Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі төрағасының 2024 жылғы 26 қыркүйектегі № 77 бұйрығы

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 23-бабы 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидалары көрсетілген бұйрыққа қосымшаға сәйкес бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрыққа қол қойылған күнінен бастап күнтізбелік бес күн ішінде оны электрондық нысанда қазақ және орыс тілдерінде ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі төрағасының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің төрағасы

Ж. Шаймарданов

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Ауыл шаруашылығы министрлiгі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Ғылым және жоғары білім министрлiгі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Денсаулық сақтау министрлiгі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Еңбек және халықты әлеуметтік

қорғау министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Көлік министрлiгі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрлiгі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Қаржылық мониторинг агенттігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Қаржы нарығын реттеу және

дамыту агенттігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Қорғаныс министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Мәдениет және ақпарат министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Мемлекеттік қызмет істері агенттігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Оқу-ағарту министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Сауда және интеграция министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Су ресурстары және ирригация министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы

іс-қимыл агенттігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Сыртқы істер министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Төтенше жағдайлар министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Туризм және спорт министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық Банкі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Ішкі істер министрлiгі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Цифрлық даму, инновациялар

және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Экология және табиғи ресурстар Министрлігі

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрлiгі

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі төрағасының 2024 жылғы 26 қыркүйектегі № 77 бұйрығына қосымша

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 23-бабына сәйкес әзірленді.

2. Қағидаларды қолданудың жалпы құқықтық мәселелері:

1) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен;

2) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен;

3) "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен;

4) "Стандарттау. Терминдер мен анықтамалар" ҚР СТ 1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық стандартымен;

5) "Ұлттық стандарттардың және стандарттау жөніндегі ұсынымдардың құрылуына, жазылуына, ресімделуіне және мазмұнына қойылатын жалпы талаптар" ҚР СТ 1.5 Қазақстан Республикасының Ұлттық стандартымен;

6) "Техникалық-экономикалық ақпаратты жіктеу және кодтау жүйесі. Негізгі ережелер" ҚР СТ 5.0 Қазақстан Республикасының Ұлттық стандартымен;

7) "Техникалық-экономикалық ақпараттың ұлттық жіктеуіштерін әзірлеу тәртібі" ҚР СТ 5.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық стандартымен реттеледі.

3. Осы Қағидаларды мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың қолдануы:

1) ұлттық анықтамалық ақпаратты кодтаудың бірыңғай қағидатын сақтауды (бұдан әрі – ҰАА);

2) мемлекеттік органдар мен ұйымдар арасындағы деректер алмасуды автоматтандыруды;

3) көрсеткіштер немесе индикаторлар бойынша сапалы серпінді қатарларды құруды;

4) деректердің салыстырмалылығын анықтайтын, ұғымдық- терминологиялық бірізділікке әкелетін ҰАА элементтерін реттеуді;

5) "Ұлттық анықтамалық ақпарат" цифрлық сервисінде (бұдан әрі – "ҰАА" ЦС) ҰАА элементтерін бірыңғай орталықтандырылған жүргізуді және сақтауды қамтамасыз етеді.

"ҰАА" ЦС барлық пайдаланушылар мен ақпараттық жүйелер үшін ондағы ақпаратқа қолжетімділікті қамтамасыз ететін, ҰАА барлық түрлерін және элементтерін орталықтандырылған жүргізуге, тарату мен сақтауға арналған бірыңғай жүйе болып табылады.

"ҰАА" ЦС құру мақсаты эталондық ҰАА құру, мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың ақпараттық жүйелері үшін ҰАА бірыңғай көзін қамтамасыз ету (бұдан әрі – ҰАА иелері), иерархиялық және уақытша өзгерістерді ескере отырып, бірыңғай ҰАА элементтерін пайдалану арқылы ҰАА иелерінің деректерін салыстыру, ҰАА элементтерін сенімді, ұзақ мерзімді сақтау жүйесін құру, сәйкестік кестелерін (өтпелі кілттерді) пайдалану арқылы ҰАА-ны үйлестіру болып табылады.

Өз қызметінде электрондық ақпараттық ресурстың 1 және 2-класының ақпараттық жүйелерін қолданатын мемлекеттік органдар қажетті ҰАА элементтерін алу үшін "ҰАА" ЦС ғана пайдаланады.

4. Осы Қағидалар ашық қолжетімділікті, жылдам алмасу мүмкіндігін және ақпаратты біркелкі түсінуді қамтамасыз ету шеңберінде деректерді құрылымдау үшін өздерінің функционалдық қызметінде ҰАА құратын, үйлестіретін, өзектілендіретін және пайдаланатын ҰАА иелері мен пайдаланушыларына қолданылады.

5. Осы Қағидаларда "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған мәндердегі ұғымдар, сондай-ақ мынадай анықтамалар пайдаланылады:

1) анықтамалық – ақпараттық жүйелер мен дерекқорларда деректерді жинауға, өңдеуге және таратуға арналған, оларға берілген кодтары бар кейбір объектілердің тізбесін қамтитын құжат;

2) бастамашы – ҰАА-ға өзгерістер мен толықтыруларды жасау немесе енгізу жөніндегі жобаларды әзірлеуді жүзеге асыратын мемлекеттік немесе жергілікті атқарушы органның жауапты адамы;

3) Ведомстволық (салалық) ҰАА – ақпараттық жүйелерді пайдалану, өзара іс-қимыл жасау және деректерді қалыптастыру кезінде мемлекеттік органдар қолданатын жіктеуіш, номенклатура, анықтамалық. ҰАА ведомстволық (салалық) халықаралық, ұлттық жіктеуіштер негізінде олардағы айқындамаларды дезагрегациялау жолымен әзірленуі мүмкін;

4) жіктемелік топтама – жіктеу нәтижесінде алынған объектілердің ішкі жиыны;

5) жіктеу – қабылданған белгілерге сәйкес ұқсастығы немесе айырмашылығы бойынша көптеген объектілерді топтарға бөлу;

6) код әліпбиі - кодты құру үшін қабылданған белгілер жүйесі. Код әліпбиінің келесі түрлері бар: әріптік, әріптік-цифрлық, цифрлық;

7) код – жіктемелік топтамаларды және (немесе) жіктеу объектісін белгілеу үшін қабылданған белгі немесе белгілер жиынтығы;

8) кодтау - жіктеу топтамасына және (немесе) жіктеу объектісіне код қалыптастыру және беру;

9) мемлекетаралық жіктеуіш – Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі Мемлекетаралық Кеңес не Еуразиялық экономикалық комиссия қабылдаған, барлық мүше-мемлекеттерге қолжетімді (белгілі бір өңірдің елдері шеңберінде қолдануға бағдарланған) жіктеуіш;

Халықаралық және мемлекетаралық жіктеуіштер, номенклатуралар базалық болып табылады және олармен техникалық-экономикалық ақпарат жіктеуіштерін үйлестіру үшін негіз ретінде пайдаланылады;

10) номенклатура – жіктеуіштер негізінде әзірленген белгілі бір объектілердің тізімін қамтитын ресми құжат. Номенклатура жіктеу сипаттамасын қамтымайды және жіктеу топтарын егжей-тегжейлі көрсетеді;

11) техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштары - техникалық-экономикалық ақпарат объектiлерi сыныптауыш топтарының кодтары мен атауларының жүйеленген жиынтықтарын білдіретін стандарттау жөніндегі құжаттар, бұларға ұлттық техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштары, стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымдардың техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштары, стандарттау жөніндегі өңірлік ұйымдардың техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштары және шет мемлекеттердің техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштары жатады.

Ақпараттық технологияларды қолдану арқылы жүргізілетін техникалық-экономикалық ақпараттың жіктеуіштері мемлекеттік ақпараттық жүйелерде өзектендірілген түрде қолдау көрсетіледі;

12) ҰАА әзірлеу – бастамашы ұйымдастыратын және жүргізетін іс-шаралар кешені;

13) ҰАА иесі – мемлекеттік немесе жергілікті атқарушы орган, ҰАА әзірлеуші;

14) ҰАА резервтік сыйымдылығы – ҰАА-дағы бос айқындамалардың саны;

15) ҰАА түрлері – бұл жіктеуіш, номенклатура, анықтамалық;

16) ҰАА элементі – бұл ҰАА түрінің ішіндегі нақты айқындама;

17) ҰАА ID – бірегей белгі, оны басқалардан ажыратуға, яғни ҰАА сәйкестендіруге мүмкіндік беретін ҰАА идентификаторы;

18) фасеттер – қарастырылып отырған объектінің бір жағы, кейбір жіктеу белгілері бойынша біртекті мәндердің шектеулі жиынтығы;

19) халықаралық жіктеуіш – жіктеумен айналысатын халықаралық ұйым бекіткен және тұтынушылардың кең ауқымына қолжетімді (әлемнің барлық елдерінде қолдануға бағдарланған) жіктеуіш;

6. ҰАА жүргізу қағидаттары:

1) ҰАА түрлері бірегей болуы және қайталанбайды. ҰАА-ға өзгерістер мен толықтырулар енгізген кезде ҰАА нұсқасы өзгермейді. Осыған байланысты, ҰАА құру кезінде жаңа айқындамаларды енгізу есебінен жіктеуіштерді, номенклатуралар мен анықтамалықтарды ықтималды кеңейту үшін кодтардың резервтік сыйымдылығын қарастыру қажет;

2) ҰАА үздіксіздігі әр элемент бойынша өзгеріс тарихын жүргізу арқылы қамтамасыз етіледі. Әр элементке "басталу күні" және "аяқталу күні" беріледі, яғни элементтердің өмірлік циклі анықталады;

3) біркелкілік (бірыңғай форматтылық) – ҰАА мемлекеттік және орыс тілдерінде (ағылшын тілінде болған жағдайда) "ҰАА" ЦС – те сақталады.

1-параграф. Жіктеу және кодтау әдістері

7. Жіктеудің екі әдісі бар:

1) иерархиялық;

2) фасеттік.

8. Жіктеудің иерархиялық әдісі - көптеген объектілерді ішкі жіктеу топтамаларына тізбекті түрде бөлу. Жіктеудің иерархиялық әдісі барысында объектілердің бастапқы жиынтығы алдымен қандай да бір белгілер бойынша үлкен топтарға бөлінеді, олардың әрқайсысы өз кезегінде иерархиялық логикалық ағаш түріндегі объектілердің қасиеттерін нақтылайтын бірқатар келесі топтамаларға бөлінеді.

Иерархиялық жіктеу әдісі кезінде келесі талаптарды сақтау қажет:

1) ҰАА –ның әр сатысында жоғары тұрған топтамаларды бөлу үшін тек бір белгі қолданылады;

2) бөлу нәтижесінде алынған топтамалар ақпараттың қайталануын болдырмау үшін өз мазмұны бойынша қиылыспайды;

3) жіктеу төмен тұрған топтамалардың жиынтығын қамтамасыз етеді.

9. Фасеттік жіктеу әдісі көптеген объектілерді тәуелсіз жіктеу топтамаларына параллель бөлуге негізделген, содан кейін олар параллель тәуелсіз фасеттерге айналады. Фасеттік жіктеу әдісінде қатаң жіктеу құрылымы және алдын-ала құрылған соңғы топтамалар қабылданбайды. Бұл таңдап алынған сипаттамалардың мазмұнын нақтылаудың қажетті деңгейіне дейін ашуды қамтамасыз етеді.

Фасеттік жіктеуді құру кезінде мынадай талаптарды сақтау қажет:

1) Әр түрлі фасеттердің мәндері қиылыспайды (фасеттерді алып тастау қағидаты);

2) ҰАА құрамына нақты міндеттерді шешу үшін қажетті фасеттері мен белгілері ғана енгізіледі.

10. Жіктеу әдісі анықталғаннан кейін кодтау әдісін таңдау жүргізіледі.

Кодтарды әзірлеу кезінде келесі талаптар ескеріледі:

1) кодтау жүйесі қолданыстағы жіктеу әдістеріне сәйкес келеді;

2) код әліпбиінде цифрлық, әріптік немесе әріптік-цифрлық мән болады;

3) кодтың негізі, яғни таңбалар саны ең төмен;

4) кодтық белгілеуде қосымша енгізілетін объектілерді кодтау үшін резерв болады.

11. ҰАА элементтері үшін кодтаудың 4 түрі қолданылады:

1) тізбекті кодтау кодтық белгілерді қалыптастырудың бес негізгі белгілерін бөліп көрсету мақсатында иерархиялық жүйе бойынша алдын ала жіктеуге негізделген: класс – ішкі класс – топ - ішкі топ - түр. Таңдалған белгіге иерархияның әр деңгейінің шегінде бір разряд беріледі;

2) блоктық құрылымына байланысты параллель кодтау әдісі жиі өзгеретін тапсырмалар үшін жақсы бейімделген. Параллель әдіс барысында жіктеу белгілері белгілі бір разрядтармен немесе кодтық белгілеу разрядтарының тобымен бір-біріне тәуелсіз кодталады. Параллельді кодтау әдісі фасеттік жіктеуде қолданылады, бірақ иерархиялық жіктеуде де қолданылады. Бұл жағдайда толық біркелкілігі бар бағынышты белгілер иерархиялық тізбектің барлық дәрежелерінде параллель орналасады немесе бағынбайтын параллель белгілер жасанды түрде белгілі бір ретпен орналастырылады;

3) реттік кодтау ақпаратты қандай да бір тізбекпен орналастырғаннан кейін, мысалы, хронологиялық тәртіпте, ақпараттың пайда болуына қарай, оның маңыздылығын ескере отырып және т.б. олардың реттік нөмірлеріне сәйкес келетін айқындамаларды белгілеуді білдіреді.

Реттік кодтау құрылуына қарай қарапайым құрылыс құрылымы бар және бір объектіні екіншісінен ажыратуға мүмкіндік береді. Алайда, қосымша объектілер пайда болған кезде оларға тізімнің соңында кезекті нөмір беріледі, осылайша айқындамалардың қабылданған орналасу реттілігі бұзылады. Осыған байланысты реттік кодтау жүйесі ақпараттың елеусіз массивтерін кодтау үшін қолданылады;

4) сериялық-реттік кодтау объектілердің барлық жиынтығын резервті, реттік нөмірлерді ескере отырып, әрқайсысы үшін бөлінетін топтарға бөлуді көздейді. Сериялық-реттік кодтау, сондай-ақ реттік кодтау қарапайым объектілер үшін қолданылады. Бұл әдісті екі немесе бірнеше реттік белгілері бар объектілер үшін қолданған жөн.

2-тарау. ҰАА әзірлеу, қайта қарау және күшін жою

1-параграф. ҰАА әзірлеу

12. ҰАА әзірлеу үшін негіздеме:

1) Қазақстан Республикасының тиісті заңнамалық және құқықтық актілерінің өзгерістері;

2) ҰАА осы түрі үшін базалық болып табылатын халықаралық, Мемлекетаралық жіктеуіштерге, техникалық-экономикалық ақпарат жіктеуіштеріне өзгерістер мен толықтырулар;

3) халықаралық жіктелімдер мен стандарттарды енгізу;

4) Жалпыұлттық басымдықтарды, Саланы/аяны дамыту тұжырымдамасын, Ұлттық жобаларды, Мемлекеттік органдардың, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың даму жоспарлары;

5) Қазақстан Республикасының Президенті Әкімшілігінің және Үкімет Аппаратының тапсырмаларын орындау болып табылады.

13. Техникалық-экономикалық ақпараттың ұлттық жіктеуіштерін жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 26 желтоқсандағы № 918 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18075 болып тіркелген) бекітілген Ұлттық стандарттарды (әскери стандарттарды қоспағанда), техникалық-экономикалық ақпараттың ұлттық жіктеуіштері мен стандарттау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу, келісу, сараптау, бекіту, тіркеу, есепке алу, өзгерту, қайта қарау, күшін жою және қолданысқа енгізу қағидаларымен (бұдан әрі – № 918 Қағида) регламенттеледі.

14. Ведомстволық ҰАА әзірлеу мынадай кезеңдерді қамтиды:

1) әзірлеуді ұйымдастыру;

2) жобаны әзірлеу;

3) бекіту.

15. ҰАА әзірлеуді ұйымдастыру кезеңі мынадай іс-шараларды қамтиды:

1) ҰАА иесі өзінің ақпараттық жүйелерінде қолдану мүмкіндігі тұрғысынан "ҰАА" ЦС-те бар ҰАА-ға талдау жүргізеді. Бұдан әрі салааралық (ведомствоаралық) ҰАА-қа өзгерістер мен толықтырулар енгізу кезінде оны мүдделі мемлекеттік органдармен келісу қажет.

Қажетті ҰАА болмаған жағдайда ҰАА иесі:

2) ҰАА әзірлейтін ақпараттық үйлесімділікті және халықаралық және мемлекетаралық жіктеу жүйелерімен салыстыру мүмкіндігін қамтамасыз ету мақсатында халықаралық және мемлекетаралық жіктеуіштерді зерделеуге кіріседі;

3) халықаралық және мемлекетаралық жіктеуіштерді зерделеу қорытындылары бойынша жіктеуіштер мен номенклатуралар үшін қалыптастыру әдіснамасын міндетті сипаттай отырып, ҰАА салалық (ведомстволық) түрін әзірлейді.

ҰАА әзірлеу (құру) процесі осы Қағидалардың 3-тарауында келтірілген.

Халықаралық, ұлттық жіктеуіштерде және салалық (ведомстволық) ҰАА-да белгіленбеген, мәні бойынша байланысты айқындамалардың аз санын кодтау үшін анықтамалық әзірленеді. Анықтамалыққа оны қалыптастыру әдіснамасының сипаттамасы жасалмайды.

16. Ведомстволық жіктеуіштің, номенклатураның жобасын әзірлеу кезеңі мыналарды қамтиды:

1) Жіктеуіште және номенклатурада мынадай құрылымдық элементтер болады:

титул парағы;

алғы сөз;

қолдану саласы;

нормативтік сілтемелер;

терминдер мен анықтамалар;

жалпы ережелер;

жіктеуіштің құрылымы;

жіктеуішті (номенклатураны) жүргізу.

Жіктеу объектілерінің ерекшеліктеріне байланысты басқа құрылымдық элементтер де ерекшеленуі мүмкін, мысалы: қосымша, библиография;

2) ведомстволық жіктеуіштің және номенклатураның титулдық парағы осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ресімделеді;

3) ведомстволық жіктеуіштің және номенклатураның алғы сөзі осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ресімделеді;

4) ҚР СТ 1.5 4.7-тармағына сәйкес "Қолдану саласы" элементінде жіктеуіштің, номенклатураның мақсаты және оның қолданылу саласы көрсетіледі, сондай-ақ қолдану саласын нақтылайды.

Жіктеуіштің, номенклатураның қолданылу саласының мақсатын көрсеткен кезде мынадай тұжырым қолданылады, мысалы, "Осы жіктеуіш (номенклатура) .... белгілейді (қолданылады)".

Жіктеуіштің, номенклатураның қолданылу саласын нақтылау кезінде мынадай тұжырымдар қолданылады, мысалы, "Осы жіктеуіш (номенклатура) ... арналған "немесе" Осы жіктеуіш (номенклатура) ... қолданылуы мүмкін";

5) "Нормативтік сілтемелер" құрылымдық элементі жіктеуіштің, номенклатураның мәтінінде міндетті сілтемелер берілген және нормативтік ережелерді белгілейтін нормативтік құжаттардың тізбесін қамтиды, олар сақталмаса жіктеуіштің, номенклатураның нормалары орындалмайды.

"Нормативтік сілтемелер" бөлімі мынадай сөздерден басталады:

"Осы жіктеуішті, номенклатураны қолдану үшін мынадай сілтемелік нормативтік құжаттар қажет:".

6) жіктеуіште, номенклатурада "терминдер мен анықтамалар" элементі осы жіктеуіштің, номенклатураның әртүрлі пайдаланушылары арасындағы терминологиялық өзара түсіністікті қамтамасыз ету үшін келтіріледі. "Терминдер мен анықтамалар" элементі атауы бірдей бөлім түрінде ресімделеді және мынадай сөздерден басталады, мысалы, "осы Жіктеуіште (номенклатурада) тиісті анықтамалары бар келесі терминдер қолданылады:...";

7) жіктеуіштің, номенклатураның жалпы ережелері бөлім түрінде ресімделеді, оның құрамы мен мазмұны объектілердің ерекшеліктерін және жіктеуіштің, номенклатураның аспектісін ескере отырып белгіленеді;

8) "Жіктеуіштің құрылымы" элементі жіктеу объектілерінің бастапқы жиынтығының сипаттамасын және оларды жіктеу және кодтау әдістерін, әліпбиді, кодтың негізі мен ұзындығын, кодтық белгілеуді құру құрылымын, белгілердің орналасу реттілігін, объектілерді кодтауды (жіктеуіштің фрагменті) және т. б. қамтиды;

9) "Жіктеуішті (номенклатураны) жүргізу" элементінде ҰАА бақылау данасын жүргізу жөніндегі мәліметтер айқындалады;

10) ведомстволық жіктеуіш, номенклатура осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ресімделеді;

11) анықтамалық осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ресімделеді.

17. ҰАА жобасының түпкілікті редакциясы мынадай құжаттармен бекітуге ұсынылады:

1) жіктеуіш, номенклатура жобасының түпкілікті редакциясына түсіндірме жазба;

2) жіктеуіштің, номенклатураның, анықтамалықтың жобалары.

18. Ведомстволық ҰАА бекіту кезеңі мынадай іс-шараларды қамтиды:

1) жіктеуішті және номенклатураны бекіту туралы мемлекеттік және орыс тілдеріндегі бұйрық ҰАА иесінің құрылымдық бөлімшелерімен келісіледі және оған ҰАА иесінің уәкілетті адамы қол қояды;

2) анықтамалық ҰАА иесінің мүдделі құрылымдық бөлімшелерімен келісіледі және осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ҰАА иесінің уәкілетті адамымен бекітіледі.

2-параграф. ҰАА қайта қарау, өзгерістер мен толықтырулар енгізу

19. Қайта қарау, өзгерістер мен толықтырулар енгізу жаңа ҰАА–ны әзірлеумен бірдей. Қайта қарау реті ҰАА әзірлеу ретіне сәйкес келеді.

20. ҰАА иесі ҰАА элементтерін қайта қарау, өзгерістер мен толықтырулар енгізу кезінде сәйкестік кестесін (өтпелі кілттер) жасайды, ол:

1) серпінді қатарларды құру;

2) статистикалық ақпаратты және өзге де жалпыға қолжетімді мәліметтер мен жалпыға қолжетімді ақпаратты тарату және деректерді жинау, өңдеу;

3) ақпараттық жүйелерде орналастырылған ҰАА элементтерінің кодтарын қайта кодтау үшін қажет.

ҰАА әртүрлі ҰАА-ның түрлері арасында сәйкестік кестесін қалыптастыру осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жүзеге асырылады.

21. Сәйкестік кестелері ҰАА түрлерінің санаттары арасында өзара байланыс орнатуға мүмкіндік береді және мына жағдайларда:

1) ҰАА-ға өзгерістер мен толықтырулар енгізу кезінде;

2) бір ҰАА-ның әртүрлі нұсқаларын қайта қарау кезінде;

3) ҰАА-ның әр түрлі түрлерін салыстыру кезінде жасалады.

22. Сәйкестік кестелерін ҰАА иесі "ҰАА" ЦС-те ҰАА-ны қайта қараумен, өзгерістер мен толықтырулар енгізумен қатар әзірлейді.

3-параграф. ҰАА күшін жою

23. ҰАА иесі ведомстволық (салалық) ҰАА–ның мынадай негіздер бойынша күшін жояды:

1) ҰАА әзірленген байқауды немесе әкімшілік есепке алуды жою;

2) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасындағы өзгерістер;

3) қолданудың орынсыздығы;

4) негізінде Ведомстволық ҰАА әзірленген техникалық-экономикалық ақпарат жіктеуіштерінің күші жойылуы;

5) халықаралық жіктеуіштерді қайта қарау.

Техникалық-экономикалық ақпараттың ұлттық жіктеуіштерін күшін жою тәртібі № 918 Қағидаларымен регламенттеледі.

Ведомстволық ҰАА күшін жою кезеңі мынадай іс-шараларды қамтиды:

1) жіктеуіштің және номенклатураның күшін жою туралы мемлекеттік және орыс тілдеріндегі бұйрық ҰАА иесінің құрылымдық бөлімшелерімен келісіледі және оған ҰАА иесінің уәкілетті адамы қол қояды;

2) анықтамалық ҰАА иесінің мүдделі құрылымдық бөлімшелерімен келісіледі және осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ҰАА иесінің уәкілетті адамымен бекітіледі.

3-тарау. "ҰАА" ЦС-те ҰАА және ҰАА элементтерін жүргізу

1-параграф. "ҰАА" ЦС-те ҰАА және ҰАА элементтерін әзірлеу (құру)

24. ҰАА құру үшін бастамашы 6-қосымшада көрсетілген бекітілген ҰАА құруға өтінімді толтыру кезіндегі жолдар тізіміне сәйкес "ҰАА" ЦС-те өтінімді толтырады.

Мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органның өтінімді қарау мерзімі өтінім "ҰАА" ЦС-ке келіп түскен сәттен бастап 15 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

Мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органның оң жауабынан кейін жүйеде жұмыс істеу үшін ҰАА жобасы құрылады. Бастамашы барлық қажетті ҰАА элементтерін ҰАА жобасына қолмен немесе сыртқы көздерден элементтерді Excel форматында жүктеу арқылы енгізеді. ҰАА құру кезінде жүйе автоматты түрде ҰАА идентификаторын жасайды және бірегей болып табылады. ҰАА элементін құру кезінде оның атауы бірегей екенін ескеру қажет.

ҰАА жобасына барлық қажетті ҰАА элементтерін енгізілгеннен кейін бастамашы ҰАА жобасын ҰАА иесінің құрылымдық бөлімшелеріне және мүдделі мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарға келісу үшін жібереді.

25. ҰАА жобасын ҰАА иесінің құрылымдық бөлімшелерімен келісу келісуге жіберілген күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде, мүдделі мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдармен келісуге жіберілген күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде жүргізіледі.

Жүйеде "ҰАА санаты" және "ҰАА түрі" деген әрбір бөлім үшін "келісуші мемлекеттік органдардың картасы" (бұдан әрі – Карта) қалыптастырылады. Карта әрбір мемлекеттік органның Келісуші лауазымды тұлғаларының толық өзекті тізбесін қамтиды. ҰАА жобасы автоматты түрде картада көрсетілген Келісуші тұлғаларға келісуге түседі.

26. "Ақпараттық карточка" кесіндісінде ҰАА иесінің бастамашысы ақпараттық карточканы мемлекеттік және орыс тілдерінде толтырады, онда ҰАА бойынша жалпы ережелер (толық атауы, аббревиатурасы, құқықтық негізі) көрсетіледі, сондай-ақ атауы мен аббревиатурасы ағылшын тілінде көрсетіледі. Ақпараттық карточка осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ресімделеді.

2-параграф. "ҰАА" ЦС-те ҰАА-ға және ҰАА элементтеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу (өзектілендіру)

27. ҰАА-дағы өзгерістер мен толықтырулар (өзектілендіру) жобасын бастамашы "ҰАА" ЦС-те жасайды.

ҰАА-ға өзгерістер мен толықтырулар енгізу үшін бастамашы өтінімді 6-қосымшада келтірілген бекітілген үлгіге сәйкес толтырады және оны мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органға жібереді.

Мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органның өтінімді қарау мерзімі өтінім "ҰАА" ЦС-ке келіп түскен сәттен бастап 15 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

Мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган тарапынан оң жауап алғаннан кейін ҰАА бастамашысы ҰАА жобасын жасайды және оған қажетті өзгерістер мен толықтыруларды ҰАА элементтеріне енгізеді. ҰАА элементтеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілгеннен кейін ҰАА жобасы ҰАА иесінің құрылымдық бөлімшелеріне және мүдделі мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарға келісуге жіберіледі.

28. ҰАА элементтеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу кезінде ҰАА иесі серпінді қатарларды (тарихи деректерді) қайта есептеу қажеттілігін өзі анықтайды.

29. Ведомстволық ҰАА-ға өзгерістер мен толықтырулар жобасы ҰАА иесінің уәкілетті адамының бұйрығымен бекітіледі, анықтамалықтарды ҰАА иесінің уәкілетті адамы бекітеді.

	Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу
	және бекіту қағидаларына 1-қосымша

нысан

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ВЕДОМСТВОЛЫҚ ЖІКТЕУІШІ _____________________________________________________

________________________________________________

(Жіктеуіштің, номенклатураның атауы)

Ресми басылым

________________________________________________________

(жіктеуішті, номенклатураны бекіткен мемлекеттік органның атауы)

_____________

(қала, жыл)

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларына 2-қосымша

Алғы сөз

1 ӘЗІРЛЕНГЕН ЖӘНЕ ЕНГІЗІЛГЕН___________________________________

(жіктеуішті, номенклатураны әзірлеген мемлекеттік органның атауы)

2 БЕКІТІЛДІ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫСҚА ЕНГІЗІЛДІ_________________________

(жіктеуішті, номенклатураны бекіткен мемлекеттік органның атауы)

3 Осы жіктеуіш мыналарды ескере отырып әзірленген_____________________

4 Осы жіктеуіште нормалар іске асырылды_______________________________

(Заңның, Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының атауы)

5 БІРІНШІ ТЕКСЕРУ МЕРЗІМІ 20___ жыл ТЕКСЕРУ КЕЗЕҢДІЛІГІ ___ лет

6 ОРНЫНА ЕНГІЗІЛГЕН______________________________________________

(ҰАА және ID атауы (бар болған жағдайда))

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларына 3-қосымша

нысан

Жіктеуіш (номенклатура)

_______________________________________________

(ID толық атауы (бар болған жағдайда)

Сәйкестендіру блогы	Блоктың атауы			ҰАА элементтің басталу күні	ҰАА элементтің аяқталу күні
	Мемлекеттік тілде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Толтыру үшін міндетті	Толтыру үшін міндетті	Толтыру үшін міндетті	Болған жағдайда

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларына 4-қосымша

нысан

БЕКІТІЛДІ

____________________________

(ҰАА иесінің уәкілетті адамымен)

____________________________

20 __ жылғы "___" ___________

Анықтамалық _____________________________________ (ҰАА және ID атауы (бар болған жағдайда))

Сәйкестендіру блогы	Блоктың атауы			ҰАА элементтің басталу күні	ҰАА элементтің аяқталу күні
	Мемлекеттік тілде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Толтыру үшін міндетті	Толтыру үшін міндетті	Толтыру үшін міндетті	Болған жағдайда

___________________________________________________ ___________

(Бастамашының бастығы) (Т.Ә.А) (қолы)

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларына 5-қосымша

нысан

Әртүрлі ҰАА түрлері арасында сәйкестік кестесі____________________________

(ҰАА толық атауы (бар болған жағдайда) және ID)

1 ҰАА ID	1 ҰАА элементінің коды	1 ҰАА элементі кодының атауы	2 ҰАА ID	2 ҰАА элементінің коды	2 ҰАА элементі кодының атауы

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларына 6-қосымша

ҰАА құруға өтінімді толтыру кезіндегі жолдар тізімі

№	Жолдардың атауы	Міндетті толтыру
1	ҰАА санаты	Иә
2	ҰАА түрі	Иә
3	Мемлекеттік тілдегі атауы	Иә
4	Орыс тіліндегі атауы	Иә
5	Ағылшын тіліндегі атауы	Жоқ
6	Мемлекеттік орган – ҰАА иесі	Иә
7	Сала	Иә
8	ҰАА әзірлеуші	Иә
9	ҰАА әзірлеушінің мекенжайы	Иә
10	Мәртебесі	Иә
11	Жауапты орындаушы	Иә
12	Жауапты орындаушының лауазымы	Иә
13	Жауапты орындаушының байланыс нөмірі	Иә
14	Жауапты орындаушының электрондық мекенжайы	Иә
15	Құру күні	Иә
16	Негіздеме	Иә
17	ҰАА мазмұны	Иә

Ұлттық анықтамалық ақпараттың элементтерін әзірлеу және бекіту қағидаларына 7-қосымша

Ақпараттық карта

ҰАА ID

ҰАА санаты

ҰАА түрі

Қолдану саласы

Нормативтік сілтемелер

Жалпы ережелер

Кодтау құрылымы

Мемлекеттік тілдегі атауы

Орыс тіліндегі атауы

Ағылшын тіліндегі атауы

Мемлекеттік тілдегі қысқаша атауы

Орыс тіліндегі қысқаша атауы

Ағылшын тіліндегі қысқаша атауы

Мемлекеттік тілдегі аббревиатурасы

Орыс тіліндегі аббревиатурасы

Ағылшын тіліндегі аббревиатурасы

Мемлекеттік орган – ҰАА иесі

Сала

ҰАА әзірлеуші

ҰАА әзірлеушінің мекенжайы

Мәртебесі

Жауапты орындаушы

Жауапты орындаушының лауазымы

Жауапты орындаушының байланыс нөмірі

Жауапты орындаушының электрондық мекенжайы

Құқықтық негізі

Құру күні

Бекіту күні

Өзектілендіру күні

Күшін жою күні

ҰАА енгізілген өзгерістер мен толықтырулар саны

Об утверждении Правил разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

Приказ Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 26 сентября 2024 года № 77

В соответствии с пунктом 1 статьи 23 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила разработки и утверждения элементов национальной справочной информации согласно приложению к указанному приказу.

2. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) в течение пяти календарных дней со дня утверждения направление настоящего приказа на казахском и русском языках в электронной форме в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан;

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан

Ж. Шаймарданов

"СОГЛАСОВАН"
Министерство сельского хозяйства
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Агентство по защите и развитию конкуренции
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство науки и высшего образования
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство здравоохранения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство труда и
социальной защиты населения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство транспорта
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Агентство Республики Казахстан
по финансовому мониторингу

"СОГЛАСОВАН"
Агентство Республики Казахстан
по регулированию и развитию
финансового рынка

"СОГЛАСОВАН"
Министерство обороны
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство культуры и информации
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Агентство Республики Казахстан
по делам государственной службы

"СОГЛАСОВАН
Министерство просвещения
Республики Казахста

"СОГЛАСОВАН"
Министерство промышленности
и строительства Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство торговли и
интеграции Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство водных ресурсов и ирригации
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВН"
Агентство Республики Казахстан
по противодействию коррупции

"СОГЛАСОВАН"
Министерство иностранных дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство туризма и спорта
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Национальный банк
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство цифрового развития,
инноваций и аэрокосмической
промышленности Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство Экологии и природных
ресурсов Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

Приложение к приказу Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от "26" сентября 2024 года № 77

Правила разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработки и утверждения элементов национальной справочной информации (далее – Правила) разработаны в соответствии со статьей 23 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике".

2. Общие правовые вопросы использования Правил регулируются:

1) Законом Республики Казахстан "О государственной статистике";

2) Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

3) Законом Республики Казахстан "Об информатизации";

4) Национальным стандартом Республики Казахстан СТ РК 1.1 "Стандартизация. Термины и определения";

5) Национальным стандартом Республики Казахстан СТ РК 1.5 "Общие требования к построению, изложению, оформлению и содержанию национальных стандартов и рекомендаций по стандартизации";

6) Национальным стандартом Республики Казахстан СТ РК 5.0 "Система классификации и кодирования технико-экономической информации. Основные положения";

7) Национальным стандартом Республики Казахстан СТ РК 5.1 "Порядок разработки национальных классификаторов технико-экономической информации".

3. Применение настоящих Правил государственными и местными исполнительными органами обеспечит:

1) соблюдение единого принципа кодирования национальной справочной информации (далее – НСИ);

2) автоматизацию обмена данными между государственными органами и организациями;

3) построение качественных динамических рядов по показателям или индикаторам;

4) упорядочение элементов НСИ, что приведет к понятийно-терминологическому единству, определяющему сопоставимость данных;

5) единое централизованное ведение и хранение элементов НСИ в цифровом сервисе "Национальная справочная информация" (далее – ЦС "НСИ").

ЦС "НСИ" представляет единую систему для централизованного ведения, распространения и хранения всех видов и элементов НСИ, обеспечивающую доступ к информации, содержащейся в ней, для всех пользователей и информационных систем.

Целью создания ЦС "НСИ" является создание эталонной НСИ, обеспечение единого источника НСИ для информационных систем государственных и местных исполнительных органов, сопоставимость данных Владельцев НСИ путем использования единых элементов НСИ с учетом иерархических и временных изменений, создание системы надежного, долговременного хранения элементов НСИ, гармонизация НСИ путем использования таблиц соответствия (переходных ключей).

Государственные органы, применяющие в своей деятельности информационные системы класса 1 и 2 электронного информационного ресурса, для получения необходимых элементов НСИ используют только ЦС "НСИ".

4. Настоящие Правила распространяются на Владельцев и пользователей НСИ, которые создают, гармонизируют, актуализируют и используют НСИ в своей функциональной деятельности для структурирования данных, в рамках обеспечения открытого доступа, возможности быстрого обмена и единообразного понимания информации.

5. В настоящих Правилах используются понятия в значениях, определенных в Законе Республики Казахстан "О государственной статистике", а также следующие определения:

1) справочник – документ, содержащий перечень некоторых объектов с присвоенными им кодами, предназначенный для сбора, обработки и распространения данных в информационных системах и баз данных;

2) инициатор – ответственное лицо государственного или местного исполнительного органа, осуществляющего разработку проектов по созданию или внесению изменений и дополнений в НСИ;

3) ведомственная (отраслевая) НСИ – классификатор, номенклатура, справочник, применяемые государственными органами при эксплуатации информационных систем, взаимодействии и формировании данных. Ведомственная (отраслевая) НСИ может разрабатываться на основе международных, национальных классификаторов путем дезагрегации позиций, содержащихся в них;

4) классификационная группировка – подмножество объектов, полученное в результате классификации;

5) классификация – разделение множества объектов на группы по сходству или различию в соответствии с принятыми признаками;

6) алфавит кода – система знаков, принятых для образования кода. Существуют следующие виды алфавита кода: буквенный, буквенно-цифровой, цифровой;

7) код–знак или совокупность знаков, принятых для обозначения классификационной группировки и (или) объекта классификации;

8) кодирование – образование и присвоение кода классификационной группировке и (или) объекту классификации;

9) межгосударственный классификатор – классификатор, принятый Межгосударственным Советом по стандартизации, метрологии и сертификации либо Евразийской экономической Комиссией, доступный всем членам-государствам (ориентирован на применение в рамках стран определенного региона).

Международные и межгосударственные классификаторы, номенклатуры являются базовыми и используются в качестве основы для гармонизации с ними классификаторов технико-экономической информации;

10) номенклатура – официальный документ, содержащий перечень определенных объектов, разработанный на основе классификаторов. Номенклатура не содержит описание классификации и детализирует классификационные группировки;

11) классификаторы технико-экономической информации – документы по стандартизации, представляющие собой систематизированные своды кодов и наименований классификационных групп объектов технико-экономической информации, к которым относятся национальные классификаторы технико-экономической информации, классификаторы технико-экономической информации международных организаций по стандартизации, классификаторы технико-экономической информации региональных организаций по стандартизации и классификаторы технико-экономической информации иностранных государств.

Классификаторы технико-экономической информации, которые ведутся с применением информационных технологий поддерживаются в актуализированном виде в государственных информационных системах;

12) разработка НСИ – комплекс мероприятий, которые организует и проводит инициатор;

13) владелец НСИ – государственный или местный исполнительный орган, разработчик НСИ;

14) резервная емкость НСИ – количество свободных позиций в НСИ;

15) виды НСИ – это классификатор, номенклатура, справочник;

16) элемент НСИ – это конкретная позиция внутри вида НСИ;

17) ID НСИ – уникальный признак, идентификатор НСИ, позволяющий отличать его от других, то есть идентифицировать НСИ;

18) фасеты – одна из сторон рассматриваемого объекта, ограниченная совокупность однородных значений по некоторому классификационному признаку;

19) международный классификатор – классификатор, утвержденный международной организацией, занимающейся классификацией и доступный широкому кругу потребителей (ориентирован на применение во всех странах мира);

6. Принципы ведения НСИ:

1) Виды НСИ уникальны и не дублируются. При внесении изменений и дополнений в НСИ версия НСИ не изменяется. При создании НСИ необходимо предусмотреть резервную емкость кодов для возможного расширения классификаторов, номенклатур и справочников за счет включения новых позиций;

2) непрерывность НСИ обеспечивается путем ведения по каждому элементу истории изменения. Каждому элементу присваивается "дата начала" и "дата окончания", то есть определяется жизненный цикл элементов;

3) единообразие (единоформатность) – НСИ на государственном и русском языках (при наличии на английском языке) хранится в ЦС "НСИ".

Параграф 1. Методы классификации и кодирования

7. Существует два метода классификации:

1) иерархический;

2) фасетный.

8. Иерархический метод классификации – последовательное разделение множества объектов на подчиненные классификационные группировки. При иерархическом методе классификации исходное множество объектов делится сначала по какому-либо признаку на крупные группировки, каждая из которых, в свою очередь дробится на ряд последующих группировок, конкретизируя свойства объектов в виде иерархического логического дерева.

При иерархическом методе классификации необходимо соблюдать следующие требования:

1) на каждой ступени НСИ для разделения вышестоящей группировки используется только один признак;

2) получаемые в результате деления группировки не пересекаются по своему содержанию, для исключения дублирования информации;

3) классифицирование обеспечивает суммирование нижестоящих группировок.

9. Метод фасетной классификации основан на параллельном разделении множества объектов на независимые классификационные группировки, которые затем формируются в параллельные независимые фасеты. При фасетном методе классификации не предполагается жесткой классификационной структуры и заранее построенных конечных группировок. Это обеспечивает раскрытие содержания выбранных характеристик до необходимой степени детализации.

При построении фасетной классификации необходимо соблюдать следующие требования:

1) значения различных фасетов не пересекаются (принцип исключения фасетов);

2) в состав НСИ включаются только такие фасеты и признаки, которые необходимы для решения конкретных задач.

10. После определения метода классификации производится выбор метода кодирования.

При разработке кодов учитываются следующие требования:

1) система кодирования соответствует действующим методам классификации;

2) алфавит кода содержит цифровое, буквенное или буквенно-цифровое значение;

3) основание кода, то есть количество знаков минимально;

4) кодовое обозначение имеет резерв для кодирования объектов, вводимых дополнительно.

11. Для элементов НСИ применяются 4 вида кодирования:

1) последовательное кодирование основано на предварительной классификации по иерархической системе с целью выделения пяти основных признаков формирования кодовых обозначений: класс-подкласс-группа-подгруппа-вид. Выбранному признаку отводится один разряд в пределах каждого уровня иерархии;

2) параллельный метод кодирования вследствие его блочной структуры хорошо приспособлен для часто изменяющихся задач. При параллельном методе признаки классификации кодируются независимо друг от друга определенными разрядами или группой разрядов кодового обозначения. Метод параллельного кодирования используется при фасетной классификации, но применяется также и в иерархической классификации. При этом либо соподчиненные признаки, обладая полной однородностью, располагаются параллельно во всех звеньях иерархической цепи, либо несоподчиненные параллельные признаки искусственно устанавливаются в определенной последовательности;

3) порядковое кодирование представляет такое обозначение позиций, которое соответствует их порядковым номерам после расположения информации в какой-либо последовательности, например, в хронологическом порядке, по мере образования информации, с учетом ее важности и так далее.

Порядковое кодирование имеет простую структуру построения и позволяет отличить один объект от другого. Однако при появлении дополнительных объектов им присваивается очередной номер в конце списка, тем самым нарушается принятая последовательность расположения позиций. В связи с этим порядковая система кодирования применяется для кодирования незначительных массивов информации;

4) серийно-порядковое кодирование предполагает разделение всей совокупности объектов на группы, для каждой из которых отводятся, с учетом резерва, порядковые номера. Серийно-порядковое кодирование, также как и порядковое, применяется для простых объектов. Этот метод целесообразно применять для объектов, имеющих два или несколько порядковых признаков.

Глава 2. Разработка, пересмотр и отмена НСИ

Параграф 1. Разработка НСИ

12. Основанием для разработки НСИ являются:

1) изменения соответствующих законодательных и правовых актов Республики Казахстан;

2) изменения и дополнения к международным, межгосударственным классификаторам, классификаторам технико-экономической информации, являющимися базовыми для данного вида НСИ;

3) внедрение международных классификаций и стандартов;

4) реализация Общенациональных приоритетов, Концепции развития отрасли/сферы, Национальных проектов, Планов развития государственных органов, планов развития области, города республиканского значения, столицы;

5) исполнение поручений Администрации Президента и Аппарата Правительства Республики Казахстан.

13. Порядок ведения национальных классификаторов технико-экономической информации регламентируется Правилами разработки, согласования, экспертизы, утверждения, регистрации, учета, изменения, пересмотра, отмены и введения в действие национальных стандартов (за исключением военных стандартов), национальных классификаторов технико-экономической информации и рекомендаций по стандартизации, утвержденными Приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 декабря 2018 года № 918 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 18075) (далее – Правила № 918).

14. Разработка ведомственных НСИ включает следующие стадии:

1) организация разработки;

2) разработка проекта;

3) утверждение.

15. Стадия организации разработки НСИ включает следующие мероприятия:

1) Владелец НСИ проводит анализ имеющейся НСИ в ЦС "НСИ" на предмет возможности ее применения в своих информационных системах. Далее при внесении изменений и дополнений в межотраслевую (межведомственную) НСИ необходимо согласовывать ее с заинтересованными государственными органами.

В случае отсутствия необходимой НСИ Владелец НСИ:

2) приступает к изучению международных и межгосударственных классификаторов с целью обеспечения информационной совместимости и возможности сопоставления, разрабатываемой НСИ с международными и межгосударственными системами классификации;

3) по итогам изучения международных и межгосударственных классификаторов разрабатывает отраслевой (ведомственный) вид НСИ с обязательным описанием методологии формирования для классификаторов и номенклатур.

Процесс разработки (создания) НСИ приведен в Главе 3 настоящих Правил.

Для кодирования небольшого количества, связанных по смыслу позиций, не прописанных в международных, национальных классификаторах и отраслевых (ведомственных) НСИ, разрабатывается справочник. На справочник описание его методологии формирования не составляется.

16. Стадия разработки проекта ведомственного классификатора, номенклатуры включает следующее:

1) Классификатор и номенклатура содержат следующие структурные элементы:

титульный лист;

предисловие;

область применения;

нормативные ссылки;

термины и определения;

общие положения;

структура классификатора;

ведение классификатора (номенклатуры).

В зависимости от особенностей объектов классификации могут выделяться и другие структурные элементы, например: приложение, библиография;

2) титульный лист ведомственного классификатора и номенклатуры оформляется по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам;

3) предисловие ведомственного классификатора и номенклатуры оформляется по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам;

4) согласно пункту 4.7 СТ РК 1.5 в элементе "Область применения" указывается назначение классификатора, номенклатуры и область его распространения, а также конкретизируется область применения.

При указании назначения области применения классификатора, номенклатуры применяют следующую формулировку, например, "Настоящий классификатор (номенклатура) устанавливает (распространяется на)…".

При конкретизации области применения классификатора, номенклатуры применяют следующие формулировки, например, "Настоящий классификатор (номенклатура) предназначен (-а) для …" или "Настоящий классификатор (номенклатура) может применяться …";

5) структурный элемент "Нормативные ссылки" содержит перечень нормативных документов, на которые даны обязательные ссылки в тексте классификатора, номенклатуры и которые устанавливают нормативные положения, без соблюдения которых не могут быть выполнены нормы классификатора, номенклатуры.

Раздел "Нормативные ссылки" начинают со слов:

"Для применения настоящего классификатора, номенклатуры необходимы следующие ссылочные нормативные документы:".

6) в классификаторе, номенклатуре элемент "Термины и определения" приводят для обеспечения терминологического взаимопонимания между различными пользователями данного классификатора, номенклатуры. Элемент "Термины и определения" оформляют в виде одноименного раздела и начинают со слов, например, "В настоящем классификаторе (номенклатуре) применяются следующие термины с соответствующими определениями: …";

7) общие положения классификатора, номенклатуры оформляют в виде раздела, состав и содержание которого устанавливают с учетом особенностей объектов и аспекта классификатора, номенклатуры;

8) элемент "Структура классификатора" включает описание исходного множества объектов классификации и методы их классификации и кодирования, алфавит, основание и длину кода, структуру построения кодового обозначения, последовательность расположения признаков, кодирование объектов (фрагмент классификатора) и так далее;

9) в элементе "Ведение классификатора (номенклатуры)" определяются сведения по ведению контрольного экземпляра НСИ;

10) ведомственный классификатор, номенклатура оформляются по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам;

11) справочник оформляется по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

17. Окончательная редакция проекта НСИ представляется на утверждение со следующими документами:

1) пояснительная записка к окончательной редакции проекта классификатора, номенклатуры;

2) проекты классификатора, номенклатуры, справочника.

18. Стадия утверждения ведомственных НСИ включает следующие мероприятия:

1) приказ об утверждении классификатора и номенклатуры на государственном и русском языках согласовывается со структурными подразделениями Владельца НСИ и подписывается уполномоченным лицом Владельца НСИ;

2) справочник согласовывается с заинтересованными структурными подразделениями Владельца НСИ и утверждается уполномоченным лицом Владельца НСИ по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам;

Параграф 2. Пересмотр, внесение изменений и дополнений в НСИ

19. Пересмотр, внесение изменений и дополнений равнозначны разработке новой НСИ. Последовательность пересмотра соответствует последовательности разработки НСИ.

20. При пересмотре, внесении изменений и дополнений элементов НСИ Владельцем НСИ составляется таблица соответствия (переходные ключи), которая необходима для:

1) построения динамических рядов;

2) сбора, обработки данных и распространения статистической информации и иных общедоступных сведений и общедоступной информации;

3) перекодировки кодов элементов НСИ, размещенных в информационных системах.

Формирование таблицы соответствия между разными видами НСИ осуществляется по форме согласно приложению 5 к настоящим Правилам.

21. Таблицы соответствия позволяют установить взаимосвязь между категориями видов НСИ и составляются:

1) при внесении изменений и дополнений в НСИ;

2) при пересмотре для различных версий одной и той же НСИ;

3) при сопоставлении между различными видами НСИ.

22. Таблицы соответствия разрабатываются в ЦС "НСИ" Владельцем НСИ параллельно с пересмотром и внесении изменений и дополнений НСИ.

Параграф 3. Отмена НСИ

23. Ведомственная (отраслевая) НСИ отменяется Владельцем НСИ по следующим основаниям:

1) отмена наблюдения или административного учета, для которого НСИ была разработана;

2) изменения в действующем законодательстве Республики Казахстан;

3) нецелесообразности применения;

4) отмена классификаторов технико-экономической информации, на основе которых разработана ведомственная НСИ;

5) пересмотр международных классификаторов.

Порядок отмены национальных классификаторов определен Порядком ведения национальных классификаторов технико-экономической информации регламентируется Правилами № 918.

Стадия отмены ведомственных НСИ включает следующие мероприятия:

1) приказ об отмене классификатора и номенклатуры на государственном и русском языках согласовывается со структурными подразделениями Владельца НСИ и подписывается уполномоченным лицом Владельца НСИ;

2) справочник согласовывается с заинтересованными структурными подразделениями Владельца НСИ и утверждается уполномоченным лицом Владельца НСИ по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

Глава 3. Ведение НСИ и элементов НСИ в ЦС "НСИ"

Параграф 1. Разработка (создание) НСИ и элементов НСИ в ЦС "НСИ"

24. Для создания НСИ инициатор заполняет заявку в ЦС "НСИ" согласно утвержденного перечня полей при заполнении заявки на создание НСИ, приведенного в Приложении 6.

Срок рассмотрения заявки уполномоченным органом в области государственной статистики осуществляется в течении 15 рабочих дней с момента поступления заявки в ЦС "НСИ".

После положительного ответа со стороны уполномоченного органа в области государственной статистики в системе создается проект НСИ для работы. При создании НСИ системой автоматически генерируется ID НСИ и является уникальным. Инициатор вносит все необходимые элементы НСИ в проект НСИ вручную, либо с помощью загрузки элементов из внешних источников в формате Excel. При создании элемента НСИ необходимо учесть, что его наименование является уникальным.

После внесения всех необходимых элементов НСИ в проект НСИ инициатор отправляет проект НСИ на согласование структурным подразделениям Владельца НСИ и заинтересованным государственным и местным исполнительным органам.

25. Согласование проекта НСИ со структурными подразделениями Владельца НСИ производится в течение 5 рабочих дней с даты отправки на согласование, с заинтересованными государственными и местными исполнительными органами в течение 15 рабочих дней с даты отправки на согласование.

В системе для каждого раздела "Категория НСИ" и "Вид НСИ" формируется "Карта согласующих госорганов" (далее – Карта). Карта включает в себя полный актуальный перечень согласующих должностных лиц от каждого государственного органа. Проект НСИ автоматически поступает на согласование к согласующим лицам, указанным в Карте.

26. Во вкладке "Информационная карточка" инициатор Владельца НСИ заполняет информационную карточку на государственном и русском языках, где указываются общие положения по НСИ (полное наименование, аббревиатура, правовая основа), также наименование и аббревиатура указываются на английском языке. Информационная карточка оформляется по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

Параграф 2. Внесение изменений и дополнений (актуализация) в НСИ и элементы НСИ в ЦС "НСИ"

27. Проект изменений и дополнений (актуализация) в НСИ создается инициатором в ЦС "НСИ".

Для внесения изменений и дополнений в НСИ инициатор заполняет заявку согласно утвержденного шаблона, приведенного в Приложении 6 и отправляет ее в уполномоченный орган в области государственной статистики.

Срок рассмотрения заявки уполномоченным органом в области государственной статистики осуществляется в течении 15 рабочих дней с момента поступления заявки в ЦС "НСИ".

После получения положительного ответа со стороны уполномоченного органа в области государственной статистики инициатор НСИ создает проект НСИ и вносит в него необходимые изменения и дополнения в элементы НСИ. После внесения изменений и дополнений в элементы НСИ проект НСИ направляется на согласование структурным подразделениям Владельца НСИ и заинтересованным государственным и местным исполнительным органам.

28. При внесении изменений и дополнений в элементы НСИ Владелец НСИ самостоятельно определяет необходимость пересчета динамических рядов (исторических данных).

29. Проект изменений и дополнений в ведомственную НСИ утверждается приказом Уполномоченного лица Владельца НСИ, справочники утверждаются Уполномоченным лицом Владельца НСИ.

Приложение 1 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

Форма

ВЕДОМСТВЕННЫЙ КЛАССИФИКАТОР РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
_______________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(Наименование классификатора, номенклатуры)

Издание официальное
______________________________________________________________
(наименование государственного органа, утвердившего классификатор, номенклатуру)
____________________________
(город, год)

Приложение 2 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

форма

Предисловие

1 РАЗРАБОТАН И ВНЕСЕН_______________________________________________
(наименование государственного органа, разработавшего классификатор, номенклатуру)

2 УТВЕРЖДЕН И ВВЕДЕН В ДЕЙСТВИЕ_____________________________________
(наименование государственного органа, утвердившего классификатор, номенклатуру)

3 Настоящий классификатор разработан с учетом ______________________________

4 В настоящем классификаторе реализованы нормы _____________________________
(наименование Закона, Постановления Правительства Республики Казахстан)

5 СРОК ПЕРВОЙ ПРОВЕРКИ 20___ год

ПЕРИОДИЧНОСТЬ ПРОВЕРКИ ___ лет

6 ВВЕДЕН ВЗАМЕН _______________________________________________________
(наименование НСИ и ID (при наличии))

Приложение 3 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

форма

Классификатор (номенклатура) _______________________________________________ (полное наименованиеи ID (при наличии)

Блок идентификации	Блок наименования			Дата начала элемента НСИ	Дата окончания элемента НСИ
	На государственном языке	На русском языке	На английском языке
Обязательно для заполнения	Обязательно для заполнения	Обязательно для заполнения	При наличии

Приложение 4 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

форма

УТВЕРЖДЕН
__________________________
(Уполномоченным лицом
Владельца НСИ)
__________________________
от "___" _________ 20 __ года

Справочник _____________________________________
(полное наименованиеи ID (при наличии))

Блок идентификации	Блок наименования			Дата начала элемента НСИ	Дата окончания элемента НСИ
	На государственном языке	На русском языке	На английском языке
Обязательно для заполнения	Обязательно для заполнения	Обязательно для заполнения	При наличии

___________________________________________________ ___________
(Руководитель инициатора) (Ф.И.О) (подпись)

Приложение 5 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

форма

Таблица соответствия между разными видами НСИ _______________________________________
(полное наименование НСИ и ID (при наличии))

ID НСИ 1	Код элемента НСИ 1	Наименование кодаэлемента НСИ 1	ID НСИ 2	Код элемента НСИ 2	Наименование кодаэлемента НСИ 2

Приложение 6 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

Перечень полей при заполнении заявки на создание НСИ

№	Наименование поля	Обязательность заполнения
1	Категория НСИ	Да
2	Вид НСИ	Да
3	Наименование на государственном языке	Да
4	Наименование на русском языке	Да
5	Наименование на английском языке	Нет
6	Государственный орган – Владелец НСИ	Да
7	Отрасль	Да
8	Разработчик НСИ	Да
9	Адрес разработчика НСИ	Да
10	Статус	Да
11	Ответственный исполнитель	Да
12	Должность ответственного исполнителя	Да
13	Контактный номер ответственного исполнителя	Да
14	Электронный адрес ответственного исполнителя	Да
15	Дата создания	Да
16	Обоснование	Да
17	Содержание НСИ	Да

Приложение 7 к Правилам разработки и утверждения элементов национальной справочной информации

Информационная карточка

ID НСИ

Категория НСИ

Вид НСИ

Область применения

Нормативные ссылки

Общие положения

Структур акодирования

Наименование на государственном языке

Наименование на русском языке

Наименование на английском языке

Краткое наименование на государственном языке

Краткое наименование на русском языке

Краткое наименование на английском языке

Аббревиатура на государственном языке

Аббревиатура на русском языке

Аббревиатура на английском языке

Государственный орган – Владелец НСИ

Отрасль

Разработчик НСИ

Адрес разработчика НСИ

Статус

Ответственный исполнитель

Должность ответственного исполнителя

Контактный номер ответственного исполнителя

Электронный адрес ответственного исполнителя

Правовая основа

Дата создания

Дата утверждения

Дата актуализации

Дата отмены

Количество внесенных изменений и дополнений в НСИ