2024 - 2028 жылдарға арналған Маңғыстау облысы Түпқараған ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын бекіту туралы

Маңғыстау облысы Түпқараған аудандық мәслихатының 2024 жылғы 29 қазандағы № 19/104 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 1-тармағының 15) тармақшасына, "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы №154-п бұйрығына сәйкес, Түпқараған аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. 2024-2028 жылдарға арналған Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Түпқараған аудандық мәслихатының төрағасы А.Нугманов

  Түпқараған аудандық мәслихатының
  2024 жылғы 29 қазандағы
  №19/104 шешіміне
  қосымша

Мазмұны

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

3

ТЕРМИНДЕР МЕН АНЫҚТАМАЛАР

4

БАҒДАРЛАМАНЫҢ ПАСПОРТЫ

6

КІРІСПЕ

8

1.АУДАНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

9

1.1 Жалпы мәліметтер

9

1.2 Қолданыстағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау

12

1.2.1 Жинақтау және бөлек жинау, тасымалдаумен қамту

12

1.2.2 Тасымалдау

12

1.2.3 Сұрыптау және қайта өңдеу

13

1.2.4 Көму

13

1.2.5 Соңғы 3 жылда коммуналдық қалдықтарды басқару саласында бөлінген қаражат және жүргізілген жұмыс бойынша деректер

15

1.3 Қалдықтардың жекелеген түрлеріне басқару жүйесін талдау

18

1.4 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау бойынша қорытындылар

19

1.5 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

20

2. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫ РЕТТЕЙТІН ҰЛТТЫҚ ЗАҢНАМА

22

2.1 ҚР қалдықтарды басқару саласындағы саясаты

22

2.2 Экологиялық заңнаманың коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыруға қойылатын талаптар

23

2.2.1 Коммуналдық қалдықтарды басқарудағы жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

23

2.2.2 Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі басқа субъектілердің талаптары мен міндеттемелері

24

3. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТТАРЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

26

3.1 Мақсат пен міндеттер

26

3.2 Нысаналы көрсеткіштер

26

4. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

27

4.1 Аудан халқын қалдықтарды жинау және тасымалдау жөніндегі қызметтермен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту жөніндегі шаралар

27

4.2. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар

29

4.3. Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту жөніндегі шаралар, оның ішінде ерекше (тамақ, құрылыс және ірі габаритті қалдықтар, ЭЭЖҚ және т. б.)

34

4.4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету жөніндегі шаралар

36

4.5 Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту жөніндегі шаралар

37

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

39

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

40

7. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

41

8. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕР

42

Қосымша 1.Түпқараған ауданы коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасының көрсеткіштерін айқындау әдістемесі

43

2 қосымша.БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

45

3-қосымша .Коммуналдық қалдықтардың түзілу нормалары бойынша мәліметтер және контейнерлер мен қоқыс таситын көліктерге қажеттілік

50

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

52

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

1

ЖК

Жеке кәсіпкер

2

ЖҚ

"Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасы

3

ҮКҚ

Үлкен көлемді қалдықтар

4

ЖЭТ

Қазақстан Республикасының "Жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы

5

КА

Контейнер алаңы

6

ҚЖК

Қалдықтарды жинайтын кәсіпорын

7

ЖАО

Жергілікті атқарушы органдар

8

ҚСК

Қоқысты сұрыптау кешен

9

ЖТжИЖХО

"Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалардың Халықаралық орталығы" Коммерциялық емес акционерлік қоғамы

10

ҚР ЭГжТРМ

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

11

ҚОҚ

Қоршаған ортаны қорғау

12

ТҮКШ, ЖКжАЖ бөлімі

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы ,жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

13

ЭЭЖҚ

Электрондық және электр жабдықтарының қалдықтары

14

Бағдарлама

Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы

15

ЖСҚ

Жобалық-сметалық құжаттама

16

ҚР

Қазақстан Республикасы

17

ҚСБҚ

Құрамында сынап бар қалдықтар

18

ҚТҚ

Қатты тұрмыстық қалдықтар

19

ЖШС

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

20

ТРжТПРБ

Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы

21

ЖТ

Жеке тұлғалар

22

ҚР ЭК

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі

23

ЗТ

Заңды тұлға

24

АДЖ

Аумақты дамыту жоспары

25

ҮЕҰ

Үкіметтік емес ұйымдар

ТЕРМИНДЕР МЕН АНЫҚТАМАЛАР

      Қалдықтардың түрлері- олардың шығу тегіне, қасиеттеріне және оларды басқару технологиясына сәйкес ортақ белгілері бар қалдықтардың жиынтығы.

      Қалдықтарды қалпына келтіру - қалдықтарды азайтуға бағытталған кез келген операция: қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау; қалдықтарды қайта өңдеу; қалдықтарды кәдеге жарату.

      Қалдықтарды көму - қалдықтарды алып қою ниетінсіз, оларды шектеусіз мерзім ішінде қауіпсіз сақтау үшін арнайы белгіленген орындарда жинау.

      Қалдықтарды жинақтау - қалдықтарды түпкілікті қалпына келтіру немесе жою сәтіне дейін оларды қалыптастыру немесе одан әрі басқару процесінде жүзеге асырылатын, ҚР ЭК22 белгілеген мерзімдер ішінде арнайы белгіленген орындарда қалдықтарды уақытша жинақтау.

      Қауіпті емес қалдықтар - осы тармақтың бірінші бөлігінде аталған қасиеттердің ешқайсысы жоқ және қоршаған ортаға, адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына дербес немесе басқа заттармен байланыста тікелей немесе ықтимал қауіп төндірмейтін қалдықтар.

      Қалдықтарды өңдеу-қалдықтарды одан әрі басқаруды жеңілдету мақсатында қалдықтардың сипаттамаларын өзгертетін физикалық, термиялық, химиялық немесе биологиялық әсерлерге ұшырайтын және қалдықтарды жинағанға дейін, жинау процесінде және (немесе) қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектілерде жеке немесе жинақтау кезінде жүзеге асырылатын операциялар.

      Қауіпті қалдықтар-бір немесе бірнеше қауіпті қасиеттері бар қалдықтар (ҚР ЭК22 342-бабы). Қалдықтарды жинау операциялары-қалдықтарды сұрыптау және жинақтау бойынша көмекші операциялар.

      Қалдықтар-өндіріс, жұмыстарды орындау, қызмет көрсету процесінде немесе тұтыну процесінде пайда болған кез келген заттар, материалдар немесе заттар (оның ішінде өзінің тұтыну қасиеттерін жоғалтқан тауарлар), олардың иесі тікелей қалдықтар деп таниды не заң талаптарына сәйкес жоюға немесе қалпына келтіруге жіберуге тиіс немесе жою жөніндегі операцияларға ұшыратуға не ұшыратуға ниетті немесе қалпына келтіру.

      Қалдықтарды қайта өңдеу-кәдеге жарату процестерін қоспағанда, қалдықтардан өнімді, материалдарды немесе заттарды одан әрі өндіруде (дайындауда) пайдалануға жарамды пайдалы компоненттерді, шикізатты және (немесе) өзге де материалдарды алуға бағытталған механикалық, физикалық, химиялық және (немесе) биологиялық процестер.

      Қалдықтарды жинау-мұндай қалдықтарды одан әрі қалпына келтіруге немесе жоюға жіберу мақсатында мамандандырылған ұйымдардың қалдықтарды ұйымдасқан түрде қабылдауы жөніндегі қызмет.

      Қалдықтарды сұрыптау-қалдықтарды олардың түрлері және (немесе) фракциялары бойынша бөлу не қалдықтарды олардың құрамдас бөліктері бойынша бөлшектеу жөніндегі, қалдықтарды жинау процесінде және (немесе) қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектілерде оларды жинағанға дейін жеке немесе жинақтаған кезде жүзеге асырылатын операциялар.

      Қалдықтарды тасымалдау-қалдықтарды жинау, сұрыптау, өңдеу, қалпына келтіру және (немесе) жою процесінде олардың пайда болу, жинақталу орындары арасында мамандандырылған көлік құралдарының көмегімен олардың орнын ауыстырумен байланысты қызмет.

      Қалдықтарды жою-қалдықтарды көмуге немесе жоюға дайындау жөніндегі қосалқы операцияларды қоса алғанда, қалдықтарды көму немесе жою жөніндегі кез келген, қалпына келтірілмейтін операция (оның ішінде оларды сұрыптау, өңдеу, залалсыздандыру).

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтар-анаэробты немесе аэробты ыдырауға қабілетті қалдықтар, соның ішінде бақша және саябақ қалдықтары, сондай-ақ тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын тамақ қалдықтары, макулатура.

      Коммуналдық қалдықтар-тұтыну қалдықтары, соның ішінде:

      1) қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, орауыштар, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумуляторларды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары;

      2) егер мұндай қалдықтар сипаты мен құрамы жағынан үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса, аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Ірі көлемді қалдықтар-тұтыну және шаруашылық қызметтің (тұрмыстық техника, жиһаз және басқа) өзінің тұтыну қасиеттерін жоғалтқан және көлемі бойынша мамандандырылған көлік құралдарында тасымалдау мүмкіндігін болдырмайтын қалдықтары.

      Электрондық және электр жабдығының қалдықтары-қалдықтарға жатқызылған, жарамсыз немесе пайдаланудан шыққан электрондық және электр жабдықтары, оның ішінде оның тораптары, бөліктері, бөлшектері.

      Тамақ қалдықтары-тамақ өнімдерін өндіру және тұтыну нәтижесінде пайда болатын тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын қалдықтар.

      Құрылыс қалдықтары - ғимараттарды, құрылыстарды, өнеркәсіптік объектілерді, жолдарды, инженерлік және басқа да коммуникацияларды бұзу, бөлшектеу, реконструкциялау, жөндеу (оның ішінде күрделі) немесе салу процесінде пайда болатын қалдықтар.

      Қатты тұрмыстық қалдықтар-қатты күйдегі коммуналдық қалдықтар.

БАҒДАРЛАМАНЫҢ ПАСПОРТЫ

Атауы

Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы

Бағдарламаны әзірлеу негіздемесі

2021 жылғы 2 қаңтардағы №400-VI ҚРЗ "Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі"

Бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Маңғыстау облысының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы" мемлекеттік мекемесі

Негізгі әзірлеуші

"ЭКО-ӨНДІРІС" мүгедектер ұйымы" қоғамдық бірлестігі

Бағдарламаның мақсаты

Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы тұрғындары үшін қалдықтарды жинау және шығару бойынша көрсетілетін қызметтерді Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және сапасын арттыру

Бағдарламаның міндеттері

Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту;
Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру;
Арнайы қалдықтарды (тамақ, құрылыс және ірі көлемді қалдықтар, электрондық және электр жабдықтарының қалдықтары және т.б.) қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту;
Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету;
Коммуналдық қалдықтарды өздігінен өңдеу мәселелері бойынша халықтың ақпараттандырылуын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс- қимылын күшейту.

Күтілетін нәтижелер

коммуналдық қалдықтарды басқару саласында көрсетілетін қызметтердің сапасы арттырылады;
коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау және қайта өңдеу көлемі ұлғайтылады;
коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға кері әсері барынша азайтылады;
ауданның коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мақсатты көрсеткіштері жақсарады.

Кезең

2024–2028 жылдар

Қаржыландыру көлемі

Қаржыландыру көлемі Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданының тиісті кезеңде коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы іс-шараларды қаржыландыру үшін жергілікті атқарушы органдарға берілетін бюджет қаражатының көлеміне байланысты айқындалады.

Бағдарламаның орындаушылары

Маңғыстау облысының әкімдігі; Аудан әкімдігі; Табиғи ресурстар басқармасы, ТҮКШ,ЖКжАЖ бөлімі12; коммуналдық қалдықтарды жинау, шығару, қалпына келтіру және көму жөніндегі субъектілер; мемлекеттік мекемелер; әлеуметтік нысандар; заңды тұлғалар; жеке кәсіпкерлер; үкіметтік емес ұйымдар, халық және басқа да мүдделі тұлғалар.

КІРІСПЕ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы - бұл коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайына талдау жасайтын және коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру бойынша нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізуге бағытталған шаралар кешенін қамтитын стратегиялық құжат.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365 – бабы 4 тармағының 1 тармақшасына сәйкес, аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаларды әзірлеуді ұйымдастырады және олардың орындалуын қамтамасыз етеді.

      Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365 – бабы 3 тармағының 1 тармақшасына сәйкес, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті өкілді органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекітеді. Қалдықтарды басқару бағдарламасын Маңғыстау облысының табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқарма үшін "ЭКО-ӨНДІРІС" мүгедектер ұйымы" қоғамдық бірлестігі әзірледі.

      Бағдарлама14 өндіріс және тұтыну қалдықтарымен жұмыс істеу саласында қолданылатын нормативтік актілер негізінде әзірленді:

      - ҚР 02.01.2021 ж. №400-VI Экологиялық кодексі;

      - Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаны әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдар (ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің 18.05.2023 ж. №154-п бұйрығы)

      - "Қалдықтар сыныптауышын бекіту туралы" ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м. а. 2021 жылғы 06 тамыздағы № 314 бұйрығы;

      - "Қалдықтарды жинақтау лимиттерін және қалдықтарды көму лимиттерін есептеу әдістемесін бекіту туралы" экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 22 маусымдағы № 206 бұйрығы.

      Бағдарлама14 ұлттық стратегиялық, бағдарламалық және тұжырымдамалық құжаттардың басымдықтарын, сондай-ақ халықаралық тәжірибені ескере отырып әзірленген.

      Бағдарламаны14 іске асыру коммуналдық қалдықтарды басқару саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға, коммуналдық қалдықтарды жинау, сұрыптау және қайта өңдеу көлемін арттыруға, коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға, ауданның коммуналдық қалдықтарды басқару саласында нысаналы индикаторларын жақсартуға мүмкіндік береді.

1. АУДАНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

      1.1 Жалпы мәліметтер

      Түпқараған ауданы - Маңғыстау облысының батысындағы аудан. Әкімшілік орталығы-Форт-Шевченко қаласы. Аудан Маңғыстау облысының батысында орналасқан. 1963 жылға дейін Шевченко ауданы, сондай-ақ 1972-1992 жылдары Форт-Шевченко қаласы деп аталды. Ал 1992 жылдың 6 шілдесінен бастап Түпқараған ауданы деп аталады. Ауданның жалпы ауданы 8,52 мың км2 құрайды. Аудан құрамына Форт-Шевченко қаласы, Баутино, Қызылөзен, Ақшұқыр, Таушық ауылдары және Сайын Шапағатов ауылдық округі кіреді. Маңғыстау түбегінің тарихы, мәдениеті, өнері мен экономикалық дамуы 165 жылдық тарихы бар Форт-Шевченко қаласымен тығыз байланысты. Соңғы 10 жылда мұнай игеру мақсатында аудан орталығына шетелдік инвесторлардың келуі, жағалау инфрақұрылымының пайда болуы ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен әсер етті.

      Түпқараған ауданы 1 қала, 4 ауыл, 1 ауылдық округтен тұрады

Елді-мекендер

Адам саны, адам.

Форт-Шевченко қаласы

8359

Баутин ауылы

3676

Ақшұқыр ауылы

12753

Қызылөзен ауылы

959

Сайын Шапағатов ауылдық округі

9762

Таушық ауылы

3385

      Түпқараған ауданының жалпы халық саны -38 894 адамды құрайды,соңғы 2 жылда халықтың жылдық өсімі - шамамен 2-2,5 %.

      ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің (бұдан әрі - ҚР ЭГжТРМ10) деректеріне сәйкес 2023 жылы Қазақстанда 4,5-5 млн.қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ҚТҚ18) түзіледі. ҚР16-да коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша 2023 жылы 4 142 952 млн тоннаны құрады.

      ҚР ЭГжТРМ10 2021 жылғы деректеріне сәйкес бүкіл республика бойынша ҚТҚ18 жинау және әкету қызметтерімен халықтың 82%–ы, Маңғыстау облысы бойынша - 88,5%- ы қамтамасыз етілген.

      Түпқараған ауданындағы коммуналдық қалдықтардың пайда болу көздері-жеке үй шаруашылықтары, көп пәтерлі үйлер, кеңсе ғимараттары, коммерциялық кәсіпорындар, бизнес орталықтар, өнеркәсіптік кәсіпорындар мен қоғамдық ұйымдар, балабақшалар, мектептер, ауруханалар, ауыл шаруашылығы субъектілері, сауда мекемелері, базарлар және басқа да коммуналдық қалдықтар пайда болатын орындар.

      Маңғыстау облысының Түпқараған ауданында қатты тұрмыстық қалдықтарды сақтау мен сақтаудың негізгі орындары ҚТҚ18 арнайы полигондары, ал ауылдық елді мекендерде – жинақтағыштар мен ұйымдастырылған қоқыс полигондары болып табылады.

      Маңғыстау облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарына сәйкес Таушық ауылында ҚТҚ18 жаңа полигонын салу үшін 2023 жылы ЖСҚ15 әзірлеу және ТЭН-не(техникалық-экономикалық негіздеме) түзету бойынша іс-шара енгізілді, алайда бұл іс-шара орындалмады.

      ҚР ЭГжТРМ10 деректеріне сәйкес Қазақстанда жыл сайын 4,5-5 млн. қатты тұрмыстық қалдықтар түзіледі. Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жыл сайын 3,5 - 4,0 млн. тоннаны құрайды.

      ҚР ЭГжТРМ10 2022 жылғы деректеріне сәйкес бүкіл республика бойынша ҚТҚ18 жинау және әкету қызметтерімен халықтың 82% - ы, Маңғыстау облысы бойынша-75% - ы қамтамасыз етілген.

      Түпқараған ауданында орташа есеппен жылына 15000 тонна коммуналдық қалдықтар түзіледі, тұрғындардан ҚТҚ18 шығару қызметтерімен қамту деңгейі 80,6% (Кесте 1). Соңғы үш жылда 45 007 тонна тұрмыстық қалдықтар түзіліп, көмілді.

      Кесте 1. ҚР16 және Түпқараған ауданы бойынша 2021-2023 жж. коммуналдық қалдықтарды/ҚТҚ18 жинау (қалыптастыру), қайта өңдеу және көму

Атауы

Өлшем бірлік

Жылдар

2021

2022

2023

1

Жинау (түзілу)

1.1

Қазақстан Республикасы

мың.тонн

3 674,025

3 441,600

4 006,400

1.2

Маңғыстау облысы

мың.тонн

180,004

181,994

208,139

1.3

Түпқараған ауданы

мың.тонн

13,30

14,50

15,002

2

Қайта өңдеу

2.1

Қазақстан Республикасы

%

14,9

18,6

21,1

2.2

Маңғыстау облысы

%

28,3

32,08

34,0

2.3

Түпқараған ауданы

мың.тонн

0

0

0

3

Көму

3.1

Маңғыстау облысы

мың.тонн

139, 090

139,120

140, 064

3.2

Түпқараған ауданы

мың.тонн

13,30

14,50

15,002

      Ескерту. * Жергілікті атқарушы органдардың ақпаратына сәйкес.

      Қалдықтармен жұмыс істеу проблемалары осы аумақ үшін қажетті инфрақұрылымның болмауына немесе жеткіліксіз дамуына байланысты шешілмеген болып табылады. Бағдарлама құрастыру пункттері мен тасымалдау жүйелерін қоса алғанда, инфрақұрылымды жаңғыртуға және салуға қаражат бөлуді көздейді. Түпқараған ауданының облыс орталықтарынан қашықтығына байланысты ауданда қалдықтарды бөлек жинау және сұрыптау жүзеге асырылмайды. Түпқараған ауданыда қалдықтарды жинау және кәдеге жаратумен бірнеше кәсіпорын айналысады: "Каспий коммуналдық Қызметі" ЖШС19, "Damir GLOBAL" ЖШС19, "Атамекен Тазалық" ЖШС19; "ЖК Сатаев".

      Морфологиялық құрамы

      ЖТжИЖХО9 зерттеуіне сәйкес коммуналдық қалдықтардың құрамындағы негізгі фракциялар тамақ қалдықтары, макулатура және пластик болып табылады (1-сурет). Сонымен қатар, едәуір бөлігі (24%) басқа қалдықтарға, яғни олардың маңызды құрамына тоқыма, ағаш, сүйек, былғары, резеңке, бау-бақша, көше, гигиена құралдары және т. б. кіреді.



Қазіргі таңда облыста ҚТҚ18-дың тағамдық үлесін өңдеу бойынша тәжірибелер мен қуаттылық күші жоқ. Осыған байланысты барлық биологиялық ыдырайтын қалдықтар, соның ішінде тамақ қалдықтары, көше сыпыру және ҚТҚ18 бөлігі ретінде бау-бақша қалдықтары полигондарда түседі.
Сурет 1. Морфологиялық құрам

      1.2 Қолданыстағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау

      1.2.1 Жинақтау және бөлек жинау, тасымалдаумен қамту

      Түпқараған ауданында коммуналдық қалдықтарды жинақтау және жинау екі жолмен жүзеге асырылады:

      - контейнерлерде

      - контейнерсіз (бестарлы) әдіспен-аумақты айналып өту және белгіленген орындарда орналастырылатын пакеттерде/қаптарда қалдықтарды кесте бойынша жинау жолымен; Контейнерсіз әкету жеке секторда жүзеге асырылады. Ауданда қалдықтарды бөлек жинау енгізілмеген.

      Контейнерлердің жартысынан көбі ескірген, мыжылған және ауыстыруды қажет етеді.

      Контейнерлік алаңдар (бұдан әрі-КА5) ауылдарда жоқ, сондай-ақ жөндеуді қажет етеді, өйткені көптегенінде қоршаулар, қатты жабындысы жоқ яғни санитарлық нормаларға сәйкес келмейді.

      Бүгінгі таңда аудандағы контейнерлер саны:

      Баутино ауылы-203 дана

      Форт-Шевченко қаласы - 929 дана

      Қызылөзен ауылы - 0 дана

      Таушық ауылы - 0 дана

      Ақшұқыр ауылы - 300 дана

      Сайын Шапағатов ауылдық округі - 238 дана.

      Экологияның негізгі мәселелерінің бірі ҚТҚ18 қайта өңдеуге және кәдеге жаратуға арналған полигондардың болмауы; тұрғындардан қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға және сұрыптауға арналған контейнерлердің болмауы; елді мекендердегі заңсыз қоқыс үйінділерінің санын ұлғайту болып табылады. Ауданды одан әрі дамыту үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту қажет, бұл тапсырма облыстың АДЖ24-да көрсетілген. Алдымен қоқыс барлық түрлеріне арналған бөлек контейнерлерді орнату қажет, содан соң кәсіпкерлерді қалдықтарды қайта өңдеумен және қайталама пайдаланумен айналысуға тарту қажет.

      Контейнерлік алаңдардан шығарылған барлық коммуналдық қалдықтар ҚТҚ18 полигонында сұрыптаусыз көміледі, бұл ҚР ЭК22 талаптарына сәйкес келмейді. Қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту қажет.

      1.2.2 Тасымалдау

      Кәсіпорындардың қалдықтары тапсыратын, қалдықтарды жинайтын кәсіпорындардың (бұдан әрі – ҚЖК6) автокөлігімен ҚТҚ18 полигондарына жеткізіледі. Тұрғындардың қалдықтарын аптасына 1 рет шығарылады.

      Түпқараған ауданында қалдықтарды жинаумен және кәдеге жаратумен айналысатын кәсіпорындардың теңгерімінде мынадай көлік түрлері бар:

      - "Каспий коммуналдық қызметі" ЖШС19-нде Газ 3309 - 814 АG12 бар, Шығарылған жылы- 2020 жыл, үнемі жөндеуді талап етеді - бұл кәсіпорын ауданның ең үлкен бөлігіне қызмет көрсетеді, халық саны 12 035 адам.

      - "Дамир Глобал" ЖШС19 теңгерімінде 3 бірлік автокөлік бар - КО 440-2 - 538ADN12, 2013 ж.ш.; Камаз-920AFW12, 2012 ж. ш. жағдайы - орташа, қоқыс таситын көлік КО 440-5-104ACV12, 2013 ж. ш. жағдайы-орташа.

      - "Атамекен Тазалық" ЖШС19 теңгерімінде 3 техника бірлігі бар: ZL 50-C- R868ACD, 2005 ж.ш, жай-күйі-орташа; Зил КО 440-4- 755MHA12, 2009 ж.ш, жай-күйі-орташа, қоқыс тасушы КО 440-8 - 065YD12, 2017 ж.ш, жай-күйі-орташа.

      Бағдарламада14 қоқыс таситын көліктерді сатып алу қарастырылған (жылына 2-3 бірлік). Қоқыс таситын көліктерді қажетті сатып алуды есептеу жөніндегі мәліметтер (Қосымша 2) қамтылады.

      1.2.3 Сұрыптау және қайта өңдеу

      Түпқараған ауданында сұрыпталған қалдықтардың саны туралы нақты деректер жоқ. Негізінен, тұрғындар картонды, қағазды және т.б. үй пештерінде жағу арқылы дербес сұрыптайды және кәдеге жаратады.

      Бөлек жиналған пластик, қағаз және картон ірі жинаушыларға немесе тікелей қайта өңдеушілерге тапсырылуы керек. Облыс орталығына қашықтығына байланысты Түпқараған ауданында пластик жинауға және сұрыптауға тұрғындардың мүмкіндігі жоқ.

      Халықтан электрондық және электр жабдығының (бұдан әрі – ЭЭЖҚ13) қалдықтары жиналмайды, ЭЭЖҚ13 заңды тұлғалардан жиналады және мамандандырылған кәсіпорындарға беріледі. ЭЭЖҚ13 бойынша компаниялар электрондық және электр жабдықтарын, шығын материалдары мен оларды одан әрі кәдеге жарату үшін жинақтауыштарды қайта өңдеумен айналысады. Сондай-ақ, жабдықтар мен компоненттерді қайта пайдалану мүмкіндігі қолданылады. Әдетте, қайта өңдеуге жарамды материалдарды бөлетін, сұрыптайтын және өңдейтін компаниялар жиналған және өңделген қалдықтар туралы есептерін ұсынбайды, сондықтан қалдықтарды қайта өңдеу бойынша қолда бар статистика қалдықтарды қайта өңдеу бойынша нақты деректерді көрсетпеуі мүмкін. Қалдықтарды жинау және қайта өңдеу саласындағы, оның ішінде қалдықтарды жинау және қайта өңдеу жөніндегі шағын және орта бизнес өкілдерімен ақпараттық жұмыс жүргізу жолымен статистиканы жетілдіру қажет.

      1.2.4 Көму

      Маңғыстау облысында қатты тұрмыстық қалдықтарды сақтау мен сақтаудың негізгі орындары ҚТҚ18 арнайы полигондары, ал ауылдық елді мекендерде – жинақтағыштар мен ұйымдастырылған қоқыс үйінділері болып табылады. Облыста санитарлық талаптарға сәйкес келетін 8 қолданыстағы полигон бар, олардың бірі жеке меншігі болып табылады және ол "West Dala" ЖШС19-не тиесілі. Сонымен қатар, санитарлық талаптарға сәйкес келмейтін қалдықтарды уақытша орналастыратын қосымша 16 орын бар (полигондар).

      Тұтыну қалдықтарын көмудің ұйымдастырылған орындары (санитарлық талаптарға сәйкес) Жаңаөзен, Форт-Шевченко қалаларында, Бейнеу, Құрық, Шетпе, Жетібай, Баянды ауылдарында бар.

      Форт-Шевченко қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 4-4,5 км жерде орналасқан "Каспий коммуналдық қызметі" ЖШС19-нің қолданыстағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының жер көлемі 8 га, 2021 жылғы 20 сәуірдегі № KZ 25VCZ00876336 эмиссияға 31.12.2025 жылға дейін рұқсаты бар, қызмет ету мерзімі 2025 жылдың соңына дейін, яғни бүгінгі күні жаңа жобалық құжаттаманы әзірлеу қажет. Бұл полигонның Рекультивациялық жобасын әзірлеу қажет.

      Ақшұқыр ауылы, Сайын Шапағатов ауылдық округі Баянды ауылындағы аумағы 25,0 га полигонға қалдықтарды тасымалдайды. 2024 жылғы мамырдағы жағдай бойынша полигонның 6 картасының 3 картасына толтырылған. 16.11.2018 жылғы KZ15VCY00136487 Баянды ауылының (Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Баянды ауылы) ҚТҚ18 көму полигонында қалдықтарды орналастыру нормативтерінің жобасына (ҚОНЖ) мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысына сәйкес қалдықтардың көлемін азайту және тасымалдауға ыңғайлы болу үшін сұрыпталған массаны престеу және брикеттеу жүргізілуі тиіс. Қазіргі уақытта бұл процестер жоқ. Бағдарламада14 престеу жабдықтарын сатып алу көзделген.

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары

      Түпқараған ауданы бойынша Маңғыстау облысы Түпқараған аудандық мәслихатының 2022 жылғы 19 шілдедегі № 15/92 "Түпқараған ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын бекіту туралы" шешімімен 1 тұрғынға абаттандырылған және абаттандырылмаған үй иелеріне 2,04 м3 құрайды.

      Кесте 2. Түпқараған ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған халық үшін тарифтер

Атауы

Есеп бірлігі

Теңге (Қосылған құн салығынсыз)

Абаттандырылған үй иелері

1 тұрғыннан айына

260

Абаттандырылмаған үй иелері

1 тұрғыннан айына

260

Бірлікке (көлем) жылдық тариф

1 м3

3120

      Қолданыстағы тарифтер (Кесте 2) 2022 жылы белгіленді.

      Бүгінгі таңда көптеген қалаларда жаңа тарифтер бекітілді (Семей, Өскемен, Орал, Көкшетау және Қостанай). Жалпы, Қазақстан бойынша тариф 84-тен 550-ге дейін өзгерді. Ең жоғары тарифтер Алматы (553 теңге) және Көкшетау (500 теңге) қалаларында.

      Тариф қалдықтарды жинау, тасымалдау және көму саласындағы кәсіпорындарды қаржыландырудың жалғыз көзі болып табылады. Коммуналдық қызметтер жыл сайын қымбаттап отыр, арнайы техниканың, қосалқы бөлшектердің және отынның бағасы айтарлықтай өсіп жатыр, алайда қалдықтарды жинау, шығару және көму тарифтері көптеген аймақтарда көптеген жылдар бойы өзгерген жоқ. Сонымен қатар, жыл сайын аудандардың халқы да артып келеді. Осыған байланысты, экономикалық негізделген тарифті белгілеу Түпқараған ауданында қалдықтарды басқару жүйесін дамыту үшін өте маңызды және өзекті болып табылады.

      Сондай-ақ, абоненттік қарыз мәселесі бар. Қамтылған халықтың тек 60% ғана қызмет ақысын төлейді. Өйткені қоқыс жинайтын кәсіпорындардың (бұдан әрі-ҚЖК6) өкілдерінің ақпараты бойынша ҚТҚ18 жинау және әкету үшін қызметтерге ақы төлеу бойынша берешек шамамен 40% құрайды.

      Осы мәселені пысықтау үшін 2021 жылдан бастап ҚР ЭК22 сәйкес ЖАО7 құзыретіне коммуналдық қалдықтарды жинау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар үшін тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында халықты тіркеу туралы мәліметтерге қолжетімділікті қамтамасыз ету кіреді. Осылайша, ҚТҚ18 жинау мен әкетуді жүзеге асыратын субъектілер өз қызметтері үшін дұрыс шот ұсыну үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз етуі қажет.

      ҚР ЭК22 сәйкес тұрғын үйлерде тұратын жеке тұлғалар жария шарттар негізінде орталықтандырылған жүйені пайдалануға және бекітілген тарифтерге сәйкес қызметтерге ақы төлеуге міндетті. Алайда, бұл норма ішінара орындалады. Жеке үйлердің тұрғындары жеке келісімшарттар жасағанды жөн көреді. Мүмкін, халықтың бір бөлігі жария шарттың бар екендігі туралы білмейді. Кәсіпорындардың ҚТҚ18 жинау және әкету қызметтеріне ақы төлеу үшін жеке шарттар жасасуы тиімсіз, , жұмыс орындары, жалақы және т.б. үшін қосымша шығындарға әкеп соғады. Сондықтан халықпен ҚТҚ18 жинау және әкету үшін жеке шарттар жасасу тәжірибесін қайта қарау және жария шарт жасасуға көшу қажет. ЖАО7 мен ҚЖК6 өз сайттарында жария шарт жариялап, халықты хабардар ету бойынша жұмыс жүргізуі қажет.

      1.2.5 Соңғы 3 жылда коммуналдық қалдықтарды басқару саласында бөлінген қаражат және жүргізілген жұмыс бойынша деректер

      2024 жылғы мамырдағы жағдай бойынша ТҮКШ, ЖКжАЖ12 бөлімінің сатып алуы талданды. Осы кезеңде ТҮКШ, ЖКжАЖ12 бөлімінен ауданның қалдықтарын азайту жөніндегі іс-шаралардан жергілікті бюджеттен ҚТҚ18 контейнерлерін сатып алуға қаражат бөлінген. Қалдықтарды (қайта шикізатты) бөлек жинауға арналған контейнерлерді сатып алу үшін ақшалай қаражат бөлінбеді.

      Қалдықтарды әкету жөніндегі қызметтерді негізінен өз қаражаты үшін қалдықтарды әкету және кәдеге жарату шарттарын өз бетінше жасасатын мемлекеттік органдардың көпшілігі пайдаланады. Медициналық қалдықтарды шығаруды конкурстық негізде жергілікті аудандық ауруханалар сатып алады.

      Ауданда қалдықтарды азайту, ҚР16 заңнамасына сәйкес қалдықтарды бөлек жинау үлесін ұлғайту моделі сипатталатын қоршаған ортаны қорғау саласындағы құжаттаманы әзірлеу жөніндегі іс-шараларға ақшалай қаражат бөлінбеді.

      Соңғы үш жылдағы қалдықтардың ағымдағы жағдайының сандық және сапалық көрсеткіштері.

      Өндіріс қалдықтарын басқару тәртібі қалдықтарды пайдаланғанға, кәдеге жаратқанға, жойғанға немесе бөгде ұйымдарға бергенге дейінгі бүкіл қалыптастыру процесін, сондай-ақ өндірістік экологиялық бақылау жөніндегі есепке міндетті қосымша болып табылатын статистикалық есептілікті жасау рәсімін қамтиды.

      Тұрғындардың қоқыстың пайда болуы мен өздігінен шығарылуын есепке алмауына байланысты пластикалық қалдықтар, шыны ыдыстар және басқа да қалдықтар сияқты дана бұйымдардың көлемін анықтау мүмкін емес, сандық және сапалық көрсеткіштер қоқыс шығаратын ұйымдардың мәліметтері бойынша тұрмыстық қатты қалдықтардың жалпы көлемін танымал фракциялар бойынша пайыздық бөлу арқылы ұсынылған.

      Сонымен қатар, сауалнама барысында ауылдық округтер тұрғындарының үлесіне қалдықтарды кәдеге жарату түрлері мен тәсілдері анықталды. Бұл деректер осы Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттерін айқындау кезінде пайдаланылатын болады. Елді мекендердің тұрғындары күл мен көңнің пайда болуының шамамен көлемін көрсетеді. Бұл ретте, мұндай қалдықтардың 50% - дан астамы тұрмыста тыңайтқыш, тұрмыстық пештерде қатты отын және т. б. түрінде пайдаланылады.

      Сандық көрсеткіштер.

      Соңғы мәліметтерге сәйкес, соңғы үш жылда Түпқараған ауданында халық санының өсуіне және экономикалық белсенділікке байланысты қалдықтар көлемінің тұрақты өсуі байқалды. 2021 жылы шамамен 3300 тонна қалдықтар тіркелді, 2022 жылы 3400 тонна, ал 2023 жылы бұл көрсеткіш 4500 тоннаға жетті. Бұл деректер қалдықтарды басқарудың тиімді стратегияларын әзірлеу қажеттілігін көрсетеді.

      Сапалық көрсеткіштер

      Қалдықтардың морфологиялық құрамы келесі санаттарды қамтиды:

      * Органикалық қалдықтар (тамақ қалдықтары) жалпы қалдықтардың шамамен 40% құрайды.

      * Қағаз және картон-20%.

      * Пластик-15%.

      * Металл және шыны-10%.

      * Басқа қалдықтар (құрылыс, тоқыма және т.б.) - 15%.

      Қалдықтардың пайда болу динамикасы сонымен қатар тауарлар мен қызметтерді тұтыну өскен кезде жазғы кезеңде ең жоғары мәндер болатынын көрсетеді. Қыс айларында, керісінше, жазғы кезеңмен салыстырғанда қалдықтардың түзілу көлемінің 10-15% - ға төмендеуі байқалады. Қалдықтарды басқаруды дәл талдау және жоспарлау үшін тек көлемді ғана емес, сонымен қатар органикалық қалдықтарды, қағазды, пластикті, металды және әйнекті қамтитын қалдықтардың құрамын да ескеру қажет. Бұл деректер оларды сұрыптау, қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша тиімді шараларды әзірлеуге мүмкіндік береді, бұл әсіресе қоршаған ортаға теріс әсерді азайту және қайта өңдеу деңгейін арттыру үшін маңызды.

      Осылайша, Маңғыстау облысының Түпқараған ауданында қалдықтардың пайда болу жылдамдығын талдау қалдықтарды басқарудың неғұрлым тиімді жүйелерін енгізу қажеттігін көрсетеді, бұл өсіп келе жатқан көлемдерді жеңуге ғана емес, сонымен қатар өңірдің экологиялық қауіпсіздік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.

      1.3 Қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару жүйесін талдау

      Қазіргі уақытта қалдықтарды жинауды, сақтауды, қайта өңдеуді, орналастыруды және кәдеге жаратуды жоспарлау қажет, жұмыстың барлық кезеңдерінде қалдықтарды басқарудың бірыңғай жоспарын әзірлеу қажет. Өндіріс пен тұтыну қалдықтарының барлық пайда болған түрлерінің уақытша сақталуы мен жай-күйін үнемі түгендеу, есепке алу және бақылау қажет. Бірыңғай басқару жүйесінің принциптері келесідей:

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттері

      Құрамында сынап бар қалдықтар

      ҚСБҚ17 жинаудың реттелмеген жүйесіне қауіпті қалдықтардың ҚТҚ18 контейнерлеріне түсу проблемасы бар, бұл экологиялық тәуекелдерге әкеп соғады.

      ҚР ЭК22 сәйкес қалдықтар санатына өткен материалдар мен өнімдерге, оның ішінде құрамында сынап бар қалдықтарға қойылатын талаптар қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару саласындағы ұлттық стандарттарда белгіленеді.

      Әкімдік жеке тұлғалардан ҚСБҚ17 жинау жүйесін ұйымдастыруы қажет. Мамандандырылған ұйымды таңдауға, мамандандырылған контейнерлерге қызмет көрсетуге, оның ішінде құрамында сынап бар шамдар мен тамақ көздерін тасымалдауға және өңдеуге байланысты шығындар бюджет қаражаты есебінен жабылуы керек. Мамандандырылған ұйымды таңдау үшін конкурс (тендер) өткізу қажет, таңдалған компанияның лицензиясы болуы және заңнамада белгіленген барлық талаптар мен ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.

      Электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары

      Түпқараған ауданы бойынша заңды және жеке тұлғаларда түзілетін электр және электрондық жабдықтардың (бұдан әрі - ЭЭЖҚ13) қалдықтарын басқару жүйесі жоқ. Әдетте, жеке тұлғаларда пайда болған ЭЭЖҚ13 ҚТҚ18 контейнерлеріне шығарылады, содан кейін қоқыс шығаратын ұйымдар ҚТҚ18 полигонына шығарылады, онда олар көміліп, қоршаған ортаға зиян келтіреді. Заңды тұлғалардан ЭЭЖҚ13 жинау жүйесі де жолға қойылмаған.

      Полигон жағдайында коррозияға және тотығуға ұшырайды, ал олардың құрамындағы әртүрлі ауыр металдар топырақ пен жер асты суларына түседі, сондықтан оларды ҚТҚ18 полигонында көмуге тыйым салынады.

      ҚР ЭК22 365-бабына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (ЭЭЖҚ13, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуге тиіс екені анықталды. Ауданда ЭЭЖҚ13 жинау және қайта өңдеу бойынша деректерді есепке алу жүйесі де жолға қойылмаған.

      Түпқараған ауданындағы ТҮКШ, ЖКжАЖ12 бөлімінде ЭЭЖҚ13 көлемін жинау және өңдеу бойынша мәліметтер жоқ.

      Осылайша, ЖАО7 халық үшін ЭЭЖҚ13 жинау және кәдеге жарату жүйесін ұйымдастырып, заңды тұлғалардың ҚР ЭК22 365-бабының талаптарын орындауын бақылауды күшейтуі қажет.

      Ірі көлемді қалдықтар

      Түпқараған ауданы аумағында үлкен көлемді қалдықтар (бұдан әрі - ҮКҚ3) (тұрмыстық техника, жиһаз және т.б.) бөлек жиналмайды, өйткені оларды әкетуге арналған арнайы орындар жоқ. ҮКҚ3 контейнерлік алаңға шығарылады, содан кейін коммуналдық қалдықтардың жалпы ағынында ҚТҚ18 полигонына түседі.

      Қазіргі уақытта ЖАО7 тарапынан ҮКҚ3 әкету мен арнайы орындарды айқындау бойынша компанияны таңдау (конкурс) жұмыстары жүргізілуде.

      Құрылыс қалдықтары

      Халықтың құрылыс қалдықтары ҚТҚ18-ның жалпы ағынында жиналады және қолданыстағы полигонға көмуге түседі.

      2021 жылдан бастап құрылыс қалдықтарын көмуге тыйым салынды. ҚР ЭК22 сәйкес жылжымайтын объектілерді салуды немесе жөндеуді жүзеге асыратын жеке тұлғалар құрылыс қалдықтарын ЖАО7 ұйымдастырған арнайы орындарға дербес әкетуді жүргізеді.

      Қазіргі уақытта ЖАО7 тарапынан құрылыс қалдықтарын әкету мен арнайы орындарды айқындау бойынша компанияны таңдау (конкурс) жұмыстары жүргізілуде.

      Тамақ қалдықтары

      Халықтың тамақ қалдықтары ҚТҚ18-ның жалпы ағынында жиналады және қолданыстағы полигонға көмуге жіберіледі. Ауданда тамақ қалдықтарын бөлек жинауға арналған контейнерлер жоқ. 2021 жылдан бастап тамақ қалдықтарын көмуге тыйым салынды.

      Осылайша, биологиялық ыдырайтын коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ынталандыру және оларды қалпына келтіру, соның ішінде компосттау және тамақ қалдықтарын көмуге тыйым салу талаптарының сақталуын бақылау жөніндегі жұмысты күшейту қажет.

      1.4 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау бойынша қорытындылар

      Түпқараған ауданы коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау қорытындысы бойынша ауданда коммуналдық қалдықтарды жинау және әкетумен (84%) халықты қамту жақсы қамтамасыз етілгені анықталды.

      Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау, қайта өңдеу және көму процестері жетілдіруді қажет етеді.

      Бағдарлама шеңберінде коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және мынадай проблемалық мәселелерді шешу қажет:

      •контейнерлік алаңдардың санитарлық талаптарға сәйкес келмеуі;

      •КА5 контейнерлермен қамтамасыз етілмеуі;

      •халықты барлық жерде бөлек жинаумен қамтамасыз ету үшін қайталама ресурстарды бөлек жинауға арналған контейнерлердің жетіспеушілігі;

      •тұрғындарда коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін (ҚСБҚ17, ЭЭЖҚ13, Медициналық және т. б.) жинау жүйесінің болмауы;

      •биологиялық ыдырайтын (тамақ) қалдықтарды бөлек жинаудың болмауы;

      •үлкен көлемді және құрылыс қалдықтарын жинау және тасымалдау жүйесінің болмауы;

      •қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы халықтың хабардарлығы мен мәдениетінің төмендігі;

      •коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару қызметтеріне халықтың қанағаттанбауы мен наразылығы;

      •полигонның жиі жануы;

      •ҚТҚ18 шығару бойынша заңды тұлғаларды толық қамтымау. Заңды тұлғалардың ҚТҚ18 шығаруға шарт жасасудан бас тартуы;

      •заңды тұлғалардың ҚТҚ18-ны жеке тұлғаларға арналған контейнерлерге бақылаусыз орналастыруы;

      •жеке тұлғаларға арналған контейнерлерге ПИК (пәтер иелері кооперативі) жалдаған тазалағыштардың үйішілік, көше сметасының ішіне бақылаусыз орналастыруы;

      •контейнер алаңдарына кірудің қиындығы, бұзушылар үшін шаралардың болмауы;

      •қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, әкетуге, қайта өңдеуге және көмуге арналған тарифтің төмен жиналуы;

      •ескірген техника мен жабдықтар;

      •қолданыстағы сұрыптау желілерінің болмауы;

      •қалдықтарды мұқият сұрыптамай көму;

      •қалдықтарды қайта өңдеу тиімділігі төмен (7-10%), ал қалдықтардың 93% ҚТҚ18 полигонына көмуге жіберіледі;

      •құрылыс және тамақ қалдықтарын қайта өңдеудің болмауы;

      •ҚТҚ18-ны терең өңдеу бойынша қуаттардың болмауы, соның есебінен полигонға көмуге жіберілетін қалдықтардың көлемін қысқартуға болады;

      •полигонда қоқыс газын жинау және кәдеге жарату технологияларының болмауы, бұл полигондағы парниктік газдар шығарындыларының көлеміне теріс әсер етеді;

      •ҚТҚ18 полигонының толып кетуі, оның экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келмеуі;

      •ҚТҚ18 шығару бойынша қызметтер үшін жеке тұлғалармен есептеу және өзара есеп айырысу кезіндегі проблемалар. ҚЖК6-да тұратын жеке тұлғалардың саны туралы нақты деректер жоқ;

      •жеке тұлғалардан төлемдер жинау проблемасының туындауы, соның салдарынан ҚЖК6-ның дебиторлық берешектерінің пайда болуы, оның жыл сайынғы артуы;

      •халық төлемейтін ҚҚС төлеу мәселелері, бірақ ҚЖК6 ҚҚС төлеулері тиіс.

      1.5 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін объективті талдау үшін оның күшті және әлсіз жақтарын, сондай-ақ бар мүмкіндіктер мен қауіптерді нақты анықтау қажет.

      Кесте 3. Күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

ҚТҚ18 шығару қызметтерімен халықты қамту деңгейі;
ҚСК8 құрылысы бойынша жұмыс;
ЖАО7-ның бизнеспен, ҚЖК6 -мен, халықпен өзара іс-қимылы;
Жаңа полигондарды салу.

ҚТҚ18 жинауға, әкетуге, қайта өңдеуге және көмуге арналған төмен тарифтер;
Тарифтер бойынша абоненттік берешек;
Биологиялық ыдырайтын (тамақ), ҮКҚ3, құрылыс қалдықтарын және ЭЭЖҚ13 бөлек жинау жүйесінің болмауы;
Қалдықтарды қайта өңдеудің төмен үлесі;
Қалдықтарды сұрыптаусыз көму;
Полигонның жиі жануы;
Қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы халықтың хабардарлығы мен мәдениетінің төмендігі.

Мүмкіндіктер

Қауіптер

Бизнестің ҚТҚ18 жинау және өңдеу жүйесін дамытуға қызығушылығы;
Қазіргі заманғы технологиялардың болуы, тамақ қалдықтарын компосттауға, құрылыс қалдықтарын қайта өңдеуге арналған қондырғылардың кең ассортименті және т. б.;
Биологиялық ыдырайтын (тамақ) және құрылыс қалдықтарын өңдеу бойынша бизнесті бөлек жинауды енгізу және дамыту бөлігінде үлкен әлеуеттің болуы;
Ауданның көрші елдердің мемлекеттік шекарасына жақын орналасуы, көрші елдерден Қайталама шикізатқа сұраныстың үлкен мүмкіндіктері;
Халықтың бөлек жинауға дайындығы.

ЖАО7 қызметінің ҚР ЭК22 талаптарына сәйкес келмеуі;
ҚТҚ18 полигонының толып кетуі, оның экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келмеуі;
Қоршаған ортаға аудан халқының денсаулығына теріс әсер ететін атмосфераға шығарындылар;
Аудандағы қалдықтарды басқару жүйесіне халықтың қанағаттанбауы мен наразылығы;
ЖАО7 стратегиялық жоспарын орындамау;
ЖАО7 қызметінің тиімділігін жыл сайынғы бағалаудың сәйкес келмеуі.

2. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫ РЕТТЕЙТІН ҰЛТТЫҚ ЗАҢНАМА

      2.1 ҚР16 қалдықтарды басқару саласындағы саясаты

      Қалдықтарды басқару саласындағы ҚР16 саясаты ҚР16-ның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамамен (2013) және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасымен (2021) айқындалады.

      Стратегиялық құжаттар шығарумен қамту, бөлек жинауды енгізу, қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесін ұлғайту және тиісінше полигондарда көмілетін қалдықтар көлемін азайту қажеттілігін белгілейді (Кесте 4).

      Кесте 4. ҚР16-ның "жасыл" экономикаға және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына көшуі жөніндегі Тұжырымдаманың мақсаттары мен нысаналы көрсеткіштері

Көрсеткіштің атауы

2021

2022

2023

2024

2025

2030

2050

Дереккөз

Халықты қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен қамту






100%


ЖЭТ4

Қоқысты санитарлық сақтау






95%


ЖЭТ4

Қайта өңделген қалдықтардың үлесі






40%

50%

ЖЭТ4

Бөлек жинаумен қамту:
- фракциялар бойынша
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (Медициналық және құрамында сынабы бар, ЭЭЖҚ13)

 
40,0
50,0

 
50,0
55,0

 
60,0
60,0

 
70,0
70,0

 
80,0
80,0



 
ЖК1

Қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі-ҚТҚ18 (білім көлемінен)
- өнеркәсіптік қалдықтар (білім көлемінен)
- агроөнеркәсіптік кешен қалдықтары (өткен жылға қатысты)
- қауіпті медициналық қалдықтар (жиналған көлемнен)

 
21,0
38,0
2,0
100,0

 
24,0
40,0
5,0
100,0

 
27,0
42,0
5,0
100,0

 
30,0
44,0
7,0
100,0

 
34,0
46,0
10,0
100,0



 
ЖК1

      "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасында Маңғыстау облысы мен Ақтау қаласы үшін жеке алым бойынша нысаналы көрсеткіштер жоқ. Бірақ Ақтау қаласы үшін ҚР16 басқа облыстарымен ұқсастығы бойынша осындай көрсеткіштерді белгілеу аудандағы қалдықтарды басқару жүйесін дамыту үшін оң әсер етеді. Осы бағдарламаның 3-бөлімінде Ақтау қаласы бойынша нысаналы көрсеткіштер ұсынылды.

      2.2 Экологиялық заңнаманың коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыруға қойылатын талаптары.

      Ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ынталандыру және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компосттау арқылы;

      2) коммуналдық қалдықтардың тұрақты шығарылуын ұйымдастыруды;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқаруда экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуді;

      4) коммуналдық қалдықтардың рұқсат етілмеген жағылуын алдын алу және тоқтатуды жүзеге асырады.

      2.2.1 Коммуналдық қалдықтарды басқарудағы жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

      Коммуналдық қалдықтарға қойылатын талаптарды белгілейтін негізгі құжаттар 2021 жылы қабылданған ҚР ЭК22, Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидалары, қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып , міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптар, Маңғыстау облысының қалалары мен елді мекендерінің аумақтарын абаттандыру қағидалары болып табылады.

      Мемлекеттік саясатты коммуналдық қалдықтарды басқару саласында экологиялық заңнамаға сәйкес жүзеге асыру шеңберінде ЖАО7-ның негізгі бағыттары мен негізгі өкілеттіктері белгіленді (Кесте 5).

      Кесте 5. Экологиялық заңнамада белгіленген ЖАО7 құзыреттері

Негізгі бағыттары

Экологиялық заңнамаға сәйкес құзыреті

Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы құжаттар мен нормаларды әзірлеу және бекіту

коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеуді ұйымдастыру;
коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын әзірлеу;
коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту;
жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтерін әзірлеу;
ҚТҚ18 жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды және көмуді жүзеге асыратын субъектілер арасында тарифті бөлу тәртібін айқындау;

Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету

бөлек жинауды көздейтін коммуналдық қалдықтарды жинаудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыру;
жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды, қалпына келтіруді және жоюды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері үшін қажетті инфрақұрылым құруды және оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
конкурс (тендер) өткізу арқылы ҚТҚ18 жинау және әкету бойынша ҚЖК6 -ны айқындау;
объектілерді салу және орналастыру үшін жер учаскелерін бөлу (оның ішінде КА5 және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін жайластыру үшін), жер учаскелерінің шекараларын ресімдеуді қамтамасыз ету;
КА5 және қайталама шикізатты қабылдау пункттерінің орналасқан жерін анықтау, КА5 және пайдаланылатын контейнерлердің бірыңғай құрылысын немесе реконструкциясын өткізуді ұйымдастыру;
бөлек жинауға арналған контейнерлердің қажетті санын орнатуды ұйымдастыру;
жеке тұлғаларда пайда болатын құрылыс қалдықтары мен ҮКҚ3 үшін орындарды ұйымдастыру;
бөлек жиналған қалдықтарды тасымалдауды ұйымдастыру;
коммуналдық қалдықтарды көму объектілерінің құрылысын қамтамасыз ету;
коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету;
халықты тіркеу туралы мәліметтерге (тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында) жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды, қалпына келтіруді және жоюды жүзеге асыратын ұйымдар үшін қолжетімділікті қамтамасыз ету;

Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің жұмыс істеу мониторингі

ЭК және коммуналдық қалдықтарды басқару ережелеріне сәйкес коммуналдық қалдықтардың айналымын бақылау;

Халықпен жұмыс және коммуналдық қалдықтарды басқару саласын ынталандыру

бөлек жинауды қоса алғанда, ҚТҚ18 жинаудың, кәдеге жаратудың және өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықты хабардар ету;
органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, соның ішінде компосттау арқылы;
Биогаз және энергия өндіру мақсатында, атап айтқанда компосттау және кәдеге жарату әдісімен қайта өңдеу жөніндегі шараларды қоса алғанда, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көмуді қысқартуды ынталандыру жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру.

      2.2.2 Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі басқа субъектілердің талаптары мен міндеттемелері

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі ҚЖҚ6 талаптары мен міндеттемелері:

      1) ҚР ЭГжТРМ10-не қызметті жүзеге асырудың басталғаны туралы хабарлама беру;

      2) арнайы жабдықталған көлік құралдарын пайдалану;

      3) ҚТҚ18 иелерімен шарттар жасасу (халықпен орталықтандырылған жүйе жанындағы жария шарттар);

      4) ҚТҚ18 өңдеуді немесе көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен шарттар жасасу;

      5) бөлек жиналған қалдықтар (фракциялар, қалдықтар түрлері) үшін әкетудің жекелеген кезеңділігін айқындау;

      6) одан әрі пайдалануға жарамсыз контейнерлерді жөндеуді және ауыстыруды ұйымдастыру және контейнерлер мен контейнерлік алаңдарды жуу мен дезинфекциялауды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар;

      7) қалдықтарды арнайы техникаға бөлек жинауға арналған контейнерлерді түсіру кезінде төгілген қоқыстарды жинау.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі тұрғындардың және заңды тұлғалардың талаптары мен міндеттемелері:

      1)Орталықтандырылған қалдықтарды жинау жүйесін пайдалану қоғамдық келісім шарттар негізінде;

      2)Қалдықтарды түрлері немесе топтары бойынша бөлу, қалдықтарды бөлек жинау үшін жасалған жағдайларға сәйкес;

      3)Құрылыс қалдықтары мен коммуналдық қалдықтар мен ҮКҚ3-ны ЖАО7 ұйымдастырған арнайы орындарға өз бетінше шығару;

      4) Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер (ЖК1) орталықтандырылған қалдықтарды жинау жүйесін пайдалану кезінде, белгілі бір ЖАО7 учаскелерін қызмет көрсететін ҚЖК6-мен, яғни конкурс жеңіп алған ұйымдармен келісім-шарттар жасау міндетті;

      5) Орталықтандырылған қалдықтарды жинау жүйесіне жатпайтын жеке тұрған ғимараттарда қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалар мен ЖК1, қызметін бастау туралы хабарлама берген және ҚР ЭГжТРМ10-ның рұқсаттар мен хабарламалар тізіміне енгізілген ҚЖК6 -мен келісім-шарт жасау міндетті;

      6) Заңды тұлғалар мен ЖК1 ҚТҚ18-ны өз бетінше шығару кезінде ҚТҚ18-ны қайта өңдеу немесе көму жұмыстарын жүргізетін кәсіпкерлік субъектілерімен келісім-шарттар жасау міндетті.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі пәтер иелері мен компания басқарушыларының бірлестіктеріне қойылатын талаптар:

      1) аумағында контейнерлік алаңдар орналасқан заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлердің (мүлік меншік иелерінің бірлестіктері, басқарушы компаниялар, қызмет көрсететін ұйымдар және т. б.) контейнерлік алаңдарды, ҮКҚ3-ны, сондай-ақ оларға іргелес аумақты сақтауға арналған арнайы алаңдарды күтіп ұстауы;

      2) қыс мезгілінде халық үшін жағдай жасау және мамандандырылған көлік құралдарының жұмысы мақсатында контейнерлерге кіреберістерді қардан және мұздан тазартуды ұйымдастыруды қамтамасыз ету.

      Қалдықтарды көму полигондарына қойылатын талаптар:

      1)пластмасса, макулатура, картон және қағаз қалдықтарын, ҚСБҚ17, шыны ыдыстар, шыны тұсқағаздар, ЭЭЖҚ13, литий және қорғасын-қышқылды батареялар, құрылыс, медициналық, тамақ және сұйық қалдықтар, қабылдау критерийлерін қанағаттандырмайтын қалдықтарды көмуге тыйым салу;

      2) ҚТҚ18-ны алдын ала сұрыптамай көмуге тыйым салу;

      3) полигонға түскенге дейін полигонда көмуге арналған қалдықтардың саны мен қауіпті қасиеттерін азайтуды қамтамасыз ету;

      4) қалдықтарды жинақтауға немесе көмуге арналған арнайы белгіленген орындардан тыс жинауға тыйым салу;

      5) қабылдау критерийлерін орындау мақсатында қалдықтарды араластыруға тыйым салу;

      6) полигон операторының биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көму көлемін қысқарту және қоқыс газын жинау және кәдеге жарату жүйелерін орнату жолымен полигондағы метан шығарындыларын азайту жөнінде шаралар қабылдау қажеттілігі;

      7) ҚТҚ18 полигондарында фильтрат пен қоқыс газын жинауға және бұруға арналған жүйенің, шығарындылар мониторингі жүйесінің (қоқыс газы) болуы;

      8) салынып жатқан ҚТҚ18 полигондарында сүзгіге қарсы экранның болуы;

      9) полигонда олардың қоршаған ортаға теріс әсерінің алдын алу үшін депозитке салынған қалдықтарда түзілетін фильтрат пен сарқынды сулардың мониторингі жүйесінің болуы;

      10) ҚР ЭК22 талаптарын орындау қамтамасыз етілмейтін ҚТҚ полигонын пайдалануға тыйым салу.

3. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТТАРЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

      3.1 Мақсаты мен міндеттері.

      Бағдарламаның14 мақсаты Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы тұрғындары үшін қалдықтарды жинау және шығару бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру болып табылады.

      Бағдарламаның14 Міндеттері:

      Аудан халқын қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметтермен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту;

      Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру;

      Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту, оның ішінде спецификалық (тамақ, құрылыс және ірі габаритті қалдықтар, ЭЭЖҚ13 және т. б.).

      Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету;

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың мәдениеті мен хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту.

      3.2 Нысаналы көрсеткіштер

      Осы Бағдарлама14 шеңберінде Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру бойынша нысаналы көрсеткіштер белгіленді (Кесте 6). Қосымша 1 Бағдарлама14 көрсеткіштерінің мониторингіне бірыңғай тәсілді қамтамасыз ету мақсатында осы Бағдарламада14 белгіленген көрсеткіштерді айқындау әдістемесі ұсынылған.

      Кесте 6. Халықты қалдықтарды жинау және әкету, қайта өңдеу және көмумен қамту жүйесін жетілдіру жөніндегі нысаналы көрсеткіштер (2024-2026 жж.)

Нысаналы көрсеткіштер

Ағымдағы жағдай
(2022-2023)

2024

2025

2026

1

Аудан тұрғындарын ҚТҚ18 жинау және әкетумен қамту

94,6 %
(6 мес. 2022)

100%

100%

100%

2

Бөлек алыммен қамту:
- фракциялар бойынша құрғақ және дымқыл
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (медициналық және құрамында сынабы бар, электрондық және тұрмыстық техника)

 
19,1%
(9 мес. 2022)

60%
60%

70%
70%

80%
80%

3

Қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін ҚТҚ18 (түзілу көлемінен)

7,2% (2021)

20%

26%

32%

4

ҚТҚ18 полигонын жабу және экологиялық талаптарға сәйкес рекультивациялау




100%
1 ед

5

Экологиялық өмір сапасына халықтың қанағаттану деңгейі

49,1% (2021)
55,3 % (2022)

61,5%

73,8%

86,1%

4. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

      4.1 Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту жөніндегі шаралар;

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту үшін мынадай шараларды орындау қажет:

      •аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен 100% қамту;

      •бәсекелестік негізде ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу және конкурстар өткізу;

      •экономикалық негізделген тарифтерді бекіту;

      •тарифтің жиналуын арттыру;

      •қалдықтарды жинауға арналған контейнерлік алаңдарды санитарлық нормаларға сәйкес келтіру. Жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне қарай жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату. Қоқыс таситын көліктер паркін және басқа да қажетті техниканы жаңарту.

      Халықты қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі қызметтермен қамту

      Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметтерімен толық қамту тек жеке тұлғалардан ғана емес, заңды тұлғалардың да есебінен қамтамасыз етіледі. Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (егер контейнерлер болмаса) қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалармен осы учаскелерге қызмет көрсету үшін ЖАО7 айқындаған ҚЖК6-мен ҚТҚ18 жинау және әкету жөніндегі қызметтерге шарттар жасасу бойынша хабардар ету жұмыстарын жүргізу қажет.

      Ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу және бәсекелестік негізде конкурстар өткізу

      ҚТҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтердің сапасын арттыру үшін коммуналдық қалдықтарды басқаруға бәсекелестік негізде ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу қажет.

      Нарық қатысушыларын айқындау бойынша конкурс (тендер) өткізу кезінде ЖАО7 ҚР ЭК22 және коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес, ҚЖК6 қойылатын талаптарды белгілейтін болады. ҚТҚ18 жинау және тасымалдаумен қызметі ҚР16 экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес келетін мамандандырылған кәсіпорындар айналысуы тиіс.

      ҚЖК6 таңдау кезіндегі негізгі талаптардың бірі - ҚР ЭГжТРМ10 тізілімінде ҚТҚ18 жинау және әкету жөніндегі компанияның болуы, яғни қызметті жүзеге асырудың басталғаны туралы хабарлама беру. Қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" ҚР16 Заңына сәйкес ҚР ЭГжТРМ10 қызметіне кірісу туралы хабарлама беруге міндетті. Хабарламалық тәртіпке сәйкес келмейтін ҚЖК6 конкурсқа қатыса алмайды және ҚТҚ18 жинау және әкету бойынша қызметтер көрсете алмайды, өйткені қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау жөніндегі қызметті ҚР ЭГжТРМ10 хабарламасынсыз жүзеге асыруға тыйым салынады.

      Егер компания қауіпті қалдықтармен жұмыс істесе, онда қызметті жүзеге асыруға лицензия болуы керек.

      Экономикалық негізделген тарифтерді бекіту

      Ауданда коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды жүйесін одан әрі дамыту үшін жаңа тарифтерді есептеу және бекіту қажет. Аудан бойынша қолданыстағы тариф (260 теңге) тиісті инфрақұрылымды құру және халыққа сапалы және уақтылы қызмет көрсету үшін жеткіліксіз. Белгіленген тарифтер қазіргі заманғы шындықтар мен инфляциялық процестерді ескере отырып, қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге мамандандырылған ұйымдардың шығындарын жабуы керек.

      Экономикалық негізделген тарифтерді уақтылы қайта қарау, индекстеу және бекіту мамандандырылған ұйымдардың қалдықтарды жинау және шығару бойынша сапалы жұмысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл ауданның экологиялық жағдайына және халықтың денсаулығына жағымды әсер етеді.

      ҚТҚ18 жинауға, әкетуге, қайта өңдеуге және көмуге және халықтың уақтылы төлеуіне тарифтің жиналуын арттыру

      Халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуге қатысты ЖАО7-ның мамандандырылған ұйымдармен өзара іс-қимылын күшейту қажет.

      Азаматтарды тұрғылықты, уақытша болатын (тұратын) жері бойынша тіркеу кезінде жаңа тіркеу мекенжайы туралы мәліметтер нақты уақыт режимінде ІІМ ақпараттық жүйесінен эталондық деректер банкі болып табылатын және оған қол жеткізу барлық мемлекеттік және ЖАО7-на (әкімдіктерге) қамтамасыз етілген "жеке тұлғалар" ҚР16 Мемлекеттік Деректер базасына (әкімші – ҚР ӘМ) беріледі.

      Бұл интеграция аясында ЖАО7 ҚЖК6 ға тіркелген азаматтардың саны туралы деректерді анонимді түрде (жеке деректерді берместен) ұсынатын болады, бұл ҚТҚ18 жинау, шығару, қайта өңдеу және көму үшін төлемдерді дұрыс есептеуге мүмкіндік береді.

      Жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне қарай контейнерлік алаңдарды санитариялық нормаларға сәйкес келтіру, жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату

      Құрылыс түріне байланысты коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесі келесідей ұйымдастырылады:

      Көп қабатты құрылыс аудандарында:

      •тұрғын аймақтардағы контейнерлік алаңдарды жабдықтау;

      • стандартты контейнерлерді орнату;

      •қалдықтарды шығаруға арналған құрал жиналған қалдықтардың тығыздығын арттыру үшін престеу жүйесі бар қоқыс таситын көліктерді пайдалану.

      Жеке құрылыс аудандарында:

      • жеке контейнерлерді орнату;

      • қалдықтарды шығаруға арналған үлкен көлемді және жоғары қысу қабілеті бар қоқыс таситын көліктерді пайдалану.

      КА5 санитарлық нормаларына сәйкес келтіру үшін келесідей іс шаралар орындалады:

      Үй иелерінің, ұйымдардың, мәдени-бұқаралық мекемелердің, демалыс аймақтарының аумағында көлікке арналған кіреберістері бар қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді орналастыру үшін арнайы алаңдар бөлу қажет. Алаңды қатты жабынмен орналастыруға және қалдықтарды желмен ұшу (тарату) мүмкіндігін болдырмайтын, бірақ кемінде 1,5 м биіктікке дейін үш жағынан қоршау жасау қажет.

      Контейнерлік алаңды тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, балалар объектілерінен, спорт алаңдарынан және халықтың демалыс орындарынан кемінде 25 м қашықтықта орналастыру. Қалыптасқан құрылыс аудандарында, санитариялық алшақтықтарды сақтау мүмкіндігі болмаған кезде, қашықтықтар ЖАО7-ның, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелерінің, объектілердің меншік иелерінің және басқа да мүдделі тұлғалардың қатысуымен комиссиялық түрде белгіленеді.

      Коммуналдық қалдықтарды шығару кесте бойынша жүзеге асырылатын болады.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау шығындарын азайту үшін белгіленген санитарлық және табиғатты қорғау талаптарына сәйкес келетін қалдықтарды шығарудың минималды жиілігі қабылданады.

      Шығару жиілігін белгілеу кезінде коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін, олардың морфологиялық құрамын, жинау үшін қолданылатын контейнерлердің түрі мен санын (контейнерлер арқылы жинау кезінде) назарға алған жөн.

      Қалдықтардың әрбір санаты (фракциясы, түрі) үшін бөлек жинау кезінде әкетудің өзіндік кезеңділігі айқындалады.

      Қалдықтарды контейнерлерде 0°С және одан төмен температурада сақтау мерзімі – үш тәуліктен аспайды, оң температурада - бір тәуліктен аспайды.

      Жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне және оларды сақтау мерзіміне байланысты жүргізіледі. Контейнерлерді жаңарту кезінде заманауи еуроконтейнерлерді сатып алу жоспарлануда.

      Пластмасса, қағаз және картон қалдықтары көліктің барлық түрлерімен тасымалданады. Шыны ыдыстың қалдықтары бүлінуді болдырмауға бағытталған шараларды қабылдай отырып, көліктің кез келген түрімен тасымалданады. Шыны ыдыстың қалдықтарын тасымалдау, тиеу және түсіру кезінде олардың сақталуын, механикалық әсерлерден қорғалуын қамтамасыз ететін шаралар қабылдау қажет.

      Осы бағдарлама шеңберінде ЖАО7 Қызылөзен және Таушық ауылдарындағы контейнерлер паркін жаңарту, толықтыру (есептік деректерге сәйкес - 232 дана); Қызылөзен және Таушық ауылынде контейнерлік алаңдар салу (6-8 дана), қолданыстағы контейнерлік алаңдарды жөндеу және оларды санитарлық нормалар мен заңнама талаптарына сәйкестендіру жоспарлануда.

      Сондай-ақ, ҚЖК6 пайдаланатын қоқыс таситын көліктер паркін толықтыру/жаңарту қажет. Түпқараған ауданының тұрғындарына қызмет көрсететін ҚЖК6 деректері бойынша 2023 жылдың соңында қоқыс таситын көліктермен қамтамасыз ету 7 бірлікті құрайды, ал Түпқараған ауданында қалдықтарды әкетуге арналған арнайы көлікпен нормативтік қамтамасыз ету 36 бірлікті құрайды.

      Қоқыс таситын көліктер паркін жаңарту ҚЖК6 қаражаты және жеке инвестициялар есебінен жүзеге асырылатын болады.

      4.2. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар

      Бөлек жинау жүйесін жетілдіру үшін мынадай шараларды орындау қажет:

      •барлық КА5-да ҚТҚ18 құрғақ фракциясын бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнатуды қамтамасыз ету және қайталама шикізатты бөлек шығаруды қамтамасыз ету;

      •оммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру;

      •арнайы орындарды ұйымдастыру және ҮКҚ3 мен халықта түзілетін құрылыс қалдықтарын тасымалдау үшін мамандандырылған компанияны айқындау;

      •ҚТҚ18 бөлек жинау жүйесін дамытуға халықты көбірек қамту.

      Барлық КА5-да ҚТҚ18 құрғақ фракциясын бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнатуды қамтамасыз ету және қайталама шикізатты бөлек шығаруды қамтамасыз ету.

      Қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптарға сәйкес (ҚР ЭГжТРМ10 м. а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы, 8-тармақ) ЖАО7 мыналарды қамтамасыз етеді:

      •халық санына, қалдықтардың жинақталу нормаларына, оларды сақтау мерзімдеріне және басқа да қажетті факторларға сүйене отырып айқындалатын контейнерлік алаңдарда бөлек жинауға арналған контейнерлердің қажетті санын (кемінде 2) орнату;

      •КА5-да, кем дегенде, қалдықтар құрғақ және дымқыл фракцияларға бөлінуі керек. Құрғақ фракция қағаздан, картоннан, металдан, пластиктен және шыныдан тұрады. Ылғал фракция тамақ қалдықтарынан, органикалық заттардан, аралас қалдықтардан және үй шаруашылығының қалдықтарына ұқсас табиғаты мен құрамы бойынша қалдықтардан және т. б. тұрады;

      •талдау кезінде барлық КП5 құрғақ фракцияға арналған контейнерлер орнатылмағаны анықталды;

      •пластмассаны, қағазды және әйнекті бөлек жинауды енгізу үшін барлық КА5-да құрғақ фракцияға арналған контейнерлер орнатылады;

      •қалдықтарды бөлек жинауға арналған әрбір контейнер, қазақ және орыс тілдерінде таңбаланатын (жазу) болады: оның ішінде қалдықтардың жиналатын түрі (фракциясы) туралы ақпараттық жапсырма/жазба болады;

      •контейнер иесі туралы деректер (атауы, телефоны);

      •контейнерге қызмет көрсететін ұйымдар.

      Түсті контейнерлерге таңбалау қолданылған жағдайда, ол қарама-қарсы түспен орындалады.

      Контейнерлер саны түзілу және жиналу көлеміне, түгендеу нәтижелері мен тұратын адамдар санына сәйкес әр алаң үшін жеке есептелетін болады. Бөлек жинау жүйесін дамыту кезінде бөлек жиналған қалдықтардың қалдықтарды басқарудың барлық келесі кезеңдерінде араласпауын қамтамасыз ету қажет. Сондай-ақ, қалдықтардың әр санаты (фракциясы, түрі) үшін олардың шығарылу жиілігін анықтау қажет. Қайталама шикізатты бөлек әкету жөніндегі талаптар ҚЖК6-мен жасалатын шарттарға енгізілетін болады.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру қалдықтардың қауіпті түрлерін: ҚСБҚ17, ЭЭЖҚ13, химиялық қоректендіру көздері, халық аккумуляторларын бөлек жинауды, тасымалдауды және қайта өңдеуді қамтамасыз ету үшін мердігер ұйымды таңдауға арналған конкурс ұйымдастыруға негізделетін болады.

      Бүгінгі таңда Маңғыстау облысының Ақтау қаласынан басқа, Түпқараған ауданында ҚСБҚ17-нан жинаудан, тұрғындарда коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерінің (ЭЭЖҚ13, химиялық қоректендіру көздері, аккумуляторлар) қалдықтарын жинау жүйесі нашар жолға қойылған немесе мүлдем жоқ.

      ҚТҚ18 жалпы ағынындағы қалдықтардың бұл түрлері полигонға түседі, топырақты, суды және ауаны токсиндермен, ауыр металдармен, тұрақты органикалық ластағыштармен ластайды, осылайша адамдардың денсаулығы мен қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіреді

      ҚР ЭК22 365-бабының 6-тармағына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуі тиіс.

      Экологиялық заңнаманың талаптарын орындау үшін ЖАО7 коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинау, тасымалдау және қалпына келтіру қызметтерін көрсету үшін мердігер ұйымды айқындау үшін конкурс (тендер) өткізу арқылы экологиялық заңнаманың және ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау жүйесін ұйымдастыруы қажет.

      Құрамында сынап бар қалдықтар

      ҚР ҰС 1513 Ресурс үнемдеу талаптарына сәйкес тұрғындардан ҚСБҚ17 жинау жүйесін ұйымдастыру үшін.

      Технологиялық циклдің барлық кезеңдерінде қалдықтарды өңдеу. ҚСБҚ17-ны қайта өңдеудің жіктелуі мен әдістері. ЖАО7 негізгі ережелерін жүзеге асырады:

      •халықта пайда болған ҚСБҚ17 жинау үшін орнатылатын арнайы әмбебап контейнерлерді орнату мен оларға қызмет көрсетуді бақылау;

      •кондоминиум объектісін басқару органдарының қызметін бақылау және ұйымдастыру, олар арнайы әмбебап контейнерлерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге, контейнерге қызмет көрсететін мамандандырылған кәсіпорынмен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға, оларға еркін қол жеткізуді қамтамасыз етуге, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарын жүргізуге, контейнерге бөгде заттарды сақтауға, контейнерге бөгде жарнамаларды, хабарландыруларды және т. б. жапсыруға жол бермеуге міндетті;

      •халық үшін демеркуризация жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және ҚСБҚ17 үшін контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын (қызметтерін) сатып алу үшін қаражат бөлу жолымен халық арасында пайдалануда болған құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды қайта өңдеуді ұйымдастыру.

      Мамандандырылған кәсіпорындардың халық үшін демеркуризациялау жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және ЖАО7 ҚСБҚ17 үшін контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) арналған жұмыстарды (көрсетілетін қызметтерді) сатып алу ҚР ЭК22, "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4-тарауына және коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес конкурс (тендер) арқылы жүргізілетін болады.

      Электрондық және электр жабдықтары

      ҚР СТ 3753-2021 "Ресурс үнемдеу. Құрамында сынап бар құрылғылар мен аспаптарды қоспағанда, өмірлік циклдің барлық кезеңдерінде электротехникалық және электрондық жабдықтардың қалдықтарымен жұмыс істеу. Қауіпсіздік талаптары" ЖАО7 халықтың тығыздығын ескере отырып, оның ішінде контейнерлік алаңдар мен стационарлық ЭЭЖҚ13 қабылдау пункттерін қоса алғанда, ЭЭЖҚ13 жинау, жинақтау және қайта өңдеу объектілерін орналастыруға жер учаскелерін бөлу арқылы қалдықтардың иелеріне ЭЭЖҚ13 өндірушілеріне немесе ЭЭЖҚ13 басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілеріне ЭЭЖҚ13 беруге мүмкіндік беретін инфрақұрылымды құруға ықпал етуі тиіс.

      ЖАО7 ЭЭЖҚ13 жөндеу, қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыруды, сондай-ақ қалдықтардың иелерінен ЭЭЖҚ13-ны бөлек жинау мен қайта өңдеуді, оның ішінде ЭЭЖҚ13-ны жылжымалы қабылдау пункттерін құру арқылы қамтамасыз етуі тиіс.

      ЖАО7 ақпараттық кампанияларды, конкурстарды, дәрістерді өткізуді қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, халықтың ЭЭЖҚ13 бөлек алымының үлесін ұлғайтуға бағытталған шаралар қабылдауы тиіс.

      Тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау жүйесін ұйымдастыру үшін мынадай шараларды қабылдау қажет:

      • батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық немесе жылжымалы жинау пункттерін/пункттерін құру;

      • қалдықтарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері туралы халықты хабардар етуді және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету;

      •қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға арналған шығыстардың бір бөлігін жабу мақсатында өндірушінің кеңейтілген жауапкершілік операторының функцияларын жүзеге асыратын "Жасыл Даму" АҚ-мен ынтымақтастықты нығайту.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері үшін батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қабылдайтын стационарлық пункттер көзделетін болады. Қабылдау пункттері көрсетілген тауарларды өткізуді жүзеге асыратын дүкендерде (дүкендер бөлімдерінде, сауда нүктелерінде) құрылуы мүмкін. Батареялар мен сынап шамдарын қабылдауды пәтер иелері бірлестіктерінің аумағында ұйымдастыруға болады.

      Стационарлық лампаларды қабылдау пункттерінің орналасқан жері мен санын анықтау кезінде олардың халыққа қолжетімділігі мен ыңғайлылығы ескерілуі тиіс.

      Құрамында сынабы бар шамдарды стационарлық жинау пункттері бөгде адамдар үшін қолжетімсіз жеке кіреберіспен жабдықталады, шамдарды жинауға арналған арнайы контейнерлердің қажетті санымен қамтамасыз етіледі және қажетті тиісті қорытындылар мен рұқсаттар болады.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинауды енгізу және қайталама шикізат пункттерін құру бөлек жинау бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізуге мүмкіндік береді.

      Заңды тұлғалардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинау және қалпына келтіру

      Қызметтің түріне қарамастан заңды тұлғаларда пайда болатын қауіпті коммуналдық қалдықтарды қалдырушылар да бөлек жиналып, ҚР ЭК22 365-бабының 6-тармағына сәйкес Мамандандырылған ұйымдарға (кәсіпорындарға) қалпына келтіруге берілуі тиіс.

      Шағын және орта бизнес субъектілерімен қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру бойынша адал және заңнама талаптарына сәйкес мамандандырылған кәсіпорындарды анықтау үшін ақпараттық жұмыс жүргізу қажет.

      Сондай-ақ статистиканы қадағалау мақсатында жиналған және қалпына келтірілген қалдықтарды есепке алу бойынша мамандандырылған кәсіпорындардың әлеуетін нығайту қажет.

      Арнайы орындарды ұйымдастыру және ҮКҚ3 мен халықта пайда болатын құрылыс қалдықтарын тасымалдау үшін мамандандырылған компанияны анықтау

      Қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптың 19-тармағына сәйкес ҚР ЭГжТРМ10 м. а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы ЖАО7 жеке тұлғаларда (тұрғындарда) түзілетін Құрылыс және ірі габаритті қалдықтар үшін жабыны мен қоршауы бар ауданы кемінде 12 м2 болатын орынды ұйымдастырады.

      Жылжымайтын объектілерді салуды немесе жөндеуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптың 17-тармағына, ҚР ЭГжТРМ10 м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығына сәйкес, құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырған арнайы орындарға дербес әкетуді жүргізеді.

      Абаттандыру ережелеріне сәйкес ірі көлемді қоқыстарды (қалдықтарды) шығаруды кәсіпорындардың өздері, мекемелер мен жеке тұлғалар немесе қоқыс шығаратын кәсіпорындар шарт негізінде жүргізетіні анықталды.

      ҮКҚ3 әкету үшін төлем ҚТҚ18 жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифіне енгізілмегендіктен, ҮКҚ3 мен құрылыс қалдықтарын жинау және әкету жөніндегі компанияны жеке анықтау қажет.

      ҮКҚ3 және құрылыс қалдықтарын халықтан тасымалдау жөніндегі ұйымды айқындау үшін ЖАО7 "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жергілікті бюджет есебінен ҮКҚ3 және құрылыс қалдықтарын жинауға және әкетуге конкурс (тендер) ұйымдастыру қажет.

      Аудан әкімдіктеріне ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын шығаратын ұйым белгіленеді. Өзара іс-қимыл шарттары үлгілік шартқа техникалық ерекшелік белгіленетін болады. Жинаушы компания хабарлама тәртібіне сәйкес келуі және ҚР ЭГжТРМ10 тізіліміне кіруі қажет.

      Арнайы ұйымдастырылған орындарда құрылыс қалдықтарын жинауды мынадай тәсілдердің бірімен жүзеге асыруға болады: ауыстырылатын бункерлерге жинау және кейіннен мультилифт жүйесі бар автомобильдермен әкету; қаптарға жинау, оларды кейіннен борттық немесе самосвалдық автомобильге тиеу; қалдықтарды үйіп жинау, кейіннен борттық немесе самосвалдық автомобильге қайта тиеу.

      4.3. Коммуналдық қалдықтарды, оның ішінде ерекше (тамақ, құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды, ЭЭЖҚ13 және т. б.) қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту жөніндегі шаралар

      Қалдықтарды қайта өңдеу және утилизациялау жүйесін дамыту үшін келесі шараларды орындау қажет:

      • халықтан және заңды тұлғалардан жиналатын екінші реттік шикізаттың үлесін жекелеген санаттар бойынша қалдықтардың түзілу көлемінен арттыру: екінші реттік шикізат (пластик, қағаз және әйнек), құрылыс қалдықтары, ірі көлемді қалдықтар, коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдастары;

      • Түпқараған ауданының аумағында қалдықтарды қалпына келтірумен айналысатын мамандандырылған кәсіпорындармен өзара әрекеттестікті күшейту;

      • қалдықтарды қайта өңдеу бойынша іс жүзінде жұмыс істеп жатқан өндірістерді дамыту және екінші реттік шикізатты қайта өңдеу мен утилизациялау қуаттарын құруды ынталандыру.

      Қалдықтарды қайта өңдеу үлесін арттыру үшін қалдықтарды сұрыптау кешенінің жобалық құжаттамасын әзірлеп, келісу, құрылыс үшін жер учаскесін бөлу және сұрыптау желісін іске қосу қажет.

      Қайталама шикізат (қағаз, картон, пластик, шыны және т.б.) дайын өнімді одан әрі өңдеу және өндіру үшін мамандандырылған кәсіпорындарға берілетін болады.

      Қағаз және картон қалдықтарын қалпына келтіру жаңа бұйымдарды (қағаз және картон, эковат, құрылыс материалдары) өндіру үшін физикалық, химиялық және басқа да тәсілдермен жүзеге асырылады.

      Пластмасса қалдықтарын қалпына келтіруді технологиялық процестердің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін технологиялар мен жабдықтарды қолдана отырып, мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.

      Шыны ыдыстың қалдықтарын қалпына келтіру қоршаған орта үшін қауіпсіздік талаптарын сақтау шартымен жүзеге асырылады:

      •қайта пайдалануға арналған шыны ыдыстың қалдықтарын дайындау (сұрыптау, жуу, өңдеу);

      •механикалық және термиялық әдістермен жаңа өнім өндіру (шыны жүн, шыны ыдыс, шыны талшық, плиткалар және басқалары).

      ҚТҚ18 қайта өңделмейтін бөлігінен қатты отынды қалдықтардан (RDF) алуға болады. Отынның бұл түрін ҚТҚ18 көмуді азайту мақсатында цемент зауыттарында және ЖЭО-да (жылу электр орталығы) қолдану қажет.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері қауіпті қалдықтар үшін мамандандырылған кәсіпорындарға кәдеге жарату үшін жіберілетін болады.

      Тамақ қалдықтары

      Жеке жиналған биологиялық ыдырайтын ҚТҚ18 фракциялары, негізінен тамақ және органикалық қалдықтар аэробты немесе анаэробты әдіспен өңделуі керек. Сондай-ақ, бұл қалдықтарды кәріз-тазарту станцияларының шламымен бірге қайта өңдеу мүмкіндігі қарастырылады. Бүгінгі таңда органикалық қалдықтарды кәдеге жарату мен қайта өңдеудің әртүрлі технологиялары бар, олардың ішінде: биогаз алу, компосттау және басқалар.

      ҚТҚ18 ыдырауының табиғи әдісіне компосттау жатады. Компосттау-бұл табиғи биологиялық ыдырауға негізделген қалдықтарды қайта өңдеу технологиясы.

      Органикалық қалдықтарды компосттау тікелей үй шаруашылығында да, орталықтан да болуы мүмкін. Тікелей үй шаруашылықтарында компосттау тек компост шұңқырларында немесе арнайы компост машиналарын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Орталықтандырылған компосттау кезінде тұтынушылар органикалық заттарды бөлек жинауды қамтамасыз етеді, содан кейін олар арнайы жабдықталған алаңдарға немесе компост төселетін сүрлем мұнараларына шығарылады. Кейіннен мұндай компост ауыл шаруашылығының қажеттіліктері үшін қолданылады. Биологиялық ыдырайтын қалдықтардың көп мөлшері пайда болатын және қосалқы шаруашылық бар ұйымдар мен мекемелерде (мысалы, мектептерде) компосттау жеке-жеке жүргізілуі мүмкін.

      Үлкен көлемді және құрылыс қалдықтары

      Жинау пункттеріндегі үлкен көлемді қалдықтардан қауіпті фракцияларды алып тастау, содан кейін мамандандырылған ұйымдарға қайта өңдеуге және/немесе кәдеге жаратуға жіберу қажет.

      Аралас құрылыс қалдықтарын жинау орнында қайта өңделген шикізат пен қауіпті компоненттерді алу арқылы сұрыптау керек. Ағаш; қағаз және картон; металл (бөлек қара және түсті металдар); минералды қалдықтар (тас, құрылыс тасы және кірпіш, сылақ, бетон, гипс, қаңылтыр шыны және т.б.); темірбетон және бетон бөлшектері бөлек сұрыптау керек.

      Ірі құрылыс қалдықтарын өңдеу үшін ұсақтау және сұрыптау кешендері қолданылады.

      Қауіпті құрылыс қалдықтарына мыналар жатады:

      1) құрамында асбест – шифер немесе этернит, асбест-цемент плиталары, асбест-цемент құбырлары, оқшаулағыш материалдар және тағы басқалары бар қалдықтар;

      2) бояулар, лактар, желімдер, шайырлар қалдықтары, оның ішінде құрамында бос ыдыс және аталған қалдықтарға малынған материалдар және т. б.;

      3) құрамында мұнай өнімдері бар қалдықтар-құрамында асфальт шайырлары және т. б. бар сіңдірілген оқшаулағыш материалдар.;

      4) ластанған топырақ.

      Қауіпті құрылыс қалдықтары бөлек жиналады және әрі қарай қайта өңдеу және/немесе кәдеге жарату үшін мамандандырылған компанияларға беріледі.

      Сұрыпталғаннан кейін одан әрі өңдеуге жатпайтын коммуналдық қалдықтарды көму ҚТҚ18 полигонында жүзеге асырылады.

      ЖАО7 ҮКҚ3 әкету үшін арнайы орындар ұйымдастырады.

      4.4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету жөніндегі шаралар

      Баянды кенті мен Форт-Шевченко қаласындағы қолда бар полигондардың аумағында қабылдауды, сұрыптауды қамтитын инфрақұрылымды көздеу қажет, содан кейін ғана ҚТҚ18-ның қалдық бөліктерін көму қажет.

      Заңнаманың талаптарына сәйкес "Каспий коммуналдық Қызметі" ЖШС19 қолданыстағы ҚТҚ18 полигоны аумағының жерлерін кезең-кезеңмен қалпына келтіру және қайта қалпына келтіру жүргізіледі. Қолданыстағы ҚТҚ18 полигонын жабуға экологиялық рұқсат алғаннан кейін ғана жол беріледі. Қалдықтарды көму полигоны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және санитариялық-эпидемиологиялық қызмет саласындағы мемлекеттік органның лауазымды адамдары жергілікті жерде қорытынды тексеруді орындағаннан, полигон иесі берген барлық ақпаратты бағалағаннан және полигонның жабылуын мақұлдағаны туралы хабардар еткеннен кейін ғана жабық деп қарауға болады.

      Полигон жабылғаннан кейін полигон иесі аумақты рекультивациялауды жүзеге асыруы және бес жыл ішінде қоқыс газы мен фильтрат шығарындыларына мониторинг жүргізуі тиіс. Бұзылған жерлерді қалпына келтіруге және кейіннен мониторинг жүргізуге арналған қаражат полигонның тарату қорынан түседі. Полигон иесі жобаның шарттарына сәйкес полигонды рекультивациялауды орындағаннан және орындалған жұмыстар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қатысуымен қабылдау комиссиясының актісімен қабылданғаннан кейін иесі қоршаған ортаға мониторинг жүргізуді тоқтатады.

      Рұқсат етілмеген полигондармен проблемаларды шешу үшін "Қазақстан Ғарыш Сапары"ҰК" АҚ спутниктері тіркеген ҚТҚ18 барлық полигондары бойынша мұқият аудит жүргізу қажет.

      Полигонды залалсыздандырудың қолданыстағы жалпы қабылданған әдістемесі мынадай кезеңдерді қамтиды: полигонның қауіптілік дәрежесін анықтау; баламалы нұсқауларды бағалау; залалсыздандыру және рекультивациялау технологиясын әзірлеу.

      Рұқсат етілмеген полигондарды рекультивациялау бойынша техникалық шешімдер рекультивациядан кейін аумақтың функционалдық мақсатына және пайдаланылуына байланысты қабылданады. Жаңа полигондардың пайда болуын болдырмау жөніндегі шараның негізі аудан тұрғындарын 2030 жылға қарай қалдықтарды жинау және тасымалдау жөніндегі қызметтермен 100% қамту және қалдықтарды қауіпсіз өңдеу бойынша шағын және орта бизнес субъектілерімен профилактикалық жұмыс болып табылады.

      4.5 Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту жөніндегі шаралар

      Бағдарламаның14 тиімді жұмыс істеуі үшін халықтың хабардарлығы мен қолдауы маңызды. Жұртшылықтың хабардарлығын арттыру-бұл тұрақты негізде жүргізілуі керек ұзақ мерзімді процесс.

      ЖАО7 халықтың хабардарлығын арттыруда, ақпарат таратуда және қалдықтардың алдын алу жөніндегі бастамаларды қолдауда, сондай-ақ тиісті жағдайлар жасауда (мысалы, ірі габаритті қалдықтар, ЭЭЖҚ13, құрылыс қалдықтары үшін арнайы орындар құру) шешуші рөл атқарады.

      Жергілікті газеттер мен журналдарда қалдықтарды басқару мәселесі және қалдықтарды дұрыс басқару талаптары туралы халықты оқытуға бағытталған мақалаларды жариялау ұсынылады.

      ҚТҚ18 жинау және әкету жөніндегі мамандандырылған ұйымдардың қызметкерлері үй қалдықтарын сұрыптау тәртібін түсіндіретін және пластикке, шыныға, картонға және қағаз қалдықтарына арналған контейнерлерге бөлек қоймалауды кезең-кезеңімен экологиялық акциялар өткізу ұсынылады. Мұндай акциялар әдетте бөлек жинауға арналған контейнерлер орнатылған аулаларда да, олар әлі жоқ жерлерде де өткізіледі. Бұл ретте тұрғындарға полигондағы аралас күйдегі ҚТҚ18-ның қоршаған ортаға тигізетін кері әсері және қалдықтарды бөлек жинауды енгізу қажеттілігі туралы егжей-тегжейлі түсіндірмелер жүргізіледі. Сондай-ақ, халық арасында қалдықтарды сұрыптаудың енгізілген жүйесі туралы түсіндірмелері бар түрлі-түсті парақшалардың таралуы жақсы нәтиже береді.

      Мүдделі жұртшылықтың негізгі топтарына басымдық беріледі, олар халық (жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін (үй шаруасындағы әйелдер, зейнеткерлер, балалар);мұғалімдер, еріктілер, белсенді топтар және мемлекеттік емес ұйымдар.

      Жұртшылықты ақпараттандыру жөніндегі іс шаралар қалдықтармен жұмыс істеу бойынша халықпен ақпараттық жұмыс жоспарында көзделетін болады және мыналарды қамтитын болады: жергілікті газеттердегі басылымдар; мектептерде, жалпы жұртшылық арасында тарату үшін материалдық ресурстарды қайталама пайдалану туралы ақпараттық материалдар; үйдегі тамақ қалдықтарын компосттау туралы брошюралар; оқушылар мен студенттер үшін полигондарға таныстыру сапарларын ұйымдастыру;

      Қалдықтарды қайта өңдеу ЖАО7-ның ҚТҚ18-ны бөлек жинау және қайта өңдеу жөніндегі бизнес бастамаларына жәрдемдесуі бар жерде дамиды. Қалдықтарды басқару саласындағы ұсыныстарды талқылау, қайталама шикізат пен контейнерлерді қабылдау пункттерін орнату және т. б. үшін ЖАО7 мен бизнестің, сондай-ақ басқа да мүдделі тараптардың өзара іс-қимылы бойынша түрлі кездесулер, дөңгелек үстелдер өткізілетін болады.

      Әлемдік тәжірибе. Әр түрлі елдердегі қалдықтарды басқару жүйелері

      ЕО-ға (ЕуроОдақ) мүше елдерде қалдықтарды жинаудың әртүрлі жүйелері, соның ішінде макулатура (қағаз/картон), шыны, металл, пластик және органикалық қалдықтар сияқты қайта өңделетін материалдар қолданылады. Қолданыстағы жүйелер келесі санаттарға бөлінеді:

      •Үй маңындағы қалдықтарды жинау жүйелері: тұрғындардың үйлеріне тікелей орнатылған пакеттерде, арнайы пакеттерде, резервуарларда және контейнерлерде жинаудың барлық нұсқалары;

      •Аралас үй жинау: жоғарыда айтылғандарға ұқсас, бірақ пластмасса мен металл сияқты басқа фракцияларға бөлу бір контейнерге жиналады;

      •Қабылдау пункттері: қоғамдық орындарда орнатылған қалдықтардың әртүрлі түрлеріне арналған контейнерлер.

      •Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу (рециклинг) орталықтары: әдетте қоршалған және кейбір жағдайларда өз қызметкерлері бар, тұрғындар қайта өңделетін тұрмыстық қалдықтарды тапсыра алатын қалдықтарды жинайтын орындар. Әдетте қауіпті және ірі қалдықтар, электр құрылғылары мен электроника, батареялар, құрылыс қоқыстары, еріткіштер және т. б.

      •Бөтелке қабылдайтын автоматтандырылған құрылғылар (фандоматтар, депозиттік жүйе): әдетте шыны және пластикалық бөтелкелерді немесе металл сусындарды жинау үшін қолданылады.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

      Мақсаттарға қол жеткізу және міндеттерді орындау үшін Бағдарламаны14 іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленді, ол Қосымша 2 келтірілген.

      Іс-шаралар жоспары міндеттер мен көрсеткіштер бойынша топтастырылған, мерзімдері мен жауапты орындаушылар көрсетілген. Іс-шаралар жоспары күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатында Бағдарламаның14 барлық жауапты орындаушыларының жұмыстарына кешенді көзқарас пен үйлестіруді қамтамасыз етеді.

      Іс-шаралар жоспарын түзету мониторинг нәтижелері бойынша негізделген ұсыныстар болған кезде қажеттілігіне қарай жүзеге асырылады. Мониторинг нәтижелері бойынша осы Бағдарламаның14 қойылған мақсаттарына, міндеттері мен нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу мүмкін болмаған жағдайда өзге де іс-шаралар айқындалады және анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылданады.

      Мониторинг нәтижелері бойынша Табиғи ресурстар басқармасы мыналарға бағытталған шешімдер шығарады:

      •бағдарламалардың белгіленген мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу мақсатында жоспарланған іс-шараларды іске асырудың (өзге де іс-шараларды айқындаудың) тиімділігін арттыру;

      •анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылдау.

      Табиғи ресурстар басқармасы Бағдарламаны14 іске асырушы ретінде мынадай функцияларды жүзеге асырады:

      •Бағдарламаның14 барлық орындаушыларының іс-қимылын үйлестіре отырып, Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы аумағында коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы міндеттерді шешуге бірыңғай орталықтандырылған кешенді тәсілді қалыптастырады және қамтамасыз етеді;

      •бюджет қаражаты есебінен Бағдарламаны14 іске асыруға арналған қаржылық шығындар бойынша Маңғыстау облысының әкімдігімен өзара іс-қимыл жасайды;

      •коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі субъектілермен, мемлекеттік мекемелермен, әлеуметтік объектілермен, заңды тұлғалармен, дара кәсіпкерлермен, жеке тұлғалармен Бағдарлама14 іс-шараларын іске асыру мәселелері бойынша өзара іс-қимылды жүзеге асырады;

      •Бағдарламаның14 іс-шараларын іске асыру мониторингін жүзеге асырады, Қоғамдық кеңестің отырыстарында талқылау үшін мониторинг нәтижелерін шығарады;

      •Бағдарламаға14 тиісті өзгерістер енгізу қажеттілігін негіздей отырып, іс-шараларды, нысаналы көрсеткіштерді, Бағдарлама14 іс-шараларын іске асыруға арналған шығындарды түзетуді, оның ішінде келіп түскен ұсыныстар негізінде жүзеге асырады;

      •Бағдарлама14 іс-шараларының іске асырылу барысын тексеруге қатысады;

      •Бағдарламаны14, сонымен қатар, Бағдарлама14 іс-шараларының іске асырылу барысы туралы ақпараты аудан әкімдігінің ресми сайтында орналастырылады.

      Бағдарламаның14 орындаушылары: облыс, аудан және аудандардың әкімдігі; коммуналдық қалдықтарды жинау, әкету, қалпына келтіру және көму жөніндегі субъектілер: мемлекеттік мекемелер, әлеуметтік объектілер, заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер, ҮЕҰ және т.б. мүдделі тараптар болып табылады.

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаның14 іске асырылуын бақылауды Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы ТҮКШ, ЖКжАЖ бөлімінің12 басшылығы жүзеге асырады.

      Бағдарламаның14 мониторингі Бағдарламаны14 іске асыру туралы есепті қалыптастыру жолымен жүзеге асырылады. Есепте іске асырылған іс-шаралардың сипаттамасы, қол жеткізілген нәтижелер, оларды іске асыруға бағытталған қаржы қаражатының нақты көлемі, сондай-ақ іс-шаралардың орындалмау себептері және есепті кезеңге жоспарланған нәтижелердің болмауы баяндалады.

      Бағдарламаның14 мониторингі өткен жылдың қорытындысы бойынша жылына бір рет жүзеге асырылатын болады.

      Бағдарлама14 мен оны іске асыру жөніндегі есептер жалпыға қолжетімді Интернет-ресурста орналастыру арқылы жұртшылыққа қолжетімді болады.

7. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Бағдарлама14 мен іс-шараларды қаржыландыру:

      ● мемлекеттік және жергілікті бюджет;

      ● жеке инвестициялар;

      ● ӨКМ қаражаты;

      ● халықаралық қаржы ұйымдарының қаражаты;

      ● екінші деңгейдегі банктердің кредиттері және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер.

      Ұсынылған Бағдарламаны14 іске асыруға және белгіленген табиғат қорғау іс-шараларын орындауға арналған қаржылық шығындарды бюджет қаражаты есебінен ҚР ЭК22 29-бабына сәйкес жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл тетік осы іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту жылының алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлем сомасынан кем емес көлемде қаражатты пайдалануға мүмкіндік береді.

      Бағдарламаны14 іске асыру бойынша ұсынылатын іс-шараларды облыс әкімдігінің әзірлеп жатқан үш жылдық дамуына сәйкес, оны ҚР ЭК22 көзделген қоршаған ортаны қорғау жөніндегі (Қосымша 4) іс-шаралардың үлгілік тізбесін негізге ала отырып, Маңғыстау облысының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарына енгізу жоспарлануда, оған мыналар енгізілген:

      •қалдықтардың кез келген түрін, оның ішінде иесіз қалдықтарды жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу жөніндегі технологияларды енгізу;

      •зауыттарды, цехтар мен өндірістерді салу, реконструкциялау, қондырғыларды сатып алу және пайдалану;

      •қалдықтардың кез келген түрін сақтауға арналған полигондар;

      •қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму бойынша;

      •қайталама материалдық ресурстарды жинау және қайта өңдеу бойынша;

      •қалдықтардан пайдалы компоненттерді (байыту қалдықтарын, аршылған және сыйымды жыныстарды, күл қождарын, металлургиялық қождарды, техногендік минералдық түзілімдерді қайта өңдеу) алуға байланысты шикізатты немесе дайын өнімді алу жөніндегі бұйым;

      •қалдықтардың түзілу және орналастыру көлемін барынша азайтуға бағытталған жабдықтар мен технологиялық процестерді реконструкциялау, жаңғырту.

8. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕР

      Бағдарламаны14 іске асыру Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданының экологиялық жағдайын жақсартады және ауданның нысаналы көрсеткіштерін және коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы ЖАО7 қызметін арттырады.

      Бағдарламаны14 іске асыру барысында мынадай түйінді нәтижелерге қол жеткізілетін болады:

      •коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін ҚР заңнамасының талаптарына сәйкестендіру;

      •коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарумен 100% қамту;

      •түзілу көзінен бөлек алым енгізу;

      •қоқыс сұрыптау кешенінің құрылысы;

      •органикалық, үлкен көлемді және құрылыс қалдықтарын қайта өңдеуді дамыту;

      •ҚТҚ18 ескі полигонының аумағын рекультивациялауды жүзеге асыру;

      •Түпқараған ауданы халқының коммуналдық қалдықтарды дұрыс өңдеу туралы хабардарлық деңгейін арттыру және мәдениетін арттыру.

      Осылайша, осы Бағдарлама14 шеңберінде іс-шаралар кешенін іске асыру Түпқараған ауданында коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын арттырады, ҚТҚ18 жинау, сұрыптау және қайта өңдеу санын ұлғайтады және қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға мүмкіндік береді, тиісінше ауданның нысаналы көрсеткіштерін арттырады. Жалпы, Бағдарлама14 азаматтардың өмір сүру сапасы мен жағдайларын айтарлықтай жақсартуға ықпал ететін болады.

  Қосымша 1

2024-2028 жылдарға арналған Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаның14 көрсеткіштерін айқындау әдістемесі

Нысаналы Көрсеткіштің атауы

Мерзімділік және мерзімдер нысаналы көрсеткіштерді қалыптастыру

Негіздеме

Есептеу әдістемесінің сипаттамасы

1

Халықты ҚТҚ18 жинау және әкетумен қамту

Бағдарлама14 бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның жасыл экономикаға көшуі жөніндегі Тұжырымдамаға сәйкес келеді және ҚТҚ18 жинау және әкету жөніндегі қызметтерге қолжетімділігі бар халықтың үлесін айқындау үшін қажет.

Көрсеткіш ауданға қызмет көрсететін барлық қоқыс шығаратын ұйымдар шарт жасасқан тұрғындардың санын аудан халқының жалпы санына бөлу арқылы қалыптасады, нәтижені пайызбен көрсетеді.
Жария шарттарға көшу кезінде көрсеткішті абоненттер санын (адамдар саны) берілген шоттарға сәйкес аудан халқының жалпы санына бөлу арқылы алуға болады.

2

Бөлек алыммен қамту (Халық немесе аудан):
- фракциялар бойынша
-қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне
(Медициналық және құрамында сынап бар, ЭЭЖҚ13)

Бағдарлама14 бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң

Көрсеткіш "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына сәйкес келеді.

Көрсеткіш жеке жиналған ҚТҚ18 құрғақ фракциясының (пластик, картон және қағаз қалдықтары, шыны, металл банкалар) санын тоннамен ҚТҚ18 (коммуналдық қалдықтар) түзілуінің жалпы санына тоннамен бөлу арқылы қалыптастырылады, нәтижені пайызбен көрсетеді.
Қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлері бойынша көрсеткіш бөлек жиналған қауіпті қалдықтардың (ҚСБҚ17, ЭЭЖҚ13 және медициналық) мөлшерін бөлу арқылы да қалыптасады, жалпы есептік көлемге





негізінде қауіпті қалдықтардың пайда болуы нәтижені пайызбен білдіретін ҚТҚ18 морфологиялық құрамы.

3

ҚТҚ18 қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі (пайда болу көлемінен)

Бағдарлама14 бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ға көшу жөніндегі Тұжырымдамаға сәйкес келеді "Жасыл" экономика және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасы.

Көрсеткішті ауданның барлық қайта өңделген және қайталама пайдаланылған қатты тұрмыстық қалдықтарының (коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін қоса алғанда), оның ішінде ҚСК8 немесе полигонда сұрыпталған бөлек жиналған қалдықтардың және экспортқа бағытталған қайталама ресурстардың санын ауданда пайда болған барлық қатты тұрмыстық қалдықтардың нәтижесін ауданның барлық пайыздарының (коммуналдық қалдықтардың) жалпы санына бөлу арқылы алады.

4

экологиялық талаптарға сәйкес ҚТҚ18 полигонын жабу және рекультивациялау

Бағдарлама14 бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның жасыл экономикаға көшуі жөніндегі Тұжырымдамаға сәйкес келеді

Көрсеткіш рекультивация және жою жұмыстары аяқталған объектілердің санын болжайды.

5

ҚТҚ18 жинау және әкету жөніндегі қызметтерге халықтың қанағаттану деңгейі (сауалнама)

Бағдарлама14 бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарына сәйкес келеді

Көрсеткішті тұрғындардың ауданда ҚТҚ жинау және әкету қызметтерге қанағаттануы туралы жыл сайынғы әлеуметтік сауалнама (онлайн немесе офлайн) жүргізу нәтижесінде алады.

  Қосымша 2

БАҒДАРЛАМАНЫ14 ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ


п/п

Іс-шаралар атауы

Аяқтау формасы

Орындау мерзімі

Жауапты орындаушылар

Қаржыландыру көзі

1

2

3

4

5

6

Мақсаты- Қазақстан Республикасының экологиялық талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру аудан халқы үшін қалдықтарды жинау және әкету бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру

1-міндет. Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі қызметтермен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту

Көрсеткіш 1. Түпқараған ауданының тұрғындарын ҚТҚ18 жинау және әкетумен қамту

1.1

Жинауға, әкетуге, кәдеге жаратуға, қайта өңдеуге арналған экономикалық негізделген тарифті бекіту және ҚТҚ18 көму

Мәслихат шешімі

2025-2026

Аудан әкімдігі, ҚЖК6, Мәслихат

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 бойынша іс-шаралар жоспары шеңберінде

1.2

Дербес деректерді бермей ҚЖК6 үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуді ұсыну

Ақпарат

2024

ІІД, ӘМ,
Аудан әкімдігі
ҚЖК6

Қажет емес

1.3

ҚТҚ18 шығару қызметтері бойынша халықпен жария шарттар жасасуға көшу

Ақпарат

2024

Аудан әкімдігі, ҚЖК6

Қажет емес

1.4

Контейнерлер паркін жаңарту, соның ішінде жеке секторға жаңа контейнерлер орнату:
барлығы 232 дана, оның ішінде Қызылөзен ауылы-6 дана, Таушық ауылы-20 дана.

Есеп

Жыл сайын

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 бойынша іс-шаралар жоспары шеңберінде

1.5

Контейнерлік алаңдарды салу, құрылыс орындарын және КА5 санын анықтау

Есеп

2024-2025

Аудан әкімдігі

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 бойынша іс-шаралар жоспары шеңберінде

1.6

Ауданға есепті саны 36 бірлік болған кезде ҚТҚ18 уақтылы шығарылуын қамтамасыз ету үшін қоқыс таситын көліктерді жаңарту және сатып алу (2-3 бірлік).

Есеп

2024-2027

ҚЖК6

ҚЖК6 қаражаты,
жеке инвестициялар, мемлекеттік- жекеменшік әріптестік (МЖӘ), Жасыл Даму

1.7

Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (егер контейнерлер болмаса) қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалармен қызмет көрсету үшін ЖАО7 айқындаған аталған учаскелер ҚЖК6 -мен ҚТҚ18 жинау және әкету жөніндегі қызметтерге шарттар жасасу бойынша хабардар ету

Есеп (ЗТ және ЖК үшін бағытталған хаттар)

2024

Аудан әкімдігі, ҚЖК6, ТРжТПРБ20

Қажет емес

2-міндет. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру

Көрсеткіш 2. Бөлек алыммен қамту
- фракциялар бойынша құрғақ және дымқыл;
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (Медициналық және құрамында сынабы бар, ЭЭЖҚ13)

2.1

ҚТҚ18 құрғақ фракциясын бөлек жинауға арналған арнайы контейнерлерді орнату

Есеп

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ҚЖК6

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 бойынша іс-шаралар жоспар шеңберінде

2.2

Қалдықтардың қауіпті түрлерін: ҚСБҚ17, электронды және электр жабдығының қалдықтарын, құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды және халықта түзілетін химиялық қоректендіру көздерін, аккумуляторларды, медициналық қалдықтарды бөлек жинауды, тасымалдауды және қайта өңдеуді қамтамасыз ету үшін мердігер ұйымды айқындау жөніндегі конкурсты ұйымдастыру

Конкурс қорытындысы, мердігер компаниялар
анықталған

2024

Аудан әкімдігі

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

2.3

Батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары, қоғамдық орындардағы медициналық қалдықтар (сауда орталықтары, пошта бөлімшелері, халыққа қызмет көрсету орталықтары және т. б.) сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын стационарлық пункттерді/пункттерді ұйымдастыру

Есеп, қабылдау пункттері белгіленді

2024-2027

Ауыл әкімдіктері, мердігерлік ұйым, қалдықтарды басқару бойынша мамандандырылған компания

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

2.4

Заңнама талаптарына сәйкес келетін және мемлекеттік мекемелер, бюджеттік ұйымдар және аудандағы басқа да заңды тұлғалар үшін қауіпті қалдықтардың жекелеген түрлерін жинау, тасымалдау және қайта өңдеу бойынша қызметтер көрсете алатын коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау, тасымалдау және қалпына келтіру жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындарды талдау және айқындау

Есеп

2024

Аудан әкімдігі, ауыл әкімдіктері

Қажет емес

2.5

Халықты пайдаланылған электрондық және электр жабдықтарынан арылту бойынша тұрақты акция өткізу (жартыжылдықта 1 рет) ("Қажетсізден құтыл")

Өткізілген акциялар туралы есеп

2024-2028

Аудан әкімдігі, мамандандырылған
кәсіпорын

Қажет емес

3-міндет. Коммуналдық оның ішінде ерекше қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту, (тамақ, құрылыс және ірі көлемді қалдықтар, ЭЭЖҚ13 және т. б.)

Көрсеткіш 3. Қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі:
- ҚТҚ18 (түзілу көлеміне байланысты)

3.1

Халықтан ірі габаритті және құрылыс қалдықтарын жинау үшін арнайы орындарды анықтау

Ақпарат

2024

Аудан әкімдігі

Қажет емес

3.2

Ірі габаритті және құрылыс қалдықтарын жинау және әкету жөніндегі ұйымды айқындау жөніндегі конкурсты ұйымдастыру

Конкурс нәтижелері

2024

Аудан әкімдігі, мердігер мекеме

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

3.3

Ірі габаритті және құрылыс қалдықтарын қайта өңдеу бойынша қолданыстағы технологияларды талдау

Есеп

2024-2027

Аудан әкімдігі, мердігер мекеме

Қажет емес

3.4

Әлеуметтік сала мекемелерінен (мектептер, балабақшалар, жоғары оқу орындары және т. б.) кәсіпорындар, шағын және орта бизнес кәсіпорындарынан құрамында сынап бар қалдықтарды жинау және залалсыздандыру

Жасалған шарттар туралы ақпарат

2024-2027

Конкурс қорытындысы бойынша таңдалған мердігер мекеме

Қажет емес

3.5

Әлеуметтік сала мекемелерінен (мектептер, балабақшалар, ЖОО-дар және т. б.), шағын және орта бизнес кәсіпорындарынан электрондық және электр жабдықтарының қалдықтарын жинау және залалсыздандыру

Жасалған шарттар туралы ақпарат

2024-2027

Мердігер мекеме

Қажет емес

3.6

Статистикалық және ведомстволық қамтамасыз ету мәселесі бойынша қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындар қалдықтарды жинау және қайта өңдеу есептілігі бойынша профилактикалық жұмыс

Есеп

2024

Аудан әкімдігі, ауыл әкімдіктері

Қажет емес

Тапсырма 4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

Көрсеткіш 4. Экологиялық талаптарға сәйкес ҚТҚ полигонын жабу және рекультивациялау

4.1

Таушық және Қызылөзен ауылдарының полигон құрылысын салу үшін ТЭН түзету және ЖСҚ15 әзірлеу

Пайдалануға беру актісі

2025-2028

Аудан әкімдігі,

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

4.2

"Каспий коммуналдық қызметі" ЖШС19 ескі полигонын рекультивациялау жобасын әзірлеу, тарату қорын құру

Мемлекеттік сараптаманың қалпына келтіру жобасының қорытындысы

2025-2027

Облыс әкімдігі,
Полигон операторы

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде, полигонды тарату қоры

4.3

"Каспий коммуналдық қызметі" ЖШС19-нің ескі полигон жерлерін кезең-кезеңімен қалпына келтіру және санитарлық нормаларға сәйкестендіру

Қабылдау комиссиясының актісі

2024

Облыс әкімдігі,
Полигон операторы

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде, жеке инвестициялар

4.4

Қоқыс сұрыптау кешенін салу үшін ЖСҚ әзірлеу

Мемлекеттік сараптаманың қалпына келтіру жобасының қорытындысы

2021

Облыс әкімдігі,
Полигон операторы

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде, жеке инвестициялар

4.5

Түпқараған ауданында коммуналдық және құрылыс қалдықтарының санкцияланбаған үйінділерін (стихиялық үйінділерін) анықтау және жою

Есептер

2024

Аудан әкімдігі, облыс әкімдігі

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде, жеке инвестициялар

Тапсырма 5. Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығы мен мәдениетін арттыру және күшейту барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылы

Көрсеткіш 5. Халықтың экологиялық өмір сапасына қанағаттану деңгейі

5.1

Бағытталған әлеуметтік жарнаманы құру, орналастыру және тарату

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі, облыс әкімдігі

Жергілікті бюджет


ҚТҚ18 мәселесіне жұртшылықтың назарын аударту



ауыл әкімдіктері,
ҚЖК6, ҮЕҰ²5


5.2

Қалдықтарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері (пластик, картон және қағаз қалдықтары, шыны) туралы халықты ақпараттандыруды қамтамасыз ету

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6, ҮЕҰ²5

Қажет емес

5.3

Әлеуметтік желілерде, әкімдік сайтында, навигациялық жүйелерде коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (ҚСБҚ17, ЭЭЖҚ13, медициналық) туралы халықты хабардар етуді және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6, ҮЕҰ²5

Қажет емес

5.4

Жергілікті газеттерде коммуналдық қалдықтардың құрамдас бөліктеріне қауіпті жағдайлармен қауіпсіз күресу жолдары туралы жарияланымдар

Ақпарат

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

5.5

Халықты ҮКҚ3 және құрылыс қалдықтарын жинау үшін ұйымдастырылған арнайы орындар туралы хабардар ету

Ақпарат

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6

Қажет емес

5.6

Мектептерде, колледждерде, жоғары оқу орындарында және т. б материалдық ресурстарды қайталама пайдалану туралы ақпараттық материалдарды тарату үшін дайындау

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6 ҮЕҰ²5

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

5.7

Тамақ қалдықтарын компосттау туралы брошюраларды тарату

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері,
ҚЖК6, ҮЕҰ²5

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде

5.8

Мектептердегі, жоғары оқу орындарындағы тұрмыста қалдықтарды сұрыптау және пластик, шыны және макулатураға арналған контейнерлерге бөлек жинау тәртібін түсіндіретін экологиялық акциялар

Есептер, акциялар

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ауыл әкімдіктері, ҚЖК6, ҮЕҰ²5

Жергілікті бюджет, ҚОҚ11 жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде, ҚЖК6 қаражаты

  Қосымша 3

Ауылдар бөлінісінде коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемі және қажетті контейнерлер мен қажетті қоқыс таситын көліктер туралы мәліметтер


Атауы

Тұрғындар саны

Норма бойынша ҚТҚ18 көлемі , куб. м. (2, 04 м3) (12 айда)

Іс жүзінде әкетуге және көмуге арналған ҚТҚ18 көлемі , текше м. (күлсіз, көңсіз және т. б.) (12 айда)

ҚТҚ18 көлемі, м3 (орташа айына)

ҚТҚ18 көлемі м3,V жалпы-(орташа тәулігіне )

Контейнерлер саны

Контейнерлік алаңдар саны

Айына рейстер саны

Тәулігіне рейстер саны (10 текше метр кезінде)

Айына ЖЖМ шығынының километражы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


Түпқараған ауданы

38 894

79 344

48 400

6611,980

271,725

1 670

0

26



1

Баутино ауылы

3676

7499,04

4 574

624,920

15,666

203

0

6

0,20

3

2

Форт-Шевченко қаласы

8359

17052,36

10 402

1421,030

35,623

929

0

5

0,17

8

3

Қызылөзен ауылы

959

1956,36

1 193

163,030

4,087

0

0

4

0,13

4

4

Таушық ауылы

3385

6905,4

4 212

575,450

14,426

0

0

4

0,13

5

5

Ақшұқыр ауылы

12753

26016,12

15 870

2168,010

54,349

300

0

4

0,13

5

6

Сайын Шапағатов ауылдық округі

9762

19914,48

12 148

1659,540

41,602

238

0

3

0,10

5

      Кестенің жалғасы


Атауы

1 рейс уақыты, минут (50 км/сағ)

Рейстердің максималды саны (11 сағат жұм.уақытында)

Рейске қоқыс таситын көліктер саны

Контейнерлердің көлемі

Контейнерлерді жөндеу коэффициенті

ҚТҚ18 жинау біркелкі еместігінің коэффициенті

Контейнерлердің қажетті саны

В-
1 жұмыс күніндегі 1 қоқыс тасығыштың өнімділігі 10м3 (екі жаққа)

Кисп-саябақта автомобильдерді пайдалану коэффициенті 0,7.

n-қоқыс таситын көліктердің есептік саны, n = Vқ / (В * •Кисп)

1

2

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22


Түпқараған ауданы

280

15

15




232



36

1

Баутино ауылы

60

6

6

0,75

1,05

1,25

22

10,0

0,7

2

2

Форт-Шевченко қаласы

45

5

5

0,75

1,05

1,25

50

8,3

0,7

6

3

Қызылөзен ауылы

40

4

4

0,75

1,05

1,25

6

6,7

0,7

1

4

Таушық ауылы

60

4

4

0,75

1,05

1,25

20

6,7

0,7

3

5

Ақшұқыр ауылы

35

3

3

0,75

1,05

1,25

76

6,7

0,7

12

6

Сайын Шапағатов ауылдық округі

40

3

3

0,75

1,05

1,25

58

5,0

0,7

12

      Ескерту: қоқыс таситын көліктердің саны бойынша қажеттілік формула бойынша есептеледі:

      n = Vсут / (в * Кисп), мұндағы

      де Vсут-жинақталған қалдықтардың орташа тәуліктік көлемі

      В-1 жұмыс күніндегі 1 қоқыс тасығыштың өнімділігі (екі жаққа)

      Kисп-саябақта автомобильдерді пайдалану коэффициенті 0,7.

Об утверждении Программы по управлению коммунальными отходами по Тупкараганского района Мангистауской области на 2024-2028 годы

Решение Тупкараганского районного маслихата Мангистауской области от 29 октября 2024 года № 19/104

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстана, подпунктом 15) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года №154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами", Тупкараганский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Тупкараганскому району Мангистауской области на 2024-2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Тупкараганского районного маслихата А.Нугманов

  Приложение
  к решению Тупкараганского
  районного маслихата
  от 29 октября 2024 года
  № 19/104

Оглавление


СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

3

ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

4

ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

6

ВВЕДЕНИЕ

8

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В РАЙОНЕ

9

1.1 Общие сведения

9

1.2. Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

12

1.2.1 Накопление и раздельный сбор, охват вывозом

12

1.2.2 Транспортировка

12

1.2.3 Сортировка и переработка

13

1.2.4 Захоронение

13

1.2.5 Данные по выделенным средствам и проведенной работе в области управления коммунальными отходами за последние 3 года

15

1.3 Анализ системы управления отдельными видами отходов

16

1.4 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

18

1.5 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

20

2. НАЦИОНАЛЬНОЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО, РЕГУЛИРУЮЩЕЕ УПРАВЛЕНИЕ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

21

2.1 Политика РК в сфере управления отходами

21

2.2 Требования экологического законодательства к организации рациональной и экологически безопасной системы управления коммунальными отходами

21

2.2.1 Компетенция местных исполнительных органов в управлении коммунальными отходами

22

2.2.2 Требования и обязательства других субъектов в системе управления коммунальными отходами

24

3. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

26

3.1 Цель и задачи

26

3.2 Целевые показатели

26

4. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

27

4.1 Меры по дальнейшему развитию системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

27

4.2. Меры по совершенствованию системы раздельного сбора отходов

27

4.3. Меры по развитию системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО и пр.)

30

4.4. Меры по обеспечению безопасного захоронения коммунальных отходов

34

4.5 Меры по повышению информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усилению взаимодействия всех заинтересованных сторон

36

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

38

6. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

39

7. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

40

8. ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

41

Приложение 1. Методика определения показателей Программы по управлению коммунальными отходами города Актау на 2024-2028 гг.

42

Приложение 2. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

44

Приложение 3. Сведения по нормам образования коммунальных отходов в разрезе Тупкараганского района и потребность в контейнерах и мусоровозах

49

Список литературы

51

      СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

1

ИП

Индивидуальный предприниматель

2

ЖК

Национальный проект "Жасыл Казахстан"

3

КГО

Крупногабаритные отходы

4

КЗЭ

Концепция по переходу Республики Казахстан к "Зеленой экономике"

5

КП

Контейнерная площадка

6

МВК

Мусоровывозящая компания

7

МИО

Местные исполнительные органы

8

МСК

Мусоросортировочный комплекс

9

МЦЗТИТ

Некоммерческое акционерное общество "Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов"

10

МЭГиПР РК

Министерство экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

11

ООС

Охрана окружающей среды

12

Отдел ЖКХ, ПТиАД

Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог

13

ОЭЭО

Отходы электронного и электрического оборудования

14

Программа

Программа по управлению коммунальными отходами

15

ПСД

Проектно-сметная документация

16

РК

Республика Казахстан

17

РСО

Ртутьсодержащие отходы

18

ТБО

Твердые бытовые отходы

19

ТОО

Товарищество с ограниченной ответственностью

20

УПРиРП

Управление природных ресурсов и регулирования природопользования

21

ФЛ

Физические лица

22

ЭК РК

Экологический кодекс Республики Казахстан

23

ЮЛ

Юридические лица

24

ПРТ

План развития территории

25

НПО

Неправительственная организация

ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

      Виды отходов - совокупность отходов, имеющих общие признаки в соответствии с их происхождением, свойствами и технологией управления ими.

      Восстановление отходов - любая операция, направленная на сокращение объемов отходов: подготовка отходов к повторному использованию; переработка отходов; утилизация отходов.

      Захоронение отходов - складирование отходов в местах, специально установленных для их безопасного хранения в течение неограниченного срока, без намерения их изъятия.

      Накопление отходов - временное складирование отходов в специально установленных местах в течение сроков, установленных ЭК РК22, осуществляемое в процессе образования отходов или дальнейшего управления ими до момента их окончательного восстановления или удаления.

      Неопасные отходы - отходы, не обладающие ни одним из перечисленных в части первой настоящего пункта свойств и не представляющие непосредственной или потенциальной опасности для окружающей среды, жизни и (или) здоровья людей самостоятельно или в контакте с другими веществами.

      Обработка отходов - операции, в процессе которых отходы подвергаются физическим, термическим, химическим или биологическим воздействиям, изменяющим характеристики отходов, в целях облегчения дальнейшего управления ими и которые осуществляются отдельно или при накоплении отходов до их сбора, в процессе сбора и (или) на объектах, где отходы подвергаются операциям по восстановлению или удалению.

      Опасные отходы – отходы, обладающие одним или несколькими опасными свойствами (ст. 342 ЭК РК22). Операции по сбору отходов - вспомогательные операции по сортировке и накоплению отходов.

      Отходы - любые вещества, материалы или предметы, образовавшиеся в процессе производства, выполнения работ, оказания услуг или в процессе потребления (в том числе товары, утратившие свои потребительские свойства), которые их владелец прямо признает отходами либо должен направить на удаление или восстановление в силу требований закона или намеревается подвергнуть либо подвергает операциям по удалению или восстановлению.

      Переработка отходов - механические, физические, химические и (или) биологические процессы, направленные на извлечение из отходов полезных компонентов, сырья и (или) иных материалов, пригодных для использования в дальнейшем в производстве (изготовлении) продукции, материалов или веществ, за исключением процессов утилизации.

      Сбор отходов - деятельность по организованному приему отходов специализированными организациями в целях дальнейшего направления таких отходов на восстановление или удаление.

      Сортировка отходов - операции по разделению отходов по их видам и (или) фракциям либо разбору отходов по их компонентам, осуществляемые отдельно или при накоплении отходов до их сбора, в процессе сбора и (или) на объектах, где отходы подвергаются операциям по восстановлению или удалению.

      Транспортировка отходов - деятельность, связанная с перемещением отходов с помощью специализированных транспортных средств между местами их образования, накопления в процессе сбора, сортировки, обработки, восстановления и (или) удаления.

      Удалением отходов - любая, не являющаяся восстановлением операция по захоронению или уничтожению отходов, включая вспомогательные операции по подготовке отходов к захоронению или уничтожению (в том числе по их сортировке, обработке, обезвреживанию).

      Биоразлагаемые отходы - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Коммунальные отходы - отходы потребления, включающие:

      1)смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2)смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Крупногабаритные отходы – отходы потребления и хозяйственной деятельности (бытовая техника, мебель и другое), утратившие свои потребительские свойства и по своим размерам исключающие возможность транспортировки на специализированных транспортных средствах.

      Отходы электронного и электрического оборудования – отнесенное к отходам, непригодное или вышедшее из употребления электронное и электрическое оборудование, в том числе его узлы, части, детали.

      Пищевые отходы - отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, образующиеся в результате производства и потребления продуктов питания.

      Строительные отходы - отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      Твердые бытовые отходы - коммунальные отходы в твердой форме.

ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

Наименование

Программа по управлению коммунальными отходами Тупкараганского района Мангистауской области

Основание для разработки

"Экологический кодекс Республики Казахстан" от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК

Государственны й орган, ответственный за разработку Программы

ГУ "Управление природных ресурсов и регулирования природопользования Мангистауской области"

Основной разработчик

Общественное объединение "Организация инвалидов "ЭКО - ПРОИЗВОДСТВО"

Цель
Программы

Совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения Тупкараганского района Мангистауской области

Задачи
Программы

Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;
Совершенствование системы раздельного сбора отходов;
Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, отходы электронного и электрического оборудования и пр.);
Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;
Повышение информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон.

Ожидаемые результаты

улучшено качество предоставляемых услуг в сфере управления коммунальными отходами;
увеличен объем раздельного сбора, сортировки и переработки коммунальных отходов;
минимизировано негативное влияние коммунальных отходов на окружающую среду;
улучшены целевые показатели района в сфере управления коммунальными отходами.

Период

2024 – 2028 гг.

Объем
финансирования

Объем финансирования определяется в зависимости от количества бюджетных средств, предоставленных местным исполнительным органам на финансирование мероприятий в сфере обращения с коммунальными отходами в Тупкараганском районе Мангистауской области на соответствующий период.

Исполнители Программы

Акимат Мангистауской области; Акимат района; Управление природных ресурсов, Отдел ЖКХ, ПТиАД12; субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов; государственные учреждения; социальные объекты; юридические лица; индивидуальные предприниматели; неправительственные организации; население и др. заинтересованные стороны.

      ВВЕДЕНИЕ

      Программа по управлению коммунальными отходами - это стратегический документ, включающий анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами и комплекс мер, направленных на достижение целевых показателей по совершенствованию системы управления коммунальными отходами.

      В соответствии с подпунктом 1 пункта 4 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством организации разработки программ по управлению коммунальными отходами и обеспечения их выполнения

      Также, в соответствии с подпунктом 1 пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан местные представительные органы районов, городов областного значения реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами .

      Программа14 управления отходами разработана Общественным объединением "Организация инвалидов ЭКО-ПРОИЗВОДСТВО" для Управления природных ресурсов и регулирования природопользования Мангистауской области.

      Программа разработана на основании нормативных актов, действующих в сфере обращения с отходами производства и потребления:

      - Экологического Кодекса РК №400-VI от 02.01.2021г.;

      - Методические рекомендациями местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами (приказ №154п от 18.05.2023г. Министерства экологии и природных ресурсов РК)

      - Приказа и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 06 августа 2021 г № 314 "Об утверждении Классификатор отходов";

      - Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 22 июня 2021 г № 206 "Об утверждении методики расчета лимитов накопления отходов и лимитов захоронения отходов"

      Программа14 разработана с учетом приоритетов национальных стратегических, программных и концептуальных документов, а также международного опыта.

      Реализация Программы14 приведет улучшению качества предоставляемых услуг в сфере управления коммунальными отходами, увеличению объема сбора, сортировки и переработки коммунальных отходов, минимизации негативного влияния коммунальных отходов на окружающую среду, улучшению целевых показателей района в сфере управления коммунальными отходами.

1.АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В РАЙОНЕ

      1.1 Общие сведения

      Тупкараганский район — район на западе Мангистауской области. Административный центр — город Форт-Шевченко. Район расположен на западе Мангистауской области. До 1963 года назывался Шевченковский район,а также 1972-1992 годы назывался город Форт-Шевченко. А с 6 июля 1992 года называется Тупкараганский район. Общая площадь района составляет 8,52 тысячи км2. В состав района входят город Форт-Шевченко, села Баутино, Кызылозен, Акшукур, Таушык, сельский округ Сайын Шапагатов. История, культура, искусство и экономическое развитие полуострова Мангистау тесно связано с городом Форт-Шевченко, который имеет 165 летнюю историю. За последние 10 лет прибытие в районный центр иностранных инвестеров, с целью освоения нефти, появление инфраструктуры побережья оказали огромное влияние на социально-экономическое развитие района.

      Тупкараганский район состоит из 1 города, 4 села, 1 сельских округов.

НаселҰнные пункты

Население,чел.

город Форт-Шевченко

8359

село Баутино

3676

село Акшукур

12753

село Кызылозен

959

сельский округ Саина Шапагатова

9762

село Таушык

3385

      Общая численность населения Тупкараганского района составляет -38 894 человека, ежегодный прирост населения за последние 2 года - примерно 2-2,5 %.

      Согласно данным Министерства экологии, геологии и природных ресурсов РК (далее - МЭГиПР РК10) в 2023 г. в Казахстане образуется 4,5-5 млн. твердых бытовых отходов (далее – ТБО18). Сбор и вывоз коммунальных отходов в РК16 по данным Бюро национальной статистики в 2023 г. составил 4 142 952 млн тонн.

      Согласно данным МЭГиПР РК10 за 2021 год услугами по сбору и вывозу ТБО18 по всей республике обеспечены 82% населения, по Мангистауской области – 88,5%.

      Источники образования коммунальных отходов в Тупкараганском районе – частные домохозяйства, многоквартирные дома, офисные здания, коммерческие предприятия, бизнес центры, промышленные предприятия и общественные организации, детские сады, школы, больницы, субъекты сельского хозяйства, торговые учреждения, рынки и базары и другие места образования коммунальных отходов.

      Основными местами складирования и хранения твердых бытовых отходов в Тупкараганском районе Мангистауской области являются специальные полигоны ТБО18, а в сельских населенных пунктах – накопители и организованные свалки.

      Согласно Плана развития Мангистауской области на 2021-2025 гг было заложено мероприятие по корректировке ТЭО (технико-экономическое обоснование) и разработке ПСД15 в 2023 году для строительства нового полигона ТБО18 в с.Таушик, однако данное мероприятие не выполнено.

      Согласно данным МЭГиПР РК10 ежегодно в Казахстане образуется 4,5-5 млн. твердых бытовых отходов. Сбор и вывоз коммунальных отходов по данным Бюро национальной статистики ежегодно составляет 3,5- 4,0 млн. тонн.

      Согласно данным МЭГиПР РК10 за 2022 год услугами по сбору и вывозу ТБО18 по всей республике обеспечены 82 % населения, по Мангистауской области - 75 %.

      В среднем в Тупкараганском районе образуется 15 000 тонн коммунальных отходов в год, при уровне охвата населения услугами вывоза ТБО18 80,6% (таблица 1). За последние три года образовано и захоронено 45 007 тонн бытовых отходов.

      Таблица 1. Сбор (образование), переработка и захоронение коммунальных отходов/ТБО18 за 2021-2023 гг. по РК16 и Тупкараганскому району

Наименование

Единица измерения

Годы

2021

2022

2023

1

Сбор (Образование)

1.1

Республика Казахстан

тыс.тонн

3 674,025

3 441,600

4 006,400

1.2

Мангистауская область

тыс.тонн

180,004

181,994

208,139

1.3

Тупкараганский район

тыс.тонн

13,30

14,50

15,002

2

Переработка

2.1

Республика Казахстан

%

14,9

18,6

21,1

2.2

Мангистауская область

%

28,3

32,08

34,0

2.3

Тупкараганский район

тыс.тонн

0

0

0

3

Захоронение

3.1

Мангистауская область

тыс.тонн

139, 090

139,120

140, 064

3.2

Тупкараганский район

тыс.тонн

13,30

14,50

15,002

      Примечание. *Согласно информации местных исполнительных органов.

      Проблемы обращения с отходами оказываются нерешенными в силу отсутствия или недостаточной развитости необходимой для данной территории инфраструктуры. Программа предусматривает выделение средств на модернизацию и строительство инфраструктуры, включая сборочные пункты, и системы транспортировки. Из-за удаленности Тупкараганского района от областных центров в районе не осуществляется раздельный сбор и сортировка отходов.

      Сбором и утилизацией отходов в Тупкараганском занимается несколько предприятий: ТОО19 "Каспий Коммуналдық Қызметі", "Damir GLOBAL", "Атамекен Тазалық" ТОО19, "ИП Сатаев".

      Морфологический состав

      Согласно исследованию МЦЗТИТ9 основные фракции в составе коммунальных отходов – это пищевые отходы, макулатура и пластик (рисунок 1). При этом значительная часть (24%) отнесена к прочим отходам, в состав которых входит текстиль, дерево, кости, кожа, резина, садовый, уличный, средства гигиены и пр.



В настоящее время в районе отсутствуют практики и мощности по переработке пищевой фракции ТБО18. В связи с этим, все биораз-лагаемые отходы, в том числе пищевые отходы, смет с улиц, садовые отходы в составе ТБО18 попадает на полигоны.
Рисунок 1. Морфологический состав

      1.2 Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

      1.2.1 Накопление и раздельный сбор, охват вывозом

      Накопление и сбор коммунальных отходов в Тупкараганском районе осуществляется двумя путями:

      - в контейнерах

      - бесконтейнерным (бестарным) методом - путем объезда территории и сбора отходов в пакетах/мешках, размещаемых в установленных местах, по графику. Бесконтейнерный вывоз осуществляется в частном секторе. В районе раздельный сбор отходов не внедрен.

      Более половины имеющихся контейнеров устарели, помялись и требуют замены.

      Контейнерный площадки (далее-КП5) в селах отсутствуют также требуют ремонта, так как во многих отсутствуют ограждения, твердое покрытие, что не соответствует санитарным нормам.

      На сегодняшний день количество контейнеров в районе составляет:

      село Баутино- 203 шт

      город Форт-Шевченко- 929 шт

      село Кызылозен-0 шт

      селоТаушык-0 шт

      село Акшукур-300 шт

      сельский округ Сайын Шапагатов - 238 шт.

      Одним из ключевых вопросов экологии являются нехватка полигонов для переработки и утилизации ТБО18; недостаток контейнеров для сбора и сортировки твердо-бытовых отходов от населения; увеличение количества незаконных свалок в населенных пунктах. Для дальнейшего развития района необходимо увеличить долю переработки и утилизации твердых бытовых отходов, эта задача отражена в ПРТ24 области . Для начала необходимо установливать раздельные контейнеры для видов мусора, привлечь предпринимателей занятся переработками отходов и вторичное использование.

      Все коммунальные отходы, вывезенные с контейнерных площадок, захораниваются без сортировки на полигоне ТБО18, что не соответствует требованиям ЭК РК22. Необходимо увеличивать долю переработки и утилизации твердых бытовых отходов.

      1.2.2 Транспортировка

      Отходы предприятий доставляются по полигоны ТБО18 автотранспортом мусоровывозящих компаний (далее – МВК6), сдающих отходы. Отходы населения вывозятся 1 раз в неделю.

      На балансе предприятий, занимающихся сбором и утилизацией отходов в Тупкараганском районе состоят следующие виды автотранспорта:

      - ТОО19 "Каспий коммуналдық қызметі" имеется Газ 3309 - 814 АG12, год выпуска 2020 год, постоянно требует ремонта- это предприятие обслуживает самый большой области Тупкараганского района, с численностью населения 12 035 человек.

      - на балансе ТОО19 "Дамир Глобал" имеется 3 единицы автотранспорта - КО 440-2- 538ADN12, 2013 г.в,; Камаз- 920AFW12, 2012 г.в. состояние-среднее, Мусоровоз КО 440-5 - 104ACV12, 2013 г.в. состояние-среднее.

      - на балансе ТОО19 "Атамекен Тазалық" имеется 3 единицы техники: ZL 50-C номер R868ACD, 2005 г.в, состояние-среднее; Зил КО 440-4 номер 755MHA12, 2009 г.в, состояние-среднее, Мусоровоз КО 440-8 номер 065YD12, 2017 г.в, состояние-средние.

      Программой14 предусмотрен закуп мусоровозов (2-3 единицы в год). Сведения по расчету необходимого закупа мусоровозов содержатся в Приложении 2.

      1.2.3 Сортировка и переработка

      Точных данных о количестве отсортированных отходов в Тупкараганском районе нет. В основном, жители самостоятельно сортируют и утилизируют картон, бумагу и п.т. в путем сжигания в домашних печах.

      Раздельно собранный пластик, бумагу и картон необходимо сдавать крупным сборщикам или напрямую переработчикам. Из-за удаленности района от областного центра такой возможности у населения нет.

      Отходы электронного и электрического оборудования (далее – ОЭЭО13) от населения не собираются, ОЭЭО13 собираются у юридических лиц и передаются специализированным предприятиям. Компании по ОЭЭО13 занимаются переработкой электронного и электрического оборудования, расходных материалов и комплектующих для дальнейшей их утилизации. Также практикуют возможность повторного использования оборудования и комплектующих. Как правило, компании, осуществляющие раздельный сбор, сортировку и переработку вторичного сырья, не предоставляют отчетность о собранных и переработанных отходов, в связи с чем имеющаяся статистика по переработке отходов может не отражать реальных данных о переработке отходов. Необходимо совершенствовать статистику в области сбора и переработки отходов, в том числе путем проведения информационной работы с представителями малого и среднего бизнеса по сбору и переработке отходов

      1.2.4 Захоронение

      Основными местами складирования и хранения твердых бытовых отходов в Мангистауской области являются специальные полигоны ТБО18, а в сельских населенных пунктах – накопители и организованные свалки. В области 8 действующих полигонов, которые соотвествуют санитарным требованиям, один из которых является частным и принадлежит ТОО19 "West Dala". Вместе с тем, дополнительно есть 16 мест временного размещения отходов не соответствующие санитарным требованиям (свалки).

      Организованные места захоронения отходов потребления (соответствующие санитарным требованиям) имеются в городах Жанаозен, Форт-Шевченко, селах Бейнеу, Курык, Шетпе, Жетибай, Баянды.

      Существующий полигон ТБО18 ТОО19 "Каспий коммуналдык кызметi", расположенный в районе 4-4,5 км к северо-востоку г. Форт - Шевченко, площадью земельного участка 8 га, имеет разрешение на эмиссии № KZ 25VCZ00876336 от 20.04.2021 года, сроком до 31.12.2025 года, сроком эксплуатации до конца 2025 года, а значит уже сегодня необходимо разрабатывать новую проектную документацию. Необходимо разработать Проект рекультивации данного полигона.

      Село Акшукур, сельский округ С.Шапагатов вывозят отходы на полигон в с. Баянды, площадью 25,0 га. По состоянию на май 2024 год полигон заполнен на 3 карты из 6-ти. Согласно заключению государственной экологической экспертизы на проект нормативов размещения отходов (ПНРО) на полигоне захоронения ТБО18 с. Баянды (Мангистауская область, Мунайлинский район, с. Баянды) от 16.11.2018 г. KZ15VCY00136487 для уменьшения объема отходов и для удобства транспортировки должно производиться прессование и брикетирование отсортированной массы. В настоящее время, данные процессы отсутствуют. Программой14 предусмотрен закуп прессовального оборудования.

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов

      По Тупкараганскому району решением Тупкараганского районного маслихата Мангистауской области от 19 июля 2022 года № 15/92 "Об утверждении норм образования и накопления коммунальных отходов по Тупкараганскому району" для благоустроенных и неблагоустроенных домовладений на 1 жителя составляет 2,04 м³.

      Таблица 2. Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Тупкараганскому району

Наименование

Расчетная единица

Тенге (без налога на добавленную стоимость тенге)

Домовладения благоустроенные

в месяц с 1-го жителя

260

Домовладения неблагоустроенные

в месяц с 1-го жителя

260

Годовой тариф за единицу (объем)

1 м³

3120

      Действующие тарифы (Таблица 2) были установлены в 2022 году.

      На сегодняшний день во многих городах утверждены новые тарифы (Семей, Усть-Каменогорск, Уральск, Кокшетау и Костанай). В целом, тариф по Казахстану варьируется от 84 до 550. Самые высокие тарифы в городах Алматы (553 тенге) и Кокшетау (500 тенге).

      Тариф является единственным источником финансирования предприятий в области сбора, транспортировки и захоронения отходов. Коммунальные услуги ежегодно дорожают, существенно растут цены на спецтехнику, комплектующие и топливо, но тариф на сбор, вывоз и захоронение отходов не менялся во многих регионах много лет. Кроме того, с каждым годом увеличивается и население районов. В этой связи, установление экономически обоснованного тарифа является чрезвычайно важным и актуальным для развития системы управления отходами в Тупкараганском районе.

      Также существует проблема абонентской задолженности. Из охваченного населения оплачивают услуги только около 60%. Так как по информации от представителей мусоровывозящих компаний (Далее МВК6) задолженность по оплате услуг за сбор и вывоз ТБО18 составляет около 40 %, .

      Для проработки данного вопроса с 2021 года согласно ЭК РК22 в компетенцию МИО7 входит обеспечение доступа для организаций, осуществляющих деятельность по сбору коммунальных отходов, к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства. Таким образом, необходимо обеспечить субъектам, осуществляющим сбор и вывоз ТБО18 доступ к сведениям о регистрации населения для корректного выставления счетов за свои услуги.

      Согласно ЭК РК22 физические лица, проживающие в жилых домах, обязаны пользоваться централизованной системой на основании публичных договоров и оплачивать услуги согласно утвержденным тарифам. Однако данная норма выполняется частично. Жители частных домов предпочитают заключать индивидуальные договоры. Возможно, некоторая часть населения не осведомлена о наличии публичного договора. Заключение индивидуальных договоров для оплаты услуг за сбор и вывоз ТБО18 предприятиями неэффективно, это влечет дополнительные расходы для МВК6, рабочие места, заработная плата и пр. Поэтому необходимо пересмотреть практику заключения индивидуальных договоров на сбор и вывоз ТБО18 с населением и перейти на заключение публичного договора. МИО7 и МВК6 необходимо выложить публичный договор на своих сайтах и провести работу по осведомлению населения

      1.2.5 Данные по выделенным средствам и проведенной работе в области управления коммунальными отходами за последние 3 года

      Были проанализированы закупки отдел ЖКХ, ПТиАД12 по состоянию на май 2024 года. За этот период из мероприятий по сокращению отходов отдел ЖКХ, ПТиАД12 района из местного бюджета были выделены средства на приобретение контейнеров под ТБО18. Для приобретения контейнеров под раздельный сбор отходов (вторсырья) денежных средств не выделялось.

       Услугами по вывозу отходов в основном пользуется большинство госорганов, которые самостоятельно заключают договора на вывоз и утилизацию отходов за собственные средства. Вывоз медицинских отходов на конкурсной основе закупают местные районные больницы.

      На мероприятия по разработке документации в области охраны окружающей среды, в которых была бы описана модель сокращения отходов в районе, увеличения доли раздельного сбора отходов в соответствии с законодательством РК16 денежных средств не выделялось.

      Количественные и качественные показатели текущей ситуации с отходами за последние три года

      Порядок управления отходами производства охватывает весь процесс образования отходов до использования, утилизации, уничтожения или передачи сторонним организациям, а также процедуру составления статистической отчетности, которая является обязательным приложением к отчету по производственному экологическому контролю.

      В связи с отсутствием учета образования и самостоятельного вывоза мусора жителями, определить объемы штучных изделий, таких как пластиковые отходы, стеклотара и других отходов не представляется возможным, количественные и качественные показатели представлены по данным мусоровывозящих организаций, путем процентного разделения общего объема твердо-бытовых отходов по популярным фракциям.

      Тем временем, в ходе анкетирования населения сельских округов были определены виды и способы утилизации отходов на долю жителей. Эти данные будут использованы при определении целей и задач настоящей Программы. Жители населенных пунктов указывают примерный объем образования золы и навоза. При этом, более чем 50% таких отходов используется в быту в виде удобрения, твердого топлива в бытовых печках и т.д.

      Количественные показатели.

      Согласно последним данным, за последние три года в Тупкараганском районе наблюдается стабильный рост объема отходов, что связано с увеличением численности населения и экономической активностью. В 2021 году было зафиксировано около 3 300 тонн отходов, в 2022 году – 3 400 тонн, а в 2023 году этот показатель достиг 4 500 тонн. Эти данные подчеркивают необходимость разработки эффективных стратегий управления отходами.

      Качественные показатели

      Морфологический состав отходов включает в себя следующие категории:

      •Органические отходы (пищевые отходы) составляют около 40% от общего объема отходов.

      •Бумага и картон - 20%.

      •Пластик - 15%.

      •Металл и стекло - 10%.

      •Прочие отходы (строительные, текстильные, и т.д.) - 15%.

      Динамика образования отходов также показывает, что пиковые значения приходятся на летний период, когда увеличивается потребление товаров и услуг. В зимние месяцы, напротив, наблюдается снижение объемов образования отходов на 10-15% по сравнению с летним периодом. Для точного анализа и планирования управления отходами необходимо учитывать не только объем, но и состав отходов, который включает органические отходы, бумагу, пластик, металл и стекло. Эти данные позволяют разработать эффективные меры по их сортировке, переработке и утилизации, что особенно важно для снижения негативного воздействия на окружающую среду и повышения уровня переработки.

      Таким образом, анализ скорости образования отходов в Тупкараганском районе Мангистауской области показывает необходимость внедрения более эффективных систем управления отходами, что позволит не только справиться с увеличивающимися объемами, но и повысить уровень экологической безопасности региона.

      1.3 Анализ системы управления отдельными видами отходов

      В настоящее время существует необходимость планирования сбора, хранения, переработки, размещения и утилизации отходов, необходима разработка единого плана управления отходов на всех этапах проведения работ. Требуется регулярная инвентаризация, учет и контроль над временным хранением и состоянием всех образующихся видов отходов производства и потребления. Принципы единой системы управления заключаются в следующем:

      Опасные составляющие коммунальных отходов

      Ртутьсодержащие отходы

      В связи с не налаженной системой сбора РСО17 существует проблема попадания опасных отходов в контейнеры для ТБО18, что влечет за собой экологические риски.

      Согласно ЭК РК22 требования к материалам и продукции, перешедшим в категорию отходов, в том числе ртутьсодержащим отходам, устанавливаются национальными стандартами в области управления отдельными видами отходов.

      Акимату необходимо организовать системы сбора РСО17 у физических лиц. Расходы, связанные с выбором специализированной организации, обслуживанием специализированных контейнеров, в том числе с транспортировкой и переработкой ртутьсодержащих ламп и источников питания, должны покрываться за счет бюджетных средств. Для выбора специализированной организации необходимо проведение конкурса (тендера), выбранная компания должна иметь лицензию и соответствовать всем установленным законодательством требованиям и требованиям национальных стандартов.

      Отходы электрического и электронного оборудования

      Система управления отходами электрического и электронного оборудования (далее - ОЭЭО13), образующихся у юридических и физических лиц, в Тупкараганского района отсутствует. Как правило, образующиеся у физических лиц ОЭЭО13 удаляются в контейнеры для ТБО18, далее вывозятся мусоровывозящими организациями на полигон ТБО18, где захораниваются, нанося вред окружающей среде. Система сбора ОЭЭО13 у юридических лиц также не налажена.

      ОЭЭО13 в условиях полигона подвергаются коррозии и окислению, а содержащиеся в них различные тяжелые металлы попадают в почву и грунтовые воды, поэтому их захоронение на полигоне ТБО18 запрещено.

      Согласно статье 365 ЭК РК22 установлено, что опасные составляющие коммунальных отходов (ОЭЭО13, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям. Система учета данных по сбору и переработке ОЭЭО13 в районе также не налажена.

      У отдела ЖКХ,ПТиАД12 отсутствуют данные по объему сбора и переработки ОЭЭО13 в Тупкараганском районе.

      Таким образом, МИО7 необходимо организовать систему сбора и утилизации ОЭЭО13 для населения и усилить контроль за соблюдением юридическими лицами выполнения требовании статьи 365 ЭК РК22.

      Крупногабаритные отходы

      На территории Тупкараганского района крупногабаритные отходы (далее - КГО3) (бытовая техника, мебель и др.) не собираются раздельно, так как отсутствуют специальные места для их вывоза. КГО3 выносятся на контейнерную площадку, далее в общем потоке коммунальных отходов поступают на полигон ТБО18.

      В настоящее время со стороны МИО7 ведется работа по выбору (конкурс) компании по вывозу и определению специальных мест для вывоза КГО3.

      Строительные отходы

      Строительные отходы от населения также собираются в общем потоке ТБО18 и поступают на захоронение на существующий полигон.

      С 2021 года введен запрет на захоронение строительных отходов. Согласно ЭК РК22 физические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, производят самостоятельный вывоз строительных отходов в специальные места, организованные МИО7.

      В настоящее время со стороны МИО7 ведется работа по выбору (конкурс) компании по вывозу и определению специальных мест для вывоза строительных отходов.

      Пищевые отходы

      Пищевые отходы от населения также собираются в общем потоке ТБО18 и поступают на захоронение на существующий полигон. Контейнеры для раздельного сбора пищевых отходов в районе отсутствуют. С 2021 года введен запрет на захоронение пищевых отходов.

      Таким образом, необходимо усилить работу по стимулированию раздельного сбора биоразлагаемых коммунальных отходов и их восстановлению, в том числе путем компостирования, и контролю за соблюдением требования по запрету захоронения пищевых отходов.

      1.4 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

      По итогам проведенного анализа текущей ситуации по управлению коммунальными отходами в Тупкараганском районе было выявлено, что в районе хорошо обеспечен охват населения сбором и вывозом (84%) коммунальных отходов.

      Процессы по раздельному сбору, сортировке, переработке и захоронению коммунальных отходов требуют совершенствования.

      В рамках Программы необходимо совершенствовать систему управления коммунальными отходами и решить следующие наиболее проблемные вопросы:

      •Несоответствие контейнерных площадок санитарным требованиям;

      •Необеспеченность КП5 контейнерами;

      •Нехватка контейнеров для раздельного сбора вторичных ресурсов для обеспечения населения повсеместным раздельным сбором;

      •Отсутствие системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов (РСО17, ОЭЭО13, медицинские и пр.) у населения;

      •Отсутствие раздельного сбора биоразлагаемых (пищевых) отходов;

      •Отсутствие системы сбора и транспортировки крупногабаритных и строительных отходов;

      •Низкая осведомленность и культура населения в сфере обращения с отходами;

      •Неудовлетворенность и недовольство населения услугами сбора и вывоза коммунальных отходов;

      •Частое возгорание полигона;

      •Неполный охват юридических лиц по вывозу ТБО18. Отказ юридических лиц заключать договора на вывоз ТБО18;

      •Неконтролируемое размещение ТБО18 юридическими лицами в контейнеры для физических лиц;

      •Неконтролируемое размещение внутридомового, уличного смета дворниками, нанятыми КСК (кооператив собственников квартир), в контейнеры для физических лиц;

      •Затруднение доступа к контейнерным площадкам, отсутствие мер для нарушителей;

      •Низкая собираемость тарифа на сбор, вывоз, переработку и захоронение твердых бытовых отходов;

      •Устаревшая техника и оборудование;

      •Отсутствие действующих сортировочных линий;

      •Захоронение отходов без сортировки;

      •Низкая эффективность переработки отходов (7-10%), в то время как 93% отходов направляется на захоронение на полигон ТБО18;

      •Отсутствие переработки строительных и пищевых отходов;

      •Отсутствие мощностей по глубокой переработке ТБО18, за счет которых можно сократить объемы отходов, направляемых на захоронение на полигон;

      •Отсутствие технологий сбора и утилизации свалочного газа на полигоне, что негативно влияет на объемы выбросов парниковых газов на полигоне;

      •Переполненность полигона ТБО18, его несоответствие экологическим и санитарным нормам;

      •Проблемы при начислении и взаиморасчетах с физическими лицами за услуги по вывозу ТБО18. У МВК6 нет точных данных по количеству проживающих физических лиц;

      •Проблемы с собираемостью платежей от физических лиц, вследствие чего у МВК6 возникает дебиторская задолженность, которая ежегодно увеличивается;

      •Проблемы по оплате НДС, которое население не платит, но МВК6 должно оплачивать НДС.

      1.5 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

      Для объективного анализа системы управления коммунальными отходами необходимо четкое определение ее сильных и слабых сторон, а также существующих возможностей и угроз.

      Таблица 3. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз

Сильные стороны

Слабые стороны

Уровень охвата населения услугами вывоза ТБО18;
Работа по строительству МСК8;
Взаимодействие МИО7 с бизнесом, МВК6, населением;
Строительство новых полигонов.

Низкие тарифы на сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО18;
Абонентская задолженность по тарифам;
Отсутствие системы раздельного сбора биоразлагаемых (пищевых), КГО3, строительных отходов и ОЭЭО13;
Низкая доля переработки отходов;
Захоронение отходов без сортировки;
Частое возгорание полигона;
Низкая осведомленность и культура населения в сфере обращения с отходами.

Возможности

Угрозы

Заинтересованность бизнеса в развитии системы сбора и переработки ТБО18;
Наличие современных технологий, широкого ассортимента установок для
компостирования пищевых отходов, переработки строительных отходов и пр.;
Наличие большого потенциала в части внедрения раздельного сбора и развития бизнеса по переработке биоразлагаемых (пищевых) и строительных отходов;
Близкое расположение района к государственной границе соседних стран, большие возможности спроса на вторичное сырье из соседних стран;
Готовность населения к раздельному сбору.

Несоответствие деятельности МИО7 требованиям ЭК РК22;
Переполненность полигона ТБО18, его несоответствие экологическим и санитарным нормам;
Выбросы в атмосферу, оказывающие негативное влияние на окружающую среду и на здоровье населения района;
Неудовлетворенность и недовольство населения системой управления отходами в районе;
Невыполнение стратегического плана МИО7;
Несоответствие ежегодной оценки эффективности деятельности МИО7.

2. НАЦИОНАЛЬНОЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО, РЕГУЛИРУЮЩЕЕ УПРАВЛЕНИЕ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

      2.1 Политика РК16 в сфере управления отходами

      Политика РК16 в сфере управления отходами определяется Концепцией по переходу РК к "зеленой" экономике (2013) и Национальным проектом "Жасыл Казахстан" (2021).

      Стратегические документы устанавливают необходимость охвата вывозом, внедрения раздельного сбора, увеличения доли утилизации и переработки отходов и, соответственно, снижения объемов отходов, захораниваемых на полигонах (Таблица 4).

      Таблица 4. Цели и целевые показатели Концепции по переходу РК16 к "зеленой" экономике и Национального проекта "Жасыл Казахстан"

Наименование показателя

2021

2022

2023

2024

2025

2030

2050

Источник

Покрытие населения вывозом твердых бытовых отходов






100%


КЗЭ4

Санитарное хранение мусора






95%


КЗЭ4

Доля переработанных отходов






40%

50%

КЗЭ4

Охват раздельным сбором по фракциям:
-отдельным опасным видам
-отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО13)

 
40,0
50,0

 
50,0
55,0

 
60,0
60,0

 
70,0
70,0

 
80,0
80,0



 
ИП1

Доля переработки и утилизации: ТБО18 (от объема образования)
-промышленных отходов (от объема образования)
-отходов агропромышленного комплекса (по отношению к предыдущему году)
-опасных медицинских отходов (от собранного объема)

 
21,0
38,0
2,0
100,0

 
24,0
40,0
5,0
100,0

 
27,0
42,0
5,0
100,0

 
30,0
44,0
7,0
100,0

 
34,0
46,0
10,0
100,0



 
ИП1

      В национальном проекте "Зеленый Казахстан" целевые показатели по отдельному сбору для Мангистауской области и города Актау отсутствуют. Однако установление таких показателей для города Актау на основе аналогий с другими областями Республики Казахстан окажет положительное влияние на развитие системы управления отходами в районе. В разделе 3 этой программы представлены целевые показатели по городу Актау.

      2.2 Требования экологического законодательства к организации рациональной и экологически безопасной системы управления коммунальными отходами

      Местные исполнительные органы сел, поселков, сельских округов реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;  2) организации регулярного вывоза коммунальных отходов;  3) обеспечения соблюдения экологических требований при управлении коммунальными отходами;  4) предотвращения и пресечения несанкционированного сжигания коммунальных отходов.

      2.1.1 Компетенция местных исполнительных органов в управлении коммунальными отходами

      Основными документами, устанавливающими требования к коммунальным отходам, являются ЭК РК22, принятый в 2021 году, Правила управления коммунальными отходами, Требования к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащим обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности, Правила благоустройства территорий городов и населенных пунктов Мангистауской области.

      В рамках реализации государственной политики в области управления коммунальными отходами в соответствии с экологическим законодательством выделены ключевые направления и основные полномочия МИО7 (Таблица 5).

      Таблица 5. Компетенции МИО7, установленные экологическим законодательством

Ключевые направления

Компетенции и требования согласно экологическому законодателству

Разработка и утверждение
документов и норм в сфере управления коммунальными отходами

организация разработки программы по управлению коммунальными отходами;
разработка норм образования и накопления коммунальных отходов;
утверждение правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов;
разработка тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение;
определение порядка распределения тарифа между субъектами, осуществляющими сбор, транспортировку, сортировку и захоронению ТБО18;

Обеспечение функционирования системы управления коммунальными отходами

организация рациональной и экологически безопасной системы сбора коммунальных отходов, предусматривающей раздельный сбор;
обеспечение создания и функционирования необходимой инфраструктуры для субъектов предпринимательства, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку, восстановления и удаления;
определение МВК6 по сбору и вывозу ТБО18 посредством проведения конкурса (тендера);
выделение земельных участков под строительство и размещение объектов (в том числе для обустройства КП5 и пунктов приема вторичного сырья), обеспечение оформления границ земельных участков;
определение месторасположения КП5 и пунктов приема вторичного сырья, организация реализации единообразного строительства или реконструкции КП5 и используемых контейнеров;
организация установки необходимого количества контейнеров для раздельного сбора;
организация мест для строительных отходов и КГО3, образующихся у физических лиц;
организация транспортировки раздельно собранных отходов;
обеспечение строительства объектов по захоронению коммунальных отходов;
обеспечение достижения целевых показателей качества окружающей среды при управлении коммунальными отходами;
обеспечение доступа для организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку, восстановление, и удаление, к сведениям о регистрации населения (в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства);

Мониторинг функционирования системы управления коммунальными отходами

контроль за обращением коммунальных отходов в соответствии с ЭК и Правилами управления коммунальными отходами;

Работа с населением и стимулирование сферы управления коммунальными отходами

информирование населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки ТБО18, включая раздельный сбор;
стимулирование раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;
организация мероприятий по стимулированию сокращения захоронения биоразлагаемых отходов, включая меры по их переработке, в частности методом компостирования и утилизации, в том числе в целях производства биогаза и
энергии.

      2.1.2 Требования и обязательства других субъектов в системе управления коммунальными отходами

      Требования и обязательства МВК6 в системе управления коммунальными отходами:

      1)подача уведомления о начале осуществления деятельности в МЭГиПР РК10;

      2)использование специально оборудованных транспортных средств;

      3)заключение договоров с собственниками ТБО18 (публичные договоры при централизованной системе с населением);

      4)заключение договоров с субъектами предпринимательства, осуществляющими переработку или захоронение ТБО18;

      5)определение отдельной периодичности вывоза для раздельно собранных (фракции, вида) отходов;

      6)организация ремонта и замены непригодных к дальнейшему использованию контейнеров, и меры по обеспечению мойки и дезинфекции контейнеров и контейнерных площадок;

      7)уборка просыпавшегося мусора при выгрузке контейнеров для раздельного сбора отходов в специализированную технику.

      Требования и обязательства населения и юридических лиц в системе управления коммунальными отходами:

      1)Пользование централизованной системой сбора отходов на основании публичных договоров;

      2) Обеспечение разделения отходов по видам или группам, в соответствии с созданными условиями для раздельного сбора отходов;

      3) Самостоятельный вывоз строительных отходов и КГО3 в специальные места, организованные МИО7;

      4) Обязанность юридических лиц и индивидуальных предпринимателей (ИП1), осуществляющих деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях, при пользовании централизованной системой сбора отходов, заключить договоры с МВК6, обслуживающими определенные МИО7 участки, то есть выигравшими конкурс;

      5) Обязанность юридических лиц и ИП1, осуществляющих деятельность в отдельно стоящих зданиях , не относящихся к централизованной системе сбора отходов, заключить договор с МВК6, которые подали уведомление о начале деятельности и включенным в реестр разрешений и уведомлений МЭГиПР РК10;

      6) Обязанность юридических лиц и ИП1 при самостоятельном вывозе ТБО18 иметь договоры с субъектами предпринимательства, осуществляющими переработку или захоронение ТБО18

      Требования для объединений собственников квартир и управляющих компании в системе управления коммунальными отходами:

      1) Содержание контейнерных площадок, специальных площадок для складирования КГО3, а также прилегающей к ним территории юридическими лицами и индивидуальными предпринимателями (объединения собственников имущества, управляющие компании, обслуживающие организации и др.), на территории которых находятся контейнерные площадки;

      2) Обеспечение в зимнее время года организации очистки от снега и наледи подходов и подъездов к контейнерам с целью создания условий для населения и работы специализированных транспортных средств.

      Требования к полигонам по захоронению отходов:

      1) Запрет на захоронение отходов пластика, макулатуры, картона и отходов бумаги, РСО17, стеклянной тары, стеклобоя, ОЭЭО13, литиевых и свинцово-кислотных батарей, строительных, медицинских, пищевых и жидких отходов, отходов, которые не удовлетворяют критериям приема;

      2) Запрет захоронения ТБО18 без их предварительной сортировки;

      3) Обеспечение уменьшения количества и опасных свойств отходов, предназначенных для захоронения на полигоне, до их поступления на полигон;

      4) Запрет складирования отходов вне специально установленных мест, предназначенных для их накопления или захоронения;

      5) Запрет смешивания отходов в целях выполнения критериев приема;

      6) Необходимость принятия мер оператором полигона по уменьшению выбросов метана на полигоне путем сокращения объемов захоронения биоразлагаемых отходов и установки систем сбора и утилизации свалочного газа;

      7) Наличие на полигонах ТБО18 системы для сбора и отведения фильтрата и свалочного газа, системы мониторинга выбросов (свалочного газа);

      8) Наличие на строящихся полигонах ТБО18 противофильтрационного экрана;

      9) Наличие на полигоне системы мониторинга фильтрата и сточных вод, образующихся в депонированных отходах, для предупреждения их негативного воздействия на окружающую среду;

      10) Запрет эксплуатации полигона ТБО18, на котором не обеспечивается выполнение требований ЭК РК22.

3 ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

      3.1 Цель и задачи.

      Целью Программы14 является совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения Тупкараганского района Мангистауской области.

      Задачи Программы14:

      Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

      Совершенствование системы раздельного сбора отходов;

      Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО13 и пр.);

      Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;

      Повышение культуры и информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон.

      3.2 Целевые показатели

      В рамках настоящей Программы14 установлены целевые показатели по совершенствованию системы управления коммунальными отходами Тупкараганского района Мангистауской области (Таблица 6). В Приложении 1 представлена методика определения показателей, установленных настоящей Программой14, с целью обеспечения единого подхода к мониторингу показателей Программы14.

      Таблица 6. Целевые показатели по совершенствованию системы охвата населения сбором и вывозом, переработкой и захоронения отходов на 2024-2026 гг.

Целевые показатели

Текущая ситуация (2022-2023)

2024

2025

2026

1

Охват населения района сбором и вывозом ТБО18

94,6 %
(6 мес. 2022)

100%

100%

100%

2

Охват раздельным сбором:
-по фракциям сухая и мокрая
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техники)

 
19,1%
(9 мес. 2022)

60%
60%

70%
70%

80%
80%

3

Доля переработки и утилизации ТБО18 (от объема образования)

7,2% (2021)

20%

26%

32%

4

Закрытие и рекультивация полигона ТБО18 в соответствии с экологическими требованиям




100%
1 ед

5

Уровень удовлетворенности населения экологическим качеством жизни

49,1% (2021)
55,3 % (2022)

61,5%

73,8%

86,1%

4 ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      4.1 Меры по дальнейшему развитию системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

      Для дальнейшего развития системы сбора и транспортировки коммунальных отходов необходимо выполнение следующих мер:

      • охват населения района услугами по сбору и вывозу отходов на 100%;

      • заключение долгосрочных контрактов и проведение конкурсов на конкурентной основе;

      • утверждение экономически обоснованных тарифов;

      • повышение собираемости тарифа;

      • приведение в соответствие с санитарными нормами контейнерных площадок для сбора отходов. Замена и установка новых контейнеров в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов. Обновление парка мусоровозов и другой необходимой техники.

      Охват населения услугами по сбору и вывозу отходов

      Охват населения района услугами по сбору и транспортировке отходов обеспечивается за счет полного охвата услугами не только физических, но и юридических лиц. Необходимо проведения осведомительной работы с юридическими лицами, осуществляющими деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (если нет контейнеров), по заключению договоров на услуги по сбору и вывозу ТБО18 с МВК6, определенными МИО7 для обслуживания данных участков.

      Заключение долгосрочных контрактов и проведение конкурсов на конкурентной основе

      Для повышения качества услуг по сбору и вывозу ТБО18 необходимо заключение долгосрочных контрактов на управление коммунальными отходами на конкурентной основе.

      При проведении конкурса (тендера) по определению участников рынка, МИО7 будут устанавливать требования для МВК6 в соответствии с ЭК РК22 и Правилами управления коммунальными отходами. Сбором и транспортировкой ТБО18 должны заниматься специализированные предприятия, деятельность которых должна соответствовать требованиям экологического законодательства РК16.

      Одно из основных требований при выборе МВК6 - присутствие компании по сбору и вывозу ТБО18 в реестре МЭГиПР РК10, то есть подача уведомления о начале осуществления деятельности. Субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов, обязаны подать уведомление о начале деятельности в МЭГиПР РК10 согласно Закону РК16 "О разрешениях и уведомлениях". МВК6, которые не соответствуют уведомительному порядку, не могут участвовать в конкурсе и оказывать услуги по сбору и вывозу ТБО18, так как осуществление деятельности по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов без уведомления МЭГиПР РК10 запрещается.

      Если компания также осуществляет обращение с опасными отходами, то необходимо иметь лицензию.

      Утверждение экономически обоснованных тарифов

      Для дальнейшего развития рациональной системы управления коммунальными отходами в районе необходимо рассчитать и утвердить новые тарифы. Действующий тариф (260 тенге) по району недостаточен для создания соответствующей инфраструктуры и оказания качественных и своевременных услуг для населения. Устанавливаемые тарифы должны покрывать расходы специализированных организаций на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение отходов с учетом современных реалий и инфляционных процессов.

      Своевременный пересмотр, индексация и утверждение экономически обоснованных тарифов позволит обеспечить качественную работу специализированных организаций по сбору и вывозу отходов, что благоприятно отразится на экологической ситуации района и здоровье населения.

      Повышение собираемости тарифа на сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО18 и своевременной оплаты населением

      Необходимо усиление взаимодействия МИО7 со специализированными организациями в отношении доступа к сведениям о регистрации населения.

      При регистрации граждан по месту жительства, временного пребывания (проживания) сведения о новом адресе регистрации передаются в режиме реального времени из информационной системы МВД в Государственную базу данных "Физические лица" (администратор – МЮ РК), которая является эталонным банком данных и доступ к которой обеспечен всем государственным и МИО7 (акиматы) РК16.

      В рамках данной интеграции МИО7 будут предоставлять МВК6 сведения о количестве зарегистрированных граждан по адресу в обезличенном виде (без передачи персональных данных), что позволит корректно начислять платежи за сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО18.

      Приведение в соответствие с санитарными нормами контейнерных площадок, замена и установка новых контейнеров в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов.

      Система сбора и транспортировки коммунальных отходов в зависимости от типа застройки будет организована следующим образом:

      В районах многоэтажной застройки:

      •оборудовать контейнерные площадки в жилых зонах;

      •установить стандартные контейнеры;

      •для вывоза отходов использовать мусоровозы с системой прессования для увеличения плотности собираемых отходов.

      В районах индивидуальной застройки:

      •установить индивидуальные контейнеры;

      •для вывоза отходов использовать мусоровозы с большим объемом и высокой компрессионной способностью.

      Для приведения в соответствие с санитарными нормами КП5 будут выполнены следующие мероприятия:

      На территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха выделить специальные площадки для размещения контейнеров для сбора отходов с подъездами для транспорта. Площадку устраивать с твердым покрытием и ограждать с трех сторон на высоту, исключающей возможность распространения (разноса) отходов ветром, но не менее 1,5 м.

      Контейнерную площадку размещать на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения. В районах сложившейся застройки, при отсутствии возможности соблюдения санитарных разрывов, расстояния устанавливаются комиссионно с участием МИО7, территориальных подразделений государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения, собственников объектов и других заинтересованных лиц.

      Вывоз коммунальных отходов будет осуществляться по графику.

      Для минимизации затрат на транспортировку коммунальных отходов принимается минимальная частота вывоза отходов, соответствующая при этом установленным санитарным и природоохранным требованиям.

      При установлении частоты вывоза следует принимать во внимание объемы образования коммунальных отходов, их морфологический состав, тип и количество применяемых для сбора контейнеров (при сборе посредством контейнеров).

      Для каждой категории (фракции, вида) отходов при раздельном сборе определяется своя периодичность вывоза.

      Сроки хранения отходов в контейнерах при температуре 0оС и ниже – не более трех суток, при плюсовой температуре - не более суток.

      Замена и установка новых контейнеров проводится в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов и сроков их хранения. При обновлении контейнеров планируется закупить современные евроконтейнеры.

      Отходы пластика, бумаги и картона транспортируются всеми видами транспорта. Отходы стеклянной тары транспортируются любыми видами транспорта с принятием мер, направленных на исключение повреждения. При транспортировке, погрузке и выгрузке отходов стеклянной тары следует принимать меры, обеспечивающие их сохранность, защиту от механических воздействий.

      В рамках настоящей Программы МИО7 планируется обновить, доукомплектовать парк контейнеров в селах Кызылозен и Таушык (согласно расчетным данным - 232 шт); построить контейнерные площадки в селах Кызылозен и Таушык (6-8 шт), сделать ремонт существующих контейнерных площадок и привести их в соответствие санитарным нормам и требованиям законодательства.

      Необходимо также доукомплектовать/обновить парк мусоровозов, используемых МВК6. По данным МВК6, обслуживающим население Тупкараганского района, на конец 2023 года обеспеченность мусоровозами составляет 7 единиц, в то время как нормативная обеспеченность спецтранспортом, предназначенным для вывоза отходов, в Тупкараганского района составляет 36 единиц.

      Обновление парка мусоровозов будет осуществляться за счет средств МВК6 и частных инвестиций.

      4.2 Меры по совершенствованию системы раздельного сбора отходов

      Для совершенствования системы раздельного сбора необходимо выполнение следующих мер:

      •обеспечение установки контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО18 на всех КП5 и обеспечение раздельного вывоза вторичного сырья;

      •организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов;

      •организация специальных мест и определения специализированной компании для транспортировки КГО3 и строительных отходов, образующихся у населения;

      •увеличение охвата населения развитием системы раздельного сбора ТБО18.

      Обеспечение установки контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО18 на всех КП5 и обеспечение раздельного вывоза вторичного сырья.

      Согласно Требованиям к раздельному сбору отходов (приказ и.о. МЭГиПР РК10 от 2 декабря 2021 года № 482, пункт 8) МИО7 обеспечивают:

      •установку необходимого количества контейнеров для раздельного сбора (не менее 2) на контейнерных площадках, что определяется исходя из численности населения, норм накопления отходов, сроков их хранения и других необходимых факторов.

      •На КП5, как минимум, отходы должны разделяться на сухую и мокрую фракции. Сухая фракция состоит из бумаги, картона, металла, пластика и стекла. Мокрая фракция состоит из пищевых отходов, органики, смешанных отходов и отходов по характеру и составу, схожим с отходами домашних хозяйств и пр.

      •При проведении анализа выявлено, что не на всех КП5 установлены контейнеры для сухой фракции.

      •Для внедрения раздельного сбора пластика, бумаги и стекла на всех КП5 будут установлены контейнеры для сухой фракции.

      •Каждый контейнер для раздельного сбора отходов будет промаркирован (надпись) на казахском и русском языках, включая: информационную наклейку/надпись о собираемом виде (фракции) отходов;

      •данные о собственнике контейнера (наименование, телефон);

      •организации, обслуживающей контейнер.

      В случае нанесения маркировки на цветные контейнеры, она будет выполнятся контрастным цветом.

      Количество контейнеров будет рассчитано индивидуально для каждой площадки согласно объему образования и сбора, и по результатам инвентаризации и количеству проживающих лиц. При развитии системы раздельного сбора необходимо обеспечить, чтобы отходы, подвергнутые раздельному сбору, не смешивались на всех дальнейших этапах управления отходами. Также для каждой категории (фракции, вида) отходов необходимо определить свою периодичность вывоза. Требования по раздельному вывозу вторичного сырья будут включены в договора с МВК6.

      Организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов

      Организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов будет основываться на организации конкурса на выбор подрядной организации для обеспечения раздельного сбора, транспортировки и переработки опасных видов отходов: РСО17, ОЭЭО13, химических источников питания, аккумуляторов у населения.

      На сегодняшний день, в Мангистауской области кроме города Актау, в Тупкараганском районе не налажена система сбора отходов опасных составляющих коммунальных отходов (ОЭЭО13, химических источников питания, аккумуляторов) у населения, кроме частичного сбора РСО17.

      Данные виды отходов в общем потоке ТБО18 попадают на полигон, загрязняют почву, воду и воздух токсинами, тяжелыми металлами, стойкими органическими загрязнителями, нанося тем самым существенный вред здоровью людей и окружающей среде.

      Согласно пункт 6 статьи 365 ЭК РК22 опасные составляющие коммунальных отходов должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      Для выполнения требований экологического законодательства МИО7 необходимо организовать систему сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения в соответствии с требованиями экологического законодательства и национальных стандартов посредством проведения конкурса (тендера) для определения подрядной организации для оказания услуг раздельного сбора, транспортировки и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов.

      Ртутьсодержащие отходы

      Для организации системы сбора РСО17 у населения согласно требованиям СТ РК 1513 Ресурсосбережение.

      Обращение с отходами на всех этапах технологического цикла. Классификация и методы переработки РСО17. Основные положения МИО7 осуществляют:

      •контроль за установкой и обслуживанием специальных универсальных контейнеров, устанавливаемых для сбора РСО17, образовывавшихся у населения;

      •контроль и организацию деятельности органов управления объектом кондоминиума, которые обязаны обеспечивать меры по сохранности специальных универсальных контейнеров, осуществлять взаимодействие со специализированным предприятием, обслуживающим контейнера, обеспечивать свободный доступ к ним, вести разъяснительную работу с жильцами, не допускать складирование в контейнер посторонних предметов, наклеивание на контейнер посторонних реклам, объявлений и т.д.;

      •организацию переработки ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, находившихся в употреблении у населения путем выделения средств для приобретения работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО17.

      Приобретение работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО17 МИО7 будет проводить посредством конкурса (тендера) в соответствии с ЭК РК22, Главой 4 Закона Республики Казахстан "О государственных закупках" и Правилами управления коммунальными отходами.

      Электронное и электрическое оборудование

      Согласно СТ РК 3753-2021 "Ресурсосбережение. Обращение на всех этапах жизненного цикла с отходами электротехнического и электронного оборудования, за исключением ртутьсодержащих устройств и приборов. Требования безопасности" МИО7 должны способствовать созданию инфраструктуры, которая позволяет собственникам отходов передавать ОЭЭО13 производителям ОЭЭО13 или субъектам предпринимательства в сфере управления ОЭЭО13, принимая во внимание плотность населения, в том числе посредством выделения земельных участков под размещение объектов по сбору, накоплению и переработке ОЭЭО13, включая контейнерные площадки и стационарные пункты приема ОЭЭО13.

      МИО7 должны обеспечить организацию системы ремонта, восстановления ОЭЭО13, а также раздельного сбора и переработки ОЭЭО13 от собственников отходов, в том числе посредством создания передвижных пунктов приема ОЭЭО13.

      МИО7 должны принимать меры, направленные на увеличение доли раздельного сбора ОЭЭО13 от населения, включая, но не ограничиваясь проведением информационных компаний, конкурсов, лекций.

      Для организации системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения необходимо принятие следующих мер:

      •создание стационарных или передвижных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование;

      •обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов и пропаганды безопасного обращения с ними;

      •укрепление сотрудничества с АО "Жасыл Даму", осуществляющим функции оператора расширенной ответственности производителя с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов.

      Для опасных составляющих коммунальных отходов будут предусмотрены стационарные пункты приема опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование. Пункты приема могут быть созданы в магазинах (отделах магазинов, торговых точках), осуществляющих реализацию указанных товаров. Прием батареек и ртутных ламп можно организовать на территории объединений собственников квартир.

      При определении места расположения и количества стационарных пунктов приема ламп должны учитываться их доступность и удобство для населения. Стационарные пункты сбора ртутьсодержащих ламп будут оборудованы отдельным входом, недоступным для посторонних лиц, обеспечены необходимым количеством специальных контейнеров, предназначенных для сбора ламп и иметь необходимые соответствующие заключения и разрешения.

      Внедрение раздельного сбора опасных составляющих коммунальных отходов и создание пунктов вторичного сырья позволит достичь целевой показатель по раздельному сбору.

      Раздельный сбор и восстановление опасных составляющих коммунальных отходов у юридических лиц

      Опасные оставляющие коммунальных отходов образующиеся у юридических лиц вне зависимости от вида деятельности, также должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным организациям (предприятиям) в соответствии с пунктом 6 статьи 365 ЭК РК22.

      Необходимо проводить информационную работу с субъектами малого и среднего бизнеса для определения ими добросовестных и соответствующих требованиям законодательства специализированных предприятий по сбору и восстановлению опасных составляющих отходов.

      Также необходимо укрепление потенциала специализированных предприятий по учету собранных и восстановленных отходов с целью отслеживания статистики.

      Организация специальных мест и определение специализированной компании для транспортировки КГО3 и строительных отходов, образующихся у населения

      Согласно пункту 19 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГиПР РК10 от 2 декабря 2021 года № 482 МИО7 организуют место площадью не менее 12 м2 с покрытием и ограждением для строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

      Физические и юридические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, согласно пункту 17 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГиПР РК10 от 2 декабря 2021 года № 482 производят самостоятельный вывоз строительных и крупногабаритных отходов в специальные места, организованные местными исполнительными органами.

      Согласно правилам благоустройства установлено, что вывоз крупногабаритного мусора (отходов) производится самими предприятиями, учреждениями и физическими лицами, либо мусоровывозящими предприятиями на основании договора.

      Так как плата за вывоз КГО3 не включена в тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО18, необходимо отдельно определить компанию по сбору и вывозу КГО3 и строительных отходов.

      Для определения организации по транспортировке КГО3 и строительных отходов от населения МИО7 необходимо организовать конкурс (тендер) на сбор и вывоз КГО3 и строительных отходов от населения за счет местного бюджета согласно закону Республики Казахстан "О государственных закупках".

      Акиматам района будет определена организация, которая будет вывозить крупногабаритные и строительные отходы. Условия взаимодействия будут установлены технической спецификации к типовому договору. Необходимо, чтобы вывозящая компания соответствовала уведомительному порядку и входила в реестр МЭГиПР РК10.

      На специально организованных местах сбор строительных отходов можно осуществлять одним из следующих способов: сбор в сменные бункеры и последующий вывоз автомобилями с системой мультилифт; сбор в мешки с последующей их загрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль; складирование отходов навалом с последующей перегрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль.

      4.3 Меры по развитию системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО13 и пр.)

      Для развития системы переработки и утилизации отходов необходимо выполнение следующих мероприятий:

      • увеличение доли сбора вторичного сырья у населения и у юридических лиц от объема образования отходов по отдельным категориям: вторичного сырья (пластика, бумаги и стекла), строительных отходов, крупногабаритных отходов,

      опасных составляющих коммунальных отходов;

      • усиление взаимодействия со специализированными предприятиями по восстановлению отходов, которые осуществляют деятельность на территории Тупкараганского района;

      • стимулирование развития действующих производств по переработке отходов и создания мощностей по переработке и утилизации вторичного сырья.

      Для увеличения доли переработки отходов необходимо разработать и согласовать проектную документации на мусоросортировочный комплекс, выделению земельного участка для строительства и введения в эксплуатацию сортировочной линии.

      Вторичное сырье (бумага, картон, пластик, стекло и др.) будут передаваться на специализированные предприятия для дальнейшей переработки и производства готовой продукции.

      Восстановление отходов бумаги и картона осуществляется физическими, химическими и другими способами для производства новых изделий из бумаги и картона, эковаты, строительных материалов).

      Восстановление отходов пластика осуществляются специализированными организациями с применением технологий и оборудования, которые обеспечивают экологическую безопасность технологических процессов;

      Восстановление отходов стеклянной тары осуществляется с условием соблюдения требований безопасности для окружающей среды:

      •подготовка отходов стеклянной тары для повторного использования (сортировка, мойка, обработка);

      •механическими и термическими методами с производством новой продукции (стекловата, стеклянная тара, стекловолокно, плитки и другие);

      Из не перерабатываемой части ТБО18 можно получить твердое топливо из отходов (RDF). Данный вид топлива необходимо применять на цементных заводах и ТЭЦ с целью минимизации захоронения ТБО18.

      Опасные составляющие коммунальных отходов будут направлены для утилизации в специализированные предприятия для опасных отходов.

      Пищевые отходы

      Отдельно собранные биологически разлагаемые фракции ТБО18, в основном пищевые и органические отходы, необходимо перерабатывать аэробным или анаэробным методом. Также будет рассмотрена возможность переработки данных отходов совместно с шламом канализационно-очистных станции. На сегодняшний день существуют различные технологии утилизации и переработки органических отходов, в числе которых: получение биогаза, компостирование и другие.

      К естественному методу разложения ТБО18 относится компостирование. Компостирование представляет собой технологию переработки отходов, которая основана на их естественном биоразложении.

      Компостирование органических отходов может происходить как непосредственно в домашних хозяйствах, так и централизованно. Непосредственно в домашних хозяйствах компостирование происходит либо просто в компостных ямах, либо с применением специальных компостирующих аппаратов. При централизованном компостировании потребители обеспечивают раздельный сбор органики, которая затем вывозится на специально оборудованные площадки либо к силосным башням, где и происходит закладка компоста. В последствии такой компост используют для нужд сельского хозяйства. В организациях и учреждениях (например, в школах), где образуется достаточно большое количество биоразлагаемых отходов и имеется подсобное хозяйство, компостирование может производиться в индивидуальном порядке.

      Крупногабаритные и строительные отходы

      Из крупногабаритных отходов на пунктах сбора необходимо извлекать опасные фракции, затем направлять в специализированные организации на переработку и/или утилизацию.

      Смешанные строительные отходы следует сортировать с извлечением вторичного сырья и опасных компонентов на месте их сбора. Отдельно следует сортировать: древесину; бумагу и картон; металл (раздельно черные и цветные металлы); минеральные отходы (камень, строительный камень и кирпич, штукатурка, бетон, гипс, листовое стекло и т.д.); железобетонные и бетонные детали.

      Для переработки крупногабаритных строительных отходов используются дробильно-сортировочные комплексы.

      К опасным строительным отходам относятся:

      1)отходы, содержащие асбест – шифер или этернит, асбесто-цементные плиты, асбесто-цементные трубы, изоляционные материалы и т.п.;

      2)отходы красок, лаков, клеев, смол, в том числе содержавшая их пустая тара и материалы, пропитанные названными отходами и т.п.;

      3)отходы, содержащие нефтепродукты- толь, пропитанные изоляционные материалы, содержащий смолы асфальт и т.п.;

      4)загрязненная почва.

      Опасные строительные отходы собираются отдельно и передаются в специализированные компании на дальнейшую переработку и/или утилизацию.

      Захоронение коммунальных отходов после сортировки, которые не подлежат дальнейшей переработке, осуществляется на полигоне ТБО18.

      МИО7 организует специальные места для вывоза КГО3.

      4.4 Меры по обеспечению безопасного захоронения коммунальных отходов

      На территории имеющихся полигонов в поселке Баянды и городе Форт-Шевченко необходимо предусмотреть инфраструктуру, включающую в себя прием, сортировку, и только после этого захоранивать остаточные части ТБО18.

      Будет проведена поэтапная рекультивация и восстановление земель территории действующего полигона ТБО18 ТОО19 "Каспий коммуналдык кызметi" в соответствии с требованиями законодательства. Закрытие действующего полигона ТБО18 допускается только после получения экологического разрешения. Полигон по захоронению отходов может рассматриваться как закрытый только после того, как должностные лица уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и государственного органа в области санитарно-эпидемиологической службы выполнили заключительный осмотр на местности, оценили всю информацию, предоставленную владельцем полигона, и проинформировали его об одобрении закрытия полигона.

      После закрытия полигона владелец полигона должен осуществлять рекультивацию территории и проводить мониторинг выбросов свалочного газа и фильтрата в течение пяти лет. Средства на проведение рекультивации нарушенных земель и последующего мониторинга поступают из ликвидационного фонда полигона. После того, как владелец полигона выполнит рекультивацию полигона в соответствии с условиями проекта и выполненные работы будут приняты актом приемочной комиссии с участием уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, владелец прекращает ведение мониторинга окружающей среды.

      Для решения проблем с несанкционированными свалками необходимо проведение тщательного аудита по всем свалкам ТБО18, зафиксированным спутниками АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары".

      Существующая общепринятая методика обезвреживания свалки, включает следующие этапы: определение степени опасности свалки; оценка альтернативных вариантов; разработка технологии обезвреживания и рекультивации.

      Технические решения по рекультивации несанкционированных свалок принимаются в зависимости от функционального назначения и использования территории после рекультивации.

      Основой мерой по предотвращению образования новых свалок является 100% охват населения района услугами по сбору и транспортировке отходов к 2030 году и профилактическая работа с субъектами малого и среднего бизнеса по безопасному обращению с отходами.

      4.5 Меры по повышению информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усилению взаимодействия всех заинтересованных сторон

      Для эффективного функционирования Программы14 важны осведомленность и поддержка населения. Повышение осведомленности общественности – это долгосрочный процесс, который необходимо проводить на постоянной основе.

      МИО7 будет играть ключевую роль в повышении осведомленности населения, распространении информации и поддержке инициатив по предотвращению отходов, а также создании соответствующих условий (например, создание специальных мест для крупногабаритных отходов, ОЭЭО13, строительных отходов).

      В местных газетах и журналах предлагается разместить статьи, направленные на ознакомление общественности о проблеме, связанной с управлением отходами, и с требованиями, по правильному обращению с отходами.

      Рекомендуется работниками специализированных организаций по сбору и вывозу ТБО18 периодически проводить экологические акции, разъясняющие порядок сортировки отходов на дому и раздельное складирование в контейнеры для пластика, стекла, картон и отходы бумаги. Подобные акции обычно проводят как во дворах, где уже установлены контейнеры для раздельного сбора, так и в тех местах, где их еще нет. При этом ведутся детальные разъяснения жителям о негативных последствиях воздействия ТБО18, находящихся в смешанном состоянии на полигоне, на окружающую среду и необходимости внедрении раздельного сбора отходов. Хороший эффект дает также распространение среди населения красочных листовок с разъяснениями о внедряемой системе сортировки отходов.

      Первоочередное внимание будет сосредоточено на ключевых группах заинтересованной общественности: население (работающее и неработающее (домохозяйки, пенсионеры, дети); учителя, волонтеры, группы активистов и негосударственные организации.

      Мероприятия по информированию общественности будут предусмотрены в плане информационной работы с населением по обращению с отходами и будут включать: публикации в местных газетах; информационные материалы о вторичном использовании материальных ресурсов для распространения в школах, среди широкой общественности; брошюры о домашнем компостировании пищевых отходов; организацию ознакомительных визитов на полигоны для школьников и студентов;

      Переработка отходов развивается там, где есть содействие МИО7 инициативам бизнеса по раздельному сбору и переработки ТБО18. Будут проведены различные встречи, круглые столы по взаимодействию МИО7 и бизнеса, а также других заинтересованных сторон для обсуждения предложений в сфере управления отходами, установки пунктов приема вторичного сырья и контейнеров и пр.

      Мировой опыт. Системы управления отходами в разных странах

      В странах-членах ЕС (ЕвроСоюз) применяются различные системы сбора отходов, в том числе перерабатываемых материалов, таких как макулатура (бумага/картон), стекло, металл, пластик и органические отходы. Существующие системы разделены на следующие категории:

      •Системы придомового сбора отходов: все варианты сбора в пакетах, специальных пакетах, баках и контейнерах, установленных непосредственно у домов жителей;

      •Смешанный придомовой сбор: аналогичен вышеуказанному, но другое разделение на фракции, например, пластик и металл собираются в один контейнер;

      •Пункты приема: контейнеры для различных видов отходов, установленные в общественных местах.

      •Центры переработки (рециклинга) бытовых отходов: как правило, огороженные и в некоторых случаях имеющие свой персонал места для сбора отходов, куда жители могут сдать перерабатываемые бытовые отходы. Обычно там же принимаются опасные и крупногабаритные отходы, электроприборы и электроника, батарейки, строительный мусор, растворители и т.д.

      • Автоматы для приема бутылок (фандоматы, депозитная система): обычно используются для сбора стеклянных и пластиковых бутылок или металлических банок из-под напитков.

5 ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Для достижения целей и выполнения задач разработан План мероприятий по реализации Программы14, который приведен в Приложении 2.

      План мероприятий сгруппирован по задачам и показателями, указаны сроки и ответственные исполнители. План мероприятий обеспечивает комплексный подход и координацию работ всех ответственных исполнителей Программы14 с целью достижения ожидаемых результатов.

      Корректировка Плана мероприятий осуществляется по мере необходимости, при наличии обоснованных предложений по результатам мониторинга. По результатам мониторинга, в случае обнаружившейся невозможности достижения поставленных целей, задач и целевых показателей настоящей Программы14 определяются иные мероприятия, и принимаются меры по выявленным проблемным вопросам.

      По результатам мониторинга Управление природных ресурсов выносит решения, нацеленные на:

      •повышение эффективности реализации запланированных мероприятий (определению иных мероприятий) в целях достижения установленных целей и задач программ;

      •принятие мер по выявленным проблемным вопросам.

      Управление природных ресурсов как заказчик Программы14 осуществляет следующие функции:

      •формирует и обеспечивает единый централизованный комплексный подход к решению задач в сфере управления коммунальными отходами на территории Тупкараганского района, Мангистауской области координируя действия всех исполнителей Программы14;

      •взаимодействует с акиматом Мангистауской области по финансовым затратам на реализацию Программы14 за счет бюджетных средств;

      •осуществляет взаимодействие с субъектами по сбору и вывозу коммунальных отходов, государственными учреждениями, социальными объектами, юридическими лицами, индивидуальными предпринимателями, физическими лицами по вопросам реализации мероприятий Программы14;

      •осуществляет мониторинг реализации мероприятий Программы14, выносит результаты мониторинга для обсуждения на заседаниях Общественного совета;

      •осуществляет корректировку мероприятий, целевых показателей, затрат на реализацию мероприятий Программы14, в том числе на основании поступивших предложений с обоснованием необходимости внесения соответствующих изменений в Программу14;

      •участвует в проверках хода реализации мероприятий Программы14;

      •размещает Программу, а также информацию о ходе реализации мероприятий Программы на официальном сайте акимата района.

      Исполнителями Программы являются: Акимат области, района и районов; субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов: государственные учреждения, социальные объекты, юридические лица, индивидуальные предприниматели, НПО и пр. заинтересованные стороны.

6. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Контроль за реализацией Программы14 по управлению коммунальными отходами осуществляется руководством отдел ЖКХ,ПТиАД12 Тупкараганского района Мангистауской области.

      Мониторинг Программы14 осуществляется путем формирования отчета о реализации Программы14. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутые результаты, фактические объемы финансовых средств, направленных на их реализацию, а также причины невыполнения мероприятий и отсутствия результатов, запланированных на отчетный период.

      Мониторинг Программы14 будет осуществляться один раз в год по итогам предыдущего года.

      Программа14 и отчеты по ее реализации будут доступны общественности путем размещения на общедоступном Интернет-ресурсе.

7.НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Финансирование Программы14 и мероприятий может осуществляться за счет:

      •государственного и местного бюджета,

      •частных инвестиций,

      •средства РОП,

      •средства международных финансовых организаций,

      •кредитов банков второго уровня и других источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      Финансовые затраты на реализацию представленной Программы14 и выполнение намеченных природоохранных мероприятий планируется осуществлять согласно статье 29 ЭК РК22 за счет бюджетных средств. Данный механизм позволяет использовать средства в объеме не менее суммы платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступивших в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      Предлагаемые мероприятия по реализации Программы14 планируется включить в План мероприятий по охране окружающей среды Мангистауской области, который разрабатывается Акиматом области на трех летнюю перспективу, исходя из типового перечня мероприятий по охране окружающей среды, предусмотренного приложением 4 к ЭК РК22, в который включены:

      •недрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      •строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      •полигонов для складирования любых видов отходов;

      •по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      •по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      •по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов (переработкой хвостов обогащения, вскрышных и вмещающих пород, золошлаков, металлургических шлаков, техногенных минеральных образований);

      •реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов.

8 ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

      Реализация Программы14 улучшит экологическую ситуацию Тупкараганского района Мангистауской области и повысит целевые показатели района и деятельности МИО7 в сфере управления коммунальными отходами.

      В процессе реализации Программы14 будут достигнуты следующие ключевые результаты:

      •приведение в соответствие системы управления коммунальными отходами требованиям законодательства РК;

      •100% охват сбором и вывозом коммунальных отходов;

      •внедрение раздельного сбора у источника образования;

      •строительство мусоросортировочного комплекса;

      •развитие переработки органических, крупногабаритных и строительных отходов;

      •осуществление рекультивации территории старого полигона ТБО18.

      •увеличение уровня осведомленности и повышение культуры населения Тупкараганского района о правильном обращении с коммунальными отходами.

      Таким образом, реализация комплекса мероприятий в рамках настоящей Программы14 повысит качество предоставляемых услуг в сфере обращения с коммунальными отходами, увеличит количество сбора, сортировки и переработки ТБО18 и позволит минимизировать негативное влияние отходов на окружающую среду, соответственно, повысит целевые показатели Тупкараганскогорайона. В целом, Программа14 будет способствовать существенному улучшению качества и условий жизни граждан.

  Приложение 1

Методика определения показателей Программы по управлению коммунальными отходами Тупкараганского района на 2024-2028 гг.

Наименование целевого показателя

Периодичность и срокиформирования целевых показателей

Обоснование

Описание методики расчетов

1

Охват населения сбором и вывозом ТБО18

По истечению одного года с момента утверждения Программы14.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к зеленой экономике и необходим для определения доли населения, имеющей доступ к услугам по сбору и вывозу ТБО18.

Показатель формируется путем деления количества жителей, с которыми всеми мусоровывозящими организациями, обслуживающими район, заключены договора, на общее количество населения района, выражая результат в процентах.
При переходе на публичные договора показатель можно получить путем деления количества абонентов (количество человек) согласно выставленным счетам на общее количество населения района.

2

Охват раздельным сбором (населения или района):
-по фракциям
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО13)

По истечению одного года с момента утверждения Программы14

Показатель соответствует Национальному проекту "Жасыл Казахстан".

Показатель формируется путем деления количества раздельно собранной сухой фракции ТБО18 (пластик, картон и отходы бумаги, стекло, металлические банки) в тоннах на общее количество образования ТБО18 (коммунальных отходов) в тоннах, выражая результат в процентах.
Показатель по отдельным опасным видам отходов также формируется путем деления количества раздельно собранных опасных отходов (РСО17, ОЭЭО13 и медицинские), на общий расчетный объем





образования опасных отходов исходя из морфологического состава ТБО18 , выражая результат в процентах.

3

Доля переработки и утилизации ТБО18 (от объема образования)

По истечению одного года с момента утверждения Программы14.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к "зеленой" экономике и Национального проекта "Жасыл Казахстан".

Показатель получают путем деления количества всех переработанных и вторично использованных твердых бытовых отходов района (включая опасные составляющие коммунальных отходов), в том числе раздельно собранных отходов, отсортированных на МСК8 или полигоне и вторичных ресурсов, направленных на экспорт, на общее количество всех образовавшихся ТБО18 (коммунальных отходов) в районе, выражая результат в процентах.

4

Закрытие и рекультивация полигона ТБО18 в соответствии с экологическим требованиям

По истечению одного года с момента утверждения Программы14.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к зеленой экономике

Показатель предполагает количество объектов, по которым завершены работы по рекультивации и ликвидации.

5

Уровень удовлетворенности населения услугами по сбору и вывозу ТБО18 (опрос)

По истечению одного года с момента утверждения Программы14.

Показатель соответствует Национальному плану развития Республики Казахстан до 2025 года

Показатель получают в результате проведения ежегодного социологического опроса (онлайн или офлайн) населения об удовлетворенности населения услугами по сбору и вывозу ТБО18 в районе.

  Приложение 2

ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ


п/п

Наименованиемероприятия

Формазавершения

Срокисполнения

Ответственныеза исполнение

Источникифинансирования

1

2

3

4

5

6

Цель - совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологическогозаконодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения района

Задача 1. Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов

Показатель 1. Охват населения Тупкараганского района сбором и вывозом ТБО18

1.1

Утверждение экономически обоснованного тарифа на сбор, вывоз, утилизацию, переработку и захоронение ТБО18

Решение Маслихата

2025-2026

Акимат района, МВК6, Маслихат

Местный бюджет, в рамках плана мероприятий по ООС11

1.2

Предоставление доступа к сведениям о регистрации населения для МВК6 без передачи персональных данных

Информация

2024

МВД, МЮ, Акимат района, МВК6

Не требуется

1.3

Переход на заключение публичных договоров с населением по услугам вывоза ТБО18

Информация

2024

Акимат района, МВК6

Не требуется

1.4

Обновление парка контейнеров, в том числе установка новых контейнеров в частном секторе:
всего 232 шт., из них с.Кызыозен – 6 шт., с.Таушик – 20 шт.

Отчет

ежегодно

Акимат района, сельские акиматы, МВК6

Местный бюджет, в рамках плана мероприятий по ООС11

1.5

Строительство контейнерных площадок , определение мест строительство и количество КП5

Отчет

2024-2025

Акимат района

Местный бюджет, в рамках плана мероприятий по ООС11

1.6

Обновление и закуп мусоровозов для обеспечения своевременного вывоза ТБО (2-3 ед.) при расчетном количестве на район 36 единиц.

Отчет

2024-2027

МВК6

Средства МВК6, частные инвестиции, ГЧП (государственно-частное партнерство), Жасыл-Даму

1.7

Осведомительная компания с юридическими лицами, осуществляющими деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (если нет контейнеров), по заключению договоров на услуги по сбору и вывозу ТБО18 с МВК6, определенными МИО7 для обслуживания данных участков.

Отчет (письма для ЮЛ и ИП направлены)

2024

Акимат района, МВК6, УПРиРП20

Не требуется

Задача 2. Совершенствование системы раздельного сбора отходов

Показатель 2. Охват раздельным сбором
-по фракциям сухая и мокрая;
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО13)

2.1

Установка специальных контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО18

Отчет

2024-2027

Акимат района, МВК6

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

2.2

Организация конкурса по определению подрядной организации для обеспечения раздельного сбора, транспортировки и переработки опасных видов отходов: РСО17, отходов электронного и электрического оборудования, отработанных ртутьсодержащих энергосберегающих ламп и химических источников питания, аккумуляторов, медицинских отходов, образующихся у населения

Итоги конкурса, подрядные компании определены

2024

Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

2.3

Организация стационарных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование, медицинские отходы в общественных местах (торговые центры, отделения почты, центры обслуживания населения и пр.)

Отчет, пункты приема установлены

2024-2027

сельские акиматы, подрядная организация, специализированн ые компании по управлению отходами

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

2.4

Анализ и определение специализированных предприятий по сбору, транспортировке и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов, которые соответствуют требованиям законодательства, и могут оказывать услуги по сбору, транспортировке и переработке отдельных видов опасных отходов для государственных учреждений, бюджетных организации и другим юридическим лицам в районе

Отчет

2024

Акимат района, сельские акиматы

Не требуется

2.5

Проведение регулярной акции (1 раз в полугодие) по избавлению населения от отработанного электронного и электрического оборудования ("Избавься от ненужного")

Отчет о проведенных акциях

2024-2028

Акимат района, специализированн ые предприятия

Не требуется

Задача 3. Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО13 и пр.)

Показатель 3. Доля переработки и утилизации:
- ТБО18 (от объема образования)

3.1

Определение специальных мест для сбора крупногабаритных и строительных отходов от населения

инфомация

2024

Акимат района

Не требуется

3.2

Организация конкурса по определению организации по сбору и вывоз у крупногабаритных и строительных отходов

Итоги конкурса

2024

Акимат района, подрядная организация

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

3.3

Анализ существующих технологии по переработке крупногабаритных и строительных отходов

Отчет

2024-2027

Акимат района, подрядная организация

Не требуется

3.4

Сбор и обезвреживание ртутьсодержащих отходов из учреждений социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.), предприятий, малого и среднего бизнеса

Информация о заключенных договорах

2024-2027

Подрядная организация, выбранная по итогам конкурса

Не требуется

3.5

Сбор и обезвреживание отходов электронного и электрического оборудования из учреждений социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.), предприятий, малого и среднего бизнеса

Информация о заключенных договорах

2024-2027

Подрядная организация

Не требуется

3.6

Профилактическая работа со специализированными предприятиями по обращению с отходами по вопросу предоставления статистической и ведомственной отчҰтности по сбору и переработке отходов

Отчет

2024

Акимат района, сельские акиматы

Не требуется

Задача 4. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

Показатель 4. Закрытие и рекультивация полигона ТБО в соответствии с экологическими требованиями

4.1

Корректировка ТЭО и разработка ПСД15 для строительства полигона в с.Таушик и с.Кызылозен

Акт ввода в эксплуатация

2025-2028

Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

4.2

Разработка проекта рекультивации старого полигона ТОО19 "Каспий коммуналдық қызметі", создание ликвидационного фонда

Заключение госэкспертизы на проект рекультивации

2024

Акимат области, Оператор полигона

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11, ликвидационный фонд полигона

4.3

Поэтапная рекультивация и восстановление земель старого полигона ТОО "Каспий коммуналдық қызметі" приведение в соответствие санитарным нормам.

Акт приемочной комиссии

2025-2027

Акимат области, Оператор полигона

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11, частные инвестиции

4.4

Разработка ПСД для строительство мусоросортировочного комплекса

Заключение госэкспертизы на проект рекультивации

2024

Акимат области, Оператор полигона

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11, частные инвестиции

4.5

Выявление и ликвидация несанкционированных свалок (стихийных навалов) коммунальных и строительных отходов в Тупкараганском районе

Отчеты

2024

Акимат области, Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11, частные инвестиции

Задача 5. Повышение информированности и культуры населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление
взаимодействия всех заинтересованных сторон

Показатель 5. Уровень удовлетворенности населения экологическим качеством жизни

5.1

Создание, размещение и распространение социальной рекламы, направленной на привлечение внимания общественности к
проблеме ТБО

Отчеты

2024-2027

Акимат области, Акимат района, сельские акиматы, МВК6, НПО²5

Местный бюджет

5.2

Обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов (пластик, картон и отходы бумаги, стекло)

Отчеты

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы, МВК6, НПО²5

Не требуется

5.3

Обеспечение информирования населения об опасных составляющих коммунальных отходов (РСО17, ОЭЭО13, медицинские) и пропаганды безопасного обращения с ними путем распространения информации в социальных сетях, на сайте акимата, навигационных системах

Отчеты

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы, МВК6, НПО²5

Не требуется

5.4

Публикации в местных газетах о способах безопасного обращения с опасными составляющими коммунальных отходов

Информация

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы МВК6

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

5.5

Информирование населения об организованных специальных местах для населения для сбора КГО3 и строительных отходов

Информация

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы МВК6

Не требуется

5.6

Подготовка информационных материалов о вторичном использовании материальных ресурсов для распространения в школах, колледжах, ВУЗах и пр.

Отчет

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы, МВК6, НПО²5

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

5.7

Распространение брошюр о компостировании пищевых отходов

Отчет

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы, МВК6, НПО²5

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС11

5.8

Экологические акции в школах, ВУЗах, разъясняющие порядок сортировки отходов на дому и раздельное складирование в контейнеры для пластика, стекла и макулатуры

Отчет, акции

2024-2027

Акимат района, сельские акиматы, МВК6, НПО²5

Местный бюджет, в рамках, средства МВК6

  Приложение 3

Сведения по нормам образования коммунальных отходов в разрезе поселков и потребность в контейнерах и мусоровозах.


Наименование

количество жителей

Объем ТБО18 по норме , куб.м. (2,04м3) ( за 12 месяцев)

Объем ТБО18 фактически на вывоз и захоронение , куб.м. (без золы, навоза и др) ( за 12 месяцев)

Объем ТБО18, м3 (средний за мес.)

Vобщ - Объем ТБО18 м3 (средний за сутки)

Кол-во контейнеров

Кол-во контейнер ных площадок

Кол-во рейсов в месяц

Кол-во рейсов в сутки (при 10 куб.м)

Километраж расхода ГСМ в месяц

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


Тупкараганский район

38 894

79 344

48 400

6611,980

271,725

1 670

0

26



1

село Баутино

3676

7499,04

4 574

624,920

15,666

203

0

6

0,20

3

2

город Форт-Шевченко

8359

17052,36

10 402

1421,030

35,623

929

0

5

0,17

8

3

село Кызылозен

959

1956,36

1 193

163,030

4,087

0

0

4

0,13

4

4

село Таушык

3385

6905,4

4 212

575,450

14,426

0

0

4

0,13

5

5

село Акшукур

12753

26016,12

15 870

2168,010

54,349

300

0

4

0,13

5

6

сельский округ Саин Шапагатов

9762

19914,48

12 148

1659,540

41,602

238

0

3

0,10

5

      Продолжение таблицы


Наименование

Время на 1 рейс, минут (при 50 км/час)

Максималь ное колич ество рейсов (при 11 час.раб. времени

Кол-во мусоровозов рейс

Объем контейнеров

Коэффицент для ремонта контейнеров

Коэффицент неравномерности сбора ТБО18

Необходимое количество контейнеров

В — производительность 1 мусоровоза за 1 рабочий день 10м3(туда и обратно)

Kисп — коэффициент использования автомобилей в парке, равный 0,7.

n - расчетное количество мусоровозов, n = Vобщ/(В •Kисп)

 

 

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22


Тупкараганский район

280

15

15




232



36

1

село Баутино

60

6

6

0,75

1,05

1,25

22

10,0

0,7

2

2

город Форт-Шевченко

45

5

5

0,75

1,05

1,25

50

8,3

0,7

6

3

село Кызылозен

40

4

4

0,75

1,05

1,25

6

6,7

0,7

1

4

село Таушык

60

4

4

0,75

1,05

1,25

20

6,7

0,7

3

5

село Акшукур

35

3

3

0,75

1,05

1,25

76

6,7

0,7

12

6

сельский округ Саин Шапагатов

40

3

3

0,75

1,05

1,25

58

5,0

0,7

12

      Примечание: Необходимость по количеству мусоровозов рассчитывается по формуле:

      n = Vсут/(В •Kисп), где

      де Vсут — среднесуточный объем накопленных отходов

      В — производительность 1 мусоровоза за 1 рабочий день (туда и обратно)

      Kисп — коэффициент использования автомобилей в парке, равный 0,7.