Қарулы Күштердің орталық, өңірлік, флоттық және әскери қоймаларында әскери мүлікті (азық-түлік қызметінің мүлкін) сақтауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2025 жылғы 13 қаңтардағы № 28 бұйрығы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 2 маусымдағы № 357 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі туралы ереже 15-тармағының 281) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қарулы Күштердің орталық, өңірлік, флоттық және әскери қоймаларында әскери мүлікті (азық-түлік қызметінің мүлкін) сақтауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Тыл бастығы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2023 жылғы 11 шілдедегі № 472 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33059 болып тіркелген) Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізілімін, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкін жүргізу қағидалары 10-тармағының талаптарына сәйкес қол қойылған күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы бұйрықтың 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жіберуді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық мүдделі лауазымды адамдарға және құрылымдық бөлімшелерге жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі генерал-полковник

Р. Жақсылықов

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2025 жылғы 13 қаңтардағы № 28 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флоттық және әскери қоймаларында әскери мүлікті (азық-түлік қызметінің мүлкін) сақтауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флоттық және әскери қоймаларында әскери мүлікті (азық-түлік қызметінің мүлкін) сақтауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің (бұдан әрі – ҚР ҚК) орталық, өңірлік, флоттық және әскери қоймасында азық-түлікті, азық-түлік қызметінің техникасы мен мүлкін сақтауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртібін нақтылайды.

2. Азық-түлікті, азық-түлік қызметінің мүлкі мен техникасын сақтауды қамтамасыз ететін негізгі іс-шаралары:

азық-түлік, техника мен мүлік түрі бойынша қойма үй-жайын дұрыс орналастыру, ұтымды жоспарлау, жайластыру, жабдықтау және мамандандыру, қойма үй-жайын ұдайы таза және реттілікте ұстау;

азық-түлік қызметінің әрбір азық-түлік, техника мен мүлік түрі үшін оңтайлы сақтау жағдайын жасау;

қоймаға түсетін және сақталатын азық-түлік мөлшерін, техника мен мүлік саны мен сапасын мұқият бақылау;

азық-түлікті, мүлік пен техниканы сақтауды дұрыс ұйымдастыру және олардың сақталуын қамтамасыз ететін (жаңарту, өңдеу, азық-түлік зиянкестеріне қарсы күрес, техникалық қызмет көрсету, техниканы конвервациялау) іс-шараларды уақтылы жүргізу;

сақталатын азық-түлікті, мүлік пен техниканы есепке алуды және оларды басшылық құжаттамаға сәйкес қоймадан беруді дұрыс ұйымдастыру;

өртке қарсы күзетті нақты ұйымдастыру, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы қағидаларын қатаң сақтау болып табылады.

3. Нұсқаулықта тағам өнімі мен азық-түлік қызметінің мүлкін сақтауды сипаттайтын мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

атқарым – объектінің жұмыс ұзақтығы немесе көлемі;

ашық алаң – бұйымды сақтауға бейімделген, бірақ оны қоршаған ортаның әсерінен қорғауды қамтамасыз етпейтін ашық аумақ учаскесі;

дезинсекциялау – инфекциялық ауру қоздырғышы – тасушы жәндіктерді жою. Дизинсекцияның физикалық, химиялық және биологиялық тәсілі бар, негізгісі химиялық (инсектицидпен өндеу) болып табылады;

дератизациялау – инфекциялық ауру қоздырғышы – тасушы көзі немесе экономикалық залал келтіруші кеміргіштерге қарсы күрес шаралары кешені; оларды химиялық, механикалық және биологиялық әдіспен жою; қоқысты жинау мен шығаруды реттеу; кеміргіш түспейтін сақтау орнын жабдықтау;

жарамдылық мерзімі – тағам өнімі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген оған қойылатын қауіпсіздік талаптарына толық сәйкес келуге тиіс уақыт кезеңі;

жылытылатын қойма – ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдықты белгіленген шекте ұстау үшін жылыту және желдету жүйесімен жабдықталған және өнімді атмосфералық жауын-шашыннан, шаңнан, құмнан, желден және температураның кенеттен өзгеруінен қорғауды қамтамасыз ететін құрылысжай;

жылытылмайтын қойма – бұйымды сақтау үшін жабдықталған және атмосфералық жауын-шашыннан, күн радиациясынан, шаңнан, құмнан, желден және температураның кенет өзгеруінен және салыстырмалы сыртқы ауа ылғалдығынан қорғауды қамтамасыз ететін құрылысжай;

жуғыш заттар – әртүрлі дене қабатын ластанудан тазарту үшін қолданылатын көп компонентті заттар қоспасы, су ерітіндісі;

консервациялау – белгіленген технология бойынша машинаны коррозиядан, тозудан және биологиялық зақымданудан уақытша қорғауды жүзеге асыру;

қалқа – бұйымды жауын-шашынның тікелей әсерінен және ішінара күн радиациясынан қорғайтын жартылай жабық үлгісіндегі құрылысжай (тіректегі, қабырғасы бар немесе онсыз шатыр);

қосалқы құрал-сайман мен керек-жарақ (ҚҚК) жиынтығы – бұйымға техникалық қызмет көрсету мен жөндеу үшін қажетті және қолдану мақсаты мен ерекшелігіне байланысты жиынтықталған қосалқы бөлшек, құрал-сайман, керек-жарақ пен материал;

өткізу мерзімі – тағам өнімі тікелей мақсаты бойынша өткізілуге тиіс кезең;

паспорт – өндіруші кепілдігін куәландыратын, өнімнің негізгі параметрі мен сипаттамасының (қасиетінің) мәнін, құрылысжай (объекті) мүмкіндігін, сондай-ақ сертификаттау және кәдеге жарату туралы мәліметті қамтитын құжат;

сақтау – бұйымды тағайындалуына сәйкес пайдалануға дейін оны сақтауды қамтамасыз ету көзделген белгіленген нұсқауларға сәйкес ол сақталатын жерде ұстау;

сақтау әдісі – берілген климаттық және санитариялық-гигиеналық режимді, сондай-ақ оларды орналастыру мен өндеу әдісін жасау мен қолдау арқылы тауардың сақталуын қамтамасыз ететін технологиялық операция жиынтығы;

сақтау мерзімі – тағам өнімі белгіленген сақтау шарты сақталғанда нормативтік немесе техникалық құжатта көрсетілген қасиетін сақтайтын кезең;

сақтау режимі – тағам өнімін сақтауды қамтамасыз ететін климаттық және санитариялық-гигиеналық талаптар жиынтығы;

сақтау шарты – сақтау режиміне және қоймада орналастыруға негізделген сыртқы қоршаған ортаның әсері жиынтығы;

сақталуы – әскери бөлімде материалдық құралдың ұрлануына, жоғалтылуына және жетіспеуіне алғышартқа жол бермеуді қамтамасыз ету бойынша жүргізілетін іс-шаралар;

санитариялық-эпидемиологиялық сақтау режимі – белгіленген нормадан аспайтын ластану сипатталатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар жиынтығын қамтиды;

сапалық жай-күйін бақылау – лауазымды адамдар ҚР ҚК-да азық-түліктің барлық айналымы кезеңінде тағам өнімінің органолептикалық көрсеткішін, негізгі құжаттарын, таңбалауы мен жарамдылық мерзімін тексеру бойынша қызметтік міндеттерін орындау кезінде жүзеге асыратын іс-шаралар;

тағам өнімінің органолептикалық қасиеті әрбір өнім түріне тән сыртқы пішінінің (түсінің), консистенциясының, иісі мен дәмдік көрсеткішімен айқындалады және әскери қызметшілердің дәстүрлі қалыптасқан талғамы мен әдетін қанағаттандыруға тиіс, бұл ретте тағам өнімін сақтау, жеткізу мен өткізу процесінде органолептикалық қасиеті өзгермеуге тиіс;

тағам өнімінің қауіпсіздігі – адам өмірі мен денсаулығына залал келтіруге және қауіпті факторды іске асыру мүмкіндігімен үйлесімдігін және салдарының ауырлық дәрежесін ескеріп, заңды мүддесін бұзуға байланысты тағам өнімін барлық жасау, өндіру (шығару), айналымға беру, пайдаға асыру және жою процесінде (кезеңінде) жол берілмейтін қатердің болмауы;

тағам өнімінің сапасы – тағам өнімін қалыпты тұтынған жағдайда адамның тағамға қажеттілігін қанағаттандыратын оның сипаттамасының жиынтығы;

тауарлық бірге сақтау нұсқаулығы – сақтау режимі бірдей және бір-біріне қолайлы сіңіру қасиеті бар азық-түлік тауарын бірлесіп сақтауға қойылатын талап;

техникалық құралды сақтау – техникалық құрал белгіленген мерзімде сол күйде сақталатын белгіленген арнайы бөлінген жерде ұсталатын пайдалану кезеңі;

техника сақталатын жер – машина сақтау үшін арнайы жабдықталған жергілікті жер учаскесі немесе үй-жай;

тиеу-түсіру жұмысын механикаландыру – тиеу және түсіруде әртүрлі механизмді, жабдық пен құралды қолдану тиеу және түсіру процесін жылдамдатады, көлік құралының бос тұрып қалу уақытын қысқартады, еңбек жағдайын жақсартады және оның өнімділігін арттырады, жұмыс күшіне қажеттілікті азайтады;

ұзақ мерзімді сақтау – бір жыл және одан астам мерзімде тұтыну жоспарланбаған азық-түлік қызметінің техникалық құралдарын сақтау;

формуляр – өндіруші кепілдігін, өнімнің негізгі параметрі мен сипаттамасының (қасиетінің) мәнін куәландыратын, өнімнің техникалық жай-күйін көрсететін мәліметті, өнімді сертификаттау және кәдеге жарату туралы мәліметті, сондай-ақ оны қолдану кезеңінде (қолданыс ұзақтығы, шарты, техникалық қызмет көрсету және жөндеу) енгізілетін мәліметті қамтитын құжат.

4. Азық-түлік қызметінің техникасы мыналарға бөлінеді:

1) далалық техникалық құрал:

далалық жағдайда тағам әзірлеу мен жеткізу үшін техникалық құрал (автомобильді, тіркемелі, тасымалданатын асүй, жылжымалы асүйлік-асхана, тіркеме және тасымалданатын плита, автомобильді және тіркемелі асхана, термос, термос-жәшік);

далалық нан пісіретін техникалық құрал (автомобиль және тіркемелі нан пісіру блогы, тіркемелі және тасымалданатын нан пісіру пеші, тіркемелі қамыр жасайтын агрегат, ұн елейтін, қамыр бөлетін және қамыр-қалыпты тасымалданатын машина);

азық-түлік пен су жеткізетін техникалық құрал (авторефрижератор, тіркеме рефрижератор, автофургон мен нан пісіретін тіркеме-фургон, изотермиялық және құрастырылған тірмеке-контейнер, тіркеме-қойма, автосуцистерна, су тіркеме-цистернасы, тасымалданатын су цистернасы);

далалық тоңазытқыш құрал (тіркемелі тоңазытқыш қондырғы, тасымалданатын тоңазытқыш камера);

2) далалық жөндеу құралы:

техниканы жөндеу шеберханасы;

әскери асхананың тоңазытқыш және технологиялық жабдығын жөндеу шеберханасы;

3) стационарлық әскери асхана жабдығы:

технологиялық жабдық (әмбебап машина, ет тартқыш, картоп тазартқыш, көкөніс кескіш, ұсақтағыш машина, нан кескіш, май ажыратқыш, тағам пісіретін қазан, таба, пеш, ыдыс жуатын машина, су қайнатқыш, кофе қайнатқыш, электр шкаф);

тоңазытқыш жабдығы (тұрмыстық электр тоңазытқыш, тоңазытқыш шкаф және камера, тоңазытқыш агрегат);

4) стационарлық әскери нан зауыты жабдығы:

нан пісіретін пеш;

қамыр илегіш;

қамыр бөлгіш және қамыр домалақтайтын машина;

елеуіш;

тұз еріткіш;

қант-май еріткіш;

автоұнөлшегіш;

5) салмақ өлшегіш құрал:

гір;

межелік;

межелік-гір;

циферблатты;

электрондық.

2-тарау. Қарулы Күштердің орталық, өңірлік базасындағы, флоттық және әскери қоймасындағы азық-түлік қызметінің материалдық құралын сақтауды ұйымдастыру

1-параграф. Қарулы Күштердің орталық, өңірлік базасындағы азық-түлік қызметінің материалдық құралын сақтауды ұйымдастыру

5. Орталық және өңірлік қойма және база сақтау орнының арналуы бойынша әмбебап және арнайы болып бөлінеді. Әмбебап қоймада әртүрлі азық-түлік, техника мен мүлік түрі сақталады. Арнайы үй-жайда белгіленген сақтау жағдайы талап етілетін азық-түлік сақталады.

6. Мұндай сақтау орнына тоңазытқыш, көкөніс қоймасы мен басқа үй-жай жатады.

Барлық қойма түрі азық-түліктің, техника мен мүліктің бұзылудан, зақымдану мен ұрланудан қауіпсіздігіне кепілдік беруге тиіс. Бұл аумақ маңын сенімді қоршауды орнату, бақылау-өткізу пунктінде тұрақты күзет қою арқылы қол жеткізіледі.

7. Материалдық құралдың сақталуын тиімді ұйымдастыру үшін жобаны жасау кезеңінде қойма кешенін орналастыруды және оның көлемдік-жоспарлау шешімін ойластыру қажет. Қойманы электр жүйесіне және сумен жабдықтауға жақын орналастырған жөн болады. Жақын жерде ірі жолдың немесе теміржол желісінің болуы база логистикасын арттырады. Әскери көлік лекпен қозғалғанда жол айрығынан автокөлік үшін объектіге қолжетімділік болуы қажет.

8. Сақтау орнының арналуына, функционалдығына, конструкциясы мен басқа да сипаттамасына қарай әртүрлі белгі бойынша жіктеуге болатын көптеген түрі бар.

9. Бұндай үй-жай әскери қойманың, базаның тиімді логистикалық жүйесін жасау үшін жарамды. Ол озық технологиямен жарақталады және өндірістік цикл кезеңінен әрбір арнайы аймаққа бөлінеді, бұл жұмыс процесін оңтайландыруға, тұғырды арналуы бойынша жиынтықтауға және жұмыс уақытын қысқартуға мүмкіндік береді. Сапалы желдету, жарық беру мен қауіпсіздікті қамтамасыз ету арқылы еңбек етудің қолайлы жағдайын жасауға басым мән беріледі. Өндірістік алаңды көліктің негізгі тораптық желісі жанында жасау азық-түлікті, мүлік пен техниканы қабылдау және түсіру барысын үйлестіру мен бақылады тездетеді.

10. Уақытша сақтау орны теміржол желісінде болады. Сақтау орнының осы түрі логистикалық байланыста, әсіресе әр түрлі көлік, теміржол, автомобиль, теңіз немесе әуе көлігі пайдаланылатын жеткізуде негізгі рөл атқарады.

11. Уақытша базаны ұйымдастыруға қойылатын талаптың бірі порт, әуеайлақ, теміржол станциясы, көлік торабы сияқты стратегиялық маңызды жерде немесе негізгі көлік маршрутының қиылысында орналасу болып табылады. Оның негізгі функциясы – жүктеме уақытын қысқартып және көлік шығынын азайтып, азық-түлік пен мүлікті бір көліктен басқасына жылдам және тиімді тиеу. Көбіне ол қазіргі заманғы механикаландыру, отын айдау құралымен, контейнермен және контейнерді, тұғыр мен пакетті қоса алғанда, әртүрлі жүкті өндеу үшін арнайы вагонмен жарақталған.

12. Қосалқы сақтау орнында арнайы мақсаттағы әскер үшін ерекше кезеңде қажет болуы мүмкін белгілі бір қор сақталады. Ол жұмыс жеделдігі мен үздіксіздігін танытып, негізгі жауынгерлік міндетті орындайды. Мұндай сақтау орнында уақтылы тиеуді қамтамасыз ету үшін қазіргі заманғы механикаландыру құралын қолдану жүзеге асырылады. Бұл қойма көлік жолына қолайлы қолжетімділігі бар жерде тұрғызылады, ол арналуы бойынша азық-түлікті, техника мен мүлікті жылдам жеткізуге мүмкіндік береді.

13. Сақтау орны:

материалдық құралды дұрыс және тиімді орналастыруды;

оңтайлы сақтау және қорғау шартының режимін ұстау мен сақтауды;

механикаландыру құралын қолданып, азық-түлікті, техник мен мүлікті қабылдау мен беру жұмысының қолайлы болуын қамтамасыз ету үшін орналастырылады және жабдықталады.

14. Орталық қоймада және базада кейбір техника мен мүлік түрін уақытша сақтау үшін қалқа және дайындалған ашық алаң пайдаланылады. Одан басқа, көмілген пункт, мысалы жерасты тұрағы ұсынылады.

15. Сақтау орнында, қалқада және ашық алаңда сақталатын азық-түлік, техника мен мүлік түріне байланысты:

стеллаждық жабдық;

салмақ өлшегіш құрал;

температура мен ылғалдықты өлшейтін құрал (термометр, психрометр);

тиеу-түсіру жұмысын механикаландыру құрал;

азық-түлікті, техника мен мүлікті ашатын, орайтын және орауын ашатын құрал-сайман;

жинау құралы;

өрт сөндіру жабдығы;

үстел, сәкі мен шкаф болуға тиіс.

16. Азық-түлікті, техника мен мүлікті жинап қою мен сақтау үшін әмбебап тұғыр, контейнер мен арнайы стеллаж қолданылады.

Тұғыр дана бойынша ыдыс жүкті орау және пакетке салу және оны механикалық қайта өндеу үшін арналған.

17. Әрбір сақтау орнында мына құжаттама болуға тиіс:

сақтау орынның паспорты;

қойма бастығына үй-жайды күтіп-ұстау жөніндегі нұсқаулық және азық-түлік немесе техникалық құрал түрін сақтау қағидалары;

азық-түлікті жаңарту және техникалық құралды қарап-тексеру кестесі;

сақтау орнына қою және штабельді орналастыру схемасы;

еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқаулық пен плакат, өрт сөндіру есептобының тізімі;

ТЖ болғанда жеке құрамның әрекет етуі және мүлікті эвакуациялау жөніндегі нұсқаулық;

сақтау орнына бекітілген жабдық, құрал мен құрал-сайман тізілімі;

ауа температурасы мен ылғалдығын тіркеу карточкасы;

сақтау орны бастығының лауазымдық міндеттері.

Сақтау орынның құжаттамасы тақтаға орналастырылады, сақтау орны бастығының жұмыс орны жанына ілінеді.

18. Маусымдық сақтаудағы қоймалық үй-жайға қойылатын талаптар. Азық-түлік қоймалары техниканы бұзылудан және ұрланудан қауіпсіздікке кепілдік береді. аумақ маңын сенімді қоршауды орнату, бақылау-өткізу пунктінде тұрақты күзет қою арқылы қол жеткізеді. Сонымен қатар, кешен қосымша қорғау үшін бейнебақылау және дабылдама жүйесімен жабдықталады.

19. Сақтау орнында және оған іргелес аймақта тазалық сақтау өте маңызды. Ол үшін шөп шабуды және оны белгіленген жерде жинауды ұйымдастыру қажет.

20. Материалдық құралды тиімді ұйымдастыру үшін жобаны жасау кезеңінде қойма кешенін орналастыруды және көлемдік-жоспарлау шешімін ойластыру қажет. Қойманы электр жүйесіне және сумен жабдықтауға жақын орналастырған жөн болады. Жақын жерде ірі жолдың немесе теміржол желісінің болуы база логистикасын арттырады. Сонымен қатар, автокөлік үшін объектіге қолжетімділік және жол айрығы болуы, әскери көлік лекпен анағұрлым қарапайым қозғалуы үшін айналма жол жасау қажет.

21. Қойманы Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 21 ақпандағы № 55 бұйрығымен бекітілген Өрт қауіпсіздігі қағидаларының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 26867 болып тіркелген) талаптарына сәйкес ұстау ұсынылады.

22. Үй-жай ішіне балта, багор, шелек пен күрек сияқты құрал-сайман бар ақпараттық стенд орнату, сондай-ақ эвакуациялау жоспарын орналастыру қажет.

Сақтау үшін өртке қарсы аралықты ескеріп, жанбайтын материалдан жасалған стеллаж бен шкаф пайдалану ұсынылады. Ағаш конструкцияны сақталатын өнім үшін қауіпсіз өрттен қорғайтын құраммен (антипиренмен) өндеу қажет. Қойма едені шаңның болуды азайту үшін асфальттан немесе сапасы жоғары бетоннан жасалуға тиіс.

23. Қойманың сақтау орнында тазалық пен тәртіп, оңтайлы температура және салыстырмалы ауа ылғалдылығы сақталуға тиіс.

24. Азық-түлікті, техника мен мүлікті сақтау осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес ұйымдастырылады. Стандарттар талаптарына сәйкес келмейтін азық-түлік, сондай-ақ ақаулы, жиынтықталмаған техника мен мүлік оларды одан әрі пайдалану туралы мәселе шешілгенге дейін жеке үй-жайда, қалқада және алаңда сақталады.

25. Қойма жұмыскерлері мен қызметшілері арнайы киіммен және аяқ киіммен қамтамасыз етіледі. Жеке және жұмыс киімінің тазалығы барлық жұмыскер үшін міндетті шарт болып табылады. Тағам өнімін ұстайтын азық-түлік қоймасының жұмыскерлері санитариялық минимум бойынша сынақ тапсырады және жұмысқа түскенде және жұмыс процесінде кезеңдік медициналық қарап-тексеруден өтеді. Медициналық тексеру нәтижесін дәрігер жұмыскердің санитариялық кітапшасына енгізеді.

26. Азық-түлік қоймасының жұмыскерлері айына бір рет медициналық қарап-тексеруден өтеді және жылына екі рет бацилложұқтыруға және кеуде қуысын рентгеноскопияға түсіріп, туберкулезге тексеріледі.

27. Қойманың сақтау орнында азық-түлік зиянкестері мен кеміргіштеріне қарсы күрес іс-шаралары жүйелі жүргізіледі. Сақтау орнында азық-түлік зиянкестері мен кеміргіштерінің жаппай көбеюіне ықпал ететін себептер:

ластану, шаң болу, қоқыс жиналу және азық-түліктің шашылуы;

қойма үй-жайын, аумағын, құралды және ыдысты антисанитариялық жағдайда ұстау;

үй-жайды жеткіліксіз және уақтылы желдетпеу;

қосалқы үй-жайдың дымдануы, ластануы және қордалануы;

төбенің, желдеткіш арнасының, терезе мен есік рамасының ақаулығы және әйнектің болмауы;

азық-түлікті уақтылы өңдемеу;

терезеде темір тордың болмауы;

азық-түлікті қабылдау және жіберу кезінде ветеринариялық-санитариялық және санитариялық-гигиеналық талаптардың сақталмауы болып табылады.

28. Кене мен жәндіктердің түсуін болдырмау үшін сақтау орнының кіреберісінде аяқ киім мен киімді тазалайтын қырғыш пен щетка болуы, ал төселетін төсенішті 2 %-ды каустикалық сода ерітіндісімен сулау қажет. Жылына кемінде бір рет, жазғы уақытта ұн мен жарма сақталатын сақтау орнын дезинфекциялау және дератизациялау жүргізіледі.

29. Үй-жайды жинау жұмыс күнінің соңында тәулігіне бір рет сиретпей жүргізіледі. Азық-түлікті немесе мүлікті әрбір бергеннен кейін төгілген азық-түлікті сыпырып жиналады, қоқым жиналады. Қойма үй-жайын мұқият жинау қабырғадан, төбеден, азық-түлік салынған ыдыстан, сөре мен стеллаждан шаңды сүртіп жинау қажет болса, бірақ аптасына бір реттен сиретпей жүргізіледі.

30. Азық-түліктің зиянкестермен залалданғанын тексеру суық кезеңде айына бір реттен және ауа температурасы +10о С астам болғанда аптасына бір реттен сиретпей жүргізіледі. Сақтау орнында жылына бір реттен сиретпей дезинфекциялау, дезинсекциялау және дератизациялау жүргізіледі.

31. Қойма үй-жайын ағымдағы жөндеу жылына бір реттен сиретпей жүргізіледі.

32. Азық-түлікті сақтау қоймада азық-түліктің балғындығын және санитариялық-гигиеналық норманы сақтау қажеттілігінен сақтау шартына қатаң талаптар қойылады. Негізгі аспекті:

температуралық бақылау – қажетті температуралық режимді ұстау үшін тоңазытқыш камерасы мен мұздатқышты пайдалануды;

гигиеналық стандарт – өнімнің ластануын болдырмау үшін үй-жайды ұдайы жинау мен дезинфекциялауды;

жарамдылық мерзімін есепке алу – автоматтандырылған жүйе қорды уақтылы жаңартуды қамтамасыз етіп, өнімнің жарамдылық мерзімін қадағалауға мүмкіндік беруді қамтиды.

Шаруашылық өнімін реттеп салу оның нәрлі ерекшелігін және балғындығын сақтауына мүмкіндік береді. Негізгі аспекті:

өнімнің бұзылуын болдырмау үшін температура бақыланғанда сақтау;

үй-жайда оңтайлы ылғалдық деңгейін ұстауды, бұл дәнді дақыл үшін өте маңызды;

сасық иістің және зеңнің пайда болуын болдырмау үшін ауаның тазартылуын қамтамасыз етуді қамтиды.

33. Қойма қорын басқару жүйесі, онда әрбір азық-түлік бірлігіне белгіленген, жеке сақтау орны болуы ұсынылған. Бұл орын стеллаж бен штабель нөмірі сияқты бір қатар параметрді қамтитын нақты атаумен белгіленеді. Мұндай жүйе логистика тиімділігін біршама арттыруға және материалдық құралды іздеу мен өндеуге уақытша шығынды азайтуға, яғни "атаулы" сақтау қағидасын сақтауға мүмкіндік береді. "Атаулы" сақтау қағидасы әрбір азық-түлік бірлігінің тұрған жерін нақты айқындауға болады. Бұл барлық сақтау орны үшін бірегей атаулы жүйені жасаудың арқасында қол жеткізіледі.

34. Орналастыру жүйесі сақтау орны ішінде кеңістікті тиімді пайдалану және тиеу процесін оңтайландыру үшін азық-түлікті стратегиялық бөлуді қамтиды. Бұл кезең материалдық құралды бастапқы сақтау орнынан кейіннен тиеу үшін анағұрлым қолайлы жерге жеткізуді білдіреді.

"Орналастыру" процесін іске асыру алдында қолда бар қорды мұқият есепке алу өте маңызды. Мұндай түгендеу тауардың бары және тұрған жеру туралы нақты жағдайды көруге мүмкіндік береді, ол орын аустыру кезінде қате жіберуді болдырмайды және әскерді анағұрлым жылдам қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

35. Азық-түлік қызметінің азық-түлігін, техникасы мен мүлкін сақтауды орталық және өңірлік бағыныстағы қоймада және базада, сондай-ақ әскери бөлім қоймасында ұйымдастырылады.

36. Арнайы сақтау орны азық-түліктің, техника мен мүліктің сенімді сақталуын, олардың дұрыс орналастыруды және тиеу-түсіру жұмысын механикаландыру құралын қолдануды қамтамасыз етуге тиіс.

37. Орталық қоймадағы азық-түліктің, техника мен мүліктің сақталуы мынадай шарттарға байланысты:

азық-түлікті, техника мен мүлікті қабылдау, сақтау мен беруді дұрыс ұйымдастыру;

сақталатын азық-түлік пен материалдық құралдың техникалық жай-күйі сапасын уақтылы бақылау;

азық-түліктің, техника мен мүліктің белгіленген сақтау режимін сақтау;

қойма, база үй-жайының жай-күйін, сондай-ақ сақтау орнының толтыру нормасын сақтау;

азық-түлік пен мүліктің бүлінуі мен жоғалтуды уақтылы анықтау;

сақталатын материалдық құралдың сапалық өзгеруіне ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығы әсерінің сипаты.

38. Азық-түлікті, техника мен мүлікті арнайы бөлімді ескеріп, сақтау бөлімдері бойынша бөлу. Әрбір азық-түлік, техника мен мүлік түрін сақтау үшін бөлімге бекітілген тиісті сақтау орны бөлінеді.

39. Техника мен мүлік сақтау үшін түрі, үлгісі, мақсатты арналуы немесе жасалған мерзімі мен санаты бойынша топталады. Ұзақ сақтаудағы техника мен мүлік ағымдағы үлестен бөлек сақталады.

40. Азық-түлік, техника мен мүлік:

топ, түр, үлгі және сапалық жай-күй бойынша (сұрып, жасалған мерзімі, бөлшектеп өлшеу, санаты);

арналуы немесе есепке алу түрі бойынша (ұзақ немесе ағымдағы сақтау);

сақтау жағдайы бірдей (температура, ылғалдық) белгісі бойынша;

жол берілетін тауарлық бірге сақтау белгісі бойынша орналастырылады.

41. Әрбір тамақ өнімі үшін жеке сақтау орны немесе жер бөлінеді. Сақтау орнына азық-түлікті тауарлық бірге сақтауды сақтап, мынадай топ бойынша орналастыру ұсынылады:

ұн, жарма, бұршақ тұқымдас, макарон өнімі, тағам концентраты;

қант, шай, кофе, какао, кептірілген нан, галета, печенье, құрғақ сүт, жұмыртқа ұнтағы, құрғақ кисель;

лавр жапырағы, бұрыш, қыша, кептірілген көкөніс;

сүт, көкөніс, балық консервісі, жеміс экстракты және шырын, кептірілген жеміс;

өсімдік майы;

томат өнімі, ашытылған және тұздалған көкөніс, тұздалған балық;

сиыр майы, шаруа майы, кулинарлық және қорытылған май;

ет және ет-өсімдік консервісі;

картоп пен көкөніс;

бидай азығы, қоспажем.

42. Қапқа және жәшікке салынған азық-түлік тұғырда, контейнерде, пакетте, сапасы, өндірілген күні бойынша біртектілігін ескеріп, вагондық партия бойынша сақталады.

43. Штабель азық-түлік пен мүлікті оңтайлы сақтау жағдайын жасауды және механикаландыру құралын қолдануды ескеріп салынады.

Сақтау орнына азық-түлік пен мүлікті салғанда мынадай қағидаларды сақтау қажет:

қабырға мен штабель арасындағы аралық кемінде 70 см, штабель арасы 50 см болуға тиіс;

сақтау орнының ортасында кемінде 1,5 м орталық өтпежол болуға тиіс;

есікке қарама-қарсы штабель арасындағы өтпежол есік еніне тең болуға тиіс.

Орталық өтпежол және есікке қарама-қарсы өтпежол тиеушілердің және басқа да механикаландыру құралының қозғалысын қамтамасыз етуге тиіс. Сақтау орнының өтпежолына азық-түлікті қоюға жол берілмейді.

2-параграф. Қарулы Күштердің Флоттық және әскери қоймадағы азық-түлік қызметінің материалдық құралын сақтауды ұйымдастыру

44. Әскери бөлімнің азық-түлік қоймасы азық-түлік қызметінің азық-түлігін, техникасы мен мүлкін қабылдау, сақтау мен беру үшін арналған.

Әскери бөлімнің азық-түлік қоймасында:

негізгі сақтау орны;

тұздалған балық, томат пастасы мен өсімдік майы, тұздалған қияр мен қызанақ үшін сақтау орны (мүмкіндігінше үй-жай жертөлесі);

жас картоп пен көкөніс үшін көкөніс қоймасы;

ет, жас балық және басқа да тез бұзылатын тамақ өнімі үшін бөлімшесі бар тоңазытқыш;

азық-түлік қызметінің техникасына қойма;

картоп пен көкөністі өндеу мен қайта өндеу, шөп пен сабанды, ағаш ыдысты сақтау үшін қалқа болуға тиіс.

45. Әскери бөлім азық-түлік қоймасының сақтау орны қолданыстағы үлгілік жоба бойынша темірбетоннан, бетоннан, кірпіштен, ағаштан салынады. Азық-түлік қоймасы сақтау орнының конструктивтік орындалуы бойынша жерүсті, жартылай жерасты және жерасты, бір қабатты, екі қабатты, жылытылатын (жылы), жылыланған және жылытылмайтын (суық), табиғи және жасанды желдету жүйесімен болуы мүмкін.

46. Қойманың сақтау орны:

азық-түлікті, техникасы мен мүлікті қабылдау, сақтау және беру жұмысын орындаудың қолайлы болуын;

техника мен мүлікті кеміргіштерден, шаңнан, атмосфералық жауын-шашыннан қорғауды, материалдық құралды дұрыс және оңтайлы салуды;

азық-түлік сақталатын үй-жайда оңтайлы ауа температурасы мен ылғалдығын ұстауды;

азық-түлікті лайланған судан және еріген судан қорғауды;

автомобиль көлігінің қолайлы кірмежолын;

әскери қоймада өрт қауіпсіздігі нормаларын сақтауды;

өте қысқа мерзімде әскери азық-түлік қорын беру мен тиеу үшін автомобиль рампасымен қамтамасыз ететін есеппен жабдықталады.

47. Сақтау орнының шатыры, қабырғасы, едені, люгі, терезесі мен есігі саңылаусыз болуға және үй-жай ішіне атмосфералық жауын-шашынның, шаңның, жәндіктер мен кеміргіштердің түсуін болдырмауға тиіс.

Есік төменнен 60 см биіктікке дейін қаңылтыр болатпен қапталады. Терезеге металл тор, ал ішкі жағына 1 мм аспайтын ұяшықты металл тор орнатылады.

Сақтау орнының едені үгілуге, құмның, шаңның түзілуіне төзімді қабат болуға және сақталатын материалдық құрал жүктемесін көтере алуға тиіс.

48. Сақтау орнының маңында бетон немесе асфальт аралықпен жабдықталады, ал жұмыс есігінің үстіне жүкті атмосфералық жауын-шашыннан қорғау үшін қалқа орнатылады.

Қалқа мен ашық алаң ғимараттар мен құрылысжайдан өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін аралықта, құрғақ, су баспайтын жерде жабдықталады. Алаңда бір немесе екі бағытта 5 – 7° көлбеу бұрышы бар қатты (асфальт, бетон) жабын, ал қалқада одан басқа жел басым болатын жақта бір – үш қабырға болуға тиіс.

Алаң шегі биіктігі 1–1,5 м бағанамен белгіленеді және онда ені мен тереңдігі кемінде 0,3 м су бұрғыш арық қазылады.

Қойма сақтау орнының жарықтандырғышы мен қуат беретін электр жабдығы электр қондырғыны орнату қағидаларының талаптарына сәйкес болуға және ұдайы ақаусыз күйде ұсталуға тиіс. Сақтау орнындағы электр шам плафонмен және металл тормен қорғалуға тиіс. Сақтау орнында жұмыс және авариялық жарық бергіш (трансформатормен бәсеңдетілетін төмен вольтті электр шам) болуға тиіс.

49. Қойманың әрбір сақтау орнына реттік нөмірі беріледі, ол ғимарат қабырғасының сол жақ бұрышына кіреберіс жағына ілінеді. Ғимарат қабырғасына (қасбетте) қойманың кіреберіс жағында еденнен төменгі жиегіне дейін 170 см биіктікте тағайындалуы көрсетілген маңдайша ілінеді, мысалы, "Ашыту-тұздау пункті", "Көкөніс қоймасы" және т.б. Негізгі сақтау орнында – "Азық-түлік қоймасы" деген жазу бар маңдайша.

Маңдайшадағы жазу көлбеусіз, тік қаріппен, көгілдір негізде алтын түстес бояумен жазылады. Маңдайшаның жиегі алтын түстес жіңішке сызықпен жиектеледі.

50. Азық-түлік пен мүлікті сақтау үшін санитариялық-гигиеналық қағидалардың сақталуын қамтамасыз етпейтін құрылысжай, сондай-ақ ондағы сумен жабдықтау, кәріз, жылыту жүйесінің тарату торабы бар жертөле пайдаланылмайды.

51. Қойма жабыны қатты кірмежолмен жабдықталады. Ол автомобиль көлігінің екі жақты қозғалысын, жеткілікті маңдайшепті және тиеу-түсіру жұмысы рампасын жүргізу қолайлылығын қамтамасыз етуге тиіс.

52. Әскери бөлім азық-түлік қоймасы сақтау орнының тағайындалуына қарай:

едендік және сөрелік стеллажбен, сандықпен, контейнермен, қамбамен және азық-түлік пен мүлік салынатын басқа да жабдықпен;

салмақ өлшегіш құралмен;

термометрмен мен психрометрмен;

қаптаманы ашатын, азық-түлік пен мүлікті буып түйетін және ыдысты жөндейтін құрал-сайманмен;

азық-түлік сапасын айқындайтын қарапайым құралмен және құрал-сайманмен (қуыс бұрғы, ұлғайтқыш шыны, магнит, қасық, тәрелке, елеуіш жиынтығы және т.б.);

қойма үй-жайында, үлкен күбіде және бетон шұңқырда өндірістік жұмыс үшін құрал-сайманмен және арнайы киіммен;

картоп пен көкөністі сұрыптайтын және өңдейтін жабдықпен;

үй-жайды жинайтын құралмен;

арнайы және жұмыс киімі үшін шкафпен;

сөремен;

ет шабатын қалыппен;

қойма бастығының жұмыс орнын жабдықтайтын үстелмен, сәкімен және шкафпен;

өрт сөндіру құралымен;

медициналық дәріқобдишамен;

азық-түлікті асхана бөліміне беруге дайындау үшін ыдыс жиынтығымен жабдықталады.

Әскери бөлім азық-түлік қоймасының сақтау орны үшін жалпы мақсаттағы жабдықтың, құралдар мен құрал-сайманның тізбесі осы Нұсқаулыққа 1-қосымшада келтірілген.

53. Әрбір сақтау орнында мынадай құжаттама:

қойма бастығының және қоймашының лауазымдық міндеттері;

қойма үй-жайын күтіп-ұстау жөніндегі нұсқаулықтар мен плакаттар, азық-түлікті (мүлікті, техниканы) сақтау, азық-түлік зиянкестеріне қарсы күрес және оңтайлы ауа температурасы мен ылғалдығын ұстау қағидалары;

қойма үй-жайында азық-түлікті, мүлік пен жабдықты орналастыру схемасы;

командирдің тыл жөніндегі орынбасары бекіткен өртке қарсы қорғаныс жөніндегі нұсқаулық және өрт сөндіру есептобының тізімі;

командирдің тыл жөніндегі орынбасары бекіткен жеке құрамның зілзала, өрт болғандағы және радиоактивті, химиялық және бактериологиялық залалдану туралы хабарлама сигналы бойынша әрекет ету және материалдық құралды эвакуациялау тәртібі жөніндегі нұсқаулық;

стеллаждық (штабельдік), қамбалық жапсырма;

температура мен салыстырмалы ылғалдықты тіркеу карточкасы;

сақтау орнына бекітіліп берілген ішкі жабдық, құрал мен құрал-сайман тізімдемесі болуға тиіс.

54. Лауазымды адамдардың міндеттері мен сақтау орны жүктемесінің схемасы құжаттама тақтасына ілінеді.

Азық-түлікті, техниканы мен мүлікті сақтау қағидалары бойынша плакат немесе стенд жарық, оқуға қолайлы жерге ілінеді.

Ішкі жабдық, құрал мен құрал-сайман тізімдемесі үй-жай ішіне кіреберістің сол жағына еденнен 1,5 м биіктікте ілінеді.

Ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдығын тіркеу карточкасы психрометр мен термометр тұрған жерде еденнен 1,5 м биіктікте бекітіледі.

Стеллаждық (штабельдік) жапсырма еденнен 1,5 м биіктікте стеллаж (штабель, қамба, үлкен күбі) ортасына немесе оң жағына орналастырылады.

55. Қойма сақтау орнында тазалық пен тәртіп ұдайы сақталады.

Азық-түлік, техника мен мүлік осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес сақтауға қойылады.

Босаған ыдыс, қаптама, сүрту материалы және қоқыс қоймадан жүйелі шығарылуы қажет.

56. Штабель арасындағы, штабель мен қабырға арасындағы өтпежолды, өрт сөндіру құралына, ажыратқышқа және электр тарату қалқанына өтпежолды қордалауға жол берілмейді.

Күн сайын сақтау орнын жабар алдында оның өртке қарсы жай-күйі тексеріледі, электр желі сыртқы ажыратқыштан токтан сөндіріледі, кейіннен оған қойма бастығы мөр қояды.

57. Кененің түсуіне жол бермеу үшін сақтау орнының кіреберісінде аяқ киім мен киімді тазалау үшін бөлек қырғыш пен щетка болуы қажет. Кіреберіс есік жанында жаңқа салынған тұғыр мен дизинфекциялау құралы қойылады.

Сақтау орнында жылына кемінде бір реттен сиретпей дезинфекциялау, дезинсекциялау және дератизациялау жүргізіледі.

58. Әскери бөлім азық-түлік қоймасының негізгі сақтау орны ұн, жарма, макарон өнімін, қант және басқа да ұсақ өнімді сақтау үшін арналған. Бұл өнімге ортақ нәрсе ылғалдығы жоғары емес болып табылады, температураның күрт өзгеруінен төзімді, бірақ оңай ылғал тартады. Сондықтан осы өнімді сақтау дезинсекциялау жұмысы кезінде үй-жайдың саңылаусыздығы қамтамасыз ететін желдетілуі жақсы, терезесінен жарық жеткілікті түсетін, төбесі, қабырғасы мен едені тығыз, жылытылмайтын үй-жайда жүзеге асырылады.

Сақтау орнының табиғи желдетілуін қамтамасыз ету үшін қос есік орнатылады: сыртқы тұтас және ішкі торлы.

Негізгі сақтау орны әр түрлі стеллажбен жабдықталады. Тарату қоймасында сандық, шкаф, сөре, тауар және үстел таразысы, өсімдік майына темір бөшке, ыдысты ашатын, азық-түлік беретін, үй-жайды тазалайтын әртүрлі құрал болуға тиіс. Төмен температураға төзбейтін азық-түлікті сақтау және қыста қалыпты жұмыс жағдайын жасау үшін тарату қоймасы жылытылуы мүмкін.

59. Тез бұзылатын тамақ өнімін сақтау стационарлық және құрама тоңазытқыш камерасында ұйымдастырылады.

60. Стационарлық тоңазытқыш камерасы жеке құрылымда тұрады. Жылу ағынын азайту, техникалық қызмет көрсетуді жеңілдету үшін барлық тоңазытқыш камерасын басқа үй-жайдан ені кемінде 1,5 м ортақ тамбурмен бөлінген тоңазытқыш камерасының бір блогына біріктіру қажет.

61. Камерада буландырғыш батарея, еріген су жиналатын тұғыр ("қар қабаты" ерігенде), азық-түлікті жинайтын сөре немесе стеллаж, салқындатылған етке ілгіш, азық-түлікті жинайтын тұғыр қойылады.

Камера термометрмен және психрометрмен жабдықталады.

Камерадағы электр жарық бергіш аспап пен ажыратқыш герметикалық плафонды болуға тиіс.

62. Әскери бөлімнің азық-түлік қоймасында сақтау температурасы 0-ден +8°С дейін тоңазытқыш камерасы мен тоңазытқыш шкафы, сақтау температурасы -13-тен -18°С дейін төмен температурадағы тоңазытқыш камерасы пайдаланылады.

Камера қойманың қосалқы үй-жайында немесе арнайы бөлінген жерде тұрады. Үй-жайда 40°С аспайтын температура ұсталады. Камера орнатылған жер құрғақ, жылу көзінен алыс және тікелей күн сәулесінен қорғалған болуға тиіс.

Құрама тоңазытқыш камерасын үй-жайдан тыс жерде орнатқанда камераны және агрегатты күн сәулесінен және атмосфералық жауын-шашыннан қорғау үшін қалқа мен қоршау көзделеді.

Құрама тоңазытқыш камерасын үй-жайдан тыс орнатуға өте қажет болса жол беріледі.

63. Тоңазытқыш камерасында бөгде иіс болмауға және ол тиісті санитариялық жағдайда ұсталуға тиіс. Тамақ өнімін камераға салуға тек қажетті ауа температурасы мен ылғалдығы болғанда жол беріледі.

64. Тоңазытқыш камерасында тамақ өнімі қабырғадан, төбеден және салқындату аспабынан кемінде 0,3 м аралықтағы тығыз тұрақты штабельдегі стеллаж-тұғырға қойылады.

65. Камерадағы температураны бақылау тәулігіне екі рет жүзеге асырылады. Температураның ауытқуына тәулігіне 1°С шегінде жол беріледі. Бір тәулікте камера сыйымдылығының 20 – 50 % жүктеу және беру кезінде температураның 3°С, ал сыйымдылықтың 50 %-дан астам 4°С көтерілуіне жол беріледі.

Жабдық ақаулы болғанда тоңазытқышты қосуға жол берілмейді.

66. Картоп пен көкөністі сақтау арнайы стационарлық көкөніс қоймасында ұйымдастырылады.

67. Арнайы стационарлық көкөніс қоймасы қажетті ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдығын ұстау мүмкіндігін қамтамасыз етуге, ауа температурасы мен ылғалдығын реттеуге мүмкіндік беретін желдеткіші, сондай-ақ салу, сұрыптау және тиеу-түсіру жұмысы үшін тиісті жабдық пен механизм болуға тиіс.

68. Картоп пен көкөніс үшін сақтау орны жерүсті, жартылай көмілген және көмілген болып салынады.

69. Көмілген және жартылай көмілген сақтау орны үшін учаске құрғақ, су баспайтын, шамалы еңіс және жерасты суы деңгейі сақтау орны негізінен 2 м төмен болуға тиіс. Мұндай сақтау орнында тұрақты ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдығы сақталады.

70. Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Қарағанды, Ақмола және Абай облыстарында сақтау орны ауаны жылытатын жылыту жүйесімен жабдықталады. Ортаңғы жолақтың жерүсті сақтау орны да жылыту құрылғысымен жабдықталады.

71. Сақтау орнына табиғи жарық түсіруге жол берілмейді. Жарық беру сақтау орны жеке учаскесінің жарық беруі қосылатын электр жарық беру көзделеді.

72. Өнімді сақтау тәсіліне сәйкес сақтау орны қамбалық, ұсақ, стеллажды және картоп пен көкөніс жәшік мен контейнерде сақталғанда ыдысты болып бөлінеді.

73. Картоп пен қызылшаны үйіп сақтау үшін қамба жабдықталады. Қамба қабырғасының биіктігі өнім қабатынан 10 – 15 см жоғары, өнімнің үстіңгі қабаты мен шығыңқы төбе конструкциясының түбі арасындағы аралық кемінде 80 см болуға тиіс.

Қамба қабырғасы қабырғадан 15 см аралықта көмілген және жерүсті сақтау орнында кемінде 60 см аралықта орнатылады.

Табиғи желдетілетін сақтау орнында қамба бір-бірінен тақтай қалқамен бөлінеді.

Қамба түбі аралығы 3 см алынбалы қалқанға шегеленген және жер астына ауа түсу үшін қалыңдығы 25 см тақтайға немесе бөренеге салынған тақтадан жасалады. Желдеткіші табиғи екінші торлы еденсіз және торлы қосымша есіксіз қамба сақтау орнын жасауға жол берілмейді.

74. Желдеткіші табиғи сақтау орнында көкөністі стеллажда сақтауға жол беріледі. Стеллаждың үстіңгі қабаты төбеден кемінде 80 см, ал төменгі жағы еденнен 40 см аралықта болуға тиіс.

Стеллаж қатарының арасы биіктігі бойынша кемінде 1 м, ал қырыққабат үшін сақтау орнында – 80 см болуға тиіс. Стеллаж ені бір жарым метрден аспауға тиіс.

Стеллаж орталық өтпежолдан екі жағына қойылады, оның ені кемінде 1,5 м. Стеллаж арасындағы жақтаудағы өтпежол ені кемінде 80 см.

75. Желдеткіші табиғи және жасанды сақтау орнында картоп пен көкөністі штабельге қойылатын контейнерде, жәшікте сақтау ұсынылады.

76. Қойма бастығы күн сайын жұмыс аяқталғаннан кейін үй-жайды күзетуге тапсырады. Күзетуге тапсырар алдында ол үй-жайды жинап тазалайды, жарықты сөндіреді, терезе жапқышын жабады, есікті құлыппен бекітеді, мөр қояды. Қойма кілтін бөлім бойынша кезекшіге мөр қойылған түрде тапсырады, ал мөрді өзінде сақтайды. Қойманы қарауылдан қабылдағанда қойма бастығы барлық үй-жайды сыртынан қарап-тексереді, шатырдың ақаусыздығына назар аударады, мөр мен құлыптың бүтіндігін тексереді. Қойма бастығы қойманы ашқаннан кейін жұмыс басталар алдында барлық үй-жайды ішінен мұқият қарап-тексереді.

77. Қойма бастығы жұмыс уақытында азық-түлік пен мүліктің сақталуын қадағалауға, қойма үй-жайына бөгде адамның кіруіне жол бермеуге тиіс. Қоймада материалдық құралдың сақталуы мен жұмыс кезінде өртке қарсы қауіпсіздік шараларының сақталуына ерекше назар аудару қажет.

78. Азық-түлік пен мүлікті штабельге жинау өтпежол қалатындай жүргізіледі. Қоймада өтпежолды және шығыс жолды қордалауға жол берілмейді. Мүлікті жылыту радиаторына, электр сымға және шамға жақын қоюға жол берілмейді.

79. Қойма тиісті өртке қарсы құралмен қамтамасыз етіледі. Өрт сөндіру құралы қойманың сыртқы кіреберісіне қалқанға орналастыру қажет. Жабдықталған өрт сөндіру қалқасынан басқа, қойма жанында суы бар ыдыс пен құм салынған жәшік қойылады.

80. Материалдық жауапты адам болмаған кезеңде азық-түлік қоймасы тек ерекше жағдайда:

зілзала кезінде;

бөлімінде оқу және жауынгерлік дабыл жариялағанда;

қойма бастығы сырқатына және басқа да себепке байланысты болмағанда комиссиялық тәртіппен ашылады.

81. Қойманы ашу туралы шешімді ашу актісін жасап, бөлім командирі немесе оның орнындағы адам қабылдайды. Комиссия құрамы бөлім бойынша бұйрықта жарияланады. Комиссия құрамына міндетті түрде мүдделі емес тараптың өкілі кіреді. Құрамы кемінде 3 – 4 адам болуға тиіс. Комиссия төрағасы бөлім командирінің орынбасарларынан тағайындалады. Қойманы ашуға рұқсаттама комиссия төрағасына ресімделеді. Қойманы ашуды комиссия төрағасы комиссия мүшелерінің және азық-түлік қызметі бастығының қатысуымен жүргізеді. Азық-түлік қоймасынан материалдық құрал 3 данада ресімделген жүкқұжат бойынша беріледі, материалдық қаражатты беру туралы жүкқұжатқа комиссия төрағасының өзі қол қояды.

82. Актіде: қойма ашылған күн мен уақыт; комиссия құрамы; берілген материалдық құрал атауы мен саны немесе жүкқұжат нөміріне сілтеме; қоймаға мөр басылатын мөр нөмірі; комиссия мүшелерінің қолтаңбасы көрсетіледі.

Акт үш данада жасалады және оны әскери бөлім командирі бекітеді. Материалдық құндылықты бергеннен кейін азық-түлік қоймасы жабылады, мөр басылады және қарауыл бастығының күзетуіне тапсырылады.

Актінің бірінші данасы жүкқұжаттың бірінші данасымен бірге азық-түлік қызметінің бастығына сақтауға беріледі. Жүкқұжаттың екінші данасы алушыға, үшіншісі бөлімнің қаржы қызметіне беріледі. Азық-түлік қоймасының бастығы бөлімге келгеннен кейін оған ашу актісі мен жүкқұжаттың бірінші данасы беріледі. Ашылғаннан және берілген материал санын жүкқұжаттың үшінші данасымен салыстырғаннан кейін азық-түлік қоймасының бастығы берілген мүлікті есептен шығарады, актінің екінші данасын және жүкқұжаттың үшінші данасын жояды, актінің бірінші данасын және жүкқұжатты тапсырылған құжаттарды есепке алу кітабына қол қойып, қызметке тапсырады.

83. Жазатайым оқиғаны, жеке құрамның жарақаттануын және аварияны алдын алу мақсатында сақтау орнындағы барлық жұмыс қойма бастығының (бөлімше командирінің) тікелей жетекшілігімен қауіпсіздік техникасы қағидаларын міндетті сақтап орындалады.

84. Азық-түлікті тасу, салу, қаптамадан алу және қаптау, шағын механикаландыру құралын пайдаланып жүкті жылжыту, электр қуат беру қондырғысын қосу және өшіру қағидалары бойынша нұсқаулықтар келесі талаптарды есепке алғанда әзірленеді. Нұсқаулықта электр тогынан зардап шеккен адамдарға, күйік шалғанда және газбен уланғанда алғашқы көмек көрсету тәртібі мазмұндалуға тиіс. Нақты шарттарға байланысты қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқаулық басқа жұмыс түрі үшін де әзірленеді. Нұсқаулықты тиісті лауазымды адам бекітеді және электр қуат жабдығын басқару пульті жанына және жұмыс орнында ілінеді.

85. Картопты, көкөніс пен жемісті сақтау кезінде қауіпсіздігін қамтамасыз ететін маңызды шарттың бірі сақтау орнын қабылдау мен сақтауға дайындау болып табылады, ол өткен жылдың картобының және көкөнісінің қалдығынан босатылғаннан кейін бірден басталады.

86. Сақтау орны мен оған іргелес аумақ жарамсыз картоп, көкөніс, жеміс-жидек қалдығынан және қоқыстан тазартылады. Барлық қоқыс, қалдық пен жарамсыз картоп, көкөніс пен жеміс белгіленген тәртіппен кәдеге жаратылады.

87. Қамба бөлшектеледі, сақтау орнынан еден ауа таратқышы, ыдыс пен құрал әкетіледі, тазартылады, жуылады, кептіріледі және қажет болса жөнделеді.

88. Сақтау орнын кептіру үшін барлық есік, люк пен желдеткіш құбыры ашылады. Жабынның, шатырдың, оқшаулағыштың жай-күйін, әсіресе мұз қатқан және су аққан жер мұқият тексеріледі. Сақтау орнындағы жылыту жүйесінің жай-күйі тексеріледі.

Сақтау орнын жөндегеннен және кептіргеннен кейін салынбалы жабдық өз орнына қойылады, құрал қоймаға әкелінеді.

89. Көкөніс қоймасына картоп пен көкөністі қойғанға дейін 20 – 25 күн бұрын ол дезинфекцияланады. Дезинфекциялау кезінде қоймадағы температура +15 немесе +16°С төмен болмайды.

Барлық есік, люк, желдеткіш құбыры мықтап жабылады, саңылау балшықпен бітеледі.

90. Дезинфекциялаудан кейін көкөністі қабылдағанға дейін екі апта бұрын сақтау орнының барлық ағаштан және тастан жасалған бөлігі 2,5 кг жаңа сөндірілген әк және сыйымдылығы 12,3 л су шелегіне 50 г мыс сульфаты есебінен дайындалған әк ерітіндісі жағылады. Ерітіндінің осы мөлшері 20 м2 қабатты ағартуға жұмсалады .

91. Сақтау орнына кеміргіштердің түсуіне жол бермеу үшін саңылауға ағартқыш құю және барлық тесікті кірпіш пен әйнек сынығымен жабу, кейін цемент ерітіндісін құю керек.

92. Әскери бөлімде ақбас қырыққабат, қияр, қызанақ және ерекше жағдайда бүлінуін алдын алу үшін сәбіз бен қызылша өңделеді (ашытылады, тұздалады).

Әскери бөлім жағдайында көкөністі өңдеу оның жарамдылық мерзімін ұзартады, ассортиментін және әртүрлі тамақтандыруды кеңейтеді.

93. Ақбас қырыққабатты ашыту, қиярды, қызанақты және басқа да көкөністі тұздау ашыту-тұздау пунктінде жүргізілуге тиіс.

Әскери бөлімнің ашыту-тұздау пункті үлгілік немесе жеке жоба бойынша салынады немесе бейімделген үй-жайда жабдықталуы мүмкін.

Үй-жай азық-түлік қызметінің объектілеріне қойылатын барлық санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес болуға және суық және ыстық сумен, кәрізбен, қуат беретін және жарық беру электр желісімен, жылыту аспабымен қамтамасыз етілуге тиіс, сондай-ақ тоңазытқыш камерасымен жабдықталуы мүмкін. Ашыту-тұздау пунктінің ауданы мен көлемі шикізатты, дәмдеуішті, қырыққабат ашытатын ыдысты, қиярды, қызанақты тұздау үшін бөшке мен шыны баллонды дайындау үшін жабдық мен құралдың қажетті санын орналастыруды қамтамасыз етуге тиіс.

94. Ашыту-тұздау пунктінде:

шикізат, дәмдеуіш пен тұз қорын қабылдайтын және уақытша сақталатын үй-жай (қалқа);

шикізатты сұрыптау, калибрлеу, тазалау мен жуу, дәмдеуіш дайындау, қияр мен қызанақты бөшкеге немесе шыны ыдысқа салу үшін үй-жай;

бөшкені жөндейтін және құрайтын жер, сондай-ақ сақтайтын үй-жай;

бөшкені сулайтын және дайындайтын, шыны ыдысты жуатын жер (үй-жайдағы алаң немесе бөлімше);

тұз ерітіндісін дайындайтын жабдық немесе қондырғы қойылатын жер;

ашытылған қырыққабат пен тұздалған көкөніс сақталатын үлкен күбіні, контейнер мен бөшке қойылатын үй-жай;

ұсақтап кескіш машина, өндірістік үстел, ванна, тамыр кескіш, транспортер (конвейер), қырыққабатты түсіретін машина, тұз салғыш, тауар астына қойғыш, арнайы киім шкафы, тауарлық таразысы болуға тиіс.

95. Қырыққабатты ашыту үшін бетон күбі, сондай-ақ бөшке қолданылады.

Қазіргі заманғы ашыту-тұздау пункттерінде күбі салқындатылған бөлмеде тұрады және бақылау мен жөндеу үшін қол жетімді. Цемент күбі тікбұрышты пішінде болуы мүмкін, қабырғасы мен түбі тегіс, жазық болуға, жарық болмауға тиіс.

96. Күбі иілгіш шеңбермен және бұрандалы пресспен жарақталады. Иілгіш шеңбер жасалатын қалыңдығы 4 – 5 см тақтай тегістеліп өңделеді және тығыздалады.

97. Аз мөлшерде қырыққабат ашыту кезінде үстел көкөніс кескіш (тамыр кескіш) немесе ұсақтағыш тақта пайдаланылады.

98. Жоғарыда аталғаннан басқа, ашыту-тұздау пунктінде мынадай құрал мен ыдыс-аяқ: қалайы шанышқы, шөміш, сүзгіш, тесік қасық, ұшы металл үш метрлік қада, құрал қойғыш, қырыққабат пен тұздалған көкөністі татып көру үшін ыдыс-аяқ жиынтығы, ыдыс-аяқ сақталатын тумбочка болуға тиіс.

99. Қырыққабатты ашытатын барлық ыдыс оған шикізат салу алдында мұқият дайындалады. Күбіде тесіктің болуы тексеріледі, осы мақсатта оған 2 – 3 күнге толтырып су құйылады. Егер тесік болса, құрсау салынады, саңылау бітеледі немесе оған цемент жағылады.

100. Ашытылған қырыққабаттың қараюына әкелетін ағаш иісті эфир майын және илегіш заттарды алу үшін күбі мен бөшке суды әрбір 5 – 6 күн сайын ауыстырып, 20 – 25 күн бойы алдын ала ылғылдандырылады. Кейін олар 0,2 %-ды ыстық каустикалық ерітіндімен немесе 0,5 %-ды кальцилендірілген сода ерітіндісімен мұқият жуылады, су толық түссізденгенге дейін түкті немесе капрон щетка қолданылып суық сумен жуылады. Цементтелген күбі де дәл осылай өңделеді.

101. Қырыққабатты бөшкеге және күбіге салу алдында жақсы дезинфекциялау үшін бөшке сыйымдылығының 100 кг 10 г есебінен шламды (тазартылған) күкіртпен түтіндетіп өңдейді. Күкірт белгіленген күбі түбіне тастан немесе кірпіштен жасалған қуырғышта немесе саз ыдыста жағады. Түтінмен өңдеу уақытында күбінің бетін кенеппен немесе дымқыл брезентпен, одан кейін ағаш шеңбермен жабады. Түтінмен өңдеу 8 – 10 сағат ішінде жүргізіледі, одан кейін күбі күкіртті газ иісі толық кеткенге дейін желдетіледі.

102. Күбінің су өткізбейтін ішкі бетін жасау үшін олардың қабырғасы мен түбін балқытылған парафиннің жұқа қабатымен немесе канифольден (85%), парафиннен (10%) және өсімдік майынан (5%) қоспа жағу ұсынылады. Тақтайға парафиннің қалың қабатын жағуға жол берілмейді, өйткені ол сыдырылып қырыққабатқа түседі.

103. Цементтелген ыдысты жөндеу кезінде цементтің 21 – 25 күн ішінде қататынын ескеру қажет, сондықтан шикізатты цементтелген ыдысқа осы мерзім өткеннен кейін салу керек. Цементтелген ыдысды парафиндеу кезінде балқытылған парафин қабатын щеткамен жағып, содан кейін бес қабат етіп бүктелген дәкемен қапталған ыстық электр үтікпен тегістеу ұсынылады. Бұл әдіспен парафин цементтің тесігіне өтіп, цементтелген ыдыстың қабырғасы мен өнім арасында берік қабат түзеді.

104. Бөшкенің және баспақ астындағы ағаш сүрегін ашытқан қырыққабатты алғаннан кейін тез көгеріп кетуден қорғау үшін оларды тазалап, жылы сумен жуып, бор ерітіндісін жағады. Ерітінді 10 литр суға 3 кг бор есебінен дайындалады. Әктеу гидропультпен немесе қолмен щеткамен жүргізіледі. Бөшкелерге де сыртынан осы ерітіндіні жағу ұсынылады. Әктелген бөшкелер сақтандырғыш тормен жабылады және келесі маусымға дейін осы күйде ұсталады.

105. Күкіртпен және парафинмен жұмыс істегенде қауіпсіздік қағидаларын сақтау қажет.

106. Қиярды, қызанақты және басқа да көкөністі тұздау үшін тек берік, таза, бөтен иіссіз, ағып кетпейтін құрсаудың толық саны бар бөшке ғана жарамды. Емен, бук, көктерек, жөке және шынардан жасалған бөшке қолданылады. Бөшкеде тойтармалар арасындағы тігісте, ойықта зақымданулар мен ақаулар болмауға тиіс. Тұздықтың немесе қырыққабат шырынының ағып кетуі мүмкін бөшке түбінің мықтап бекітілуіне ерекше назар аударылады.

Қырыққабатты ашыту және көкөністерді тұздау үшін қолданыстағы стандарттар талаптарын қанағаттандыратын жаңа және бұрын пайдаланылған жарамды бөшкені пайдалануға болады.

107. Құю бөшкесінің ағып кетпеуін тексеру оларды 12 сағат бойы сумен толтыру арқылы жүзеге асырылады. Егер осы уақыттан кейін су толтырылған бөшке домалау кезінде ағып кетпесе, онда ол көкөністерді тұздауға жарамды. Коррозиядан қорғау үшін темір құрсауларды бояумен жабу ұсынылады. Бөшке мұқият сыртқы тексеруден өтеді. Ластанған бөшкені жуар алдында ыстық сумен (судың температурасы 70 - 80°С) тікенекті немесе нейлон щетканы қолданып жуады.

Сым щеткаларды қолдануға тыйым салынады.

Ағып кететін және басқа ақауы бар бөшке қабылданбайды және жөнделеді.

108. Тексерілген жарамды бөшкеге сулау үшін су құйылады. Сулау процесі 15 – 20 күнге созылады), бірақ әр 3 – 5 күн сайын ауыстырылады).

Бөшке суланғаннан кейін (ыдыстың 1/3 бөлігінде) ыстық 0,08% каустикалық сода ерітіндісімен немесе 0,2% кальцийленген сода ерітіндісімен толтырылады немесе қайнаған су құйылады, 10 литр суға 8 г каустикалық немесе 20 г кальцийленген сода және сілтілі ерітіндісі бар ыдысты домалату арқылы 10 минут ұстайды. Содан кейін сілтілі ерітінді құйылады және бөшкеге қайтадан ыдыстың 1/3 бөлігіне содасыз қайнаған су құйылады. Олар қайтадан 10 минут ұсталады. Одан кейін бөшке бірнеше рет таза сумен жуылады. Жаңа және бұрын қолданыста болған бөшкенің үстіңгі тығынын бөлек жуады және булайды.

109. Бөшке өңделгеннен кейін өніммен толтыруға немесе сақтауға жіберіледі. Сақтау үшін бөшкені тауар сөресіне немесе еден сөресіне ойық саңылаулары бар тауар қойғышқа немесе жердегі сөреге жоғары қаратып қояды, содан кейін ыдыстың 1/3 бөлігіне ас тұзының 3% ерітіндісін құяды. Штабель биіктігі төрт деңгейге жетуі мүмкін, олардың арасына ағаш брустан тығыздағыш жасалады. Штабель қалқа астына қойылады немесе күн сәулесінің әсерінен жоғарғы және бүйір жағынан қосалқы материалмен жабылады. Сақтағаннан кейін бөшке қайтадан сумен мұқият шайылып, ыдысқа салынады.

110. Ағаш тығындарды қолданар алдында қайнаған суға қайнатады, кептіреді, содан кейін төменгі (тар) ұштарын балқытылған парафинге жартысына дейін батырады. Бөшкеді тығындамас бұрын, тесілген дәке немесе боялмаған кенеп саңылауға тығылып қойылады, содан кейін балауыздалған тығын салынады. Дайындалған парафинделген тығындар таза, жабық жәшікте сақталуға тиіс.

111. Бөшкені, әсіресе жұмсақ ағаштан және кеуекті буктан жасалған бөшкені парафинмен тазарту ұсынылады. Осы мақсатта мұқият жуылған буланған бөшке кептіріледі, қақпақтары ашылады, бөшкенің ішкі қабырғасы жылытылады, ыстық балқытылған парафин бөшкеге дереу құйылады, бөшке осьтің айналасында бірнеше рет жылдам айналдырылады, осылайша балқытылған парафин бөшкенің бүкіл ішкі бетін жабады, содан кейін артық парафин қайтадан контейнерге құйылады. Парафин қатып қалмас үшін балқытылған парафині бар ыдысты үнемі ыстық суда ұстау керек. Бөшкенің түбіне қылшақпен ыстық парафин жабылады.

112. Ашыту-тұздау пунктінің едені оңай жуылатын материалдан жасалуға, кәріз басқыштары және басқыштарға қарай еңіс болуға тиіс.

Ашыту және тұздау пунктінде тақтайда ашытылған қырыққабатты іріктеу үшін арнайы киім мен жабдық жиынтығы болуға тиіс. Арнайы киімге ақ халат, қалпақша, алжапқыш, резеңке етік, резеңке төсеніш (бұлардың барлығы жарамды және таза болуы керек), керек-жараққа мұқият тазаланған және жылтыратылған тұтқасы бар қалайыланған шарикті шанышқы, шөміш немесе дуршлаг, тағамдық алюминийден немесе тот баспайтын болаттан жасалған ұзын тұтқалы, сондай-ақ ашытылған қырыққабат пен тұздалған көкөніске арналған ыдыс жатады.

Персоналдың жеке гигиенасын сақтау үшін ашыту-тұздау пунктінде міндетті түрде раковина немесе таза сүлгімен қол жуғыш болуы керек.

113. Ашыту-тұздау пунктінің аумағы асфальтталуға, көгалдандырылуға және үнемі тиісті тазалықта ұсталуға тиіс.

Қалдық пен қоқыс үшін ашыту-тұздау пунктінің аумағында өндірістік үй-жайдан 25 м жақын емес жерде тығыз жабылатын қоқыс жәшігі немесе шұңқыр орнатылады.

114. Ашыту-тұздау пунктінің ғимаратында міндетті түрде жалпы кәріз желісіне шығатын кәріз жүйесі орнатылады.

115. Бөшкені парафиндеу үшін Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау органдары осы мақсатта пайдалануға рұқсат еткен тағамдық парафин пайдаланылуға тиіс.

Ашыту-тұздау пунктін жабдықтау үшін пайдаланылатын барлық материалды Денсаулық сақтау министрлігі азық-түлік кәсіпорнында пайдалануға рұқсат етуге тиіс.

116. Ашыту-тұздау пунктінде жұмыс істейтін адамдар барлық қауіпсіздік техникасы қағидаларын жақсы білуге және орындауға тиіс.

Электр жетегі бар барлық механизм жерге тұйықталуға, олардың жанына резеңке төсеніштер қойылып, жұмыс және қауіпсіздік техникасы қағидалары жазылған тақтайшалар ілінуге тиіс.

Механизмді жұмысқа дайындау кезінде электр қозғалтқыштарының жұмысқа жарамдылығын, олардың желіге қосылуының дұрыстығын тексеру қажет. Бұл жұмысты электрик жүргізуге тиіс.

Жетек белдіктерінің, конвейер таспаларының, қозғалатын бөліктердің қоршауының жарамдылығы тексеріледі. Барлық машина бос жүріс кезінде сынақтан өтеді.

Қозғалыс кезінде немесе жетек қосулы кезде механизмге техникалық қызмет көрсетуге, жөндеуге тыйым салынады.

Күкіртпен түтіндету әдісімен ашыту-тұздау пунктінің үй-жайын дезинфекциялау кезінде жұмысшылар оқшаулағыш газтұмшада жұмыс істеуі керек.

Ішінара таңдалған қырыққабаты бар күбеде зиянды газдар жиналуы мүмкін. Сондықтан, күбеден қырыққабатты іріктеу кезінде кем дегенде екі адам жұмыс істеуі керек, олардың біреуі үнемі жоғарыда болады. Төменде орналасқан белбеу қауіпсіздік арқанымен байланады. Екеуінде де оқшаулағыш газтұмша болуға тиіс.

117. Әскери бөлімде тұздалған балықты, томат пастасын және өсімдік майын сақтау үшін, әдетте, бөлек сақтау орны жабдықталады (жертөледе). Онда:

стелаждар мен тұғырлар;

термометр және психрометр;

гір жиынтығы бар тауар таразысы;

ыдысты ашуға арналған мүкәммал;

өртке қарсы құрал-сайманды тазалауға арналған шаруашылық құрал-сайман жиынтығы болуға тиіс.

118. Қойма үй-жайы мен сақтау орнының жабдығы азық-түлік қызметі объектілеріне қойылатын санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес болуға және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиіс.

Үй-жайды тазалау жұмыс күнінің соңында күніне кемінде бір рет жүргізіледі. Әрбір азық-түлік пен мүлікті босатқаннан кейін төгілген азық-түлік, кір және т.б. сыпырылады, сыпырғыштар мен қоқысты жинау үшін әрбір қойма тығыз жабылатын қақпағы бар қабылдағыштармен (жәшікпен) жабдықталады. Жәшік жүйелі түрде тазаланып, дезинфекциялануға тиіс.

Тазалау құралы жұмыс аяқталғаннан кейін осы мақсат үшін арнайы жасалған шкафқа орналастырылады. Қойма үй-жайын қабырғадан, төбеден, азық-түлік салынған ыдысдан, сөреден, стеллаждан шаңды кетіріп, күрделі жинау, қажеттілігіне қарай, бірақ аптасына кемінде бір рет жүргізіледі.

Ыдысты тазалау, жөндеу және күтіп-ұстау үшін жеке оқшауланған үй-жай бөлінеді.

119. Қойманың айналасы үнемі тазалықта ұсталуға тиіс, ол үшін:

кіреберісті, түсіру алаңын, суағарды, сондай-ақ қоймадың айналасын қабырғадан кемінде 3-5 м қашықтықта, жазда қоқыс пен шөптен, ал қыста қардан тазалау;

сақтау орнының қабырғасы мен шатырына тиетін ағаш бұтақтарын кесу;

сақтау орнында әртүрлі мүкәммал мен жабдықты сақтауға жол бермеу қажет.

Қойма объектілерін орналастыру орнында темекі шегуге, от жағуға, шөп кептіруге тыйым салынады. Өрт сөндіру құралы, су қоймасы, гидранттар мен кран үнемі пайдалануға дайын күйде ұсталуға тиіс. Олардың орналасқан жері нұсқармен белгіленеді.

120. Сақтау орнындағы ауа температурасы термометрмен, ал салыстырмалы ылғалдылығы психрометрмен өлшенеді.

Сақтау орнында ауаның қажетті температурасы мен ылғалдылығын сақтау желдету жүйесі немесе желдету арқылы ауа алмасу қарқындылығын өзгерту арқылы, ал жылытылатын үй-жайда, одан басқа, жылыту құрылғысының жұмысын реттеу арқылы қамтамасыз етіледі.

Қажет болғанда арнайы жылытқыш, ауа кептіргіш немесе калий хлориді, сөндірілмеген әк және т.б. сияқты ылғал сіңіргіш қолданылуы мүмкін.

Желдету үшін есік, терезе, люк, желдеткіш арна ашылады.

Үй-жайды желдетуге:

жаңбыр, тұман, қар жауғанда, найзағай ойнағанда, шаңды дауыл кезінде, орман (шымтезек) өртінен түтін шыққанда;

сыртқы ауаның температурасы оның қоймадағы температурасынан 5° С-тан жоғары болған кезде жол берілмейді.

121. Қоймада азық-түлік зиянкестерімен күресу шаралары жүйелі түрде жүргізілуі керек. Бұл іс-шаралар профилактикалық және жойғыш болып бөлінеді.

Профилактикалық іс-шараларға мыналар кіреді:

күнделікті қойманың үй-жайын, құрал-сайманы мен жабдығын ұдайы тазалықта және ақаусыз ұстау;

күнделікті азық-түлік пен мүлікті қабылдау, сақтау және беру кезінде санитариялық-гигиеналық қағидаларды сақтау;

күнделікті азық-түлік пен мүлікті қабылдау, сақтау және жіберу кезінде санитариялық-гигиеналық қағидаларды сақтау;

ай сайын азық-түлікті, мүлікті, қойма үй-жайын және қоймаға іргелес аумақты азық-түлік зиянкестерімен ластануын тексеру;

дайындық мерзімінде (мамыр және қараша айларында) қойма үй-жайын, жылжымалы үй-жайды, жабдықты, ыдысты және көлік құралын уақтылы ағымдағы жөндеу, механикалық тазалау және дезинфекциялау.

122. Азық-түліктің зиянкестермен залалдануын тексеру жылдың суық мезгілінде айына кемінде бір рет және аптасына кемінде бір рет ауа температурасы 10°С жоғары болған кезде жүргізіледі.

Азық-түлікті жеткізу үшін пайдаланылатын жұмсақ ыдыс, құрал-сайман мен көлік құралы қолданар алдында әр жолы тексеріледі.

123. Ағымдағы жөндеу кезінде қабырғаны, төбені, қалқаларды, арқалықтарды, карниздерді, бұрыштарды, оқпандарды кір мен шаңнан тазартуға ерекше назар аударылады. Құрылымдағы барлық жарық пен саңылау мұқият жабылады.

Кеміргіштердің қоймаға кіруіне жол бермеу үшін құбыр мен техникалық сымдардың саңылаулары цементпен, ал желдеткіш құбырдың шығатын жері көлденең қимасы 5 мм-ден аспайтын металл тормен жабылады.

Бос жер асты және екі қабатты едені бар сақтау орнында үстіңгі тақталар ашылады. Жасырын жерлер қоқыстан, төгілген өнімнен, табылған кеміргіш ұяларынан тазартылады. Шұңқырлар умен (егеуқұйрық, зоокумарин және т.б.), олардың кіреберістері бетонмен және сынған әйнекпен тығыздалады немесе қаңылтыр болатпен бітеледі. Бастырма, бункерлік және түсіру алаңдары, құрал-сайман мен жабдық мұқият тазаланады. Тазалаудан кейін қоқыс үй-жайдан дереу шығарылып, өртеледі. Ағымдағы жөндеуден және механикалық тазалаудан кейін бос қойма үй-жайы, құрал-сайман мен жабдық химиялық зарарсыздандырылады (дезинфекцияланады).

124. Жою іс-шаралары кеміргіштер мен азық-түлік зиянкестерін жою мақсатында жүргізіледі және мынаны қамтиды:

кеміргіштерді жүйелі түрде жою;

қойма үй-жайын, құралдар мен жабдықтарды механикалық тазалау және химиялық зарарсыздандыру (дезинсекция);

азық-түлікті зарарсыздандыру.

Азық-түлік зиянкестерімен және кеміргіштермен күресу, әдетте, арнайы ұйым жаз мезгілінде айына бір рет және қыс мезгілінде екі айда бір рет шараларын жүргізеді.

125. Стационарлық тоңазытқыштың үй-жайы жылына кемінде екі рет дезинфекцияланады. Дезинфекциялау алдында камералар өнімнен, ыдыстан, құрал-сайманнан, тығыздағыш тақталардан, сөреден және басқа жабдықтан босатылады. Қабырға мен төбеден ескі әктеу, зең жуылады, еден ластанудан тазартылады.

Дезинфекциялау үшін ағартқыш ерітінді, антисектол қолданылады (ағартқыштың 2,5 бөлігі мен кальцийленген соданың 3,5 бөлігінің қоспасы). Дезинфекциялық ерітінді 1 м2-ге 0,5-1 литр мөлшерінде бөлменің еденіне, қабырғасына, төбесіне ретімен жұқа бүріккішпен жағылады. Камераларды өңдеумен қатар дәліз, баспалдақ және басқа үй-жай дезинфекцияланады.

Дезинфекциялаудан кейін камералар бір-екі сағатқа жабылады, одан кейін желдетіліп, кептіріледі. Кептіруден кейін қабырға мен төбелер ақтау қоспасымен өңделеді.

Камералардың металл бөлшегі, жабдығы мен едені 0,5 - 1% күйдіргіш сода ерітіндісімен тазаланып, жуылады.

Камералардың керек-жарағы, стеллажы және басқа жабдығы ластанудан тазартылады, кальцийленген соданың 1-2% ерітіндісімен жуылады.

126. Жазатайым оқиғаның, жеке құрамның жарақаттануының және аварияның алдын алу мақсатында сақтау орнында барлық жұмыс қойма бастығының тікелей басшылығымен қауіпсіздік техникасы қағидаларын міндетті түрде сақтап орындалады.

127. Қауіпсіздік техникасы қағидалары бойынша нұсқаулық мынадай жұмысты орындауды ескеріп әзірленеді:

азық-түлікті, техниканы және мүлікті жылжыту, жинақтау, қаптамадан шығару және орау;

көлік құралын тиеу және түсіру;

қырыққабатты ашыту, қиярды және қызанақты тұздау;

жіберу үшін тақтайда ашытылған қырыққабатты дайындау;

тақтайды (бетон шұңқырды) тазалау және өңдеу;

шағын механикаландыру құралын пайдаланып жүкті тасымалдау;

электр қуаты қондырғысын қосу және ажырату;

мүлікті механикалық және электрлік щеткамен тазалау.

Нұсқаулықта электр тогынан зардап шеккендерге, күйік шалғанда және газбен уланғанда алғашқы көмек көрсету тәртібі жазылуға тиіс.

Нақты шарттарға байланысты қауіпсіздік техникасы қағидалары жөніндегі нұсқаулықтар басқа жұмыс түрі үшін де әзірленуі мүмкін. Нұсқаулықты әскери бөлім командирінің тыл жөніндегі орынбасары бекітеді және электр қуаты жабдығын басқару пультінде және жұмыс жүргізілетін орында ілінеді.

3-тарау. Қызмет азық-түлігін, техникасы мен мүлкін сақтау жөніндегі жалпы ережелер

1-параграф. Азық-түлікті сақтаудың негізгі қағидаттары мен тәртібі

128. Сақтауға түсетін азық-түлік стандарттардың немесе техникалық шарттардың талаптарына сәкес келуге тиіс. Азық-түліктің әрбір партиясының сапасы анықтамамен немесе сапа туралы куәлікпен куәландырылады. Оны орналастыру және салу өндіру (дайындау) мерзімі мен қоймаға кіру уақытын, ассортиментін, арналуын, қаптаманың түрін, тауарды орналастыру қолайлылығын, сақтау тұрақтылығын және басқа да белгілерді ескеріп жүзеге асырылады.

Ағымдағы қамтамасыз етуге арналған азық-түлік әскери қордан бөлек орналастырылады.

129. Қапқа, жәшікке және басқа да ыдысқа салынған азық-түлік едендік стеллажда қатарлап жиналады. Штабельдер ыңғайлылығы мен сақталатын азық-түліктің сапасын бақылауды қамтамасыз ету үшін үй-жайдың ұзындығы мен ені бойынша бір қатарға орналастырылады.

Штабель мен қабырға арасындағы қашықтық кемінде 0,7 м, штабель арасы - ені бойынша 0,3 м және қойма үй-жайының ұзындығы бойынша 0,5 м болуға тиіс.

130. Азық-түлікті қатарлап салудың биіктігі мен тәсілі оның физикалық-химиялық қасиеті мен сапалық жай-күйін, ыдыстың түрін, жыл мезгілін, қойманың желдету жүйесінің конструкциялық орындалуын ескеріп қабылданады. Кез келген жағдайда штабельдің үстіңгі кесіндісінен төбеге дейінгі қашықтық кемінде 0,5 м болуы керек.

131. Азық-түлік өзара оқшауланған үй-жайда (секцияда) орналастырылады. Үй-жай (секция) жеткіліксіз болса, біртекті азық өнімін немесе осындай азық өнімін бірге сақтауға жол беріледі.

Азық-түлікті мынадай топқа бөліп орналастыру ұсынылады:

ұн, жарма, бұршақ дақылдары, макарон өнімі, жарма концентраты;

қант, шай, кофе, какао, кептірілген нан, галета, печенье, құрғақ сүт, жұмыртқа ұнтағы, құрғақ кисель;

лавр жапырағы, бұрыш, қыша, кептірілген көкөніс, кептірілген жеміс, көкөніс концентраты;

сүт, көкөніс, жеміс-жидек консервілері, балық сығындысы мен шырыны, кептірілген жеміс;

өсімдік майы, қызанақ өнімі, ашытылған және тұздалған көкөніс, тұздалған балық;

сиыр майы, сүт және сүт өнімі (сүзбе, қаймақ, кілегей, ірімшік);

ет және ет-өсімдік консервілері;

жаңа піскен ет және қосалқы өнім;

балғын балық;

балғын картоп және қызылша;

жаңа піскен қырыққабат;

пияз;

балғын сәбіз;

балғын тәтті бұрыш;

аскөк;

тұз.

132. Азық-түлікті бір қойма үй-жайында мынадай топқа бөліп орналастыруға жол беріледі:

ылғалдылығы төмен азық өнімі – ұн, жарма, бұршақ дақылдары, макарон өнімі, крекер, галетка, қант, шай, кофе, тағамдық концентрат, кептірілген көкөніс, дәмдеуіш, тұз және т.б., сондай-ақ консервіленген азық өнімі, жеміс және көкөніс шырыны, картоп пен қызылша, жаңа піскен қырыққабат, сәбіз, пияз;

томат-паста, ашытылған және тұздалған көкөніс, тұздалған балық, өсімдік майы.

Өнімі бар штабельді орналастыру кейбір өнімнің иісін басқаларға беруді болдырмауға тиіс.

133. Бір тоңазытқыш камерада еттің, балғын балықтың, ет өнімінің, балық өнімінің, сүттің, сүт өнімінің, майдың және жұмыртқаның аз қорын қысқа мерзімге сақтауға жол беріледі.

134. Азық-түлікті сақтау ұзақтығы мен босату кезектілігі оның сапалық жай-күйі мен өндіру уақытын ескеріп айқындалады. Бірінші кезекте бұрын шығарылған өнім шығарылады.

135. Сақтау режимі (температура және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, жарық беру, желдету және т.б.) азық-түліктің әр тобының физикалық-химиялық қасиеттерін ескеріп орнатылуға тиіс. Ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығын тәулігіне екі рет, таңертең және кешке өлшейді. Өлшеу деректері ауа температурасы мен ылғалдылығын тіркеу карточкасына енгізіледі (осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша), ауаның салыстырмалы ылғалдылығын есептеуге арналған кесте осы Нұсқаулыққа 3-қосымшада көрсетілген.

136. Азық-түлік зиянкестерімен және олардың тіршілік ету өнімімен залалданған азық-түлік механикалық тазалау, кептіру, суыту, мұздату немесе газдандыру арқылы өңделеді.

Ұн, жарма, кептірілген көкөніс пен жеміс әртүрлі сұрыптау машинасын қолданып механикалық тазартудан өтеді.

Азық-түлікті кептіру арқылы өңдеу кептіргіш шкафта, ал олар болмаған жағдайда наубайханада немесе арнайы жабдықталған пеште жүзеге асырылады.

Кептіру азықтың физикалық-химиялық қасиетін және азық-түлік зиянкестерінің түрін ескеріп, 70-тен 100°C-қа дейінгі температурада жүзеге асырылады.

137. Залалдануы өнімге енбей, ыдыс пен қаптама бетінде бірнеше зиянкестің болуымен анықталған кептірілген нан, галета, печенье, брикеттелген тағамдық концентрат, кептірілген көкөніс пен жеміс кептірілгеннен кейін сұрыпталмайды. Олар тазартылған жәшікке қайта салынып, зарарсыздандырылған сақтау орнына орналастырылады.

Зиянкестер тағамдық концентрат брикетіне, кептірілген нанға, печенье мен галетке енген кезде осы өнім жарамсыз деп танылады.

138. Сусымалы азық, кептірілген көкөніс пен жеміс қатарды ауыстыру және желдетуді күшейту арқылы салқындату мен мұздату арқылы өңделеді. Бұл тәсіл суық, құрғақ ауа райында, әдетте, кейіннен механикалық тазалау арқылы қолданылады. Азық-түлікті өңдеу санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес арнайы жабдықталған жерде, әскери бөлімнің азық-түлік қызметі бастығының басшылығымен жүзеге асырылады.

139. Азық-түлік зиянкестерімен және олардың өнімімен залалданған азық-түлік газбен дезинсекциялау арқылы залалсыздандырылады. Азық-түлікті газбен дезинсекциялауды арнайы ұйым жүзеге асыруға тиіс. Қолданылған химиялық заттың иісі толық жойылғанша өнімді кейіннен газсыздандыру күшейтілген желдету арқылы жүзеге асырылады.

140. Өңделген азық-түлік қалғанынан бөлек сақталады және бірінші кезекте жабдықталымға жіберіледі. Өңдеудің кез келген түрінен кейін азық-түлікті пайдалану тәртібін ветеринариялық қызмет сынаманы (үлгіні) зертханалық зерттеу нәтижесі негізінде айқындайды.

2-параграф. Қызметтің техникасы мен мүлкін сақтаудың негізгі қағидаттары мен тәртібі

141. Техника мен мүлікті сақтау олардың коррозиядан, деформациядан және басқа да зақымдайтын әсерден қорғалуын, тұрақты техникалық ақаусыздығын және арналуы бойынша пайдалануға әзірлігін қамтамасыз ететін шаралар кешенін қамтиды.

Осындай шараларға:

техника мен мүлікті сақтауға арналған орынды бөлу және жабдықтау;

техниканы тазалау, жуу, техникалық қызмет көрсету және консервациялау;

техника мен мүлікті сақтау орнына орнату (қалау);

сақтау процесінде техника мен мүлікті тексеру, сақтау және жаңарту мерзімдері шектеулі техниканың жекелеген агрегаттарын ауыстыру;

сақтау процесінде техникалық қызмет көрсету;

консервациядан шығару және техника мен мүлікті арналуы бойынша пайдалануға дайындау.

142. Техниканы сақтау қысқа мерзімді – бір жылға дейін және ұзақ мерзімді – бір жылдан астам болуы мүмкін. Азық-түлік қызметінің техникасы мен мүлкі жабық үй-жайда немесе қалқа астында сақталуға тиіс. Техниканы жабдықталған ашық алаңда сақтауға жол беріледі.

143. Техника мен мүлікті қысқа мерзімді сақтауға қою кезінде жиынтықтаушы жабдық алынбайды.

Техника мен мүлікті ұзақ мерзімді сақтауға қою кезінде сақтаудың ерекше жағдайын қажет ететін бөлшек пен агрегат (зарядталған аккумулятор, электр аспаптары және т.б.) алынып, олардың тез шығарылуын қамтамасыз етіп, бөлек үй-жайда сақталады.

144. Техниканы қысқа мерзімге сақтауға арналған ашық алаң су баспайтын жерде жабдықталуға және периметрі бойынша дренаждық арық болуға тиіс. Алаңның беті судың ағуына арналған еңіспен тегіс болуға, қатты тұтас немесе жеке жолақ түріндегі, сақтаудағы жылжымалы машина мен техниканың жүктемесін көтере алатын жабыны болуға тиіс.

145. Сақтау орнындағы техника қажетті өтетін жерді сақтап, типі мен маркасы бойынша қатарға орналастырылады: үлгі арасында 0,5 – 0,75 м және қатар арасында 2 - 3 м.

Мүлік сөреде түрі мен санаты бойынша сақталады.

146. Бұрын пайдалануда болған техниканы ұзақ мерзімге сақтауға қою алдында оның техникалық жай-күйін тексеру, техникалық қызмет көрсету және консервациялау жүргізіледі. Қарап-тексеру және техникалық қызмет көрсету барысында анықталған кемшілік жойылады.

147. Өнеркәсіп кәсіпорнынан келіп түскен жаңа техника консервациялау және техникалық қызмет көрсету жұмысын жүргізбей сақтауға қойылады. Осы техниканың жай-күйін тексеру сыртқы қарап-тексерумен және толықтығы, бояуы және басқа да қорғаныс жабынының анықталған ақауын қалпына келтірумен шектеледі.

4-тарау. Азық-түлікті сақтау

1-параграф. Сақтау процесіндегі өнімнің сандық және сапалық өзгерістері

148. Өнімнің сапасының өзгеруі сақтау кезінде онда болатын әртүрлі процестің салдары болып табылады.

Сақтау кезінде мынадай өзгерістер орын алуы мүмкін: пішіні мен көлемінің, массасының (ұлғаюы немесе азаюы), химиялық құрамының, дәмінің, түсінің, иісі мен консистенциясының өзгеруі, жәндіктер мен кеміргіштердің зақымдауы, микроорганизмдердің дамуы.

Өнімнің пішіні мен көлемінің өзгеруі (сынық, үгінді пайда болуы, үстіңгі қабаттың қысымы нәтижесінде өнімнің төменгі қабатының зақымдануы, жұмыртқаның жарылуы) механикалық әсер нәтижесінде пайда болады.

Пішіні мен көлемінің өзгеруіне жол бермеу үшін азық-түлікті тиеу-түсіру және салу нұсқаулығын қатаң сақтау қажет.

Массаның азаюы өсімдік тектес азық-түліктің (дәнді дақыл, жеміс, көкөніс) сақталуы, төгілуі, шашырауы, ылғалдың булануы нәтижесінде пайда болады. Бұл ретте өнімнің пішіні, консистенциясы өзгереді, жеміс пен көкөніс солып, жұмсарады, құрамындағы қоректік заттар азаяды. Өнімдегі ылғалдың жоғалу мөлшері температураға, ауаның салыстырмалы ылғалдылығына, ыдысқа, азық-түлікті орналастыру тәсіліне байланысты. Жоғары температура, төмен салыстырмалы ылғалдылық және қарқынды желдету булануға ықпал етеді. Өнімнің сыртқы қабаты ылғалды тез, ал ішкі қабаты ылғалды баяу жоғалтады. Штабельде сақталатын азық өнімі штабельдің үстінен және бүйірінен ішке қарағанда көбірек кептіріледі.

Массаның ұлғаюы (ылғалдануы) азық-түліктің сапасын нашарлатады. Өнім жұмсарады, қатып қалады, олардың бұзылуына әкелетін өзгерістер тез болады. Өнім ауаның салыстырмалы ылғалдылығы жоғары қоймада сақталған кезде немесе қоймадағы температураның күрт ауытқуы кезінде ылғалдандырылады.

149. Тағамдық май мен құрамында майы бар өнім ауадағы оттегімен тотығады, альдегидтер, кетондар және организмге зиянды басқа заттар түзіледі. Бұл заттардың болуы майға ерекше ащы дәм, жағымсыз иіс береді. Төмен температурада, оттегі мен жарық болмағанда тотығу баяулайды.

150. Азық өнімін сақтаған кезде белсенділігі жоқ қосылысқа айналатын дәрумендердің мөлшері азаяды. Бұл процесті тоқтату мүмкін емес, тек азық-түліктің әрбір түрін сақтаудың оңтайлы шарттарын сақтап, баяулатуға болады.

151. Қалайыдан қаңылтыр банкадағы консервіде азық өнімнің қышқылы қалайымен әрекеттесіп, тұздар мен сутегін түзеді. Жиналған сутегі банка ішіндегі қысымды арттырады, бұл банканың қақпағы мен түбі дөңес болған кезде консервінің іс жүзінде атылуына әкелуі мүмкін; консервіде қалайы тұздарының жиналуы консервіні ұзақ уақыт сақтау нәтижесінде пайда болады. Осыған байланысты консервіні белгіленген мерзімнен артық сақтауға болмайды. Консервіні сақтау мерзімі аяқталғаннан кейін оларды өткізуге сараптамалық қорытындыға сәйкес ветеринариялық мекемеде зертханалық тексеруден өткеннен кейін ғана рұқсат етіледі.

152. Ақуыз бен суға (ет, балық, жұмыртқа) бай азық өнімі шіріткіш бактерияның әсерінен ыдырап, улы және жағымсыз иісті заттар түзеді. Өнімді 0° C-дан және одан төмен температурада сақтау арқылы шіріктің алдын алуға болады.

153. Кептірілген көкөніс пен картопта, жұмыртқа ұнтағында қара түсті қосылыс түзіледі, өнімнің түсі, бөгде дәм мен иіс өзгереді. Сақтау температурасын төмендету арқылы бұл процесті баяулатуға болады.

154. Дәмдік азық өнімін (шай, лавр жапырағы, бұрыш, қыша ұнтағы, сірке суы эссенциясы) сақтау кезінде оларда хош иіс түзетін заттардың сыртқы ортаға ұшып кетуіне байланысты иіс әлсіреуі мүмкін. Бұл шығынды шектеу үшін өнімді газ өткізбейтін контейнерде (фольга, полиэтилен, целлофан) сақтау қажет.

Қантты 0 ° C-тан төмен температурада сақтау оның сапасына кері әсерін тигізеді; кесекте ақ төмпешік пайда болады – "аусыл" (тазартылған өнімнің тесігіндегі сироптан бөлінетін қанттың ұсақ кристалының жиналуы).

Ылғалданған тазартылған қант тауар ретінде сапасын жоғалтады, кесектің беті ұсақ кристалды пленкамен жабылады; қатты ылғалданған кезде қант кесектері пішінін жоғалтып, үгінді пайда болады, түсі өзгереді.

155. Азық өнімі жақын жерде сақталатын азық-түліктен бөлінетін ұшпа заттарды сіңіре алады. Бөгде иістің пайда болу себептері сонымен қатар, ыдыс, қаптамаға арналған қағаз, азық өнімін жеткізу үшін пайдаланылатын көлік болуы мүмкін. Бөгде иістің пайда болуын болдырмау үшін азық-түлікті өткір иісті заттармен және өніммен бірге сақтауға тыйым салынады.

156. Кейбір азық-түлік өнімінде тағамдық заттар еріген күйден кристалды күйге ауысады, оның нәтижесінде осы азық-түлік өнімінің консистенциясы өзгереді. Кристалдану көбінесе қант мөлшері жоғары азық өнімінде ұзақ уақыт сақтау нәтижесінде пайда болады. Кристалданудың алдын алу үшін азық өнімінде олар үшін белгіленген мерзімнен аспайтын оңтайлы шарттар орындалған жағдайда сақталуға тиіс керек.

157. Азық өнімінің көгеруі зең саңырауқұлағының әр түрінің дамуы нәтижесінде пайда болады. Зақымдалған өнімнің бетінде ақ, сұр, қара немесе жасыл түсті үлпілдек жабын пайда болады. Азық-түлік өнімінде жағымсыз көгерген иіс пайда болады. Азық-түлік өнімі ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан асқанда сақтаған кезде көгеруге ұшырайды. Өнімнің көгеріп кетуіне жол бермеу үшін қойманы жүйелі түрде дезинфекциялау және сақталатын азық-түліктің сапасы мен сақтау тәртібін жүйелі түрде бақылау қажет.

158. Өнімде бактерияның кейбір түрі дамыған кезде оларда ашытудың әр түрі (спирт, сүт қышқылы, май қышқылы, сірке қышқылы) жүруі мүмкін. Нәтижесінде өнім жағымсыз дәм мен иіске ие болады, сілекейі ағып, тұтынуға жарамсыз болып қалады. Микроорганизмнің дамуын болдырмау үшін азық-түлікті сақтаудың оңтайлы шарттары мен мерзімін сақтау, қойманы жүйелі түрде айына бір рет желдету, дезинфекциялау және сақталатын азық-түліктің сапасына жүйелі бақылауды жүзеге асыру қажет.

159 Жәндіктер (кене, қоңыз, көбелек, шыбын) және тышқан тәріздес кеміргіштер (тышқан, егеуқұйрық) тағамның бұзылуына әкеледі. Олар өнімді өз секрециясымен және мәйітімен жояды, бүлдіреді және ластайды, өнімге қоздырғыштарды енгізеді.

Өнімнің жәндіктер мен кеміргіштермен ластануын болдырмау үшін қойманың жай-күйін жүйелі түрде бақылап, кемінде айына бір рет (жаз мезгілінде) және екі айда бір рет (қыс мезгілінде) дезинфекциялау, дератизациялау шараларын жүргізу қажет.

2-параграф. Cақтау процесінде азық-түліктің органолептикалық сапасын айқындау

160. Сақталатын азық-түліктің сапалық жай-күйін тексеру келесі лауазымды тұлғалармен орындалады: әскери бөлім командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету бойынша орынбасары (тыл бойынша) жылына кемінде екі рет, азық-түлік қызметінің бастығы –кемінде екі айда бір рет және азық-түлік қоймасының бастығы - күнделікті ұдайы белгіленген мерзімде жүзеге асырады. Тексеру кезінде лауазымды тұлғалар сақталатын азық-түліктің сапасына органолептикалық баға береді.

161. Азық өнімі сапасының органолептикалық көрсеткішіне сыртқы түрі, түсі, иісі, консистенциясы, дәмі жатады. Органолептикалық бағалау азық-түліктің сыртқы түрін тексеруден басталады. Егер азық-түлік буып-түйілген болса, онда қаптама мен оның қауіпсіздігі, сондай-ақ ыдыстың таңбалануы бағаланады.

162. Сыртқы түрі азық өнімі туралы жалпы көрнекі әсерді сипаттайды. Жаңа піскен көкөністі бағалау кезінде, ең бастысы, олардың пішіні мен түсі болып табылады.

163. Азық-түліктің түсін күндізгі шашыраңқы жарықта немесе спектрлік құрамы бірдей жасанды жарықта (люминесцентті жарық беру) анықтау қажет. Бұл көрсеткішті анықтау кезінде азық-түліктің түсі тиісті мемлекеттік стандарттардың талаптарымен салыстырылады және түс айырмашылығы белгіленеді.

164. Иіс иіс сезу арқылы анықталады. Иісті жақсы қабылдау үшін ұшпа заттардың булануына қолайлы жағдай жасалады, мысалы, өнімнің бетін ұлғайту немесе оның температурасын арттыру. Сонымен, өсімдік майының иісі оны қолдың басының сырт жағына жағып, ысқылағаннан кейін, ал ұн мен жарма алақан деммен жылынғаннан кейін анықталады. Тығыз консистенциясы бар азық-түліктің (ет, балық) иісін анықтау үшін "пышақ сынамасы" қолданылады. Қыздырылған пышақ өнімнің бүлінуге барынша бейім жеріне терең енгізіледі және алынғаннан кейін иіс тез анықталады. Мұздатылған азық өнімі ерітіледі. Егер қандай да бір иіс қатты байқалмаса, жақсырақ тану үшін тартылған ауаны тыныс алуды тоқтату арқылы біраз уақыт ұстау ұсынылады. Иісті бағалау кезінде тағамның осы түріне тән емес бөтен иістің (көгерген, зеңді және т.б.) болуы анықталады.

165. Консистенцияны азық өніміне қол тигізу, сұқ саусақпен және бас бармақпен ақырын ұстап көру, сондай-ақ күш қолдану – басу, тесу, кесу (тартылған ет, желе, ет, джем), жағу (паста, джем), шайнау (қырыққабат, қияр, кептірілген нан), түрту (тоңазытылған азық өнімі) арқылы анықтайды.

Салқындатылған ет пен балықтың серпімділігін, нан үгіндісінің піскенін, азық өнімі бетінің тегістігі мен кедір-бұдырлығын, ұнның ұнтақталу дәрежесін саусақпен анықтайды.

Консистенциясы ауыз қуысының жанасу сезімімен, өнімнің тығыздығымен, жабысқақтығымен және қысыммен анықталады (мысалы: консистенциясы сұйық, сироп тәрізді, қою, тығыз немесе қытырлақ). Кейбір азық өнімінің консистенциясы көзбен көру арқылы да бағаланады, мысалы, сұйықтық құйылған кездегі тұтқырлығы немесе араластырылған кездегі өнімнің тығыздығы. Консистенцияны бағалау кезінде нәзіктік, шырындылық, серпімділік, тығыздық, кедір-бұдырлық, қаттылық, сынғыштық, жұмсақтық, біртектілік, қатты бөлшектің болуы (мысалы, қызанақ өніміндегі құм) ескеріледі.

166. Дәм – бұл тілдің шырышты қабығының дәм бүршігінде орналасқан дәм сезу бүршігі қозған кезде пайда болатын сезім. Төрт негізгі дәм бар: ащы, тәтті, қышқыл және тұзды. Барлық басқа түр олардың комбинациясы болып табылады: ащы-тұзды, тәтті-қышқыл, ащы-тәтті және т.б. Дәм сезудің мынадай түрі болуы мүмкін: тұтқыр, өткір, күйдіргіш, жабысқақ, сергітетін, күйдіретін, майлы, ұнды. Дәмі мен дәмдік сезімі өнімнің температурасына байланысты. Сондықтан дәмі 20 – 40° С температурада анықталады. Өнімнің дәмін анықтау кезінде иіс сезудің әсерін азайту үшін мұрынды мықтап қысып, тыныс алуды тоқтату керек. Дәмдік сезім әртүрлі жылдамдықпен көрінеді: тұзды дәм бірден қабылданады, тәтті және қышқыл дәмге реакция баяу, ащы дәмге өте баяу.

Органолептикалық бағалау кезінде бөгде дәмнің (тұщы, аса тұздалған, ащы және т.б.) болуы белгіленеді. Сапасыз өнімді талдау кезінде дәм сынамасы жүргізілмейді.

3-параграф. Ұн мен жарманы сақтау

167. Түсіру кезінде ұн мен жарманы қабылдау кезінде ыдыстың және тігістің жай-күйі, таңбалануының дұрыстығы мұқият тексеріледі. Қап тығыз, берік, таза, құрғақ, зиянкестермен зақымданбаған және бөгде иіссіз болуға тиіс.

Қоймаға стандартты салмақта қапта жеткізілетін ұн мен жарма орынның санын қайта есептеу арқылы қабылданады. Зақымдалған қаптағы өнім тиісті актіні ресімдеп, нақты салмағы бойынша қабылданады.

168. Ұн мен жарманы қоймаға орналастыру олардың түрлік және сорттық құрамын, өнім сапасының сақталу шарттын ескеріп және қойма үй-жайының болуына байланысты жүзеге асырылады.

Ұн мен жарма белгіленген салу қағидаларын сақтап, штабельдерге орналастырылады, ағымдағы жабдықталым азық өнімінің бір бөлігі жәшікте сақталуы мүмкін.

169. Ұн мен жарма салынған қап қатарға "үшкірленіп" тура (салмасы бойынша) салынады. Қапты "үшкірлеп" салу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады: екі қаптың бүйірі бір-бірінің жанына қойылады, үшінші қап осы қапқа бір-біріне қарама-қарсы қойылады; екінші қатар бір қаптың бірінші қатардағы екі параллель қаптың үстіне көлденең келетіндей етіп, ал қалған екі байланыстырушы қаптың үстіне көлденең және бойлық қап салынады.

Жақсартылған желдетуді (жоғары ылғалдылықпен) қажет ететін сақтау үшін ұн мен жарма "төртбұрыштап" салынып (қатарлап салу арқылы), қаптар мынадай болып орналастырылады: бірінші қатардың екі қапшығы олардың арасындағы кішкене саңылауға параллель орналастырылады, келесі жұп қаптың екінші қатары біріншісіне көлденең, ал үшінші жұп екіншісіне, біріншісі сияқты және т.с.с. Қатарлап салу арқылы қатардың биіктігі алты қатардан аспауға тиіс. Қаптарды "бестікпен" салуға да болады.

170. Сақтау, жеткізу және тиеу-түсіру жұмысы кезінде ұн немесе жарма салынған қаптың қауіпсіздігіне мұқият бақылау орнатылады. Кеміргіштер тескен, жыртқан немесе зақымдаған қаптарды дереу жөндеуге немесе берік қаппен ауыстыруға, ал азық өнімі електен өткізіліп, қайта толтырылуға тиіс.

Азық-түлік салынған қапты тасу үшін ілмекті, "ілгекті" қолдануға жол берілмейді.

171. Осы Нұсқаулыққа № 4 қосымшаға сәйкес штабельдерді салу биіктігі ұн мен жарманың ылғалдылығына және қоймадағы ауа температурасына байланысты белгіленеді.

172. Ылғалдылығы 17%-ға дейінгі күріш пен жарма биіктігі 8 қатардан аспайтын штабельге реттеп салынады. Салмағы 50 кг арпа жармасы мен қабығы аршылған асбұршақ салынған қапта сақтаған кезде штабельдердің биіктігін 2 қатарға арттыруға болады.

Климаты ыстық ауданда жылы мезгілде реттеп салу биіктігі тиісінше бір-екі қатар қапқа азаяды.

Ұн мен жарманы қысқа мерзімге (бір айға дейін) бірге сақтаған кезде реттеп салу биіктігі көктем-жаз мезгілінде 12 қатар, күз-қыс мезгілінде 14 қатар болуы мүмкін.

173. Ұн таза, құрғақ, желдетілетін үй-жайда қоршаған ортаның температурасы +25°С аспайтын және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70 – 75%, жарма +10°С аспайтын температурада сақталады және салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспайды.

174. Сақтау процесінде ұн мен жарманың сапасын сақтау үшін қойманы желдету жүргізіледі. Осы мақсатта қажет болған жағдайда ұн мен жарма салынған қапты ауыстырып салу жүргізіледі.

Штабельдерді ауыстыру мерзімі өнімнің сапасы мен жай-күйіне, сақтау мерзіміне және реттеп салу биіктігіне байланысты белгіленеді. Қатарды қайта салу кезінде қап төменгі қатардан жоғарғы қатарға және керісінше реттеп салынады.

175. Күздің және жаздың салқын кезеңін, сондай-ақ температураның тәуліктік ауытқуын қойманы желдету және өнімді салқындату үшін пайдалану ұсынылады. Штабель биіктігін арттыруға ұн мен жарма салқындатылғаннан кейін ғана рұқсат етіледі.

Көктемде жылыну басталған кезде ұн мен жарманың төмен температурасының сақталуын қамтамасыз ететін шара қабылданады. Ол үшін қойманың терезесі мен есігі жабық күйде ұсталып, қажет болғанда ғана ашылады.

Ұн мен жарманы көктемгі-жазғы сақтауға ауыстырған кезде штабель биіктігі жылыну басталғанға дейін төмендейді. Қойма сыртындағы және ішіндегі ауа температурасының күрт айырмашылығы болғанда өнімі бар штабельдің төменгі қатары он күн сайын мұқият қадағаланады.

176. Өнімді залалсыздандыру бойынша барлық жұмыс астық қорының зиянкестерімен күресу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

177. Өнімнің қатып қалуы (ылғалдануы, сулануы), ұн немесе жарма салынған қапта көгерудің пайда болуы, температураның жоғарылауы анықталған жағдайда олардың бүлінуіне жол бермеу үшін шұғыл шара қабылданады.

Штабельде қатып қалған ұн салынған қап болған жағдайда штабель биіктігі бойынша төмендетіледі. Қайта реттеп салу кезінде ұн салынған қап көлденең жолағы бар тақтай үстінен домалатып түсіріледі. Қатты ескірген ұн салынған қап штабельден бөлініп, түйіршіктері үгітіледі, егер одан алынған ұнның сапасы қалыпты болса, ол бірінші кезекте електен өткізіліп, сатылады.

Суланған немесе көгерген қап қатардан бөлініп, кептірілуге тиіс. Олардан алынған ұн таза пакеттерге салынады, ал қажет болғанда пайда болған қабықтар мен кесекті бөліп алу үшін електен өткізіледі.

Ылғал тиген жарма қаптан төгіліп, кептіріледі, ал түйіршіктер болған кезде електен өткізіледі. Температурасы жоғары өнімі бар штабель дереу бөлшектеліп, іріктеледі және қызып кеткен ұн немесе жарма салынған қап алынады. Ұн мен жарманы салқындату үшін қап ашылған күйінде бір-бірінен біршама алыс қойылады, ал қойма желдетіледі. Салқындағаннан кейін қап биіктігі алты қатардан аспайтын "төрттікке" реттеп салынады.

178. Сақталатын өнімнің сақталу жағдайына, жай-күйіне және сапасына олар қоймаға түскен сәттен бастап жүйелі бақылау орнатылады.

Бақылау:

ұн мен жарманың температурасын;

ұн мен жарманың дәмі мен иісін;

ұн мен жарманың, сондай-ақ стеллаждың зиянкестермен залалдануын тексеру үшін жіргізіледі.

179. Ұн мен жарманың температурасы сақтау орнына түскен кезде, одан кейін қоймадағы ауа температурасы 10°С-тан жоғары болса, айына екі рет, ал 10°С-тан төмен болса, айына бір рет сақтау кезінде өлшенеді.

Сақтауға жарамсыз жарманы (жүгері, тары, сұлы), сондай-ақ жарма, бидай, қарақұмық, күріш, арпа және аршылған бұршақты температура бойынша әрбір бес күн сайын бақылап отырады.

4-параграф. Макарон өнімін сақтау

180. Макарон өнімі ыдысқа салынбай, штабельдерге реттеп алып сақталады.

181. Макарон өнімін сақтауға арналған үй-жай таза, құрғақ, жақсы желдетілетін, астық қорының зиянкестерімен зақымдалмаған, атмосфералық жауын-шашын әсерінен қорғалған, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70%-дан аспайтын және температурасы +30°С-тан аспайтын болуға тиіс. Макарон өнімін қатты иісі бар өніммен бірге сақтауға жол берілмейді.

182. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы жоғары қоймада макарон өнімі көгеріп, зиянкестер тез зақымдайды, ал салыстырмалы ылғалдылығы 50%-дан төмен болса кеуіп, көп сынық болады. Температураның күрт ауытқуы және тоңазыту кезінде өнімнің бетінде сынықтар мен үгінділердің пайда болуына ықпал ететін жарық пайда болады. Макарон өнімі стелажға:

гофрленген картоннан жасалған жәшікке салынған – 6 қатардан артық емес;

қағаз қапта – 7 қатардан артық емес.

5-параграф. Нанды сақтау

183. Қоймаға нан салқындатылған күйінде қабылданады: сәуірден қазанға дейінгі кезеңде 6 сағаттан ерте емес, қарашадан наурызға дейінгі кезеңде пісіргеннен кейін 4 сағаттан ерте емес.

Сұрыптық ұннан жасалған барлық даналап және ұсақ даналап жасалған бұйымды ыстық күйінде, бірақ пісіргеннен кейін 6 сағаттан кешіктірмей қабылдауға болады.

Нанның тиісті пішіні мен түсі, ал сыртқы беті жарылмаған болуға тиіс.

Нанды +6°С-тан төмен емес біркелкі температураны ұстау мүмкіндігімен қамтамасыз етілген, жоғары қыздыру немесе салқындату көзінен оқшауланған бөлмеде сақтау керек.

184. Нанды жеткізу секцияға бөлінген және нан салынған лотокты немесе олардың ішінде орналасқан сөрені орнату үшін бұрышы бағыттағышпен жабдықталған, берік шанағы бар арнайы жабдықталған автомобильде немесе арбада жүзеге асырылады.

Ерекше жағдайда медициналық қызметтің рұқсатымен өнімді лотокқа, жәшікке немесе себетке таза матамен, одан кейін брезентпен жабылған жағдайда жалпы мақсаттағы автомобильмен жеткізуге жол беріледі.

185. Нанды сақтауға арналған үй-жай таза, құрғақ, әктелген немесе ашық түсті бояумен сырланған, жақсы желдетілген, зиянкестермен зақымдалмаған, қабырғасы мен төбесі көгермеген, жақсы жарықтандырылған болуға тиіс.

Үй-жай жылжымалы стеллажбен немесе стационарлық сөремен – стеллажбен және лотокпен жабдықталған. Сөре – стеллаж, лоток пен жәшік жақсы тегістелген ағаштан жасалған, өнімге сіңіп кететін шайыр немесе басқа иісі жоқ, сондай-ақ нанның пішіні бұзылмайтындай көлемде болады.

Нанды шаң мен шыбыннан қорғау үшін стеллажға ашық түсті матадан жасалған перде ілінеді.

Нанды өткір иісті немесе ластаушы өніммен және мүлікпен бірге сақтауға тыйым салынады.

Нанды жинауға және сақтауға арналған үй-жай, стеллаж, лоток пен жәшік үнемі таза болуға тиіс.

186. Сақтауға және тасымалдауға арналған нан осы Нұсқаулыққа 5-қосымшада көрсетілген тәртіппен реттеп салынады.

6-параграф. Кептірілген нанды сақтау

187. Көп қабатты қағаз крафт-қапқа немесе фанера, тақтай, картон немесе дәнекерленген қаңылтыр жәшікке салынған кепкен нан ыдысқа салмай сақталады.

188. Кепкен нанды сақтауға арналған үй-жай таза, жақсы желдетілген, астық қорының зиянкестерімен зақымдалмаған болуға тиіс.

189. Кепкен нанды қатты иісі бар, нан қорын зиянкестермен зақымдау мүмкін болатын азық өнімімен, сондай-ақ ұнмен және басқа да азық өнімімен бірге сақтауға жол берілмейді.

Кепкен нан сақтаудың анағұрлым қолайлы шарттары: температура + 6 °-тан төмен емес және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспайды.

Кепкен нан салынған қап пен жәшік стеллажға биіктігі 15 қатардан аспайтындай етіп реттеп салынуға тиіс.

Кепкен нанның үгілуін болдырмау үшін қапты тығыз қатармен реттеп салу қажет.

7-параграф. Галеталар мен печеньелерді сақтау

190. Зауыттық орамада жеткізілетін галета мен печеньелер ыдысқа салмай сақталады.

Галета құрғақ, таза, жақсы желдетілетін үй-жайда, астық қорының зиянкестерімен зақымдалмаған, температурасы +18°С-тан аспайтын және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспайтын жағдайда сақталады; печенье - +12-ден +23°С-қа дейінгі температурада және ылғалдылығы 75%-дан аспайтын температурада; солтүстік өңірге және жетуі қиын аудандарға жөнелтілетін печенье +18°С температурада және ылғалдылығы 75%-дан аспайды. Оларды сақтау мерзімі 6 ай.

Осы азық өнімін қатты иісі бар азық өнімімен бірге сақтауға жол берілмейді.

191. Печенье мен галета салынған жәшік биіктігі 2 м аспайтын стеллажға реттеп қойылады, жылу көзінен және су құбырынан аралық 1 м кем болмауға тиіс.

8-параграф. Құрғақ үлесті сақтау

192. Құрғақ үлесті қабылдау кезінде ыдыстың, қаптаманың жай-күйіне, салынған өнімнің толықтығына және сапасына назар аударылады.

Құрғақ үлес таза, құрғақ, жақсы желдетілетін үй-жайда, астық қорының зиянкестерімен зақымдалмаған, ауа температурасы +4-тен +27°С-қа дейін және салыстырмалы ылғалдылығы 70%-да сақталады.

193. Сақтау кезінде құрғақ дәнекерленген жәшік биіктігі сегіз қатардан аспайтын стеллажға реттеп салынады. Екінші қатардан бастап қораптарды деформациядан қорғау үшін фанера немесе картон әр екі қатарға төселеді.

9-параграф. Тағам концентраты мен кисельді сақтау

194. Тағам концентраты мен кисельді құрғақ, таза, жақсы желдетілетін, азық-түлік зиянкестерімен зақымдалмаған үй-жайда сақтайды. Қоймаға майдың тотығуына ықпал ететін күн сәулесі түспеуге тиіс.

Қойма үй-жайындағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан, температурасы 20°С-тан аспауға тиіс.

195. Өнімді сақтау кезінде концентраты бар жәшік стеллажға биіктігі бойынша сегіз жәшіктен аспайтын қатарға реттеп салынады. Екінші қораптан бастап ауа айналымын жақсарту үшін жәшік қатары арасында қалыңдығы кемінде 2 см болатын рейка төселеді.

196. Тағам концентраты мен құрғақ кисель тез бұзылатын өніммен, сондай-ақ өткір иісті және гигроскопиялық өніммен бірге сақтауға жол берілмейді.

10-параграф. Қантты сақтау

197. Қантты қабылдау кезінде ыдыстың жай-күйіне ерекше назар аударылады. Су тиген, ақауы бар немесе лас ыдыстағы қант кептіріледі және ыдысқа салынады.

198. Ұнтақ қантты сақтаудың оңтайлы шарты ауа температурасы 0-ден +30 °С-қа дейін және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70%-дан аспайды, шекер – ауа температурасы 0-ден + 30°С дейін және ауаның ылғалдылығы 80%-дан аспайды.

Қанттың жоғары гигроскопиялық қасиетіне байланысты оны тасымалдау, түсіру және сақтау кезінде ылғалдану мүмкіндігінің толық жойылуын ескеріп, оны сақтау шарттарына ерекше назар аударылады. Сақтау температурасының ауытқуы қанттың ылғалдануына әкеледі.

199. Едені цементтелген немесе асфальтталған қоймадағы шекер салынған қап, жәшік пен пакет таза брезентпен, жабынмен, шүберекпен немесе қағазбен жабылған стеллажға реттеп салынуға тиіс.

200. Қанттың сапасы сақталған жағдайда қысқа мерзімді сақтау үшін қапты, жәшікті асфальтталған немесе цементтелген еденге полиэтилен пленкасына қоюға жол беріледі. Ағаш едені бар сақтау орнында брезент, жабын, шүберек немесе полиэтилен пленкасы ластанудан және ылғалдан қорғау үшін екі төменгі қатарға орап, тікелей еденге төселеді.

201. Шекер мынадай биіктікте реттеп салынады:

1,8 м – сығымдалған, қапқа салынған шекер;

5м - тақтай жәшікке салынған шекер;

2 м - картон жәшікке және қаптамаға салынған шекер.

Штабель сапасы бойынша біртекті шекерден, стандартты салмағы бірдей, бір түрдегі ыдысқа салынған ыдыстан жасалуға тиіс. Қант салынған қапты үйіп салған кезде аузын үйменің ішкі жағына қаратып қою қажет. Қант салынған қаптың құлауына, сүйретілуіне, сондай-ақ ыдысты зақымдауы мүмкін металл ілгектер мен басқа да құрылғыны қолдануға жол берілмейді.

11-параграф. Шайды, кофені, какао мен шоколадты сақтау

202. Шай, кофе, какао мен шоколад қаңылтыр банкаға, бумаға, қорапқа, полимерлі және аралас қаптама материалдан жасалған пакетке, тақтайшаға, фанера жәшікке, гофрленген картон жәшікке немесе тығыздалған қағаз қалыпқа оралған тақтайшаға өлшеп салынған күйде келеді. Көрсетілген азық өнімін қабылдағанда жәшікті қайта есептеу, қаптамасын және таңбалануын тексеру жүргізіледі. Одан басқа, жәшікке салынған банка, қорап, қап немесе плитка санын іріктеп тексеру жүргізіледі, қажет болғанда өнімнің сапасы тексеріледі.

203. Шай, кофе, какао және шоколад салынған жәшік таза, құрғақ, желдетілетін, азық-түлік зиянкестерімен ластанбаған үй-жайда мынадай шарттарды сақтап, сақталуға тиіс:

шай, кофе, какао – салыстырмалы ылғалдылығы 70%-дан аспайды;

шоколад +19-дан +25°С-қа дейінгі температурада, салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспайды.

Жәшік едендегі стеллажға немесе шай 5 жәшіктен, кофе, какао, шоколад 8 жәшіктен аспайтын биіктікте реттеп қойылады.

Мыналарға:

ауа температурасы мен ылғалдылығының күрт ауытқуына;

сақтау орнындағы ауа ылғалдылығынан асатын сыртқы ауаның ылғалдылығы кезінде қойманы желдетуге;

азық өнімі бар жәшікті су және кәріз құбыры мен жылыту құрылғысының жанына 1 м жақын жерге орналастыруға;

бір үй-жайда айрықша айқын иісі бар өнімді шаймен, кофемен, какаомен және шоколадпен бірге сақтауға жол берілмейді.

11-параграф. Бұрыш, қыша ұнтағы мен лавр жапырағын сақтау

204. Қызыл және қара бұрыш, қыша ұнтағы әскери бөлімге фанера, тақтай немесе ішкі қабаты орауыш қағаздан гофрирленген картоннан жасалған жәшікке салынған ұсақ өлшемелі қаптамада (пакет, қорап, пенал және басқа) және ірі қаптамада (қос қабатты қағаз пакет, полимерлі және құралған өлшемелі қаптама материалдан жасалған пакет) түседі. Лавр жапырағы мата қапқа оралған күйде түседі.

205. Қызыл және қара бұрыш, қыша ұнтағы, лавр жапырағы құрғақ, таза, жақсы желдетілетін, азық-түлік зиянкесімен залалданбаған, салыстырмалы ауа ылғалдылығы 75%-дан аспайтын және температурасы 20°С-тан жоғары емес бөлмеде сақталады.

Дәмдеуіш бар жәшік пен қорап стеллажға орнатылады.

Дәмдеуішті көкөніспен, кептірілген жеміспен және көкөніс концентратымен бірге сақтауға жол беріледі.

Дәмдеуішті тез бұзылатын, гигроскопиялық және өткір иісті өніммен бірге сақтауға, сондай-ақ дәмдеуішті су және кәріз құбырына және жылыту құрылғысына жақын жерге қоюға жол берілмейді.

12-параграф. Сіркесу қышқылын сақтау

206. Сіркесу эссенциясы сыйымдылығы 0,2 литр шыны құтыға өлшеніп құйылып, картон жәшікке салынып түседі.

Табиғи тағамдық сіркесу шыны бөтелкеде жәшікке салынып түседі.

Сіркесу эссенциясы мен тағамдық сіркесу сақтық шараларын сақтап, құрғақ, таза, салқын, жақсы желдетілетін және қараңғыланған үй-жайда стеллаждадағы азық-түлік өнімінен алыс сақталады, өйткені сіркесудың эссенциясын кездейсоқ тұтыну өңеш пен асқазанның шырышты қабығын қатты күйдіруі мүмкін.

Сіркесу эссенциясы асханаға таза күйінде берілмейді, асханалық сіркесу концентрациясына дейін сұйылтылады. Сіркесу қышқылы 75 – 80% аспайтын ылғалдылық кезінде 0-ден +20°С-қа дейінгі температурада сақталады.

13-параграф. Ас тұзын сақтау

207. Ас тұзы салмағы 30 кг-ға дейінгі тақтай, фанера жәшікке немесе тұтас қағаз жәшікке өлшеніп салынған және салмағы 50 кг-ға дейінгі жөке немесе көп қатпарлы қағаз қапқа салынған шағын өлшемелі қаптамада (қорапта, пакетте) жеткізіледі.

208. Тұз жеке құрғақ, таза үй-жайда тығыз қағылған ағаш жәшікте немесе қабатының биіктігі 1,5 – 2 м аспайтын қамбада сақталуға тиіс. Қамба мен жәшік түбі еденнен 15 – 20 см көтерілмеуге тиіс.

Жәшікке өлшеп салынған салынған тұз биіктігі 10 жәшікке дейінгі еденге қойылатын стеллажға қатарлап жиналады. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспауға тиіс.

209. Тұзды қаптамасыз басқа өніммен сақтауға тыйым салынады.

210. Тұзды тиеуге, түсіруге және өңдеуге арналған құрал-сайман (күрек, лом, зембіл, сыпырғыш, қылшақ-сыпырғыш және басқа) санитариялық-гигиеналық қағидаларды сақтап, тұзбен бірге арнайы шкафта сақталады.

14-параграф. Томат өнімін сақтау

211. Томат өнімі (томат пастасы, томат пюресі, томат шырыны) әртүрлі сыйымдылықтағы қаңылтыр және шыны ыдыста, полиэтилен төсемі бар және онсыз ағаш бөшкеде, штампталған фанера барабанда сақтауға түседі. Томат өнімі орын санын қайта есептеу, ыдысты сыртынан қарап-тексеру, қаптама және таңбалау сапасының, куәлігінің сәйкестігін тексеру арқылы қабылданады. Өнім сапасын бағалау органолептикалық және зертханалық тәсілмен жүргізіледі.

212. Томат өнімі ауа температурасы 0-ден +20°C-қа дейін және салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспайтын таза, құрғақ үй-жайда сақталады.

Қаңылтыр немесе шыны банка мен бөтелкеге құйылған томат өнімін барлық түрдегі консервімен бірге сақтауға болады.

Бөшке, бөтелке, банка бар жәшік биіктігі 2-ден 5 қатарға дейінгі штабельге бөшке қатары арасында қысқа ағаш бөренені төсеумен салынады.

16-параграф. Тез бұзылатын тамақ өнімін сақтау

213. Физикалық, химиялық және биологиялық тұрақсыздығына байланысты атмосфералық жағдайға, әсіресе сыртқы ауаның температурасы мен ылғалдылығына сезімтал тамақ өнімі тез бұзылатынға жатады, мұндай өнімге ет және ет өнімі, балық және балық өнімі, жаңа піскен көкөніс пен картоп, тағамдық майлар, сүт өнімі, консервілер, жемістер, жеміс шырыны және басқалар жатады.

214. Жас ет, шұжық өнімі, балық және басқа да тез бұзылатын өнім ветеринариялық және санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес дайындалған тоңазытқыш камерада сақталады, онда оңтайлы температура мен салыстырмалы ауа ылғалдылығын сақтау қажет.

17-параграф. Ет және ет өнімін сақтау

215. Жас етті сақтау режимі оның термиялық күйін ескеріп айқыналады. Термиялық күйі бойынша ет суытылған, салқындатылған және тоңазытылған болып бөлінеді.

Осылай бөлу белгісі бұлшықет қалыңдығындағы немесе ет жинағы тереңдігіндегі температура болып табылады.

Суытылған ет – табиғи жағдайда немесе тоңазытқыш камерада бұлшықет қалыңдығында 12°C температураға дейін кемінде 6 сағатта суитын ет; тоңазытылған ет – ұшаны бөлгеннен кейін сүйектегі бұлшықет қалыңдығында 0-ден +4°С-қа дейінгі температураға дейін салқындатылған ет; тоңазытылған (тоңазытылған) ет – тоңазытылғаннан кейін температурасы - 2°С, шекті ауытқуы +1°С болатын ет; тоңазытылған ет – сүйектің бұлшықет қалыңдығында -6°С-тан аспайтын температураға дейін тоңазытылған ет.

Суытылған және салқындатылған ет қалайы немесе тот баспайтын болаттан жасалған ілгекте ілулі күйде сақталады. Ұша немесе жарты ұша арасындағы қашықтық кемінде бір-екі сантиметр болуға тиіс. Ұшаның, жарты ұшаның астына еттің сөлін жинау үшін қаңылтыр таба қойылады.

Тоңазытылған ет тоңазытқыш камерада, стеллажда еттегі таңбаға сәйкес түрі мен санаты бойынша сақталады. Тоңазытылған етті басқа өніммен бірге сақтауға тыйым салынады.

Жинақта тоңазытылған ет стандартты изотермиялық контейнерде немесе гофрирленген картон қорапта түседі және тоңазытқыш камерада, стеллажда сақталады. Жинақта түскен ет толық немесе толығымен дерлік еріген жағдайда (еттің қалыңдығындағы температура -2°C және одан жоғары) ол сақтауға жатпайды және дереу өткізуді қажет етеді.

216. Сақтау мерзімі еттің термиялық күйіне және камерада қамтамасыз етілуі мүмкін температуралық жағдайға байланысты. Еттің сапасына байланысты мал дәрігері сақтау мерзімін өзгертуге құқылы.

217. Қоймаға түсетін бұлшықет қалыңдығы -6°С-тан жоғары температурада жеткізілетін ұша, жартылай ұша және жинақтағы тоңазытылған ет мүмкіндігінше қатыруға арналған камераға жіберіледі немесе дереу өткізіледі. Бұлшықет қалыңдығы -1°C және одан жоғары температураға дейін еріген ет тек қоймаға мал дәрігерінің қорытындысы бойынша қабылданады. Одан әрі мұндай ет дереу өткізіледі.

218. Үстіңгі қабатында зең анықталған ет органолептикалық сапа көрсеткіші өзгермегенде мұқият тазаланып, өткізуге жіберіледі. Еттің органолептикалық сапа көрсеткіші өзгеріп, зеңмен терең зақымдалса, қосымша үлеске беруге жол берілмейді. Оны одан әрі пайдалану мәселесін мал дәрігері шешеді.

219. Ысталған ет пен шұжық өнімі ілгекте ілулі күйде немесе арнайы жасалған ыдыста стеллажда сақталады.

Пергаменттен немесе целлофаннан жасалған ораудағы ысталған ет 4 – 12°С температурада және 75% салыстырмалы ылғалдылықта 15 тәулікке дейін, гофрирленген картон қорапта 0-ден -4°С-қа дейінгі температурада және 75% ылғалдылықта 1 ай, -7-ден -9°С температурада және 75% ылғалдылықта 4 ай сақталады.

220. Целлофан орауда шикілей ысталған шұжық 4 – 12-ден +15°C-қа дейінгі температурада және 75 – 78% ылғалдылықта 4 ай, гофрирленген картон қорапта 2-ден -4°C-қа дейінгі температурада және 75 – 78% ылғалдылықта 6 ай, 7-ден-9°C-қа дейінгі температурада және 75 – 78% ылғалдылықта 9 ай сақталады.

Жартылай ысталған шұжық гофрирленген картон қорапта 4 – 12°С дейін температурада және 75 – 78% ылғалдылықта 10 күн, ауа температурасы +6° С дейін және 75 – 78% ылғалдылықта 15 тәулік, 7-9°С температурада және 75 – 78% ылғалдылықта 3 ай сақталады.

221. Салқындатылған және тоңазытылған құс еті стандартты тасымалдау ыдысында түседі және тоңазытқыш камерада стеллажда сақталады.

Тоңазытылған құс еті 0-ден +2° С-ға дейінгі температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 80 – 85%, өндірілген күннен бастап 5 тәуліктен аспайтын мерзімге сақталады.

Тоңазытылған құс еті (металл ыдыста немесе гофрирленген картон қорапта қапталмаған ұша) -12°C температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 85 – 95% 4 – 5 ай, -15°C температурада және 85 – 95% ылғалдылықта 5 – 7 ай, -18°C температурада және 85 - 95% ылғалдылықта 7 – 10 ай, -25°C және одан төмен температурада және 85 - 95% ылғалдылықта 11 – 12 ай сақталады.

Мүкәммалдық металл ыдыста немесе гофрирленген картон қорапта үлбірге оралған құс ұшасы -12° C температурада және 85 – 95% ылғалдылықта 6 – 8 ай, -15°C температурада 8 – 10 ай, -18°C температурада 10 – 12 ай, -25°C температурада және 12 – 14 айдан аз сақталады.

18-параграф. Балықты және балық өнімін сақтау

222. Әскери бөлімнің азық-түлік қоймасына жас, салқындатылған, тоңазытылған балық түсуі мүмкін.

Жас балық қабылдағаннан кейін бірден салқындатуға жіберіледі, ал мұндай мүмкіндік болмаған жағдайда ол дереу өткізіледі.

Салқындатылған балық таза, арнайы жасалған ыдыста +5-тен -1°С-қа дейінгі температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 95%-да сақталады. Сақтау мерзімі – 2 тәулік.

223. Мұздатылған балық тоңазытқыш камерада еденге қойылатын стеллажда стандартты қаптаманың (жәшіктің, қағаз қапшықтың, себеттің және т.б.) бүтіндігін бұзбай, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 90 – 95% және -18-ден -20°С-қа дейінгі температурада 6 – 8 ай сақталады.

19-параграф. Майды сақтау

224. Әскерді қамтамасыз етуге сиыр майы, өсімдік майы түседі. Майдың сапасы мен қаптамасының жай-күйі стандарттардың талабына сәйкес болуға және белгіленген үлгідегі құжатпен расталуға тиіс.

225. Тұздалмаған, тақтай немесе картон жәшікке салынған сиыр майы -12°С температурада және 85 – 90% ылғалдылықта 9 ай сақталады. Металл банкаға немесе жәшікке салынған май -15°C температурада және ылғалдылығы 85 – 9 0% 12 ай, гофрирленген картон қорапқа салынған май -12°C температурада және ылғалдылығы 85 - 90% 9 ай сақталады.

Металл банкаға және гофрирленген картоннан жасалған жәшікке салынған ерітілген сиыр майы -3 – -6°С температурада және 80% ылғалдылықта 12 ай сақталады.

226. Өсімдік майы арнайы бөлінген жертөледе немесе қараңғыланған үй-жайда сақталады. Ағымдағы үлеске беру үшін пайдаланылатын май қажет болғанда басқа мақсаттағы қойма үй-жайының жеке оқшауланған орнына орналастырылуы мүмкін.

Майды беру (босату) орны мынадай қағидаларды сақтаумен жабдықталады:

майы бар ыдысты орналастыру орны ұдайы тазалықта ұсталады, ағаш еден жабылған тігіспен металл қаңылтырмен қапталады;

бөшкеден майды құю тек сорғының көмегімен немесе кран арқылы жүргізіледі;

әрбір жібергеннен кейін бөшке тығынмен жабылады, ал май төгілген жер мұқият құрғатып сүртіледі.

Сақтау орнын жабар алдында ыдыстан майдың ағып кетуін тексеру керек. Бөшкені еңкейту арқылы майды мойын арқылы құюға тыйым салынады.

227. Тазартылған өсімдік майы +18°С жоғары емес температурада және 80 – 85% ылғалдылықта 12 ай, тазартылмаған күйде 24 ай сақталады. Төмен температурада майдың тұтқырлығы артады, бұл оны жеткізу ыдысынан таратуды қиындатады. Тұтқырлығын азайту үшін мұндай майы бар бөшке шығарар алдында жылы сақтау орнына қойылады. Ашық отты қыздыру үшін қолдану, сондай-ақ шөмішпен, қалақпен ыдыстан майды алу тыйым салынады.

228. Өсімдік майын сақтау кезінде жалпы өрт қауіпсіздігі шараларынан басқа мынадай талаптар сақталады:

майды жерге қойғанда, май сіңген топырақ алынып, тазартылған жерге жаңа құм себіледі;

үй-жайдың едені майлануына қарай кезең-кезеңімен сілтілі ерітіндімен жуылады;

еденге төгілген майды тазалау үшін қолданылатын ағаш үгіндісі мен шүберек қоймадан дереу арнайы бөлінген орынға шығарылады.

20-параграф. Сүтті және сүт өнімін сақтау

229. Ағып жатқан ыдыстағы, сондай-ақ іру, қышқылдану, ашу, ластану белгісі бар сүт және сүт өнімі қабылданбайды. Сүт және сүт өнімін сақтау ұзақтығы мен режимі оның түрін, жай-күйін және өндіру мерзімін ескеріп белгіленеді.

230. Пастерленген сиыр сүті жеткізушіден түскен ыдыста +2-ден +6°С-қа дейінгі температурада тез бұзылатын өнімге арналған қолданыстағы санитариялық нұсқаулыққа сәйкес оны технологиялық дайындау процесі аяқталған сәттен бастап 36 сағаттан аспайтындай етіп сақталады.

231. Банкадағы стерильденген қоюландырылған сүт ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан аспайтын және оң, бірақ +20°С-тан аспайтын температурада өндірілуге тиіс. 0°С-тан төмен температурада сақтауға жол берілмейді.

Қант қосылған қоюландырылған қаймағы алынбаған сүтті өндірілген күннен бастап герметикалық ыдыста0-ден +10°С-қа дейінгі температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 85%-дан жоғары емес 12 айдан аспайтын және өндірілген күннен бастап герметикалық емес ыдыста 8 айдан аспайтын мерзімге сақтау керек.

232. Ұнтақ түріндегі қаймағы алынбаған құрғақ сиыр сүті 1-ден 10°С-қа дейінгі температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 85%-дан аспайтын құрғақ, таза, жақсы желдетілетін үй-жайда 8 ай бойы сақталады.

Сақтау режимін сақтамау тұздануға, ашуға, түйіршіктелуге, балықтың және көгерген иістің, осы өнімге тән емес дәмнің және басқа да кемшіліктің пайда болуына әкеледі. Сүттің ерігіштігі де төмендейді.

233. Тоңазытқыш камерасындағы сүзбе мен қаймақ бөшкеде және барабанда немесе арнайы жасалған ыдыста (фаянс, алюминий, тот баспайтын немесе қалайыланған болат) сақталады. Бөшке мен барабанда пергаменттен жасалған астары бар қақпақ болуға тиіс. Өнімді алу және қысқа мерзімді сақтау үшін пайдаланылатын ыдыстың басқа түрін тығыз жабылатын қақпақпен жабдықталады. Бөшке мен барабанда салқындатылған сүзбе мен қаймақ 0-ден +2°С-қа дейінгі температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 80 - 85% шегінде сақталады. Қаймақты сақтау кезінде тоңазытуға жол берілмейді.

Тоңазытылған сүзбе камерада -4 және -6°С ауа температурасында және 80 - 85% салыстырмалы ылғалдылықта сақталады.

Құрғақ сүзбе мен кілегей, оның ішінде сублимациялық кептірілген сүзбе +25°С аспайтын температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 85%-дан аспайтын температурада 6 – 7 ай сақталады.

234. Ірімшік мұқият тексеруден және бетіндегі зең алып тасталғаннан кейін қоймаға түседі. Зең қырып алу немесе тұзды суға малынған таза шүберекпен сүрту арқылы алынады.

Ірімшік стандартты ыдыс – ағаш жәшікте және торда немесе ыдыссыз стелажда немесе сөреде сақталады. Ыдыссыз сақтаған кезде ірімшіктің басы таза стеллаж бен сөреге жалпақ жағымен қойылады, әрбір басына ауаның еркін кіруі қамтамасыз етілуге тиіс. Оңтайлы сақтау шарттары ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 85 – 87%-дан аспайтын және температурасы +2-ден +10°С-қа дейінгі температура болып табылады.

21-параграф. Жұмыртқаны және жұмыртқа өнімін сақтау

235. Жұмыртқаның және жұмыртқа өнімінің тек сапалысы жарамды ыдысқа салынған және стандарттар талаптарына сәйкес таңбаланған күйде сақтауға қабылданады. Жұмыртқа сапасы овоскоп жарығымен көру арқылы іріктеліп тексеріледі. Жұмыртқаны сақтаудың оңтайлы режимі 85% салыстырмалы ылғалдылықта -1-ден -2°С-қа дейінгі температура болып табылады. Сақтау мерзімі – 6 ай.

236. Жұмыртқа ұнтағы +2°С температурада төмен емес және ауаның салыстырмалы ылғалдылығынан 60 – 70% жоғары емес 24 ай сақталады.

Жұмыртқа ұнтағын герметикалық емес ыдыста сақтау кезінде өнімдегі ылғалдылықтың болуын бақылауға ерекше назар аударылады.

21-параграф. Тез тоңазытылатын тағамдар мен консервілерді сақтау

237. Тез тоңазытылатын тағам стандартты жеткізу ыдысына жеткзіліп, сақталады. Оңтайлы сақтау режимі: температура -18°С және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 90 – 95% шегінде. Тағамды ерігеннен кейін қайта тоңазытуға тыйым салынады.

238. Ет, ет-өсімдік, балық, көкөніс, жеміс-жидек консервісі, сондай-ақ консервіленген жеміс-жидек және көкөніс шырыны сақтауға тек сапалы, таңбасы анық стандартты таза және жарамды жәшікке салынып қабылданады. Кез келген жарылу түрінің белгісі бар консерві (түбі және қақпағы ісінген), тесілген, аққан, бүктемесі майысқан, үстіңгі бетіндегі қалайы бұзылған және қара дағы бар консерв қабылданбайды.

Банканың беті дымқыл консерві қабылдағаннан кейін құрғатып сүртіледі және құрғақ жәшікке қайта салынады.

239. Сақтау процесінде консервінің жағдайын мұқият бақылау ұйымдастырылады. Консервінің бетінде таттану пайда болған жағдайда барлық партиядағы өнім қарап-тексеріліп, сапасы тексеріледі. Егер консервілер сапалық жағдайы бойынша одан әрі сақтауға жарамды болса, тат тазаланып сүртіледі; тазартылған бетке СКҚ жақпамайы жұқалап жағылады.

240. Ет және балық консервілері ылғалдылығы 75%-дан аспайтын жылытылатын немесе жылытылмайтын үй-жайда сақталады. Консервілерді сақтау мерзімі банка түріне (штампталған, құрама немесе шыны), температура және ылғалдылық жағдайына байланысты болады.

Консервінің әрбір нақты түрі үшін сақтау шарттары қолданыстағы нормативтік техникалық құжаттамамен айқындалады.

241. Консервілерді төмен температурада сақтау ұсынылмайды, өйткені тоңазытылған кезде, әсіресе бірнеше рет, ет пен балықтың бұлшықет тіні бөлек талшыққа бөлінеді, көкөністер мен жемістер жұмсарып, пішінін жоғалтады.

Консервілерді сақтау кезінде температура мен салыстырмалы ылғалдылықтың кенеттен ауытқуын болдырмау керек.

22-параграф. Картопты, жаңа піскен және өңделген көкөніс пен жемісті сақтау

242. Картоп пен жаңа піскен көкөністі сақтау бүтіндігі мен дәмдік қасиетін сақтайтындай етіп ұйымдастырылуы керек. Сақтау процесінде картоп пен көкөністің бүлінуімен күресуде микроорганизмнің дамуына, көкөністің солып қалуына жол бермейтін және оларды үсіп кетуден сақтайтын шараларға дейін қабылданады. Бұл іс-шараларға мыналар жатады: сақтау үшін ең жақсы, төзімді сұрыпты таңдау; механикалық зақымданудан қорғау; дезинфекциялау және қойманы таза ұстау; ауру түйнекті алып тастау және негізінен, қойманы сенімді желдетумен дұрыс жабдықтау арқылы қоймадағы ауаның қажетті температурасы мен ылғалдылығын сақтау және оны сақтаудың әртүрлі кезеңінде шебер пайдалану.

243. Қоймадағы температура неғұрлым жоғары болса, көкөністегі органикалық заттардың ыдырау процесі соғұрлым тез жүреді, олардың массасының төмендеуі соғұрлым көп болады.

244. Картоп пен көкөністі сақтау қоймадағы температураның шамалы ауытқуымен қамтамасыз етілуі керек, өйткені температураның өзгеруі кезінде ауа алмасу жиілігі жоғарылайды және ысырап ұлғаяды.

Ауаның шамадан тыс ылғалдылығы ауру тудыратын микроорганизмнің дамуына ықпал етеді, ал ауа ылғалдылығы жеткіліксіз болғанда көкөніс мен картоптың өсімдік тіні қурап, жасуша құрылымының күйі бұзылып, микроорганизмнің енуіне қарсы төзімділігі әлсірейді.

245. Әртүрлі көкөніс үшін әртүрлі сақтау жағдайы қажет етіледі (температура, ылғалдылық, реттеп салу әдістері және т.б.). Сондықтан оларды бір көкөніс қоймасында бірге сақтау қажет емес.

Қырыққабат пен пиязды, картоп пен пиязды, сондай-ақ қырыққабатты басқа көкөніспен және картоппен бірге сақтауға тыйым салынады.

Көкөніс қабатындағы температура әрқашан қоймадағы ауа температурасынан 1 – 3°С жоғары болатынын ескеру қажет. Көкөніс қоймасындағы ауа температурасы мен сақталатын көкөніс қабатындағы температура арасындағы айырмашылық көкөніс қоймасының құрылымына, оның жүктелу дәрежесіне, тиеу қабатының биіктігіне және желдету құрылғысына байланысты.

Картоп пен көкөніс қабатындағы температура +1-ден +3°С-қа дейін сақталуы керек.

Бөлмедегі температура мен ылғалдылықты реттеуге желдету арқылы қол жеткізіледі.

246. Күзде көкөністі сақтауға қою кезеңінде қоймадан көкөніс шығаратын артық жылу мен ылғалды шығару қажет.

Бөлменің сыртындағы ауа салқынырақ және құрғақ болғанда, қойма күшейтілген желдетуге ұшырауы керек, ол үшін барлық есік, терезе, люк пен желдеткіш құбыр ашық күйде ұсталады.

247. Ылғалды, жылы ауа райында, сыртқы ауа температурасы қоймадағыдан жоғары болған кезде, бөлме жабылады, себебі оны желдету қоймадағы температураның жоғарылауына және көкөністегі ылғалдың конденсациясына әкеледі.

248. Сыртқы ауа температурасы -5°-тан төмен болғанда тұрақты суық ауа райының басталуымен сақтау орны қосымша жылытылуға тиіс. Қажет болған кезде қоймадағы температураны төмендету үшін есік күніне бірнеше рет қысқа уақытқа ашылады, есік жанында орналасқан картоп қамбасы жылыланады.

Сыртқы ауа температурасы -10°-тан төмен болғанда желдету сору құбыры арқылы жүзеге асырылады.

Қатты аяз және қоймадағы температура 0°C-қа дейін төмендеген жағдайда пеш жылытылады.

249. Сақтау орнындағы ауа температурасын жүйелі түрде бақылау үшін термометр қолданылады, ол сақтау орнының қарама-қарсы жағында еден деңгейінде, ал біреуі сақтау орнының ортасындағы қамбадағы көкөністің үстіңгі қабаты деңгейінде ілінеді.

250. Температураны бақылау күн сайын күніне үш рет жүргізіледі: таңертең, түсте және кешке; аптасына кемінде екі рет картоп пен көкөніс температурасы беткі қабатынан 25 – 30 см тереңдікте өлшенеді.

Өлшеу термометрді қамбаның соратын құбырына түсіру арқылы жүргізіледі немесе торлы түтіктерге бөлінген термометр көкөніс қабатының тереңдігіне салынады. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы психрометрдің көмегімен күніне бір рет айқындалады.

251. Картопты, көкөніс пен жемісті жеткізу және сақтау үшін жәшік табандығы мен жәшік пайдаланылады.

252. Өнімді сақтау орнына қою биіктігі ыдыстың беріктігімен, сақтау орнының биіктігімен және тиеу-түсіру құралының мүмкіндігімен айқындалады. Бау-бақша өнімін жәшік табандығы мен жәшікте сақтау кезінде қатардың биіктігі 4 – 5,5 м дейін болуы мүмкін.

23-параграф. Картоп пен көкөністі сақтауға салу

253. Картоп пен көкөніс ұзақ мерзімді сақтау үшін қалдырылған сұрыпты іріктегеннен кейін салынады. Ылғал және ластанған картоп пен көкөніс сақтауға салмас бұрын қоқыстан, топырақтан тазартылады және сақтау орны жанындағы қалқа астында кептіріледі.

Партияның жалпы массасының 2% мөлшерінде фитофторамен ластанған картоп ұзақ уақыт сақтауға қабылданбайды. Оны сақтау бөлек ұйымдастырылады және ол бірінші кезекте өткізіледі.

Сақтауға қоймас бұрын картопты топтарға сұрыптайды:

стандартты, бүтін, зақымдалмаған, ұзақ уақыт сақтауға жарамды;

стандартты емес, шамалы механикалық зақымданған және құрғақ шірік ған, тағамға жарамды.

254. Қыста сақтау үшін толық жаңа піскен, бүтін, тығыз, тұтас қауданының кесілген түбірінің ұзындығы 3 см-ден аспайтын аққауданды қырыққабат таңдалады. Қаудан тығыз бекіген немесе ақ жапыраққа дейін аршылады.

Тереңдігі үш жапырақтан асатын механикалық зақымданған, оның ішінде жарылған, шіріген, үсіген (ішінің сарғаю және қызару белгісі бар), бөгде иісі мен дәмі бар қауданды ұзақ мерзімді сақтауға қоюға жол берілмейді.

255. Ұзақ мерзімді сақтау үшін сәбіздің шаруашылық-ботаникалық сұрпы жарамды. Сақтауға қояр алдында сәбіз сұрыпталады. Бұл ретте ауру, солған, дымқыл, зиянкестермен зақымданған, шіріген және механикалық зақымданған тамыр жемісі іріктеледі. Ол тауарлық өңдеуден өтеді және бірінші кезекте азық-түлікке жұмсалады. Бүтін, тұтас, стандартты тамыр жемісі ұзақ уақыт сақтауға қойылады.

256. Сақтауға қоймас бұрын қызылша сәбіз сияқты іріктеледі. Іріктеуден кейін бүтін және стандартты тамыр жемісі ұзақ уақыт сақтауға қойылады, ал ауру, қураған, шіріген, зиянкестермен зақымдалған мен механикалық зақымданғаны пәлектен тазартылып, бірінші кезекте тұтынылады.

257. Пияздың ащы сұрпы ұзақ мерзімді сақтауға жарамды. Ылғалдылығы жоғары өсетін аудандарда пияз сақтауға қояр алдында брезентке, қапқа және т.б. жұқалап жайылып қалқа астында немесе сақтау орнында жылытылған немесе сыртқы ауасы құрғақ стеллажда кептіріледі. Кептірілген пияздың құрғақ қабыршағындағы ылғалдылық 14-16%-дан аспайды.

Ұзақ мерзімді сақтауға жататын іріктелген пияз басы піскен, бүтін, тұтас, құрғақ, ластанбаған, қабығы жақсы кептірілген және кептірілген сабағының ұзындығы 2-ден 5 см-ге дейін болуға тиіс. Сабағы шіріген, нематодпен және кенемен зақымдалған пияз басын сақтауға қоюға жол берілмейді.

24-параграф. Белсенді желдету жағдайында картоп пен көкөністі сақтау

258. Температураның, ылғалдылықтың және жылдамдықтың белгілі бір параметрлері бар өнімнің массасы арқылы ауамен қамтамасыз етілетін белсенді желдетуді қолдану мыналарға мүмкіндік береді:

сақтауға қойылған ылғал картоп пен көкөністі кептіруге және механикалық зақымданудан болған кесілген жерін тез қалпына келтіруге, оларды тез суытып, үстіңгі бетінің сулануын болдырмауға;

сақтау кезінде өнімнің табиғи шығынын айтарлықтай азайтуға;

қамбаның (үйменің) барлық жерінде ауа температурасының, ылғалдылығының және газ құрамының бірдей жағдайын жасауға.

259. Картоп пен көкөністі сақтау процесі үш кезеңге бөлінеді:

дайындау – өнімді сақтау үшін тұрақты күйге келтіреді;

салқындату – оны оңтайлы сақтау температурасына дейін салқындатады;

сақтау – белсенді желдету арқылы ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығын оңтайлы деңгейде ұстайды.

260. Картоп пен көкөністі сақтауға дайындау кезеңі екі кезеңге бөлінеді. Ең алдымен 2 – 3 тәулікке дейін ылғал күйінде алынған өнім кептіріледі, ол үшін үймеге құрғақ ауа жіберіледі. Кептіруден кейін картоп пен көкөніс мезгіл-мезгіл 7 – 15 тәулік ішінде тәулігіне 4 – 6 рет бірдей уақыт аралығында 20 – 30 минут желдетіліп тұрады.

261. Пиязды сақтау кезінде дайындық кезеңі оны кептіруге және термиялық өңдеуге азаяды, ол сабақ шірігі мен негізгі жұмсақ тінінің қоздырғыштарын жою мақсатында жүргізіледі.

262. Қырыққабат үшін дайындық кезеңі жүргізілмейді, сақтау бірден салқындатудан басталады. Салқындату кезеңінде өнімнің температурасы бірте-бірте төмендейді және оңтайлы деңгейде орнатылады. Картопты 20 тәулік бұрын 15°C-тан 4°C-қа дейінгі температурада тез салқындату түйнектің физиологиялық ауруына әкеледі. Картопты салқындатудың орташа жылдамдығы тәулігіне 0,5°С аспауға тиіс.

Қырыққабат пен тамыр жемісін баяу салқындатуға болмайды, өйткені салқындату кезеңінде мерзімінен бұрын аурумен зақымдануы мүмкін.

263. Пияз үшін салқындату кезеңінің ұзақтығы маңызды рөл атқармайды, өйткені ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70%-ға дейін құрғақ пияз басы салыстырмалы түрде жоғары температурада ұзақ және сенімді жата алады.

Белсенді желдету жүйесінің маңызды міндеті – сақтау объектісінің бетін құрғақ күйде ұстау.

264. Сыртқы ауа температурасы картоп (-1°C) пен көкөністің (тамыр жемісі -2°C, қырыққабат -1,5°C) қату тнүктесінен төмен болған кезде белсенді желдету сыртқы және ішкі ауаның қоспасымен, яғни ішкі ауаны ішінара қайта өңдеу арқылы жүргізіледі. Картоп пен көкөністі сақтау кезінде толық рециркуляция желдету ауасы салыстырмалы ылғалдылығы 80%-дан төмен құрғақ болған жағдайда қолданылады.

265. Картоп пен көкөністі желдету кезінде ішінара рециркуляцияны сыртқы ауа температурасы мен өнім массасында (3°С жоғары) үлкен айырмашылық болған жағдайда да қолданады. Бұл ретте ылғал конденсатының түсуіне, сондай-ақ өнімнің солып қалуына жол берілмейді.

266. Салқындату кезінде картоп пен көкөністі тәулік бойы желдетудің ұзақтығы сағатпен белгіленбейді. Осы кезеңде картоп пен көкөністі тәулігіне 8 – 20 сағат желдетуге болады. Егер сыртқы ауа температурасы мен өнім массасының айырмашылығы 2°C немесе одан жоғары болса, онда желдетуді жүргізу ұсынылмайды, өйткені бұл жағдайда өнім тек солып қалады және салқындатылмайды.

267. Желдетілетін ауаны сақтау орнынан шығару автоматты түрде реттелетін клапаны бар жылытылған сору шахтасы арқылы жүргізіледі. Сору құрылғысы сыртқы ауадағы сору желдеткіші қондырғысы жұмыс істеп тұрған кезде толығымен ашық, ал толық рециркуляция режимінде жұмыс істеп тұрған кезде толығымен жабық болуға тиіс. Ішінара рециркуляция режимінде жұмыс істегенде сору клапаны жартылай ашылады.

268. Негізгі сақтау мерзімінде желдету жүйесі картоп пен көкөніс температурасы оңтайлыдан ауытқыған жағдайда немесе үстіңгі беті суланғанда іске қосылуға тиіс.

Қыста өнім температурасы оңтайлыдан 1-2°С-қа төмендегенде оны температурасы өнім массасы температурасынан 1-2°С жоғары желдеткіш ауамен жылытады. Картоп пен көкөніс массасындағы температура мен салыстырмалы ылғалдылықты белсенді желдету арқылы реттеу үшін ішінара немесе толық рециркуляция қолданылады.

269. Сыртқы ауа температурасы -3-тен -15°С-қа дейін болғанда картоп пен көкөністі жылытқыш болмаған кезде тек сыртқы және ішкі ауаны араластыру арқылы желдетуге болады, оның температурасы өнім массасын салқындату үшін 0-ден -1°С-қа дейін, ал температурасын көтеру үшін 3-тен 5°С-қа дейін болуы керек. Сыртқы ауа температурасы -15°С-тан төмен болғанда желдетуді тек ішкі ауа айналымы арқылы жүргізу керек.

Егер сыртқы ауа температурасы -35°C және одан төмен болса, онда желдетуді ішкі ауаны электр жылытқышымен жылыту арқылы жүзеге асыруға болады.

270. Желдеткіш қондырғысы Электр қондырғысын орнату қағидаларының талаптарына сәйкес болуға тиіс. Желдету жүйесін пайдалануды онымен танысқан және қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау беруден өткен адамдар жүзеге асырады.

271. Белсенді желдету бар сақтау орнында жұмыс режимін автоматты түрде реттеуге арналған аспап орнатылуға тиіс. Автоматика жүйесі осы нұсқаулыққа 6-қосымшаға сәйкес электр желдеткіш пен араластырғыш клапан жұмысының белгіленген температуралық-ылғалдылық режимін қамтамасыз етуге тиіс.

25-параграф. Табиғи желдеткіші бар сақтау орнында картоп пен көкөністі сақтау

272. Осы нұсқаулыққа 7-қосымшаға сәйкес табиғи желдеткіші бар сақтау орнындағы картоп пен көкөніс қамбада, жәшік табандығында және жәшікте сақталады.

Табиғи желдеткіші бар қамбадағы құрғақ, жарамды картоп үйіндісінің биіктігі 1,5 – 1,8 м. Картоп үйіндісінің қалыңдығындағы температура қоймадағы ауа температурасынан 1 - 3°С жоғары.

273. Ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығы желдету арқылы реттеледі. Желдету сыртқы ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығы сақтау орнындағы ауадан төмен болған жағдайда қойманың есігін, терезесін, люгін және желдеткіш құбырын ашу арқылы жүзеге асырылады.

Ылғалды және жылы ауа райында, сыртқы ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығы сақтау орны ауасынан "жоғары" болғанда желдетуге жол берілмейді.

Қысқы сақтау кезеңінде тұрақты суық ауа райының басталуымен сақтау орнын жылыту бойынша іс-шаралар жүргізіледі.

Ағынды желдету тек сыртқы ауа температурасы -1°С-тан төмен болмаған жағдайда ғана қолданылады.

Ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығын тіркеу күн сайын таңертең, күндіз және кешке жүргізіледі, нәтиже ауа температурасы мен салыстырмалы ылғалдылығын тіркеу карточкасына енгізіледі.

274. Күзде және көктемде картопты және сақтау орнын табиғи желдетумен салқындату үшін температураның тәуліктік ауытқуын және -2°C-қа дейінгі аязды күндіз ғана емес, түнде де желдетуді жүзеге асыра отырып пайдалану керек.

Қыста сақтау орнын желдету кезінде картоп пен көкөністің үсуін болдырмау үшін қамба қабырғасы мен тиелген картоп пен көкөністің беткі қабаты кенеппен, крафт-қағазбен немесе полиэтилен үлдірмен жылытылады.

Табиғи желдетілетін қамбадағы картоптың үстіңгі бетінің сулануын жою үшін оны үстінен БС-5 пенопалтымен, сондай-ақ таза бос науамен, жәшікпен, кенеппен, жоңқа салынған себетпен және т.б. жабуға болады. Суланған сайын пананы ауыстырып, кептіру керек.

275. Ауру түйнегі бар жері табылған кезде оны дереу алып тастау керек, ал шіріген түйнегімен бірге ауруымен бірге тұрған сау түйнекті алып тастау керек.

276. Ең ұтымдысы картопты жәшік табандығында және жәшікте сақтау әдісі болып табылады. Бұл ретте картоп жақсы сақталады және механикаландыру құралын қолдануға болады. Картопты жәшік табандығында және жәшікте сақтау режимі қамбада сақтағандай.

Картоптың үстіңгі бетінің сулануын болдырмау үшін оны қамбадағыдай ылғал сіңіретін материалмен жабады.

Сақтау орнын табиғи желдетуде артық жылу мен ылғалды жою үшін өтпелі желдетумен құбыр, есік, люк ашылады. Бұл ретте картоптың үсуіне, сулануына және солуына жол берілмейді.

277. Картоп массасының қалыңдығындағы температура сақтау орнындағы ауа температурасымен салыстырғанда 4-5°С-қа жоғарылағанда желдетуді күшейту қажет. Егер температура төмендемесе, онда бұл картоптың өзін-өзі жылыту және бүліну процесін көрсетеді. Бұл жағдайда картоп іріктеледі. Көктемгі-жазғы кезеңде сақтау кезінде картоп үйіндісінің биіктігі 0,8 м-ге дейін төмендейді.

278. Қалыптасқан жылы ауа райы басталысымен сыртқы ауа температурасы сақтау орнындағы ауа температурасынан жоғары болғанда желдету құбыры жабылады.

Жылы күндері жеке құрамның үлесіне сақтау орнынан картопты таңертең ерте немесе кешке беру ұсынылады.

Күндіз барлық люк пен есік жабық болады, қойма тек түнгі уақытта желдетіледі.

279. Сақталудағы өнімнің қанағаттанарлықсыз жай-күйі белгілері мыналар болып табылады;

қоймадағы шіріген иіс;

картоптың үстіңгі бетінің сулану белгілерінің болуы;

картоптың үстіңгі бетінде ақ үлпектің ("дақтың") және сақтау орнының ағаш бөлігінде көгерудің пайда болуы;

картоп түйнегінің өнуі;

үсіген, ауру және солған түйнектің болуы.

280. Асханалық сәбіз салмағы 10 – 20 кг жәшікке, салмағы 150 – 180 кг жартылай көкөніс контейнеріне немесе салмағы 300 – 350 кг жәшікке ұзақ сақтауға арналған ыдысқа салынады. Сәбізді жәшік мен табандыққа, құм төселген жәшікке салғанда ыдыстың ішіне алдын ала крафт-қағаз немесе полиэтилен қапталады.

281. Ыдыс болмаған кезде сәбіз сақтау орнының еніне байланысты түбінде ені 1 м және ұзындығы 3 м немесе одан көп пирамидаға ұзақ уақыт сақтауға салынады. Еденге және төменгі немесе ортаңғы стеллажға төсеу кезінде пирамиданың биіктігі 70 – 75 см, ал үстіңгі жағында – 50 см. Пирамида арасында 40 – 50 см аралық қалдырылады Сәбіз пирамидаға басын сыртқа қаратып салынады. Оны салу кезінде әрбір келесі қатар пирамиданың ұзындығы мен ені бойынша 2-3 см-ге қысқарады. Пирамиданың астына және сәбіздің әрбір қатарына қабаты 1,5 - 2 см сәл дымқылданған құм төселеді. Пирамиданың үстіңгі жағы мен бүйіріне де қабаты 5 см сәл дымқылданған құм төселеді. 1 тонна сәбізге арналған құмды тұтыну нормасы – 0,5 м3. Құмның үстіңгі қабаты кепкен кезде оның үстіңгі және бүйір жағына аздап су шашылады. Қыста пирамидаға кезең-кезеңімен қар салынады.

282. Сәбіздің жатқан сұрпының үйіндісі қамбада 70 – 90 см биіктікте, сыйымдылығы 25 кг-ға дейінгі полиэтилен пакетте, ұнтақтағы бормен тозаңдандырумен (тамыр жемісінің массасына 2-3%), сондай-ақ пирамидада құмға бірдей мөлшерде бор қосып сақтауға болады.

283. Асханалық қызылшаны қамбада, сыйымдылығы 30 кг-ға дейінгі жәшік табандығында және жәшікте сақтайды. Қызылшаны сақтау, күту және қадағалау режимі сәбізбен бірдей. Бірақ қызылшаны сақтау кезіндегі температура 1°С жоғары, яғни 0-ден 1°С-қа дейін болуы керек.

Қызылшаны жәшік науасында сақтаған кезде солып қалмас үшін ол алдын ала крафт қағазбен немесе полиэтиленмен қапталады.

284. Аққауданды қырыққабат сөреде немесе сталлажда, жәшікте – торда, жәшік табандығында – стеллажда пирамидада немесе еденде сабағынан ілініп жаппай ұзақ уақыт сақтауға салынады.

285. Қырыққабатты сақтаудың ең жақсы тәсілі – жәшік табандығында. Жәшік табандығында қырыққабаттың астыңғы қабатын діңімен, жоғары, ал үстіңгі қабатын діңімен төмен қаратып салу ұсынылады. Қалған қабатта қырыққабатты қауданын салмай салуға жол беріледі. Тор жәшіктегі қырыққабат табандыққа салынады, содан кейін қатарлап жиналады.

286. Стеллажға қырыққабатты табанының ені 1 м-ден аспайтын, биіктігі 0,5-0,6 м-ден аспайтын шағын пирамида түрінде салады. Пирамида қабырғадан 30 см шегіндіріліп, стеллаждың барлық ұзындығы бойынша көлденең бағытта орналастырылады. Пирамида арасында 30 – 40 см бос орын қалдырылады. Қырыққабатты пирамиданың бойлық осі бойымен төменгі стеллажға салу кезінде үшбұрышты торлы желдету құбыры орнатылады. Қырыққабатты стеллажға барлық ені мен биіктігі бойынша екі-үш қауданнан тұтас қабатпен салуға жол беріледі. Үстіңгі қаудан мен үстінде тұрған стеллаж арасындағы қашықтық 15 – 20 см болуға тиіс.

287. Көп қатаралы сөреге бір қабат етіп салынған қырыққабат жақсы сақталады, алайда сақтау орнының пайдалы алаңы тиімді пайдаланылмайды.

288. Сақтау орнындағы ауа температурасының күрт өзгеруіне жол бермеу керек. -2° және одан төмен температурада қырыққабат үсіп кетеді. Егер қырыққабат -2°C температурада екі ай бойы сақталса, онда қаудан іші қараяды (көгереді).

289. Қырыққабатты сақтауға қою кезінде жалпы массаның 2-3% мөлшерінде бормен тозаңдандыру шіріктен болатын шығынды азайтуға көмектеседі.

290. Қойманың табиғи желдетілуінің жеткіліксіздігі сақтау мерзімінің қысқаруына және қырыққабат массасының жоғалуына әкеледі. Сондықтан қоймадағы ауа температурасын күнделікті қадағалап отыру, қырыққабаттың күйін мезгіл-мезгіл тексеріп отыру және аурудан зақымданған қауданды алып тастау өте маңызды, оы тазалағаннан кейін жабдықталымға жұмсау керек. Қауданды тазалау бөлек жерде жүргізіледі. Тазалау кезінде алынған жапырақ сақтау орнынан дереу әкетіледі. Залалданған қауданды тазарқан жер тазартылады және әк себіледі.

291. Сақтау орнындағы пияз төменгі сөредегі қабат биіктігі 50 см-ге дейін, ал үстіңгі сөреде 30 см-ге дейін үйілген торлы көпқатарлы стеллажда сақталады. Пиязды науада, жәшікте, кейде байламда немесе дестеде (өрімде) ілулі күйде сақтауға болады.

292. Пияз салынған жәшік немесе науа шахмат тәртібімен стеллажда штабельге орнатылады. Олар екі параллель штабель арасындағы 10 см және жәшік арасындағы 5 см саңылауды сақтап, бүйір қабырғаның бағыты бойынша жұппен орналасады. Тәтті және жартылай тәтті сұрыпты пияз қабат биіктігі 40 см дейінгі стеллажда сақталады және бірінші кезекте өткізіледі. Оны науада сақтаған дұрыс.

293. Пиязды сақтау картоптан және басқа көкөніс түрінен бөлек ұйымдастырылады.

Пиязды сақтау кезінде ауа айналымын арттыру қажет. Сақтау температурасы жоғары ылғалды үй-жайда пияз ауруға тез шалдығады, ал өте құрғақ бөлмеде ол кебеді.

294. Пияздың сулануы және өнуі сақтау орнындағы ауаның шамадан тыс ылғалдылығын көрсетеді. Бұл жағдайда ауаның салыстырмалы ылғалдылығын төмендетуге, пиязды кептіруге және өніп кеткен және ауруға шалдыққан пияздың көп мөлшерінен іріктеуге шаралар қабылдау қажет. Пиязды кептіру үшін пеш жағылады, бірақ жаққан кейін мұржасы жабылмайды.

Сақтау кезінде пияздың көп мөлшерінен оның жай-күйін кезең-кезеңімен тексеріп отыру қажет.

Пияздың шіруі бірден анықталмайды, ол пияздың ішкі қабатынан басталады. Пияздың шіри бастағанының алғашқы белгісі – сақтау орнында ұсақ шыбынның пайда болуы.

Ауру анықталған кезде зақымдалған пияз дереу алынады. Егер зеңмен зақымдану күшейсе, онда осы стеллаждағы барлық пияз толық және мұқият іріктеледі.

26-параграф. Картоп пен көкөніс салынған сақтау орнында тиеу-түсіру жұмысын механикаландыру

295. Сақтау орнындағы көп жұмысты қажет ететін жұмысты механикаландыру сақтау орнының түрі мен көлеміне, картоп пен көкөністі сақтау тәсіліне және қолда бар механикаландыру құралына байланысты әртүрлі болуы мүмкін.

296. Автомобильдің сақтау орнына кіру құрылғысы тиеу-түсіру жұмысын жеңілдетеді. Мұндай кіру жолы жоқ сақтау орнында картоп пен көкөніс төмен түсетін науа арқылы люк арқылы тікелей қамбаға түсіріледі.

Картоп тиелген автомобильді түсіру үшін аударғыш алаң қолданылады, оған картоп тиелген автомобиль артымен шегініп кіреді және көлбеу күйде орнатылады. Ашық артқы борт арқылы түйнек өзі құлап бункерге құйылады, одан картоп транпортермен сақтау орнына жіберіледі. Жылжымалы бекіткіштің көмегімен түйнек қамбаға (жәшік тағанына) төмен түсетін науа арқылы сырғып түседі. Түйнектің құлауының шекті биіктігі 30 см-ден аспайды.

297. Автомобиль кіретін белсенді желдеткіші бар қамба түріндегі сақтау орнына картоп толық биіктігі 3 м-ге дейінгі тиейтін транспортер арқылы, ал түсіру транспортер немесе басқа механизм арқылы жүзеге асырылады.

Ұсақ және бұзылған түйнек пен топырақты бөлу үшін картопты төсеу алдында сұрыптау пунктінен өткізу ұсынылады.

Картоп пен көкөністі тиеу үшін контейнерде тельфер, электр тиегіш, штабель төсегіш қолданылады.

27-параграф. Ашытылған және тұздалған көкөністі сақтау

298. Ашытылған және тұздалған көкөністі сақтау, әдетте, әскери бөлімнің ашыту-тұздау пунктінде, мұз қоймасында немесе осы мақсат үшін арнайы бөлінген сақтау орны мен су айдынында ұйымдастырылады.

299. Бөшке жарамды, таза, қажетті мөлшердегі құрсаумен, бөгде иіссіз және ақаусыз болуға тиіс. Ашытылған және тұздалған көкөністі тұздықсыз ашық бөшкеде сақтауға жол берілмейді.

300. Қоршаған орта температурасы 0-ден 5°С-қа дейін болғанда ашытылған және тұздалған көкөністі сақтаудың оңтайлы жағдайына қол жеткізіледі. Өнімді мұздыққа, мұз қоймасына және мұз траншеясына орналастырған кезде ашытылған және тұздалған көкөністі сақтау үшін ең жақсы жағдай жасалады.

301. Өнімді жертөледе және басқа да жабдықталған үй-жайда сақтаған кезде ашытылған және тұздалған көкөніс салынған бөшке арасына тақтай төсеп, үш қатарға шпунтталған тесігі жоғары қаратылып қойылады.

302. Бөшкеден ағу анықталған жағдайда, көкөністі тұздығын толтырып құйып, одан әрі штабельге салып, жарамды ыдысқа ауыстырып құю бойынша шаралар қабылданады.

303. Үлкен күбі мен күбі негізінен қырыққабатты ашыту және оны одан әрі сақтау үшін қолданылады. Үлкен күбі мен күбіні босату санитариялық қағидалар мен қауіпсіздік техникасын сақтап, қалайыланған арнайы айырмен және шөмішпен жүзеге асырылады.

Өнімді босату үшін қалайы емес айыр мен күректі пайдалануға жол берілмейді.

304. Түбі терең дошник пен күбіде жұмыс істеген кезде міндетті түрде газтұмшаны пайдалану керек. Үлкен күбіде жалғыз жұмыс істеуге тыйым салынады. Жазатайым оқиға жағдайында жоғары көтеріп алу үшін үлкен күбіні немесе күбіні босату үшін жұмыс істейтін адам арқанмен байланады.

Жұмысшылар үлкен күбі мен күбіні босату кезінде таза комбинезон, резеңке етік киюі керек.

28-параграф. Шөпті сақтау

305. Сақтауға түсетін шөп пен аралас жемнің мөлшері өлшеу және орын санын (бумадағы сығымдалған шөп) тексеру арқылы анықталады. Ылғалдылығы 15%-ға дейінді қоса алғанда, шөп құрғақ, ылғалдылығы 16-дан 17%-ды қоса алғанда, орташа құрғақ және ылғалдылығы 18-ден 20%-ды қоса алғанда, ылғалды болып бөлінеді.

306. Шөп шөпті сақтау орнында (қорада, бастырма астында) сақталуға тиіс. Шөпті ашық, жабдықталған алаңдағы маяда және көпенде сақтауға жол беріледі.

Маяға және көпенге салу кезінде шөп маяның немесе көпеннің барлық аумағына біркелкі бөлінеді, біркелкі шөгуді болдырмау үшін мұқият тығыздалады, жақсы тегістеледі және судың маяға немесе көпенге кіруіне жол бермеу үшін жабылады. Үйіндіге: құрғақ пішен – 4 т (мая диаметрі – 3,5-4 м, биіктігі 5,5-6 м); ылғалды шөп – 2-2,5 т (мая диаметрі – 3 м, биіктігі – 5-5,5 м) жиналады.

Көпенге ылғалдылығы орташа 25 – 30 т шөп салынады. Көпеннің өлшемі: табанындағы ені – 4-4,5 м, "иығында" – 5 м, көпеннің барлық биіктігі – 6-6,5 м, көпеннің табанынан "иығына" дейінгі биіктігі – 3,5 м және "иығынан" ұшына дейін – 3 м, ұзындығы – 15 – 20 м.

Құрғақ шөпті 50 тоннаға дейін көпенге салуға жол беріледі.

307. Мая мен көпен тегіс, құрғақ, су келмейтін жерге орналастырылады. Маяны немесе көпенді салар алдында учаске 1 м2-ге 0,8 - 1 кг хлорлы ағартқыш есебінен хлорлы ағартқышпен (құрғақ немесе қою сүт түрінде) өңделеді. Шөпті арнайы мая мен көпен төсенішіне төселгеннен кейін ені 20 – 25 см, тереңдігі 30 – 40 см жыра қазылады. Жыраның арнасы болуға және маяның немесе көпеннің төсемінен кемінде 0,5 м қашықтықта тұруға тиіс.

Көпенді бір учаскеге салу кезінде көпеннің бүйір жағы арасында кемінде 10 м, бойлық жағы арасында кемінде 20 м және көпен тобы арасында кемінде 30 м қашықтықта алты маядан тұратын топқа орналастырылады. Шөп маяда және көпенде сақталады.

308. Шөпті құрылыстан, жолдан кемінде 50 м және теміржолдан кемінде 100 м қашықтықта сақтауға жол беріледі.

Шөп теміржолға жақын жерде қысқа уақытқа сақталған кезде олардан кемінде 20 м арақашықтыққа орналастырылады.

Темекі шегуге орын шөп қоймасынан, маядан және көпеннен кемінде 50 м қашықтықта бөлінеді.

309. Жабық сақтау орнында шөп тек құрғақ және орташа ылғалдылықта жиналады, бұл ретте шөптің ортасы тығыз, жиегі бос болып салынады.

Сақтау орнының ағаш едені болмаған кезде төсем төселеді.

Қалқа астына шөп сыртқы бағаннан қалқа шатырының астына дейін қысқа қашықтықта төселеді, содан кейін шөп басылғаннан кейін шатыр астындағы бос орын да шөппен толтырылады.

310. Сығымдалған шөп сақтау кезінде сарайға немесе қалқа астына штабельдің үстіңгі жағы үшкірленбей, жиексіз штабельге салынады. Құрғақ шөпке арналған штабельдің биіктігі 15 қатарға дейін, шөп үшін орташа ылғалдылығы 12 қатар бумадан артвқ емес жол беріледі. Соңғы жағдайда буманы кішкене саңылаумен (2-3 см) салу ұсынылады.

Ылғалдылығы 17%-дан асатын немесе қысқа сығымдалған шөпті жабық сақтау орнында уақытша сақтауға жол беріледі. Сарай қабырғасы мен қалқа шеті және шөп қатары арасында 0,75 м өтпе қалдырылады.

311. Сығымдалған шөп ашық алаңда мынадай көлемдегі үйіндіге салынады: құрғақ және орташа ылғалдылықтағы шөп үшін штабель ені 4,5-5,5 м, ұзындығы 20 м және жиек қатарына дейінгі биіктігі 8 бума (шамамен 3,5 м); жиек қатарымен бірге аяқталу биіктігінде – 9 – 11 бума (4-4,5 м); үйіндінің жалпы биіктігі 7-8 м; қысқы сығымдалған және ылғалдылығы жоғары шөп үшін үйіндінің ені 3 – 5 м, ұзындығы 10 – 15 м және жалпы биіктігі (аяқталуымен) 4,5 м.

Шөпті желдету үшін ені шамамен 25 см болатын біреуі штабель бойымен, екіншісі оған көлденең желдету арнасы орнатылады.

Қысқа сығымдалған шөп салынған штабельде (кем дегенде құрғақ, бірақ ұзақ уақыт сақтауға арналған) штабель бойындағы желдету арнасы әрбір екі бума сайын, ал көлденеңі үш бума сайын орналастырылады. Бойлық желдету арнасы штабельдің жұп қатарына, ал көлденең арна тақ қатарға, екеуі де бір-бірінің дәл үстінде орналасады. Бойлық және көлденең арна қиылысында штабельдің желдету жүйесін толықтыратын тік арна орналастырылған.

312. Штабельдің төбесі буманың 8-9 қатарына барынша тік (45 – 60° бұрышта) төселеді, ал 1 және 3-қатарда (яғни төменнен 10 және 12-қатарда) бір бойлық желдеткіш арна бойымен орналастырылады, штабель бойымен орта сызық бойымен орналасқан тік арнамен байланысады.

313. Сақтау кезінде шөптің бүлінуінің және өздігінен жануының алдын алу мақсатында оның сапасын, жай-күйін жүйелі бақылау белгіленеді.

314. Шөп штабелінің ішіндегі температура термоштангамен айқындалады. Бұл ретте термоштанга штабельдің желдету арнасына әртүрлі орында және әртүрлі тереңдікте 10 минутқа енгізіледі. Егер штабель ішіндегі температура қоршаған орта температурасынан жоғары болса, штабель бақылауға алынады. Егер қайталап өлшеу кезінде (12 сағаттан кейін) штабель ішіндегі температура жоғары болса немесе көтерілсе, бұл шөптің өздігінен жануын көрсетеді. Мұндай жағдайда шөптің бүлінуіне жол бермеу үшін шара қабылданады (орнын ауыстыру, желдету, кептіру).

315. Мая, көпен және штабель қажетіне қарай жөнделіп, көтеріледі. Су ағатын арық барлық жағдайда таза ұсталады. Шатырды қардан тазалау жүйелі түрде жүргізілуге тиіс.

29-параграф. Аралас жемді сақтау

316. Аралас жем жеткізушіден сусымалы, қағаз ыдыста (крафт-қап), мата қапта және жәшік ыдысына салынған брикетте жеткізіледі.

Аралас жем массасы (орын саны) және сапасы бойынша қабылданады.

317. Сусымалы, түйіршіктелген және брикеттелген азық үйіліп және ыдыста сақталады.

Аралас жемді сақтауға арналған үй-жай таза, құрғақ, жақсы желдетілетін, астық қорының зиянкестерімен зақымдалмаған болуға тиіс.

Үйіндінің биіктігі 10°C-қа дейінгі температурада 2,5 м және одан жоғары температурада 2 м болуға тиіс. Егер аралас жем құрамына қан немесе ет-сүйек ұны, шыжық кіретін болса, онда үйіндінің биіктігін 0,5 м-ге дейін төмендету керек.

Қап мен жәшікке салынған аралас жем жылдың жылы мезгілінде (+10°С жоғары) биіктігі 10 – 12 қатар, ал жылдың суық мезгілінде 13-14 қатар болатын штабельмен тауар табандығына қойылады.

Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70 – 75%.

Сақтау процесінде аралас жемнің жай-күйі мұқият бақыланады.

30-параграф. Ерекше кезеңге салынған азық-түлік қорын сақтау

318. Ерекше кезеңге салынған азық-түлік қорын сақтау қойманың жеке бөлінген арнайы үй-жайында ағымдағы қамтамасыз етуден бөлек ұйымдастырылады.

Ерекше кезеңге салынатын азық-түлік сапалы, жаңадан өндірілген және ұзақ уақыт сақтауға жарамды болуға тиіс.

Азық-түлік қорын жаңалау бөлім азық-түлік қызметінің бастығы жасаған жоспар бойынша жүргізіледі.

Қорды жаңалауға тамақтандыруды коммерциялық құрылымдар жүзеге асыратын әскери бөлім немесе жеткізуші қоймасындағы жаңадан өндірілген өнімнің қажетті ассортименті болған кезде жол беріледі.

319. Ерекше кезеңге салынған азық-түлік қоры жинақталған түрде (тәуліктік мөлшерде) бөлімше (құралым) және арналуы бойынша орналастырылып, оларды автомобиль көлігіне жылдам тиеуге барынша дайын күйде арнайы контейнерде сақталады.

320. Азық-түлікті беру және далалық жағдайда тамақтандыруды ұйымдастыру мерзімін қысқарту үшін әрбір бөлімшеге (құралымға) қажетті құжат (жүкқұжат), азық-түлікті бөлу, азық-түлікті контейнерге салу схемасы, ілеспе қағаз, азық-түлік пункттің қағидаттық орналастыру схемасы және т.б., дайындалады, конвертке салынып және азық-түлікпен бірге әрбір контейнерде (бөлімше үшін) сақталады.

321. Азық-түлік қорын сақтауға және беруге арналған үй-жайда авариялық жарық орнатылады, азық-түлікті жаңалау графигі ілінеді, қажетті құрал-жабдық пен жабдық жиынтығы сақталады.

322. Азық-түліктің жұмсалмайтын қорын сақтау шарттары мен мүмкіндіктеріне байланысты механикаландыру құралын пайдалана отырып, тиеу-түсіру жұмысының схемасы әзірленеді; қауіпсіздік техникасы қағидаларын қатаң сақтап, азық-түлікті ең аз мерзімде тиеуді қамтамасыз ететін жеке құрамның есебі жасалады.

31-параграф. Далалық жағдайда азық-түлік қорын сақтау жөніндегі талаптар

323. Далалық жағдайда азық-түлікті сақтауға қойылатын талаптар мыналар болып табылады:

жаппай қырып-жоятын қарудан, атмосфералық жауын-шашыннан және жерасты суы әсерінен пананың сенімділігі мен сақталуы;

ыдыс мен қаптама сапасы мен жарамдылығын тұрақты бақылау;

қоры бар автокөлікті панаға орналастыру және таратып орналастыру.

324. Далалық жағдайдағы азық-түлік қоры, әдетте, автокөлікте сақталады. Алайда, жағдайға байланысты азық-түлікті арнайы жабдықталған панада (қазаншұңқырда, траншеяда, саңылауда, жырада, тау-кен жұмысында) және инженерлік құрылысжайда (панада, дотта және басқада) сақтауға болады.

325. Табиғи пана болмаған кезде траншея немесе ойық қазылады, оның қабырғасы мен түбі тақтаймен немесе басқа материалмен қапталады. Азық-түлікті стеллажсыз және төсемсіз траншеяда сақтауға тыйым салынады.

326. Жекелеген жағдайда азық-түлік алаңда байламға салынып, брезентпен жабылады. Брезенттің азық-түлікке тікелей тиіп кетуіне жол бермеу үшін брезенттің астына еңіс бойымен тақтай немесе басқа материал төселеді.

Байлам алаңын орнату кезінде ыңғайлы кіреберіс жолы бар су ағыны үшін аздап еңісі бар жер учаскесі таңдалады. Алаң жергілікті материалдан жасалған төсеммен жабдықталады.

Байлам алаңында жұмыс істеуге ыңғайлы болу үшін, әсіресе қолайсыз ауа райында брезентпен жабылған байлам өлшемі бойынша ағаш жақтау орнатылады.

327. Азық-түлікті жеткізу шанағы жабық автомобиль көлігімен жүзеге асырылады, шанақтың түбі брезентпен немесе үлдірмен қапталады, азық-түлік шанаққа саңылаусыз тығыз салынады, үстіңгі және бүйір жағынан брезентпен немесе полимерлі материалмен жабылады.

328. Нан және тез бұзылатын тамақ өнімі арнайы көлікпен (нан автобусы, тіркеме-фургон, рефрижератор және авторефрижератор) тасымалданады. Арнайы көлік болмаған кезде нан мен ет металл немесе ағаш жәшікте жеткізіледі. Етті жеткізуге арналған ағаш жәшік ішінен жігі дәнекерленген мырышталған қаңылтырмен қапталады.

329. Далалық жағдайда азық-түлік қорын жаппай қырып-жоятын қарудан қорғау қырып-жоятын қарудан қорғау жөніндегі басшылық құжаттамаға сәйкес жүзеге асырылады.

32-параграф. Ыдысты сақтау

330. Бос ыдысты азық-түлікпен бірге бір үй-жайда сақтауға жол берілмейді.

Азықтан босатылған ыдыс қарап-тексеріледі, азық қалдығынан тазартылады, сүртіледі, ал шыны ыдыс жуылады және кептіріледі. Металл ыдыста тоттан тазартылған орын Қазақстан Республикасының санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органы қолдануға рұқсат еткен және тіркеген тамақ өнімімен жанасатын зат ретінде бояумен боялады немесе пластикалық жақпамаймен майланады.

331. Қап, кули мен жөке тек жабық құрғақ үй-жайда тауар қойғышта немесе санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес келетін стеллажда сақталады. Астық және қант қабы шаңнан қағылады (қағып-соғылады), кірден, қамырдан немесе қант қабығынан тазартылады, ал су және дымқыл қап кептіріледі; одан кейін қап матаның арналуы мен түріне қарай сұрыпталады (зығыр, жартылай зығыр, мақта-мата, аралас және басқа).

Сұрыпталған қап 20-30 данадан бумаға салынады. Бұл ретте қаптың (ыдыстың) біреуіне бір түрдегі қаптың (сұрып пен санат бойынша) 19-29 данасы салынады. Одан кейін қап тігіледі және оған бирка бекітіледі.

332. Қаптың әрбір түрі жеке штабельге жиналады, оған штабельдегі қаптың түрі, санаты және саны көрсетілген жапсырма ілінеді.

Стеллажға қойылған қап бумасы арасында ауа айналымы үшін кемінде 15 см бос орын қалдырылады. Ал ұзақ мерзімді сақтау кезінде жылына кемінде екі рет қаптың орны ауыстырылады.

Бос қап сақталатын үй-жай жүйелі түрде желдетіліп, тазалықта ұсталады.

Кеміргіштердің қапты бүлдіруін болдырмау үшін үй-жайда оларды жою іс-шаралары жүргізіледі.

333. Ағаш, металл және шыны ыдыс үш жағынан бүйір қабырғасы бар қалқаның астында немесе осы мақсат үшін бейімделген қорада сақталады. Ағаш жәшік пен бөшке құрастырылған түрде де, бөлшектелген түрде де сақталады. Шпунт болып жасалған жәшік бөлшектелмейді.

Ағаш жәшік тауар қойғышқа, штабельге, түрі мен сапасы бойынша бір-біріне тығыз реттеп салынады (жөндеуді қажет етпейді, шағын жөндеуді, орташа немесе күрделі жөндеуді қажет етеді).

334. Ағаш бөшке штабельге бүйіріне немесе тіреуге тығыз қатармен орнатылады.

Бөшке қатары арасына биіктігі бойынша ағаш бөрене төселеді. Құятын бөшке құрғақ ыдыстан бөлек сақталады.

Бұрын пайдаланылған ағаш және металл бөшкенің штабель арасындағы өтетін жерге қараған астыңғы жағына бұрын сақталған тамақ өнімінің сыйымдылығы мен атауы көрсетілген жапсырма жапсырылады.

335. Ағаш саңырауқұлағымен залалдану белгілері бар ағаш ыдыс бөлек реттеп салынады.

336. Металл бөшке қатар арасына ағаш бөренені төсеп, едендегі стеллажға штабельге реттеп қойылады.

Металл бидон, канистр және көлемі шағын басқа да ыдыс сөрелі стеллажға қақпағы жабық қатармен реттеп қойылады.

337. Бөтелке, баллон және басқа да шыны ыдыс сынудан қорғау үшін арналған, тауар қойғышқа штабельмен реттеп қойылған торда, себетте немесе жәшікте сақталады. Аузы жабық болуға тиіс.

338. Картон ыдыс (гофрленген және бір қабатты картоннан жасалған жәшік) стеллажға штабельмен реттеп қойылған құрғақ үй-жайда сақталады.

Ыдысты сақтау кезінде өртке қарсы қауіпсіздік шаралары қатаң сақталуға тиіс.

5-тарау. Азық-түлік қызметінің техникасы мен мүлкін сақтау

1-параграф. Жалпы ережелер

339. Автомобильді, тіркеме, алып жүрілетін асүй, жылжымалы асхана- асүй; тіркеме және алып жүрілетін плита, автомобильді және тіркеме асхана жылытылатын, жылытылмайтын сақтау орнында және қалқаның астында сақталады.

Оларды сақтауға дайындалу кезінде мынадай жұмыс орындалады:

монтаждалған жабдық тазартылады және ішкі бетіне таттануға қарсы жақпамайдың жұқа қабаты жағылады. Отын жүйесі керосинмен немесе дизельді отынмен жуылады және консервацияланады;

автомобильді асүй мен тіркеме плитаны сумен жабдықтау жүйесі сығылған ауамен кептіріледі, резеңке шланг тальк ұнтағымен сүртіледі, барлық саңылау тығынмен герметизацияланады;

асүйдің шанағы тазартылады, қажет болған кезде бояу жаңартылады, боялмаған металл бетіне таттануға қарсы жақпамайдың жұқа қабаты жағылады және майланған қағазбен оралады немесе желімделеді;

шанақтың ішкі қаптамасы майлы дақтан және бензинге малынған шүберекпен ластанудан тазартылады, одан кейін ұршықты маймен жағылады; еден жуылады және құрғатып сүртіледі;

асүй керек-жарағы тазартылады, жуылады, кептіріледі, бояуы жаңартылады; боялмаған металл беті таттануға қарсы маймен өңделеді, одан кейін керек-жарақ жәшігіне салынады;

отын багы жанармайдан босатылады және әрбір бакқа 1-2 литр ұршықты май құйылады, ол шашыратылады, одан кейін бүріккіш арқылы айдалады; қалған май бактан ағызылады.

Керек-жарақты асүйден бөлек сақтауға, сондай-ақ жиынтықталмаған асүйді сақтауға тыйым салынады.

340. Шойын қазандығы бар асүй мұқият тазартылады; қазандық кейіннен құрғатып сүртіліп және кептіріліп, тазарту жуу құралымен ыстық сумен (80-90°C) жуылады.

Тығыздағыш резеңкені деформациядан және иілгіштігін жоғалтудан сақтандыру үшін қазандық қақпағы көп күш-жігер жұмсалмай бұралады.

Қазандықтың ішіне сыртқы ауаның түсуінен сақтандыру үшін бу-өткізгіш клапан герметизацияланады, ол үшін оның шығатын тесігі парафинмен толтырылады немесе ол жоғарыдан полиэтиленді пакетпен жабылады, одан кейін ол клапанның түбіне қатты байланады.

341. Термос пен термос-жәшік құрғақ үй-жайда сөрелік стеллажда немесе едендік стеллажда жәшіктің арасына тақтайша төсеп, штабельге орнатып, торлы жәшікте сақталады.

Бактың ішкі беті мен термос қақпағының ішкі бетіне таттануға қарсы жақпамайдың жұқа қабаты жағылады.

Кеспектің үстіңгі жиегі термос жапқан кезде резеңке тығыздағышты жақпамайдың түсуінен сақтандыру үшін шүберекпен сүртіледі.

342. Әскери бөлім қоймасында ХПК-50М2 жылжымалы нан пісіру пешінің жабдығын сақтау, консервациялау және қайта консервациялау осы Нұсқаудың, сондай-ақ жасаушы зауыт берген пайдалану жөніндегі нұсқаулықтың талаптарына сәйкес ұйымдастырылады.

Жылжымалы нан пісіру пешін сақтауға қояр алдында оған техникалық қызмет көрсету жұмысы жүргізіледі.

Қысқа мерзімді сақтау кезінде нан илейтін кеспектің, нан илеу барабанының, қамыр дайындайтын (қамыр илейтін) агрегаттың және басқаның тат баспайтын болаттан жасалған үстіңгі бетін майламауға және пештің ішкі бетін майламауға жол беріледі.

Тағам өнімімен (қамырмен, ұнмен, сумен және басқамен) жанасатын нан пісіру жабдығының беті үшін таттануға қарсы жақпамай ретінде медициналық вазелин қолданылады.

Құрал-жабдық, керек-жарақ, құрал-сайман мен қосалқы бөлшек тазартылғаннан және сақтау үшін консервацияланғаннан кейін салынатын жәшікке реттеп салынады.

Пеш пен қамыр дайындайтын (қамыр илейтін) агрегат дөңгелекті түсіру үшін домкратқа тек қысқа мерзімді сақтау кезеңіне орнатылады, ал ұзақ мерзімді сақтау кезінде олар ағаш тіреуіш тұғырға орнатылады.

343. Нан пісіретін пеште, қамыр илейтін агрегатта, ұзақ уақыт сақталатын және жылдық жүрісі аз су цистернасында 220Х508 (7,5Х20) шина жасалған уақыттан бастап 6 жылдан кейін жаңартылуға тиіс.

344. Жүргізілген техникалық қызмет көрсету, жөндеу, консервациялау және қайта консервациялау, шина мен аккумуляторды жаңарту туралы, сондай-ақ нан пісіретін пешті, қамыр илейтін агрегатты, су цистернасын пайдалану бойынша деректер олардың формулярына жүйелі түрде енгізіледі.

345. Автомобиль, тіркеме-рефрижератор, автоцистерна, суды ұзақ уақыт сақтауға арналған тіркеме-цистерна рессорды түсіретін тіреуге, ал ЦВ-3 цистернасы қатар арасындағы ағаш төсеммен едендегі стеллажға орнатылады.

Автоцистернаның айдау және сору құбыртүтігі цистерна жанындағы ілгіште сақталады.

346. Тоңазытқыш камерасы бөлшектелген түрде сақталады. Камераның қалқаны қалқан арасына ағаш төсеммен бірінің үстіне бірі тегіс реттеп салынады.

Тоңазытқыш камерасының бекіткіш бөлшегі және басқа заттар қалқанда орналасқан жәшікте сақталады.

Тоңазытқыш қондырғысының жиынтығындағы қосалқы бөлшек, керек-жарақ пен құрал-сайман табельдік жәшікте сақталады. Кабелі бар катушка, алып жүрілетін қорап, электр қыздырғышының элементі, тоңазытқыш агентінің қоры бар баллон сөрелік стеллажда сақталады.

Тоңазытқыш жабдығы зауыттық қаптамада сақталады. Қаптама құрғақ және жабдықты қарап-тексеру үшін қолжетімді болуға тиіс.

347. Агрегаттан тоңазытқыш агентінің ағып кетуін тексеру галлоидты оттықпен немесе қосылған жерді сабынды көбікпен жағумен жүргізіледі.

Анықталған тоңазытқыш агентінің ағып кетуі кетіріледі. Егер мұны бөлім күшімен жасау мүмкін болмаса, жақын жердегі жөндеу-монтаждау кәсіпорнынан немесе жасаушы зауыттан тоңазытқыш машинасының маманы шақырылады.

Тоңазытқыш агентінің ағуы немесе тоңазытқыш шкафы мен тұрмыстық тоңазытқыштың басқа да зақымдануы анықталғанда көрсетілген ақауды тоңазытқышты кепілдікпен жөндеу шеберханасы жояды.

348. Жиналмалы тоңазытқыш камерасын, тоңазытқыш шкафын және тұрмыстық тоңазытқышты сақтау тоңазытқыш агрегатымен және жиынтыққа кіретін керек-жарақпен, жабдықпен және құралмен жиынтықта жүргізіледі.

349. Әскери асхана мен әскери наубайхананың технологиялық жабдығы құрғақ, жарық үй-жайда қосалқы бөлшек, керек-жарақ пен құрал жиынтығымен бірге сақталуға тиіс.

350. Қоймаға түсетін салмақ өлшеу аспабы мұқият техникалық қарап-тексерілуге тиіс. Түскен таразыны қарап-тексерген кезде беткі тоттың ізі мен боялған беттегі сызаттарды жою керек. Одан басқа, барлық боялмайтын сыртқы және ішкі бөліктерде жақпамайдың болуы тексеріледі. Әсіресе маңызды бөлшектерде: призмада, тіректе, шәкілде және т.б. жақпамайдың болуы мұқият тексеріледі. Ақаулы таразы мен гір сақтауға қабылданбайды, жөндеу үшін шеберханаға жіберіледі.

351. Таразыны майлау немесе бояу алдында жағылатын бетті кір мен шаңнан тазартып, тотты кетіріп, құрғатып сүрту қажет.

Призмадан, төсемнен және басқа да боялмайтын бөлшектен тотты керосинге немесе бензинге малынған таза шүберекпен кетіру қажет. Осыдан кейін бөлшек құрғатып сүртілуге, таттануға қарсы жақпамайдың жұқа қабатымен майлануға тиіс.

Призма мен төсемнен тотты зімпара қағазымен, құммен, зімпарамен, қиыршық кірпішпен кетіруге қатаң тыйым салынады, себебі осындай өңдеу тәсілі таразы көрсеткішінің дұрыстығын бұрмалауға әкелуі мүмкін.

Үлкен призманың ұштары мен жақпамайды ұстап тұру үшін үстелге қойылатын таразының күйентесі жақпамай материалы сіңірілген жұқа қағазбен оралады.

352. Барлық ақау жойылғаннан кейін таразы сақтау орнына сөрелік стеллажға оралған түрде (жәшікте) орнатылады.

Сақтау процесінде призма мен төсемнің тот басуына жол бермей, олардың жай-күйін мұқият бақылау қажет. Пайда болған тот дағы дереу жойылуға тиіс.

Таңбалау мерзімі өткен таразы мен гірді сақтауға тыйым салынады.

353. Кәдімгі үстелге қойылатын таразы, жылжымалы иіні тең емес таразы, ұзақ мерзімді сақтаудағы шәкілдік жиналмалы таразы мен гір бес жылда бір рет, үстелге қойылатын циферблат таразысы – үш жылда бір рет кезеңдік тексеруге және уәкілетті органның таңбалауына жатады.

354. Алюминий, эмальданған және мырышталған, тат баспайтын болаттан жасалған, никелденген, мельхиор, сондай-ақ пышақ бұйымы құрғақ таза жылытылатын сақтау орнында сақталады. Металл ыдысты жылытылмайтын үй-жайда ерекше жағдайда және қысқа мерзімге сақтауға жол беріледі. Бұл ретте онда тат басудың алдын алу бойынша шаралар қабылдануға тиіс.

Алюминийден жасалған ыдыс пен алюминий қорытпасынан жасалған бұйым оралмаған түрде сөрелік стеллажда сақталуға тиіс.

355. Тат басуға қарсы жақпамаймен жағылмаған алюминий ыдысты тек жылытылатын, таза, құрғақ үй-жайда сақтауға жол беріледі. Егер сақтау процесінде тат басу ошағы анықталса (ең болмаса бірнеше жеке затта), ыдыс-аяқтың барлық партиясы өңделеді және тат басуға қарсы жақпамаймен майланады.

Алюминий бұйымының тат басу белгісі металл бетінде дақ пен шаң тәрізді шөгінді түрінде ақ және сұр жабынның пайда болуы болып табылады.

Тат басу процесі, егер оны болдырмауға шаралар қабылданбаса, тез таралады және бұйым сапасын айтарлықтай төмендетуі мүмкін.

356. Алюминий бұйымын тотықтан тазалау мынадай болып жүргізіледі: жақпамайды кетіргеннен кейін шамалы сұр және ақ түсті жабын жұмсақ таза бормен тазаланады, тазалау орны ыстық сумен жуылады және таза шүберекпен мұқият құрғатып сүртіледі. Тазалап, кептіргеннен кейін бұйым тат басуға қарсы жақпамайдың жұқа қабатымен майлануға тиіс.

Айтарлықтай көлемде пайда болған сұр түсті жабын пемзамен немесе № 00 зімпара қағазымен кетіріледі, одан кейін алюминий бұйымын ыстық сумен жақсылап шайып, шүберекпен сүртіп кептіру керек, одан кейін тат басуға қарсы жақпамаймен майлау керек.

357. Тат басудан тазартылған бұйым одан әрі тат басуды болдырмау үшін жақпамаймен майланады және таттануға ұшырамаған басқа алюминий ыдысынан бөлек сақтауға салынады.

Майланған ыдысты салу кезінде сақтандырғыш майдың қабатын бұзуға болмайды.

Алюминий тегеш пен тарелка биіктігі 50 см аспайтын қаттамамен реттеп салынады. Кастрюль мен кружка пирамида ретінде түбін жоғары қаратып немесе арасына картон немесе фанера төсеп, қатарлап реттеп салынады. Цилиндр пішінді ыдысты шетіне қоюға тыйым салынады.

Алюминий ыдыс пен алюминий қорытпасынан жасалған бұйымды реттеп салу кезінде олардың болат пен мыстан жасалған бұйыммен жанаспауын қадағалау қажет.

358. Мырышталған тегене, шелек, бак және басқа да заттар қоймаға түскен кезде тексеріледі, ал ұзақ уақыт сақтаған кезде таттануға қарсы жақпамаймен майланады және стеллажға қойылады.

359. Сақтау жағдайы қолайлы (жылытылатын сақтау орны, таза, құрамында зиянды қоспасы жоқ ауа) болғанда хромдалған және никелденген ыдысты сақтандырғыш жақпамайсыз ұзақ уақыт сақтауға жол беріледі.

Сапалық жай-күйінің өзгеру белгілері пайда болған кезде хромдалған және никелденген ыдыс дереу құрғақ таза шүберекпен сүртіледі және таттануға қарсы жақпамаймен жағылады.

Мельхиордан және тат баспайтын болаттан жасалған бұйым никелденген ыдыс сияқты сақталады.

360. Асүйлік аспап (пышақ, шанышқы, қасық) зауыттық қаптамада сақталады. Бума картон қорапқа немесе ағаш жәшікке салынады.

Бұйымды бумада, қаттамада, қорапта немесе жәшікте сақтаған кезде әрбір бумада, қаттамада, қорапта немесе жәшікте бұйымның атауы мен саны көрсетілген жазба болуға тиіс.

361. Эмальданған ыдыс жылытылатын және жылытылмайтын сақтау орнында сақталады. Эмальданған ыдыстың бетінде қара металдың бетін ашатын жарық, сынық, майысқан жер басқа да ақау болмауға тиіс.

Эмальданған ыдыс алюминий ыдыс сияқты, бірақ эмальдың зақымдануын болдырмау үшін аса сақтықпен реттеп салынады.

362. Фарфор, фаянс, шыны және мелалитті ыдыс бұйым түрлері бойынша жәшікке салынып немесе стеллажға қойылып сақталады.

Бұйым арасындағы жәшікте жұмсақ төсем (сабан, жоңқа, шүберек, мақта және т.б.) болуға тиіс. Сақтауға қояр алдында барлық бұйым сынған ыдыс пен кемшілігі бар бұйымды (жарық, чиптер) іріктеу мақсатында қарап-тексерілуге тиіс.

Ыдысты оралмаған түрде сақтаған кезде ол топ, бөлік (сурет), көлемі бойынша сұрыпталады және стеллажға үйіліп қойылады.

Фарфор кружка мен стақан пирамидаға және биіктігі 5-6 қатардан аспайтын қатарлап реттеп салынады. Әр қатардың арасына картон немесе фанера төсемі салынады.

363. Пішінді ыдысты (графин, құмыра, қайнататын шәйнек және т.б.) шетіне қоюға тыйым салынады.

Шыныдан және фарфордан жасалған пішінді бұйым зауыттық қаптамада стеллажда немесе ашық түрде түбіне бір қатарға қойылып сақталады.

Ыдысты оралмаған түрде орналастырған кезде сынуды болдырмау үшін бұйымның арасында бос орын қалдыру керек.

364. Шатыр, брезент, дастархан, клеенка, майлық олардың артық ылғалдылығының болмауы, шірмеуі және ластанбауы анықталғанда ғана тексерілгеннен кейін сақтауға қойылады. Ылғалдылығы жоғары бұйым кептіріледі, ал ластануу щеткамен тазаланады. Егер бұйымда зең пайда болса, зақымдалған бұйымды жуып, кептіру керек. Ірі бұйымнан (шатыр, брезент) зең мұқият кептірілгеннен кейін жойылады. Дастархан торға бумалап салынады және сөрелік стеллажда сақталады. Асхана клеенкасы орамға оралып, стеллажда сақталады.

Шатырды оралған түрде зауыттық қаптамада, бірақ олардың жиынтықталуы мен сапасы алдын ала тексерілген жағдайда сақтауға болады.

365. Бірнеше бөліктен тұратын шатыр реттеп салар алдында құрамдас бөлікке бөлшектенеді, одан кейін әрбір құрамдас бөлік түйіншек, бума немесе тең түрінде бөлек буып-түйіледі. Стеллажда шатыр бума арасында желдету үшін шамалы бос орын қалатындай етіп орналастырылады.

Шатырға арқан тартқыш әрбір шатыр үшін жиынтықта жиналады және шоғырға байланған немесе такелажға арналған қапқа салынған стеллажда бөлек сақталады.

366. Шатырдың ағаш бөлігі бөлшектер бойынша бөлек сақтауға қойылады. Ағаштан жасалған ұсақ бөлшектерді (қақпақша мен қазық) жәшікте немесе қапта сақтау керек. Ағаш бағана, қазық, тақтайша мен қақпақша стеллажға қойылып немесе желдету және олардың майысуын болдырмау үшін қысқа бөрене қатары арасына төсем төсеп, штабельге салынып сақталады.

Шатырдың металл қадасы мен түйреуіші зауыттық қаптамадағы арнайы жәшікте сақталады.

367. Терезе жақтаулары, жақтау асты және металл табақ кассетада стеллажға қойылады. Қадасы бар жәшік пен жақтауы бар кассета бірінің үстіне бірі аласа штабельмен қойылуы мүмкін. Бұл ретте жақтауы бар кассета тек тігінен қойылуға тиіс.

368. Боялмаған және мырышталмаған металл бөліктер мен шатыр бөлшегі сақтауға қояр алдында таттануға қарсы жақпамаймен жағылады, ал боялатын бетте зақымдалған жердегі бояу қалпына келтіріледі.

Резеңкеленген бөлігі бар шатыр мата мен резеңке бұйымды сақтау шарттары сақталып сақталады.

369. Орнын ауыстыру кезінде шатырдың, брезенттің және басқа бұйымның мата бөлігін толық ашып жаю және шірік немесе зең анықталған жағдайда мұқият тазартып кептіру керек. Шіріген бұйым мен шатыр бөлек сақталады.

2-параграф. Азық-түлік қызметі бойынша бланкіні, есепке алу мен есептілік кітабын және басқа да қызметтік басылымды сақтау

370. Азық-түлік қызметі бойынша бланк, есепке алу мен есептілік кітабы және басқа да қызметтік басылым құрғақ, жақсы желдетілетін үй-жайда бумамен салынып, сөрелік стеллажда сақталады. Бұл мүліктің әрбір түрі жеке штабельге салынады.

371. Қатаң есепке алу мен есептілік бланкісі мен кітабын басқа бланкімен, кітаппен және қызметтік басылыммен бірге сақтауға тыйым салынады. Олар әскери бөлім азық-түлік қызметінің бастығы мөрлеген құлыпқа жабылатын арнайы металл жәшікте немесе сейфте сақталады.

6-тарау. Азық-түлік қызметінің техникасын консервациялау, консервациядан шығару және қайта консервациялау

372. Консервациялау бөлшек пен конструкциялық материалдың боялмаған бетін сақтау және жеткізу процесінде таттанудан, ескіруден және биологиялық зақымданудан қорғауды жүзеге асыруды қамтиды.

Азық-түлік қызметінің техникасын консервациялау кезінде мынадай қорғау құралы мен әдісі қолданылады:

жұмыс-консервациялау майынан және консервациялау майынан қорғаныш үлдірін жағу;

тат басу ингибиторымен қорғау;

герметизацияланған көлемдегі ауаны статикалық құрғату;

аралас әдістер – жоғарыда көрсетілген құрал мен әдістің үйлесуін бір бұйымда қолдану.

Боялмаған металл бет, сондай-ақ металл және металл емес бейорганикалық жабыны бар бет консервациялауға жатады.

Егер техника (бұйым) немесе оның боялмаған беті сақтау процесінде қажетті пайдалану және декоративті қасиетін (тат басуға төзімді қорытпадан жасалған, герметизацияланған көлемде орналасқан бұйым (бет) сақтаса, консервациялауға жатпайды. Оларды сақтау шарттары мен мерзімі нормативтік техникалық құжаттамада (бұдан әрі – НТҚ) белгіленеді.

373. жақын арадағы үш ай ішінде, ал ерекше климаттық жағдайда бір ай ішінде пайдаланылуы жоспарланбайтын техникалық құрал консервациялауға жатады.

Техниканы консервациялау оның сақталуын, сондай-ақ техниканы қысқа мерзімде пайдалануға әзірлікке келтіру мүмкіндігін қамтамасыз етуге тиіс.

374. Қызметтің далалық техникалық құралын консервациялау және консервациядан шығару (қайта консервациялау) жұмысын ұйымдастыру:

жеке құрамды, орын мен жабдықты дайындауды;

техникалық құралды қарап-тексеруді, оның жай-күйін тексеруді;

консервациялау (консервациядан шығару) әдісі мен құралын таңдауды;

техникалық құралды консервациялауға дайындауды;

консервациялауды (консервациядан шығаруды);

орындалған жұмыс сапасын бақылауды қамтиды. Консервациялау жұмысының көлемі олардың техникалық жай-күйіне және сақтау шартына байланысты техникалық құралды қарап-тексеру нәтижесі бойынша айқындалады.

375. Техникалық құралды консервациялау қолданыстағы нормативтік техникалық құжаттаманың талаптары көлемінде техникалық қызмет көрсетуден басталады.

Консервациялау жұмысы белгіленген технологиялық процесті және қауіпсіздік талаптарын сақтауға мүмкіндік беретін арнайы жабдықталған үй-жайда жүргізілуге тиіс.

Жұмысты ашық алаңда қоршаған ауа температурасы 15°С төмен емес, салыстырмалы ылғалдылығы 70%-дан аспайтын, жел болмаған кезде жүргізуге жол беріледі.

376. Консервациялау жұмысы жүргізілетін үй-жай жылытылуға, сыртқа тарату желдеткіші болуға және жарықтандырылуға тиіс. Ол үстелмен, консервациялау құралын сақтау қақпағы бар кеспекпен, слесарлық құралмен жабдықталады. Үй-жайда алғашқы медициналық көмек көрсету үшін дәріқобдиша болуға тиіс.

Консервациялауға жататын бұйымның температурасы үй-жай температурасына тең немесе одан жоғары болуға тиіс. Консервациялау кезінде температураның күрт ауытқуына жол берілмейді.

377. Қызмет техникасы орнатылған автомобиль мен тіркеменің шассиін консервациялау Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің автомобиль техникасы мен мүлкін сақтау жөніндегі нұсқаудың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

378. Консервациялауды жүргізетін жеке құрам қолданылатын консервациялау заттарының уыттылық дәрежесін білуге және қауіпсіздік техникасы бойынша және жазатайым оқиға кезінде алғашқы көмек көрсету шаралары туралы нұсқау беруден өтуге тиіс.

Ингибирленген қағазбен, уайт-спиртпен немесе еріткішпен жұмысты бастар алдында қолды глицеринмен майлау керек.

Жақпамай мен еріткішті пайдалану кезінде жанар және жағармай материалымен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасының жалпы нұсқаулығы сақталуға тиіс.

379. Мыналарды:

тағам өнімін, киімді, жеке заттарды орау үшін ингибирленген қағазды қолдануға;

ингибиторды, оның ерітіндісін және ингибирленген қағазды ашық түрде сақтауға;

консервациялау және консервациядан шығару учаскесінде тамақты сақтауға және қабылдауға;

дененің ашық жерінде сыдырылған, кесілген, тітіркенген жері және терінің басқа да зақымдары бар адамдарды жұмысқа жіберуге үзілді-кесілді тыйым салынады.

Консервациялау және консервациядан шығару жұмысы тек арнайы киімде және ақаусыз жабдық пен құралды қолданып орындалады.

Консервациялау және консервациядан шығару жұмысы аяқталғаннан кейін және тамақ ішер алдында қолды және бетті сабынмен жуу керек.

Консервациялау және консервациядан шығару учаскелерін жинауды ылғалды тәсілмен жүргізу қажет. Ингибирленген қағаздың қалдығын, пайдаланылған шүберекті жабылатын жәшікке салып, одан кейін өртеу керек.

380. Техниканы (бұйымды) консервациялауға дайындау оны ластанудан, тат басу ізінен және консервациялық жақпамай қалдығынан тазартудан, боялған металл бетіндегі анықталған татты бояумен бірге кетіруден, майсыздандырудан және кептіруден тұрады.

Тат басу іздері жоқ бөлшек пен құрастыру бірлігі тазартылады және еріткішпен майсыздандырылады.

Тағам өнімімен жанасуға арналған бет кейіннен таза сумен мұқият шайып және кептіріп, сульфанол негізіндегі ыстық жуғыш ерітіндімен жуылады.

Бұйым бетін майсыздандырғаннан кейін қорғалмаған қолмен ұстауға жол берілмейді.

Бұйымды консервациялау осы Нұсқаулыққа 8 және 9-қосымшаларда мазмұндалған негізгі талаптарға сәйкес жүргізілуге тиіс.

381. Техниканы қайта консервациялау:

қолданылатын консервациялау әдістері мен құралы есептелген қорғаудың шекті мерзімі өткеннен кейін;

бақылап қарап-тексеруде консервациялаудың қолданылатын әдістері мен құралы тиімділігінің жеткіліксіз болуы анықталған кезде жүргізіледі.

Қайта консервациялауға арналған техника консервациядан шығарылады, тексеріледі, анықталған ақау жойылады, одан кейін ол консервацияланады.

Қайта консервациялауға немесе консервациялауға дайындық және оны жүргізу жұмысы тізбесі осы Нұсқаулыққа 10-қосымшада келтірілген материалды пайдаланып жүргізіледі.

Қызмет техникасын консервациялау және консервациядан шығару тәртібі мен әдістері нақты бұйымға пайдалану құжаттамасында жазылған.

Техникаға пайдалану құжаттамасында (формулярында) қайта консервациялаусыз консервациялау жүргізілген күн, сақтау шарттары және қорғау мерзімі көрсетіліп, консервациялау жүргізілгені туралы белгі жасалады.

382. Техникалық құралды қайта консервациялаусыз қорғау мерзімі сақтау және жеткізу шарттарына, консервациялау әдістеріне және буып-түю нұсқасына байланысты болады.

Қайта консервациялаусыз бұйымды қорғау мерзімі (консервациялық маймен немесе жақпамаймен консервациялау кезінде):

сақтаудың жеңіл жағдайы үшін (жылытылатын сақтау орнында) – 10 жылға дейінгіні;

сақтаудың орташа жағдайы үшін (жылытылмайтын сақтау орнында) – 7 жылға дейінгіні;

сақтаудың қатаң жағдайы үшін (қалқа астында) – 5 жылға дейінгіні;

сақтаудың аса қатаң жағдайы үшін – 3 жылға дейінгіні құрайды.

7-тарау. Әскери бөлімінің азық-түлік қоймасында сақталатын техниканы қарап-тексеру, сынау және техникалық қызмет көрсету

1-параграф. Жалпы ережелер

383. Ұзақ мерзім сақталатын азық-түлік қызметінің техникасы қарап-тексеруге, сынауға және техникалық қызмет көрсетуге жатады.

Әскери бөлім асханасының технологиялық жабдығы, асхана мен қойманың тоңазытқыш жабдығы, стационарлық әскери нан зауытының технологиялық жабдығы және ағымдағы қамтамасыз ету жабдығы ретінде салмақ өлшеу аспабы сақтау кезінде айына бір рет сырттан қарап-тексеруге ғана жатады.

384. Ұзақ уақыт сақтау кезінде техниканы қарап-тексеру, сынау және техникалық қызмет көрсету оның сапалық жай-күйін, жиынтықталуын және мақсаты бойынша пайдалануға ұдайы әзірлікте ұстауды бақылау, қажетті сақтау жағдайын жасау, анықталған кемшілікті (ақаулықты) жою, консервациялау жабынын тексеру және жаңарту мақсатында жүргізіледі.

Техниканы сынау, әдетте, әскери бөлім командирі бекіткен жоспар бойынша оған техникалық қызмет көрсетудің келесі мерзімімен біріктіріледі.

Техниканы қарап-тексеруге, сынауға және техникалық қызмет көрсетуге тартылатын адамдар оны орнату және пайдалану бойынша алдын ала даярлықтан өтеді.

2-параграф. Қарап-тексеру, сынау және техникалық қызмет көрсету кезеңділігі

385. Техниканы қарап-тексеруді әскери бөлімнің лауазымды адамдары осы Нұсқаулыққа 11-қосымшада көрсетілген мерзімде және ауқымда жүргізеді.

386. Техниканы сынау екі жұмыс түрінің бірі бойынша жүргізіледі: машинаның, механизмнің, құрылғының және жүйенің барлық агрегатын жұмыс істемей тұрған кезде тексерумен сынау;

барлық агрегатты, машинаны, механизмді, құрылғы мен жүйені жұмыс істейтін күйге келтірумен және жүктемемен тексеру арқылы сынау.

Техниканы сынау жұмысын әскери бөлімнің штаттық жеке құрамы әскери бөлім азық-түлік қызметі бастығының тікелей жетекшілігімен жүргізеді.

387. Ұзақ мерзім сақталатын техникаға техникалық қызмет көрсету осы Нұсқаулыққа 12-қосымшада көрсетілген мерзімде жүргізіледі.

Техникалық қызмет көрсетудің барлық түрін әскери бөлімнің штаттық жеке құрамы әскери бөлім командирі бекітетін жоспар-кесте бойынша жүргізеді.

3-параграф. Техниканы қарап-тексеру кезінде қойылатын жалпы талаптар

388. Техниканы қарап-тексеру әскери бөлім командирінің тыл жөніндегі орынбасарының жоспары бойынша жүргізіледі. Жоспарды әскери бөлім командирі бекітеді.

Қарап-тексеру, әдетте, агрегатты, машина мен механизмді бөлшектемей, сақтау орнында жүргізіледі.

389. Техниканы қарап-тексеру кезінде:

дұрыс сақталуы, күтіп-ұсталуы және үнемделуі;

техниканың мақсаты бойынша пайдалануға дайын болуы;

керек-жарақтың, құрал-жабдықтың, құрал-сайманның және қосалқы бөлшектің жай-күйі;

бояу, жақпамай жай-күйі, тат басудың, ылғалдың, шаңның, зеңнің, шіріктің, судың, қардың болмауы;

бөлшектің, тораптың және жалпы бұйымның боялмаған бетінің консервациялану жай-күйі;

қарап-тексерілетін техникада салыстырып тексеруге жататын өлшеу құралының болуы;

пломбаланған затта пломбаның болуы және ақаусыздығы;

электр жарық беру аспабының, дабылдаманың, іске қосу және ажырату электр аппаратурасының, электр сымының, жерге тұйықтағыштың жай-күйі;

фургон шанағы қабырғасының, төбесінің, еденінің, шатырының сыртқы бетінің жай-күйі;

өрт сөндіру құралының болуы және ақаусыздығы.

390. Техника орнатылған автомобиль мен тіркемені қарап-тексеру кезінде:

автомобильдің (тіркеменің) және фургонның (шанақтың) сыртқы бетінің жай-күйі, зақымданудың, алынған элементтің болмауы;

автомобиль қозғалтқышының жекелеген агрегаты мен торабының бекітілу жай-күйі;

тарту-ілінісу құрылғысы мен тежегіштің ақаусыздығы;

кабина есігінің және тиегінің ақаусыздығы;

автомобильді басқару механизмі мен аспабының жалпы жай-күйі;

отын багының жай-күйі;

жарық беру шамының, жарық беру аспабының және дабылдаманың тұруы;

аккумулятордың болуы және олардың жай-күйі;

жүргізуші құралының болуы және ақаусыздығы;

пайдалану құжаттамасының болуы тексеріледі.

4-параграф. Тағамды дайындау және жеткізу құралын қарап-тексеру кезінде қойылатын талаптар

391. Тағамды дайындау және жеткізу құралын қарап-тексеру кезінде осы Нұсқаулықтың 381-тармағында көзделген жұмыстан басқа:

жылу блогының, оттықтың, оттық есігінің, реттегіш қақпақшаның, желтартқыш тордың және күл салғыштың сыртқы бетінің жай-күйі;

қазандықтың ішкі бетінің жай-күйі қосымша тексеріледі.

392. Автомобильді және тіркемелі асүйді қарап-тексеру кезінде:

су багының, су құбыры жүйесінің жай-күйі;

кесетін үстелдің, шкаф пен жәшіктің, жиналмалы жиһаздың, ыдысты және басқа жабдықты, асүй ыдысын, керек-жарақты, құралды және арнайы киімді жууға арналған ваннаның консервациялану жай-күйі;

қазандықтан буды шығару үшін бу бұрғышы мен кранның ақаусыздығы;

тіркемелі асүйдің керек-жарағына жәшіктің ақаусыздығы;

жылу блогын көлденең қалыпқа орнату үшін бұрандалы механизмнің жай-күйі;

тамақ өнімін жорықтық күйде бөлшектеу үстелінің еркін қозғалуы мен бекітілу сенімділігі;

қуыру шкафының және роликтері бар қуыру плитасының жай-күйі;

қазандықтың қуыру шкафында бекітілу сенімділігі;

аспазшыны тасалау үшін шатыр қаңқасын орнатуға арналған кронштейннің ақаусыздығы қосымша тексеріледі.

393. Жылжымалы асүй-асхананы қарап-тексеру кезінде:

қуыру плитасының жай-күйі мен ақаусыздығы;

әмбебап жетек агрегатының жай-күйі;

таразы мен гірдің жай-күйі және оның таңбалануы;

ет пен балықты сақтауға арналған кеспектің, өсімдік майына арналған топатайдың, суға арналған ағаш шелектің және басқа жабдықтың жай-күйі;

жылыту пешінің, үстел мен орындықтардың, киім ілгіштің, қол жуғыштың және басқа да асхана жабдығының жай-күйі мен ақаусыздығы қосымша тексеріледі.

394. Термосты, термос-жәшікті қарап-тексеру кезінде:

корпустың және бояуының жай-күйі;

ағаштан жасалған тіреуіштің және айқастырылған ағаштың болуы;

иыққа тағатын баудың бекітілу жай-күйі тексеріледі.

5-параграф. Нан пісіретін құралды қарап-тексеру кезінде қойылатын талаптар

395. Нан пісіретін құралды қарап-тексеру кезінде осы тараудың 381-тармағында көзделген талаптарды орындаудан басқа:

пісіру камерасы қабырғасының сыртқы бетінің, отырғызу есігінің, бу шығару клапаны мен бу бұрғыштың, оттықтың, оттық есігінің, желтартқыш тордың, күл салғыштың, нан пісіру қалыптарының жай-күйі мен ақаусыздығы;

агрегат пен машинаны жабуға арналған қаптың жай-күйі қосымша тексеріледі.

396. Нан пісіретін тіркемелі блокты қарап-тексеру кезінде:

қамырды дайындау технологиялық жабдығының жай-күйі мен ақаусыздығы;

пешті бүріккішпен жылыту үшін отын жүйесінің ақаусыздығы;

отын газының температурасын реттейтін реттегіші бар арнайы құрылғы мен құбырдың жай-күйі;

су жылыту багының, су өлшегіш шынының жай-күйі;

жылыту және желдету жүйесінің, арнайы отын қондырғысының және бензин-электр агрегатының жай-күйі қосымша тексеріледі.

397. Тіркемелі және алып жүрілетін нан пісіретін пешті қарап-тексеру кезінде:

нан пісіру қалыптарын, конвейердің электрлік және қол жетегін орналастыру үшін пеш конвейері мен люльканың жай-күйі мен консервациялануы;

су багының, су жылыту қазандығының, араластырғыш бактың, сорғы мен су түтігінің; бүріккіші бар отын жүйесінің, басқару пультінің және басқа да пеш жабдығының жай-күйі мен консервациялануы қосымша тексеріледі.

ХПК-50M1 және ХПК-50 маркалы нан пісіретін пештері сұйық отынды жағу үшін ХПК-Ф отын колонкасымен жабдықталатынын ескеріп, оларды қарап-тексеру кезінде отын колонкасының жиынтықталуына назар аударылады.

Алып жүрілетін ХПИ-6 нан пісіретін пешінде:

нан пісіретін камерада жылжымалы раманың (жәшіктің) еркін қозғалуына;

нан пісіретін камера есігінің ашық көлденең қалыпта бекіту сенімділігіне;

нан пісіретін камераның артқы қабырғасына су жылыту багының және нан пісіретін камераның үстіндегі салатын шкафтың еркін және сенімді орнатылуына назар аударылады.

Алып жүрілетін нан пісіретін пешпен жиынтықталатын отын колонкасын қарап-тексеру ХПК-50M1 және ХПК-50 пештерін қарап-тексеру кезінде қойылатын талаптарды ескеріп жүргізіледі.

398. Тіркемелі қамыр дайындайтын агрегатты қарап-тексеру кезінде:

машина жетегінің, жетек механизмінің және қамыр илейтін машинаны іске қосу механизмінің жай-күйі және консервациялануы;

сорғы қондырғысының, илеу шнегінің, айналмалы колонканың және қамыр илеу машинасы бекіткішінің жай-күйі мен консервациялануы қосымша тексеріледі.

6-параграф. Азық-түлік пен су жеткізу құралын қарап-тексеру кезінде қойылатын талаптар

399. Нанға автомобиль және тіркеме фургонды қарап-тексеру кезінде техниканы қарап-тексеру кезінде қойылатын жалпы талаптардан басқа:

жылыту-желдету жүйесінің, пайдаланылған газбен жылыту жүйесінің, шанақты жылытуды басқару қалқанының жай-күйі және консервациялануы;

науалардың бағыттағыш бойынша кідіртусіз қозғалуының оңайлығы;

науалардың ақаусыздығы мен беріктігі қосымша тексеріледі.

400. Изотермиялық автомобиль фургонын қарап-тексеру кезінде техниканы қарап-тексеруге қойылатын жалпы талаптар басшылыққа алынады (осы тараудың 326-тармағын қараңыз).

401. Құрастырылған автомобиль фургонын қарап-тексеру кезінде нанға автомобиль және тіркеме фургонға және изотермиялық автомобиль фургонына қойылатын талаптар басшылыққа алынады.

402. Тіркеме-қойма мен шанақ-контейнерді қарап-тексеру кезінде жалпы талаптардан басқа:

азық-түлікке арналған ыдыстың жай-күйі мен ақаусыздығына;

ыдыс пен термостың санитариялық жай-күйіне, қалайылауына және басқа жабынының жай-күйіне назар аударылады.

403. Автомобиль, тіркеме және алып жүрілетін су цистернасын қарап-тексеру кезінде:

сыртқы және ішкі беттің жай-күйі;

мойын қақпағының (люктің), саңылаудың ақаусыздығы және консервациялануы, резеңке тығыздағыштың жай-күйі және олардың мойнына жабысу тығыздығы және цистернаның басқа да жабдығының жай-күйі;

су ағызатын (су бөлетін) құрылғы мен кранның, су сорғысының жай-күйі;

су құбыртүтігі мен шлангісінің болуы және жиынтықталуы қосымша тексеріледі.

7-параграф. Электр агрегатын, электр станциясы мен электр жабдығын қарап-тексеру кезінде қойылатын талаптар

404. Электр агрегаты мен жылжымалы электр станциясын қарап-тексеру кезінде Инженерлік қару-жарақ машинасының техникалық жай-күйін айқындау жөніндегі нұсқаулықты басшылыққа алу қажет.

405. Электр жабдығын қарап-тексеру кезінде:

электр қозғалтқышының корпусын агрегат рамаларына (төсеміне) бекітудің жай-күйі мен сенімділігі;

электр қозғалтқышынан жұмыс машинасына (агрегатына) берілістің жай-күйі мен ақаусыздығы;

электр қозғалтқышы роторының еркін айналуы (қолмен) және ротор білігнің мойынтірекпен түйісуінде люфттің болмауы;

электр жетегінің қоршау құрылғысының жай-күйі мен ақаусыздығы;

бақылау-өлшеу, реттеуші, қорғау және ажыратқыш аспаптың жай-күйі;

басқару қалқанының жай-күйі, ақаусыздығы;

ашық ток өткізгіш бөліктердің қоршауының ақаусыздығы;

электр шкафы есігінің, қалқанның сыртқы жағында жоғары кернеу белгілерінің болуы;

фургон шанағындағы, қалқандағы шамның жай-күйі мен ақаусыздығы;

ажыратқыштың, штепсельдік розетканың жай-күйі мен ақаусыздығы;

алып жүрілетін жарық беру қондырғысының жай-күйі мен ақаусыздығы;

электр сымының, кабельдік, күштік және жарық беру желісінің, басқару, бақылау, автоматика, қорғаныс тізбегінің жай-күйі;

алып жүрілетін кабельдік желідегі тарату қорабы мен жәшігінің жай-күйі;

алып жүрілетін кабельдік бұйымды төсеу үшін кабельдік барабанның, катушканың немесе жәшіктің жай-күйі мен ақаусыздығы;

агрегаттың, тіркеменің, жерге тұйықтағыш қазықтың, олардың клеммасының (қысқышының) және жалғаушы сымының рамасындағы (төсеміндегі) жерге тұйықтау клеммасының (бұранданың) жай-күйі мен ақаусыздығы тексеріледі.

Аккумулятор батареясы мен қуаттандыру блогын қарап-тексерген кезде батарея корпусының (блогының), қысқыштың (клемманың) және мойнақтың жай-күйі мен ақаусыздығы тексеріледі; отын құю мойны тығынының болуы және ақаусыздығы; электролиттің деңгейі мен тығыздығы (батареяны (блокты) зарядталған күйде сақтау кезінде).

406. Электролит деңгейі төмендеген кезде банкаға тек тазартылған су қалыпты деңгейге дейін құйылады. Электролит тығыздығының төмендеуі батарея зарядының өздігінен таусылғанын көрсетеді. Мұндай жағдайда элементтің кернеуі тексеріліп, батареяның заряды қыста 25 %-дан астам, ал жазда 50%-дан астам таусылған жағдайда қайта зарядталады. Заряды толығымен таусылған батареяны заряды таусылғаннан кейін 24 сағаттан кешіктірмей зарядтауға беру керек.

Техниканы қарап-тексеру кезінде электр жабдығының барлық түрін тексеру кернеу өшірілген кезде жүргізіледі.

8-параграф. Шатырды қарап-тексеру кезінде қойылатын талаптар

407. Шатырды, тысты және техниканы жинытықтау үшін қолданылатын басқа да мата бұйымын қарап-тексеру арқылы матаның, ағаш және металл такелаждың, арқан тартқыштың және басқа бөлшектің жиынтықталуы, шатырға мүкәммалдық буып-түю құралының жай-күйі, сондай-ақ қаңқасы бар шатырға барлық басқа да жиынтықтаушы заттың жай-күйі мен ақаусыздығы тексеріледі.

9-параграф. Техниканы сынау кезінде қойылатын жалпы талаптар

408. Конструкциясы бойынша күрделі емес, мысалы, термосты, қайнатқышты, отын жүйесімен жабдықталмаған алып жүрілетін асүйді, сапасы мен пайдалануға дайын болуын қарап-тексеру арқылы анықтауға болатын керек-жарақ пен басқа да қарапайым құрылғыны қоспағанда, тхниканың барлық түрі сынауға жатады.

Ұзақ мерзімді сақтаудағы техниканы сынау көзделген жұмыстың мерзімі мен көлемінде жүргізіледі:

бос күйде – сақтау кезінде №2 техникалық қызмет көрсету бойынша (ТҚК-2х);

жүктеме кезінде – регламенттелген техникалық қызмет көрсету кезінде (РТҚК).

Техниканы сынау тек сақтау процесінде ғана емес, сонымен қатар ол сақтауға түскен кезде, қарап-тексеру кезінде қолданыс қабілетігінің ішінара немесе толық жоғалуына әкелуі мүмкін ақаулық немесе зақымдану анықталған жағдайда да жүргізіледі.

Сынауға қолайлы жағдай жасау және материалдық бөліктің ластануының алдын алу үшін сынау жұмысын мүмкіндігінше жақсы құрғақ ауа райында немесе жабық үй-жайда орындау ұсынылады.

409. Техниканы сынау ұзақтығы оның толық қолданыс қабілетін анықтау мүмкіндігі болатындай болуға тиіс.

Сынау алдында қарап-тексеру арқылы техниканың жалпы жай-күйі және жеке торап пен механизмнің ақаусыздығы тексеріледі (осы тараудың "Техниканы қарап-тексеруге қойылатын жалпы талаптар" бөлімін қараңыз).

Жеке ток көзімен жарақтандырылған техника бекітілген электр агрегатымен немесе жылжымалы электр станциясымен бірге сынау үшін орналастырылады.

410. Электр агрегаты немесе электр станциясы болмаған кезде техниканы тиісті кернеудің стационарлық желісіне қосу арқылы тексеруге жол беріледі.

Ұзақ мерзімді сақтаудағы техника орнатылған автомобиль (тіркеме) "ҚР ҚК әскери мүлкін (автомобиль техникасын) пайдалануды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қорғаныс министрінің 2022 жылғы 28 шілдедегі № 536қбп бұйрығымен бекітілген нұсқаулыққа сәйкес сақтау орнында немесе тас жолмен және қара жолмен жүріп өтумен кемінде 150 км қашықтықта 35 – 40 км/сағ орташа жылдамдықпен сынауға жатады.

Жүріп өтумен сынау алдында автомобиль (тіркеме) шассиі жүріс бөлігінің жай-күйі тексеріледі.

411. Сынау аяқталғаннан кейін автомобиль (тіркеме) жүріп өтумен тексеріледі, анықталған ақаулық жойылады, тазалау-жуу жұмысы жүргізіледі, беттің жай-күйі тексеріледі, қорғаныш үлдірі (жабыны) қалпына келтіріледі және жұмыс істеп тұрған агрегат, аспап, шанақ-фургон герметизацияланады.

Техниканы сынаған кезде пайдалану құжаттамасында мазмұндалған қауіпсіздік техникасының талаптарын сақтау қажет.

412. Агрегат, машина, механизм, әртүрлі тарату құрылғысы жұмыс істеп тұрған кезде оның, ал кернеудегі электр жабдығының ақаулығын жоюға үзілді-кесілді тыйым салынады.

10-параграф. Техниканы ұзақ уақыт сақтау кезінде оған техникалық қызмет көрсету

413. Техникалық қызмет көрсетудің барлық түрі онда көзделген жұмыстың жоспар-кестесіне сәйкес жүргізіледі, ал көлемі бойынша техникалық қызмет көрсетудің әрбір түрінде көзделген жұмыс орындалады.

11-параграф. № 1 техникалық қызмет көрсету (TҚК-l)

414. TҚК-l жүргізу арқылы техниканы пайдалануға дайындағанға дейін немесе кезекті нормативтік техникалық қызмет көрсетуге дейін ақаусыз (жұмысқа жарамды) жай-күйде ұстау қамтамасыз етіледі.

TҚК-l орындаған кезде:

сырттай қарап-тексеру жүргізіледі;

сыртқы бетті консервациялау және бояу жай-күйі тексеріледі;

жарамсыз болып қалған бояу кетіріледі, бос жер кірден және таттан тазартылады, беті майсыздандырылады және бояуы қалпына келтіріледі;

жүйенің, аспаптың, ыдыстың герметикалығы, саңылаудың бітеуішпен және қақпақпен герметизациялануы; есіктің, терезенің, төбелік жарық-желдеткіш және бүйірлік люктің, шанақтың қайырмалы және жылжымалы қабырғасының ақаусыздығы және тығыздығы тексеріледі;

дөңгелек шассиінің жай-күйі және шинадағы ауа қысымы тексеріледі, дөңгелек 5-6 айналымға бұрылады;

тамақ пісіру қазандығының қаптамасындағы, редуктордағы, картердегі, майлағыштағы, мойынтіректегі май деңгейі тексеріледі;

агрегаттың, машинаның, редуктордың, автомобиль қозғалтқышының иінді білігінің жылжымалы бөлігін айналдыру арқылы май қабаты жаңартылады;

егер техника отынмен толтырылған күйде сақталса, жанармай белгіленген мерзімге сәйкес ауыстырылады;

қаяудағы, жуғыштағы, едендегі су ағызатын саңылау тазартылады;

байқалған ақаулық жойылады және бұзылған консервациялау қалпына келтіріледі.

12-параграф. № 2 техникалық қызмет көрсету (ТҚК-2)

415. ТҚК-2 жүргізу арқылы техниканы кезекті нормативтік техникалық қызмет көрсетуге дейін ақаусыз жай-күйде ұстау қамтамасыз етіледі.

TҚК-2х орындаған кезде:

ТҚК-1х техникалық қызмет көрсету жұмысы орындалады;

техника, шатыр, тыс және жиынтықтаушы жабдық пен мүлік желдетіледі және кептіріледі;

агрегаттың, машинаның, техника жүйесінің жекелеген торабы жүктемесіз (бос жүріс кезінде) жұмыс істеуге және жұмыс күйіне өрістетусіз сыналады;

бақылау-өлшеу аспабының қолданыс қабілеті тексеріледі және ол салыстырып тексеріледі;

құлыптың, тиектің, ысырманың жұмыс істеуі және олардың қолмен ашылуы мен жабылуының сенімділігі тексеріледі;

түтін құбырының орнатылған және тасымалданатын күйде, фургон шанағындағы алмалы-салмалы бөлшек пен мүкәммалдық жабдықтың ақаусыздығы мен бекітілу сенімділігі тексеріледі;

фургон шанағындағы мәжбүрлі желдеткіш пен желдеткіш люктің ақаусыздығы мен жұмысы тексеріледі.

Техниканы іске қосуға дайындау, іске қосу және сынау оны пайдалану жөніндегі тиісті нұсқаулықтарды сақтап жүргізіледі.

Бос жүріспен сынау кезінде техниканы толық консервациядан шығару, әдетте, жүргізілмейді.

ТҚК-2х жүргізілгеннен кейін (қажет болғанда) бояу қалпына келтіріледі және консервацияланады.

Регламенттелген техникалық қызмет көрсету (РТҚК)

Регламенттелген техникалық қызмет көрсетумен кезекті регламенттелген техникалық қызмет көрсетуге дейін сақтаудағы техниканың қолданыс қабілеті (ақаусыздығы) қамтамасыз етіледі.

РТҚК орындау кезінде:

ТҚК-2х техникалық қызмет көрсету жұмысы орындалады;

техниканың жиынтықталуы тексеріледі;

консервациядан шығару және герметикалығын алу жүргізіледі;

кешен, агрегат, машина, механизм, жүйе, өлшеу аспабы, автоматика жүктемемен жұмыс істеумен және ішінара жүріп өтумен және басқа да сынаумен орнатылады және сыналады; жақпамай мен жақпамай жағылған бөлшектің жай-күйі тексеріледі, анықталған кезде тат, ластану, ылғал кетіріледі (ыдыраған жақпамай ауыстырылады);

техникаға ағымдағы жөндеу және бақылау-өлшеу аспабын тексеру жүргізіледі;

отын жүйесі мен бүріккіштің ақаусыздығы мен жұмыс істеуі тексеріледі;

іштен жанатын қозғалтқышы бар техникада генератордың, карбюратордың, тұндырғыш сүзгінің, ауа сүзгісінің, шамның, сұйық отын багының, дюритті шлангінің және басқа да маңызды бөлшектің сапалық жай-күйі тексеріледі;

жөндеу ҚҚК жиынтығынан тозған бөлшек ауыстырылады, жөндеу ҚҚК қалпына келтіріледі;

техниканың материалдық бөлігі бір қабатқа толық боялады (қажет болғанда);

электр жабдығы мен электр сымының жұмыс істеуі тексеріледі;

оқшаулау кедергісі тексеріледі және электр қозғалтқышы мен электр генераторы кептіріледі (қажет болғанда);

консервациялау қалпына келтіріледі немесе осы техниканы пайдалану жөніндегі нұсқаулықта көзделген мерзімге сәйкес техниканы жалпы консервациялау жүргізіледі; герметизациялау қалпына келтіріледі;

техника ұзақ мерзімді сақтауға қоюға дайындалады.

Азық-түлік қызметінің техникасы орнатылған автомобиль мен тіркемеге ТҚК-1х, ТҚК-2х және РТҚК техникалық қызмет көрсету қолданыстағы нұсқаулыққа немесе тәлімдемеге сәйкес жүргізіледі.

13-параграф. Жүргізілген қарап-тексеруді, сынауды, техникалық қызмет көрсетуді есепке алу және анықталған ақаулықты жою тәртібі

416. Жоспарлы қарап-тексеру мен сынау нәтижесі ұзақ мерзім сақтау кезінде формулярмен (паспортпен) бірге сақталатын осы Нұсқаулыққа 13-қосымшаға сәйкес нысан бойынша техниканың әрбір түріне басталған техниканы сақтау карточкасына енгізіледі;

Техникалық қызмет көрсетуді есепке алу "Техникалық қызмет көрсетуді есепке алу" бөлімінде мәліметтер жазылатын техниканың әрбір түріне формуляр (паспорт) бойынша жүргізіледі:

техникалық қызмет көрсету күні;

техникалық қызмет көрсету түрі;

техникалық жай-күй туралы ескертулер;

жауапты адамның лауазымы, тегі және қолы.

Қарап-тексеру, сынау және техникалық қызмет көрсету кезінде анықталған техниканың материалдық бөлігінің ақаулығы азық-түлік қызметінің техникасын пайдалану мен жөндеуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықтың "Техниканы жөндеу, жөндеуге тапсыру және жөндеуден шығару тәртібі" бөлімінде мазмұндалған талаптарға сәйкес жойылуға тиіс.

Қарап-тексеруден, сынаудан немесе техникалық қызмет көрсетуден өткен және ақаусыз жай-күйге келтірілген техника мақсаты бойынша пайдалануға немесе одан әрі ұзақ сақтауға жіберіледі.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 1-қосымша

Әскери бөлімі азық-түлік қоймасының сақтау орны үшін жалпы мақсаттағы жабдық, құрал мен құрал-сайман тізбесі

Жабдық пен құрал атауы	Өлшемі, мм, түрі немесе маркасы
Жалпақ ағаш тұғырық	1200х800 мм
Ағаштан еден стеллажы	1200х1000 мм
Металл немесе ағаш сөрелік стеллаж	2800х1200х2300
Арнайы киім шкафы	2000х1200х500
Шаруашылық құрал шкафы	2000х1200х500
Шаруашылық қойма бастығының шкафы	2000х1200х500
Кеңсе үстелі	Стандартты
Сәкі немесе орындық	Стандартты
Графин мен стақан	Стандартты
Нұсқаулық тақтасы	1200х1000х50
Дәріқобдишасы
Қойма құрал-сайманы жиынтығы бар қалқан	1200х1000
Қойма құрал-сайманы: металл балға, шеге жұлғыш, тістеуік, ағаш балға, балта, ара, жіп, ине, бөшкені ашатын айла-бұйым	Стандартты
Шаруашылық құрал: шелек, металл және ағаш күрек, щетка-сыпырғыш, сыпырғыш, еден сыпыратын щетка	Стандартты
Көкөністі қолмен таситын ыдыс (себет, әмиян, жәшік)	Стандартты
Құрал жиынтығы бар өрт сөндіру қалқаны	1750х115х320
Өрт сөндіргіш	Стандартты
Беру қоймасының жабдық жинағы: тауар және үстел таразысы, арба, өлшегіші бар кружка, шөміш, өсімдік майын айдайтын сорғы, ет шабатын ағаш, ларь, стеллаж-шкаф, азық-түлікті асхана жеткізетін ыдыс жиынтығы	Стандартты
Гірлер жиынтығы бар тауарлық таразы 500 кг	Стандартты
Бақылау аспабы: термометр, психрометр, лупа 8× немесе 10×	Стандартты
мата қаптағы ұсақ тағам өнімінен сынама алатын қысқыш	Стандартты
шұңғыл тәрелке, стақан, қасық, 0,5 л өлшегіші бар кружка, елеуіш жинағы	Стандартты
Ашыту-тұздау пунктінің бетон шұңқырындағы жұмысқа құрал: ағаш баспалдақ	Бетон шұңқыр тереңдігінен 50 см аатын
резеңке етік	Стандартты
резеңке кілемше	50х70
бетон шұңқыр шегінен тыс ауа беру үшін құбыры жиырылған газтұмша	Стандартты
сақтандыру жібі	Диаметрі кемінде 10 мм
тағамдық қалайымен немесе тот баспайтын болаттан қалайыланған айырық	Стандартты
Жабдық пен мүкәммал атауы	Өлшемі, мм, түрі немесе маркасы
сыйымдылығы 2 – 5 л шөміш	Стандартты
Арнайы киім: қамбадағы жұмысқа халат, пима, жеңқап	Стандартты

Ескертпе:

1. Тоңазытқыш камерасында еден торы, ет шырынын жинайтын ыдыс, тот баспайтын болаттан ілгек немесе етті ілу үшін қалайы болуға тиіс.

2. Жем-шөп сақталатын қойма үй-жайы мен шөп қалқасы асүй жанындағы шаруашылыққа жеткізетін ыдыспен, айырмен, күрекпен және нақты қажеттілік бойынша басқа да құралмен қамтамасыз етіледі

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 2-қосымша

Ауа темпаратерасы мен ылғалдығын тіркеу карточкасы _________________________________ (қойма атауы)

Ай күні	Температура, °С			Ылғалдық, %			Өлшеген адамның қолтаңбасы
	таңертең	күндіз	кешке	таңертең	күндіз	кешке

Азық-түлік қызметінің бастығы _________________________________________

Қойма бастығы _______________________________________________________

20__ ж. "____" ________________

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 3-қосымша

Салыстырмалы ауа ылғалдығын есептеу кесте %

Құрғақ термометр көрсеткіші, °С	Көрсетілген құрғақ және ылғалдандырылған термометр айырмашылығы, °С
	00	02	04	06	08	10	12	14	16	18	20
- 2,5	100	95	91	86	82	77	72	68	64	-	-
- 2,0	100	95	91	87	82	78	73	69	65	60	-
- 1,5	100	96	91	87	82	78	74	70	65	61	-
- 1,0	100	96	91	87	83	78	74	70	66	62	-
- 0,5	100	96	92	88	83	79	75	71	67	63	-
+ 0,0	100	96	92	88	84	80	76	72	68	64	-
+ 0,5	100	96	92	88	84	80	76	73	69	65	-
+ 1,0	100	96	92	88	85	81	77	73	69	66	62
+ 1,5	100	96	92	89	85	81	78	74	70	67	63
+ 2,0	100	96	93	89	85	82	78	75	71	67	64
+ 2,5	100	96	93	89	86	82	79	75	72	68	65
+ 3,0	100	96	93	90	86	83	79	76	72	69	66
+ 3,5	100	97	93	90	86	83	80	76	73	70	66
+ 4,0	100	97	93	90	87	83	80	77	74	72	67
+ 4,5	100	97	93	90	87	84	81	77	74	72	68
+ 5,0	100	97	94	90	87	84	81	76	75	72	68
+ 5,5	100	97	94	90	87	84	81	78	75	72	69
+ 6,0	100	97	94	91	88	85	82	79	76	73	70
+ 6,5	100	97	94	91	88	85	82	79	76	73	70
+ 7,0	100	97	94	91	88	85	83	80	77	74	70
+ 7,5	100	97	94	91	88	86	83	80	77	74	72
+ 8,0	100	97	94	92	89	86	83	80	78	75	72
+ 8,5	100	97	94	92	89	86	84	81	78	75	73
+ 9,0	100	97	95	92	89	86	84	81	79	76	73
+ 9,5	100	97	95	92	89	87	84	82	79	76	74
+ 10,0	100	97	95	92	90	87	84	82	79	77	74
+ 10,5	100	97	95	92	90	87	85	82	80	77	75
+ 11,0	100	97	95	92	90	88	85	83	80	78	75
+ 11,5	100	97	95	92	90	88	85	83	80	78	76
+ 12,0	100	98	95	93	90	88	85	83	81	78	76
+ 12,5	100	98	95	93	90	88	86	83	81	79	76
+ 13,0	100	98	95	93	91	88	86	84	81	79	77
+ 13,5	100	98	95	93	91	88	86	84	82	79	77
+ 14,0	100	98	95	93	91	89	86	84	82	80	78
+ 14,5	100	98	96	93	91	89	87	85	82	80	78

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 4-қосымша

Қап тұрған (қатарда) штабельдің шекті биіктігі

Қоймадағы ауа температурасы	Ұн мен жарма, ылғалдық		тары, жүгері және сұлы жармасы, ылғалдық
	14 %-ға дейін қоса	14-тен астам 15,5 %-ға дейінгіні қоса	13 %-ға дейінгіні қоса	13-тен астам 14 %-ға дейінгіні қоса
10º С жоғары	10	8	8	6
10 – 0º С	12	10	10	8
0º С төмен	14	14	10	8

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 5-қосымша

Нанды сақтау және жеткізу кезінде салу

Өнім атауы	Нан сақталатын ыдыс пен жабдық түрі	Салу тәсілі
		Сақтау кезінде	Салу кезінде
1. Қалыпты нан	жайма, стеллаж немесе сөре	бір немесе екі қатарда жанына жатқызып немесе тік	бір қатарда жанына жатқызып немесе тік
	Жәшік немесе сөбет	бір қатарда тік	Сақтау кезіндегі сияқты
2. Астық наны	Жайма немесе сталлаж	бір қатарда тік қалыпта немесе бір жағына қисайтып жанымен	Сақтау кезіндегі сияқты
	Сөре, жәшік немесе себет	бір қатарда тік қалыпта, ал сөреде бір жағына немесе артқы қабырғаға қисайтып жанымен	Сақтау кезіндегі сияқты

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 6-қосымша

Желдеткіші белсенді сақтау орнында картопты сақтау режимі

Сақтау кезеңі	Қалың картоп үймесіндегі ауа температурасы, °С		салыстырмалы ауа ылғалдығы, %
			Қалың картоп үймесінде		Сақтау орнында
	макси- малды	мини-малды	макси-малды	мини-малды	макси-малды	мини-малды
Дайындық (емдік) – 10 – 14 тәулік	20	10	95	85	90	80
Салқындату кезеңі – дайындық кезеңінен кейін 20 – 30 тәулік	10	2	95	85	90	80
сәуір-мамырға дейін негізгі сақтау кезеңі	3	2	98	85	90	80

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 7-қосымша

Желдеткіші табиғи сақтау орнында картоп пен көкөністі сақтау режимі

Атауы	Сақтау кезеңі	Сақтау температурасы, ° С	Салыстырмалы ылғалдық, %
Картоп	Емдеу кезеңі	15 – 18	80 – 95
Картоп	Негізгі кезең	2 – 4	90 – 95
Ақбас қырыққабат	Негізгі кезең	– 1 – 0	90 – 95
Сәбіз	Негізгі кезең	1 – 0	90 – 95
Қызылша	Негізгі кезең	0 – + 1	90 – 95
Басты пияз	Негізгі кезең	– 1 – 0	70 – 80

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 8-қосымша

Өнімді консервациялық (жұмыс-консервациялық) маймен Және жақпамаймен және коррозия ингибираторымен консервациялау тәртібі

1. Маймен және жақпамаймен консервациялау.

1.1. Өнімнің сыртқы қабатын консервілеу және консервілеу майын жағу батыру, бүрку немесе щеткамен (тампонмен) жүзеге асырылады. Майды 70° С температураға дейін қыздырып немесе кемінде 15° С температурада қыздырмай жағады. Консервациялық майды 40° С-тан жоғары қыздыруға жол берілмейді.

Бетіне жағылғаннан кейін артық майдың ағып кетуіне жол беріледі.

1.2. Консервациялау және консервілеу майы Өнімдің ішкі беттеріне (қуыстар, отын, гидравликалық және басқа айналым жүйелері) жағылған кезде, олар тиісті картер мен резервуарға құйылады, содан кейін механизмді өңдеу немесе қозғалатын бөлшектерді айналдыру (қолмен, электр қозғалтқышының көмегімен), сондай-ақ майды айдау. консервіленген жүйе арқылы.

Қажет болса, май ағызылады. Машинады консервациялау мен іске қосуды үйлестіруге рұқсат етіледі.

1.3. Жұмыс-консервациялық май жұмыс майы мен май түзетін коррозия тежегішін 60° С аспайтын температурада мұқият араластыру арқылы дайындалады. Толық араласпау үшін аздап еритін коррозия ингибиторын маймен толтырылмаған ыдысқа құюға жол берілмейді.

Араластырудың аяқталуын қоспаның біртектілігі бойынша анықтайды.

Егер қоспаның біркелкілігі механикалық араластыру немесе басқа әдістермен қамтамасыз етілсе, жұмыс істейтін консервілеу майын дайындау кезінде майды қыздыру жүргізілмейді.

1.4. Ішкі қабатты консервациялау алдында картер мен май жүйесінен жұмыс майы мүмкіндігінше толық ағызылады.

1.5. Қолданғаннан кейін май қабаты үздіксіз, ауа көпіршігі мен бөгде қоспаларсыз болуы керек. Ақаулар майды қайта жағу арқылы жойылады.

1.6. Консервациялық жағармай бетіне балқытылған күйінде 80 - 140°С температурада батыру, бүрку немесе щеткамен (тампонмен) жағылады. Бұл ретте жағудың оңтайлы температурасы 80 - 100°С. Жағармайды 140°С-тан жоғары қыздыруға жол берілмейді.

1.7. Жағармай қабаты жағылғаннан кейін дақтарсыз, ауа көпіршігінсіз, бөгде қоспасыз біркелкі болуы керек.

Ақау майлауды қайта жағу арқылы жойылады.

1.8. Майды батыру арқылы жағу кезінде саңылаудан, кеуектен және т.б. ылғалды кетіру үшін консервіленген қабатты (немесе бұйымды) кептіру керек (мысалы, тұтқырлығы төмен кез келген майы бар ваннаға батыру арқылы).

Егер жағармайдың бірінші қабаты 110 - 120°С температурада жағылса, бұйымдарды алдын ала кептірмеуге рұқсат етіледі.

2. Коррозияға қарсы қағазбен консервациялау.

2.1. Коррозияға қарсы қағазбен консервілеу үшін келесі әдістің бірі қолданылады:

а) қағаз бұйымды барлық жағынан тігістері 5 - 6 см қабаттасып жабатындай етіп бір немесе бірнеше бөлікке (өлшемі мен конфигурациясына байланысты) орау;

б) ұсақ бұйымды қаптамалық материалмен және коррозияға қарсы қағазбен қапталған жеткізу ыдысына салу;

в) қаптама материалымен қапталған жеткізу контейнеріне салынған жеке бұйымның немесе оның бөлігінің арасына коррозияға қарсы қағаз парағын немесе әбзелдерін орналастыру;

г) ірі габаритті күрделі бұйымның жеке бөлігін орау;

д) бұйымды герметизациялау кезінде оның ішіне коррозияға қарсы қағазды орналастыру.

2.2. Полиэтиленнен немесе фольгадан жасалған сыртқы жабыны бар коррозияға қарсы қағазбен бұйымдарды консервациялау кезінде орауыш материалды қосымша пайдалануды болдырмауға рұқсат етіледі.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 9-қосымша

Бұйымды статистикалық ауаны құрғату әдісімен консервациялау тәртібі

1. Әдіс бұйымды кейіннен ауаны оқшауланған көлемде ылғал құрғатқышпен (силикагельмен) құрғатып, қоршаған ортадан қаптама материалы көмегімен оқшаулауды немесе бұйымның герметикаланған корпусы (қаптама, картер, бөлік және т.б.) пайдалануды қамтиды.

2. Бұйымның герметикалық көлемін консервациялау кезінде силикагель салу 1 кг/м3 есебінен белгіленеді.

3. Қаптама көлеміндегі салыстырмалы ауа ылғалдығы арнайы аспаппен, ылғалдық индикаторымен немесе таразы тәсілімен (бақылау аспасы бойынша) бақыланады.

4. Оқшауланған көлемде ауаны құрғату үшін ұсақ кеуекті техникалық силикагель қолданылады.

Силикагельдегі ылғал үлесінің салмағы (кептіру кезіндегі шығын көрсеткіші) қолданар алдында 2 %-дан аспауға тиіс.

Силикагельді кептіру ылғал үлесінің массасын айқындау (кептіру кезіндегі шығын) және сақтау нұсқаулығында көзделген.

5. Силикагельді оқшауланған көлем ішіне салу алдында оны қапшыққа немесе матрацқа (секциялық қапшыққа) салады.

Силикагель салынған жеке қапшық салмағы 1 кг, матрац салмағы 16 кг аспауға тиіс.

6. Қапшық және матрац пішіні сыртқы қабаттың көлемге мүмкіндігінше көп қатынасын қамтамасыз етуге тиіс.

Силикагельге шаңның түсуін болдырмау үшін қапшық ішіне микалентті қағаз салынады.

7. Силикагель салынған қапшық және матрац бұйым бетіне тимеуге тиіс. Егер оған жол бермеу мүмкін болмаса, қапшық және матрац астына қаптама материалы салынады.

8. Салыстырмалы ылғалдықты бақылау үшін оқшауланған көлем ішіне патрон-индикатор немесе силикагель-индикатор салынған ылғалдық индикаторы салынады, ол оқшауланған көлем ішінде силикагель қапшығы жанына қадағалау үшін қолайлы жерге салынады.

Силикагель-индикатордың көк және күлгін түсі оқшауланған көлем ішіндегі салыстырмалы ауа ылғалдығының жол берілген шамасын көрсетеді. Силикагель-индикатор түсі қызғылт болса, тысын ашу және силикагель-индикаторды және силикагель-ылғал сіңіргішті ауыстыру қажет.

Бақылаудың басқа әдістерін қолдануға жол беріледі.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 10-қосымша

Далалық техникалық тамақ дайындау құралын қайта консервациялау (консервациялау) кезінде материал мен болжамды шығыс нормалары тізбесі

Материал атауы	Материал мақсаты	Өлшем бірлігі	Материалды шығыс нормасы				Ескертпе
			ПАК-200	КП- 125 (130)	ПП-40	КО-75
1.СКҚ консервациялық жақпамайы МЕМСТ 19537-83 (аналог)	Асүйдің боялмаған сыртқы қабатын және ашық бұрандалы қосылысын, сондай-ақ қолдану процесінде тамақ өнімімен жанаспайтын құралдар мен керек-жарақты консервациялау	кг	0,80	0,8	0,85	0,2
2. УССА графитті жақпамайы МЕМСТ 3333-80 (аналог)	Серіппені, дөңгелек күшпегін және көлік тіркемесінің ілмегін консервациялау	кг	-	0,4	0,4	-
3. Медициналық вазелин майы МЕМСТ 3164-78 (аналог)	Тамақ пісіретін қазандықты, асүй құралын және ыдыс-аяғын, тамақ өнімімен жанасатын боялмаған ішкі қабатты консервациялау	кг	0,6	0,6	0,8	0,3
4. К-17 консервациялық майы МЕМСТ 10877-76 (аналог)	Отын жүйесінің ішкі қабатын консервациялау	кг	0,5	0,45	0,45	0,35
5. АУП ұршық майы МЕМСТ 2468-2014 (аналог)	Алюминий, дюралюминий, мырышталған немесе тот баспайтын болаттан жасалған қабатты, сондай-ақ көрсетілген материалдан жасалған әртүрлі құрал мен керек-жарақты, техникалық құралды (шелек, қол жуғыш, жуу ваннасы және т.б.) консервациялау	кг	0,5	0,45	0,45	0,35
6. МТ-16П майы МЕМСТ 6360-2020 (аналог)	Екінші тағам үшін қазандықтың май қабатын толтыру үшін	кг	20	-	5	4,8
7. Табиғи олифа МЕМСТ 7931-76 (аналог)	Асүй тағам өнімі шкафының және жәшігінің ішкі ағаш қабатын жабу	кг	0,5	-	-	-
8. Дизель отыны МЕМСТ 32511-2013	Жанармай жүйесін жуу	кг	10	10	10	10
9. Бензин-еріткіш Уайт-спирит (Нефрас) МЕМСТ 3134-78 (аналог)	Қабатты майсыздандыру	кг	3,0	2,5	2,5	0,5
10. "Ыдыс жуғыш" түріндегі жуғыш зат	Қазандық тың және асүй құралының қабатын ескі жақпамайдан және майдан, кірден және шаңнан тазарту (жуу)	кг	0,5	0,5	0,5	-
11. Қорғаныш түсті перхлорвинилді ХВ-518 эмалі (аналогы)	Көлік тіркемесі рамасының, керек-жарақ пен азық-түлікке жәшік, шанақ асүйінің сыртқы қабатын ішінара немесе толық сырлау үшін	кг	1,1	-	-	0,3
12. ГФ-021 грунты (аналог)	ХВ-518 эмалі астындағы қабатты алдын ала бояу үшін	кг	0,7	0,7	0,7	0,3
13. Қорғаныш түсті пентафталды эмаль (аналог)	Асүй қабатын ішінара немесе толық бояу үшін	кг	1,1	0,8	0,8	0,3
14. КО-828 органикалық кремний эмалі	Барлық асүй түрінің қуыру шкафы мен жылу блогының қабатын бояу үшін	кг	-	0,1	0,1	0,2	Эмаль грунтсыз жағылады
15. Алюминий опа	Эмальмен, лакпен араластырғанда пигмент және алюминий ұнтағымен желімді араластырғанда коррозиядан қорғайтын жабын ретінде қолданылады	кг	-	0,1	0,1	-
16. Ұнтақ тальк	Сақтау кезінде ұсақ резеңке-техникалық бұйымды жабу: резеңке шланг, қазандық пен қайнатқыш қақпағының тығыздағышы, қақпақ ішіндегі камера және т.б.	кг	0,04	0,04	0,04	0,02
17. Тегістеу қағазы	Коррозия түскен қабатты және лак-бояу жабынының зақымдалған жерінен тазарту	дм2	27	28	28	16
18. Парафин қағаз	Маймен және жақпамаймен консервацияланған құрал-сайманды, қосалқы бөлшекті орау	дм	45	53	53	50
19. Пентафталды лак	Автомашинаны және басқа да резеңке бұйымды сақтау үшін ескіруден қорғау үшін	кг	-	0,6	0,6	-
20. Оқшаулағыш таспа	Электр сымның зақымдалған жерін қалпына келтіру	кг	0,1	0,05	0,05	-
21. Қарапайым шпагат	Парафинделген қағазбен консервацияланған бұйымды байлау үшін	м	5,0	3,0	3,0	2,0
22. Сүрткіш шүберек	Қабатты шаңнан, кірден, майдан және жақпамайдан тазарту	кг	2,65	1,1	1,1	0,65

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 11-қосымша

Әскери бөлім лауазымды адамдарының техниканы қарап-тексеру кезеңділігі

Қарап-тексеретін лауазымды адам	Қарап-тексеру кезеңділігі	Қарап-тексерілетін техниканың саны, %
Қойма бастығы (қоймашы)	Айына бір реттен сиретпей	100
Азық-түлік қызметінің бастығы	Айына бір реттен сиретпей	50
Командирдің тыл жөніндегі орынбасары	Үш айда бір реттен сиретпей	25
Командир	Жылына екі реттен сиретпей	Жеке жоспар бойынша

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 12-қосымша

Азық-түлік қызметінің техникаға техникалық қызмет көрсету мерзімі

Техникалық қызмет көрсету түрі	Ұзақ мерзімді сақтауда техникалық қызмет көрсету мерзімі
	Сақтау орнында	Ашық алаңда немесе қалқа астында
№ 1 техникалық қызмет көрсету (ТҚ –1)	Жылына бір рет	Жылына 2 рет
№ 2 техникалық қызмет көрсету (ТҚ – 2)	2 жылда 1 рет	Жылына 1 рет
Регламенттелген техникалық қызмет көрсету (РТҚ)	6 жылда 1 рет	3 жылда 1 рет

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 13-қосымша

Техниканы сақтау карточкасы

Бөлімше (бөлім) ___________________

Сақтау орны ____________________________________________________

Азық-түлік қызметі техникасының атауы ____________________________

_______________________________________________________________

№ _____________________________________________________________

Жасаушы зауыт _________________________________________________

Сақтауға түскен күн ______________________________________________

Есепке алынды _________________________________________________

(қандай құжат бойынша көрсетілсін)

Сақтау кезіндегі азық-түлік қызметінің техникасына техникалық қызмет көрсету

Күні	Орындалған жұмыс	Жұмысты орындаған адамның қолтаңбасы	Жұмысты тексерген және қабылдаған алдамның қолтаңбасы

Командир (бастық)__________________________________________

___________________________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы)

Қойма меңгеруші ____________________________________ (қолтаңбасы)

20 __ ж. " ___ " __________________

Техникалық қызмет көрсетуді есепке алу әрбір техника түріне формуляр (паспорт) бойынша жүргізіледі, онда "Техникалық қызмет көрсетуді есепке алу" бөлімінде мынадай мәліметтер жазылады:

техникалық қызмет көрсету күні;

техникалық қызмет көрсету түрі;

техникалық жай-күй туралы ескерту;

жауапты адамның лауазымы, тегі және қолтаңбасы.

Техниканының материалдық бөлігін қарап-тексеру, сынау және техникалық қызмет көрсету кезінде анықталған ақаулық Азық-түлік қызметінің техникасын пайдалану және ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықтың "Техниканы жөндеу, жөндеуге тапсыру және жөндеуден беру тәртібі" бөлімінде мазмұндалған талаптарға сәйкес жойылады.

Қарап-тексеруден, сынаудан және техникалық қызмет көрсетуден өткен және ақаусыз жай-күйге келтірілген техника тағайындалуы бойынша пайдалануға немесе ұзақ сақтауға жіберіледі.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің орталық, өңірлік, флот және әскери қоймасында әскери мүліктің (азық-түлік қызметі мүлкінің) сақталуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулыққа 14-қосымша

Негізгі ақық-түлікті сақтау мерзімі

Р/с №	Азық-түлік атауы	Сақтау мерзімі	Ескертпе
1	армиялық кептірілген нан және галета	24 ай
2	бидай жармасы	8 ай
3	қарақұмық, арпа, ұнтақ жармасы	18 ай
4	макарон өнімі	12 ай
5	күріш жармасы	12 ай
6	ет консервісі	72 ай
7	ет-өсімдік консервісі	24 ай
8	құмшекер, рафинад	72 ай
9	кептірілген жеміс	6 ай
10	шай, пачкадағы қара байхы шайы	8 ай
11	лавр жапырағы	12 ай
12	құрғақ азық үлесі	12 ай

Об утверждении Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил

Приказ Министра обороны Республики Казахстан от 13 января 2025 года № 28.

В соответствии с подпунктом 281) пункта 15 Положения о Министерстве обороны Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 2 июня 2022 года № 357, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил.

2. Начальнику Тыла Вооруженных Сил Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) направление настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан в электронном виде в течение пяти рабочих дней со дня его подписания на казахском и русском языках в соответствии с требованиями пункта 10 Правил ведения Государственного реестра нормативных правовых актов Республики Казахстан, Эталонного контрольного банка нормативных правовых актов Республики Казахстан, утвержденных приказом Министра юстиции Республики Казахстан от 11 июля 2023 года № 472 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 33059);

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

3) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении подпунктов 1) и 2) пункта 2 настоящего приказа в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Министра обороны Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ довести до заинтересованных должностных лиц и структурных подразделений.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его первого официального опубликования.

Министр обороны Республики Казахстан генерал-полковник

Р. Жаксылыков

Утверждена приказом Министра обороны Республики Казахстан от 13 января 2025 года № 28

Инструкция по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее – Инструкция) детализирует порядок организации и обеспечения хранения продовольствия, техники и имущества продовольственной службы на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее – ВС РК).

2. Основными мероприятиями, обеспечивающими сохранность продовольствия, техники и имущества продовольственной службы, являются:

правильное размещение, рациональное планирования, устройство, оборудование и специализация помещений склада по видам продовольствия, техники и имущества, постоянное поддержание в помещениях склада чистоты и порядка;

создание оптимальных условий хранения для каждого вида продовольствия, техники и имущества;

тщательный контроль количества и качества продовольствия, техники и имущества, поступающих и хранимых на складе;

правильная организация хранения продовольствия, техники и имущества и своевременное проведение мероприятий, обеспечивающих их сохранность (освежение, подработка, борьба с вредителями продовольствия, техническое обслуживание, консервация техники);

правильная организация учета хранимых продовольствия, техники и имущества и отпуска их со склада в соответствии с руководящими документами;

четкая организация противопожарной охраны, строгое соблюдение правил охраны труда и техники безопасности.

3. В Инструкции используются следующие термины и определения, характеризующие хранение пищевых продуктов и имущества продовольственной службы:

наработка – продолжительность или объем работы объекта;

открытая площадка – открытый участок территории, приспособленный для хранения изделий, но не обеспечивающий защиту их от воздействия окружающей среды;

дезинсекция – уничтожение насекомых – переносчиков возбудителей инфекционных болезней. Существуют физические, химические и биологические способы дезинсекции, основным является химический (обработка инсектицидами);

дератизация – комплекс мер по борьбе с грызунами – источниками или переносчиками возбудителей инфекционных болезней, либо наносящими экономический ущерб: уничтожение их химическими, механическими и биологическими методами; упорядочение сбора и удаления мусора; оборудование непроницаемых для грызунов мест хранения;

срок годности – период времени, в течение которого пищевая продукция должна полностью соответствовать предъявляемым к ней требованиям безопасности, установленным законодательством Республики Казахстан;

отапливаемое хранилище – сооружение, оборудованное системами отопления и вентиляции для поддержания температуры и относительной влажности воздуха в заданных пределах и обеспечивающее защиту изделий от воздействия атмосферных осадков, солнечной радиации, пыли, песка, ветра и резких перепадов температуры;

хранилище неотапливаемое – сооружение, оборудованное для хранения изделий и обеспечивающее защиту от атмосферных осадков, солнечной радиации, пыли, песка, ветра, резких перепадов температуры и относительной влажности наружного воздуха;

перевалочные хранилища – это специализированное складское помещение, предназначенное для временного хранения и перераспределения грузов в процессе их транспортировки между пунктами назначения.

моющие средства – многокомпонентные смеси веществ, водные растворы которых применяют для очистки поверхности различных тел от загрязнений;

консервация – осуществление временной защиты машин от коррозии, старения и биоповреждений по установленной технологии;

навес – сооружение полузакрытого типа (крыша на опорах, со стенами или без них), предохраняющее изделия от прямого воздействия осадков и частично, от солнечной радиации;

комплект запасных инструментов и принадлежностей (ЗИП) – запасные части, инструменты, принадлежности и материалы, необходимые для технического обслуживания и ремонта изделий, скомплектованные в зависимости от назначения и особенностей использования;

срок реализации – период, в течение которого пищевой продукт должен быть реализован по прямому назначению;

паспорт – документ, содержащий основные сведения, удостоверяющие гарантии изготовителя, значения основных параметров и характеристик (свойств) изделия, возможности сооружений (объектов), а также сведения о сертификации и утилизации изделия;

хранение – содержание изделий в местах их размещения в соответствии с установленными инструкциями, предусматривающими обеспечение их сохранности доиспользования по назначению;

метод хранения – совокупность технологических операций, обеспечивающих сохранность товаров путем создания и поддержания данных климатического и санитарно-гигиенического режимов, а также способов их размещения и обработки;

срок хранения – период, в течение которого пищевой продукт при соблюдении установленных условий хранения сохраняет свойства, указанные в нормативном или техническом документе;

режим хранения – совокупность климатических и санитарно-гигиенических требований, обеспечивающих сохранность пищевой продукции;

условия хранения – совокупность внешних воздействий окружающей среды, обусловленных режимом хранения и размещением в хранилище;

сохранность – проводимые мероприятия в воинской части по обеспечению недопущения предпосылок к хищению, потерь и недостач материальных средств;

санитарно-эпидемиологический режим хранения – включает совокупность санитарно-эпидемиологических требований, характеризующихся загрязнениями, не превышающими установленных норм;

контроль качественного состояния – мероприятия, осуществляемые должностными лицами при исполнении своих служебных обязанностей на всех этапах оборота продовольствия в ВС РК, по проверке органолептических показателей, основных документов, маркировки и сроков годности пищевых продуктов (контроль качественного состояния осуществляется без проведения лабораторных исследований);

органолептические свойства пищевых продуктов определяются показателями внешнего вида (цвета), консистенции, запаха и вкуса, характерными для каждого вида продукции и должны удовлетворять традиционно сложившимся вкусам и привычкам военнослужащих, при этом органолептические свойства пищевых продуктов не должны изменяться при их хранении, транспортировке и в процессе реализации;

безопасность пищевой продукции – отсутствие недопустимого риска во всех процессах (на стадиях) разработки (создания), производства (изготовления), оборота, утилизации и уничтожения пищевой продукции, связанного с причинением вреда жизни и здоровью человека и нарушением законных интересов потребителей с учетом сочетания вероятности реализации опасного фактора и степени тяжести его последствий;

качество пищевых продуктов – совокупность характеристик пищевых продуктов, способных удовлетворять потребности человека в пище при обычных условиях их использования;

инструкция товарного соседства – это требования к совместному хранению продовольственных товаров с одинаковыми режимами хранения и приемлемыми друг для друга сорбционными свойствами;

хранение технических средств – это этап эксплуатации, в течение которого технические средства содержатся в специально отведенных местах в заданном состоянии с сохранением их в этом состоянии в течение установленного срока;

место хранения техники – участок местности или помещение, специально оборудованные для хранения машин;

механизация погрузочно-разгрузочных работ – применение различных механизмов, устройств и приспособлений при погрузке и разгрузке, ускоряет процесс погрузки и разгрузки, сокращает время простоев транспортных средств, улучшает условия труда и повышает его производительность, снижает потребность в рабочей силе;

длительное хранение – хранение технических средств продовольственной службы, использование которых не планируется год и более;

формуляр – документ, содержащий сведения, удостоверяющие гарантии изготовителя, значения основных параметров и характеристик (свойств) изделия, сведения, отражающие техническое состояние данного изделия, сведения о сертификации и утилизации изделия, а также сведения, которые вносят в период его эксплуатации (длительность, условия работы, техническое обслуживание и ремонт);

4. Техника продовольственной службы подразделяется на:

1) полевые технические средства:

технические средства для приготовления и транспортирования пищи в полевых условиях: (кухни автомобильные, прицепные, переносные, кухни-столовые передвижные, плиты прицепные и переносные, столовые автомобильные и прицепные, термосы, термосы-ящики);

технические средства полевого хлебопечения (хлебопекарные блоки автомобильные и прицепные, хлебопекарные печи прицепные и переносные, агрегаты тестоприготовительные прицепные, машины просеивательные, тестоделительные и тестоформовочные переносные);

технические средства подвоза продовольствия и воды (авторефрижераторы, прицепы рефрижераторы, автофургоны и прицепы-фургоны хлебные, изотермические и комбинированные, прицепы-контейнеры, прицепы-склады, автоводоцистерны, прицеп–цистерны для воды, цистерны переносные для воды);

полевые холодильные средства (прицепные холодильные установки, разборные холодильные камеры).

2) полевые ремонтные средства:

ремонтные мастерские техники;

мастерские по ремонту холодильного и технологического оборудования войсковых столовых.

3) оборудования стационарных войсковых столовых:

технологическое оборудование (универсальные машины, мясорубки, картофелечистки, овощерезки, шинковальные машины, хлеборезки, маслоделители, котлы пищеварочные, сковороды, плиты, машины посудомоечные, кипятильники, кофеварки, электрошкафы);

холодильное оборудование (электрохолодильники бытовые, холодильные шкафы и камеры, холодильные агрегаты).

4) оборудования стационарных войсковых хлебозаводов:

хлебопекарные печи;

тестомесительные;

тестоделительные и тестоокруглительные машины;

просеиватели;

солерастворители;

сахарожирорастворители;

автомукомеры.

5) весоизмерительные приборы:

гирные;

шкальные;

шкально-гирные;

циферблатные;

электронные.

Глава 2. Организация хранения материальных средств продовольственной службы на центральных, региональных базах, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил

Параграф 1. Организация хранения материальных средств продовольственной службы на центральных, региональных базах Вооруженных Сил

5. По предназначению хранилища центральных и региональных складах и базах подразделяются на универсальные и специализированные. В универсальных складах хранятся различные виды продовольствия, техники и имущества. В специализированных помещениях храниться продовольствие, требующее определенных условий хранения.

6. К таким хранилищам относятся: холодильники, овощехранилища и другие помещения.

Все типы складов должны гарантировать безопасность продовольствия, техники и имущества от порчи, повреждений и от хищения. Это достигается путем обустройства надежного ограждения вокруг территории, установки постоянной охраны на контрольно-пропускных пунктах.

7. Для эффективной организации хранения материальных средств необходимо уже на стадии создания проекта продумать расположение складского комплекса и его объемно-планировочные решения. Склады рекомендуется размещать рядом с электросетями и водоснабжением. Наличие расположенных поблизости крупных дорог или железнодорожных линий повышает логистику базы. Необходим доступ к объекту для автотранспорта с дорожных развязок, во время движения военного транспорта в колоннах.

8. Существует множество типов хранилищ, которые можно классифицировать по разным признакам в зависимости от их назначения, функциональности, конструкции и других характеристик.

9. Такие помещения подходят для создания эффективной логистической системы военного склада, базы. Они оснащаются передовыми технологиями и разделены на специализированные зоны для каждого из этапов производственного цикла, что способствует оптимизации рабочих процессов, комплектования поддонов по назначению и сокращение времени отгрузки. Приоритетное значение придается созданию благоприятных условий труда через качественную вентиляцию, освещение и обеспечение безопасности. Расположение производственных площадей рядом с ключевыми узловыми линиями транспорта ускоряет координацию и контроль за ходом приема и отгрузки продовольствия, имущества и техники.

10. Перевалочные хранилища находятся на железнодорожных путях. Этот вид хранилища играет ключевую роль в логистической цепочке, особенно в случае таких перевозок, где используются разные типы транспорта, такие как железнодорожный, автомобильный, морской или воздушный.

11. Одним из требований к организации перевалочной базы является расположение в стратегически важных местах, таких как порты, аэродромы, железнодорожные станции, транспортные узлы или на пересечении основных транспортных маршрутов. Их основная функция – это обеспечение быстрой и эффективной перегрузки продовольствия и имущества с одного транспортного средства на другое, уменьшая время перегрузок и снижая транспортные расходы. Часто они оснащены современными средствами механизаций, перекачки топлива, контейнерами и специализированными вагонами для обработки различных типов грузов, включая контейнеры, поддоны и пакеты.

12. Запасные хранилища служат для сохранения определенных запасов, которые могут понадобиться в особый период для войск специального назначения. Они выполняют главную боевую задачу, предоставляя оперативность и бесперебойность работы. В таких хранилищах осуществляется применение современные средства механизации для обеспечения еҰ своевременной отгрузки. Обычно эти склады размещены в местах с удобным доступом к транспортным путям, что способствует скорейшей доставке продовольствия, техники и имущества по назначению.

13. Хранилища размещаются и оборудуются таким образом, чтобы обеспечивалась:

правильное и целесообразное размещение материальных средств;

поддержание и соблюдение режима оптимальных условий хранения и защищенность;

удобство работы по приему и отпуску продовольствия, техники и имущества с применением средств механизации.

14. Для временного хранения некоторых видов техники и имущества на центральных складах и базах используются навесы и подготовленные открытые площадки. Кроме, того рекомендуется заглубленные пункты, например, подземные парковки.

15. Хранилища, навесы и открытые площадки в зависимости от вида хранимого продовольствия, техники и имущества рекомендуется иметь:

стеллажное оборудование;

весоизмерительные приборы;

приборы для измерения температуры и влажности (термометры, психрометры);

средства механизации погрузочно-разгрузочных работ;

инструмент для вскрытия, упаковки и распаковки продовольствия, техники и имущества.

уборочный инвентарь;

пожарное оборудование;

столы, табуреты и шкафы.

16. Для укладки и хранения продовольствия, техники и имущества применяются универсальные поддоны, контейнеры и специализированные стеллажи.

Поддоны предназначены для укладки и пакетирования тарно-штучных грузов и их механизированной переработки.

17. В каждом хранилище необходимо иметь следующую документацию:

паспорт хранилища;

инструкция начальнику хранилища по содержанию помещений и правила хранения вида продовольствия или технического средства;

графики освежения продовольствия и осмотр технических средств;

схема загрузки хранилища и размещения штабелей;

инструкции и плакаты по охране труда и технике безопасности, список пожарного расчета;

инструкция по действиям личного состава и эвакуации имущества при ЧС;

опись оборудования, инвентаря и инструмента, закрепленных за хранилищем;

карточка регистрации температуры и влажности воздуха;

должностные обязанности начальника хранилища.

Документация хранилища размещается на щите, вывешивается у рабочего места начальника хранилища.

18. Требования, предъявляемые к складским помещениям сезонного хранения. Продовольственные склады гарантируют безопасность техники от повреждений и от хищения. Это достигается путем обустройства надежного ограждения вокруг территории, установки постоянной охраны на контрольно-пропускных пунктах. К тому же комплекс может быть оборудован системами видеонаблюдения и сигнализации для дополнительной защиты.

19. Крайне важно соблюдать чистоту хранилища и зоны, прилегающей к нему. Для этого следует организовать кошение травы и уборка их в установленные места.

20. Для эффективной организации хранения материальных средств необходимо уже на стадии создания проекта продумать расположение складского комплекса и его объемно-планировочные решения. Склады следует размещать рядом с электросетями и водоснабжением. Наличие расположенных поблизости крупных дорог или железнодорожных линий повышает логистику объекта. Также крайне значим доступ к объекту для автотранспорта и дорожные развязки, делать кольцевые для более простого движения военного транспорта в колоннах.

21. Рекомендуется содержать склады согласно требованиям Правил пожарной безопасности, утвержденных приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 21 февраля 2022 года № 55 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 26867).

22. Внутри помещений необходимо установить информационные стенды с инструментами, такими как топоры, багры, ведра и лопаты, а также разместить план эвакуации.

Для хранения рекомендуют использовать стеллажи и шкафы из негорючих материалов с учетом противопожарных расстояний. Деревянные конструкции следует обрабатывать огнезащитными составами (антипиренами), безопасными для хранимой продукции. Полы на складе должны быть изготовлены из асфальта или бетона высокого качества для минимизации образования пыли.

23. В хранилищах склада должны поддерживаться чистота и порядок, оптимальная температура и относительная влажность воздуха.

24. Хранение продовольствия, техники и имущества организуется в соответствии с требованиями настоящей Инструкции. Продовольствие, не отвечающее требованиям стандартов, а также неисправные, разукомплектованные техника и имущество до решения вопроса об их дальнейшем использовании хранятся отдельных помещениях, навесах и площадках.

25. Рабочие и служащие склада обеспечиваются специальной одеждой и обувью в соответствии с нормами. Чистота личной и рабочей одежды является обязательным условием для всех работающих. Работники продовольственных складов, соприкасающиеся с пищевыми продуктами сдают зачет по санитарному минимуму и подвергаются периодическому осмотру медицинскому обследованию при поступлению на работу и в процессе работы. Результаты медицинских обследований заносятся врачом в санитарные книжки работников.

26. Работники продовольственного склада один раз в месяц проходят медицинский осмотр и два раза в год обследование на бациллоносительство и туберкулез с рентгеноскопией грудной клетки.

27. В хранилищах склада систематически проводиться мероприятия по борьбе с вредителями продовольствия и грызунами. Причинами, способствующими массовому размножению вредителей продовольствия и грызунов в хранилище являются:

скопление грязи, пыли, мусора и россыпи продуктов;

содержание помещений, территории склада, инвентаря и тары в антисанитарном состоянии;

недостаточная и несвоевременная вентиляция помещений;

сырость, загрязнҰнность и захламленность подпольных помещений;

неисправность крыш, вентиляционных каналов, оконных и дверных рам и отсутствие стекол;

несвоевременная подработка продуктов;

отсутствие металлических сеток на окнах;

несоблюдение ветеринарно-санитарных и санитарно-гигиенических требований при приеме и отпуске продовольствия.

28. Для предотвращения заноса клещей и насекомых у входа в хранилище необходимо иметь скребки и щетки для чистки обуви и одежды, а расстилаемые половики смачивать 2% раствором каустической соды. Не реже одного раза в год, в летнее время, проводится дезинфекция и дератизация хранилищ, в которых хранится мука и крупа.

29. Уборка помещений проводится не реже одного раза в сутки в конце рабочего дня. После каждого отпуска продовольствия или имущества подметаются просыпавшиеся продукты, убирается грязь. Генеральная уборка складских помещений с удалением пыли со стен, потолков, тары с продовольствием, полок и стеллажей проводится по мере необходимости, но не реже одного раза в неделю.

30. Проверка зараженности продовольствия вредителями проводится не реже одного раза в месяц в холодный период и не реже одного раза в неделю при температуре воздуха выше +10о С. Не реже одного раза в год проводится дезинфекция, дезинсекция и дератизация хранилищ.

31. Текущий ремонт складских помещений проводится не реже одного раза в год.

32. Хранение продовольствия накладывает строгие требования на условия содержания из-за необходимости поддерживать свежесть продукции и соблюдать санитарно-гигиенические нормы на складе. Основные аспекты включают:

температурный контроль – использование холодильных камер и морозильников для поддержания необходимого температурного режима;

гигиенические стандарты – регулярная уборка и дезинфекция помещений, чтобы предотвратить загрязнение продуктов;

учет сроков годности – автоматизированные системы позволяют отслеживать сроки годности продукции, обеспечивая своевременное освежение запасов.

Складирование сельхозпродуктов предполагает сохранность их питательных свойств и свежести. Важнейшие аспекты включают:

хранение в условиях контролируемой температуры для предотвращения порчи продукции;

поддержание оптимального уровня влажности в помещении, что особенно важно для зерновых культур;

обеспечение циркуляции воздуха для предотвращения затхлости и образования плесени.

33. Система управления складскими запасами, в которой каждой единице продовольствия рекомендовано иметь фиксированное, индивидуальное место хранения. Это место обозначено конкретным адресом, включающим в себя ряд параметров, таких как номер стеллажа и штабеля. Такая система позволяет значительно повысить эффективность логистики и минимизировать временные затраты на поиск и обработку материальных средств, то есть соблюдаться принцип "адресного" хранения. Основной принцип "адресного" хранения заключается в точном определении местонахождения каждой единицы продовольствия и имущества. Это достигается благодаря созданию уникальной адресной системы для всего хранилища.

34. Система размещения заключается в стратегическом перераспределении продуктов внутри хранилища для эффективного использования пространства и оптимизации процесса отгрузки. Этот этап подразумевает транспортировку материальных средств из их первоначальных мест хранения к перемещению, наиболее удобным для последующей отгрузки.

Перед запуском процесса "Размещение" критически важно провести тщательный учет существующих запасов. Такая инвентаризация позволяет получить точную картину о наличии товаров и их расположении, что предотвращает ошибки при перемещении и способствует более быстрому обеспечению войск.

35. Хранение продовольствия, техники и имущества продовольственной службы организуется на складах и базах центрального и регионального подчинения, а также на складах воинских частей.

36. Специализированные хранилища должны обеспечивать надежную сохранность продовольствия, техники и имущества, правильное их размещение и применение средств механизации погрузочно-разгрузочных работ.

37. Сохранность хранимого продовольствия, техники и имущества на центральных складах зависит от следующих условий:

правильной организации приема, хранения и отпуска продовольствия, техники и имущества.

своевременный контроль качества продовольствия и технического состояния хранимых материальных средств;

соблюдение установленного режима хранения продовольствия, техники и имущества.

состояния помещений складов, базы, а также соблюдения норм загрузки хранилищ;

своевременное обнаружение порчи и потерь продовольствия и имущества;

характера влияния температуры и относительной влажности воздуха на изменение качества хранимых материальных средств.

38. Распределения продовольствия, техники и имущества по отделам хранения с учетом специализации отделов. Для хранения каждого вида продовольствия, техники и имущества, выделяется соответствующие хранилища, закрепленные за отделом.

39. Техника и имущество для хранения группируются по видам, типам целевому назначению или сроком изготовления и категориям. Техника и имущество длительного хранения хранится отдельно от текущего довольствия.

40. Продовольствие, техника и имущество размещаются:

по группам, видам, типам и качественному состоянию (сорт, срок выработки, расфасовка, категория);

по назначению или по виду учета (длительного или текущего хранения);

по признаку одинакового условия хранения (температура, влажность);

по признаку допустимого товарного соседства.

41. Для каждого продукта отводится отдельное хранилище или место. Продовольствие в хранилище рекомендуется размещать по следующим группам, соблюдая товарное соседство:

мука, крупа, бобовые, макаронные изделия, пищевые концентраты;

сахар, чай, кофе, какао, сухари, галеты, печенье, сухое молоко, яичный порошок, сухой кисель;

лавровый лист, перец, горчица, овощи сушенные;

консервы молочные, овощные, рыбные, фруктовые экстракты и соки, фрукты сушенные;

масло растительное;

томат продукты, квашенные и соленные овощи, соленная рыба;

масло коровье, жиры животные, кулинарные, и топленные;

консервы мясные и мясорастительные;

картофель и овощи;

зернофураж, комбикорм;

42. Продовольствие, затаренное в мешки и ящики, хранится на поддонах, в контейнерах, в пакетах, по вагонными партиями с учетом однородности по качеству дате выработки.

43. Штабеля укладываются с учетом создания оптимальных условий хранения продовольствия и имущества и применения средств механизации.

При укладке продовольствия и имущества в хранилищах необходимо соблюдать следующие правила:

расстояние между стеной и штабелем должно быть не менее 70 см, между штабелями 50 см;

центральный проход посредине хранилища должен быть не менее 1,5 м;

проходы между штабелями против дверей – равными ширине дверей.

Центральный проход и проходы против дверей должны обеспечить движение погрузчиков и других средств механизации. Складирование продовольствия в проходах хранилища категорически запрещено.

Параграф 2. Организация хранения материальных средств продовольственной службы на флотских и войсковых складах

44. Продовольственный склад воинской части предназначен для приема, хранения и отпуска продовольствия, техники и имущества службы.

Продовольственный склад воинской части содержит:

основное хранилище;

хранилища (желательно подвальные помещения) для соленой рыбы, томатной пасты и растительного масла, соленых огурцов и помидоров;

овощехранилище для свежих картофеля и овощей;

холодильник с отделениями для мяса, свежей рыбы и других скоропортящихся продуктов;

хранилище для техники продовольственной службы;

навесы для подработки и переработки картофеля и овощей, хранения сена и соломы, деревянной тары.

45. Хранилища продовольственного склада воинской части строятся по действующим типовым проектам, которые железобетонные, бетонные, кирпичные и деревянные. По конструктивному исполнению хранилища продовольственного склада могут быть наземными, полуподземными и подземными, одноэтажными, двухэтажными, отапливаемыми (теплыми), утепленными и не отапливаемыми (холодными), с естественной и искусственной системой вентиляции.

46. Хранилища склада оборудуются с таким расчетом, чтобы обеспечить:

удобство выполнения работ по приему, хранению и отпуску продовольствия, техники и имущества;

защиту техники и имущества от грызунов, пыли, атмосферных осадков, правильную и рациональную укладку материальных средств;

поддержание оптимальных условий температуры и влажности воздуха в помещении хранения продовольствия;

защиту продовольствия от грунтовых и талых вод;

удобные подъезды автомобильного транспорта;

соблюдение норм пожарной безопасности на войсковых складах;

обеспечение автомобильными рампами для выдачи и погрузки войсковых запасов продовольствия в минимально короткие сроки.

47. Крыши, стены, полы, люки, окна и двери хранилищ должны быть без щелей и зазоров и исключать попадание внутрь помещений атмосферных осадков, пыли, насекомых и грызунов.

Двери снизу на высоту 60 см обиваются листовой сталью. На окна устанавливаются металлические решетки, а с внутренней стороны - металлическая сетка с ячейками не более 1 мм.

Полы хранилищ должны иметь поверхность, стойкую к образованию крошки, песка, пыли, и выдерживать нагрузку, создаваемую хранимыми материальными средствами.

48. Вокруг хранилищ оборудуются бетонные или асфальтные отмостки, а над рабочими дверями хранилищ сооружаются козырьки для защиты грузов от атмосферных осадков.

Навесы и открытые площадки оборудуются на сухом, не затапливаемом водой месте, удаленном от зданий и сооружений на расстояние, обеспечивающее пожарную безопасность. Площадки должны иметь твердое (асфальтное, бетонное) покрытие с углом наклона 5⁰ – 7⁰ в одну или две стороны, а навесы, кроме того, одну-три стены со стороны господствующих ветров.

Границы площадок обозначаются столбиками высотой 1 - 1,5 м и окапываются водоотводными канавками шириной и глубиной не менее 0,3 м.

Осветительное и силовое электрооборудование хранилищ склада должно отвечать требованиям правил устройства электроустановок и содержаться в постоянной исправности. Электролампы в хранилищах должны быть защищены плафонами и металлической сеткой. В хранилищах должно быть рабочее и аварийное освещение (низковольтными электролампами понижающими трансформаторами).

49. Каждому хранилищу склада присваивается порядковый номер, который вывешивается у левого угла стены здания со стороны подъезда. На стене (фасаде) здания со стороны входа в хранилище размещается вывеска, на высоте 170 см от пола до их нижнего края, с указанием его предназначения, например, "Квасильно-засолочный пункт", "Овощехранилище" и т. д. У основного хранилища вывеска с надписью "Продовольственный склад".

Надпись на вывесках производится без наклона, прямым шрифтом, на голубом фоне краской золотистого цвета. Края вывески окаймляются узкой линией золотистого цвета.

50. Не использовать для хранения продовольствия и имущества сооружения, не обеспечивающие соблюдения санитарно-гигиенических правил, а также подвалы с проходящими в них распределительными узлами систем водоснабжения, канализации и отопления.

51. К объектам склада оборудуются подъездные пути с твердым покрытием. Они должны обеспечивать двустороннее движение автомобильного транспорта, достаточный фронт и удобство проведения рампа погрузочно-разгрузочных работ.

52. В зависимости от предназначения хранилища продовольственного склада воинской части оборудуются:

напольными и полочными стеллажами, ларями, контейнерами, закромами и другим оборудованием для размещения продовольствия и имущества;

весоизмерительными приборами;

термометрами и психрометрами;

инструментом для распаковки, упаковки продовольствия и имущества и ремонта тары;

простейшими приборами и инструментами для определения качества продовольствия (щупы, увеличительные стекла, магниты, ложки, тарелки, набор сит и т. п.);

инвентарем и специальной одеждой для производства работ в складском помещении, дошниках и бетонных ямах;

оборудованием для переборки и подработки картофеля и овощей;

инвентарем для уборки помещений;

шкафами для специальной и рабочей одежды;

прилавками;

колодами для рубки мяса;

столами, табуретами и шкафами для оборудования рабочего места начальника склада;

средствами пожаротушения;

медицинской аптечкой;

комплектом тары для подготовки продовольствия к выдаче в столовую части.

Перечень оборудования, инвентаря и инструмента общего назначения для хранилищ продовольственного склада воинской части приведен в приложении 1 к настоящей Инструкции.

53. В каждом хранилище необходимо иметь следующую документацию:

должностные обязанности начальника склада и кладовщика;

инструкции и плакаты по содержанию складских помещений, правила хранения продовольствия (имущества, техники), ведения борьбы с вредителями продовольствия и поддержания оптимальной температуры и влажности воздуха;

схемы размещения продовольствия, техники, имущества и оборудования в помещениях хранилища;

утвержденная заместителем командира по тылу инструкция по противопожарной защите и список пожарного расчета;

утвержденная заместителем командира по тылу, инструкция по действиям личного состава и порядку эвакуации материальных средств при стихийном бедствии, пожаре и по сигналам оповещения о радиоактивном, химическом и бактериологическом заражении;

стеллажный (штабельный), закромный ярлык;

карточки регистрации температуры и относительной влажности;

опись внутреннего оборудования, инвентаря и инструмента, закрепленного за хранилищем.

54. Обязанности должностных лиц и схемы загрузки хранилища размещаются на доске документации.

Плакаты или стенды по правилам хранения продовольствия, техники и имущества вывешиваются в хорошо освещенном, удобном для чтения месте.

Опись внутреннего оборудования, инвентаря и инструмента размещается внутри помещения на высоте 1,5 м от пола с левой стороны от входа.

Карточки регистрации температуры и относительной влажности воздуха закрепляются на высоте 1,5 м от пола в местах расположения психрометров и термометров.

Стеллажный (штабельный, ярлык размещается на высоте 1,5 м от пола по центру или с правой стороны стеллажа (штабеля, закрома, дошника).

55. В хранилищах склада постоянно поддерживается чистота и порядок.

Продовольствие, техника и имущество укладываются на хранение в соответствии с требованиями настоящей Инструкции.

Освободившуюся тару, упаковку, протирочные материалы и мусор необходимо регулярно удалять из хранилищ.

56. Запрещается загромождать проходы между штабелями, между штабелями и стенами, доступ к пожарному инвентарю, рубильникам и электрораспределительным щитам.

Ежедневно, перед закрытием хранилищ, проверяется их противопожарное состояние, обесточивается электросеть наружным рубильником, который затем опечатывается начальником склада.

57. Для предотвращения заноса клещей у входа в хранилище необходимо иметь скребки и щетки отдельно для чистки обуви и одежды. У входных дверей устанавливается поддон с опилками и дезинфицирующим веществом.

Не реже одного раза в год проводится дезинфекция, дезинсекция и дератизация хранилищ.

58. Основное хранилище продовольственного склада воинской части предназначается для хранения муки, крупы, макаронных изделий, сахара и прочих сыпучих продуктов. Общим для этих продуктов является невысокая влажность, они не боятся резкого изменения температуры, но легко увлажняются. Поэтому хранение этих продуктов следует осуществлять в неотапливаемых помещениях с хорошей вентиляцией, с достаточной световой поверхностью окон, наличием плотных потолков, стен и полов, обеспечивающих герметизацию помещений при проведении дезинсекционных работ.

Для обеспечения естественного проветривания хранилища устраиваются двойные двери: наружные сплошные и внутренние решетчатые.

Основное хранилище оборудуется стеллажами различного типа. В расходной кладовой должны быть лари, шкафы, прилавки, весы товарные и настольные, железная бочка для растительного масла, различный инвентарь для вскрытия тары, раздачи продуктов, уборки помещения. Для хранения продуктов, не выдерживающих низких температур, и для создания нормальных условий работы в зимнее время расходная кладовая может отапливаться.

59. Хранение скоропортящихся продуктов организуется в стационарных и сборных холодильных камерах.

60. Стационарные холодильные камеры располагаются в отдельном строении. Для уменьшения теплопритоков, облегчения обслуживания все холодильные камеры следует объединять в единый блок холодильных камер, отделенных от других помещений общим тамбуром шириной не менее 1,5м.

61. В камерах устанавливаются испарительные батареи, поддоны для сбора талой воды (при оттаивании "снеговой шубы"), полки или стеллажи для укладки продуктов, вешала для охлажденного мяса, поддоны для укладки продуктов.

Камеры оборудуются термометрами и психрометрами.

Электроосветительные приборы и выключатели в камерах должны быть с плафонами в герметическом исполнении.

62. На продовольственных складах воинских частей используются камеры холодильные и шкафы холодильные - с температурой хранения от 0 до +8°С; камеры холодильные низкотемпературны - с температурой хранения от -13 до -18°С.

Камеры устанавливаются в подсобных помещениях склада или в специально отведенных местах. Температура в помещении поддерживается не выше 40°С. Место установки камеры должно быть сухим, удалено от теплоисточников и защищено от прямых солнечных лучей.

При установке сборных холодильных камер вне помещений предусматривается навес и ограждение для защиты камеры и агрегата от солнечных лучей и атмосферных осадков.

Установка сборных холодильных камер вне помещения допускается в случае крайней необходимости.

63. Камеры холодильников не должны иметь постороннего запаха и должны содержаться в надлежащем санитарном состоянии. Загрузка продуктов в камеры допускается только по достижении необходимой температуры и влажности воздуха.

64. В холодильных камерах продукты укладываются на стеллажи-поддоны в плотные устойчивые штабеля на расстоянии от стен, потолка и охлаждающих приборов не менее 0,3 м.

65. Контроль за температурой в камерах осуществляется два раза в сутки. Колебания температуры допускаются в пределах 1°С за сутки. При загрузке и выгрузке от 20 до 50% вместимости камеры в сутки допускается повышение температуры на 3°С, а свыше 50% вместимости - на 4°С.

Категорически запрещается работа холодильников при неисправном оборудовании.

66. Хранение картофеля и овощей, как правило, организуется в специализированных стационарных овощехранилищах.

67. Специализированные стационарные овощехранилища должны обеспечивать возможность поддержания необходимой температуры воздуха и относительной влажности, иметь вентиляцию, позволяющую регулировать температуру и влажность воздуха, а также соответствующее оборудование и механизм для складирования, подсортировки и производства погрузочно-выгрузочных работ.

68. Хранилища для картофеля и овощей строят наземные, полузаглубленные и заглубленные.

69. Участок для заглубленных и полузаглубленных хранилищ должен быть сухим, незатопляемым, с незначительным уклоном и уровнем залегания грунтовых вод на 2 м ниже основания хранилища. В таких хранилищах, как правило, устойчивая температура и относительная влажность воздуха.

70. В Актюбинской, Западно-Казахстанской, Восточно-Казахстанской, Северо-Казахстанской, Кустанайской, Карагандинской, Акмолинской областях и области Абай хранилища оборудуются системой отопления для подогрева воздуха. Наземные хранилища средней полосы также оборудуются отопительными устройствами.

71. Естественное освещение хранилищ не допускается. Освещение предусматривается электрическое с включением освещения отдельных участков хранилища.

72. По способу хранения продукции хранилища разделяются на закромные, навальные, стеллажные и тарного типа при хранении картофеля и овощей в ящиках и контейнерах.

73. Для хранения картофеля и свеклы насыпью оборудуются закрома. Высота стенок закромов должна быть на 10 - 15 см выше слоя продукции, расстояние между верхним слоем продукции и низом выступающих конструкций потолка - не менее 80 см.

Стенки закромов устанавливают на расстоянии 15 см от стен в заглубленных и не менее 60 см в на земных хранилищах.

В хранилищах с естественной вентиляцией закрома отделяют друг от друга дощатыми перегородками.

Полы закромов изготовляют из досок, сбитых в съемные щиты с промежутками в 3 см и уложенных на лаги или бревна толщиной 25 см для доступа воздуха в подполье. Не рекомендуется устройство закромных хранилищ с естественной вентиляцией без второго решетчатого пола и решетчатых дополнительных дверей.

74. В хранилищах с естественной вентиляцией допускается хранение овощей на стеллажах. Верхние ярусы стеллажей должны отстоять не менее чем на 80 см от потолка, а нижние - на 40 см от пола.

Расстояние между ярусами стеллажей по высоте должно быть не менее 1 м, а в хранилищах для капусты - 80 см. Ширина стеллажей не должна превышать полутора метров.

Стеллажи располагаются по обе стороны от центрального прохода, ширина которого не менее 1,5 м. Ширина боковых проходов между стеллажами не менее 80 см.

75. В хранилищах с естественной и принудительной вентиляцией рекомендуется хранение картофеля и овощей в контейнерах, ящиках, устанавливаемых в штабеля.

76. Начальник склада сдает помещение под охрану ежедневно по окончании работы. Перед сдачей под охрану он производит уборку помещений, выключает свет, закрывает ставни окон, закрывает дверь на замок и опечатывает ее. Ключи от склада сдает дежурному по части или караулу в опечатанном виде, а печать хранит у себя. При приеме склада от караула начальник склада осматривает все помещения с внешней стороны, обращает внимание на исправность крыши, проверяет целостность печати и замка. После вскрытия склада, перед началом работы, начальник склада тщательно осматривает все помещения с внутренней стороны.

77. Во время работы начальник склада должен следить за сохранностью продовольствия и имущества, не допускать посторонних лиц в помещения склада. Особое внимание следует обращать на соблюдение мер противопожарной безопасности при хранении материальных средств и работе в складе.

78. Укладка продовольствия и имущества в штабеля производится так, чтобы оставались проходы. Загромождение в складе проходов и выходов запрещается. Запрещается укладывать имущество вплотную к радиаторам отопления, электропроводке и лампам.

79. Склад обеспечивается положенным противопожарным инвентарем. Средства пожаротушения необходимо размещать снаружи у входа в склад на щите. Кроме оборудованных пожарных щитов, вблизи склада устанавливается Ұмкости с водой и ящики с песком.

80. Продовольственный склад в период отсутствия материально- ответственного лица вскрывается комиссионным порядком только в исключительных случаях:

при стихийных бедствиях;

с объявлением учебной и боевой тревоги в части;

при отсутствии начальника склада по болезни и другим причинам.

81. Решение на вскрытие склада принимает командир части или лицо его замещающее, с составлением акта на вскрытие. Состав комиссии объявляется приказом по части. В состав комиссии обязательно включаются представитель незаинтересованной стороны. Состав должен быть не менее 3-4 человек. Председатель комиссии назначается из числа заместителей командира части. Допуск на вскрытие склада оформляется на председателя комиссии. Вскрытие склада производится председателем комиссии в присутствии членов комиссии и начальника продовольственной службы. Материальные средства из продовольственного склада отпускаются по накладной, оформленной в 3 экз. расписывается в накладной об отпуске материальных средств лично председатель комиссии.

82. В акте отражается: дата и время вскрытия склада; состав комиссии; наименование и количества выданных материальных средств или ссылка на номер накладной; номер печати, которой опечатывается склад; подписи членов комиссии.

Акт составляется в трех экземплярах и утверждается командиром воинской части. После отпуска материальных ценностей продовольственный склад закрывается, опечатывается и сдается под охрану начальника караула.

Первый экземпляр акта с первым экземпляром накладной передается на хранение начальнику продовольственной службы. Второй экземпляр накладной вручается получателю, третий в финансовую службу части. По прибытию в часть начальника продовольственного склада ему вручается первый экземпляр акта вскрытия и накладная. После вскрытия и сличения количества отпущенных материалов с третьим экземпляром накладной начальник продовольственного склада списывает с учета отпущенное имущество, уничтожает второй экземпляр акта и третий экземпляр накладной, первые экземпляры акта и накладной сдает в службу под роспись в книге учета сданных документов.

83. В целях предупреждения несчастных случаев, травм личного состава и аварий, все работы в хранилищах выполняются с обязательным соблюдением правил техники безопасности под непосредственным руководством начальника склада (командира подразделения).

84. Инструкции по правилам: перемещения, укладки, распаковки и упаковки продовольствия; перемещения грузов с использованием средств малой механизации; включения и выключения электросиловых установок разрабатываются, с учетом нижеследующих требований.

В инструкциях должен быть изложен порядок оказания первой помощи, пострадавшим от электрического тока, при ожогах и отравлении газами. В зависимости от конкретных условий инструкции по техники безопасности разрабатываются и для других видов работ. Инструкции утверждаются соответствующими должностными лицами и вывешиваются у пультов управления электросиловым оборудованием и в местах производства работ.

85. Одним из важнейших условий, обеспечивающих сохранность картофеля, овощей и плодов при хранении, является подготовка хранилищ к приему и хранению, которая начинается сразу после освобождения их от остатков картофеля и овощей урожая прошедшего года.

86. Хранилища и прилегающую к ним территорию очищают от отходов, непригодных к использованию картофеля, овощей, плодов и мусора. Весь мусор, отходы и непригодные к использованию картофель, овощи и плоды утилизируют в установленном порядке.

87. Закрома разбирают, напольные распределители воздуха, тару и инвентарь выносят из хранилищ, очищают от грязи, промывают, просушивают и при необходимости ремонтируют.

88. Для просушивания хранилищ открывают все двери, люки и вентиляционные трубы. Тщательно проверяют состояние перекрытий, кровли, изоляции, особенно в местах, где имелись промерзания и течи. Проверяется состояние отопительных систем в хранилищах.

После ремонта хранилищ и просушки съемное оборудование устанавливают на свои места, инвентарь вносят в хранилища.

89. За 20 - 25 дней до загрузки картофелем и овощами овощехранилища подвергают дезинфекции. Температура в хранилище при дезинфекции поддерживается не ниже +15 или +16°С.

Все двери закрывают наглухо, люки, вентиляционные трубы плотно закрывают, щели замазывают глиной.

90. После дезинфекции за две недели до приема овощей все деревянные и каменные части хранилища белят известковым раствором, приготовленным из расчета 2,5 кг свежегашеной извести и 50 г медного купороса на ведро воды вместимостью 12,3 л. Это количество раствора расходуется на побелку 20 м² поверхности.

91. Для того чтобы в хранилище не проникали грызуны, надо залить в щели хлорную известь и заделать все отверстия битым кирпичом и стеклом, а затем залить цементным раствором.

92. В воинских частях переработке (квашению, солению) подвергают капусту белокочанную, огурцы, помидоры и для предотвращения порчи в исключительных случаях морковь и свеклу.

Переработка овощей в условиях воинской части увеличивает сроки их хранения, расширяет ассортимент и разнообразие питания личного состава.

93. Квашение белокочанной капусты, соление огурцов, помидоров и других овощей должно производиться в квасильно-засолочных пунктах.

Квасильно-засолочный пункт воинской части строится по типовому или индивидуальному проектам или может быть оборудован в приспособленном помещении.

Помещение должно отвечать всем санитарно-гигиеническим требованиям, предъявляемым к объектам продовольственной службы, и обеспечиваться водопроводом с холодной и горячей водой, канализацией, силовой и осветительной электросетями, приборами отопления, а также может быть оборудован холодильными камерами. Площадь и объем квасильно-засолочного пункта должны обеспечивать размещение необходимого количества оборудования и инвентаря для подготовки сырья, приправ и пряностей, емкостей для квашения капусты, бочек и стеклянных баллонов для соления огурцов, помидоров.

94. Квасильно-засолочный пункт должен иметь:

помещение (навес) для приема и временного хранения сырья, запасов приправ, пряностей и соли;

помещение для сортировки, калибровки, очистки и мойки сырья, подготовки пряностей и приправ, укладки огурцов и помидоров в бочки или стеклотару;

помещение для сортировки, калибровки, очистки и мойки сырья, подготовки пряностей и приправ, укладки огурцов и помидоров в бочки или стеклотару;

место для ремонта и сборки бочек, а также помещение для их хранения;

место (площадку или отделение в помещении) для замачивания и подготовки бочек, для мытья стеклотары;

место для размещения оборудования или установки для приготовления раствора соли;

помещения для размещения дошников, контейнеров и бочек, в которых хранится квашеная капуста и соленые овощи;

шинковальные машины, производственные столы, ванны, корнерезки, транспортеры (контейнеры), машины для выгрузки капусты, лари для соли, подтоварники, шкафы для спецодежды, весы товарные.

95. Для квашения капусты используются бетонные чаны, а также бочки.

В современных квасильно-засолочных пунктах чаны находится в охлаждаемом помещении и доступна для контроля и ремонта. Цементные чаны могут быть прямоугольной формы, стенки и дно должны быть ровные, гладкие, без трещин.

96. Чаны оснащаются подгнетными кругами и винтовыми прессами. Доски, из которых изготовляется подгнетный круг, толщиной 4 - 5 см обрабатываются гладко и подгоняются плотно.

97. При квашении небольшого количества капусты используются настольные овощерезки (корнерезки) или шинковальные доски.

98. Кроме перечисленного выше в квасильно-засолочном пункте содержится следующий инвентарь и посуда: луженые вилы, черпаки, дуршлаг, шумовку, шест трехметровый с металлическим наконечником, подставка для инвентаря, комплект столовой посуды для опробования капусты и соленых овощей, тумбочка для хранения посуды.

99. Все емкости для квашения капусты перед закладкой в них сырья тщательно подготавливают. Чаны проверяют на течь, с этой целью наполняют их на 2 - 3 дня водой до краев. При обнаружении течи осаживают обручи, конопатят щели или заделывают их цементом.

100. Для извлечения из древесины пахучих эфирных масел и дубильных веществ, вызывающих потемнение квашеной капусты, чаны и бочки предварительно вымачивают в течение 20-25 дней, меняя воду через каждые 5-6 суток. Затем их тщательно моют 0,2%-ным горячим раствором каустической или 0,5%-ным раствором кальцинированной соды, промывают холодной водой с применением волосяных или капроновых щеток до тех пор, пока вода станет совершенно бесцветной. Такой же обработке подвергаются цементированные чаны.

101. Перед закладкой капусты бочки и чаны для лучшей дезинфекции окуривают черенковой (рафинированной) серой из расчета 10 г на 100 кг вместимости бочки. Серу сжигают в жаровнях или глиняных сосудах, установленных на дно чана на каменных или кирпичных подставках. Во время окуривания чаны сверху покрывают полотном или влажным брезентом, а затем деревянным кругом. Окуривание производят в течение 8 - 10 ч, после чего чаны проветривают до полного исчезновения запаха сернистого газа.

102. Для создания водонепроницаемой внутренней поверхности чанов рекомендуется стенки и дно их покрывать тонким слоем расплавленного парафина или смесью, состоящей из канифоли (85%), парафина (10%) и растительного масла (5%). Не допускается покрытие поверхности дошников толстым слоем парафина, так как он отстает от нее и попадает в капусту.

103. При ремонте цементированных емкостей необходимо учесть, что схватывание цемента происходит в течение 21-25 дней, а поэтому сырье в цементированные емкости должно закладываться по истечении этих сроков. При парафинировании цементированных емкостей рекомендуется слой расплавленного парафина наносить кистью, а затем разгладить горячим электроутюгом, обшитым марлей, сложенной в пять слоев. При этом способе парафин загоняется в поры цемента и образует прочную прослойку между стенками цементированной емкости и продукцией.

104. Для предохранения древесины бочек и подгнетных кругов от быстрого плесневения после выгрузки квашеной капусты их зачищают, моют теплой водой и покрывают раствором мела. Раствор готовят из расчета 3 кг мела на 10 л воды. Побелку производят с помощью гидропульта или вручную щетками. Бочки рекомендуется покрывать этим раствором также снаружи. Побеленные бочки закрывают предохранительной сеткой и содержат в таком виде до следующего сезона.

105. При работе с серой и парафином необходимо соблюдать необходимые инструкцию меры безопасности.

106. Для соления огурцов, помидоров и других овощей пригодны только бочки прочные, чистые, без постороннего запаха, с полным количеством обручей, не дающих течи. Рекомендуются бочки из дубовой, буковой, осиновой, липовой и чинаровой клепки. Бочки должны быть непроницаемы в швах между клепками, без повреждений и изъянов в уторах. Особое внимание обращается на прочное закрепление днищ в пазах уторов, где возможна утечка рассола или сока капусты.

Для квашения капусты и соления овощей могут быть использованы как новые, так и бывшие в употреблении исправные бочки, удовлетворяющие требованиям действующих стандартов.

107. Проверка заливных бочек на отсутствие течи производится наполнением их водой на 12 часов. Если после этого срока наполненная водой бочка при перекатывании не дает течи, то она пригодна для соления овощей. Железные обручи для предохранения от коррозии рекомендуется покрывать краской. Бочки подвергаются тщательному наружному осмотру. Загрязненные бочки перед замочкой моют горячей водой (температура воды 70 - 80°С) с применением волосяных или капроновых щеток.

Применение проволочных щеток запрещается.

Бочки, дающие течь, и с другими дефектами отбраковывают и подвергают ремонту.

108. Проверенные исправные бочки заливают водой для замочки. Процесс замочки продолжается 15 - 20 суток), да меняется через каждые 3 - 5 суток).

Бочки после замочки заполняются (на 1/3 емкости) горячим 0,08%-ным раствором каустической соды, или 0,2%-ным раствором кальцинированной соды, или заливают кипятком, добавляя на 10 л воды 8 грамм каустической или 20 грамм кальцинированной соды, и выдерживают тару с щелочным раствором в течение 10 мин, прокатывая ее. Затем щелочной раствор выливают и бочки снова заливают на 1/3 емкости кипятком без соды. Вновь выдерживают их 10 мин. После этого бочки промывают несколько раз чистой водой. Верхние укупорочные днища новых и бывших в употреблении бочек моют и пропаривают отдельно.

109. Бочки после обработки направляют для заполнения продукцией или на хранение. Для хранения бочки укладывают на подтоварники или напольные стеллажи шпунтовыми отверстиями вверх и затем заливают 3%-ным раствором поваренной соли на 1/3 емкости. Высота штабеля может достигать четырех ярусов, между которыми делают прокладки из деревянных брусков. Штабель укладывается под навесом или закрывается сверху и сбоку подсобными материалами от воздействия солнечных лучей. После хранения бочки вновь тщательно ополаскиваются водой и подаются для затаривания.

110. Деревянные пробки перед употреблением ошпаривают в кипятке, просушивают и затем нижние (более узкие) концы до половины погружаются в расплавленный парафин. Перед укупоркой бочек на шпунтовое отверстие кладут ошпаренную марлю или некрашеный холст, а затем вставляют парафинированные пробки. Подготовленные парафинированные пробки должны храниться в чистых закрытых ящиках.

111. Бочки, особенно из дерева мягких пород и пористого бука, рекомендуется парафинировать. Для этой цели тщательно вымытые ошпаренные бочки просушивают, вскрывают укупорочные днища, прогревают внутренние стенки бочек, тотчас же наливают в бочку горячий расплавленный парафин, быстро поворачивают бочку несколько раз вокруг оси, чтобы расплавленный парафин покрыл всю внутреннюю поверхность бочки тонким слоем, а затем излишек парафина выливают обратно в емкость. Чтобы парафин не застывал, емкость с расплавленным парафином необходимо постоянно держать в горячей воде. Укупорочные днища бочек покрывают горячим парафином с помощью кисти.

112. Пол в квасильно-засолочном пункте должен быть из материала, легко поддающегося мойке, иметь канализационные трапы и уклон в сторону трапов.

Для выборки квашеной капусты из дошников на квасильно-засолочном пункте должен иметься комплект спецодежды и инвентаря. К спецодежде относятся белые халаты, колпаки, фартуки, резиновые сапоги, резиновые коврики (все это должно содержаться в исправности и чистоте), к инвентарю - луженые шариковые вилы с тщательно зачищенной и отполированной ручкой, черпаки или дуршлаги из пищевого алюминия или нержавеющей стали на длинной ручке, а также тара для квашеной капусты и соленых овощей.

Для соблюдения личной гигиены персонала на квасильно-засолочном пункте в обязательном порядке должна быть раковина или умывальник с чистым полотенцем.

113. Территория квасильно-засолочного пункта должна быть заасфальтирована, озеленена и постоянно содержаться в надлежащей чистоте.

Для отходов и мусора на территории квасильно-засолочного пункта устраиваются плотно закрывающиеся выгребные ящики или ямы, расположенные от производственных помещений не ближе 25 м.

114. В здании квасильно-засолочного пункта в обязательном порядке устраивается канализация с выводом в общую канализационную сеть.

115. Для парафинирования бочек должен использоваться пищевой парафин, разрешенный для использования в этих целях органами здравоохранения Республики Казахстан.

Все материалы, используемые для оборудования квасильно-засолочного пункта, должны быть допущены Министерством здравоохранения для использования на пищевых предприятиях.

116. Лица, работающие в квасильно-засолочном пункте, должны хорошо знать и выполнять все инструкции техники безопасности.

Все механизмы, имеющие электрический привод, должны быть заземлены, около них положены резиновые коврики и вывешены таблички с инструкцией работы и техники безопасности.

При подготовке механизмов к работе следует проверить исправность электродвигателей, правильность подключения их к сети. Эта работа должна проводиться электриком.

Проверяется исправность приводных ремней, транспортерных лент, ограждения движущихся частей. Все машины опробуются на холостом ходу.

Запрещается проводить обслуживание, ремонт механизмов на ходу или при включенном приводе.

При дезинфекции чанов в помещений квасильно-засолочного пункта методом окуривания серой рабочие должны работать в изолирующих противогазах.

В чанах с частично выбранной капустой могут накапливаться вредные газы. Поэтому при выборке капусты из чана должны работать не менее двух человек, один из которых постоянно находится наверху. Находящийся внизу привязывается за пояс страховочной веревкой. Оба должны иметь изолирующие противогазы.

118. Для хранения соленой рыбы, томата-пасты и растительного масла в воинской части, как правило, оборудуется отдельное хранилище (желательно в подвальном помещении). Оно должно иметь:

стеллажи и подставки;

термометр и психрометр;

весы товарные с комплектом гирь;

инвентарь для вскрытия тары;

комплект хозяйственного инвентаря для уборки и противопожарный инвентарь.

117. Складские помещения и оборудование хранилищ должны отвечать санитарно-гигиеническим требованиям, предъявляемым к объектам продовольственной службы, и обеспечивать противопожарную безопасность.

Уборка помещений проводится не реже одного раза в сутки в конце рабочего дня. После каждого отпуска продовольствия и имущества подметаются просыпавшиеся продукты, грязь. Для сбора сметок и мусора у каждого хранилища оборудуются приемники (ящики) с плотно закрывающейся крышкой. Ящики должны регулярно очищаться и дезинфицироваться.

Уборочный инвентарь по окончании работы помещается в специально предназначенные для этой цели шкафы. Генеральная уборка складских помещений с удалением пыли со стен, потолков, с тары с продовольствием, полок, стеллажей проводится по мере необходимости, но не реже одного раза в неделю.

Для очистки, ремонта и содержания тары выделяется отдельное изолированное помещение.

118. Территория вокруг склада постоянно содержится в чистоте, для чего необходимо:

подъезды, выгрузочные площадки, водосточные канавы, а также территорию вокруг хранилищ на расстоянии не менее 3 - 5 м от стен летом очищать от мусора и травы, а зимой - от снега;

обрезать ветки деревьев, касающиеся стен и кровли хранилищ;

не складировать у хранилищ различный инвентарь и оборудование.

В местах размещения объектов склада не курить, не разводить костры и не сушить сено. Пожарный инвентарь, водоемы, гидранты и краны содержатся в постоянной готовности к использованию. Места их расположения обозначаются указателями.

119. Температура, воздуха в хранилищах измеряется термометрами, а относительная влажность - психрометрами.

Поддержание требуемой температуры и влажности воздуха в хранилищах обеспечивается за счет изменения интенсивности воздухообмена системой вентиляции или проветриванием, а в отапливаемых помещениях, кроме того, регулированием работы отопительных приборов.

В необходимых случаях могут применяться специальные обогреватели, калориферы, осушители воздуха либо влагопоглощающие средства, такие, как хлористый калий, негашеная известь.

Для проветривания открываются двери, окна, люки, вентиляционные каналы.

Проветривание помещений не допускается:

во время дождя, тумана, снегопада, грозы, пыльной бури, при наличии дыма от лесных (торфяных) пожаров;

при превышении температуры наружного воздуха над температурой его в хранилище более, чем на 5° С.

120. На складе должны регулярно проводиться мероприятия по борьбе с вредителями продовольствия. Эти мероприятия подразделяются на профилактические и истребительные.

Профилактические мероприятия включают:

ежедневное поддержание в постоянной чистоте и исправности помещений, инвентаря и оборудования склада;

ежедневное соблюдение санитарно-гигиенических правил при приеме, хранении и отпуске продовольствия и имущества;

ежемесячная проверка продовольствия, имущества, помещений хранилищ и территории, прилегающей к складу, на зараженность вредителями продовольствия;

во время подготовительного периода (май и ноябрь месяца) проводить, механическую очистку оборудования, тары и транспортных средств, а при необходимости текущий ремонт.

121. Проверка на зараженность вредителями продовольствия проводится не реже одного раза в месяц в холодный период года и не реже одного раза в неделю при температуре воздуха выше 10°С.

Мягкую тару, инвентарь и транспортные средства, используемые для перевозки продовольствия, проверяют каждый раз перед применением.

122. При проведении текущего ремонта особое внимание обращается на очистку от грязи и пыли стен, потолков, перегородок, стропил, карнизов, углов, стволов. Все щели и трещины в конструкциях тщательно заделываются.

Для предотвращения проникновения грызунов в складское помещение отверстия труб и технических проводок заделываются цементом, а выходы вентиляционных каналов - металлической сеткой сечением отверстий не более 5 мм.

В хранилищах с глухими подпольями и двойными полами верхние доски вскрываются. Подполья очищаются от мусора, просыпанных продуктов, обнаруженных гнезд грызунов. Норы пропиливаются ядами (крысином, зоокумарином), входы в них заделываются бетоном и битым стеклом или забиваются листовой сталью. Тщательно очищаются навесы, бунтовые и выгрузочные площадки, инвентарь и оборудование. Мусор после очистки немедленно удаляется из помещений и сжигается. После текущего ремонта и механической очистки пустые складские помещения, инвентарь и оборудование подвергаются химическому обеззараживанию (дезинфекции).

123. Истребительные мероприятия проводятся с целью уничтожения грызунов и вредителей продовольствия и включают:

систематическое истребление грызунов;

механическую очистку и химическое обеззараживание (дезинсекцию) складских помещений, инвентаря и оборудования;

обеззараживание продовольствия.

Мероприятия по борьбе с вредителями продовольствия и грызунами проводятся, как правило, специализированными организациями один раз в месяц в летнее время и один раз в два месяца в зимнее время.

124. Помещения стационарных холодильников подвергаются дезинфекции. Перед дезинфекцией камеры освобождаются от продуктов, тары, инвентаря, прокладочных реек, стеллажей и другого оборудования. Со стен и потолков смывается старая побелка, плесень, очищается от загрязнений пол.

Для дезинфекции используется раствор хлорной извести, антисектол (смесь 2,5 части хлорной извести и 3,5 части кальцинированной соды). Дезинфицирующий раствор наносится тонко распыленной струҰй из расчета 0,5 - 1 л на 1 м² последовательно на пол, стены, потолок помещения. Одновременно с обработкой камер дезинфицируются коридоры, лестничные клетки и другие помещения.

После дезинфекции камеры закрываются на один-два часа, затем проветриваются и просушиваются. После просушивания стены и потолки обрабатываются побелочной смесью.

Металлические части, оборудование и полы камер очищаются и моются 0,5 - 1%-ным раствором едкого натра.

Инвентарь, стеллажи и другое оборудование камер очищается от загрязнений, промывается 1 - 2%-ным раствором кальцинированной соды.

125. В целях предупреждения несчастных случаев, травм личного состава и аварий все работы в хранилищах выполняются с обязательным соблюдением правил техники безопасности под непосредственным руководством начальника склада.

126. Инструкции по правилам техники безопасности разрабатываются с учетом производства следующих работ:

перемещения, укладки, распаковки и упаковки продовольствия, техники и имущества;

погрузки и выгрузки транспортных средств;

квашения капусты, соления огурцов и томатов;

подготовки квашеной капусты в дошниках для отпуска;

зачистки и обработки дошников (бетонных ям);

перемещения грузов с использованием средств малой механизации;

включения и выключения электросиловых установок;

очистки имущества механическими и электрическими щетками.

В инструкциях должен быть изложен порядок оказания первой помощи пострадавшим от электрического тока, при ожогах и отравлении газами.

В зависимости от конкретных условий инструкции по правилам техники безопасности могут разрабатываться и для других видов работ. Инструкции утверждаются заместителем командира воинской части по тылу и вывешиваются у пультов управления электросиловым оборудованием и в местах производства работ.

Глава 3. Общие положения по хранению продовольствия, техники и имущества службы

Параграф 1. Основные принципы и порядок хранения продовольствия

127. Продовольствие, поступающие на хранение, должны отвечать требованиям стандартов или технических условий. Качество каждой партии продовольствия удостоверяется справкой или свидетельством о качестве. Его размещение и укладка производится с учетом сроков выработки (изготовления) и времени поступления на склад, ассортимента, предназначения, вида упаковки, допустимости товарного соседства, устойчивости при хранении и других признаков.

Продукты, предназначенные для текущего обеспечения, размещаются отдельно от войсковых запасов.

128. Продовольствие, хранящееся в мешках, ящиках и другой таре, укладывается в штабеля на напольные стеллажи. Штабеля размещаются на одной линии по длине и ширине помещения так, чтобы обеспечивалось удобство работ и осуществление контроля за качеством хранимого продовольствия.

Расстояние между штабелем и стеной должно быть не менее 0,7 м, между штабелями – 0,3 м по ширине и 0,5 м – по длине складского помещения.

129. Высота и способ укладки продовольствия в штабеля принимается с учетом его физико-химических свойств и качественного состояния, вида тары, времени года, конструктивного исполнения системы вентиляции хранилища. В любом случае расстояние от верхнего среза штабеля до потолочного перекрытия должно быть не менее 0,5 м.

130. Продовольствие размещается в изолированных между собой помещениях (секциях). При недостатке помещения (секций) допускается совместное хранение однородных продуктов или групп таких продуктов.

Продовольствие рекомендуется размещать по следующим группам:

мука, крупа, бобовые, макаронные изделия, крупяные концентраты;

сахар, чай, кофе, какао, сухари, галеты, печенье, сухое молоко, яичный порошок, сухой кисель;

лавровый лист, перец, горчица, овощи сушеные, сухофрукты, овощные концентраты;

консервы молочные, овощные, фруктовые, рыбные экстракты и соки, фрукты сушеные;

масло растительное, томат-продукты, квашеные и соленые овощи, соленая рыба;

масло коровье, молоко и молочные продукты (творог, сметана, сливки, сыр);

консервы мясные и мясорастительные;

мясо свежее и субпродукты;

рыба свежая;

картофель и свекла свежие;

капуста свежая;

лук репчатый;

морковь свежая;

перец сладкий свежий;

зелень;

соль.

131. Допускается размещение продовольствия в одном складском помещении по следующим группам:

продукты с низким содержанием влаги – мука, крупа, бобовые, макаронные изделия, сухари, галеты, сахар, чай, кофе, пищевые концентраты, сушеные овощи, специи, соль и т. Д., а также консервированные продукты, фруктовые и овощные соки, картофель и свекла, капуста свежая, морковь, лук;

томат-паста, квашеные и соленые овощи, соленая рыба, масло растительное.

Размещение штабелей с продуктами должно исключать возможность передачи запаха одних продуктов другим.

132. Допускается кратковременное хранение в одной холодильной камере незначительных запасов мяса, рыбы свежей, мясопродуктов, рыбопродуктов, молока, молочных продуктов, жиров и яиц.

133. Продолжительность хранения и последовательность отпуска продовольствия определяются с учетом его качественного состояния и времени выработки. В первую очередь отпускаются продукты более ранней выработки.

134. Режим хранения (температура и относительная влажность воздуха, освещение, вентиляция) должен устанавливаться с учетом физико-химических свойств каждой группы продовольствия. Температуру и относительную влажность воздуха измеряют один раза в сутки, утром или вечером. Данные измерений заносят в карточку регистрации температуры и влажности воздуха (по форме согласно приложению 2 к настоящей Инструкции.), таблица для вычисления относительной влажности воздуха указана в приложении 3 к настоящей Инструкции.

135. Продовольствие, зараженное вредителями продовольствия и продуктами их жизнедеятельности, подрабатывается путем механической очистки, сушки, охлаждения, промораживания или газации.

Механической очистке с применением различного типа сортировочных машин подвергаются мука, крупа, сушеные овощи и фрукты.

Подработка продовольствия сушкой производится в сушильных шкафах, а при их отсутствии – в хлебопекарнях или специально оборудованных печах.

Сушка производится с учетом физико-химических свойств продуктов и вида вредителей продовольствия при температуре от 70 до 100°С.

136. Сухари, галеты, печенье, брикетированные пищевые концентраты, сушеные овощи и фрукты, зараженность которых обнаружена по наличию единичных экземпляров вредителей на поверхности тары и упаковки, не проникших в продукт, после сушки не сортируются. Они укладываются обратно в очищенные ящики и помещаются в обеззараженное хранилище.

При проникновении вредителей в брикеты пищевых концентратов, сухари, печенье и галеты эти продукты выбраковываются.

137. Подработке охлаждением и промораживанием подвергаются сыпучие продукты, сушеные овощи и фрукты путем перекладки штабелей и усиленной вентиляции. Такой способ применяется в холодную сухую погоду, как правило, с последующей механической очисткой. Подработка продовольствия проводится в специально оборудованном месте, отвечающем санитарно-гигиеническим требованиям, под руководством начальника продовольственной службы воинской части.

138. Продовольствие, зараженное вредителями продовольствия и продуктами их жизнедеятельности, обеззараживается путем газовой дезинсекции. Газовая дезинсекция продовольствия должна осуществляться специализированными организациями. Последующая дегазация продуктов до полного удаления запахов примененного химического вещества производится созданием усиленной вентиляции.

139. Подработанные продукты хранят отдельно от остальных и расходуют на довольствие в первую очередь. Порядок использования продовольствия после любого вида подработки определяется ветеринарной службой на основании результатов лабораторных исследований проб (образцов).

Параграф 2. Основные принципы и порядок хранения техники и имущества службы

140. Хранение техники и имущества включает в себя комплекс мер, обеспечивающих их защиту от коррозии, деформации и других разрушающих воздействий, поддержание постоянной технической исправности и готовности к использованию по назначению.

К таким мерам относятся:

выделение и оборудование мест для хранения техники и имущества;

очистка, мойка техники, техническое обслуживание и консервация;

установка (укладка) техники и имущества в местах хранения;

осмотр техники и имущества в процессе хранения, замена отдельных агрегатов техники с ограниченными сроками хранения и освежения;

техническое обслуживание в процессе хранения;

расконсервация и подготовка техники и имущества к использованию по назначению.

141. Хранение техники может быть кратковременным - до одного года и длительным - более одного года. Техника и имущество продовольственной службы должны храниться в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение техники на открытых оборудованных площадках.

142. При постановке техники и имущества на кратковременное хранение комплектующее оборудование не снимается.

При постановке техники и имущества на длительное хранение детали и агрегаты, требующие особых условий хранения (заряженные аккумуляторы, электроприборы и др.), снимаются и хранятся в отдельных помещениях с обеспечением их быстрой выдачи.

143. Открытые площадки для кратковременного хранения техники должны оборудоваться в незатопляемых местах и иметь по периметру водоотводные канавы. Поверхность площадок должна быть ровной с уклоном для стока воды, иметь твердое сплошное или в виде отдельных полос покрытие, способное выдерживать нагрузку передвигающихся машин и техники, находящихся на хранении.

144. Техника в хранилищах устанавливается рядами по типам и маркам с соблюдением необходимых проходов: между образцами в пределах 0,5 - 0,75 м и между рядами 2 - 3 м.

Имущество хранится на стеллажах по видам и категориям.

145. Перед постановкой на длительное хранение техники, бывшей в употреблении, проводится проверка ее технического состояния, техническое обслуживание и консервация. В процессе осмотра и технического обслуживания выявленные недостатки устраняются.

146. Новая техника, поступившая с предприятий промышленности, ставится на хранение без проведения работ по консервации и техническому обслуживанию. Проверка состояния этой техники ограничивается внешним осмотром и восстановлением выявленных нарушений комплектности, окраски и других защитных покрытий.

Глава 4. Хранение продовольствия

Параграф 1. Количественные и качественные изменения продуктов в процессе хранения

147. Изменение качества продуктов является следствием различных процессов, протекающих в них при хранении.

В процессе хранения с ними могут происходить следующие изменения: изменение формы и размеров, массы (увеличение или уменьшение), химического состава, вкуса, цвета, запаха и консистенции, повреждение насекомыми и грызунами, развитие микроорганизмов.

Изменения формы и размеров продуктов (образование лома, крошки, повреждение нижних слоев продуктов в результате давления верхних, бой яиц) происходят в результате механических воздействий.

Для предупреждения изменений формы и размеров необходимо строго соблюдать инструкцию погрузочно-разгрузочных работ и укладки продовольствия.

Уменьшение массы происходит в результате жизнедеятельности пищевых продуктов растительного происхождения (зерно, плоды, овощи), испарения влаги при утруске, разливе, распылении. При этом изменяется форма, консистенция продуктов, плоды и овощи увядают, размягчаются, в них уменьшается содержание питательных веществ. Величина потерь влаги продуктами зависит от температуры, относительной влажности воздуха, тары, способа укладки продовольствия. Высокая температура, низкая относительная влажность воздуха и интенсивная вентиляция способствуют испарению. Более быстро теряют влагу наружные слои продукта и медленнее - внутренние. Продукты, хранящиеся в штабелях, подвергаются усушке сверху и с боков штабеля больше, чем внутри.

Увеличение массы (увлажнение) ухудшает качество продовольствия. Продукты размягчаются, слеживаются, в них быстрее протекают изменения, приводящие к их порче. Продукты увлажняются при хранении их в складах с высокой относительной влажностью воздуха или при резких колебаниях температуры в складе.

148. Пищевые жиры и жиросодержащие продукты окисляются кислородом воздуха с образованием альдегидов, кетонов и других вредных для организма веществ. Присутствие этих веществ придает жирам своеобразный горький вкус, неприятный прогорклый запах. Окисление замедляется при низкой температуре, отсутствии кислорода и света.

149. При хранении в продуктах уменьшается количество витаминов, которые превращаются в соединения, не обладающие активностью. Данный процесс остановить нельзя, можно только замедлить, соблюдая оптимальные условия хранения каждого вида продовольствия.

150. В консервах в банках из жести, луженных оловом, кислоты продукта взаимодействуют с оловом с образованием солей и водорода. Накапливающийся водород увеличивает давление внутри банки, что может привести к физическому бомбажу, когда крышка и дно банки становятся выпуклыми; накапливание солей олова в консервах происходит в результате длительного хранения консервов. В связи с этим консервы нельзя хранить более установленных сроков. По истечении сроков хранения консервов их реализация разрешается только после лабораторного исследования в ветеринарных учреждениях в соответствии с экспертным заключением.

151. Продукты, богатые белками и водой (мясо, рыба, яйца), под действием гнилостных бактерий разлагаются с образованием ядовитых и дурно пахнущих веществ. Гниение можно предотвратить хранением продуктов при температуре 0° С и ниже.

152. В сушеных овощах и картофеле, яичном порошке происходит образование темноокрашенных соединений, изменяется цвет продуктов, посторонние вкус и запах. Замедлить этот процесс можно понижением температуры хранения.

153. При хранении вкусовых продуктов (чай, лавровый лист, перец, горчичный порошок, уксусная эссенция) в них может происходить ослабление запаха вследствие улетучивания ароматобразующих веществ во внешнюю среду. Для ограничения этих потерь продукты должны храниться в газ паронепроницаемой таре (фольга, полиэтилен, целлофан).

Хранение сахара при температуре ниже 0°С неблагоприятно отражается на его качестве; на кусочках появляются белые бугорки - "оспа" (скапливание мелких кристалликов сахара, выделяющихся из сиропа, находящегося в порах рафинада).

Товарный вид увлажненного сахара-рафинада ухудшается, поверхность кусочков покрывается мелкокристаллической пленкой; при сильном увлажнении кусочки сахара теряют форму, образуется крошка, ухудшается цвет.

154. Продукты могут поглощать летучие вещества, которые выделяются из хранящегося рядом продовольствия. Причинами возникновения постороннего запаха могут быть также тара, бумага для упаковки, транспорт, используемый для перевозки продуктов. Для предотвращения возникновения посторонних запахов запрещается хранить продовольствие совместно с остропахучими веществами и продуктами.

155. В некоторых продуктах пищевые вещества из растворенного состояния переходят в кристаллическое, в результате этого изменяется консистенция этих продуктов. Кристаллизация чаще всего происходит в продуктах с высоким содержанием сахара в результате длительного хранения. Для предотвращения кристаллизации продукты должны храниться при соблюдении предусмотренных для них оптимальных условий не более установленного срока.

156. Плесневение продуктов происходит в результате развития различных видов плесневых грибов. На поверхности пораженного продукта образуется пушистый налет белого, серого, черного или зеленого цветов. Продукты приобретают неприятный плесенный и затхлый запах. Плесневею подвергаются пищевые продукты при хранении их на воздухе с относительной влажностью более 75%. Для предупреждения плесневения продуктов необходимо регулярно проводить дезинфекцию складов и осуществлять систематический контроль за качеством хранимого продовольствия и режимом хранения.

157. При развитии в продуктах некоторых видов бактерий могут происходить различные виды брожения (спиртовое, молочнокислое, масляно-кислое, уксуснокислое). В результате этого продукты приобретают неприятный вкус и запах, ослизняются, становятся непригодными для употребления. Для предупреждения развития микроорганизмов необходимо соблюдать оптимальные условия и сроки хранения продуктов, регулярно, не реже одного раза в месяц, проводить вентиляцию, дезинфекцию складов и осуществлять систематический контроль за качеством хранимого продовольствия.

158. Насекомые (клещи, жуки, бабочки, мухи) и мышевидные грызуны (мыши, крысы) вызывают порчу продуктов. Они уничтожают, портят и загрязняют продукты своими выделениями и трупами, заносят в продукты болезнетворные микроорганизмы.

Для предупреждения заражения продуктов насекомыми и грызунами необходимо осуществлять систематический контроль за состоянием складских помещений, то есть не реже одного раза в месяц (в летнем периоде) и не реже одного раза в два месяца (в зимнее время) проводить дезинсекционные и дератизационные мероприятия.

Параграф 2. Органолептическое определение качества продовольствия в процессе хранения

159. Проверка качественного состояния хранимого продовольствия осуществляется следующими должностными лицами: заместителем командира части по материально-техническому обеспечению (тылу) не реже двух раз в год, начальником продовольственной службы – не реже одного раза в два месяца и начальником продовольственного склада – ежедневно. При проверке должностные лица производят органолептическую оценку качества хранимого продовольствия.

160. К органолептическим показателям качества пищевых продуктов относятся: внешний вид, цвет, запах, консистенция, вкус. Органолептическую оценку начинают с наружного осмотра продовольствия. Если продовольствие упаковано, то оценивают упаковку и ее сохранность, а также маркировку тары.

161. Внешний вид характеризует общее зрительное впечатление о продукте. При оценке свежих овощей важнейшим является их форма и окраска.

162. Цвет продовольствия следует определять при дневном рассеянном свете или искусственном свете такого же спектрального состава (люминесцентное освещение).

163. Запах определяют обонянием. Для лучшего восприятия запаха создают условия, способствующие испарению летучих веществ, например, увеличивают поверхность продукта или повышают его температуру. Так, запах растительного масла определяют после растирания его на тыльной стороне кисти, а муки и крупы после согревания на ладони дыханием. Для определения запаха у продовольствия с плотной консистенцией (мяса, рыбы) применяют "пробу на нож". Подогретый нож вводят глубоко в такие места продукта, которые в наибольшей степени подвержены порче и после извлечения быстро определяют запах. Мороженый продукт размораживают. Если какой-либо запах выражен не сильно, то для лучшего распознавания втянутый воздух рекомендуется задерживать на некоторое время остановкой дыхания. При оценке запаха определяют наличие посторонних, несвойственных данному виду продовольствия запахов (тухлый, плесенный).

164. Консистенцию определяют прикосновением к продукту рукой, легким прощупыванием его указательным и большим пальцами, а также приложением усилий - нажатием, надавливанием, прокалыванием, разрезанием (фарш, желе, мясо, джем), размазыванием (паштет, повидло), разжевыванием (капуста, огурцы, сухари), простукиванием (мороженые продукты).

Пальцами определяют упругость охлажденного мяса и рыбы, пропеченность мякиша хлеба, ровность и шероховатость поверхности продукта, степень измельчения муки.

Консистенцию также определяют по осязанию в полости рта, густоте, клейкости и силе нажима продукта (например, консистенция жидкая, сиропообразная, густая, плотная или хрустящая). О консистенции некоторых продуктов судят также по зрительным ощущениям, например, о вязкости жидкости при ее переливании или о густоте продукта при его размешивании. При оценке консистенции учитывают нежность, сочность, упругость, плотность, грубость, твердость, рассыпчатость, крошливость, мягкость, однородность, присутствие твердых частиц (например, песка в томат-продуктах).

165. Вкус - это ощущение, возникающее при возбуждении вкусовых рецепторов, расположенных во вкусовых сосочках слизистой оболочки языка. Различают четыре основных вкуса: горький, сладкий, кислый и соленый. Все остальные виды представляют собой их сочетания: горько-соленый, кисло-сладкий, сладко-горький и др. Вкусовые ощущения могут быть следующих видов: вяжущие, острые, терпкие, едкие, клейкие, освежающие, жгучие, маслянистые, мучнистые. Вкус и вкусовые ощущения зависят от температуры продукта. Поэтому вкус определяют при 20 - 40° С. Для уменьшения влияния обонятельных ощущений при определении вкуса продукта следует плотно зажимать нос и приостанавливать дыхание. Вкусовые ощущения проявляются с разной быстротой: соленый вкус воспринимается почти мгновенно, реакция на сладкий и кислый вкус менее быстрая, на горький - замедленная.

При органолептической оценке отмечают наличие посторонних привкусов (пресный, пересоленный, горький). При анализе явно недоброкачественного продукта вкусовую пробу не проводят.

Параграф 3. Хранение муки и крупы

167. При приеме муки и крупы в момент выгрузки производится тщательный осмотр состояния тары и ушивки, правильность маркировки. Мешки должны быть плотными, прочными, чистыми, сухими, не зараженными вредителями и без постороннего запаха.

Мука и крупа, поступающие на склад в мешках стандартной массы, принимаются путем пересчета количества мест. Продукты в поврежденных мешках принимаются по фактической массе с оформлением соответствующего акта.

168. Размещение муки и крупы в складе производится с учетом их видового и сортового состава, условий сохранности качества продукта и в зависимости от наличия складских помещений.

Мука и крупа укладываются в штабеля с соблюдением установленных правил укладки, часть продуктов текущего довольствия может храниться в ларях.

169. Мешки с мукой и крупой укладываются в штабеля "тройником" ровно (по отвесу). Укладка мешков "тройником" производится в следующем порядке: два мешка кладут рядом друг с другом боковыми сторонами, поперек к этим мешкам впритык укладывают третий мешок; второй ряд укладывают таким образом, чтобы один мешок лежал поперек на двух параллельных мешках первого ряда, а два других мешка для связи кладут на поперечный и продольные мешки.

Муку и крупу, для сохранности, которых необходимо усиленное проветривание (с повышенной влажностью), укладывают "четвериком" (сквозная укладка), располагая мешки следующим образом: два мешка первого ряда кладут параллельно с небольшим зазором между ними, следующую пару второго ряда мешков кладут на первую поперек, а третью пару на вторую, как первую, и т. д. Высота штабеля при сквозной укладке не должна превышать шести рядов. Может производиться укладка мешков также "пятериком".

170. За сохранностью мешков с мукой или крупой при хранении, перемещении и при погрузочно-разгрузочных работах устанавливается тщательное наблюдение. Лопнувшие, разорванные или поврежденные грызунами мешки должны быть немедленно починены или заменены крепкими, а продукты просеяны и перетарены.

Применение крючков, "кошек" для переноски мешков с продуктами запрещается.

171. Высоту укладки штабелей устанавливают в зависимости от влажности муки и крупы и температуры воздуха на складе согласно приложению № 4 к настоящей Инструкции.

172. Рис и крупы с влажностью до 17% укладывают в штабеля высотой не более 8 рядов. При хранении в мешках массой 50 кг ячменной крупы и гороха лущеного высоту укладки штабелей можно увеличить на 2 ряда.

В районах с жарким климатом высота укладки в теплое время года соответственно снижается на один-два ряда мешков.

При кратковременном хранении муки и крупы (до одного месяца) высота укладки может составлять в весенне-летний период 12 рядов, в осенне-зимний - 14 рядов.

173. Мука хранится в чистом, сухом, вентилируемом помещении при температуре окружающего воздуха не выше +25°С и относительной влажности воздуха 70 - 75%, крупа при температуре не выше +10°С и относительной влажности не более 75%.

174. Для сохранения качества муки и крупы в процессе хранения производится вентилирование (проветривание) хранилищ. В этих же целях при необходимости проводится перекладка мешков с мукой и крупой.

Сроки перекладки штабелей устанавливаются в зависимости от качества и состояния продукции, длительности хранения и высоты укладки. При перекладке штабелей мешки из нижних рядов укладываются в верхние и наоборот.

175. Период осеннего и отдельные периоды летнего похолодания, а также суточные перепады температуры рекомендуется использовать для вентилирования хранилищ и охлаждения продукции. Увеличение высоты штабеля допускается только после охлаждения муки и крупы.

При наступлении весеннего потепления принимаются меры, обеспечивающие сохранность пониженных температур муки и круп. Для этого окна и двери склада держат закрытыми, открывая их в случае крайней необходимости.

При переводе муки и крупы на весенне-летнее хранение высота укладки штабеля снижается перед наступлением потепления. При наличии резкой разницы между температурой воздуха снаружи и внутри склада устанавливается тщательное ежедекадное наблюдение за нижними рядами штабелей с продукцией.

176. Все работы по обеззараживанию продукции проводятся в соответствии с Инструкцией по борьбе с вредителями хлебных запасов.

177. В случае обнаружения слеживания продукции (увлажнения, подмокания), появления плесени на мешках с мукой или крупой, повышения температуры принимаются срочные меры для предупреждения их порчи.

При наличии в штабеле мешков со слежавшейся мукой штабель снижается по высоте. При перекладке мешки со слежавшейся мукой перекатываются по доскам с избитыми поперечными планками. Мешки с сильно слежавшейся мукой отделяются от штабеля, комки разбиваются, и если полученная из них мука окажется нормальной по качеству, она просеивается и реализуется в первую очередь.

Подмоченные или заплесневевшие мешки должны быть выделены из штабеля и просушены. Мука из них пересыпается в чистые мешки, а в необходимых случаях просеивается для отделения образовавшихся корок и комьев.

Подмоченная крупа высыпается из мешков и просушивается, а при образовании комьев - просеивается. Штабеля с продукцией, имеющей повышенную температуру, немедленно разбираются, и отбираются мешки с греющейся мукой или крупой. Для охлаждения муки и крупы мешки устанавливаются в расшитом виде на некотором расстоянии друг от друга, а склад проветривается. После охлаждения мешки укладываются "четвериком" высотой не более шести рядов.

178. За условиями хранения, состоянием и качеством хранящейся продукции устанавливается систематический контроль с момента поступления ее на склад.

Контроль ведут:

за температурой муки и крупы;

за вкусом и запахом муки и крупы;

за зараженностью вредителями муки и крупы, а также стеллажей.

179. Температура муки и крупы измеряется при поступлении в хранилище, а затем при хранении два раза в месяц, если температура воздуха в складе выше 10°С, и один раз в месяц, если она ниже 10°С.

Нестойкие в хранении крупы (кукурузная, пшено, овсяная), а также крупу манную, пшеничную, гречневую, рис, ячменную и горох лущеный контролируют по температуре каждые пять дней.

Параграф 4. Хранение макаронных изделий

180. Макаронные изделия хранятся без перетаривания с укладкой в штабеля.

181. Помещение для хранения макаронных изделий должно быть чистым, сухим, хорошо проветриваемым, не зараженным вредителями хлебных запасов, защищенным от воздействия атмосферных осадков, с относительной влажностью воздуха не выше 70% и температурой не выше +30°С. Хранение макаронных изделий совместно с сильно пахучими продуктами не допускается.

182. Макаронные изделия в хранилище с высокой относительной влажностью воздуха плесневеют, легко поражаются вредителями, а при относительной влажности ниже 50% усыхают и дают много лома. При резких колебаниях температуры и промораживании на поверхности изделий возникают трещины, способствующие образованию лома и крошки. Макаронные изделия укладываются на стеллажах:

упакованные в ящики из гофрированного картона - не более 6 рядов;

в бумажных мешках - не более 7 рядов.

Параграф 5. Хранение хлеба

183. На склад хлеб принимается в остывшем состоянии: в период с апреля по октябрь - не ранее чем через 6 ч, в период с ноября по март - не ранее чем через 4 ч после выпечки.

Все штучные и мелкоштучные изделия из сортовой муки могут приниматься в горячем виде, но не позднее чем через 6 ч после выпечки.

Хлеб имеет соответствующую форму и цвет, а наружную поверхность - без трещин и надрывов.

Хлеб хранится в помещении, изолированном от источников сильного нагрева или охлаждения, обеспеченном возможностью поддержания равномерной температуры не ниже +6°С.

184. Перевозка хлеба производится в специально оборудованных автомобилях или повозках, имеющих прочный кузов, разделенный на секции и оборудованный направляющими из уголка для установки лотков с хлебом или же устроенными внутри них полками.

В исключительных случаях с разрешения медицинской службы, допускается перевозка хлеба автомобилями общего назначения при условии укладки изделий в лотки, ящики или корзины с покрытием чистым покрывалом, а затем брезентом.

185. Помещение для хранения хлеба должно быть: чистым, сухим, побеленным или окрашенным светлыми красками, хорошо вентилируемым, не зараженным вредителями, без плесени на стенах и потолках, хорошо освещенным.

Помещение оборудуется передвижными стеллажами или стационарными полками - стеллажами и лотками. Полки - стеллажи, лотки и ящики изготавливаются из хорошо струганного дерева, не имеющего смолистого или другого запаха, способного перейти на продукт, а также иметь такие размеры, чтобы хранящийся хлеб не деформировался.

Для предохранения хлеба от пыли и мух стеллажи завешиваются шторами из светлой ткани.

Хранить хлеб совместно с остропахучими или загрязняющими продуктами и имуществом запрещается.

Помещения, стеллажи, лотки и ящики для укладки и хранения хлеба должны постоянно содержаться в чистоте.

186. Хлеб для хранения и перевозки укладывается в порядке, указанном в приложении 5 к настоящей Инструкции.

Параграф 5. Хранение сухарей

187. Сухари, упакованные в бумажные многослойные крафт - мешки или в фанерные, дощатые, картонные или запаянные жестяные ящики, хранятся без перетаривания.

188. Помещения для хранения сухарей должны быть чистыми, хорошо проветриваемыми и не зараженными вредителями хлебных запасов.

189. Хранение сухарей совместно с сильно пахучими продуктами, а также с мукой и другими продуктами, могущими послужить источником заражения их вредителями хлебных запасов, запрещается.

Наиболее благоприятные условия для хранения сухарей: температура не ниже +6° и относительная влажность воздуха не выше 75%.

Мешки и ящики с сухарями должны укладываться на стеллажи в штабель высотой не более 15 рядов.

Во избежание лома сухарей укладка мешков должна производиться плотными рядами.

Параграф 6. Хранение галет и печенья

190. Галеты и печенье, поставляемые в заводской упаковке, хранятся без перетаривания.

Галеты хранятся в сухих, чистых, хорошо вентилируемых помещениях, не зараженных вредителями хлебных запасов, при температуре не выше +18°С и относительной влажности воздуха не более 75%; печенье - при температуре от +12 до +23°С и влажности не более 75%; печенье, отправляемое в Северные регионы и труднодоступные районы, - при температуре +18°С и влажности не более 75%. Срок их хранения 6 месяцев.

Хранение этих продуктов совместно с сильно пахучими продуктами запрещается.

191. Ящики с печеньем и галетами устанавливаются на стеллажи в штабель высотой не более 2 м. Расстояние от источников тепла и водопроводных труб должно быть не менее 1 м.

Параграф 7. Хранение сухих пайков

192. При приеме сухих пайков обращается внимание на состояние тары, упаковки, комплектность и качество вложенных продуктов.

Сухие пайки хранятся в чистых, сухих, хорошо вентилируемых помещениях, не зараженных вредителями хлебных запасов, при температуре воздуха от +4 до +27°С и относительной влажности 70%.

193. При хранении ящики с сухими пайками устанавливают на стеллажи в штабель по высоте не более восьми рядов. Начиная со второго ряда через каждые два ряда прокладывают фанеру или картон для предохранения коробок от деформации.

Параграф 8. Хранение пищевых концентратов и киселя

194. Пищевые концентраты и кисель хранят в сухих, чистых, хорошо вентилируемых помещениях, не зараженных вредителями продовольствия. В складские помещения не должны проникать солнечные лучи, способствующие окислению жира.

Относительная влажность воздуха в складском помещении должна быть не более 75%, температура не выше 20°С.

195. При хранении продукции ящики с концентратами устанавливают на стеллажи в штабель по высоте не более восьми ящиков. Начиная со второго ящика для лучшей циркуляции воздуха между рядами ящиков прокладываются рейки толщиной не менее 2 см.

196. Хранение пищевых концентратов и сухого киселя совместно со скоропортящимися продуктами, а также с остропахучими и гигроскопичными запрещается.

Параграф 9. Хранение сахара

197. При приеме сахара обращается особое внимание на состояние тары. Сахар в подмоченной, неисправной или загрязненной таре подсушивается и перетаривается.

198. Оптимальными условиями хранения сахара-песка являются температура воздуха от 0 до +30°С и относительная влажность воздуха не более 70%, сахара-рафинада - температура воздуха от 0 до + 30°С и влажности воздуха не более 80%.

В связи с высокой гигроскопичностью сахара особое внимание уделяют условиям его хранения, имея в виду полное исключение возможности увлажнения его во время транспортирования, выгрузки и хранения. Колебания температуры при хранении также могут вызвать отпотевание и увлажнение сахара.

199. Мешки, ящики и пакеты с сахаром-рафинадом на складах с цементными или асфальтированными полами должны укладываться на стеллажи, покрытые чистым брезентом, рогожей, мешковиной или бумагой.

200. Для краткосрочного хранения при условии сохранности качества сахара допускается укладывать мешки, ящики на асфальтированные или цементные полы на полиэтиленовую пленку, которой после укладки штабеля завертывают два нижних ряда. В хранилищах с деревянными полами брезент, рогожу, мешковину или полиэтиленовую пленку подстилают непосредственно на пол с завертыванием подстилки на два уложенных нижних ряда для предохранения от загрязнения и увлажнения.

201. Сахар-рафинад укладывают в штабель высотой до:

1,8 м - сахар-рафинад прессованный, упакованный в мешки;

5м - сахар-рафинад, упакованный в дощатые ящики;

2 м - сахар-рафинад, упакованный в картонные ящики и групповую упаковку.

Штабель должен быть составлен из однородного по качеству сахара-рафинада, упакованного в тару одного вида, имеющую стандартную одинаковую массу. Мешки с сахаром при укладке в штабель должны быть обращены горловиной внутрь штабеля. Не допускается падение мешков с сахаром, перетаскивание их волоком, а также применение металлических крючьев и других приспособлений, которые могут повредить тару.

Параграф 10. Хранение чая, кофе, какао и шоколада

202. Чай, кофе, какао и шоколад поступают расфасованными в жестяные банки, пачки, коробки, пакеты из полимерных и комбинированных упаковочных материалов, плитки, упакованными в дощатые, фанерные ящики, ящики из гофрированного картона или бумажно-литые прессованные. При приеме указанных продуктов производится пересчет ящиков, осмотр упаковки и маркировки. Кроме того, производится выборочная проверка количества банок, пачек, коробок, пакетов или плиток, уложенных в ящики, а при необходимости проверяется качество продуктов.

203. Ящики с чаем, кофе, какао и шоколадом должны храниться в чистом, сухом, вентилируемом помещении, не зараженном вредителями продовольствия, с соблюдением следующих условий:

чай, кофе, какао при относительной влажности не более 70%;

шоколад при температуре от +19 до +25°С, относительной влажности не более 75%.

Ящики укладываются на напольные стеллажи или в штабель высотой: для чая - не более 5 ящиков, для кофе, какао, шоколада не более 8 ящиков.

Не допускается:

резкие колебания температуры и влажности воздуха;

вентилирование хранилища при влажности наружного воздуха, превышающей влажность воздуха в хранилище;

укладка ящиков с продуктами вблизи водопроводных и канализационных труб и около отопительных приборов ближе чем на 1 м;

хранение в одном помещении с чаем, кофе, какао и шоколадом продуктов, имеющих резко выраженный специфический запах.

Параграф 11. Хранение перца, горчичного порошка и лаврового листа

204. Перец красный и черный, горчичный порошок поступают в воинскую часть в мелкой расфасовке (пачки, коробки, пеналы и др.) и крупной расфасовке (двойные бумажные пакеты, пакеты из полимерных и комбинированных упаковочных материалов), уложенными в ящики фанерные, дощатые или из гофрированного картона с внутренним слоем оберточной бумаги. Лавровый лист поступает упакованным в тканевые мешки.

205. Перец красный и черный, горчичный порошок, лавровый лист хранят в сухих, чистых, хорошо вентилируемых помещениях, не зараженных вредителями продовольствия, при относительной влажности воздуха не более 75% и температуре не выше 20° С.

Ящики и коробки с пряностями устанавливают на стеллажи.

Допускается хранение пряностей совместно с овощами, сушеными плодами и овощными концентратами.

Не допускается хранение пряностей совместно со скоропортящимися, гигроскопичными и имеющими резкий запах продуктами, а также укладка пряностей вблизи водопроводных и канализационных труб, и отопительных приборов.

Параграф 12. Хранение уксусной кислоты

206. Уксусная эссенция поступает расфасованной во флаконы стеклянные вместимостью 0,2 литра и упакованная в картонные ящики.

Уксус пищевой натуральный поступает в стеклянных бутылках, упакованные в ящики.

Уксусная эссенция и уксус пищевой хранятся в сухих, чистых, прохладных, хорошо вентилируемых и затемненных помещениях вдали от пищевых продуктов на стеллажах с соблюдением мер предосторожности, так как случайное потребление уксусной эссенции может вызвать тяжелые ожоги слизистой оболочки пищевода и желудка.

Уксусная эссенция в чистом виде в столовую не выдается, а разбавляется до концентрации столового уксуса. Температура хранения уксусной кислоты от 0 до +20°С при влажности не более 75 - 80%.

Параграф 13. Хранение поваренной соли

207. Поваренная соль поставляется в мелкой расфасовке (в коробках, пакетах), затаренной в дощатые, фанерные ящики или ящики из литой бумаги массой до 30 кг и упакованной в рогожные или многослойные бумажные мешки массой до 50 кг.

208. Соль должна храниться в отдельном сухом, чистом помещении в плотно сбитых деревянных ларях или закромах высотой слоя не более 1,5 - 2 м, Днища закромов и ларей должны быть приподняты над полом на 15 - 20 см.

Соль, затаренная в ящики, укладывается в штабеля на напольные стеллажи высотой до 10 ящиков. Относительная влажность воздуха должна быть не более 75%.

209. Запрещается хранение соли без упаковки с другими продуктами.

210. Инвентарь для погрузки, выгрузки и подработки соли (лопаты, ломы, носилки, метлы, щетки-сметки и др.) хранится совместно с солью в специальном шкафу с соблюдением санитарно-гигиенических правил.

Параграф 14. Хранение томат- продуктов

211. Томат-продукты (томат-паста, томат-пюре, томатный сок) могут поступать на хранение в жестяных и стеклянных банках различной вместимости, в деревянных бочках с полиэтиленовыми вкладышами и без них, в фанерно-штампованных барабанах. Прием томат-продуктов производится путем пересчета количества мест, наружного осмотра тары, проверки соответствия упаковки и маркировки качественному, удостоверению. Оценка качества продукта производится органолептическим и лабораторным способом.

212. Томат-продукты хранятся в чистых, сухих помещениях при температуре воздуха от 0 до +20°С и относительной влажности не более 75%.

Томат-продукты, затаренные в жестяные или стеклянные банки и бутылки, могут храниться совместно с консервами всех видов.

Бочки, бутылки, ящики с банками укладываются в штабеля высотой от 2 до 5 рядов с прокладками деревянных брусков между рядами бочек.

Параграф 15. Хранение скоропортящихся продуктов

213. К скоропортящимся относятся пищевые продукты, которые из-за физической, химической и биологической неустойчивости чувствительны к атмосферным условиям и особенно к температуре и влажности наружного воздуха, к таким продуктам относятся мясо и мясопродукты, рыба и рыбопродукты, плодо-овощи свежие и картофель, пищевые жиры, молочные продукты, консервы, фрукты, фруктовые соки и др.

214. Мясо свежее, колбасные изделия, рыба и другие скоропортящиеся продукты хранятся в подготовленных, отвечающих ветеринарным и санитарно-гигиеническим требованиям холодильных камерах, в которых необходимо поддерживать оптимальную температуру и относительную влажность воздуха.

Параграф 16. Хранение мяса и мясопродуктов

215. Режим хранения свежего мяса определяется с учетом его термического состояния. По термическому состоянию мясо подразделяется на остывшее, охлажденное и мороженое.

Признаками такого деления является температура в толще мышечной ткани или в глубине мясных блоков.

Остывшее мясо - это мясо, подверженное остыванию в естественных условиях или холодильных камерах не менее 6 ч до температуры 12°С в толще мышц; охлажденное - мясо, подверженное после разделки туш охлаждению до температуры в толще мышц у кости от 0 до +4°С; переохлажденное (подмороженное) - мясо, имеющее после холодильной обработки температуру - 2°С с допустимыми колебаниями +1°С; мороженое - мясо, подверженное замораживанию до температуры в толще мышц у кости не выше - 6°С.

Остывшее и охлажденное мясо хранится в подвешенном состоянии на крючьях, изготовленных из луженой или нержавеющей стали. Расстояние между тушами или полутушами должно быть не менее одного-двух сантиметров. Для сбора мясного сока под туши, полутуши подставляются противни.

Мясо мороженое хранится в холодильных камерах, на стеллажах, по видам и категориям в соответствии с имеющимися на мясе клеймами. Совместное хранение мороженого мяса с другими продуктами запрещается.

Мясо, замороженное в блоках, поступает в стандартных изотермических контейнерах или коробках из гофрированного картона и хранится в холодильных камерах, на стеллажах. В тех случаях, когда поступившее в блоках мясо полностью или почти полностью оттаяло (температура в толще мяса - 2°С и выше), оно хранению не подлежит и требует немедленной реализации.

216. Сроки хранения зависят от термического состояния мяса и температурного режима, который может быть обеспечен в камерах. В зависимости от качества мяса ветеринарный врач имеет право изменять сроки хранения.

217. Мясо, мороженное в тушах, полутушах и в блоках, поступающее на склад с температурой в толще мышц выше -6°С, при возможности направляется в камеру для обмораживания или немедленно реализуется. Мясо, оттаявшее до температуры в толще мышц -1°С и выше, принимается на склад только по заключению ветеринарного врача. В последующем такое мясо немедленно реализуется.

218. Мясо, в верхних слоях которого обнаружена плесень, при неизменности органолептических показателей качества тщательно очищается и направляется на реализацию. При глубоком поражении плесенью с изменением органолептических показателей качества мясо на довольствие не допускается. Вопрос о его дальнейшем использовании решает ветеринарный врач.

219. Мясо копчҰности и колбасные изделия хранятся в подвешенном состоянии на крючьях или в специально предназначенной таре на стеллажах.

Мясо копчености в обертке из пергамента или целлофана хранятся при температуре 4-12°С и относительной влажности 75% до 15 суток, в ящиках из гофрированного картона - при температуре от 0 до -4°С и влажности 75% 1 месяц, при температуре от -7 до -9°С и влажности 75% 4 месяца.

220. Колбасы сырокопченые в обертке из целлофана при температуре от 4-12 до +15°С и влажности 75 - 78% хранятся 4 месяца, в ящиках из гофрированного картона - при температуре от -2 до -4°С и влажности 75 - 78% 6 месяцев, при температуре от -7 до -9°С и влажности 75 - 78% 9 месяцев.

Колбасы полукопченые в ящиках из гофрированного картона при температуре до 4 -12°С и влажности 75 - 78% хранятся 10 суток, при температуре до +6°С и влажности воздуха 75 - 78% 15 суток, при температуре от -7 до -9°С и влажности 75 - 78% 3 месяца.

221. Мясо птицы поступает охлажденное и мороженое в стандартной транспортной, таре и хранится на стеллажах в холодильных камерах.

Охлажденное мясо птицы хранят при температуре от 0 до +2°С и относительной влажности воздуха 80 - 85% не более 5 суток со дня выработки.

Мясо птицы мороженое (неупакованные тушки в инвентарной металлической таре или ящиках из гофрированного картона) хранится при температуре -12°С и относительной влажности воздуха 85 - 95% 4 - 5 месяцев, при температуре -15°С и влажности 85 – 95% 5 – 7 месяцев, при температуре -18°С и влажности 85 – 95% 7 – 10 месяцев, при температуре -25°С и ниже и влажности 85 – 95% 11 – 12 месяцев.

Упакованные в пленку тушки птицы в инвентарной металлической таре или в ящиках из гофрированного картона хранятся при температуре -12°С и влажности 85 - 95% 6 - 8 месяцев, при температуре -15°С 8 - 10 месяцев, при температуре -18°С 10 - 12 месяцев, при температуре -25°С и ниже 12 - 14 месяцев.

Параграф 17. Хранение рыбы и рыбопродуктов

222. На продовольственный склад воинской части может поступать рыба свежая, охлажденная, мороженая.

Рыба свежая сразу же после приема поступает на охлаждение, а при отсутствии такой возможности немедленно реализуется.

Рыба охлажденная хранится в чистой, специально предназначенной таре при температуре от +5 до -1°С и относительной влажности воздуха 95%. Срок хранения 2 суток.

223. Рыба мороженая хранится в холодильных камерах на напольных стеллажах без нарушения целости стандартной упаковки (ящиков, кулей, корзин и т. п.) при относительной влажности воздуха 90 - 95% и температуре от -18 до -20°С 6 - 8 месяцев.

Параграф 18. Хранение жиров

224. На обеспечение войск поступают масло коровье, растительное масло. Качество жиров и состояние упаковки должно отвечать требованиям стандартов и подтверждаться документами установленной формы.

225. Масло коровье несоленое, упакованное в ящики дощатые или картонные, хранится при температуре -12°С и влажности 85 - 90% 9 месяцев. Масло, упакованное в металлические банки или ящики, при температуре -15°С и влажности 85 - 90% хранится 12 месяцев, упакованное в ящики из гофрированного картона - при температуре -12°С и влажности 85 - 90% 9 месяцев.

Масло коровье топленое, упакованное в банки металлические и ящики из гофрированного картона, при температуре от -3 до -6°С и влажности 80% хранится 12 месяцев.

226. Масло растительное хранится в специально предназначенных подвалах или затемненных помещениях. Масло, используемое для выдачи на текущее довольствие, при необходимости может размещаться в отдельном изолированном месте складских помещений другого назначения.

Места выдачи (отпуска) масла оборудуют с соблюдением следующих правил:

место размещения тары с маслом поддерживается в постоянной чистоте, деревянный пол обшивается металлическим листом швом "в замок";

розлив масла из бочек производится только с помощью насоса или через кран;

после каждого отпуска бочки закрываются пробками, а места, где было пролито масло, тщательно протираются насухо.

Перед закрытием хранилища проверить, нет ли подтеканий масла из тары. Розлив масла через горловину за счет наклона бочек запрещается.

227. Масло растительное рафинированное при температуре не выше +18°С и влажности 80 - 85% хранится 12 месяцев, нерафинированное - 24 месяца. При более низких температурах повышается вязкость масла, что затрудняет его раздачу из транспортной тары. Для снижения вязкости бочки с таким маслом перед выдачей помещаются в теплое хранилище. Применение для разогрева открытого огня, а также выемка масла из тары ковшами, лопатками запрещается.

228. При хранении масла растительного кроме общих мер пожарной безопасности соблюдаются следующие требования:

при размещении масла на грунте земля, пропитанная маслом, удаляется, а очищенное место засыпается свежим песком;

пол помещений по мере промасливания периодически промывается щелочным раствором;

опилки и ветошь, используемые для очистки полов от пролитого масла, немедленно удаляются из хранилища в специально отведенное место.

Параграф 19. Хранение молока и молочных продуктов

229. Молоко и молочные продукты в протекающей таре, а также с признаками начала брожения, скисания, прогорклости, загрязненные приему не подлежат. Продолжительность и режим хранения молока и молочных продуктов устанавливаются с учетом вида, состояния и срока их выработки.

230. Пастеризованное коровье молоко хранится в таре, в которой оно поступило от поставщика, при температуре от +2 до +6°С не более 36 ч с момента окончания технологического процесса его приготовления в соответствии с действующими санитарными инструкцию для особо скоропортящихся продуктов.

231. Хранение сгущенного стерилизованного молока в банках должно производиться при относительной влажности воздуха не выше 75% и положительной температуре, но не выше +20°С. Хранение при температуре ниже 0°С не допускается.

Молоко цельное сгущенное с сахаром должно храниться при температуре от 0 до +10°С и относительной влажности воздуха не выше 85% не более 12 месяцев со дня выработки в герметичной таре и не более 8 месяцев со дня выработки в негерметичной таре.

232. Молоко коровье цельное сухое в порошке хранится в сухих, чистых, хорошо вентилируемых помещениях при температуре от 1 до 10°С и относительной влажности воздуха не выше 85% 8 месяцев.

Несоблюдение режима хранения приводит к осаливанию, прогорклости, комковатости, появлению рыбного и затхлого запаха, привкуса, несвойственного данному продукту, и другим порокам. Снижается также растворимость молока.

233. Творог и сметана в камерах холодильника хранятся в бочках и барабанах или в специально предназначенной таре (фаянсовой, алюминиевой, из нержавеющей или луженой стали). Бочки и барабаны должны иметь крышки с подкладками из пергамента. На другие виды тары, используемой для получения и кратковременного хранения продукта, оборудуются плотно закрывающиеся крышки. Творог и сметана, охлажденные в бочках и барабанах, хранятся при температуре от 0 до +2°С и относительной влажности воздуха в пределах 80 - 85%. Замораживание сметаны в процессе хранения не допускается.

Творог, замороженный хранится при температуре воздуха в камере -4 и -6°С и относительной влажности 80 - 85%.

Творог и сливки сухие, в том числе сублимационной сушки, хранятся при температуре не выше +25°С и относительной влажности воздуха не более 85% 6 - 7 месяцев.

234. Сыр поступает на хранение после тщательного осмотра и удаления поверхностной плесени. Плесень удаляется соскабливанием или протиркой чистой ветошью, смоченной соленой водой.

Сыр хранится в стандартной таре - ящиках и решетах деревянных или без тары на стеллажах или полках. При хранении без тары головки сыра укладываются на чистые полки и стеллажи плашмя, к каждой головке должен обеспечиваться свободный доступ воздуха. Оптимальными условиями хранения являются относительная влажность воздуха не выше 85 - 87% и температура в пределах от +2 до +10°С.

Параграф 20. Хранение яиц и яичных продуктов

235. Яйца и яичные продукты принимаются на хранение только доброкачественные, упакованные в исправную тару и маркированные согласно требованиям стандартов. Качество яиц выборочно проверяется просвечиванием на овоскопе. Оптимальным режимом хранения яиц является температура от -1 до -2°С при относительной влажности 85%. Срок хранения 6 месяцев.

236. Яичный порошок хранится при температуре от +2°C и ниже и относительной влажности воздуха не выше 60 – 70% 24 месяца.

При хранении яичного порошка в негерметичной таре особое внимание обращается на контроль содержания влаги в продукте.

Параграф 21. Хранение быстрозамороженных блюд и консервов

237. Быстрозамороженные блюда перевозятся и хранятся в стандартной транспортной таре. Оптимальный режим хранения: температура -18°С и относительная влажность воздуха в пределах 90 - 95%. Повторное замораживание блюд после оттаивания запрещается.

238. Консервы мясные, мясорастительные, рыбные, овощные, фруктовые, а также консервированные плодово-ягодные и овощные соки принимаются на хранение только качественные, упакованные в стандартные чистые и исправные ящики с четкой маркировкой. Приему не подлежат консервы с признаками любого вида бомбажа (со вздутыми донышками и крышками), в банках, пробитых, протечных, имеющих помятость фальцев, с нарушением полуды и черными пятнами на поверхности.

Консервы с мокрой поверхностью банок после приема насухо протирают и перетаривают в сухие ящики.

239. За состоянием консервов в процессе хранения организуется тщательный контроль. В случае появления на поверхности банок ржавчины производится осмотр и проверяется качество продуктов во всей партии. Если консервы по качественному состоянию пригодны к дальнейшему хранению, ржавчина удаляется путем зачистки и протирки; на очищенную поверхность наносится тонким слоем смазка ПВК.

240. Консервы мясные и рыбные хранятся в отапливаемых или неотапливаемых помещениях с влажностью не выше 75%. Сроки хранения консервов зависят от вида банок (штампованные, сборные или стеклянные), температурного и влажностного режима.

Для каждого конкретного вида консервов условия хранения определяются действующей нормативно-технической документацией.

241. Хранение консервов при отрицательных температурах не рекомендуется, так как при замораживании, особенно многократном, мышечная ткань мяса и рыбы расслаивается на отдельные волокна, овощи и фрукты размягчаются и теряют свою форму.

В процессе хранения консервов следует избегать резких колебаний температуры и относительной влажности.

Параграф 22. Хранение картофеля, свежих и переработанных овощей и плодов

242. Хранение картофеля и свежих овощей должно быть организовано так, чтобы они оставались здоровыми и сохраняли свои вкусовые качества. Борьба с потерями картофеля и овощей в процессе хранения сводится к мероприятиям, препятствующим развитию микроорганизмов, увяданию овощей и предохраняющим их от замораживания. К этим мероприятиям относятся: отбор на хранение лучших, стойких сортов; предохранение от механических повреждений; дезинфекция и содержание в чистоте хранилищ; удаление больных клубней и поддержание нужных температуры и влажности воздуха в хранилищах главным образом путем правильного оборудования хранилищ надежной вентиляцией и умелым ее использованием в различные периоды хранения.

243. Чем выше температура в хранилищах, тем быстрее происходят процессы распада органических веществ в овощах, тем больше убыль в их массе.

244. Хранение картофеля и овощей необходимо обеспечить при незначительных колебаниях температуры в хранилищах, так как при температурных перепадах повышается интенсивность дыхания и увеличиваются потери.

Излишняя влажность воздуха способствует развитию болезнетворных микроорганизмов, а при недостаточной влажности воздуха происходит увядание растительной ткани овощей и картофеля, нарушается состояние клеточной структуры, ослабевает устойчивость против проникновения микроорганизмов.

245. Для различных овощей требуются разные условия хранения (температура, влажность, способы закладки и пр.). Поэтому совместное хранение их в одном овощехранилище нежелательно.

Запрещается совместное хранение капусты и лука, картофеля и лука, а также капусты с другими овощами и картофелем.

Следует учитывать, что температура в слое овощей всегда выше температуры воздуха в хранилище на 1 - 3°С. Разница между температурой воздуха в овощехранилище и температурой в слое хранимых овощей зависит от конструкции овощехранилища, степени загруженности его, высоты слоя загрузки и устройства вентиляции.

Температура в слое картофеля и овощей должна поддерживаться от +1 до +3°С.

Регулирование температуры и влажности воздуха в помещении достигается при помощи вентиляции.

246. Осенью в период закладки овощей на хранение необходимо удалять из хранилищ излишнюю теплоту и влагу, выделяемые овощами.

Когда воздух снаружи помещения холоднее и суше, хранилище необходимо подвергнуть усиленной вентиляции, для чего все двери, окна, люки и вентиляционные трубы держат открытыми.

247. В сырую теплую погоду, когда температура наружного воздуха выше, чем в хранилище, помещение закрывают, так как вентиляция его приведет к повышению температуры в хранилище и конденсации влаги на овощах.

248. С наступлением устойчивой холодной погоды при температуре наружного воздуха ниже -5°С хранилища должны быть дополнительно утеплены. При необходимости снизить температуру в хранилище открывают двери на короткое время по несколько раз в день, утепляя закрома с картофелем, расположенные у дверей.

При температуре наружного воздуха ниже -10°С вентиляцию осуществляют через вытяжные трубы.

В случае сильных морозов и снижения температуры в хранилище до 0°С протапливают печи.

249. Для регулярного наблюдения за температурой воздуха в хранилище пользуются термометрами, которые вывешиваются в противоположных сторонах хранилища на уровне пола и один в середине хранилища на уровне верхнего слоя овощей в закромах.

250. Наблюдение за температурой производят ежедневно три раза в день: утром, в середине дня и вечером; не менее двух раз в неделю измеряется температура картофеля и овощей на глубине 25 - 30 см от поверхности.

Измерения производят путем опускания термометров в вытяжные трубы закромов, или термометры, вделанные в решетчатые трубки, закладывают в глубину слоя овощей. Относительная влажность воздуха определяется при помощи психрометра один раз в день.

251. Для транспортирования и хранения картофеля, овощей и плодов используются поддоны ящичные и ящики.

252. Высота установки продукции в хранилище определяется прочностью тары, высотой хранилища и возможностью погрузочно-разгрузочных средств. Высота штабеля при хранении плодоовощной продукции в поддонах ящичных и ящиках может составлять от 4 до 5,5 м.

Параграф 23. Закладка картофеля и овощей на хранение

253. На длительное хранение картофель и овощи закладываются только после переборки лежких сортов. Влажные и загрязненные картофель и овощи перед закладкой на хранение очищают от мусора, земли и просушивают под навесом вблизи хранилища.

Картофель, зараженный фитофторой в количестве 2% общей массы партии, к длительному хранению не принимается. Хранение его организуется отдельно, и он реализуется в первую очередь.

Перед закладкой на хранение картофель сортируют на группы:

стандартный, здоровый, без повреждений, годный для длительного хранения;

нестандартный, с незначительными механическими повреждениями и поражением сухой гнилью, пригодный в пищу;

254. Для зимнего хранения белокочанной капусты отбираются вполне сформировавшиеся, свежие, здоровые, плотное, целые кочаны с ровно обрезанной кочерыжкой длиной не более 3 см. Зачистку кочанов производят до плотно облегающих или белых листьев.

Для закладки на длительное хранение не допускаются кочаны с механическими повреждениями глубиной свыше трех облегающих листьев, в том числе треснувших, загнивших, подмороженных (с признаками внутреннего пожелтения и побурения), с посторонним запахом и привкусом.

255. Для длительного хранения моркови пригодны лежкие хозяйственно-ботанические сорта. Перед закладкой на хранение морковь перебирается. При этом отбираются больные, увядшие, мокрые, пораженные вредителями, загнившие и механически поврежденные корнеплоды. Они подвергаются товарной обработке и расходуются на довольствие в первую очередь. Здоровые, целые, стандартные корнеплоды закладываются на длительное хранение.

256. Перед закладкой на хранение свекла подвергается переборке, как и морковь. После переборки здоровые и стандартные корнеплоды закладывают на длительное хранение, а больные, увядшие, загнившие, пораженные вредителями я механически поврежденные очищают от ботвы и расходуют в первую очередь.

257. На длительное хранение пригодны острые сорта репчатого лука. В районах выращивания с повышенной влажностью лук перед закладкой на хранение подсушивают под навесами, насыпая его тонким слоем на брезенты, мешки и т. п., или в хранилищах на стеллажах подогретым или сухим наружным воздухом. Содержание влаги в сухих чешуях просушенного лука не более 14-16%.

Обработанные луковицы, подлежащие закладке на длительное хранение, должны быть вызревшие, здоровые, целые, сухие, незагрязненные, с хорошо просушенной рубашкой и высушенной шейкой длиной от 2 до 5 см. Не допускается закладка на хранение луковиц, пораженных шейковой гнилью, нематодами и клещами.

Параграф 24. Хранение картофеля и овощей в условиях активного вентилирования

258. Применение активной вентиляции с подачей воздуха через массу продукции с определенными параметрами температуры, влажности и скорости позволяет:

подсушить заложенные на хранение увлажненные картофель и овощи и быстро залечить раны от механических повреждений, быстро охладить их и предотвратить отпотевание верхних слоев;

значительно сократить естественную убыль продукции при хранении;

создать во всех точках закрома (насыпи) равные условия температуры, влажности и газового состава воздуха.

259. Процесс хранения картофеля и овощей подразделяется на три периода:

подготовительный - продукцию доводят до стойкого для хранения состояния;

охлаждение - ее охлаждают до оптимальной температуры хранения;

хранение - поддерживают на оптимальном уровне температуру и относительную влажность воздуха с помощью активной вентиляции.

260. Подготовительный период при хранении картофеля и овощей подразделяется на две стадии. Сначала в течение 2 - 3 суток проводится подсушка продукции, поступившей во влажном состоянии, для чего подается сухой воздух в насыпь. После подсушки картофель и овощи вентилируют периодически 4 - 6 раз в сутки по 20 - 30 мин через равные промежутки времени в течение 7 - 15 суток.

261. При хранении лука подготовительный период сводится к его сушке и термообработке, которая проводится с целью уничтожения возбудителей шейковой гнили и ложной мучнистой росы.

262. Для капусты подготовительный период не проводят, хранение начинается сразу с охлаждения. В период охлаждения постепенно снижается температура продукции и устанавливается на оптимальном уровне. Охлаждение картофеля с температуры 15° до 4°С быстрее чем за 20 суток ведет к физиологическим заболеваниям клубней. Средний темп охлаждения картофеля не должен превышать 0,5°С в сутки.

Капусту и корнеплоды нельзя подвергать медленному охлаждению, так как возможно преждевременное поражение болезнями уже в период охлаждения.

263. Для репчатого лука продолжительность периода охлаждения большой роли не играет, так как сухие луковицы при относительной влажности воздуха до 70% могут лежать долго и надежно при сравнительно высоких температурах.

Важнейшая задача системы активной вентиляции - это поддержание поверхности объектов хранения в сухом состоянии.

264. При наружной температуре воздуха ниже точек замерзания картофеля (-1°С) и овощей (корнеплодов -2°С, капусты -1,5°С) активную вентиляцию проводят смесью наружного и внутреннего воздуха, т. е. путем частичной рециркуляции внутреннего воздуха. Полная рециркуляция при хранении картофеля и овощей применяется в тех случаях, когда вентиляционный воздух бывает сух - с относительной влажностью ниже 80%.

265. Частичную рециркуляцию при вентилировании картофеля и овощей применяют также в случае большой разницы температур наружного воздуха и массы продукции (свыше 3°С). При этом предотвращается выпадение конденсата влаги, а также увядание продукции.

266. При охлаждении продолжительность вентилирования картофеля и овощей в течение суток в часах не устанавливается. В этот период картофель и овощи можно вентилировать по 8 - 20 ч в сутки. Если же разность температур наружного воздуха и массы продукции будет 2°С и более, то вентиляцию проводить не рекомендуется, так как при этом продукция только вянет, а не охлаждается.

267. Удаление вентиляционного воздуха из хранилища производится через утепленные вытяжные шахты с автоматическими регулируемыми клапанами. Вытяжные устройства должны быть полностью открыты при работе приточных вентиляционных установок на наружном воздухе и полностью закрыты при работе на режиме полной рециркуляции. При работе на режиме частичной рециркуляции вытяжные клапаны открыты частично.

268. В основной период хранения вентиляционная система должна включаться только в случае отклонения температуры картофеля и овощей от оптимальной или при отпотевании верхнего слоя.

При снижении температуры продукции зимой на 1-2°С ниже оптимальной ее отепляют вентиляционным воздухом с температурой на 1-2°С выше, чем температура массы продукции. Для регулирования температуры и относительной влажности воздуха в массе картофеля и овощей при активной вентиляции применяют частичную или полную рециркуляцию.

269. При температуре наружного воздуха от -3 до -15°С картофель и овощи можно вентилировать при отсутствии калорифера только смешением наружного и внутреннего воздуха, температура которого должна быть от 0 до -1°С для охлаждения массы продукции и от 3 до 5°С для повышения ее температуры. При температуре наружного воздуха ниже -15°С вентиляцию проводить только циркуляцией внутреннего воздуха.

Если температура наружного воздуха -35°С и ниже, то вентиляция может осуществляться при подогреве внутреннего воздуха электрокалорифером.

270. Вентиляционная установка должна отвечать требованиям Правил устройства электроустановок. Эксплуатация вентиляционной системы осуществляется лицами, ознакомленными с ней и прошедшими инструктаж по технике безопасности.

271. В хранилищах с активной вентиляцией должны быть установлены приборы для автоматического регулирования режима работы. Система автоматики должна обеспечивать заданный температурно-влажностный режим работы электровентиляторов и смесительных клапанов приложении 6 к настоящей Инструкции.

Параграф 25. Хранение картофеля и овощей в хранилищах с естественной вентиляцией

272. Картофель и овощи в хранилищах с естественной вентиляцией хранят в закромах, поддонах ящичных и ящиках согласно приложения 7 к настоящей Инструкции.

Высота насыпи сухого лежкоспособного картофеля в закромах с естественной вентиляцией 1,5 - 1,8 м. Температура в толще насыпи картофеля на 1 - 3°С выше температуры воздуха в хранилище.

273. Температура и относительная влажность воздуха регулируются при помощи вентиляции. Проветривание или вентилирование производится путем открывания дверей, окон, люков и вентиляционных труб хранилищ в том случае, если температура и относительная влажность наружного воздуха ниже, чем воздуха в хранилищах.

В сырую и теплую погоду, когда температура и относительная влажность наружного воздуха выше" чем воздуха хранилища, проветривание не допускается.

В зимний период хранения с наступлением холодной устойчивой погоды проводятся мероприятия по утеплению хранилищ.

Приточная вентиляция используется только при температуре наружного воздуха не ниже -1°С.

Регистрация температуры и относительной влажности воздуха осуществляется ежедневно утром, днем и вечером, результаты заносятся в карточку регистрации температуры и относительной влажности воздуха.

274. Осенью и весной для охлаждения картофеля и самого хранилища с естественной вентиляцией следует использовать суточные перепады температуры и заморозки до -2°С, делая сквозную вентиляцию не только днем, но и ночью.

Во избежание подмораживания картофеля и овощей при проветривании хранилищ зимой стенки закромов и верхний слой загруженного картофеля и овощей утепляют мешковиной, крафт-бумагой или полиэтиленовой пленкой.

Для устранения отпотевания верхних слоев картофеля в закромах с естественной вентиляцией можно их укрыть сверху пенопластом БС-5, а также чистыми пустыми лотками, ящиками, мешковиной, корзинами со стружками и т. п. По мере увлажнения укрытие следует менять и высушивать.

275. При обнаружении очагов с заболевшими клубнями необходимо немедленно их удалить, причем вместе с гнилыми клубнями, удаляют у здоровые, которые соприкасались с больными.

276. Наиболее рациональным является способ хранения картофеля в ящичных поддонах и ящиках, уложенных в штабеля. При этом способе картофель лучше сохраняется и применение средств механизации возможно. Режим хранения картофеля в поддонах ящичных и ящиках такой же, как и' при хранении в закромах.

Для предотвращения отпотевания верхних слоев картофеля их укрывают влагопоглощающими материалами, как и в закромах.

При естественной вентиляции хранилищ для удаления избыточного тепла и влаги открывают трубы, двери, люки, устраивая сквозное проветривание. При этом не допускается подмораживание, отпотевание и увядание картофеля.

277. При повышении температуры в толще массы картофеля на 4 - 5°С по сравнению с температурой воздуха хранилищ необходимо усилить вентиляцию. Если температура не снижается, то это указывает на процесс самосогревания и порчи картофеля. В этом случае картофель подвергается переборке. Высота насыпи картофеля при хранении в весенне-летний период снижается до 0,8 м.

278. С наступлением установившейся теплой погоды, когда температура наружного воздуха выше температуры воздуха хранилища, вентиляционные трубы закрываются.

Выдачу картофеля из хранилища на довольствие личного состава в теплые дни рекомендуется проводить рано утром или поздно вечером.

Днем все люки и двери держатся закрытыми, хранилище проветривается только в ночное время.

279. Признаками неудовлетворительного состояния хранимой продукции являются;

запах гнили в хранилище;

наличие признаков отпотевания верхних слоев картофеля;

появление белых хлопьев ("зайчиков") на верхнем слое картофеля и плесени на деревянных частях хранилища;

прорастание клубней картофеля;

наличие подмороженных, больных и увядших клубней.

280. Морковь столовая на длительное хранение затаривается в ящики массой 10 - 20 кг, овощные полуконтейнеры массой 150 - 180 кг или поддоны ящичные массой 300 - 350 кг. При укладке моркови в ящики и поддоны, ящичные с переслойкой ее песком тару предварительно изнутри выстилают крафт-бумагой или полиэтиленом.

281. При отсутствии тары морковь закладывается на длительное хранение в пирамиды шириной 1 м у основания и длиной 3 м и более в зависимости от ширины хранилища. Высота пирамид при укладке на полу и нижних или средних стеллажах 70 - 75 см, а на верхних - 50 см. Между пирамидами оставляют проходы в 40 - 50 см Морковь укладывается в пирамиды головками наружу. При укладке ее каждый последующий ряд укорачивают на 2 - 3 см по длине и ширине пирамиды. Под пирамиду и на каждый ряд моркови насыпают слегка увлажненный песок слоем 1,5 - 2 см. Сверху и с боков пирамиду также засыпают слегка увлажненным песком слоем 5 см. Норма расхода песка на 1 т моркови - 0,5 м³. По мере просыхания верхнего слоя песка его слегка обрызгивают водой сверху и с боковых сторон. Зимой на пирамиды периодически кладут снег.

282. Морковь лежких сортов может храниться в закромах высотой насыпи 70 - 90 см, в полиэтиленовых мешках вместимостью до 25 кг, с опыливанием мелом в порошке (2 - 3% к массе корнеплодов), а также в пирамидах с добавлением к песку такого же количества мела.

283. Свеклу столовую хранят в закромах, поддонах ящичных и ящиках вместимостью до 30 кг. Режим хранения, уход и наблюдение за свеклой такие же, как и за морковью. Но температура при хранении свеклы должна быть на 1°С выше, т. е. от 0 до 1°С.

Во избежание увядания свеклы при хранении ее в поддонах ящичных их предварительно выстилают крафт-бумагой или полиэтиленом.

284. Капуста белокочанная на длительное хранение закладывается на полки или стеллажи, в ящики - клетки, поддоны ящичные россыпью - пирамидами на стеллажах или на полу и подвешенной за стебель.

285. Наилучший способ хранения капусты - в поддонах ящичных. Нижний слой капусты в поддонах ящичных рекомендуется выкладывать кочерыжкой, кверху, а верхний - кочерыжкой книзу. В остальных слоях допускается закладка капусты без выкладки кочанов. Капусту в ящиках-клетках укладывают на поддоны, которые затем, устанавливают в штабеля.

286. На стеллажах капусту выкладывают в виде небольших пирамид шириной у основания не более 1 м, высотой не выше 0,5 - 0,6 м. Пирамиды располагают в поперечном направлении стеллажей по всей их длине, с отступлением от стены на 30 см. Между пирамидами оставляют промежутки в 30 - 40 см. При укладке капусты на нижних стеллажах по продольной оси пирамиды устанавливают вентиляционные треугольные решетчатые трубы. Допускается укладка капусты на стеллажах сплошным слоем по всей их ширине и высотой в два - три кочана. Расстояние между верхним слоем кочанов и вышележащим стеллажом должно быть 15 - 20 см.

287. Хорошо сохраняется капуста, уложенная на многоярусные полки в один слой, однако при этом менее эффективно используется полезная площадь хранилища.

288. Нельзя допускать резких перепадов температуры воздуха в хранилище. При температуре -2°С и ниже капуста замерзает. Если капусту хранить при температуре -2°С в течение двух месяцев, то внутри кочана образуется потемнение (тумак).

289. Опыливание капусты мелом в количестве 2 - 3% общей массы при закладке на хранение способствует сокращению потерь от гнили.

290. Недостаточная естественная вентиляция хранилища ведет к сокращению срока хранения и повышению потерь массы капусты. Поэтому очень важно ежедневно следить за температурой воздуха в хранилищах, периодически проверять состояние капусты и удалять поврежденные болезнями кочаны, которые после зачистки расходовать на довольствие. Зачистка кочанов производится в отдельном месте. Снятые при зачистке листы немедленно удаляют из хранилища. Место, где производилась зачистка пораженных кочанов, очищается и посыпается известью.

291. Лук репчатый в хранилищах хранится на решетчатых многоярусных стеллажах насыпью высотой слоя до 50 см на нижних полках и до 30 см на верхних. Возможно хранение лука в лотках, ящиках, а иногда в связках или венках (косах) в подвешенном состоянии.

292. Ящики или лотки с луком устанавливаются в штабеля на стеллажи в шахматном порядке. Они располагаются по направлению торцовых стен попарно с соблюдением зазоров в 10 см между двумя параллельными штабелями и 5 см - между ящиками. Лук сладких и полусладких сортов хранится на стеллажах высотой слоя до 40 см и реализуется в первую очередь. Его лучше хранить в лотках.

293. Хранение лука репчатого организуется отдельно от картофеля и других видов овощей.

При хранении лук требует повышенной циркуляции воздуха. В сыром помещении с повышенной температурой хранения лук легко поражается болезнями, а в очень сухом помещении он усыхает.

294. Отпотевание и прорастание луковиц указывает на излишнюю влажность воздуха в хранилище. В этом случае необходимо принять меры к снижению относительной влажности воздуха, просушке и переборке лука с удалением из общей массы проросших и пораженных болезнями луковиц. Для просушки лука затапливают печи, но трубы после топки не закрывают.

В процессе хранения необходимо периодически проверять состояние луковиц по всей массе.

Гниение лука обнаруживается не сразу, оно начинается с внутренних слоев луковиц. Первый признак начала гниения лука - это появление мелких мошек в хранилище.

При обнаружении заболеваний пораженные луковицы немедленно удаляются. Если грибковое поражение усилилось, то производится полная и тщательная переборка всего лука на данном стеллаже.

Параграф 26. Механизация погрузочно-разгрузочных работ в хранилищах с картофелем и овощами

295. Механизация трудоемких работ в хранилищах может быть различной в зависимости от типа и размеров хранилища, способов хранения картофеля и овощей и имеющихся в наличии средств механизации.

296. Устройство въезда для автомобилей в хранилища облегчает погрузочно-разгрузочные работы. В хранилища, где нет такого въезда, картофель и овощи разгружают по спускам-лоткам через люки прямо в закрома.

Для разгрузки автомобилей с картофелем применяют опрокидывающие площадки, на которые задним ходом въезжает автомобиль с картофелем и устанавливается в наклонном положении. Через открытый задний борт клубни самотеком ссыпаются в бункер, из которого картофель перемещают в хранилище транспортером. С помощью передвижного фиксатора клубни скатываются в закрома (поддоны ящичные) по спускам-лоткам. Допускаемая высота падения клубней не более 30 см.

297. В хранилищах закромного типа с активной вентиляцией с заездом автомобилей загрузку картофеля осуществляют на полную высоту до 3 м с помощью транспортера-загрузчика, а выгрузку – транспортером или другими механизмами.

Для отделения мелких и дефектных клубней и земли картофель до закладки рекомендуется пропустить через сортировальный пункт.

Для загрузки картофеля и овощей в контейнерах применяются тельферы, электропогрузчики, штабелеукладчики.

Параграф 27. Хранение квашеных и соленых овощей

298. Хранение квашеных и соленых овощей организуется, как правило, на квасильно-засолочном пункте воинской части, на ледяном складе или в специально отведенных для этих целей хранилищах и в водоемах.

299. Бочки должны быть исправными, чистыми, с необходимым количеством обручей, без посторонних запахов и течи. Хранение квашеных и соленых овощей без рассола в открытых бочках не допускается.

300. Оптимальные условия хранения квашеных и соленых овощей достигаются при температуре окружающего воздуха от 0 до 5°С. При размещении продукции в ледниках, на ледяных складах и в ледяных траншеях создаются наилучшие условия хранения квашеных и соленых овощей.

301. При хранении продукции в погребах, подвалах и других приспособленных помещениях бочки с квашеными и солеными овощами укладывают шпунтовыми отверстиями кверху в три ряда с прокладкой досок между ними.

302. В случае обнаружения течи в бочках принимаются меры по перетариванию овощей в исправную тару с доливкой рассола и дальнейшей укладкой в штабеля.

303. Дошники и чаны используются в основном для квашения капусты и дальнейшего ее хранения в них. Разгрузка дошников и чанов осуществляется лужеными специальными вилами и черпаками с соблюдением санитарных правил и техники безопасности.

Не разрешается пользоваться нелужеными вилами и лопатами для выгрузки продукции.

304. При работе в глубоких дошниках и чанах обязательно использовать противогазы. Запрещается работать в дошниках в одиночку. Работающие по разгрузке дошников или чанов привязываются веревкой, чтобы при несчастном случае пострадавшего можно было поднять наверх.

Рабочие во время разгрузки дошников и чанов должны быть одеты в чистые комбинезоны и обуты в резиновые сапоги.

Параграф 28. Хранение сена

305. Количество сена и комбикорма, поступающих на хранение, определяется путем перевешивания и проверки количества мест (прессованное сено в кипах). Сено подразделяется на сухое с содержанием влаги до 15% включительно, средней сухости - при влажности от 16 до 17% включительно и влажное - при влажности от 18 до 20% включительно.

306. Сено должно храниться в сенохранилищах (в сараях, под навесами). Допускается хранение сена в стогах и скирдах на открытых, оборудованных площадках.

При укладке стогов и скирд сено равномерно распределяется по всей площади стога или скирды, тщательно утрамбовывается во избежание неравномерного оседания, хорошо вывершивается и укрывается во избежание попадания воды внутрь стога или скирды. В стог укладывается: сухое сено – 4 - 5 т (диаметр стога 3,5 - 4 м, высота 5,5 - 6 м); влажное сено – 2 - 2,5 т (диаметр стога 3 м, высота - 5 - 5,5 м).

В скирду укладывается 25 - 30 т сена средней влажности. Размер скирды: ширина в основании 4 - 4,5 м, в "плечах" 5 м, вся высота скирды 6 - 6,5 м, высота от основания до "плеч" скирды 3,5 м и от "плеч" до конька 3 м, длина 15- 20 м.

Сухое сено разрешается укладывать в скирду до 50 т.

307. Стога и скирды размещаются на ровном сухом незатопляемом месте. Перед укладкой стога или скирды участок обрабатывается хлорной известью (сухой или в виде густого молока) из расчета 0,8 - 1 кг хлорной извести на 1 м² площади. После укладки сена на специальные настилы стога и скирды окапываются канавами шириной 20 - 25 см и глубиной 30 - 40 см. Канавы должны иметь сток и отстоять от настила стога или скирды на расстояние не менее 0,5 м.

При закладке на одном участке скирды размещаются группами по шесть скирд на расстоянии между торцовыми сторонами скирд не менее 10 м, между продольными сторонами - не менее 20 м и между группами скирд - не менее 30 м. Хранение сена в стогах и скирдах.

308. Сено разрешается хранить на расстоянии от построек, дорог не менее 50 м и от железнодорожных путей - не менее 100 м.

При кратковременном хранении сена около железнодорожных путей оно размещается от них на расстоянии не менее 20 м.

Места для курения отводятся на расстоянии не менее 50 м от сенохранилищ, стогов и скирд.

309. В крытых хранилищах складывается сено только сухое и средней влажности, причем сено укладывается плотнее в середине и слабее по краям.

При отсутствии в хранилище деревянных полов устраивается настил.

Под навесами сено укладывается на небольшом расстоянии от наружных столбов до самого верха под крышу навеса, затем после осадки сена свободное пространство под крышей также заполняется сеном.

310. Прессованное сено при хранении в сараях или под навесами укладывают в штабеля без карнизов и заострения верхней части штабеля. Высота штабеля для сухого сена допускается до 15 рядов, для сена средней влажности - не более 12 рядов кип. В последнем случае рекомендуется укладывать кипы с небольшими зазорами (2 - 3 см).

Сено с влажностью более 17% или зимней прессовки разрешается хранить в закрытых хранилищах лишь временно. Между стенами сарая и краями навеса и штабелями сена оставляется проход в 0,75 м.

311. Прессованное сено на открытых площадках укладывают в штабеля следующих размеров: для сена сухого и средней влажности ширина штабеля 4,5 - 5,5 м, длина 20 м и высота до карнизного ряда 8 кип (около 3,5 м); при высоте завершения вместе с карнизным рядом – 9 - 11 кип (4 - 4,5 м); общая высота штабеля 7 - 8 м; для сена зимней прессовки и с повышенной влажностью ширина штабеля 3 - 5 м, длина 10 - 15 м и общая высота (с завершением) 4,5 м.

Для проветривания сена устраиваются вентиляционные каналы шириной около 25 см - один вдоль штабеля и один поперек него.

В штабелях с сеном зимней прессовки (хотя бы и сухого, но предназначенного для длительного хранения) вентиляционные каналы вдоль штабеля устраивают через каждые две кипы, а поперечные - через три кипы. Продольные вентиляционные каналы выкладывают в четных рядах штабеля, а поперечные - нечетных, причем те и другие находятся точно друг над другом. В местах пересечения продольных и поперечных каналов устраивают вертикальные каналы, которые дополняют вентиляционную систему штабеля.

312. Крышу штабеля выкладывают возможно круче (под углом 45 - 60°) на 8 - 9 рядов кип, причем в 1-м и 3-м рядах (т. е. в 10-м и 12-м рядах снизу) устраивают по одному продольному вентиляционному каналу, сообщающемуся с вертикальными каналами, расположенными по средней линии вдоль штабеля.

313. За качественным, состоянием сена при его хранении устанавливается систематическое наблюдение с целью предупреждения порчи и самосогревания.

314. Температура внутри штабеля сена определяется термоштангой. При этом термоштанга вводится на 10 мин в вентиляционный канал штабеля в разных местах и на разную глубину. Если температура внутри штабеля окажется выше температуры окружающего воздуха, штабель берут под наблюдение. Если при повторных измерениях (через 12 ч) температура внутри штабеля остается высокой или продолжает повышаться, это указывает на наличие самосогревания сена. В таких случаях во избежание порчи сена принимаются меры (перекладка, проветривание, просушка).

315. Стога, скирды и штабеля по мере надобности поправляются и подвешиваются. Канавы для стока воды при всех условиях содержатся в чистоте. Очистка крыш от снега должна производиться систематически.

Параграф 29. Хранение комбикормов

316. Комбикорма поступают от поставщиков россыпью, в бумажной таре (крафт-мешки), тканевых мешках и в брикетах", затаренных в ящичную тару.

Комбикорма принимаются по массе (количеству мест) и по качеству.

317. Рассыпные, гранулированные и брикетированные корма хранят насыпью и в таре.

Помещения для хранения комбикормов должны быть чистые, сухие, с хорошей вентиляцией, не зараженные вредителями хлебных запасов.

Высота насыпи должна быть 2,5 м при температуре до 10°С и 2 м при более высоких температурах. Если в состав комбикорма входят кровяная или мясокостная мука, шквара, то высоту насыпи следует снижать до 0,5 м.

Комбикорма, затаренные в мешки и ящики, укладываются в штабеля на подтоварники высотой 10 – 12 рядов в теплое время года (выше +10°С) и 13 – 14 рядов в холодное время года.

Относительная влажность воздуха 70 – 75%.

В процессе хранения за состоянием комбикормов ведется тщательное наблюдение.

Параграф 30. Хранение запасов продовольствия, заложенных на особый период

318. Хранение запасов продовольствия, заложенного на особый период, организуется отдельно от текущего обеспечения в специальных отдельно выделенных помещениях склада.

Продовольствие, закладываемое на особый период, должно быть хорошего качества, свежей выработки и пригодное для длительного хранения.

Освежение запасов продовольствия производится по плану, составляемому начальником продовольственной службы части.

Освежать запасы разрешается только при наличии необходимого ассортимента продуктов свежей выработки на складе воинской части или поставщика, где организация питания осуществляется коммерческими структурами.

319. Запасы продовольствия, заложенные на особый период хранятся в специальных контейнерах в скомплектованном виде (в сутодачах) разложенными по подразделениям (формированиям,) и предназначению, максимально подготовленными к их быстрой погрузке на автомобильный транспорт.

320. Для сокращения сроков выдачи продовольствия и организации питания в полевых условиях заблаговременно на каждое подразделение (формирование) подготавливаются необходимые документы (накладные), раскладка продуктов, схемы укладки продовольствия в контейнеры, сопроводительные листы, принципиальная схема размещения продовольственного пункта и т. д., которые вкладываются в конверт и хранятся совместно с продовольствием в каждом контейнере (для подразделения).

321. В помещении, предназначенном для хранения и выдачи запасов продовольствия, оборудуется аварийное освещение, вывешивается график освежения продовольствия, содержится набор необходимого инвентаря и оборудования.

322. В зависимости от условий и возможностей хранения неприкосновенных запасов продовольствия разрабатывается схема погрузочно-разгрузочных работ с использованием средств механизации; составляется расчет личного состава, обеспечивающий погрузку продовольствия в минимальные сроки при строгом соблюдении правил техники безопасности.

Параграф 31. Требования по хранению запасов продовольствия в полевых условиях

323. Требованиями по хранению продовольствия в полевых условиях являются:

надежность укрытия и сохранность от воздействия оружия массового поражения, атмосферных осадков и грунтовых вод;

постоянный контроль за качеством и исправностью тары и упаковки;

размещение автотранспорта с запасами в укрытиях и их рассредоточение.

324. Запасы продовольствия в полевых условиях, как правило, хранятся в автотранспорте. Однако, в зависимости от обстановки продовольствие может храниться в специально оборудованных укрытиях (котлованах, траншеях, щелях, оврагах, горных выработках) и инженерных сооружениях (убежищах, дотах и др.).

325. При отсутствии естественных укрытий отрываются траншеи или ниши, стены и дно которых выстилаются досками или другими материалами. Хранение продовольствия в траншеях без стеллажей и настила запрещается.

326. В отдельных случаях продовольствие может укладываться на площадках в бунты и укрываться брезентами. Чтобы брезент не касался непосредственно продовольствия, под брезент вдоль ската подкладываются доски или другой материал.

При устройстве бунтовых площадок выбирается участок местности с небольшим уклоном для стока воды с удобными подъездными путями. Площадки оборудуются настилами из местных материалов.

Для удобства работы на бунтовой площадке, особенно в ненастную погоду, устраивается деревянный каркас по размерам бунта, который покрывается брезентом.

327. Подвоз продовольствия осуществляется автомобильным транспортом с крытым кузовом, дно кузова выстилается брезентами или пленками, продовольствие укладывается в кузов плотно без зазоров, сверху и с боков укрывается брезентами или полимерными материалами.

328. Хлеб и скоропортящиеся продукты перевозятся в специализированном транспорте (хлебных автобусах, прицепах-фургонах, рефрижераторах и авторефрижераторах). При отсутствии специализированного транспорта хлеб и мясо подвозятся в металлических или деревянных ящиках. Деревянные ящики, предназначенные для подвоза мяса, обиваются изнутри оцинкованной жестью с пропайкой швов.

329. Защита запасов продовольствия от оружия массового поражения в полевых условиях осуществляется в соответствии с руководящими документами по защите от оружия массового поражения.

Параграф 32. Хранение тары

330. Хранение порожней тары в одном помещении с продовольствием не разрешается.

Освобожденная из-под продуктов тара осматривается, очищается от остатков продукта, протирается, а стеклянная - промывается и просушивается. На металлической таре места, очищенные от ржавчины, закрашиваются краской, разрешенной к применению и зарегистрированной органами санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан, как вещество, соприкасающееся с пищевыми продуктами, или смазываются пластичной смазкой.

331. Мешки, кули и рогожи хранятся только в крытых сухих помещениях на подтоварниках или стеллажах, отвечающих санитарно-гигиеническим требованиям. Мешки зерно хлебные и сахарные вытрясаются (выколачиваются) от пыли, очищаются от грязи, тестовой или сахарной корки, а мокрые и влажные - просушиваются; затем мешки рассортировываются по предназначению и видам ткани (льняные, полульняные, хлопчатобумажные, комбинированные и др.).

Рассортированные мешки упаковываются в пачки по 20 - 30 шт. При этом в один из мешков (тарный) вкладываются 19 - 29 шт. мешков того же вида (по сортам и категориям). Затем тарные мешки зашиваются и к ним прикрепляются бирки.

332. Каждый вид мешков складывается в отдельный штабель, на котором вывешивается ярлык с указанием вида, категории и количества мешков в штабеле.

Между пачками мешков, уложенных на стеллажи, оставляются промежутки не менее 15 см для циркуляции воздуха. А при длительном хранении мешки перекладываются не менее двух раз в год.

Помещение, где хранятся порожние мешки, регулярно проветривается и содержится в чистоте.

Во избежание порчи мешков грызунами в помещении проводятся мероприятия по их уничтожению.

333. Деревянная, металлическая и стеклянная тара хранится под навесами, имеющими боковые стены с трех сторон, или в приспособленных для этих целей сараях. Ящики и бочки деревянные хранятся как в собранном, так и разобранном виде. Ящики, сделанные в шпунт, не разбираются.

Деревянные ящики укладываются на подтоварники, в штабеля, плотно друг к другу по типам и качеству (не требующие ремонта, требующие мелкого ремонта, среднего или капитального ремонта).

334. Деревянные бочки устанавливаются в штабеля плотными рядами на бок или на упоры.

Между рядами бочек по высоте прокладываются деревянные бруски. Заливные бочки хранятся отдельно от сухотарных.

На деревянных и металлических бочках, бывших в употреблении, на днищах, обращенных к проходам между штабелями, наклеиваются ярлыки с указанием вместимости и названия ранее хранившихся продуктов.

335. Деревянная тара с признаками заражения древесным грибком складируется отдельно.

336. Металлические бочки укладываются в штабеля на напольные стеллажи с прокладкой деревянных брусков между рядами.

Металлические бидоны, канистры и другая небольшая по объему тара укладываются на полочные стеллажи рядами с закрытыми крышками.

337. Бутыли, баллоны и другая стеклянная тара хранится в клетках, корзинах или ящиках, которые служат для предохранения от боя, уложенными в штабеля на подтоварники. Горловины должны быть закрыты.

338. Картонная тара (ящики из гофрированного и однослойного картона) хранится уложенной в штабеля на стеллажи в сухих помещениях.

При хранении тары должны строго соблюдаться меры противопожарной безопасности.

Глава 5. Хранение техники и имущества продовольственной службы

Параграф 1. Общие положения

339. Кухни автомобильные, прицепные, переносные, кухни-столовые передвижные; плиты прицепные и переносные, столовые автомобильные и прицепные хранятся в отапливаемых, неотапливаемых хранилищах и под навесами.

При подготовке их к хранению выполняются следующие работы:

смонтированное оборудование очищается, и внутренние поверхности покрываются тонким слоем антикоррозийной смазки. Топливные системы промывают керосином или дизельным топливом, и консервируют;

системы водоснабжения автомобильных кухонь и прицепных плит просушивают сжатым воздухом, резиновые шланги протирают тальком, все отверстия герметизируют заглушками;

кузова кухонь очищаются, при необходимости освежается окраска, не окрашиваемые металлические поверхности покрываются тонким слоем антикоррозийной смазки и обертываются или заклеиваются промасленной бумагой;

внутренняя облицовка кузова очищается от жировых пятен и загрязнений ветошью, смоченной бензином, и затем покрывается веретенным маслом; полы промываются и протираются насухо;

принадлежности к кухням очищаются, промываются просушиваются, освежается их окраска; не окрашиваемые металлические поверхности обрабатываются антикоррозийной смазкой, затем укладываются в ящик для принадлежностей;

топливные баки освобождаются от горючего и в каждый бак заливается 1—2 л веретенного масла, которое разбрызгивается, а затем прокачивается через форсунки; остаток масла сливается из баков.

Хранить принадлежности отдельно от кухонь, а также хранить некомплектные кухни запрещается.

340. Кухни с чугунными котлами тщательно очищаются; котлы промываются горячей водой (80 - 90°С) с чистящими моющими средствами с последующей протиркой насухо и просушкой.

Крышка котла завинчивается без больших усилий для предохранения уплотняющей резины от деформации и потери эластичности.

Для предохранения от попадания внутрь котла наружного воздуха паро-пропускной клапан герметизируется, для чего его выходные отверстия заливаются парафином или он сверху закрывается полиэтиленовым мешочком, который затем плотно завязывается у основания клапана.

341. Термосы и термосы-ящики хранятся в сухих помещениях на полочных стеллажах или на напольных стеллажах в решетчатых ящиках с установкой их в штабеля с прокладкой реек между ящиками.

Внутренние поверхности бачков и внутренние поверхности крышек термосов покрываются тонким слоем антикоррозийной смазки.

Верхняя кромка бачка протирается ветошью с целью предохранения резиновой прокладки от попадания смазки при закрытии термоса.

342. Хранение, консервация и переконсервация оборудования передвижной хлебопекарной печи ХПК-50М2 на складе воинской части организуется в соответствии с требованиями настоящего Руководства, а также инструкции по эксплуатации, придаваемой заводом-изготовителем.

Перед установкой на хранение передвижной хлебопекарной печи выполняются работы по ее техническому обслуживанию.

При кратковременном хранении разрешается не смазывать поверхности из нержавеющей стали дежи, месильного барабана, тестоприготовительного (тестомесильного) агрегата и др. и не олифить внутреннюю поверхность печи.

В качестве антикоррозийных смазок для поверхностей хлебопекарного оборудования, соприкасающихся с пищевыми продуктами (тестом, мукой, водой и др.), применяют медицинский вазелин.

Инвентарь, принадлежности, инструмент и запасные части после очистки и консервации для хранения укладывают в инвентарный укладочный ящик.

Печь и тестоприготовительный (тестомесильный) агрегат устанавливаются на домкраты для разгрузки колес только на период кратковременного хранения, а при длительном хранении они устанавливаются на деревянные козлы-подставки.

343. На хлебопекарных печах, тестомесильных агрегатах, цистернах для воды длительного хранения и малым годовым пробегом шины 220Х508 (7,5Х20) подлежат освежению через 6 лет со времени их изготовления.

344. Данные о проведенных технических обслуживаниях, ремонте, консервации и переконсервации, освежении шин и аккумуляторов, а также по эксплуатации хлебопекарных печей, тестомесильных агрегатов, цистерн для воды регулярно заносятся в их формуляры.

345. Автомобили, прицепы-рефрижераторы, автоцистерны, прицепы-цистерны для длительного хранения воды устанавливаются на подставки с разгрузкой рессор, а цистерны ЦВ-3 - на напольные стеллажи с, деревянными подкладками между рядам.

Нагнетательные и всасывающие рукава автоцистерн хранятся на вешалах вблизи цистерн.

346. Холодильные камеры хранятся в разобранном виде. Щиты камер укладываются плашмя один на другой с деревянными прокладками между щитами.

Крепежные детали холодильной камеры и другие предметы хранятся в ящиках, расположенных на щитах.

Запасные части, принадлежности и инструмент из комплекта холодильной установки хранятся в табельных ящиках. Катушка с кабелем, переносная коробка, элементы электронагревателей, баллоны с запасом холодильного агента хранятся на полочных стеллажах.

Холодильное оборудование хранится в заводской упаковке. Упаковка должна быть сухой и доступной для осмотра оборудования.

347. Проверка на наличие течи холодильного агента из агрегатов производится галоидной горелкой или обмазкой соединений мыльной пеной.

Обнаруженная утечка холодильного агента устраняется. Если это невозможно сделать силами части, вызывается специалист по холодильным машинам из ближайшего ремонтно-монтажного предприятия или с завода-изготовителя.

При обнаружении течи холодильного агента или других повреждений холодильных шкафов и бытовых холодильников указанные дефекты устраняются мастерскими гарантийного ремонта холодильников.

348. Хранение разборных холодильных камер, холодильных шкафов и бытовых холодильников производится комплектно с холодильными агрегатами и входящими в комплект принадлежностями, инвентарем и инструментом.

349. Технологическое оборудование для войсковых столовых и войсковых хлебопекарен должно храниться в сухих светлых помещениях с комплектами запасных частей, принадлежностей и инструмента.

350. Весоизмерительные приборы, поступающие на склад, должны быть подвергнуты тщательному техническому осмотру. При осмотре поступивших весов следует устранить следы поверхностной ржавчины и царапин на окрашенных поверхностях. Кроме того, проверяется наличие смазки на всех не окрашиваемых наружных и внутренних частях. Особенно тщательно проверяется наличие смазки на ответственных деталях: призмах, подушках, шкалах и т. и. Неисправные весы и гири на хранение не принимаются, а направляются для ремонта в мастерскую.

351. Перед смазкой или окраской весов покрываемую поверхность необходимо очистить от грязи и пыли, удалить ржавчину и насухо вытереть.

Удаление ржавчины с призм, подушек и других не окрашиваемых деталей следует производить при помощи смоченной в керосине или в бензине чистой ветоши. После этого детали должны быть насухо протерты и смазаны тонким слоем антикоррозийной смазки.

Категорически запрещается удалять ржавчину с призм и подушек наждачной бумагой, песком, наждаком, толченым кирпичом, так как такой способ обработки может привести к искажению правильности показания весов.

Концы больших призм и коромысла настольных весов для удержания смазки обертываются тонкой бумагой, пропитанной смазочным материалом.

352. После устранения всех дефектов весы устанавливаются в хранилище на полочных стеллажах в упакованном виде (ящиках).

В процессе хранения необходимо тщательно следить за состоянием призм и подушек, не допуская их ржавления. Появившийся налет ржавчины должен быть немедленно удален.

Хранить весы и гири с истекшими сроками клеймения запрещается.

353. Весы настольные обыкновенные, весы неравноплечие передвижные, шкальные складные весы и гири, находящиеся на длительном хранении, подвергаются периодической проверке и клеймению уполномоченным органам один раз в пять лет, весы циферблатные настольные - один раз в три года.

354. Посуда алюминиевая, эмалированная и оцинкованная, из нержавеющей стали, никелированная, мельхиоровая, а также ножевые изделия хранятся в сухих чистых отапливаемых хранилищах. Хранение металлической посуды в неотапливаемых помещениях допускается в исключительных случаях и на короткий срок. При этом должны быть приняты меры по предупреждению появления на ней коррозии.

Алюминиевая посуда и изделия из сплавов алюминия должны храниться на полочных стеллажах в распакованном виде.

355. Алюминиевую посуду, не покрытую антикоррозийной смазкой, допускается хранить только в отапливаемых, чистых, сухих помещениях. Если в процессе хранения будут обнаружены очаги коррозии (хотя бы на нескольких отдельных предметах), вся партия посуды подрабатывается и смазывается антикоррозийной смазкой.

Признаком коррозии алюминиевых изделий служит появление на поверхности металла белого и серого налета в виде пятен и пылевидных осадков.

Процесс коррозии, если не будут приняты меры к его предотвращению, быстро распространяется и может значительно снизить качество изделий.

356. Очистка алюминиевых изделий от окислов производится следующим образом: небольшой серый и белый налет после удаления смазки очищается мягким чистым мелом, место очистки промывается горячей водой и тщательно насухо протирается чистой ветошью. После очистки и просушивания изделия должны быть смазаны тонким слоем антикоррозийной смазки.

Серый налет, появившийся в значительных размерах, удаляется с помощью пемзы или наждачной бумаги № 00, после чего алюминиевые изделия следует хорошо промыть горячей водой, вытереть ветошью и просушить, а затем смазать антикоррозийной смазкой.

357. Очищенные от коррозии изделия смазывают смазкой во избежание дальнейшей коррозии и укладывают на хранение отдельно от другой алюминиевой посуды, не подвергавшейся коррозии.

При укладке смазанной посуды нельзя нарушать слой предохранительной смазки.

Алюминиевые миски и тарелки укладывают стопками, высота которых не должна превышать 50 см. Кастрюли и кружки укладывают в пирамиды кверху дном или рядами с прокладкой между ними картона или фанеры. Посуду цилиндрической формы запрещается укладывать на ребро.

При укладке алюминиевой посуды и изделий из алюминиевых сплавов необходимо следить, чтобы они не соприкасались с изделиями из стали и меди.

358. Оцинкованные тазы, ведра, баки и другие предметы при поступлении на склад проверяются, а при длительном хранении покрываются антикоррозийной смазкой и укладываются на стеллаж.

359. При благоприятных условиях хранения (отапливаемое хранилище, чистый, не содержащий вредных примесей воздух) допускается долговременное хранение хромированной и никелированной посуды без предохранительной смазки.

При появлении признаков изменения качественного состояния хромированная и никелированная посуда немедленно протирается сухой чистой ветошью и покрывается антикоррозийной смазкой.

Изделия из мельхиора и нержавеющей стали, хранятся так же, как и никелированная посуда.

360. Столовые приборы (ножи, вилки, ложки) хранятся в заводской упаковке. Пачки укладываются в картонные коробки или в деревянные ящики.

При хранении изделий в пачках, стопках, коробках или в ящиках на каждой пачке, стопке, коробке или ящике должна быть надпись с указанием наименования и количества изделий.

361. Эмалированная посуда хранится в отапливаемых и не отапливаемых хранилищах. На поверхности эмалированной посуды не должно быть трещин, изломов, вмятин и прочих дефектов, обнажающих поверхность черных металлов.

Укладка эмалированной посуды производится так же, как и алюминиевой посуды, но с большей осторожностью во избежание повреждения эмали.

362. Фарфоровая, фаянсовая, стеклянная и мелалитовая посуда хранится упакованной в ящики или уложенной на стеллажи по видам изделий.

В ящиках между изделиями должна быть мягкая прокладка (солома, стружка, ветошь, вата и пр.). Перед укладкой на хранение все изделия должны быть осмотрены с целью отбора битой посуды и изделий с изъянами (трещины, сколы).

При хранении посуды в распакованном виде она сортируется по группам, разделкам (рисунку), размерам и укладывается на стеллажи стопками.

Кружки фарфоровые и стаканы укладываются в пирамиду и рядами в высоту не более 5 - 6 рядов. Между каждым рядом кладутся картонные или фанерные прокладки.

363. Посуду фигурной формы (графины, кувшины, чайники заварные и т. п.) укладывать на ребро запрещается.

Фигурные изделия из стекла и фарфора хранятся на стеллажах в заводской упаковке или в открытом виде поставленными на дно в один ряд.

При установке посуды в распакованном виде между изделиями во избежание боя необходимо оставлять зазоры.

364. Палатки, брезенты, скатерти, клеенки, салфетки укладывают на хранение только после осмотра и проверки, когда установлено отсутствие в них излишней влажности, гниения и загрязнения. Изделия с повышенной влажностью высушивают, а загрязненность счищают щеткой. Если на изделиях появилась плесень, пораженные изделия нужно выстирать и высушить. С крупных изделий (палаток, брезентов) плесень удаляется после тщательной просушки. Скатерти укладывают пачками в клетки и хранят на полочных стеллажах. Клеенка столовая хранится свернутой в рулоны на стеллажах.

Палатки можно хранить в свернутом виде в фабричной упаковке, но при условии предварительной проверки их комплектности и качества.

365. Палатки, состоящие из нескольких частей, перед укладкой разбирают на составные части, затем каждую составную часть пакуют отдельно в виде свертка, пачки или тюка. Палатки на стеллажах размещают так, чтобы между пачками оставались небольшие промежутки для их проветривания.

Веревочные оттяжки к палаткам собирают в комплекты для каждой данной палатки и хранят отдельно на стеллажах связанными в пучки или уложенными в мешки для такелажа.

366. Деревянные части палаток укладывают на хранение отдельно по деталям. Мелкие деревянные части (вазики и приколыши) следует хранить в ящиках или мешках. Деревянные стоики, колья, планки и гребки хранятся уложенными на стеллажи или в штабеля с прокладкой между рядами брусков для проветривания и исключения их прогиба.

Металлические колья и приколыши палаток хранятся в специальных ящиках в фабричной упаковке.

367. Оконные рамы, подрамники и металлические листы укладываются на стеллажи в кассетах. Ящики с кольями и кассеты с рамами могут быть поставлены друг на друга невысокими штабелями. При этом кассеты с рамами должны ставиться только вертикально.

368. Неокрашенные и не оцинкованные металлические части, и детали палаток перед укладкой на хранение покрываются антикоррозийной смазкой, а на окрашиваемых поверхностях восстанавливается окраска на поврежденных местах.

Палатки, имеющие прорезиненные части, хранятся с соблюдением условий хранения тканей и резиновых изделий.

369. При перекладке тканевые части палаток, брезентов и других изделий необходимо полностью развертывать и в случае обнаружения гнили или плесени тщательно очищать и просушивать. Изделия и палатки, пораженные гнилью, хранятся отдельно.

Параграф 2. Хранение бланков, книг учета и отчетности по продовольственной службе и других служебных изданий

370. Бланки, книги учета и отчетности по продовольственной службе и другие служебные издания хранятся в сухих, хорошо вентилируемых помещениях уложенными пачками на полочные стеллажи. Каждый вид этого имущества укладывают в отдельный штабель.

371. Хранение бланков и книг строгого учета и отчетности совместно с остальными бланками, книгами и служебными изданиями запрещается. Они хранятся в специальном металлическом запирающемся ящике или сейфе, опечатанном начальником продовольственной службы воинской части.

Глава 6. Консервация, расконсервация и переконсервация техники продовольственной службы

372. Консервация заключается в осуществлении защиты неокрашенных поверхностей деталей и конструкционных материалов от коррозии, старения и биологических повреждений в процессе хранения и транспортирования.

При консервации техники продовольственной службы применяются следующие средства и методы защиты:

нанесение защитных пленок из рабоче-консервационных масел и консервационных смазок;

защита ингибиторами коррозии;

статическое осушение воздуха в герметизированных объемах;

комбинированные методы – применения на одном изделии сочетаний, указанных выше, средств и методов.

Консервации подлежат неокрашенные металлические поверхности, а также поверхности с металлическими и неметаллическими неорганическими покрытиями.

Не подвергают консервации технику (изделия) или ее неокрашенные поверхности при условии сохранения ими в процессе хранения, требуемых эксплуатационных и декоративных свойств (изготовленные из коррозионностойких сплавов, изделия (поверхности), расположенные внутри герметизированных объемов). Условия и сроки хранения на них устанавливаются в нормативно-технической документации (далее – НТД).

373. Консервации подлежат технические средства, эксплуатация которых не планируется в течение ближайших трех месяцев, а в особых климатических условиях – в течение одного месяца.

Консервация техники должна обеспечивать как ее сохранность, так и возможность приведения техники в кратчайшие сроки в эксплуатационную готовность.

374. Организация работ по консервации и расконсервации (переконсервации) полевых технических средств службы включает:

подготовку личного состава, места и оборудования;

осмотр технических средств, проверку их состояния;

выбор метода и средств консервации (расконсервации);

подготовку технических средств к консервации;

проведение консервации (расконсервации);

контроль качества выполненных работ. Объем работ по консервации определяется по результатам осмотра технических средств, в зависимости от их технического состояния и условий хранения.

375. Консервация технических средств начинается с проведения технического обслуживания в объеме требований действующей нормативно-технической документации.

Работы по консервации должны проводиться в специально оборудованных помещениях, позволяющих соблюдать установленный технологический процесс и требования безопасности.

Допускается проведение работ на открытой площадке при температуре окружающего воздуха не ниже 15°С, относительной влажности не более 70%, при отсутствии ветра.

376. Помещение, в котором проводятся работы по консервации, должно отапливаться, иметь приточно-вытяжную вентиляцию и освещение. Оно оборудуется столом, бачками с крышками для хранения средств консервации, слесарным инструментом. В помещении должна быть аптечка для оказания первой медицинской помощи.

Изделия, подлежащие консервации, должны иметь температуру, равную температуре помещения или выше. Резкие колебания температуры при консервации не допускаются.

377. Консервация шасси автомобилей и прицепов, на которых смонтирована техника службы, проводится в соответствии с требованиями Руководства по хранению автомобильной техники и имущества Вооруженных Силах Республики Казахстан.

378. Личный состав, проводящий консервацию, должен знать степень ядовитости применяемых консервационных веществ и пройти инструктаж по технике безопасности и о мерах по оказанию первой помощи при несчастных случаях.

Перед началом работы с ингибированной бумагой, уайт-спиритом или растворителями следует смазать руки глицерином.

При пользовании смазками и растворителями должны соблюдаться общие инструкцию техники безопасности при работе с горючим и смазочными материалами.

379. Категорически запрещается:

применять ингибированную бумагу для заворачивания пищевых продуктов, одежды, личных предметов;

хранить ингибиторы, их растворы и ингибированную бумагу в открытом виде;

хранить и принимать пищу на участках консервации и расконсервации;

допускать к работе лиц, имеющих ссадины, порезы, раздражения и другие поражения кожи на открытых участках тела.

Работы по консервации и расконсервации выполняются только в спецодежде и с применением исправного оборудования и инструмента.

После окончания работ по консервации и расконсервации и перед принятием пищи необходимо тщательно вымыть руки и лицо с мылом.

Уборку участков консервации и расконсервации следует проводить влажным способом. Отходы ингибированной бумаги, использованную ветошь нужно убирать в закрывающийся ящик и затем сжигать.

380. Подготовка техники (изделий) к консервации заключается в очистке ее от загрязнений, следов коррозии и остатков консервационной смазки, удалении вместе с краской обнаруженной коррозии на окрашенных металлических поверхностях, обезжиривании и просушке.

Детали и сборочные единицы, не имеющие следов коррозии, очищаются и обезжириваются растворителями.

Поверхности, предназначенные для контакта с пищевыми продуктами, промываются горячим моющим раствором на основе сульфанола с последующим тщательным ополаскиванием чистой водой и сушкой.

Поверхности изделий после обезжиривания трогать незащищенными руками не разрешается.

Консервация изделий должна производиться в соответствии с основными требованиями, изложенными в приложениях 8 и 9 к настоящей Инструкции.

381. Переконсервация техники производится:

после истечения предельного срока защиты, на который рассчитаны применяемые методы и средства консервации;

при обнаружении на контрольных осмотрах и проверках недостаточной эффективности применяемых методов и средств консервации.

Техника, предназначенная для переконсервации, расконсервируется, осматривается, обнаруженные дефекты устраняются, после чего производится ее консервация.

Работы по подготовке и проведению переконсервации или консервации производятся с использованием материалов, перечень которых приведен в приложении 10 к настоящей Инструкции.

Порядок и методы консервации и расконсервации техники службы изложены в эксплуатационной документации на конкретные изделия.

В эксплуатационной документации (формуляре) на технику делается отметка о проведенной консервции с указанием даты проведения, условий хранения и сроков защиты без переконсервации.

382. Сроки защиты технических средств без переконсервации зависят от условий хранения и транспортирования, методов консервации и варианта упаковки.

Сроки защиты изделий без переконсервации (при консервации консервационными маслами или смазками) составляют:

для легких условий хранения (в отапливаемых хранилищах) – до 10 лет;

для средних условий хранения (в неотапливаемых хранилищах) – до 7 лет;

для жестких условий хранения (под навесами) – до 5 лет;

для особо жестких условий хранения – до 3 лет.

Глава 7. Осмотр, опробование и техническое обслуживание техники, хранящейся на продовольственном складе воинской части

Параграф 1. Общие положения

383. Осмотру, опробованию и техническому обслуживанию подвергают технику продовольственной службы, находящуюся на длительном хранении.

Технологическое оборудование столовых воинских частей, холодильное оборудование столовых и складов, технологическое оборудование стационарных военных хлебозаводов и весоизмерительные приборы как оборудование текущего обеспечения при хранении подвергают только внешнему осмотру один раз в месяц.

384. Осмотр, опробование и техническое обслуживание техники при длительном хранении проводят с целью контроля за ее качественным состоянием, комплектностью и поддержанием в постоянной готовности к использованию по назначению, создания необходимых условий хранения, устранения выявленных недостатков (неисправностей), проверки и возобновления консервационных покрытий.

Опробование техники, как правило, совмещают с очередными сроками по ее техническому обслуживанию по плану, утвержденному командиром воинской части.

Лица, привлекаемые к проведению осмотров, опробования и технического обслуживания техники предварительно проходят подготовку по ее устройству и эксплуатации.

Параграф 2. Периодичность осмотров, опробований и технического обслуживания

385. Осмотры техники проводят должностные лица воинской части в сроки и объемах, указанных в приложении 11 к настоящей Инструкции

386. Опробование техники проводят по одному из двух видов работ: опробование с проверкой всех агрегатов машин, механизмов, устройств и систем вхолостую;

опробование с развертыванием в рабочее положение и проверкой всех агрегатов, машин, механизмов, устройств и систем под нагрузкой.

Работы по опробованию техники проводит штатный личный состав воинской части под непосредственным руководством начальника продовольственной службы воинской части.

387. Техническое обслуживание техники, находящейся на длительном хранении, проводят в сроки, указанные в приложении 12 к настоящей Инструкции.

Все виды технического обслуживания проводят штатным личным составом воинской части по плану-графику, утверждаемому командиром воинской части.

Параграф 3. Общие требования, предъявляемые при осмотре техники

388. Осмотр техники проводят по плану заместителя командира воинской части по тылу. План утверждает командир воинской части.

Осмотр проводят, как правило, на месте хранения без разборки агрегатов, машин и механизмов.

389. При осмотрах техники проверяют:

правильность хранения, ухода и сбережения;

готовность техники к использованию по назначению;

состояние принадлежностей, инвентаря, инструмента и запасных частей;

состояние окраски, смазки, нет ли коррозии, влаги, пыли, плесени, гнили, воды, снега;

состояние консервации неокрашенных поверхностей деталей, узлов и изделий в целом;

имеются ли в осматриваемой технике средства измерения, подлежащие поверке;

наличие и исправность пломб на опломбированных предметах;

состояние электроосветительных приборов, сигнализации, пусковой и отключающей электроаппаратуры, электропроводки, заземлителей;

состояние наружной поверхности стен, потолка, пола, крыши кузовов-фургонов;

наличие и исправность средств пожаротушения.

390. При осмотре автомобилей и прицепов, на которых смонтирована техника, проверяют:

состояние наружных поверхностей автомобиля (прицепа) и фургона (кузова), отсутствие повреждений, снятых элементов;

состояние крепления отдельных агрегатов и узлов двигателя автомобиля;

исправность тягово-сцепных устройств и тормозов;

исправность дверок кабины и их запоров;

общее состояние механизмов и приборов управления автомобиля;

состояние топливных баков;

стояние осветительных фонарей, приборов освещения и сигнализации;

наличие аккумуляторов и их состояние;

наличие и исправность шоферского инструмента;

наличие эксплуатационной документации.

Параграф 4. Требования, предъявляемые при осмотре средств приготовления и транспортирования пищи

391. При осмотре средств приготовления и транспортирования пищи кроме работ, предусмотренных в пункте 381 настоящей Инструкции, дополнительно проверяют:

состояние наружных поверхностей тепловых блоков, топок, топочных дверок, шиберных заслонок, колосниковых решеток и зольников;

состояние внутренних поверхностей котлов.

392. При осмотре автомобильных и прицепных кухонь дополнительно проверяют:

состояние баков для воды, систем водопроводов;

состояние консервации столов разделочных, шкафов и ящиков, складной мебели, ванн для мытья посуды и другого оборудования, кухонной посуды, принадлежностей, инвентаря и спецодежды;

исправность пароотводов и кранов для вывода пара из котлов;

исправность ящиков для принадлежностей у прицепных кухонь;

состояние винтовых механизмов для установки теплового блока в горизонтальное положение;

свободное перемещение и надежность крепления столов для разделки продуктов в походном положении;

состояние жарочных шкафов и жарочных плит с роликами;

надежность фиксации котлов в жарочных шкафах;

исправность кронштейнов для установки каркаса палатки для укрытия повара.

393. При осмотре передвижных кухонь-столовых дополнительно проверяют:

состояние и исправность жарочных плит;

состояние агрегатов универсальных приводов;

состояние весов и гирь и их клеймение;

состояние бачков для хранения мяса и рыбы, бидонов под растительное масло, ушатов для воды и другого оборудования;

состояние и исправность печей обогревательных, столов и стульев, вешалок для одежды, рукомойников и другого оборудования столовых.

394. При осмотре термосов, термосов-ящиков проверяют:

состояние корпусов и их окраски;

наличие деревянных опорных сухарей и крестовин;

состояние крепления плечевых ремней.

Параграф 5. Требования, предъявляемые при осмотре средств хлебопечения

395. При осмотре средств хлебопечения кроме выполнения требований, предусмотренных п. 381 настоящей главы, дополнительно проверяют:

состояние и исправность наружных поверхностей стенок пекарных камер, посадочных дверок, паровыпускных клапанов и пароотводов, топок, топочных дверок, колосниковых решеток, зольников, хлебопекарных форм;

состояние чехлов для укрытия агрегатов и машин.

396. При осмотре хлебопекарных прицепных блоков дополнительно проверяют:

состояние и исправность технологического оборудования по приготовлению теста;

исправность топливных систем для отопления печей форсунками;

состояние специальных устройств и труб с шиберами, регулирующими температуру топочных газов;

состояние водогрейных баков, водомерных стекол;

состояние отопительной и вентиляционных систем, специальных топливных установок и бензоэлектрических агрегатов.

397. При осмотре прицепных и переносных хлебопекарных печей дополнительно проверяют:

состояние и консервацию конвейеров печей и люлек для размещения хлебопекарных форм, электрического и ручного приводов конвейеров;

состояние и консервацию баков для воды, водогрейных котлов, смесительных баков, насосов и рукавов для воды; топливных систем с форсунками, пультов управления и другого оборудования печей.

Учитывая, что хлебопекарные печи марки ХПК-50М1 и ХПК-50 оборудуются колонками топливными ХПК-Ф для сжигания жидкого топлива при их осмотре обращают внимание на комплектность колонок топливных.

В переносных хлебопекарных печах ХПИ-6 обращают внимание:

на свободное перемещение в пекарных камерах выдвижных рам (подов);

на надежность фиксации дверок пекарных камер в открытом горизонтальном положении;

на свободную и надежную установку водогрейных баков на задних стенках пекарных камер и расстоечных шкафов над пекарными камерами.

Осмотр топливных колонок, которыми комплектуют переносные хлебопекарные печи, проводят с учетом требований, предъявляемых при осмотре печей ХПК-50М1 и ХПК-50.

398. При осмотре прицепных тестоприготовительных агрегатов дополнительно проверяют:

состояние и консервацию приводов машин, приводных механизмов и механизмов включения тестомесильных машин;

состояние и консервацию насосных установок, месильных шнеков, поворотных колонок и фиксаторов тестомесильных машин.

Параграф 6. Требования, предъявляемые при осмотре средств транспортирования продовольствия и воды

399. При осмотре автомобильных и прицепных фургонов для хлеба кроме общих требований, предъявляемых при осмотре техники, дополнительно проверяют:

состояние и консервацию отопительно-вентиляционных систем, систем отопления отработавшими газами, щитов управления отоплением кузовов;

легкость передвижения лотков по направляющим, без заедания;

исправность и прочность лотков.

400. При осмотре изотермических автомобильных фургонов руководствуются общими требованиями, предъявляемыми к осмотру техники (см п. 381 настоящей главы).

401. При осмотре автомобильных фургонов, комбинированных руководствуются требованиями, предъявляемыми к автомобильным и прицепным фургонам для хлеба и к автомобильным фургонам изотермическим.

402. При осмотре прицеп-складов и кузовов-контейнеров кроме общих требований обращают внимание:

на состояние и исправность тары для продовольствия;

на санитарное состояние, состояние лужения и других покрытий посуды и термосов.

403. При осмотре автомобильных, прицепных и переносных цистерн для воды дополнительно проверяют:

состояние наружных и внутренних поверхностей;

исправность и консервацию крышек горловин (люков), задраек, состояние резиновых уплотнений и плотность их прилегания к горловинам и другого оборудования цистерн;

состояние сливных (водоразборных) устройств и кранов, насосов для воды;

наличие и комплектность рукавов и шлангов для воды.

Параграф 7. Требования, предъявляемые при осмотре электроагрегатов, электростанций и электрооборудования

404. При осмотре электроагрегатов и передвижных электростанций следует руководствоваться Инструкцией по определению технического состояния машин инженерного вооружения.

405. При осмотре электрооборудования проверяют:

состояние и надежность крепления корпусов электродвигателей к рамам (станинам) агрегатов;

состояние и исправность передачи от электродвигателей к рабочим машинам (агрегатам);

свободное проворачивание (от руки) роторов электродвигателей и отсутствие люфта в сопряжениях валов роторов с подшипниками;

состояние и исправность ограждающих устройств электроприводов;

состояние контрольно-измерительных, регулирующих, защитных и отключающих приборов;

состояние, исправность щитов управления;

исправность ограждений открытых токоведущих частей;

наличие знаков высокого напряжения на наружных сторонах дверей электрошкафов, щитов;

состояние и исправность светильников в кузовах-фургонах, на щитках;

состояние и исправность выключателей, штепсельных розеток;

состояние и исправность переносных осветительных установок;

состояние электропроводки, кабельных, силовых и осветительных сетей, цепей управления, контроля, автоматики, защиты;

состояние распределительных коробок и ящиков в переносных кабельных сетях;

состояние и исправность кабельных барабанов, катушек или ящиков для укладки переносных кабельных изделий;

состояние и исправность заземляющих клемм (болтов) на рамах (станинах) агрегатов, прицепов, заземляющих штырей, их клемм (зажимов) и соединительных проводов.

При осмотре аккумуляторных батарей и блоков питания проверяют состояние и исправность корпусов батарей (блоков), зажимов (клемм) и перемычек; наличие и исправность пробок заливных горловин; уровень и плотность электролита (при хранении батарей (блоков) заряженными).

406. При понижении уровня электролита в банки доливают только дистиллированную воду до нормального уровня. Снижение плотности электролита свидетельствует о саморазрядке батарей. В таких случаях проверяют напряжение элементов и производят подзарядку батарей, если они разряжены более чем на 25% зимой и более чем на 50% летом. Полностью разряженные батареи необходимо сдавать на зарядку не позже чем через 24 ч после разрядки.

При осмотре техники проверку всех видов электрооборудования проводят при отключенном напряжении.

Параграф 8. Требования, предъявляемые при осмотре палаток

407. Осмотром палаток, чехлов и других тканевых изделий, применяемых для комплектации техники, проверяют комплектность, состояние ткани, деревянного и металлического такелажа, веревочных оттяжек и других деталей, состояние инвентарных упаковочных средств для палаток, а также состояние и исправность всех других комплектующих предметов к каркасным палаткам.

Параграф 9. Общие требования, предъявляемые при опробовании техники

408. Опробованию подлежат все виды техники, за исключением несложных по конструкции, например, термосы, кипятильники, кухни переносные, не оборудованные топливными системами, принадлежности и другие простые устройства, качество и готовность которых к использованию можно установить осмотром.

Опробование техники, находящейся на длительном хранении, проводят в сроки и объемах предусмотренных работ:

вхолостую - по техническому обслуживанию № 2 при хранении (ТО-2х);

под нагрузкой - при регламентированном техническом обслуживании (РТО).

Опробование техники проводят не только в процессе хранения, но и при поступлении ее на хранение, в тех случаях, когда при осмотре обнаруживают неисправности или повреждения, которые могут быть причиной частичной или полной потери работоспособности.

Для создания благоприятных условий проведения опробования и предупреждения загрязнения материальной части работу по опробованию рекомендуется выполнять по возможности в хорошую сухую погоду или в закрытом помещении.

409. Продолжительность опробования техники должна быть такой, чтобы была возможность установить полную ее работоспособность.

Перед опробованием осмотром проверяют общее состояние техники и исправность отдельных узлов и механизмов (см. раздел "Общие требования, предъявляемые при осмотре техники" настоящей главы).

Технику, оснащенную индивидуальными источниками тока, развертывают для опробования совместно с приданными электроагрегатами или передвижными электростанциями.

410. При отсутствии электроагрегатов или электростанций допускается проверка техники путем подключения ее к стационарной сети соответствующего напряжения.

Автомобили (прицепы), на которых смонтирована техника, находящиеся на длительном хранении, подвергают опробованию в соответствии с инструкцией утвержденной приказом Министра обороны от 28 июля 2022 года №536 ДСП "Об утверждении инструкции по организации эксплуатации военного имущества ВС РК (автомобильной техники)" на месте хранения или пробегом по шоссейным и грунтовым дорогам на расстояние не менее 150 км со средней скоростью 35 - 40 км/ч.

Перед опробованием пробегом проверяют состояние ходовой части шасси автомобилей (прицепов).

411. После окончания опробования пробегом автомобили (прицепы) осматривают, обнаруженные неисправности устраняют, выполняют уборочно-моечные работы, проверяют состояние поверхностей, восстанавливают защитные пленки (покрытия) и герметизацию работавших агрегатов, приборов, кузовов-фургонов.

При опробовании техники необходимо соблюдать требования техники безопасности, изложенные в эксплуатационной документации.

412. Категорически запрещается производить устранение неисправностей агрегатов, машин, механизмов, различных передаточных устройств во время их работы, а электрооборудования под напряжением.

Параграф 10. Техническое обслуживание техники при длительном хранении

413. Все виды технического обслуживания проводят в соответствии, с планом-графиком предусмотренных в нем работ, а по объему выполняют работы, предусмотренные каждым видом технического обслуживания.

Параграф 11. Техническое обслуживание № 1 (TO-l)

414. Проведением TO-l обеспечивают поддержание техники в исправном (работоспособном) состоянии до подготовки к использованию или до очередного нормативного технического обслуживания.

При выполнении TO-l проводят следующее:

производится внешний осмотр;

проверяют состояние консервации и окраски наружных поверхностей;

удаляют пришедшую в негодность краску, очищают оголившиеся участки от загрязнений и ржавчины, обезжиривают поверхность и восстанавливают окраску;

проверяют герметизацию систем, приборов, сосудов, герметизацию отверстий заглушками и крышками; исправность и плотность прилегания дверей, окон, потолочных световентиляционных и боковых люков, откидных и раздвижных стенок кузовов;

проверяют состояние колес шасси и давление воздуха в шинах, провертывают колеса на 5 - 6 оборотов;

проверяют уровень масла в рубашках пищеварочных котлов, редукторах, картерах, масленках, подшипниках;

возобновляют масляную пленку проворачиванием на подвижных частях агрегатов, машин, редукторов, коленчатых валах двигателей автомобилей;

заменяют горючее в соответствии с установленными сроками, если технику хранят заправленной;

прочищают отверстия для стока воды в раковинах, мойках, полах;

устраняют замеченные неисправности и восстанавливают нарушенную консервацию.

Параграф 12. Техническое обслуживание № 2 (ТО-2)

415. Проведением ТО-2х обеспечивают поддержание техники в исправном состоянии до очередного нормативного технического обслуживания.

При выполнении TО-2x проводят следующее:

выполняют работы по техническому обслуживанию ТО-1х;

проветривают и просушивают технику, палатки, чехлы и комплектующее оборудование и имущество;

проводят опробование отдельных узлов агрегатов, машин, систем техники на функционирование без нагрузки (на холостом ходу) и без развертывания в рабочее положение;

проверяют работоспособность контрольно-измерительных приборов и проводят их поверку;

проверяют функционирование замков, запоров, задвижек и надежность их открывания и закрывания вручную;

проверяют исправность и надежность крепления дымовых труб в развернутом и в транспортном положении, съемных частей и инвентарного оборудования в кузовах-фургонах;

проверяют исправность и работу принудительной вентиляции и вентиляционных люков в кузовах-фургонах.

Подготовку к пуску, пуск и опробование техники проводят с соблюдением соответствующих инструкций по ее эксплуатации.

Полную расконсервацию техники при опробовании на холостом ходу, как правило, не проводят.

После проведения ТО-2х (при необходимости) проводят восстановление окраски и консервацию.

Регламентированное техническое обслуживание (РТО)

Проведением регламентированного технического обслуживания обеспечивают работоспособность (исправность) находящейся на хранении техники до очередного регламентированного технического обслуживания.

При выполнении РТО проводят следующее:

выполняют работы по техническому обслуживанию ТО-2х;

проверяют укомплектованность техники;

проводят расконсервацию и разгерметизацию;

развертывают и опробуют комплексы, агрегаты, машины, механизмы, системы, измерительные приборы, автоматику работой под нагрузкой и выборочно проведением пробеговых и других испытании; проверяют состояние смазок и деталей под смазкой, при обнаружении удаляют ржавчину, загрязнения, влагу (разложившуюся смазку заменяют);

проводят текущий ремонт техники и проверку контрольно-измерительных приборов;

проверяют исправность и функционирование топливных систем и форсунок;

проверяют качественное состояние генераторов, карбюраторов, фильтров-отстойников, воздушных фильтров, свечей, баков для жидкого топлива, дюритовых шлангов и других ответственных деталей в технике, имеющей двигатели внутреннего сгорания;

производят замену изношенных деталей из комплекта ремонтного ЗИП, восстанавливают ремонтный ЗИП;

проводят полную окраску материальной части техники в один слой (при необходимости);

проверяют функционирование электрооборудования и электропроводки;

проверяют сопротивление изоляции и проводят сушку электродвигателей и электрогенераторов (при необходимости);

восстанавливают консервацию или проводят общую переконсервацию техники в соответствии со сроками, предусмотренными в инструкциях по эксплуатации на данную технику; восстанавливают герметизацию;

готовят технику к постановке на длительное хранение.

Техническое обслуживание ТО-1х, ТО-2х и РТО автомобилей и прицепов, на которых смонтирована техника продовольственной службы, проводят в соответствии с действующими инструкциями или наставлениями.

Параграф 13. Учет проведенных осмотров, опробований, технического обслуживания и порядок устранения выявленных неисправностей

416. Результаты плановых осмотров и опробований при длительном хранении заносят в карточку хранения техники, которую хранят вместе с формуляром (паспортом), заведенную на каждый вид техники по форме согласно приложению 13 к настоящей Инструкции;

Учет технического обслуживания ведут по формуляру (паспорту) на каждый вид техники, в котором в разделе "Учет технического обслуживания" записывают сведения:

дата проведения технического обслуживания;

вид технического обслуживания;

замечания о техническом состоянии;

должность, фамилия и подпись ответственного лица.

Выявленные при осмотрах, опробовании и техническом обслуживании неисправности материальной части техники подлежат устранению в соответствии с требованиями, изложенными в разделе "Порядок проведения ремонта, сдачи техники в ремонт и выдачи из ремонта" Инструкции по организации эксплуатации и ремонта техники продовольственной службы.

Технику, прошедшую осмотр, опробование или техническое обслуживание и приведенную в исправное состояние, направляют для использования по назначению или на дальнейшее длительное хранение.

Приложение 1 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Перечень оборудования, инвентаря и инструмента общего назначения для хранилищ продовольственного склада воинской части

Наименование оборудования и инвентаря	Размеры, мм, тип или марка
Поддоны плоские деревянные	1200х800
Стеллажи напольные деревянные	1200х1000
Стеллажи полочные металлические или деревянные	2800х1200х2300
Шкаф для специальной одежды	2000х1200х500
Шкаф для хозяйственного инвентаря	2000х1200х500
Шкаф для начальника склада хозяйственный	2000х1200х500
Стол канцелярский	Стандартный
Табурет или стул	Стандартный
Графин и стакан	Стандартный
Доска инструкций	1200х1000х50
Аптечка	1
Щит с набором складского инструмента	1200х1000
Складской инструмент: молоток металлический, гвоздодер, клещи, молоток деревянный, топор, ножовка, нитки, иголки, приспособление для вскрытия бочек	Стандартный
Хозяйственный инвентарь: ведро, лопаты металлическая и деревянная, щетки-сметки, метлы, щетки для подметания пола	Стандартный
Тара для перемещения овощей вручную (корзины, кошелки, ящики)	Стандартный
Пожарный щит с комплектом инвентаря	1750х115х320
Огнетушители	Стандартный
Набор оборудования для расходной кладовой: весы товарные и настольные, тележка, кружки мерные, совки, насос для перекачки растительного масла, колода для рубки мяса, лари, стеллаж-шкаф, комплект тары для доставки продовольствия в столовую	Стандартный
Весы товарные 500 кг с комплектом гирь	Стандартный
Приборы контроля: термометры, психрометры, лупа 8× или 10×	Стандартный
щуп для отбора проб сыпучих продуктов из тканевых мешков	Стандартный
тарелка глубокая, стакан, ложка, кружка мерная 0,5 л, набор сит	Стандартный
Инвентарь для работы в бетонных ямах квасильно-засолочного пункта: лестница деревянная	На 50 см превышающая глубину бетонной ямы
сапоги резиновые	Стандартный
коврики резиновые	50х70
противогазы с гофрированной трубой для подвода воздуха из-за пределов бетонной ямы	Стандартный
веревка для страховки	Диаметр не менее 10
вилы, луженные пищевым оловом или из нержавеющей стали	Стандартный
черпак вместимостью 2 – 5 л	Стандартный
Специальная одежда: халаты, валенки для работы в закромах, нарукавники	Стандартный

Примечание:

1. Холодильные камеры должны иметь напольные решетки, противни для сбора мясного сока, крючья из нержавеющей стали или луженные для подвешивания мяса.

2. Складские помещения для хранения комбикормов и навесы для сена обеспечиваются тарой для доставки на прикухонное хозяйство, вилами, лопатами и другим инструментом по фактической потребности.

	Приложение 2 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Карточка регистрации температуры и влажности воздуха в
_____________________________
(наименование хранилища)

Число месяца	Температура, ° С			Влажность, %			Подпись лица, проводившего измерения
	утро	полдень	вечер	утро	полдень	вечер

Начальник продовольственной службы ___________________________
Начальник склада _____________________________________________
"____" ________________ 20 __ г

Приложение 3 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Таблица для вычисления относительной влажности воздуха, %

Показание сухого термометра, °С	Разность показанной сухого и смоченного термометров, °С
	00	02	04	06	08	10	12	14	16	18	20
- 2,5	100	95	91	86	82	77	72	68	64	-	-
- 2,0	100	95	91	87	82	78	73	69	65	60	-
- 1,5	100	96	91	87	82	78	74	70	65	61	-
- 1,0	100	96	91	87	83	78	74	70	66	62	-
- 0,5	100	96	92	88	83	79	75	71	67	63	-
+ 0,0	100	96	92	88	84	80	76	72	68	64	-
+ 0,5	100	96	92	88	84	80	76	73	69	65	-
+ 1,0	100	96	92	88	85	81	77	73	69	66	62
+ 1,5	100	96	92	89	85	81	78	74	70	67	63
+ 2,0	100	96	93	89	85	82	78	75	71	67	64
+ 2,5	100	96	93	89	86	82	79	75	72	68	65
+ 3,0	100	96	93	90	86	83	79	76	72	69	66
+ 3,5	100	97	93	90	86	83	80	76	73	70	66
+ 4,0	100	97	93	90	87	83	80	77	74	72	67
+ 4,5	100	97	93	90	87	84	81	77	74	72	68
+ 5,0	100	97	94	90	87	84	81	76	75	72	68
+ 5,5	100	97	94	90	87	84	81	78	75	72	69
+ 6,0	100	97	94	91	88	85	82	79	76	73	70
+ 6,5	100	97	94	91	88	85	82	79	76	73	70
+ 7,0	100	97	94	91	88	85	83	80	77	74	70
+ 7,5	100	97	94	91	88	86	83	80	77	74	72
+ 8,0	100	97	94	92	89	86	83	80	78	75	72
+ 8,5	100	97	94	92	89	86	84	81	78	75	73
+ 9,0	100	97	95	92	89	86	84	81	79	76	73
+ 9,5	100	97	95	92	89	87	84	82	79	76	74
+ 10,0	100	97	95	92	90	87	84	82	79	77	74
+ 10,5	100	97	95	92	90	87	85	82	80	77	75
+ 11,0	100	97	95	92	90	88	85	83	80	78	75
+ 11,5	100	97	95	92	90	88	85	83	80	78	76
+ 12,0	100	98	95	93	90	88	85	83	81	78	76
+ 12,5	100	98	95	93	90	88	86	83	81	79	76
+ 13,0	100	98	95	93	91	88	86	84	81	79	77
+ 13,5	100	98	95	93	91	88	86	84	82	79	77
+ 14,0	100	98	95	93	91	89	86	84	82	80	78
+ 14,5	100	98	96	93	91	89	87	85	82	80	78

Приложение 4 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Предельная высота штабеля с мешками (в рядах)

Температура воздуха на складе	Мука и крупа, влажность		Пшено, кукурузная и овсяная крупа, влажность
	до 14% включительно	выше 14 до 15,5 % включительно	до 13% включительно	выше 13 до 14 % включительно
Выше 10º С	10	8	8	6
От 10 до 0º С	12	10	10	8
Ниже 0º С	14	14	10	8

Приложение 5 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Укладка хлеба при хранении и перевозке

Наименование изделий	Вид тары и оборудования для хранения хлеба	Способ укладки
		при хранении	при перевозке
1. Формовой хлеб	Лотки, стеллажи или полки	В один или два ряда на боковую или нижнюю корку	В один ряд на боковую или нижнюю корку
	Ящики или корзины	В один ряд в вертикальном положении	То же, что и при хранении
2. Подовый хлеб	Лотки или стеллажи	В один ряд на нижнюю корку или на боковую корку с уклоном к боковой стенке	То же, что и при хранении
	Полки, ящики или корзины	В один ряд в вертикальном положении, а на полках с уклоном к боковой или задней стенке	То же, что и при хранении

Приложение 6 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Режимы хранения картофеля в хранилищах с активной вентиляцией

Периоды хранения	Температура воздуха в толще насыпи картофеля, ° С		Относительная влажность воздуха, %
			в толще насыпи картофеля		в хранилище
	максимальная	минимальная	максимальная	минимальная	максимальная	минимальная
Подготовительный (лечебный) – 10 - 14 суток	20	10	95	85	90	80
Период охлаждения – 20 -30 суток после подготовительного периода	10	2	95	85	90	80
Основной период хранения до апреля-мая	3	2	98	85	90	80

Приложение 7 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Режимы хранения картофеля и овощей в хранилищах с естественной вентиляцией

Наименование	Периоды хранения	Температура хранения, ° С	Относительная влажность, %
Картофель	Лечебный период	от 15 до 18	80 – 95
Картофель	Основной период	от 2 до 4	90 - 95
Капуста белокочанная	Основной период	от – 1 до 0	90 - 95
Морковь	Основной период	от 1 до 0	90 - 95
Свекла	Основной период	от 0 до + 1	90 – 95
Лук репчатый	Основной период	от – 1 до 0	70 – 80

Приложение 8 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Порядок консервации изделий консервационными (рабоче-консервационными) маслами и смазками, и ингибиторами коррозии

1. Консервация маслами и смазками.

1.1. Нанесение консервационных и рабоче-консервационных масел на наружные поверхности изделий производят погружением, распылением или кистью (тампоном). Масла наносят нагретыми до температуры 70° С или без подогревания при температуре не менее 15° С. Нагревание консервационного масла свыше 40° С не допускается.

После нанесения на поверхность избытку масла дают стечь.

1.2. При нанесении консервационных и рабоче-консервационных масел на внутренние поверхности изделий (полости, топливные, гидравлические и другие циркуляционные системы) их заливают в соответствующие картеры и емкости с последующей проработкой механизмов или проворачиванием движущихся частей (вручную, с помощью электромотора), а также промачиванием масла через консервируемые системы.

При необходимости масла сливают. Допускается совмещение консервации и обкатки машин.

1.3. Рабоче-консервационные масла готовят тщательным смешиванием рабочих масел и маслорастворимых ингибиторов коррозии при температуре не выше 60° С. Во избежание неполного перемешивания не допускается заливать малорастворимый ингибитор коррозии в емкость, не заполненную маслом.

Окончание перемешивания определяют по однородности смеси.

Нагревание масел при приготовлении рабоче-консервационных масел не производят, если однородность смеси обеспечивается механическим перемешиванием или другими методами.

1.4. Перед консервацией внутренних поверхностей по возможности полностью сливают рабочие масла из картеров и масляных систем.

1.5. Слой масла после нанесения должен быть сплошным, без воздушных пузырей и инородных включений. Дефекты устраняются повторным нанесением масла.

1.6. Консервационные смазки наносят на поверхность в расплавленном состоянии при температуре 80 - 140°С погружением, распылением или кистью (тампоном). При этом оптимальная температура нанесения 80 - 100°С. Нагревание смазок свыше 140°С не допускается.

1.7. Слой смазки после нанесения должен быть равномерным, без подтеков, воздушных пузырей, инородных включений.

Дефекты устраняются повторным нанесением смазки.

1.8. При нанесении смазок погружением консервируемые поверхности (или изделия) должны быть высушены с целью удаления влаги из зазоров, пор и т. п. (например, путем погружения в ванну с любым маловязким маслом).

Допускается предварительную сушку изделий не производить, если первый слой смазки наносится при температуре 110 - 120°С.

2. Консервация противокоррозионной бумагой.

2.1. Для консервации противокоррозионной бумагой применяют один из следующих способов:

а) обертывание изделий по одному или по нескольку штук (в зависимости от размеров и конфигурации) так, чтобы бумага закрывала изделие со всех сторон с перекрытием швов на 5 - 6 см;

б) укладывание мелких изделий в транспортную тару, выложенную упаковочным материалом и противокоррозионной бумагой;

в) размещение листов или жгутов противокоррозионной бумаги между отдельными изделиями или его частями, помещенными в транспортную тару, выложенную упаковочными материалами;

г) обертывание отдельных частей крупногабаритных сложных изделий;

д) помещение противокоррозионной бумаги внутри изделий при их герметизации.

2.2. При консервации изделий противокоррозионной бумагой, имеющей наружное покрытие из полиэтилена или фольги, допускается исключить дополнительное использование упаковочных материалов.

Приложение 9 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Порядок консервации изделий методом статического осушения воздуха

1. Метод заключается в изоляции изделий от окружающей среды с помощью упаковочных материалов или использования загерметизированного корпуса (кожуха, картера, отсека и т. п.) самих изделий с последующим осушением воздуха в изолированном объеме влагопоглотителем (силикагелем).

2. Норму закладки силикагеля при консервации герметичных объемов изделий устанавливают из расчета 1 кг/м³.

3. Относительную влажность воздуха в объеме упаковки контролируют специальными приборами, индикаторами влажности или весовым способом (по контрольной навеске).

4. Для осушения воздуха в изолированном объеме применяют мелкопористый технический силикагель.

Масса доли влаги в силикагеле (показатель потерь при высушивании) перед применением не должна превышать 2%.

Сушка силикагеля, определение массы доли влаги (потери при высушивании) и инструкцию хранения.

5. Перед помещением силикагеля внутрь изолированного объема его расфасовывают в мешочки или матрацы (секционные мешки).

Масса отдельного мешочка с силикагелем не должна превышать 1 кг, масса матраца - 16 кг.

6. Форма мешочков и матрацев должна обеспечивать возможно большее отношение поверхности к объему.

Для исключения пыления силикагеля внутрь мешочков помещают микалентную бумагу.

7. Мешочки и матрацы с силикагелем не должны касаться поверхности изделий. Если этого избежать нельзя, под мешочки и матрацы подкладывают упаковочный материал.

8. Для контроля за относительной влажностью внутри изолированного объема помещают патрон-индикатор или индикатор влажности с силикагелем-индикатором, которые размещают внутри изолированного объема вблизи мешочков о силикагелем в удобном для наблюдения участке.

Синий и фиолетовый цвет силикагеля-индикатора указывает на допустимую величину относительной влажности воздуха внутри изолированного объема. При розовом цвете силикагеля-индикатора необходимо вскрыть чехол и заменить силикагель-индикатор и силикагель-влагопоглотитель.

Допускается применять другие методы контроля.

Приложение 10 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Перечень материалов и ориентировочные нормы их расхода при переконсервации (консервации) полевых технических средств приготовления пищи

Наименование материалов	Назначение материалов	Ед. изм.	Норма расхода материалов				Примеч.
			ПАК-200	КП- 125 (130)	ПП-40	КО-75
1. Смазка консервационная ПВК ГОСТ 19537-83 (аналог)	Консервация наружных не окрашенных поверхностей и открытых резьбовых соединений кухонь, а также инструмента и принадлежностей, не соприкасающихся в процессе эксплуатации с пищевыми продуктами	кг	0,80	0,8	0,85	00,2
2. Смазка графитная УССА ГОСТ 3333-80 (аналог)	Консервация рессор, ступиц колес и крюков транспортных прицепов	кг	-	0,4	0,4	-
3. Масло вазелиновое медицинское ГОСТ 3164-78 (аналог)	Консервация пищеварочных котлов, кухонного инвентаря и посуды, неокрашенных внутренних поверхностей, соприкасающихся с пищевыми продуктами	кг	0,6	0,6	0,8	0,3
4.Масло консервационное К-17 ГОСТ 10877-76 (аналог)	Консервация внутренних поверхностей топливных систем	кг	0,5	0,45	0,45	0,35
5. Масло веретенное АУП ГОСТ 2468-2014 (аналог)	Консервация алюминиевых, дюралюминиевых, оцинкованных или из нержавеющей стали поверхностей, а также различного инвентаря и принадлежностей, технических средств, изготовленных из указанных материалов (ведра, рукомойники, моечные ванны и т.п.)	кг	0,5	,0,45	0,45	0,35
6. Масло МТ-16П ГОСТ 6360-2020 (аналог)	Для заполнения масляных рубашек котлов для вторых блюд	кг	20	-	5	4,8
7. Олифа натуральная ГОСТ 7931-76 (аналог)	Покрытие внутренних деревянных поверхностей продуктовых шкафов и ящиков кухонь	кг	0,5	-	-	-
8. Дизельное топливо ГОСТ 32511-2013	Промывка топливной системы	кг	10	10	10	10
9. Бензин-растворитель Уайт-спирит (Нефрас) ГОСТ 3134-78 (аналог)	Обезжиривание поверхностей	кг	3,0	2,5	2,5	0,5
10. Моющее средство типа "Посудомой"	Очистка (мытье) поверхностей котлов и кухонного инвентаря от старых смазок и масел, грязи и пыли	кг	0,5	0,5	0,5	-
11.Эмаль ХВ-518 перхлорвиниловая защитного цвета (аналог)	Для частичной или полной окраски наружных поверхностей кухонь рам транспортных прицепов, ящиков для принадлежностей и продовольствия, кузовов	кг	1,1	-	-	0,3
12.Грунт ГФ-021 (аналог)	Для предварительного покрытия поверхностей под эмали ХВ-518	кг	0,7	0,7	0,7	0,3
13.Эмаль пентафталевая защитного цвета (аналог)	Для частичной или полной окраски поверхностей кухонь	кг	1,1	0,8	0,8	0,3
14. Эмаль КО-828 кремний органический	Для окраски поверхностей жарочных шкафов и тепловых блоков всех видов кухонь	кг	-	0,1	0,1	0,2	Эмаль наносится без грунтовки
15. Пудра алюминиевая	Применяется в качестве пигмента при смешивании с эмалью, лаком и защитного покрытия от коррозии при смешивании клея с алюминиевой пудрой	кг	-	0,1	0,1	-
16. Тальк молотый	Покрытие мелких резинотехнических изделий при хранении: резиновых шлангов, уплотнителе крышек котлов и кипятильников, камер внутри покрышек и т.д.	кг	0,04	0,04	0,04	0,02
17.Бумага шлифовальная	Зачистка поверхностей, пораженных коррозией и снятие с поврежденных участков лакокрасочного покрытия	м2	27	28	28	16
18.Бумага парафинированная	Обертка инструментов, запасных частей, законсервированных маслами и смазками	дм2	45	53	53	50
19. Лак пентафталевый	Для предохранения автомашин и других резинотехнических изделий от старения при хранении	кг	-	0,6	0,6	-
20. Лента изоляционная	Восстановление поврежденных мест электропроводки	кг	0,1	0,05	0,05	-
21. Шпагат простой	Для обвязывания изделий, законсервированных бумагой парафинированной	м	5,0	3,0	3,0	2,0
22. Ветошь обтирочная	Очистка поверхностей от пыли, грязи, масел и смазок	кг	2,65	1,1	1,1	0,65

Приложение 11 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Периодичность осмотра техники должностными лицами воинской части

Должностное лицо, проводящее осмотр	Периодичность осмотра	Объем техники, подлежащей осмотру, %
Начальник склада (кладовщик)	Не реже одного раза в месяц	100
Начальник продовольственной службы	Не реже одного раза в месяц	50
Заместитель командира по тылу	Не реже одного раза в три месяца	25
Командир	Не реже двух раза в год	По личному плану

Приложение 12 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Сроки технического обслуживания техники продовольственной службы

Вид технического обслуживания	Сроки проведения технического обслуживания при длительном хранении
	В хранилище	На открытых площадках или под навесом
Техническое обслуживание №1 (ТО – 1х)	1 раз в год	2 раза в год
Техническое обслуживание №2 (ТО – 2х)	1 раз в 2 года	1 раз в год
Регламентированное техническое обслуживание (РТО)	1 раз в 6 лет	1 раз в 3 года

	Приложение 13 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Карточка хранения техники

Подразделение (отдел) ______________ Хранилище
_______________________________________________________________________
Наименование техники продовольственной службы
_____________________________________________________________
№ _____________________________________________________________
Завод-изготовитель_______________________________________________
Дата поступления на хранение _____________________________________
Учтено по ______________________________________________________
(указать, по какому документу)

Техническое обслуживание техники продовольственной службы при хранении

Дата	Выполненная Работа	Подпись выполнявшего работу	Подпись проверившего и принявшего работу

Командир (начальник)_________________________
____________________________________________ (воинское звание, подпись)
Заведующий хранилищем______________________ (подпись)
" ___ " __________________ 20 __ г.
Учет технического обслуживания ведут по формуляру (паспорту) на каждый
вид техники, в котором в разделе "Учет технического обслуживания" записывают сведения:
дата проведения технического обслуживания;
вид технического обслуживания;
замечания о техническом состоянии;
должность, фамилия и подпись ответственного лица.
Выявленные при осмотрах, опробовании и техническом обслуживании неисправности
материальной части техники подлежат устранению в соответствии с требованиями,
изложенными в разделе "Порядок проведения ремонта, сдачи техники в ремонт и выдачи
из ремонта" Инструкции по организации эксплуатации и ремонта техники продовольственной службы.
Технику, прошедшую осмотр, опробование или техническое обслуживание и приведенную
в исправное состояние, направляют для использования по назначению или на дальнейшее
длительное хранение.

Приложение 14 к Инструкции по организации и обеспечению хранения военного имущества (имущества продовольственной службы) на центральных, региональных, флотских и войсковых складах Вооруженных Сил Республики Казахстан

Сроки хранения основных продуктов

№ п/п	Наименование продовольствия	Сроки хранения	Примечание
1	сухарей армейских и галет составляет	24 месяца
2	крупа пшеничная	8 месяцев
3	крупа гречневая, ячневая, манная	18 месяцев
4	макаронные изделия	12 месяцев
5	крупа рисовая	12 месяцев
6	консервы мясные	72 месяцев
7	консервы мясорастительные	24 месяцев
8	сахар - песок, рафинад	72 месяцев
9	фрукты сушенные	6 месяцев
10	чай, черный байховый в пачках	8 месяцев
11	лавровый лист	12 месяцев
12	пайки сухие	12 месяцев