiден бас тарту

      1. Төрешi осы Заңның 13-бабының талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, тараптар төрешiден бас тарту туралы мәлiмдеуi мүмкiн.

      2. Төрешінің турашылдығына және (немесе) құзыреттілігіне күмән туғызатын мынадай мән-жайлар, егер:

      1) төрешімен тығыз байланысты адам дау тарапы болып табылса немесе төреші дауды қараудың нәтижесіне қарай басқадай тұрғыда өзіне елеулі пайданы немесе залалды күтетін болса;

      2) төреші немесе онымен тығыз байланысты адам дау тарапы болып табылатын заңды тұлғаның, оның филиалының немесе өкілдігінің жетекшісі болып табылса немесе басқадай тұрғыда тарапты немесе дауды қараудың нәтижесіне қарай елеулі пайданы немесе залалды күтетін адамды білдіретін болса;

      3) төреші сарапшы ретінде болса немесе өзгеше тұрғыда даудағы өз ұстанымын алдын ала айқындап қойған болса немесе тараптың ұстанымын алдын ала дайындауда немесе жазып беруде тарап жағына жәрдем көрсеткен болса;

      4) төреші осы істі қарауға байланысты осы Заңда көзделмеген сыйақы алса немесе оны талап етсе;

      5) төреші төрелік талқылау мерзімдерін негізсіз сақтамайтын болса, төрешiден бас тартуға негіз болып табылады.

      Осы Заңның мақсаттары үшін, егер адам төрешінің жұбайы (зайыбы) немесе оның жақын туысы, жекжаты не тұрақты жұмыс істейтін төреліктің қызметкері болып табылатын, төрешімен еңбек немесе өзге шарттық қатынастарда тұратын немесе оның төрешіге тәуелділігін куәландыратын өзге де байланысы бар адам, етене байланыстағы адам болып табылады.

      3. Қандай да бiр жеке адамға оның төрешi етiп сайлану (тағайындалу) мүмкiндiгiне байланысты өтініш білдірiлген жағдайда аталған адам осы Заңның 13-бабына сәйкес одан бас тарту үшiн негiз болып табылатын мән-жайлардың бар екендiгі туралы хабарлауға тиiс. Егер аталған мән-жайлар төрелiк талқылау кезiнде туындаған жағдайда төрешi бұл туралы тараптарға кiдiрiссiз хабарлауға және өздiгiнен бас тартатыны туралы мәлiмдеуге тиiс.

      4. Егер бас тарту үшiн негiз болып табылатын мән-жайлар тарапқа осы істі қарау үшін төрелік құрамын қалыптастырғаннан кейін ғана белгiлi болған жағдайда, ол осы бапқа сәйкес өзi сайлаған төрешiден бас тарту туралы мәлiмдеуi мүмкiн.

      5. Тұрақты жұмыс істейтін төрелiкте төрешiден бас тарту рәсiмi оның регламентiнде айқындалуы мүмкiн.

      6. Төрелiкте нақты дауды шешу үшiн төрешiден бас тарту рәсiмiн тараптар келiсуi мүмкiн.

      7. Егер төрешiден бас тарту рәсiмi тараптармен келiсiлмесе немесе тұрақты жұмыс істейтін төрелiктiң регламентiнде айқындалмаса, онда тарап төрешiден бас тарту туралы жазбаша дәлелдi өтiнiштi төрешiден бас тарту үшiн негiз болып табылатын мән-жайлар өзiне белгiлi болғаннан кейiн күнтiзбелiк отыз күн iшiнде төрелiкке беруге тиiс.

      Егер өзiне бас тарту мәлiмделген төрешi оны қанағаттандырудан бас тартса немесе тараптардың бiрi төрешiден бас тартумен келiспесе, онда төрелiктiң құрамына кiретiн төрешiлер тараптың жазбаша дәлелдi өтiнiшi алынған кезден бастап күнтізбелік он күн ішінде бас тарту туралы мәселенi шешедi.

      Дауды жеке-дара қарайтын төрешiден бас тарту туралы мәселенi сол төрешi шешедi.

      Егер дауды жеке-дара қарайтын төрешi тараптардың бiрiнiң немесе екеуiнiң де бас тарту туралы өтiнiшiн қанағаттандырудан бас тартса немесе тараптардың бiрi төрешiден бас тартумен келiспесе, онда тараптар бас тарту туралы мәселенi төреліктің осы құрамының төрелiк талқылауды тоқтатуы туралы келiсiм қабылдау арқылы шешедi.

18-бап. Төрешінің өкілеттіктерін тоқтату

      1. Төрешінің өкілеттіктері тараптардың келісімі бойынша осы Заңның 17-бабында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ өз өкілеттіктерін дауды қарау бойынша белгіленген мерзім ішінде орындамаған немесе ауруы бойынша, қайтыс болуына не дауды қарау бойынша өз өкілеттіктерінен бас тартуына байланысты өз міндеттерін жүзеге асыруға қабілетсіз болған жағдайда, тоқтатылуы мүмкін.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген негіздердің қайсыбіріне қатысты келіспеушілік болған жағдайда, кез келген тарап тұрақты жұмыс істейтін төрелік басшысына төрешінің өкілеттіктерін тоқтатуға қатысты шешім қабылдау туралы өтінішхатпен жүгінуі мүмкін.

      Төрешінің өкілеттіктерін тоқтатуға қатысты шешімнің күші жойылуға жатпайды.

      2. Төрелік құрамының өкілеттіктері тоқтатылған жағдайда, қарауда жатқан дау бойынша іс жүргізу басқа төрелік құрамын сайлағанға (тағайындағанға) дейін тоқтатыла тұрады.

      3. Төрешінің өкілеттіктері нақты іс бойынша шешім күшіне енгеннен кейін немесе егер тараптар мұндай тоқтатуға қатысты уағдаласқан жағдайда тоқтатылады. Осы Заңның 50 және 51-баптарында көзделген жағдайларда төрешінің өкілеттіктері қайта басталады, ал бұдан соң аталған баптарда көзделген процестік әрекеттер жасалғаннан кейін тоқтатылады.

19-бап. Төрешіні ауыстыру

      Төрешінің өкілеттіктері тоқтатылған жағдайда, ауыстырылатын төрешіні сайлау (тағайындау) кезінде қолданылған қағидаларға сәйкес басқа төреші сайланады (тағайындалады).

      Ауыстыру тәртібімен сайланған (тағайындалған) төреші іс бойынша қайта тыңдауды тағайындауға құқылы.

4-тарау. ТӨРЕЛІК ТАЛҚЫЛАУДЫ ЖҮРГІЗУ

20-бап. Төреліктің өз құзыреті туралы қаулы шығаруға және талап қоюды қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдау туралы нұсқау беруге құқығы

      1. Төрелік өзіне шешуге берілген дауды қарауға өкiлеттiктepi (юрисдикциясы) бар немесе жоқ екендiгi туралы мәселенi, оның iшiнде тараптардың бiрi төрелiк келiсiм жарамсыз деген себеппен төрелiк талқылауға қарсылық бiлдiрген жағдайда дербес шешедi. Бұл мақсат үшін шарттың бір бөлігі болып табылатын төрелік ескертпе, шарттың басқа талаптарына тәуелді емес келісім ретінде түсіндіріледі. Төреліктің шарттың жарамсыздығы туралы шешім шығаруы төрелік ескертпенің жарамсыздығына әкеп соқпайды.

      2. Тарап даудың мәнi бойынша алғашқы өтiнiш берiлгенге дейiн төрелiктiң өзiне шешуге берiлген дауды қарауға төрелiктің өкiлеттiктерi жоқ екенi туралы мәлiмдеуге құқылы.

      3. Егер төрелiк талқылау барысында қаралуы төрелiк келiсiмде көзделмеген мәселе төрелiк талқылаудың нысанасына айналса, не ол осы iс қарауда қолданылатын құқық нормаларына немесе төрелiк талқылау қағидаларына сәйкес төрелiк талқылаудың нысанасы бола алмаса, тарап төрелiктiң өз өкiлеттiктерiн асыра пайдаланғаны туралы мәлiмдеуге құқылы.

      4. Егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзгеше белгіленбесе, төрелік осы баптың 2 және 3-тармақтарына сәйкес жасалған өтiнiштi күнтізбелік он күн ішінде қарауға мiндеттi. Өтiнiштi қарау нәтижелерi бойынша ұйғарым шығарылады.

      5. Егер төрелiк өзiнiң құзыретi туралы мәселенi қарау кезiнде төрелiктiң дауды қарауға өкiлеттiктерi жоқтығы туралы ұйғарым шығарса, онда төрелiк дауды мәнi бойынша қарай алмайды.

      6. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, онда төрелік кез келген тараптың өтiнiшi бойынша қандай да бiр тараптың даудың нысанасына қатысты талап қоюды қамтамасыз етуі жөнiнде өзi қажет деп есептеген осындай шаралар қабылдауы туралы нұсқау бере алады, бұл туралы ұйғарым шығарады.

      Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Төрелiк талқылау қағидаларын айқындау

      1. Төрелiк талқылауды тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік өзiнiң регламентiне және төрелiк келісімге сәйкес жүзеге асырады.

      2. Төрелiк нақты дауды шешу үшiн төрелік талқылауды тараптармен келiсiлген қағидаларға сәйкес жүзеге асырады.

      2-1. Тұрақты жұмыс iстейтiн төреліктiң регламентiнде, сондай-ақ осы Заңның ережелерiнде айқындалмаған және тараптармен келiсiлмеген төрелік талқылау қағидаларын төрелік айқындайды.

      3. Төрелiк құрамына берілген өкiлеттiктер кез келген дәлелдемеге жол берушілікті, оның қатыстылығын, мәнін және маңызын айқындауға арналған өкiлеттiктерді қамтиды.

      Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

22-бап. Төрелiк талқылаудың орны

      Тараптар төрелік талқылаудың орнын өз қалауы бойынша айқындай алады. Мұндай уағдаластық болмаған кезде төрелік талқылаудың орнын тараптар үшiн қолайлылық факторын қоса алғанда, iстiң мән-жайларын ескере отырып төрелік құрамы айқындайды.

      Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

23-бап. Талап арыз

      1. Талап қоюшы өзiнiң талаптарын талап арызда баяндайды, ол төрелікке жазбаша нысанда берiледi. Талап арыздың көшiрмесi жауапкерге берiледi.

      2. Талап арызда:

      1) талап арыздың берiлген күнi;

      2) тараптардың атауы, олардың пошта мекенжайы және банк деректемелерi;

      3) төрелікке жүгiну негiздемесi;

      4) талап қоюшының талаптары;

      5) талап қоюшы өзiнiң талаптарын негiздеген мән-жайлар;

      6) талап қою талаптарының негiздерiн растайтын дәлелдемелер;

      7) егер талап қою бағалануға жатса, талап қоюдың бағасы;

      8) талап арызға қоса берiлетiн құжаттар мен өзге де материалдардың тiзбесi көрсетiлуге тиiс.

      Талап арызға талап қоюшы немесе сенiмхаттың немесе өкiлдiң өкiлеттiгiн куәландыратын өзге құжаттың түпнұсқасы қоса берiле отырып, оның өкiлi қол қоюға тиiс.

      3. Төрелiктiң регламентiнде талап арыздың мазмұнына қосымша талаптар көзделуi мүмкін.

      4. Төрелік талқылау барысында тарап өзiнiң талап қою талаптарын өзгертуге немесе толықтыруға құқылы.

      Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

24-бап. Талап арызға пiкiр

      1. Жауапкер талап арызға пікірінде өзiнiң талап қоюға қарсылықтарын баяндай отырып, оны талап қоюшыға және төрелікке ұсынуға құқылы. Талап арызға пiкiр төреліктiң регламентiнде немесе тараптардың келісімінде көзделген тәртiппен және мерзiмдерде талап қоюшыға және төрелікке берiледi.

      Егер төреліктiң регламентiнде талап арызға пiкiр беру мерзiмi айқындалмаса, онда көрсетiлген пiкiр төреліктiң бiрiншi отырысына дейін кемiнде күнтiзбелiк он күн қалғанда ұсынылады.

      2. Төрелік талқылау барысында тарап талап қоюға қарсы өзiнiң қарсылықтарын өзгертуге және (немесе) толықтыруға құқылы.

      3. Жауапкердің пікір ұсынбауы дауды қарауға кедергі бола алмайды.

      Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

25-бап. Төрелiк талқылауды қозғау

      Ескерту. 25-бап алып тасталды - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

26-бап. Төрелiк талқылаудың басталуы

      1. Егер тараптардың келiсімінде немесе регламентте өзгеше көзделмесе, төрелiк талап қою арызын қабылдап, күнтізбелік он күн ішінде төрелік регламентiне немесе тараптар келiскен қағидаларға сәйкес төрелік талқылауды қозғау туралы ұйғарым шығарады, тараптарға оның қаралатын орны туралы хабарлайды, жауапкерге талап қою арызына жазбаша пiкiр берудi ұсынады.

      2. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, нақты дауға қатысты төрелiк талқылау осы дауды төрелiкке беру туралы өтінішті жауапкер алған күні басталады.

      3. Егер тараптар өзге жөнiнде уағдаласпаса, төрелік тараптарға төрелік отырысының уақыты мен орны туралы алдын ала және тиiстi түрде хабарлама тапсыруға мiндеттi.

      4. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, онда тараптардың бiрi төрелікке ұсынатын барлық құжаттардың, материалдардың көшiрмелерi мен ақпаратты төрелік олар төрелікке келiп түскен күннен бастап күнтiзбелiк жетi күн iшiнде екiншi тарапқа беруге тиiс. Төрелiк сараптамалық қорытындыларды тараптарға төрелік талқылау басталғанға дейiн беруге тиiс.

      5. Егер тараптардың келiсімінде өзгеше көзделмесе, төрелiк дәлелдемелер ұсыну үшін немесе ауызша жарыссөздер үшін істі ауызша тыңдауды өткізу-өткізбеу не талқылауды құжаттар мен басқа да материалдар негізінде ғана жүзеге асыру туралы шешім қабылдайды. Егер тараптар ауызша тыңдауды өткізуге уағдаласпаса, төрелiк мұндай тыңдауды тараптардың кез келгенінің өтінуі бойынша талқылаудың тиiстi сатысында өткізуге тиіс.

      Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

27-бап. Талап арызды қайтару

      1. Төрелiк егер:

      1) тараптар арасында төрелік келісім болмаса;

      2) талап қою төрелік келiсiмде көзделмеген төрелікке берiлсе;

      3) талап қоюдың нысанасы төрелік келiсiмнiң шеңберiнен тыс болса;

      4) төрелік келісімнің қатысушылары болып табылмайтын үшінші тұлғалардың мүдделерін қозғаса;

      5) талап арызға қол қоюға өкiлеттiктерi жоқ адам қол қойса;

      6) талап қоюшы талап арызды қайтарып алу туралы өтініш берсе;

      7) осы немесе басқа төреліктің іс жүргізуінде сол тараптар арасындағы сол нысана туралы және сол негіздер бойынша дау жөнінде іс бар болса, талап арызды қайтарады.

      2. Талап арыз қайтарылған кезде төрелік дәлелді ұйғарым шығарады.

      3. Арыздың қайтарылуы талап қоюшының сол жауапкерге сол нысана туралы және сол негіздер бойынша талап қойып, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде, тиісті тұрақты жұмыс істейтін төреліктің регламентінде немесе тараптардың келісімінде белгіленген талаптарды сақтай отырып, төрелікке қайтадан жүгінуіне кедергі келтірмейді.

28-бап. Төрелік талқылаудың тілі

      1. Тараптар төрелік талқылау барысында пайданылатын тiл немесе тiлдер туралы өз қалаулары бойынша уағдаласуы мүмкін. Мұндай уағдаластық болмағанда төрелік талқылау тілі төрелікке талап арыз қай тілде берілуіне байланысты не төрелік келісімінің тілінде төреліктің ұйғарымымен белгіленеді.

      Егер істі қарауға дайындау барысында төрелікте өкілі талап арыз берген тілді талап қоюшының меңгермегені анықталса, онда талап қоюшының жазбаша өтінішхаты бойынша төрелік талқылаудың тілін өзгерту туралы ұйғарым шығарады.

      Төрелiк талқылау жүргiзiлiп отырған тiлдi меңгермеген iске қатысушы адамдарға аудармашы арқылы iс материалдарымен танысу, төрелік талқылауға қатысу құқығы, төрелікте ана тiлiнде сөйлеу құқығы қамтамасыз етiледi. Бұл ретте тарап аудармашының төрелік талқылауға қатысуын дербес қамтамасыз етеді.

      2. Құжаттар мен өзге де материалдарды төрелік талқылау тiлiнде (тiлдерiнде) ұсынбаған тарап олардың аудармасын қамтамасыз етедi, бұл ретте төреліктiң регламентiнде не тараптардың келiсiмiнде қосымша талаптар айқындалуы мүмкін.

      3. Төрелiк тараптардан құжаттар мен өзге де материалдардың төрелік талқылау тiлiндегi (тiлдерiндегi) аудармасын талап ете алады.

      4. Төреліктің құжаттары және өзге де материалдары іске қатысушы адамдарға төрелік талқылаудың тілінде табыс етіледі.

29-бап. Құжаттарды ұсынбау немесе тараптардың келмей қалуы

      1. Құжаттар мен өзге де материалдарды ұсынбау, оның iшiнде төрелік отырысының уақыты мен орны туралы тиiстi түрде хабардар етiлген тараптардың бiрiнiң немесе олардың өкiлдерiнiң төрелік отырысына келмей қалуы, егер құжаттар мен өзге де материалдардың ұсынылмау себептерiн немесе тараптардың төрелік отырысына келмей қалуын ол дәлелсiз деп таныса, ұсынылып отырған материалдар мен дәлелдемелер негiзiнде төрелік талқылау және төреліктiң шешiм қабылдауы үшiн кедергi болып табылмайды.

      2. Жауапкердiң талап қоюға қарсылықтар ұсынбауын талап қоюшының талаптарын тану ретiнде қарауға болмайды.

30-бап. Тараптардың жазбаша хабарламаларды алуы

      Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса:

      1) егер кез келген жазбаша хабарлама адресатқа тұрақты тұрғылықты жерi немесе пошта мекенжайы бойынша жеткізілсе, ол алынды деп есептеледi, мұндайларды ақылға қонымды анықтама жүргізу арқылы анықтау мүмкін болмаса, егер ол соңғы белгiлi тұратын жерiне тапсырыс хатпен тапсырылғаны туралы хабарламасы бар тапсырыс хат, телефонограмма немесе жеделхат, ұялы байланыстың абоненттік нөмірі немесе элекрондық мекенжайы бойынша, сондай-ақ хабарлауды тiркеудi қамтамасыз ететiн өзге де байланыс құралдарын пайдалану арқылы жiберiлсе, жазбаша хабарлама алынды деп есептеледi;

      2) жазбаша хабарлама осындай жеткiзiлген күнi алынды деп есептеледi.

      Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

31-бап. Тараптардың құқықтары

      Төрелiк талқылауға қатысушы тараптардың:

      1) iс материалдарымен танысуға және осы материалдардан көшiрмелер алуға;

      2) дәлелдемелердi ұсынуға;

      3) өтiнiш бiлдiруге, төрешiлерден бас тартуға;

      4) процеске қатысушыларға сұрақтар қоюға, ауызша және жазбаша түсiнiктемелер беруге;

      5) процесс барысында туындайтын барлық мәселелер бойынша өз дәлелдерiн ұсынуға;

      6) басқа тараптың өтiнiштерiне және дәлелдерiне қарсылық бiлдiруге;

      7) төрелік отырыс хаттамасымен танысуға және ол бойынша жазбаша ескертулер беруге;

      8) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес сот алдында төреліктiң шешiмiн мәжбүрлеп орындату туралы өтiнiш беруге;

      9) осы Заңда белгiленген жағдайларда төреліктiң шешiмiн бұзу туралы өтініш беруге;

      10) істі бітімгершілік келісімімен немесе дауды (жанжалды) медиация тәртібімен реттеу туралы келісіммен аяқтауға құқығы бар.

32-бап. Тараптардың төрелік отырысқа қатысуы

      1. Әрбiр тарапқа өз ұстанымын баяндау және өзiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау үшiн тең мүмкіндiктер берiлуге тиiс.

      2. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, онда төрелік талқылау тараптардың және (немесе) олардың өкiлдерiнiң қатысуымен төреліктiң жабық отырысында жүзеге асырылады.

      Тараптар өкiлдерiнiң өкiлеттiктерi Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген талаптар сақтала отырып ресiмделуге тиiс.

      3. Төреліктің отырысы (оның бөлігі) тараптардың өтінішімен не төреліктің бастамашылығымен бейнеконференция байланысы мен өзге де бағдарламалар, техникалық құралдар пайдаланыла отырып өткізілуі мүмкін.

      Бұл ретте осы Заңның 22-бабына сәйкес айқындалған төрелік талқылаудың орны отырыс өткізу, шешім шығару орны болып табылады.

33-бап. Дәлелдемелерді ұсыну және зерттеу

      1. Әрбiр тарап өз талаптары мен қарсылықтарының негiздемесi ретiнде сiлтеме жасайтын мән-жайларды дәлелдеуге тиiс. Төрешi, егер ұсынылған дәлелдемелерді жеткiлiксiз деп тапса, тараптарға қосымша дәлелдемелер табыс етудi ұсынуға құқылы.

      2. Төрешілер, егер тараптар ұсынған дәлелдемелердің дауға қатысы болмаса немесе мұндай дәлелдемелердің ұсынылған уақыты ескеріле отырып бас тарту орынды болып табылса, дәлелдемелерді қабылдаудан бас тартуға құқылы.

      3. Төрешi iс бойынша қолда бар барлық дәлелдемелердi тiкелей зерттеуге мiндеттi.

34-бап. Төрелік тағайындаған сарапшы

      1. Егер төрелік талқылауға қатысушы тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, төрелік:

      1) төрелік айқындайтын нақты мәселелер бойынша өзiне қорытындылар беруi үшiн бiр немесе бiрнеше сарапшы тағайындауы;

      2) тараптан iске қатысты кез келген ақпаратты сарапшыға ұсынуын не оған iске қатысты құжаттардың, тауарлардың немесе басқа да мүлiктiң тексерiп қарау үшiн ұсынылуын немесе тексерiп қарауға мүмкіндiк берiлуiн талап eтуi;

      3) егер бұл мәселелерді тараптар арнайы ескертпесе, сараптама жүргізу және сарапшының қатысуына ақы төлеуге арналған шығыстарды бөлуді қоса алғанда, төрелік талқылауға сарапшының қатысуына қатысты өзге де мәселелерді шешуі мүмкін.

      2. Сараптамалық қорытынды жазбаша нысанда беріледі.

      3. Тараптардың өзге жөнінде уағдаластығы болмаған кезде, егер тарап бұл туралы өтiнсе немесе төрелік оны қажет деп есептесе, сарапшы өзiнiң жазбаша қорытындысын ұсынғаннан кейiн тыңдауға қатысуға тиiс, онда тараптарға оған сұрақтар қою және даулы мәселелер бойынша айғақтар беру үшiн мамандар ұсыну мүмкіндiгi берiледi.

35-бап. Істі төрелік талқылауға дайындау, дауларды қарау және шешу мерзімдері

      1. Егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзге мерзім белгіленбесе, істерді төрелік талқылауға дайындау арыз қабылданған күннен бастап күнтізбелік он бес күннен кешіктірілмей жүргізілуге тиіс. Аса күрделі істер бойынша ерекше жағдайларда бұл мерзім төрешінің дәлелді ұйғарымы бойынша бір айға дейін ұзартылуы мүмкін.

      2. Егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзге мерзім белгіленбесе, төрелік дауларды төрелік талқылауға істерді дайындау аяқталған күннен бастап екі айға дейінгі мерзімде қарайды және шешеді.

      3. Қаралып жатқан даудың күрделілігіне қарай төрелік белгіленген мерзімдерді ұзартуы мүмкін.

      4. Егер төреші төрелік талқылауды негізсіз кешіктірсе, тараптардың одан бас тарту туралы және жаңа төреші тағайындау туралы өтініш жасауға құқығы бар.

36-бап. Төрелiк отырыстың хаттамасы

      1. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, онда төрелік отырысында хаттама жүргiзiледi.

      2. Төрелік отырысының хаттамасы iстi талқылаудың барлық елеулi кездерiн көрсетуге тиiс.

      Төрелік отырысының хаттамасында:

      1) төрелік отырысының жылы, айы, күнi және орны;

      2) төрелік отырысының басталу және аяқталу уақыты;

      3) iстi қарайтын төреліктің атауы, төрешілердің, төрелік отырысы хатшысының тегi және аты-жөнi;

      4) iстiң атауы;

      5) iске қатысушы адамдардың, өкiлдердiң, куәлардың, сарапшылардың, мамандардың, аудармашылардың келуi туралы мәлiметтер;

      6) төрағалық етушiнiң (жеке-дара төрешінің) өкiмдерi және төреліктің отырыс залында төрелік шығарған ұйғарымдар;

      7) iске қатысушы адамдардың және олардың өкiлдерінiң арыздары, өтiнiшхаттары мен түсiнiктемелерi;

      8) куәлардың айғақтары, сарапшылардың өз қорытындыларын ауызша түсiндiруi, мамандардың түсiнiктемелерi;

      9) құжаттарды жария ету туралы мәлiметтер, заттай дәлелдемелердi қарап тексеру деректерi, дыбыс жазбаларын тыңдау, бейнежазбаларды, киноматериалдарды қарау;

      10) шешiмдер мен ұйғарымдарды жариялау және мазмұнын түсiндiру, оларға шағым жасау тәртiбi мен мерзiмiн түсiндiру туралы мәлiметтер;

      11) iске қатысушы адамдарға хаттамамен танысу және ол бойынша ескертулер беру құқықтарын түсiндiру туралы мәлiметтер;

      12) хаттаманың жасалған күнi көрсетiледi.

      3. Төрелік отырысының хатшысы хаттама жасайды, оны төрелік талқылау тараптарының келiсiмi бойынша не тұрақты жұмыс iстейтiн төреліктің регламентiне сәйкес төрелік тағайындайды.

      4. Iске қатысушы адамдар және олардың өкiлдерi хаттаманың қандай да бiр бөлiгiн жариялау, өздерi iс үшiн елеулi деп санайтын мән-жайлар жөнiндегi мәлiметтердi хаттамаға енгiзу туралы өтiнiш жасауға құқылы.

      5. Хаттама төрелік отырысы аяқталғаннан кейiн күнтізбелік үш күннен кешiктiрiлмей жасалуға және оған қол қойылуға тиiс.

      Күрделi iстер бойынша төрелік отырысының хаттамасын жасау және оған қол қою неғұрлым ұзақ мерзiмде, бiрақ төрелік отырысы аяқталғаннан кейiн күнтізбелік бес күннен кешiктiрiлмей жүзеге асырылуы мүмкiн.

      6. Хаттамаға төрағалық етушi мен хатшы қол қояды. Барлық өзгерiстер, түзетулер, толықтырулар хаттамада ескертiлуге және олардың қолдарымен куәландырылуға тиiс.

37-бап. Хаттамаға ескертулер жасау

      Төрелік талқылауға қатысушы адамдар және (немесе) олардың өкілдері төрелік отырысының хаттамасымен, егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, оны жасаған және оған қол қойған күннен бастап күнтізбелік бес күн ішінде танысуға және танысқан сәттен бастап күнтізбелік бес күн ішінде хаттамаға ондағы жол берілген қателіктерді және (немесе) жасалған әрекеттердің және олардың нәтижелерін тіркеудің (көрсетудің) толық еместігін көрсете отырып жазбаша түрде ескертулер беруге құқылы.

38-бап. Хаттамаға жасалған ескертулерді қарау

      1. Хаттамаға жасалған ескертулерді оған қол қойған төрағалық етуші (жеке-дара төреші) қарайды, ол ескертулермен келіскен жағдайда олардың дұрыстығын куәландырады.

      2. Берілген ескертулермен төрағалық етуші (жеке-дара төреші) келіспеген жағдайда, олар істі қарауға қатысатын адамдарды хабарландыра отырып, төрелік отырысында қаралады. Істі қарауға қатысатын адамдардың келмеуі хаттамаға жасалған ескертулерді қарауға кедергі болып табылмайды. Ескертулерді қараудың нәтижесінде төрағалық етуші (жеке-дара төреші) олардың дұрыстығын куәландыру не оларды толығымен немесе ішінара қабылдамау туралы ұйғарым шығарады. Барлық ескертулер іске тігіледі.

      3. Хаттамаға жасалған ескертулер оларды берген күннен бастап күнтізбелік бес күн ішінде қаралуға тиіс.

      4. Төрағалық етуші (жеке-дара төреші) іс бойынша қандай да бір объективті себептер бойынша хаттамаға берілген ескертулерді қарай алмайтын жағдайда, олар іс материалдарына тігіледі.

39-бап. Қамтамасыз ету шараларын ұсынуда және дәлелдемелер алуда соттың жәрдемі

      1. Тараптар төрелiк талқылау кезiнде, осы Заңның 20-бабының 6-тармағында көзделген жағдайда, талап қоюды қамтамасыз ету туралы өтiнiшпен сотқа жүгiнуге құқылы. Соттың талап қоюды қамтамасыз ету туралы ұйғарым қабылдауы төрелiк келiсiммен үйлеспеушілік болып табылмайды.

      2. Төрелiкте қаралып жатқан талап қоюды қамтамасыз ету туралы өтiнiштi тарап сотқа төрелiк талқылау жүзеге асырылатын орны немесе оған қатысты қамтамасыз ету шаралары қолданылуы мүмкiн мүлiктiң тұрған жерi бойынша бередi.

      3. Соттың төрелiкте қаралатын талап қоюды қамтамасыз ету туралы өтiнiштi қарауы және оның талап қоюды қамтамасыз ету немесе оны қамтамасыз етуден бас тарту туралы ұйғарым шығаруы Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

      4. Төрелiкте қаралып жатқан талап қоюды қамтамасыз ету туралы ұйғарымды тараптардың бiрiнiң өтiнiшi бойынша осы ұйғарымды шығарған сот жоюы мүмкiн. Талап қою талаптарын қанағаттандырудан бас тарту туралы төрелiк шешім соттың қамтамасыз ету шараларынан бас тартуына негіз болып табылады.

      5. Төрелiк немесе төрелiктiң келiсiмiмен тарап сотқа дәлелдемелер алуға жәрдемдесу туралы өтiнiшпен жүгіне алады. Сот осы өтiнiштi Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес қарайды.

40-бап. Қарсы талап қою және қарсы талаптарды есепке алу

      1. Қарсы талаптың талап қоюшының талаптарымен өзара байланысы болған жағдайларда, сондай-ақ төрелiктiң қарсы талап қоюды төрелiк келiсiмге сәйкес қарауы мүмкiн болатын жағдайларда жауапкер талап қоюшыға қарсы талап қоюға құқылы.

      2. Егер тараптар қарсы талап қою үшiн өзге мерзiмге келiспесе, қарсы талап қою төрелiк шешiм қабылдағанға дейiн төрелiк талқылау барысында қойылуы мүмкiн.

      3. Қарсы талап қою осы Заңның 23-бабы 2-тармағының талаптарына сәйкес келуге тиiс.

      4. Талап қоюшы төрелiк талқылау регламентiнде немесе қағидаларында көзделген тәртiппен және мерзiмдерде қарсы талап қоюға қарсылықтарын ұсынуға құқылы.

      5. Егер тараптар өзге жөнінде уағдаласпаса, онда жауапкер Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасының талаптарын сақтай отырып, қарсы талап қоюды есепке алуды талап етуге құқылы.

5-тарау. ТӨРЕЛІКТЕ ДАУДЫ ШЕШУГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ШЫҒЫСТАР

41-бап. Төрелiкте дауды шешуге байланысты шығыстар

      1. Төрелiкте дауды шешуге байланысты шығыстарға:

      1) төрешiлердiң гонорары;

      2) төрешiлердiң төрелiкте талқылауға қатысуына байланысты шеккен шығыстары, оның iшiнде дау қаралатын жерге жол жүру, онда тұру және тамақтану ақысының шығыстары;

      3) сарапшыларға және аудармашыларға төленуге тиiстi сомалар;

      4) төрешiлердiң жазбаша және заттай айғақтарды олардың тұрған жерiнде тексеріп қарауға және зерттеуге байланысты шеккен шығыстары;

      5) куәлар шеккен шығыстар;

      6) төрелiк шешiм өз пайдасына шығарылған тараптың өкiлі көрсеткен қызметтердiң ақысын төлеуге жұмсалған шығыстар;

      7) төрелiк талқылауды ұйымдастыруға және материалдық қамтамасыз етуге жұмсалған шығыстар кiредi.

      2. Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелiкте төрешiлер гонорарының мөлшері тұрақты жұмыс iстейтiн төрелiктiң регламентiнде көзделген төрешiлер гонорарларының шәкiлiне сәйкес айқындалады.

      Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелiктiң регламентiнде төрешiлер гонорарының тіркелген мөлшерiне нұсқау болмаған кезде төрелiк құрамы төрешi гонорарының мөлшерiн дау бойынша талқылаудың әрбiр нақты жағдайында, талап қоюдың бағасын, даудың күрделiлiгiн, төрешiлердiң төрелiк талқылауға жұмсаған уақытын және iске қатысты кез келген басқа да мән-жайларды ескере отырып, айқындауы мүмкiн.

      3. Төрелiкте нақты дауды шешу үшiн төрешiлер гонорарының мөлшерi тараптардың келiсiмi бойынша айқындалады, ал мұндай келiсiм болмаған кезде тұрақты жұмыс iстейтiн төрелiк үшiн көзделген тәртiппен нақты дауды шешуге арналған төрелiк айқындайды.

      Ескерту. 41-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

42-бап. Төрелiкте дауды шешуге байланысты шығыстарды бөлу

      1. Төрелiкте дауды шешуге байланысты шығыстарды тараптар арасында бөлудi төрелiк тараптардың келiсiмiне сәйкес, ал мұндай келiсiм болмаған кезде қанағаттандырылған және қабылданбаған талаптарға барабар жүргiзедi.

      2. Егер келтiрiлген шығыстарды өтеу туралы талап төрелiкте талқылау барысында мәлiмделсе және оны төрелiк қанағаттандырған болса, төрелiктiң шешiмi өз пайдасына шешiлген тараптың өкiлі көрсеткен қызметтердің төлеміне жұмсалған шығыстар, сондай-ақ төрелiк талқылауға байланысты өзге де шығыстар төрелiктiң шешiмi бойынша екінші тарапқа жатқызылуы мүмкiн.

      3. Төрелiкте дауды шешуге байланысты шығыстарды бөлу төрелiктiң шешiмiнде немесе ұйғарымында көрсетiледi.

      4. Талап қоюшы талап қоюдан бас тартқан кезде оған келтірілген шығыстарды жауапкер өтемейді.

43-бап. Төрелікте дауларды шешуге байланысты шығыстарды қамтамасыз ету

      1. Төрешілер өздері төрелікте дауларды шешуге байланысты шеккен шығыстарының қамтамасыз етілуін тараптардан талап етуге құқылы. Төрешілер жекелеген талаптарға қатысты жекелеген қамтамасыз етуді айқындауға құқылы. Егер тараптардың бірі төрешілер белгіленген мерзімде талап етілетін қамтамасыз етудің өз бөлігін бермесе, басқа тарап қамтамасыз етуді толық енгізуі мүмкін. Егер талап етілетін қамтамасыз етуді тараптар бермесе, төрешілер талқылауды толық немесе ішінара тоқтатуға құқылы.

      Төрешілер берілген қамтамасыз етуді шығыстарды жабу мақсатында төрелік талқылау процесінде пайдалануға құқылы. Төрешілер түпкілікті шешімде өз өтемақысы туралы мәселені шешкеннен кейін және осы бөліктің шешімі мәжбүрлі түрде орындалуы мүмкін болғанда, егер тараптар шешімге сәйкес төлем міндеттерін орындамаса, төрешілер қамтамасыз ету есебінен төлемді алуға құқылы.

      2. Тараптар бірлесіп қатыспаған төрешілерге өтемақы төлеу туралы келісім жарамсыз болып табылады. Толық қамтамасыз етуді берген тарап атқарылған жұмыстың өтемақысын жабу мақсатында төрешілердің барлық қамтамасыз етуді пайдалануына келісуге құқылы.

      3. Төрешілер шешім шығаруды өтемақының төлену-төленбеуіне тәуелді етуге құқылы емес.

6-тарау. ТӨРЕЛІК ШЕШІМДІ ШЫҒАРУ ЖӘНЕ ТАЛҚЫЛАУДЫ ТОҚТАТУ.
ТӨРЕЛІК ШЕШІМНІҢ КҮШІН ЖОЮ

44-бап. Даудың мәніне қолданылатын нормалар

      1. Төрелiк дауды тараптар дауды қарауда қолдану ретінде таңдаған құқық нормаларына сәйкес шешедi. Қандай да бiр мемлекеттiң құқығына немесе құқық жүйесiне кез келген сiлтеме жасау оның коллизиялық нормаларына емес, осы мемлекеттiң материалдық құқығына тiкелей сiлтеме ретiнде түсiндiрiлуге тиiс.

      Қазақстан Республикасының жеке және (немесе) заңды тұлғалары арасындағы дау қаралған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасы қолданылады.

      2. Тараптардың қолданылатын құқық туралы келiсiмi болмаған жағдайда, қолданылатын құқықты төрелiк осы жағдайда қолдануға болады деп өзі есептеген коллизиялық нормаларға сәйкес айқындайды.

      3. Нақты қатынасты реттейтiн құқық нормалары болмаған кезде төрелiк осы қатынастарға қолданылатын iскерлiк айналымның дағдыларына сәйкес шешiм қабылдайды.

      4. Даулы қатынастар заңнамада немесе тараптардың келісімінде тікелей реттелмеген және оларға қолданылатын дағдылар болмаған жағдайларда, мұндай қатынастарға, бұл олардың мәніне қайшы келмейтіндіктен, ұқсас құқықтық қатынастарды реттейтiн құқық нормалары қолданылады, ал мұндай нормалар болмаған кезде дау азаматтық заңнаманың жалпы бастаулары мен мағынасы негiзге алына отырып шешіледi.

      Ескерту. 44-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

45-бап. Төрелік шешімді қабылдау

      1. Төрелік iстiң мән-жайы зерттелгеннен кейiн төрелік құрамына кiретiн төрешілердің көпшiлiк даусымен шешiм қабылдайды.

      Егер регламентте өзгеше көзделмесе, шешім төрелік отырысында жарияланады. Төрелік шешiмнiң тек қарарлық бөлiгiн жариялауға құқылы. Мұндай жағдайда, егер регламентте немесе тараптардың келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, шешiмнiң қарарлық бөлiгi жарияланған күннен бастап күнтізбелік он күн iшiнде тараптарға уәжді шешiм жiберiлуге тиiс.

      Төрелік мүшелерiнiң көпшiлiгiнiң шешiмiмен келiспеген төреші өзiнiң айрықша пiкiрiн жазып беруге құқылы, ол шешiмге қоса тiркеледi. Тараптар төрешінің айрықша пiкiрiмен танысуға құқылы.

      2. Төрелік, егер оны қажет деп таныса, шешiм қабылдауды кейiнге қалдыруға және тараптарды қосымша отырысқа шақыруға құқылы.

      3. Төрелік шешiм төреліктің талқылау орнында қабылданған болып есептеледi және оған төреші (төрешілер) қол қойған күнi күшiне енедi.

      Ескерту. 45-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

46-бап. Бiтiмгершiлiк келiсiм және дауды медиация тәртібімен реттеу

      1. Егер тараптар дауды төрелiк талқылау барысында, оның ішінде Қазақстан Республикасының медиация туралы заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, медиация тәртібімен реттесе, төрелiк талқылауды тоқтатады және тараптардың өтiнiшi бойынша бұл реттеудi келiсiлген шарттарда төрелiк шешім ретiнде тiркейдi.

      2. Келiсiлген шарттардағы төрелiк шешім осы Заңның 45-бабының ережелерiне сәйкес шығарылуға тиiс. Мұндай шешім даудың мәнi бойынша шығарылған төрелiк шешiм сияқты да орындалуға тиiс.

47-бап. Төрелік шешімнің нысаны мен мазмұны

      1. Төрелiк шешiм жазбаша нысанда жазылады және оған төрешiлер (жеке-дара төреші) қол қояды.

      Егер төрелiк талқылау алқалы түрде жүзеге асырылса, онда қандай да бір төрешінің қойылған қолы жоқ болған жағдайда, оның болмау себептері көрсетіледі. Төрелік шешiмге ерекше пiкiрi бар төрешi қол қоймауы мүмкін, оның пікірі жазбаша нысанда төрелік шешімге қоса берілуге тиіс.

      2. Төрелік шешімде:

      1) шешімнің қабылданған күні;

      2) осы Заңның 22-бабына сәйкес айқындалған төрелік талқылаудың орны;

      3) төрелік құрамы;

      4) төрелік құзыретінің негіздемесі;

      5) дау тараптарының атауы, олардың өкілдерінің өкілеттіктері көрсетіле отырып, тектері, аты-жөндері, лауазымдары;

      6) талап қоюшының талаптары және жауапкердің қарсылықтары;

      7) даудың мәні;

      8) төрелік анықтаған істің мән-жайлары, осы мән-жайлар туралы төреліктің тұжырымдары негiзделген дәлелдемелер, төрелік шешiм қабылдау кезiнде басшылыққа алған нормативтiк құқықтық актiлер;

      9) әрбiр мәлiмделген талап арыз талабын қанағаттандыру немесе қанағаттандырудан бас тарту туралы төреліктің тұжырымдары;

      10) төрелікте дауды шешуге байланысты шығыстардың сомасы, көрсетілген шығыстардың тараптар арасында бөлiнуi және қажет болған жағдайда қабылданған шешiмдi орындаудың мерзiмi мен тәртiбi көрсетiлуге тиiс.

48-бап. Төреліктің ұйғарымы

      Дау мәнін қозғамайтын мәселелер бойынша уәжді ұйғарымдар шығарылады.

49-бап. Төрелiк талқылауды тоқтату

      1. Төрелiк талқылау осы баптың 2-тармағында көрсетілген негiздер бойынша төрелiк талқылауды тоқтату туралы ұйғарым шығару арқылы тоқтатылады.

      2. Төрелiк, егер:

      1) жауапкер даудың мәнi бойынша шешiлуiне өзiнiң заңды мүддесiнiң болуына байланысты төрелiк талқылауды тоқтатуға қарсылығын мәлiмдемесе ғана, талап қоюшы өзiнiң талабынан бас тартқан және төрелiк бас тартуды қабылдаған;

      2) төрелiктің қарауына берiлген дау оның құзыретiне жатпаған;

      3) сол тараптар арасындағы дау бойынша, сол нысанасы туралы және сол негiздер бойынша қабылданған заңды күшiне енген соттың шешімі немесе төрелiк шешiм болған;

      4) тараптар төрелiк талқылауды тоқтату туралы келiсiмге келген;

      5) төрелiк талқылау тарапы болып табылатын заңды тұлға таратылған;

      6) төрелiк талқылаудың тарапы болып табылатын жеке тұлға қаза тапқан не ол қайтыс болды деп жарияланған не хабарсыз кеткен деп танылған жағдайларда, төрелiк талқылауды тоқтату туралы ұйғарым шығарады.

50-бап. Төрелік шешiмдi түзету және түсiндiру. Қосымша төрелік шешiм

      1. Егер тараптар келісімімен немесе регламентте өзге мерзiм белгіленбесе, төрелiк шешiмдi алғаннан кейiн күнтiзбелiк алпыс күн iшiнде:

      1) тараптардың кез келгенi бұл туралы екiншi тарапты хабардар ете отырып, төрелiктен шешiмдегi есептеулерде жол берiлген кез келген қателердi, жаңылыс жазуларды немесе жаңсақ жазылымдарды не осындай сипаттағы өзге де қателердi түзетудi өтiнуi мүмкiн;

      2) тараптардың кез келгенi бұл туралы екiншi тарапты хабардар ете отырып, төрелiктен қабылданған шешiмнiң қандай да бiр нақты тармағына немесе бөлiгiне түсiнiктеме берудi өтiнуi мүмкiн.

      Егер, төрелiк өтiнiштi негiздi деп санаса, оны алғаннан кейiн, егер регламентте немесе тараптар келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, күнтiзбелiк отыз күн iшiнде тиiстi түзетулер енгiзуге немесе түсiнiктеме беруге тиiс. Төрелiк шешiмге шығарылған түсiнiктеме төрелiк шешiмнiң ажырамас бөлiгі болып табылады.

      2. Егер регламентте немесе тараптар келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, төрелiк шешiм шығарылған күннен бастап есептегенде күнтiзбелiк алпыс күн iшiнде төрелiк өз бастамасы бойынша, тараптарға тиісінше хабарлағаннан кейін осы баптың 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген кез келген қатенi түзете алады.

      3. Егер, тараптар өзге жөнiнде уағдаласпаса, онда тараптардың кез келгенi бұл туралы екiншi тарапты хабардар ете отырып, төрелiктiң шешiмiн алғаннан кейiн төрелiк талқылау барысында мәлiмделген, алайда шешiмде көрiнiс таппаған талаптарға қатысты қосымша шешiм шығаруды күнтiзбелiк алпыс күн iшiнде төрелiктен өтiнуi мүмкiн. Егер төрелiк өтiнiштi негiздi деп санаса, оны алғаннан кейiн күнтiзбелiк алпыс күн iшiнде қосымша төрелiк шешiм шығаруы тиiс.

      4. Төрелiк қажет болған жағдайда мерзiмдi ұзарта алады, бiрақ бұл мерзiм күнтiзбелiк алпыс күннен аспауға тиiс, осы мерзiм iшiнде осы баптың 1 немесе 3-тармақтарына сәйкес қателердiң түзетiлуi, түсiнiктеме берiлуi немесе қосымша төрелiк шешiм шығарылуы қажет.

51-бап. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша төрелік шешімді қайта қарау

      1. Төрелік шешiм төрелік келiсiм тараптарының бiрiнiң немесе құқықтары жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қозғалған өзге де тұлғаның арызы бойынша қайта қаралуы мүмкiн. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша төрелік шешiмдi қайта қарау негiздемелерi:

      1) заңсыз не негiзсiз шешiмнiң қабылдануына әкеп соққан, күшiне енген сот үкiмiмен белгіленген куәнiң көрiнеу жалған жауаптары, сарапшының көрiнеу жалған қорытындысы, көрiнеу бұрыс аударма, құжаттардың не заттай дәлелдемелердiң жалғандығы;

      2) күшiне енген сот үкiмiмен белгіленген тараптардың, iске қатысушы басқа адамдардың не олардың өкiлдерiнiң қылмыстық iс-әрекеттерi немесе төрешінің осы iстi қарау кезiнде жасаған қылмыстық әрекеттерi;

      3) төреліктің төрелік шешім шығарған кезде қолданған заңды немесе өзге де нормативтік құқықтық актіні Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының конституциялық емес деп тануы болып табылады.

      2. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша төрелік шешiмдi қайта қарау туралы арыз осы Заңда айқындалған тәртiппен қайта қарау үшiн негiз болған мән-жайлар белгіленген күннен бастап, егер регламентте немесе тараптар келісімінде өзгеше мерзім белгіленбесе, үш ай iшiнде берiледi және шешiм шығарған төрелікте қаралады.

      Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша істерді төрелік бір айға дейінгі мерзімде қарайды және шешеді.

      Төреліктің, оның iшiнде бұрынғы құрамда шешiм шығарған тұрақты жұмыс істейтін төреліктің отырысын өткiзу мүмкiн болмаған кезде, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша шешiмдi қайта қарау туралы арызды осы Заңда белгiленген тәртiппен құрылған төреліктің жаңа құрамы қарайды.

      Ескерту. 51-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

52-бап. Төрелiк шешiмнiң күшін жою негізі

      1. Соттың төрелік шешімнің күшін жоюы үшін оның күшін жою туралы өтінішхатты мәлімдеген тарап:

      1) төрелiк шешiмнiң төрелiк келiсiмде көзделмеген немесе оның шарттарына дөп келмейтін мәселе бойынша шешімді қамтитындығы не төрелiк келiсiмнiң шегiнен шығатын мәселелер жөнiндегi қаулыны қамтитындығы, сондай-ақ даудың төрелiктiң ведомстволық қарауына жатпайтыны туралы дәлелдемелерді ұсынуға тиіс.

      Егер төрелiк келiсiмде қамтылған мәселелер бойынша төрелiк шешiмдерді осындай келiсiмде қамтылмайтын мәселелер бойынша шешiмдерден бөлiп алу мүмкiн болса, онда төрелiк шешiмнің төрелiк келiсiмде қамтылмайтын мәселелер бойынша шешiмді қамтитын бөлiгiнің ғана күшi жойылуы мүмкін;

      2) сот төрелiк келiсiм тараптарының бiрiн әрекетке қабiлетсiз деп танығандығы немесе тараптар төрелік келісімді жасауға негізге алған заң бойынша, ал мұндай заңға сілтеме болмаған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша төрелiк келiсiмнің күшінің жоқтығы;

      3) төрешiнiң тағайындалуы туралы немесе төрелiк талқылау туралы тараптың тиiстi түрде хабардар болмағандығы немесе сот дәлелдi деп таныған басқа да себептер бойынша өзiнiң түсiндiрулерiн ұсына алмағандығы;

      4) төрелік құрамы немесе талқылаудың төрелік рәсiмi тараптардың келiсiміне сәйкес келмегендігі, егер тек мұндай келісім тараптар бас тарта алмайтын осы Заңның кез келген ережесіне қайшы келмесе, немесе мұндай келісім болмаған кезде осы Заңға сәйкес келмегендігі;

      5) сол тараптар арасындағы дау бойынша, сол нысана туралы және сол негiздер бойынша шығарылған заңды күшiне енген соттың шешімі немесе төрелiк шешiм не талап арыз берушінің талап арыздан бас тартуына байланысты іс бойынша іс жүргізуді тоқтату туралы соттың немесе төреліктің ұйғарымы болғаны туралы дәлелдемелерді ұсынуға тиіс.

      6) алып тасталды - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      2. Мыналар:

      1) төрелік шешім Қазақстан Республикасының жариялы тәртібіне қайшы келетіндігі;

      2) төрелік шешім шығарылған дау Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша төрелік талқылау нысанасы болып табылмайтыны айқындалған жағдайда сот төрелік шешімнің күшін жояды.

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Сотының 13.09.2024 № 51-НҚ нормативтік қаулысын қараңыз.

      3. Төрелік шешімнің күшін жою туралы өтінішхатты, атқару парағын беруден бас тартуды қараған кезде сот төреліктің шешімін мәні бойынша қайта қарауға құқылы емес.

      Ескерту. 52-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

53-бап. Төрелік шешімнің күшін жою туралы өтінішхат

      1. Төрелік шешімнің күшiн жою туралы өтiнiшхат Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес сотқа беріледі.

      2. Төрелік шешімнің күшiн жою туралы өтiнiшхат, осы өтiнiшхатты мәлiмдеген тараптың төрелiк шешiмдi алған күнiнен бастап, ал өтiнiш осы Заңның 51-бабына сәйкес берiлген жағдайда, осы өтiнiш бойынша төрелiк шешiм шығарылған күннен бастап, бір ай өткен соң мәлiмделе алмайды.

      3. Сот тараптардың бiрiнiң өтiнiшi бойынша төрелiк талқылауды жаңарту үшiн не төрелiк шешiмнің күшін жоюдың негiзiн жоюға мүмкiндiк беретiн өзге де шараларды қолдану үшiн төрелiк шешiмнiң күшiн жою туралы өтiнiшхат бойынша iс жүргiзудi белгiлi бiр мерзiмге тоқтата тұруға құқылы.

      Егер төрешілер жаңа шешім шығарса, тарап сот белгілеген мерзім ішінде талап арыз ұсынбай шешімнің жаңартылған төрелік талқылауға немесе бастапқы шешімдегі өзгерістерге қатысты бөлігінде шешімнің күшін жою туралы өтініш беруге құқылы.

      4. Сот төрелiк шешiмнiң күшiн жою туралы мәселе бойынша ұйғарым шығарады. Бұл ұйғарымға Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес шағым жасалуы немесе наразылық бiлдiрiлуi мүмкiн.

      Ескерту. 53-бапқа орыс тіліндегі мәтінге түзету енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7-тарау. ТӨРЕЛІК ШЕШІМДЕРДІ ТАНУ ЖӘНЕ ОРЫНДАУ

54-бап. Қазақстан Республикасында төрелiк шешiмді тану және орындау

      1. Төрелiк шешiм мiндеттi деп танылады және сотқа жазбаша арыз берiлген кезде Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес орындалады.

      2. Егер төрелік шешімде мерзім белгіленбесе, онда ол дереу орындалуға жатады.

55-бап. Төрелік шешімді мәжбүрлеп орындату

      1. Егер төрелік шешім ондағы белгіленген мерзімде ерікті түрде орындалмаса, онда ол мәжбүрлеп орындатуға жатады.

      2. Төрелік шешімді мәжбүрлеп орындату төрелік шешімді мәжбүрлеп орындатуға сот берген атқару парағы негізінде төрелік шешімді орындау кезінде қолданылатын атқарушылық іс жүргізу қағидалары бойынша жүзеге асырылады.

      3. Төрелік шешімді мәжбүрлеп орындату туралы арыз Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес сотқа беріледі.

56-бап. Төрелік шешімді мәжбүрлеп орындатумен байланысты шығыстарды өндіріп алу

      Төрелік шешiмді мәжбүрлеп орындатуға байланысты қосымша шығыстар шешiмдi еріктi түрде орындамаған тарапқа жүктеледi.

57-бап. Төрелiк шешiмдi танудан және (немесе) орындаудан бас тарту үшiн негiздер

      1. Сот мына негiздер бойынша:

      1) өзіне қарсы төрелік шешім қабылданған тарап сотқа:

      төрелiк келiсiмнiң – тараптар төрелік келісімді жасауға негізге алған қайсыбір мемлекеттiң заңдары бойынша, ал мұндай заңға сілтеме болмаған кезде – шешім шығарылған елдің заңы бойынша жарамсыз болып табылатынына;

      төрелiк шешiмнің төрелiк келiсiмде көзделмеген немесе оның шарттарына дөп келмейтін дау бойынша шығарылғандығына не төрелiк келiсiмнiң шегiнен шығатын мәселелер бойынша қаулыдан тұратынына, сондай-ақ даудың төрелiктiң ведомстволық қарауына жатпаса да шығарылғандығына дәлелдемелер ұсынса.

      Егер төрелiк келiсiмде қамтылатын мәселелер бойынша төрелiк шешiмдi осындай келiсiмде қамтылмайтын мәселелер бойынша шешiмдерден бөлiп алу мүмкiн болса, онда төрелiк шешiмнiң төрелiк келiсiмде қамтылған бөлiгiн мәжбүрлеп орындатуға арналған атқару парағын беруден бас тартылмайды;

      төрелiк келiсiм тараптарының бiреуiн соттың әрекетке қабiлетсiз не әрекет қабiлетi шектеулi деп танығанына;

      өзiне қарсы шешiм шығарылған тарап төрешiнiң тағайындалуы туралы немесе төрелiк талқылау туралы тиiстi түрде хабардар етiлмегенiне немесе төрелiкке сот дәлелдi деп таныған басқа да себептермен өз түсiнiктерiн бере алмағанына;

      сол бiр тараптардың арасындағы дау бойынша, сол бiр нысана туралы және сол бiр негiздер бойынша шығарылған, заңды күшiне енген соттың шешiмi немесе төрелiк шешiм не талап қоюшының талап қоюдан бас тартуына байланысты iс бойынша iс жүргiзудi тоқтату туралы соттың немесе төрелiктiң ұйғарымы болғанына;

      төрелік құрамы немесе төреліктің талқылау рәсімі тараптардың келісіміне сәйкес келмегеніне немесе мұндай болмаған кезде төрелік талқылау өткізілген елдің заңдарына сәйкес келмегеніне;

      шешiм тараптар үшiн әлi де мiндеттi емес болғандығына немесе күшi жойылғандығына немесе оның орындалуын өз заңына сәйкес шешiм шығарған елдiң соты тоқтатып қойғандығына дәлелдемелер ұсынса;

      2) сот осы төрелiк шешiмдi тану және (немесе) орындау Қазақстан Республикасының жария тәртiбiне қайшы келедi деп немесе төрелiк шешiм шығарылған дау осы Заңға сәйкес төрелiк талқылаудың нысанасы болып табыла алмайды деп белгілесе, төрелiк шешiмнiң қай елде шығарылғанына қарамастан, оны танудан және (немесе) орындаудан бас тартады.

      2. Сот төрелiк шешiмдi тану және (немесе) орындау туралы мәселе бойынша ұйғарым шығарады. Бұл ұйғарымға Қазақстан Республикасының азаматтық процестік заңнамасына сәйкес шағым жасалуы немесе наразылық бiлдiрiлуi мүмкiн.

      Ескерту. 57-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

8-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

58-бап. Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

      Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

59-бап. Өтпелі ережелер

      1. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін Қазақстан Республикасында құрылған халықаралық төреліктер мен аралық соттар осы Заң қолданысқа енгізілген күннен бастап екі жыл ішінде өздерінің ережелеріне, жарғыларына немесе регламенттеріне тиісті өзгерістер енгізуге міндетті.

      2. Осы Заңның 11-бабында көрсетілген Қазақстанның төрелік палатасын құру үшін алғашқы құрылтай жиналысын өткізуге байланысты ұйымдастырушылық мәселелер Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне жүктеледі.

60-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

      1. Осы Заң ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      2. Мыналардың:

      1) "Аралық соттар туралы" 2004 жылғы 28 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2004 ж., № 24, 151-құжат; 2009 ж., № 9-10, 47-құжат; 2010 ж., № 3-4, 12-құжат; 2012 ж., № 6, 43-құжат; № 14, 93-құжат; 2013 ж., № 15, 76-құжат; 2014 ж., № 16, 90-құжат);

      2) "Халықаралық төрелiк туралы" 2004 жылғы 28 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2004 ж., № 24, 152-құжат; 2010 ж., № 3-4, 12-құжат; 2013 ж., № 15, 76-құжат; 2014 ж., № 12, 82-құжат) күші жойылды деп танылсын.

      Қазақстан Республикасының
      Президенті Н.Назарбаев