Еуразиялық экономикалық одақтың 2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібін іске асырудың негізгі бағыттары туралы

Жоғары Еуразиялық экономикалық Кеңестің 2017 жылғы 11 қазандағы № 12 шешімі

Еуразиялық экономикалық комиссияның Еуразиялық экономикалық одақтың 2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібінің іске асырылу барысы туралы ақпаратын назарға ала отырып, Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес шешті:

1. Қоса беріліп отырған Еуразиялық экономикалық одақтың
2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібін іске асырудың негізгі бағыттары (бұдан әрі – Негізгі бағыттар) бекітілсін.

2. Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің үкіметтері Еуразиялық экономикалық комиссиямен бірлесіп, Негізгі бағыттарға қосымшаға сәйкес басымдықтарға орай бастамаларды пысықтауды қамтамасыз етсін және оның нәтижелері бойынша тиісті ақпаратты Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің кезекті отырысында ұсынсын.

3. Еуразиялық экономикалық комиссия:

Еуразиялық экономикалық одақтың цифрлық күн тәртібін іске асыру жөніндегі қызметті үйлестіруді қамтамасыз етсін;

Еуразиялық экономикалық одақтың цифрлық күн тәртібі шеңберінде бастамаларды пысықтау тәртібінің жобасын және жобаларды іске асыру механизмдерін әзірлеп, Еуразиялық үкіметаралық кеңестің қарауына ұсынсын.

Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес мүшелері:

Армения Республикасынан

Беларусь Республикасынан

Қазақстан Республикасынан

Қырғыз Республикасынан

Ресей Федерациясынан

	Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің
	2017 жылғы 11 қазандағы № 12 шешімімен
	БЕКІТІЛГЕН

Еуразиялық экономикалық одақтың 2025 жылға дейінгі
цифрлық күн тәртібін іске асырудың
НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ I. Жалпы ережелер

Осы Негізгі бағыттар әлемдік экономика терең құрылымдық қайта өзгерістер және цифрлық экономиканың даму кезеңіндегі, күнделікті өмірдің, іскерлік ортаның және мемлекеттік басқарудың цифрлық трансформациясы жүріп жатқан жағдайда Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің (бұдан әрі – тиісінше мүше мемлекеттер, Одақ) экономикалық интеграциясын одан әрі дамыту мақсатында Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттер басшыларының 2016 жылғы 26 желтоқсандағы Еуразиялық экономикалық одақтың цифрлық күн тәртібі туралы мәлімдемесіне және Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің 2016 жылғы 26 желтоқсандағы "Еуразиялық экономикалық одақтың цифрлық күн тәртібін қалыптастыру туралы" № 21 шешіміне сәйкес әзірленді.

Осы Негізгі бағыттар орта мерзімді құжат болып табылады және 2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа (бұдан әрі – Шарт) сәйкес мүше мемлекеттердің Одақтың 2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібін іске асыру мәселелері бойынша ынтымақтастығының мақсаттарын, қағидаттарын, міндеттерін, бағыттары мен механизмдерін айқындайды.

Осы Негізгі бағыттар Одақ шеңберінде құқықтық реттеуді үйлестіру қажеттігі ескеріліп, оның ішінде:

мүше мемлекеттердің әрқайсысының ұлттық мүдделері, олардың экономикалық даму деңгейі, ұлттық нарықтардың даму деңгейі, технологиялық ерекшеліктер және цифрлық инфрақұрылымның жай-күйі;

цифрлық күн тәртібі шеңберінде экономиканың секторлары мен салаларын реттеу ерекшеліктері, сондай-ақ экономика салаларының өзіндік ерекшеліктері;

үшінші елдермен халықаралық шарттарға сәйкес қабылданған міндеттемелерді қоса алғанда, халықаралық шарттар шеңберінде мүше мемлекеттердің міндеттемелері ескеріліп іске асырылады.

Цифрлық күн тәртібі Шартта айқындалған экономикалық ынтымақтастық салаларында іске асырылады. Бұл ретте цифрлық күн тәртібі бойынша ұсыныстарды пысықтау Шартта айқындалған экономикалық ынтымақтастық салаларында, сондай-ақ жобаларды іске асыруға көшкенге дейін бастамаларды пысықтау шеңберінде экономиканың өзге де салаларында жүргізіледі. Цифрлық күн тәртібін іске асыру жөніндегі жобалар Шартта айқындалған экономикалық ынтымақтастық салаларында, сондай-ақ Шартқа тиісті өзгерістер енгізілген немесе жаңа халықаралық шарттар жасалған жағдайда экономиканың өзге де салаларында жүзеге асырылуға тиіс.

Мүше мемлекеттер экономиканы цифрландыру, байланыс және ақпараттандыру, бірыңғай ақпараттық кеңістік пен байланыс инфрақұрылымының орнықты жұмыс істеуін және қауіпсіздігін қамтамасыз ету салаларында ұлттық саясатты дербес әзірлейді, қалыптастырады және іске асырады, оның ішінде цифрлық күн тәртібін дамыту бойынша ұлттық іс-шараларды іске асырады.

Осы Негізгі бағыттарды іске асыру мақсатында мүше мемлекеттер Одақ құқығына сәйкес келісілген саясатты қамтамасыз етеді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру мүше мемлекеттердің экономикасын цифрландыру саласындағы ұлттық саясатты әзірлеуге, қабылдауға, қалыптастыруға және іске асыруға кедергі келтірмеуге тиіс.

1. Анықтамалар

Осы Негізгі бағыттардың мақсаттары үшін мыналарды білдіретін ұғымдар қолданылады:

"кросс-салалық процестер" - экономиканың түрлі салаларынан субъектілердің қызметін интеграциялайтын салааралық процестер;

"реттеушілік алаң" - қандай да бір жаңа салада өзара іс-қимыл жасаудың тиімді моделін айқындау және бизнес процестер құру үшін шешімдерді, оның ішінде реттеушілік шешімдерді пысықтау мен іске қосудың арнайы келісілген режимі. "Реттеушілік алаңды" цифрлық бастамалар мен жобалар шеңберінде экономикалық процестерді реттеудің механизмдері мен қағидаларын пысықтау үшін пайдаланған жөн;

"цифрлық платформа" - цифрлық процестерді, ресурстарды және сервистерді цифрлық экожүйе субъектілерінің айтарлықтай санымен қолдайтын және олардың жіксіз өзара іс-қимыл жасау мүмкіндігін қамтамасыз ететін құралдар жүйесі;

"цифрлық күн тәртібі" - интеграцияны дамыту, бірыңғай экономикалық кеңістікті нығайту және мүше мемлекеттердің ынтымақтастығын тереңдету шеңберінде цифрлық транформация бойынша Одақ үшін өзекті, 2016 жылғы 26 желтоқсандағы Еуразиялық экономикалық одақтың цифрлық күн тәртібі және осы Негізгі бағыттар туралы мәлімдемеде айқындалған мәселелер тобы:

"цифрлық трансформация" - жекелеген цифрлық өзгерістерде ғана емес, экономиканың құрылымын қағидатты түрде өзгертуден, қосылған құн жасау орталықтарын цифрлық ресурстар құру мен тік өтпелі цифрлық процестер саласына көшіруден тұратын сапалы, революциялық өзгерістердің пайда болуы. Цифрлық трансформация нәтижесінде жаңа технологиялық және экономикалық тәртіпке көшу жүзеге асыралады, сондай-ақ экономиканың жаңа салалары құрылады;

"цифрлық экономика" - өндіру, бөлу, алмасу және тұтыну процестері ақпараттық-коммуникациялық технологиялар пайдаланыла отырып цифрлық өзгерістер болған экономиканың бір бөлігі;

"цифрлық экожүйе" - цифрлық экожүйе субъектілерін (жеке, заңды, виртуалдық және т.б.) қамтитын, сондай-ақ цифрлық платформа сервистері негізінде осы субъектілердің цифрлық нысандағы байланысы мен қатынастарының ашық орнықты жүйесі;

"цифрлық өзгеріс" - өздерінің цифрлық моделіне сәйкес бизнес-процестерді транформациялауға бағытталған іс-шаралар кешені;

"Одақтың цифрлық кеңістігі" - цифрлық процестерді, цифрлық өзара іс-қимыл жасау құралдарын, ақпараттық ресурстарды интеграциялайтын кеңістік, сондай-ақ реттеу нормалары, ұйымдастыру, басқару және пайдалану механизмдері негізінде цифрлық инфрақұрылымдардың жиынтығы;

"цифрлық актив" - пайдаланылуы экономикалық пайда алуға әкелетін бәсекелестік бизнес-модель негізінде жиналған цифрлық нысандағы ақпараттың және оны өңдеу жөніндегі құралдардың жиынтығы;

"сараптамалық алаң" - бастамалар мен жобаларды талқылау мен егжей-тегжейлі пысықтау үшін біліктіліктер орталықтарының, ғылыми ұйымдардың, кәсіпорындардың және басқа да сарапшылардың қатысуымен мемлекеттік органдар, мүше мемлекеттердің бизнес-қоғамдастықтары өкілдері жұмысының Еуразиялық экономикалық комиссия ұйымдастыратын форматы.

Осы Негізгі бағыттарда пайдаланылатын өзге де ұғымдар Шартта айқындалған мәндерге қолданылады.

2. Цифрлық трансформацияның Одақ үшін сын-қатерлері

Жаһандық цифрлық трансформация Одақ, мүше мемлекеттердің экономикалары, олардың шаруашылық субъектілері және азаматтары үшін сын-қатерлердің кең спектрін туғызады, оның ішінде:

цифрлық күн тәртібі шеңберінде цифрлық экономиканы дамытпай және жобаларды бірлесіп іске асырмай мүше мемлекеттер дәстүрлі процестер, қатынастар мен байланыстар шеңберінде қалып қойып, өздерін жаңа мүмкіндіктерден айырады;

орасан еңбек ресурстары босайды және мүше мемлекеттер экономикаларының барлық саласында теңсіздіктер туындайды;

еңбек ресурстары мен тұтынушылардың үшінші елдердің цифрлық экономикаларына және жаһандық цифрлық платформалардың цифрлық экожүйелеріне ауысады;

трансшекаралық алмасу жағдайында қорғау теңгерімін сақтай отырып, дербес деректерді қорғаудың ең сенімді институционалдық нысанының қажеттілігі туындайды;

мүше мемлекеттердің және мүше мемлекеттердің цифрлық өзгерістер мен трансформациядан өтпеген шаруашылық субъектілерінің дәстүрлі активтерінің құнсыздануы жүріп жатыр.

Мүше мемлекеттер экономиканы дамытудың стратегиялары мен бағдарламаларында экономиканы цифрлық трансформациялаудың сын-қатерлеріне жауап әзірлеу бойынша бірқатар міндеттерді шешеді. Алайда мүше мемлекеттер экономикаларының ауқымды болуы үшін цифрлық трансформацияның жаһандық сын-қатерлеріне жауап ретінде қосымша орнықтылық пен мүмкіндіктерді қамтамасыз етудің интеграциялық факторы жеткілікті дәрежеде тартылмаған.

Цифрлық салада мүше мемлекеттердің келісілген саясатының болмауы мүше мемлекеттердің цифрлық экономикасының және Одақтың цифрлық кеңістігінің дамуында синергетикалық әсерге қол жеткізу үшін кедергі болуы мүмкін.

Цифрлық күн тәртібі шеңберінде ортақ мүддені білдіретін бірлескен бастамалар мен жобалар мүше мемлекеттердің, олардың шаруашылық субъектілерінің және азаматтардың ішкі нарықта да және сыртқы нарықта да мүмкіндіктерін айтарлықтай кеңейтуге мүмкіндік береді.

3. Цифрлық күн тәртібін іске асырудың мақсаттары мен қағидаттары

Цифрлық күн тәртібін іске асыру мақсаттары цифрлық трансформацияның жаһандық сын-қатерлерін ескеріп, Одақ шеңберінде интеграциялық ынтымақтастықтың қалыптасқан механизмдерін жаңарту, мүше мемлекеттердің сапалы және орнықты экономикалық өсуін, оның ішінде экономиканы жаңа технологиялық тәртіпке жедел көшіру, жаңа индустриялар мен нарықтар қалыптастыру, еңбек ресурстарын дамыту үшін қамтамасыз ету болып табылады. Цифрлық күн тәртібін іске асыру цифрлық трансформацияны үндестіруге және болашақта мүше мемлекеттерде салаларды дамыту үшін жағдай қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Қазіргі уақытта Одақтың жұмыс істеуін қозғайтын барлық салада интеграциялық процестерді ақпараттық қамтамасыз ету Шарттың
23-бабында және Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және ақпараттық өзара іс-қимыл туралы хаттамада (Шартқа № 3 қосымша) айқындалған. Шартқа сәйкес мүше мемлекеттер ақпараттандыру және ақпараттық технологиялар саласында келісілген саясат жүргізеді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланумен шектелмейді, жаңа бизнес-процестерді, цифрлық моделдерді пайдалануды және цифрлық активтер құруды көздейді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде мүше мемлекеттердің ынтымақтастығы Одақтың негізгі қағидаттары мен мақсаттарына сәйкес Шартта айқындалған салаларды, сондай-ақ экономиканың өзге де салаларын (Шартқа өзгерістер енгізілген немесе Одақ шеңберінде жаңа халықаралық шарттар жасалған жағдайда) қозғайтын жаңа цифрлық бастамалар мен жобаларды ынталандыруға және қолдауға мүмкіндік береді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру мүше мемлекеттердің, олардың субъектілерінің және азаматтардың ашық, кең және тең құқылы ынтымақтастығына, мүше мемлекеттердің әрбірінің экономикасының тиімділігі мен көлемінің өсуіне, экономикалық, технологиялық және әлеуметтік дамудың жаңа деңгейіне көшуге, мүше мемлекеттер мен Одақтың жаһандық цифрлық күн тәртібін қалыптастырудағы рөлін нығайтуға ықпал ететін болады. Осылайша, цифрлық күн тәртібін іске асыру Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің 2015 жылғы 16 қазандағы № 28 шешімімен бекітілген Еуразиялық экономикалық одақтың экономикалық дамуының негізгі бағыттарының "Өзіндік күш орталығының" сценарийіне сәйкес келеді.

Цифрлық күн тәртібін іске асырудың негізгі бағыттары Шартта айқындалған қағидаттар, сондай-ақ мынадай қағидаттар негізінде қалыптастырылады:

цифрлық күн тәртібін іске асыру барысында мүше мемлекеттердің тең құқылы әріптестігі, интеграциясы мен ынтмақтастығын дамыту;

Одақ шеңберінде бірлескен міндеттерді мүше мемлекеттердің шешу процесіндегі синергия;

цифрлық күн тәртібіне тартылуды кеңейту және цифрлық айырманың барлық нысандарын еңсеру;

мүше мемлекеттердегі ашық және қолайлы іскерлік ортаны дамыту;

мүше мемлекеттер үшін өзара пайданы қамтамасыз ету, оның ішінде цифрлық интеграцияны кеңейту;

берілген ақпаратты оны берген мүше мемлекетке залал келтірмей, мәлімделген мақсатта ғана пайдалану;

мүше мемлекеттердің ұлттық ақпараттық жүйелерінің ұштасуы;

стратегиялық құжаттарда белгіленген және мүше мемлекеттерде цифрлық трансформациямен байланысты ұлттық цифрлық күн тәртіптерін дамыту;

Одақ органдары қабылдайтын актілердің экономикалық негізділігі;

мүше мемлекеттердің Одақтың ақпараттық ресурстарына тең қол жеткізуі;

интероперабельділіктің (технолгиялық ашықтықтың) қажетті деңгейін қамтамасыз ету арқылы мүше мемлекеттердің ақпараттық ресурстарының органикалық дамуы.

Цифрлық күн тәртібінің мақсаттарына қол жеткізу:

цифрлық экономика дамыған кезде Одақ шеңберінде тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің, капиталдың және еңбек ресурстарының еркін қозғалу процестерін жеделдетуге;

қоғам тіршілігінің барлық салаларында цифрлық өзгерістер есебінен мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері мен азаматтарының бәсекеге қабілеттілігін арттыруға;

жаңа технологиялық және экономикалық тәртіпке көшу кезінде мүше мемлекеттер экономикасының орнықты дамуы үшін жағдай жасауға;

тік өтпелі цифрлық процестер, цифрлық активтер құру және оларды дамыту негізінде мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілерінің жан-жақты кооперациясына, мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері үшін орнықты цифрлық экожүйелердың пайда болуына;

мүше мемлекеттердің цифрлық экономиканы дамытуға дайындық деңгейлерін теңдестіруге;

жаңа мүмкіндіктер мен тәуекелдер ескеріліп, мүше мемлекеттердің цифрлық трансформацияның жаһандық, макроөңірлік және өңірлік процестеріне енуіне;

Одақтың цифрлық нарығының қалыптасуына және мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілерінің сыртқы нарықтарға қол жеткізуін оңайлатуға;

экономиканың цифрлық және бейцифрлық салаларында инновациялық жұмыс орындарының құрылуына және мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері мен азаматтарының цифрлық экономикаға тартылуының өсуіне;

цифрлық экономиканың дамуы барысында мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері, азаматтары және мемлекеттік органдары үшін даму мүмкіндіктерін кеңейтуге және тәуекелдердің азаюына алып келеді.

Осы Негізгі бағыттар цифрлық күн тәртібін іске асырудағы және тиісті механизмдерді құрудағы алғашқы қадам, сондай-ақ цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде басым бастамаларды пысықтау және келісу үшін негіз болады.

ІІ. Цифрлық күн тәртібін іске асырудың жалпы тәсілдемелері

Цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде мақсаттарға қол жеткізу:

бастамаларды пысықтау, интеграциялық, ұлттық және көпжақты, оның ішінде үшінші тараптар қатысатын цифрлық күн тәртібінің жобаларын (бұдан әрі - жобалар) іске асыру;

жаһандық цифрлық трансформация үрдістерін ескеріп, Одақ құқығын жетілдіру;

жобаларды және құзыреттер жинақтарын іске асырудың тиімді механизмдерін тұжырымдау;

цифрлық экономика саласындағы үздік практикаларды ілгерілу үшін мүше мемлекеттердің мүдделі субъектілері арасындағы диалогты қолдау арқылы мүмкін болады.

Бастамаларды пысықтау және әрбір жобаны маңызды оң нәтижеге дейін жеткізу цифрлық күн тәртібін іске асыру үшін негіз болады. Осыған байланысты мүше мемлекеттер мен Еуразиялық экономикалық комиссияның (бұдан әрі - Комиссия) цифрлық күн тәртібінің басымдықтары бойынша өзара іс-қимылын барлық мүдделі тараптардың қатысуымен қызметтің икемді және қайта құрылатын механизмдері негізінде бастамаларды пысықтау және жобаларды іске асыру жолымен ұйымдастыру қажет.

1. Цифрлық күн тәртібін іске асыру механизмдері

Цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде бастамаларды пысықтау және цифрлық жобаларды (оның ішінде инновациялық және кросс-салалық) іске асыру үшін цифрлық даму саласындағы біліктілікті жинақтау қажет. Осы мақсатта Комиссияның үлестіруші рөлімен мүше мемлекеттердің мемлекеттік органдары, бизнес-қоғамдастықтары, біліктілік орталықтары, ғылыми ұйымдары және басқа да мүдделі ұйымдары өкілдерінің, сондай-ақ тәуелсіз халықаралық, ұлттық және шетелдік сарапшылардың қатысуымен сараптамалық алаңдар ұйымдастырылады.

Мүше мемлекеттердің бизнес-қоғамдастықтарының өкілдерін цифрлық күн тәртібі шеңберінде бастамаларды пысықтауға және жобаларды іске асыруға, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік және консорциумдар механизмдерін пайдалана отырып тартқан жөн.

Комиссия цифрлық күн тәртібін іске асыру процесінде мүше мемлекеттердің өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Комиссия сараптамалық алаңдар базасында бастамаларды жинау мен пысықтауды жүзеге асырады, оның нәтижелері бойынша жобаларды қалыптастыру және оларды іске асыруды үйлестіру, сондай-ақ мүше мемлекеттердің мемлекеттік органдарының ынтымақтастығын дамыту жүзеге асырылады.

Жобаларды табысты іске асыру үшін реттеушілік "алаңы" форматында цифрлық трансформация жобаларын пысықтауды қамтамасыз ететін орта құрылуы мүмкін. Бұл біліктіліктерді қалыптастыру және жинақтау, реттеушілік моделдерді өңдеу, дамудың ерте сатыларында жобаларды сынақтан өткізу және коммерцияландыру процестерін қолдау, шешімдерді тестілеу және протиптеу, жобаларда дарынды ұжымдарды (командаларды) жинау, процестер моделдерінің кітапханасын қалыптастыру, цифрлық активтердің бизнес-моделдерін өңдеуді жеделдету, бірлескен шешімдерді қалыптастыру және тәуекелдерді едәуір азайту бөлігінде айтарлықтай әсер алуға мүмкіндік береді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру мүше мемлекеттердің бастамаларды пысықтау, келісу және мақұлдау (цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде ұсынылатын бастамаларды пысықтау тәртібі бастамаларды пысықтау практикасы негізінде жете пысықталып жатыр), цифрлық күн тәртібі шеңберінде жобаларды іске асыру (оның ішінде қаржыландыру механизмдерін), реттеушілік "алаңдарын" қолдану механизмдерін және басқа да пәрменді механизмдерді пайдалана отырып жүзеге асырылады.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру механизмдерін жасау бірқатар жаңа міндеттерді шешуге және Одақ шеңберінде интеграцияның одан әрі дамуына ықпал ететін болады.

2. Цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде бастамаларды пысықтау және жобаларды іске асыру тәсілдемелері

Одақ шеңберінде жалпы процестерді іске асыру арқылы мүше мемлекеттердің интеграциялық ынтымақтастығы және Одақтың интеграцияланған ақпараттық жүйесін құру тиісті салалық және кросс-салалық бастамаларды қалыптастыру үшін алғышарттар жасайды. Мүше мемлекеттерде және Одақта қазірдің өзінде ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп, көлік және т.б. саласында салалық бастамалар (ынтымақтастық бағыттары бойынша) қалыптастырылып жатыр.

Бұл ретте бастама деп осы Негізгі бағыттарда көзделген тәсілдемелерге, қағидаттарға және өлшемшарттарға сай келетін, цифрлық күн тәртібін іске асыруға бағытталған өзара байланысты жобаларды (іс-шараларды) іске асыру туралы ұсыныстар түсініледі.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберіндегі бастамаға кемінде
2 мүше мемлекет мүдделі болған жағдайда пысықталады. Одақ шеңберінде жобаларды дайындау және іске асыру мұндай бастаманы барлық мүше мемлекет мақұлдаған жағдайда бастаманы пысықтау нәтижелері бойынша жүзеге асырылады.

Бастамаларды пысықтау өлшемшарттары: бастамалар мүше мемлекеттер үшін қызығушылық туғызуға, цифрлық күн тәртібінің мақсаттарына қол жеткізуді қамтамасыз етуге, инновациялық бизнес-моделдерді пайдалануға, еуразиялық цифрлық инфрақұрылымдардың байланысын қамтамасыз етуге, пісіп-жетілген әзірлемелерге сүйенуге, жаңғыртушылық әсерлеріне әкелуге тиіс, сондай-ақ цифрлық трансформация барысында мүше мемлекеттер экономикаларының экономикалық өсуін қалыптастыру және бәсекеге қабілеттілігін қолдауға бағытталуға тиіс.

Цифрлық күн тәртібі шеңберінде мәселелер аясын, оның ішінде бастамалар мен жобаларды талқылау, сыни трендтерді айқындау, цифрлық трансформациялардағы қысқа мерзімді және орта мерзімді басымдықтарды бағалау, мемлекеттік салалық басымдықтарды таныстыру үшін сараптамалық алаңдар, форсайттар және т.б. қолданылады.

Мүше мемлекеттердің мемлекеттік органдары, бизнес-қоғамдастықтары және Комиссия цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде бастамаларды дайындайды. Комиссия сараптамалық алаңдардағы талқылауларды ескеріп, оларды Одақ органы бекітетін тәртіпке сәйкес пысықтайды. Бастаманы пысықтауды қаржыландыру бастамашының қаражаты және (немесе) Одақ бюджетінде Одақтың интеграцияланған ақпараттық жүйесін құруға, дамытуға және жұмыс істеуін қамтамасыз етуге, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге Комиссияның көзделген қаражаты есебінен, сондай-ақ қаржыландырудың басқа да көздері есебінен жүзеге асырылады.

Бастама пысықталғаннан және келісілгеннен кейін цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде жоба қалыптастырылады. Цифрлық күн тәртібі шеңберінде бастамалар негізінде жобаларды дайындау мен іске асыру іске асырудың тиісті механизмдерін енгізу талап етіледі.

Жобаларды табысты іске асыру үшін мүше мемлекеттер қаржыландырудың түрлі механизмдерін, оның ішінде нысаналы және жобалық қаржыландыру механизмдерін, мемлекеттік-жекешелік әріптестік және консорциумдар негізіндегі механизмдерді, қаржыландыру институттарының (атап айтқанда Еуразиялық даму банкінің) қаражатын тарту есебінен әзірленетін сервистік модель пайдаланылатын механизмдерді, сондай-ақ мүше мемлекеттердің заңнамасында тыйым салынбаған басқа да механизмдерді сынақтан өткізеді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру мақсатында серпінді жобаларды іске асыру үшін жаңа кооперацияның, мемлекеттік-жекешелік әріптестік пен консорциумдардың тиімді механизмдері, оның ішінде цифрлық экономиканы дамытуға арналған жаңа шешімдер тұжырымдауға бағдарланған жаһандық консорциумдарға бірлесіп қатысу механизмдері қалыптастырылады.

Комиссия интеграциялық деңгейде цифрлық күн тәртібін іске асыруды үйлестіруді, оның ішінде бастамаларды пысықтауды және жобалардың іске асырылуын басқаруды, цифрлық күн тәртібі шеңберінде бастамалар мен жобалардың тұтас көрінісін ұстап тұруды жүзеге асырады (бұл қажет, өйткені салалық жобалар мен бастамалар цифрлық күн тәртібінің жалпы салалықтан жоғары шеңберге кірігуі тиіс). Ұйымдастырудың мұндай нысаны мүше мемлекеттер экономикаларын цифрлық трансформациялау міндеттерін тиімді шешуге және мүше мемлекеттерде жиналған тәжірибені пайдалануға мүмкіндік береді.

Бастамаларды пысықтау және жобаларды іске асыру барысында талаптар, стандарттар немесе ұсынымдар қабылдау қажеттілігі анықталуы мүмкін, бұл халықаралық практикамен расталады. Мүше мемлекеттердің экономиканы цифрлық трансформациялаудың басым бағыттары бойынша талаптарды, стандарттарды және ұсынымдарды бірлесіп тұжырымдауы бастамаларды пысықтау және жобаларды іске асыру кезіндегі өзекті міндет болып табылады және стандарттау жөніндегі халықаралық және мемлекетаралық институттарды, оның ішінде Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі мемлекетаралық кеңесін тарта отырып жүргізіледі.

Мүше мемлекеттердің мемлекеттік органдары мен Комиссия өкілдерінің халықаралық және мемлекетаралық стандарттардың жобаларын талқылау кезінде өзара консультацияларды жүзеге асырып, цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымдардағы жұмыстардың белсенділігін арттырған жөн.

ІІІ. Цифрлық экономиканы дамыту бағыттары

Цифрлық экономиканы дамыту бағыттары цифрлық трансформацияларды жүзеге асыру және цифрлық инфрақұрылымдарды дамыту үшін мүше мемлекеттердің өзара іс-қимылы кезінде бастамаларды пысықтаудың және жобаларды іске асырудың жалпы тәсілдемелерін айқындайды.

Осы Негізгі бағыттар шеңберінде цифрлық экономиканы дамыту бағыттарына: экономика салаларын цифрлық трансформациялау және кросс-салалық трансформация, тауарлар, көрсетілетін қызметтер, капитал және жұмыс күші нарықтарының цифрлық трансформациясы, интеграциялық процестерді басқару процестерінің цифрлық трансформациясы, цифрлық инфрақұрылымды дамыту және цифрлық процестердің қорғалуын қамтамасыз ету жатады.

Әрбір бағыт цифрлық экономиканы дамыту саласындағы бастамаларды талқылау кезінде мүше мемлекеттердің ынтымақтастығы мәселелері кешенінің бір бөлігін айқындайды. Бағыттардың жиынтығы цифрлық күн тәртібі, бірлескен жобаларды дайындау және іске асыру шеңберінде ынтымақтастық туралы ұсыныстарды жүйелеу үшін түйінді сәттерді айқындауға мүмкіндік береді.

1. Экономика салаларының цифрлық трансформациясы және кросс-салалық трансформация

Экономика салаларының цифрлық трансформациясы және кросс-салалық трансформация цифрлық экономиканы мүше мемлекеттер өзара
іс-қимылының салалық және салааралық деңгейлерде дамыту бағыты болып табылады. Цифрлық трансформация тұтынушылар туралы көпбейінді білімді пайдалану, кросс-салалық процестерді жолға қою, цифрлық инфрақұрылымды, цифрлық кросс-салалық платформаларды дамыту және олардың негізінде экономиканың жаңа моделдерін құру кезінде салалар тоғысында нәтиже береді.

Экономика салаларының цифрлық трансформациясы процестерді автоматтандыру нәтижелеріне сүйенеді және цифрлық платформа немесе цифрлық платформалар кешендері негізінде барлық физикалық активтер тік өтпелі цифрландырумен және оларды цифрлық экожүйеге интеграциялаумен тұжырымдалады. Экономика салаларының цифрлық трансформациясын пайдалы деректерді талдауға, цифрлық моделдер мен тік өтпелі процестерді пайдалануға негізделген қосылған құн құру тізбектеріне қатысатын әріптестермен кооперацияда мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері жүзеге асырады.

Экономика салаларының цифрлық трансформациясы мынадай жағдайларда жүреді:

саланың ішіндегі және сала кәсіпорындарының ішіндегі процестердің сатылы интеграциясы;

процестердің деңгейлес интеграциясы және кросс-салалық, мемлекетаралық және трансұлттық процестер құру;

өнімдерді, көрсетілетін қызметтерді, бизнес-моделдерді және клиенттердің экожүйеге қол жеткізуін цифрландыру.

Салалардың цифрлық трансформациясы мүше мемлекеттер мен Одақтың ақпараттық ресурстарымен және ақпараттық жүйелерімен өзара байланыста қаралады.

Экономиканың түрлі салаларының өзара іс-қимылы, салалардың дәстүрлі тоғысуы арқылы жаңа бизнес моделдер мен тік өтпелі цифрлық процестер құру, сондай-ақ трансшекаралық кооперация кросс-салалық цифрлық трансформацияның негізгі трендтері болып табылады.

Цифрлық платформалар мен цифрлық ресурстар цифрлық экономикадағы капиталдандырудың негізгі көздері болып табылады. Деректер индустриясын дамыту бойынша мүше мемлекеттердің ынтымақтастығы деректерді пайдалануды қалыпқа келтіруге ғана емес (өнеркәсіптік деректерден бастап индивид туралы деректерге дейін), цифрлық экономиканың жаңа сегменттерін, тиісті салалардағы мүше мемлекеттер заңнамасының талаптары ескеріліп, пайдалы деректер айналымының жаңа практикаларын қалыптастыру үшін жағдай жасауға да мүмкіндік береді.

Цифрлық активтер одан әрі даму мүмкіндігі мен бірнеше технологиялар базасында кешенді шешімдердің активтерін іске асыруда пайдалану мүмкіндігі бар жаңа бизнес-моделдер мен технологиялар ("ауқымды деректерді" өңдеу технологиясы, жасанды интеллект, жинақталған және "тарихи" деректер мен басқарылатын объект мониторингі деректері негізінде шешімдер қабылдауды қолдау әдістері мен технологиялары) негізінде құрылуы мүмкін.

Цифрлық платформа тік өтпелі процестер негізінде мүше мемлекет шаруашылық субъектілерінің жан-жақты кооперациясы шеңберінде технологиялық қызметті дамытудың негізгі элементі болып табылады, бұл түрлі дәстүрлі және жаңа салаларда, бір цифрлық платформада, бірнеше цифрлық үлгілер (объектілер) төңірегінде жұмыс істейтін мүдделі қатысушыларды тартуды көздейді.

Мүше мемлекеттердің резиденттері цифрлық активтерінің түрі ретінде цифрлық платформаны қалыптастыру олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады, олардың иелеріне және юрисдикцияларына тұрақты түрде қосымша зияткерлік және материалдық құндылық және пайда алуға, жаһандық нарықтарға шығу үшін біліктілік жинауға мүмкіндік береді.

Интеграциялық ынтымақтастық шеңберінде ынтымақтастық жасалатын салалар (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік, энергетика, сауда, фармацевтика және т.б.) айқындалды және олардың әрқайсысында бастамалар кешенінің пысықталуы, сондай-ақ мүше мемлекеттердің инвестициялық қолдауымен бизнес-қоғамдастықтардың мүдделі қатысушыларынан кооперация қалыптастырылуы мүмкін.

Цифрлық экономиканы дамыту үшін цифрлық платформа мен экожүйені, цифрлық инновациялар жасау мен айналымы үшін қолайлы орта қалыптастыру және дамыту, сондай-ақ цифрлық стартаптар мен басқа да жобаларды қолдау қажет.

2. Тауарлар, көрсетілетін қызметтер, капитал және жұмыс күші нарықтарының цифрлық трансформациясы

Нарықтарды цифрлық трансформациялау барысында тұтынушылар мен өндірушілерге арналған іскерлік орта шығындардың азаюын, делдалдар санының қысқаруын, жаңа нарықтарға шығу кезінде кедергілердің азаюын, "Интернет" ақпараттық-телекоммуникациялық желісі арқылы көрсетілетін қызметтер алу бойынша бизнес пен азаматтар үшін жаңа мүмкіндіктерді қамтамасыз етуі тиіс. Цифрлық күн тәртібі шеңберінде бастамаларды іске асыру үшін қолайлы жағдай қалыптастыру қажет.

Одақ нарықтарын цифрлық трансформациялау цифрлық нарықтың дамуына алып келеді, оның жұмыс істеуі аясында тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің, капиталдың және жұмыс күшінің еркін қозғалуын қамтамасыз ету қажет. Осы нәтижеге қол жеткізу үшін Одақтың ішкі нарықтарында реттеу өзгерістерінің моделдерін цифрлық күн тәртібі шеңберінде интеграциялық процестердің цифрлық трансформациясы моделіне сәйкес келтіру талап етіледі.

Тауарлар мен көрсетілетін қызметтер нарығының цифрлық трансформациясы цифрлық нысанға, электрондық сауданы белсенді пайдалануға көшу жолымен сауда рәсімдерін айтарлықтай оңайлатуға, экономика саласында "бірыңғай терезе" механизмдерін тиімді іске асыруға және пайдалануға алып келеді. Бұл трансшекаралық электрондық сауданы жүргізу қағидалары, бизнесті цифрлық нысанда жүргізуді ынталандыру саласында одан әрі үндестіруді, зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды және цифрлық нарық тұтынушыларын қорғау саласындағы іс-қимылдарды үйлестіруді жүргізу, сондай-ақ цифрлық экономика саласындағы ынтымақтастықты реттеу мәселелерін Одақтың үшінші елдермен сауда келіссөздерінің күн тәртібіне енгізу талап етіледі.

Одақтың капитал нарығының және мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарының цифрлық трансформациясы мүше мемлекеттер экономикаларының дамуына айтарықтай ықпал етеді. Мүше мемлекеттер қаржы-технологиялық инновацияларды ілгерілету, цифрлық инновацияларды тәуекелдік, баламалы және венчурлық қалыптастырудың бірлескен механизмдерін дамыту үшін жағдай жасауға ұмтылуды білдіреді.

Цифрлық трансформация еңбек нарығын қайта құру механизмдерін қамтиды, оның нәтижесінде еңбек ресурстары нарықтарындағы сұраныс пен ұсыныстың теңгерімі едәуір өзгеруге тиіс. Еңбек ресурстарының біліктілігі мен дағдылары экономиканы трансформациялау процестерінің тиімділігін едәуір өзгертуге тиіс, бұл еңбек өнімділігін дәйекті түрде арттыру үшін маңызды құрамдас бөлік болып табылатын адамдардың кәсіптік цифрлық дағдыларын және шығармашылық әлеуетін дамыту үшін жағдай жасау қажеттілігіне әкеп соғады. Бірқатар іс-шаралар біліктілігі жоғары еңбек ресурстарының болжамды тапшылығын жоюға және кадрлық резервті қалыптастыруға, сондай-ақ еңбек ресурстарының ұтқырлығын қамтамасыз етуге, қашықтықтан жалдауды және жұмыспен қамтуды дамытуға бағытталатын болады.

Нарықтардың цифрлық трансформацияларының тиімділігін арттыру мақсатында мүше мемлекеттер мен мүше мемлекеттердің бизнес-қоғамдастықтары арасындағы экономикалық интеграцияны дамытуда кедергілерді азайту, цифрлық өзгерістер саласындағы біліктіліктерді жинақтау және бизнес-кооперацияны қалыптастыру мақсатында білім, ақпарат және тәжірибе алмасуға бағытталған ынтымақтастықты кеңейту қажет.

3. Интеграциялық процестерді басқару процестерінің цифрлық трансформациясы

Мүше мемлекеттерде цифрлық экономиканы дамыту цифрлық процестер негізінде, бірінше кезекте мемлекеттік және мемлекеттіктен жоғары деңгейде интероперабельдікті және цифрлық өзгерістерді қамтамасыз ету есебінен басқарудың қазіргі рәсімдері мен моделдерін трансформациялау талап етіледі. Бұл бағыт цифрлық күн тәртібін іске асыру үшін, оның ішінде процестер мен цифрлық жобалардың құрылымын сүйемелдеу және қазірдің өзінде іске асырылып жатқан жобаларды үндестіру бойынша, оның ішінде сыртқы экономикалық қызмет, өнеркәсіптік кооперация саласындағы қадағалап тексеру, таңбалау, "бірыңғай терезе" механизмдерін құру бойынша, Одақтың интеграцияланған ақпараттық жүйесін дамыту бойынша жалпы іргесін жасайды.

Одақтағы интеграциялық процестерді басқару процестерінің цифрлық трансформациясы алгоритмдік реттеуге кейіннен көше отырып, нормативтік құжаттарды дайындау кезінде процестерді алдын ала моделдеу кезеңін енгізуді де қамтиды.

Бұл бағытта Одақтың интеграциялық ақпараттық жүйесінің мүмкіндіктерін кеңейту және оның негізінде Одақтың цифрлық платформасын дамыту, сондай-ақ мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері мен қажетті сервистерді құруы шаруашылық субъектілеріне, азаматтарға және бизнес-желілерге мемлекетаралық электрондық көрсетілетін қызметтерге (цифрлық көрсетілетін қызметтерге) қолжетімділікті қамтамасыз ету, мемлекетаралық ақпараттық өзара іс-қимылды қалыптастыру мен пайдалану, цифрлық экожүйені дамыту, бірыңғай нормативтік анықтамалық ақпарат жүйесін қалыптастыру үшін жағдай жасау арнайы жоба болып табылады.

Осыған байланысты Одақ құқығында бекітілген, интеграциялық процестерді басқару процестерінің цифрлық трансформациясы, олардың реинжинирингі, халықаралық кооперация мәселелері, жобаларды басқарудың цифрлық моделдерін, рәсімдерін, тәртіптерін, стандарттары мен әдіснамасын пайдалану бойынша жаңа нормаларды іске асыру талап етіледі.

4. Цифрлық инфрақұрылымды дамыту және цифрлық процестердің қорғалуын қамтамасыз ету

Цифрлық инфрақұрылымды дамыту және цифрлық процестердің қорғалуын қамтамасыз ету бастамаларды пысықтау және жобаларды іске асыру үшін инфрақұрылымның орнықтылығын, үздіксіздігін және сенімділігін қалыптастыру жөніндегі ынтымақтастықты, сондай-ақ жалпы алғанда, цифрлық инфрақұрылымды дамыту бойынша негіздемелік жобаларды қамтиды.

Мүше мемлекеттер мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйелерін, сондай-ақ ақпараттық алмасу шеңберінде цифрлық кеңістікті және Одақтың цифрлық кеңістігінде сенімнің трансшекаралық кеңістігін және мемлекетаралық электрондық құжат айналымының құралдарын пайдалана отырып интеграциялау қажет. Осыған байланысты байланыс және мүше мемлекеттер арасындағы интернет-трафик беру саласындағы тарифтік саясатқа жалпы тәсілдемелерді тұжырымдау ұсынылады.

Қосылған құнның жаңа тізбектерін қалыптастыру, интероперабельдік жіксіз цифрлық инфрақұрылым құру, соңғы буындағы желілерге көшу, және трансшекаралық сервистерді және сенімнің трансшекаралық кеңістігін, сондай-ақ көліктік, энергетикалық және басқа да салалық инфрақұрылымдардың цифрлық трансформациясын дамыту үшін жобалардың тұтас кешенін іске асыру талап етіледі. Мүше мемлекеттер мен Комиссия сыни цифрлық инфрақұрылымдық элементтерді (бірлесіп пайдаланылатын және қамтамасыз ететін интеграциялық процестерді) айқындауы, Одақтың мақсаттары мен міндеттері ескеріліп әзірленген, хаттамалар мен рәсімдерді халықаралық қорғаудың механизмдерін әзірлеу мен енгізуді қоса алғанда (қажет болған кезде), осындай цифрлық процестер мен инфрақұрылымның қорғалуын қамтамасыз етудің жалпы тәртібін тұжырымдауы қажет.

Сырттан әсер ету бөлігінде, сондай-ақ қолайсыз ішкі факторлардың әсер ету бөлігінде Одақтың цифрлық кеңістігі жұмыс істеуінің орнықтылығын қамтамасыз ету бағыттарын айқындау қажет.

IV. Қорытынды ережелер

Цифрлық күн тәртібін іске асыру және серпінді цифрлық жобаларды іске қосу маңызды экономикалық нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Осы саладағы қызметтің және нәтижелерді алудың мониторингі мынадай негізгі өлшемдер бойынша бақылдау мәндері ескеріліп жүзеге асырылатын болады:

мүше мемлекеттердің цифрлық экономикаларының жалпы ішкі өнімге қосқан экономикалық салымы;

цифрлық экономикадағы жұмыспен қамтылу;

басым салалар мен ортақ нарықтар бойынша еңбек өнімділігін арттырудағы цифрландырудың салымы;

цифрлық тауарлар мен көрсетілетін қызметтер экспортының, жалпы экспорттағы цифрлық арналар пайдаланған дәстүрлі тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің үлесі.

сарапшылар жүргізген талдау (2016 – 2017 жылдардағы "Еуразиялық экономикалық одақтың цифрлық кеңістігін қалыптастырудың жалпы тәсілдемелері бойынша ұсыныстар әзірлеу" ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері бойынша) келтірілген өлшемдердің кейбіреулері бойынша цифрлық күн тәртібін іске асырудан келетін әлеуетті экономикалық әсерді бағалауға мүмкіндік береді.

Осылайша, цифрлық күн тәртібін іске асырудан келетін әлеуетті экономикалық әсер мүше мемлекеттердің жиынтық ЖІӨ-нін 2025 жылға қарай мүше мемлекеттердің жиынтық ЖІӨ-нің күтілетін жалпы өсіміне қарағанда 11 пайызға ұлғайтады. Көрсетілген әлеуетті әсер бірлескен цифрлық күн тәртібін іске асырмай цифрлық дамыту нәтижесінде мүше мемлекеттердің жиынтық ЖІӨ ұлғаюының ықтимал мөлшерін шамамен
2 есе арттырады.

Сарапшылардың бағалауы бойынша әрқайсысы ЖІӨ-нің жыл сайынғы өсімін тиісінше 0,3 пайызға және 0,2 пайызға қамтамасыз ететін кедергілерді жою және деректер индустриясын дамыту сияқты факторлар бірлескен цифрлық күн тәртібін іске асыру нәтижесінде мүше мемлекеттердің жиынтық ЖІӨ өсуінің ең маңызды көздеріне айналуы мүмкін.

Цифрлық күн тәртібін іске асыру Одақтың цифрлық кеңістігінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) саласындағы жұмыспен қамтудың өсуін 2025 жылға қарай 66,4 пайызға қамтамасыз ете алады, бұл бірлескен цифрлық күн тәртібін іске асырмай мүше мемлекеттердің цифрлық дамуы жағдайына қарағанда шамамен 50 пайызға көп. АКТ саладағы жұмыспен қамтудың өсуі жалпы жұмыспен қамтудың өсімін 2025 жылға қарай 2,46 пайызға қамтамасыз етеді.

АКТ көрсетілетін қызметтері экспорты көлемінің қосымша өсімі 2025 жылға қарай 74 пайызға дейін құрауы мүмкін.

Бірлескен іс-қимылсыз мүше мемлекеттер жүзеге асыратын, электрондық сауданы дамытудың болжамды әсерімен салыстырғанда мүше мемлекеттердің жиынтық ЖІӨ-нің екі есе көп өсімі цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде өңірлік электрондық сауданы дамыту нәтижесі бола алады.

Келтірілген көрсеткіштер цифрлық күн тәртібін іске асырудың мультипликативтік әсерлерінің болуын көрсетеді, алайда, әл-ауқат көрсеткіштерінің өсуі бірлескен серпінді жобалардан келетін әлеуетті әсерлерді ескермей, дұрысы табиғи сипатта болған және цифрлық күн тәртібін іске асырудың бастапқы деңгейіне сай келген жағдайда, Еуразиялық экономикалық одақтың экономикалық дамуының негізгі бағыттарының "Ұзартылған мәртебе-кво" сценарийі шеңберінде ғана Одақтың интеграциялық әлеуетін көрсетеді.

Цифрлық күн тәртібін іске асыруды шартты түрде екі маңызды кезеңге бөлуге болады:

бірінші кезең (2019 жылға дейін) – қосымшаға сәйкес бастамаларды пысықтау басымдықтарын ескеріп, цифрлық трансформация процестерін моделдеу, алғашқы бастамаларды пысықтау және басым жобаларды іске қосу;

екінші кезең (2022 жылға дейін) – цифрлық экономика және цифрлық активтер институттарын қалыптастыру, сондай-ақ цифрлық экожүйелерді дамыту;

үшінші кезең – (2025 жылға дейін) – цифрлық экожүйелер және цифрлық ынтымақтастық жобаларын жаһандық, өңірлік, ұлттық және салалық деңгейлерде іске асыру.

Цифрлық күн тәртібінің және серпінді жобалардың іске асырылуына қарай цифрлық күн тәртібінен болатын экономикалық әсер айтарлықтай өсуі мүмкін. Еңбек өнімділігінің ұлғаюына, инвестициялық тартымдылықтың артуына, инновациялардың енгізілуінен қайтарым алуға, шикізатқа жатпайтын жоғары технологиялық салалардағы ынтымақтастықты жандандыруға, халықаралық цифрлық кооперацияның дамуына байланысты жаңа синергетикалық әсерлер туындайды, бұл Одақтың цифрлық кеңістігінде әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті өңірлік бірлестік қалыптастыруды көздейтін "Өзіндік күш орталығы" сценарийіне сай келетін болады.

Цифрлық күн тәртібінің бақылау көрсеткіштерін есептеу көрсеткіштерді жылына 2 реттен сиретпей жаңарту қажеттілігі ескеріліп, серпінді жобаларды іске қосуға дайындауды және оларды іске асыруды қамтиды.

	Еуразиялық экономикалық одақтың 2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібін іске асырудың негізгі бағыттарына
	ҚОСЫМША

Еуразиялық экономикалық одақтың 2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібін іске асыру шеңберінде бастамаларды пысықтаудың БАСЫМДЫҚТАРЫ

1. Өнімдердің, тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің және цифрлық активтердің Еуразиялық экономикалық одақтағы (бұдан әрі – Одақ) қозғалысын цифрлық бақылап тексеру.

2. Одақтың цифрлық саудасы.

3. Одақтың цифрлық көлік дәліздері.

4. Одақтың цифрлық өнеркәсіптік кооперациясы.

5. Одақтағы деректер айналымы туралы (соның ішінде дербес деректерді қорғау туралы) келісім.

6. Одақтың реттеушілік "алаңдар" жүйесі.

Об Основных направлениях реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года

Решение Высшего Евразийского экономического Совета от 11 октября 2017 года № 12.

Приняв к сведению информацию Евразийской экономической комиссии о ходе реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года, Высший Евразийский экономический совет решил:

1. Утвердить прилагаемые Основные направления реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года (далее - Основные направления).

2. Правительствам государств - членов Евразийского экономического союза совместно с Евразийской экономической комиссией обеспечить проработку инициатив в соответствии с приоритетами согласно приложению к Основным направлениям и по ее результатам представить соответствующую информацию на очередном заседании Высшего Евразийского экономического совета.

3. Евразийской экономической комиссии:

обеспечить координацию деятельности по реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза;

разработать и представить для рассмотрения Евразийским межправительственным советом проект порядка проработки инициатив и механизмы реализации проектов в рамках цифровой повестки Евразийского экономического союза.

Члены Высшего Евразийского экономического совета:

От Республики Армения	От Республики Беларусь	От Республики Казахстан	От Кыргызской Республики	От Российской Федерации

УТВЕРЖДЕНЫ Решением Высшего Евразийского экономического совета от 11 октября 2017 г. № 12

ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ
реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года

I. Общие положения

Настоящие Основные направления разработаны в соответствии с Заявлением глав государств - членов Евразийского экономического союза о цифровой повестке Евразийского экономического союза от 26 декабря 2016 года и Решением Высшего Евразийского экономического совета от 26 декабря 2016 г. № 21 "О формировании цифровой повестки Евразийского экономического союза" с целью дальнейшего развития экономической интеграции государств - членов Евразийского экономического союза (далее соответственно государства-члены, Союз) в условиях, когда мировая экономика находится на этапе глубоких структурных преобразований и развития цифровой экономики, когда происходит цифровая трансформация повседневной жизни, деловой среды и государственного управления.

Настоящие Основные направления являются среднесрочным документом и определяют цели, принципы, задачи, направления и механизмы сотрудничества государств-членов по вопросам реализации цифровой повестки Союза до 2025 года (далее - цифровая повестка), в соответствии с Договором о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года (далее - Договор).

Настоящие Основные направления реализуются с учетом необходимости гармонизации правового регулирования в рамках Союза, в том числе с учетом:

национальных интересов каждого из государств-членов, уровня их экономического развития, уровня развития национальных рынков, технологических особенностей и состояния цифровой инфраструктуры;

особенностей регулирования секторов и отраслей экономики в рамках цифровой повестки, а также специфики отраслей экономики;

обязательств государств-членов в рамках международных договоров, включая обязательства, принятые в соответствии с международными договорами с третьими странами.

Цифровая повестка реализуется в сферах экономического сотрудничества, определенных Договором. При этом проработка предложений по цифровой повестке ведется в сферах экономического сотрудничества, определенных Договором, а также в иных сферах экономики в рамках проработки инициатив до перехода к реализации проектов. Проекты по реализации цифровой повестки должны осуществляться в сферах экономического сотрудничества, определенных Договором, а также в иных сферах экономики при условии внесения соответствующих изменений в Договор или заключения новых международных договоров.

Государства-члены самостоятельно разрабатывают, формируют и реализуют национальную политику в сферах цифровизации экономики, связи и информатизации, обеспечения устойчивого функционирования и безопасности единого информационного пространства и инфраструктуры связи, в том числе реализуют национальные мероприятия по развитию цифровой повестки.

В целях реализации настоящих Основных направлений государства-члены обеспечивают согласованную политику в соответствии с правом Союза.

Реализация цифровой повестки не должна препятствовать разработке, принятию, формированию и реализации национальной политики в сфере цифровизации экономики государств-членов.

1. Определения

Для целей настоящих Основных направлений используются понятия, которые означают следующее:

"кросс-отраслевые процессы" - межотраслевые процессы, интегрирующие деятельность субъектов из различных отраслей экономики;

"регулятивная песочница" - специально согласованный режим проработки и пилотирования решений, в том числе регуляторных, для определения эффективной модели взаимодействия и построения бизнес- процессов в какой-либо новой сфере. "Регулятивную песочницу" целесообразно использовать для проработки механизмов и правил регулирования экономических процессов в рамках цифровых инициатив и проектов;

"цифровая платформа" - система средств, поддерживающая использование цифровых процессов, ресурсов и сервисов значительным количеством субъектов цифровой экосистемы и обеспечивающая возможность их бесшовного взаимодействия;

"цифровая повестка" - круг актуальных для Союза вопросов по цифровой трансформации в рамках развития интеграции, укрепления единого экономического пространства и углубления сотрудничества государств-членов, определенный в Заявлении о цифровой повестке Евразийского экономического союза от 26 декабря 2016 года и настоящих Основных направлениях;

"цифровая трансформация" - проявление качественных, революционных изменений, заключающихся не только в отдельных цифровых преобразованиях, но в принципиальном изменении структуры экономики, в переносе центров создания добавленной стоимости в сферу выстраивания цифровых ресурсов и сквозных цифровых процессов. В результате цифровой трансформации осуществляется переход на новый технологический и экономический уклад, а также происходит создание новых отраслей экономики;

"цифровая экономика" - часть экономики, в которой процессы производства, распределения, обмена и потребления прошли цифровые преобразования с использованием информационно-коммуникационных технологий;

"цифровая экосистема" - открытая устойчивая система, включающая субъекты цифровой экосистемы (физических, юридических, виртуальных и пр.), а также связи и отношения этих субъектов в цифровой форме на основе сервисов цифровой платформы;

"цифровое преобразование" - комплекс мероприятий, нацеленных на трансформацию бизнес-процессов в соответствии с их цифровой моделью;

"цифровое пространство Союза" - пространство, интегрирующее цифровые процессы, средства цифрового взаимодействия, информационные ресурсы, а также совокупность цифровых инфраструктур, на основе норм регулирования, механизмов организации, управления и использования;

"цифровой актив" - совокупность информации в цифровой форме и средств по ее обработке, собранная на основе конкурентной бизнес- модели, использование которой приводит к получению экономических выгод;

"экспертная площадка" - организуемый Евразийской экономической комиссией для обсуждения и детальной проработки инициатив и проектов формат работы представителей государственных органов, бизнес-сообществ государств-членов с участием центров компетенций, научных организаций, предприятий и других экспертов.

Иные понятия, используемые в настоящих Основных направлениях, понимаются в значениях, определенных Договором.

2. Вызовы цифровой трансформации для Союза

Глобальная цифровая трансформация создает широкий спектр вызовов для Союза, экономик государств-членов, их хозяйствующих субъектов и граждан, в том числе:

без развития цифровой экономики и совместной реализации проектов в рамках цифровой повестки государства-члены лишают себя новых возможностей, оставаясь в рамках традиционных процессов, отношений и связей;

происходит высвобождение огромных трудовых ресурсов и возникновение дисбалансов во всех отраслях экономик государств- членов;

происходит переток трудовых ресурсов и потребителей в цифровые экономики третьих стран и в цифровые экосистемы глобальных цифровых платформ;

возникает необходимость более надежной институциональной формы защиты персональных данных, с соблюдением баланса защиты в условиях их трансграничного обмена;

происходит обесценивание традиционных активов государств- членов и хозяйствующих субъектов государств-членов, не прошедших цифровые преобразования и трансформацию.

Государства-члены в своих стратегиях и программах развития экономик уже решают ряд задач по выработке ответа вызовам цифровой трансформации экономики. Однако интеграционный фактор обеспечения дополнительной устойчивости и возможностей для масштабирования экономик государств-членов в ответ на глобальные вызовы цифровой трансформации задействован не в достаточной степени.

Отсутствие согласованной политики государств-членов в цифровой сфере может стать препятствием для достижения синергетических эффектов в развитии цифровой экономики государств- членов и цифрового пространства Союза.

Совместные инициативы и проекты в рамках цифровой повестки, представляющие общий интерес, позволят значительно расширить возможности государств-членов, их хозяйствующих субъектов и граждан как на внутреннем, так и на внешнем рынке.

3. Цели и принципы реализации цифровой повестки

Цели реализации цифровой повестки заключаются в актуализации сложившихся механизмов интеграционного сотрудничества в рамках Союза с учетом глобальных вызовов цифровой трансформации, в обеспечении качественного и устойчивого экономического роста государств-членов, в том числе для ускоренного перехода экономик на новый технологический уклад, формирования новых индустрий и рынков, развития трудовых ресурсов. Реализация цифровой повестки позволит синхронизировать цифровые трансформации и сформировать условия для развития отраслей будущего в государствах-членах.

В настоящее время информационное обеспечение интеграционных процессов во всех сферах, затрагивающих функционирование Союза, определено статьей 23 Договора и Протоколом об информационнокоммуникационных технологиях и информационном взаимодействии в рамках Евразийского экономического союза (приложение № 3 к Договору). В соответствии с Договором государства-члены проводят согласованную политику в области информатизации и информационных технологий.

Реализация цифровой повестки не ограничивается применением информационно-коммуникационных технологий, а предполагает использование новых бизнес-процессов, цифровых моделей и создание цифровых активов.

Сотрудничество государств-членов в рамках реализации цифровой повестки позволит стимулировать и поддерживать новые цифровые инициативы и проекты, затрагивающие сферы, определенные Договором, а также иные сферы экономики (при условии внесения изменений в Договор или заключения новых международных договоров в рамках Союза) в соответствии с основными принципами и целями Союза.

Реализация цифровой повестки будет способствовать открытому, широкому и равноправному сотрудничеству государств-членов, их хозяйствующих субъектов и граждан, росту эффективности и объемов экономики каждого из государств-членов, переходу на новый уровень экономического, технологического и социального развития, а также укреплению роли государств-членов и Союза в формировании глобальной цифровой повестки. Таким образом, реализация цифровой повестки соответствует сценарию "Собственный центр силы" Основных направлений экономического развития Евразийского экономического союза, утвержденных Решением Высшего Евразийского экономического совета от 16 октября 2015 г. № 28.

Основные направления реализации цифровой повестки формируются исходя из принципов, определенных в Договоре, а также из следующих принципов:

равноправное партнерство, развитие интеграции и сотрудничества государств-членов в ходе реализации цифровой повестки;

синергия в процессе решения государствами-членами совместных задач в рамках Союза;

расширение включенности в цифровую повестку и преодоление всех форм цифрового разрыва;

развитие открытой и благоприятной деловой среды в

государствах-членах;

обеспечение взаимной выгоды для государств-членов, в том числе расширение цифровой интеграции;

использование предоставленной информации только в заявленных целях без ущерба для государства-члена, ее предоставившего;

сопряжение национальных информационных систем государств- членов;

развитие национальных цифровых повесток, обозначенных в стратегических документах и связанных с цифровой трансформацией в государствах-членах;

экономическая обоснованность актов, принимаемых органами Союза;

равный доступ государств-членов к информационным ресурсам Союза;

органическое развитие информационных ресурсов государств- членов с обеспечением необходимого уровня интероперабельности (технологической открытости).

Достижение целей цифровой повестки должно привести к: ускорению процессов свободного передвижения товаров, услуг, капитала и трудовых ресурсов в рамках Союза при развитии цифровой экономики;

повышению конкурентоспособности хозяйствующих субъектов и граждан государств-членов за счет цифровых преобразований во всех сферах жизни общества;

созданию условий для устойчивого развития экономик государств- членов при переходе на новые технологический и экономический уклады;

всесторонней кооперации хозяйствующих субъектов государств- членов на основе сквозных цифровых процессов, создания и развития цифровых активов, к возникновению устойчивых цифровых экосистем для хозяйствующих субъектов государств-членов;

выравниванию уровней готовности государств-членов к развитию цифровой экономики;

включению государств-членов в глобальные, макрорегиональные и региональные процессы цифровой трансформации с учетом возникновения новых возможностей и рисков;

формированию цифрового рынка Союза и упрощению доступа хозяйствующих субъектов государств-членов на внешние рынки;

созданию инновационных рабочих мест в цифровых и нецифровых сферах экономики и росту включенности хозяйствующих субъектов и граждан государств-членов в цифровую экономику;

расширению возможностей развития и снижению рисков для хозяйствующих субъектов, граждан и государственных органов государств-членов в ходе развития цифровой экономики.

Настоящие Основные направления станут первым шагом в реализации цифровой повестки и создании соответствующих механизмов, а также основой для проработки и согласования приоритетных инициатив в рамках реализации цифровой повестки.

II. Общие подходы к реализации цифровой повестки

Достижение целей в рамках реализации цифровой повестки возможно путем:

проработки инициатив, реализации и поддержки интеграционных, национальных и многосторонних, в том числе с участием третьих сторон, проектов цифровой повестки (далее - проекты);

совершенствования права Союза с учетом тенденций глобальной цифровой трансформации;

выработки эффективных механизмов реализации проектов и накопления компетенций;

поддержки диалога между заинтересованными субъектами государств-членов для продвижения лучших практик в области цифровой экономики.

Основой для реализации цифровой повестки является проработка инициатив и доведение каждого проекта до значимого положительного результата. В связи с этим необходимо организовывать взаимодействие государств-членов и Евразийской экономической комиссии (далее - Комиссия) по приоритетам цифровой повестки путем проработки инициатив и реализации проектов на основе гибких и перестраиваемых механизмов деятельности с участием всех заинтересованных сторон.

1. Механизмы реализации цифровой повестки

Для проработки инициатив и реализации цифровых проектов (в том числе инновационных и кросс-отраслевых) в рамках реализации цифровой повестки необходимо накапливать компетенции в области цифрового развития. С этой целью при координирующей роли Комиссии организуются экспертные площадки с участием представителей государственных органов государств-членов, бизнес- сообществ, центров компетенций, научных организаций и других заинтересованных организаций, а также независимых международных, национальных и иностранных экспертов.

Целесообразно привлекать представителей бизнес-сообществ государств-членов к проработке инициатив и реализации проектов в рамках цифровой повестки, в том числе с использованием механизмов государственно-частного партнерства и консорциумов.

Комиссией обеспечивается взаимодействие государств-членов в процессе реализации цифровой повестки. Комиссией на базе экспертных площадок осуществляются сбор и проработка инициатив, по результатам чего осуществляются формирование проектов и координация их реализации, а также развитие сотрудничества государственных органов государств-членов.

Для успешной реализации проектов возможно создание среды, обеспечивающей проработку проектов цифровой трансформации в формате регулятивной "песочницы". Это позволит получить значительный эффект в части формирования и накопления компетенций, отработки регуляторных моделей, поддержки процессов апробации и коммерциализации проектов на ранних стадиях развития, тестирования и прототипирования решений, сбора в проектах талантливых коллективов (команд), формирования библиотеки моделей процессов, ускорения отработки бизнес-моделей цифровых активов, формирования совместных решений и существенного снижения рисков.

Реализация цифровой повестки осуществляется с использованием механизмов проработки, согласования и одобрения государствами- членами инициатив (порядок проработки инициатив, представляемых в рамках реализации цифровой повестки, отрабатывается на основе практики проработки инициатив), реализации проектов в рамках цифровой повестки (в том числе механизмов финансирования), применения регулятивных "песочниц" и других действенных механизмов.

Создание механизмов реализации цифровой повестки будет способствовать решению ряда новых задач и дальнейшему развитию интеграции в рамках Союза.

2. Подходы к проработке инициатив и реализации проектов в рамках цифровой повестки

Интеграционное сотрудничество государств-членов путем реализации общих процессов в рамках Союза и создание интегрированной информационной системы Союза создают предпосылки для формирования соответствующих отраслевых и кросс- отраслевых инициатив. В государствах-членах и Союзе уже формируются (по направлениям сотрудничества) отраслевые инициативы в сфере сельского хозяйства, промышленности, транспорта и т. д.

При этом под инициативами понимаются предложения о реализации взаимосвязанных проектов (мероприятий), направленных на реализацию цифровой повестки, которые соответствуют подходам, принципам и критериям, предусмотренным настоящими Основными направлениями.

Инициатива в рамках реализации цифровой повестки прорабатывается в случае заинтересованности не менее 2 государств- членов. Подготовка и реализация проектов в рамках Союза осуществляются по результатам проработки инициативы при условии одобрения такой инициативы всеми государствами-членами.

Критерии проработки инициатив: инициативы должны представлять интерес для государств-членов, обеспечивать достижение целей цифровой повестки, использовать инновационные бизнес-модели, обеспечивать связность евразийских цифровых инфраструктур, опираться на достаточно зрелые разработки, приводить к модернизационным эффектам, а также должны быть направлены на обеспечение экономического роста и поддержку конкурентоспособности экономик государств-членов в ходе цифровых трансформаций.

Для обсуждения широкого круга вопросов в рамках цифровой повестки, в том числе инициатив и проектов, определения критичных трендов, оценки краткосрочных и среднесрочных приоритетов в цифровых трансформациях, презентации государственных отраслевых приоритетов используются экспертные площадки, форсайты и др.

Государственные органы, бизнес-сообщества государств-членов и Комиссия подготавливают инициативы в рамках реализации цифровой повестки. Комиссия с учетом обсуждений на экспертных площадках прорабатывает их в соответствии с порядком, утверждаемым органом Союза. Финансирование проработки инициативы осуществляется за счет средств инициатора и (или) средств, предусмотренных Комиссии в бюджете Союза на создание, развитие и обеспечение функционирования интегрированной информационной системы Союза, проведение научно-исследовательских работ, а также за счет других источников финансирования.

После проработки и согласования инициативы формируется проект в рамках реализации цифровой повестки. Подготовка и реализация проектов на основе инициатив в рамках цифровой повестки потребуют внедрения соответствующих механизмов реализации.

Для успешной реализации проектов государства-члены апробируют различные механизмы финансирования, в том числе механизмы целевого и проектного финансирования, механизмы на основе государственно-частного партнерства и консорциумов, механизмы с использованием сервисной модели, разрабатываемые за счет привлечения средств институтов финансирования (в частности Евразийского банка развития), а также другие механизмы, не запрещенные законодательством государств-членов.

В целях реализации цифровой повестки целесообразно сформировать эффективные механизмы новой кооперации, государственно-частного партнерства и консорциумов для реализации прорывных проектов, в том числе механизмы совместного участия в глобальных консорциумах, ориентированных на выработку новых решений для развития цифровой экономики.

Комиссия на интеграционном уровне осуществляет координацию реализации цифровой повестки, в том числе проработку инициатив и управление реализацией проектов, удержание целостной картины инициатив и проектов в рамках цифровой повестки (что необходимо, поскольку отраслевые проекты и инициативы должны быть встроены в общую надотраслевую рамку цифровой повестки). Такая форма организации позволит более эффективно решать задачи цифровой трансформации экономик государств-членов и использовать накопленный опыт в государствах-членах.

В ходе проработки инициатив и реализации проектов может быть выявлена необходимость принятия требований, стандартов или рекомендаций, что подтверждается международной практикой. Совместная выработка государствами-членами требований, стандартов и рекомендаций по приоритетным направлениям цифровой трансформации экономики является актуальной задачей при проработке инициатив и реализации проектов и будет вестись с привлечением международных и межгосударственных институтов по стандартизации, в том числе Межгосударственного совета по стандартизации, метрологии и сертификации Содружества Независимых Государств.

Целесообразно осуществлять взаимные консультации представителей государственных органов государств-членов и Комиссии при обсуждении проектов международных и межгосударственных стандартов и повышать активность в работе международных организаций по стандартизации в рамках реализации цифровой повестки.

III. Направления развития цифровой экономики

Направления развития цифровой экономики определяют общие подходы к проработке инициатив и реализации проектов при взаимодействии государств-членов для осуществления цифровых трансформаций и развития цифровых инфраструктур.

К направлениям развития цифровой экономики в рамках настоящих Основных направлений относятся: цифровая трансформация отраслей экономики и кросс-отраслевая трансформация, цифровая трансформация рынков товаров, услуг, капитала и рабочей силы, цифровая трансформация процессов управления интеграционными процессами, развитие цифровой инфраструктуры и обеспечение защищенности цифровых процессов.

Каждое направление определяет часть комплекса вопросов сотрудничества государств-членов при обсуждении инициатив в сфере развития цифровой экономики. Совокупность направлений позволяет определить ключевые моменты для систематизации предложений о сотрудничестве в рамках цифровой повестки, подготовки и реализации совместных проектов.

1. Цифровая трансформация отраслей экономики и кросс-отраслевая трансформация

Цифровая трансформация отраслей экономики и кросс-отраслевая трансформация являются направлением развития цифровой экономики на отраслевом и межотраслевом уровнях взаимодействия государств- членов. Цифровая трансформация приносит результат на стыках отраслей, при использовании многопрофильных знаний о потребителях, налаживании кросс-отраслевых процессов, развитии цифровой инфраструктуры, цифровых кросс-отраслевых платформ и создании на их основе новых моделей экономики.

Цифровая трансформация отраслей экономики опирается на результаты автоматизации процессов и заключается в сквозной цифровизации всех физических активов и их интеграции в цифровую экосистему на основе цифровой платформы или комплексов цифровых платформ. Цифровая трансформация отраслей экономики осуществляется хозяйствующими субъектами государств-членов в кооперации с партнерами, участвующими в цепочках создания добавленной стоимости, основанных на анализе полезных данных, использовании цифровых моделей и сквозных процессов.

Цифровая трансформация отраслей экономики происходит в следующих плоскостях:

вертикальная интеграция процессов внутри отрасли и внутри предприятий отрасли;

горизонтальная интеграция процессов и построение кросс-отраслевых, межгосударственных и транснациональных процессов;

цифровизация продуктов, услуг, бизнес-моделей и доступа клиентов в экосистему.

Цифровая трансформация отраслей рассматривается во взаимосвязи с информационными ресурсами и информационными системами государств-членов и Союза.

Основными трендами кросс-отраслевой цифровой трансформации являются взаимодействие различных отраслей экономики, создание новых бизнес-моделей и сквозных цифровых процессов через традиционные стыки отраслей, а также трансграничная кооперация.

Основным источником капитализации в цифровой экономике являются цифровые платформы и цифровые ресурсы. Сотрудничество государств-членов по развитию индустрии данных позволит не только нормализовать использование данных (от промышленных данных до данных об индивиде), но и создать условия для формирования новых сегментов цифровой экономики, новых практик оборота полезных данных с учетом требований законодательства государств-членов в соответствующих сферах.

Цифровые активы могут строиться на основе новых бизнес- моделей и технологий (технологии обработки "больших данных", искусственный интеллект, методы и технологии поддержки принятия решений на основе накопленных и "исторических" данных и данных мониторинга управляемого объекта и др.), имеющих перспективу дальнейшего развития и возможность использования в реализации активов комплексных решений на базе нескольких технологий.

Цифровые платформы являются основным элементом развития технологической деятельности в рамках всесторонней кооперации хозяйствующих субъектов государств-членов на основе сквозных процессов, что предполагает привлечение заинтересованных участников, функционирующих в различных традиционных и новых отраслях, на одной цифровой платформе, вокруг одних цифровых образов (объектов).

Формирование цифровых платформ как вида цифровых активов резидентами государств-членов повышает их конкурентоспособность, позволяет постоянно получать их владельцам и юрисдикциям дополнительную интеллектуальную и материальную ценность и выгоду, накапливать компетенции для выхода на глобальные рынки.

В рамках интеграционного сотрудничества определились отрасли (промышленность, сельское хозяйство, транспорт, энергетика, торговля, фармацевтика и др.), в которых ведется сотрудничество и в каждой из которых возможны проработка комплекса инициатив, а также формирование кооперации из заинтересованных участников бизнес- сообществ при инвестиционной поддержке государств-членов.

Для развития цифровой экономики необходимы формирование и развитие цифровых платформ и экосистем, благоприятной среды для создания и оборота цифровых инноваций, а также поддержка цифровых стартапов и других проектов.

2. Цифровая трансформация рынков товаров, услуг, капитала и рабочей силы

В ходе цифровой трансформации рынков деловая среда для потребителей и производителей должна обеспечить снижение издержек, сокращение числа посредников, снижение барьеров при выходе на новые рынки, а также новые возможности для бизнеса и граждан по получению услуг посредством использования информационно-телекоммуникационной сети "Интернет". Необходимо сформировать благоприятные условия для реализации инициатив в рамках цифровой повестки.

Цифровая трансформация рынков Союза приведет к развитию цифрового рынка, в рамках функционирования которого необходимо обеспечить свободное движение товаров, услуг, капитала и рабочей силы. Для достижения этого результата потребуется приведение в соответствие моделей изменений регулирования на внутренних рынках Союза с моделью цифровой трансформации интеграционных процессов в рамках цифровой повестки.

Цифровая трансформация рынка товаров и услуг приведет к значительному упрощению торговых процедур путем перехода в цифровую форму, активному использованию электронной торговли, а также к эффективной реализации и использованию механизмов "единого окна" в сфере экономики. Это потребует проведения дальнейшей гармонизации в сфере правил ведения трансграничной электронной торговли, стимулирования ведения бизнеса в цифровой форме, координации действий в сфере защиты прав на объекты интеллектуальной собственности и прав потребителей цифрового рынка, а также включения вопросов регулирования сотрудничества в сфере цифровой экономики в повестку дня торговых переговоров Союза с третьими странами.

Цифровые трансформации рынка капитала Союза и финансовых рынков государств-членов окажут существенное влияние на развитие экономик государств-членов. Государства-члены выражают стремление к созданию условий для продвижения финансово-технологических инноваций, развития совместных механизмов рискового, альтернативного и венчурного финансирования цифровых инноваций.

Цифровая трансформация включает в себя механизмы преобразования рынка труда, в результате которых должен существенно измениться баланс спроса и предложения на трудовые ресурсы. Квалификация и навыки трудовых ресурсов окажут существенное влияние на эффективность процессов трансформации экономики, что повлечет за собой необходимость создания условий для развития профессиональных цифровых навыков и творческого потенциала людей, которые являются важными составляющими для последовательного повышения производительности труда. Ряд мероприятий будет направлен на устранение прогнозируемого дефицита высококвалифицированных трудовых ресурсов и формирование кадрового резерва, а также на обеспечение мобильности трудовых ресурсов, развитие дистанционного найма и занятости.

В целях повышения эффективности цифровых трансформаций рынков необходимо расширение сотрудничества между государствами- членами и бизнес-сообществами государств-членов, направленного на обмен знаниями, информацией и опытом в целях уменьшения препятствий в развитии экономической интеграции, накопления компетенций в сфере цифровых преобразований и формирования бизнес-кооперации.

3. Цифровая трансформация процессов управления интеграционными процессами

Развитие цифровой экономики в государствах-членах потребует трансформации существующих процедур и моделей управления на основе цифровых процессов, в первую очередь за счет обеспечения интероперабельности и цифровых преобразований на государственном и надгосударственном уровне. Данное направление создает общий фундамент для реализации цифровой повестки, в том числе по сопровождению архитектуры процессов и цифровых проектов, и синхронизации уже реализуемых проектов, в том числе по созданию механизмов прослеживаемости, маркировки, "единого окна" в сфере внешнеэкономической деятельности, промышленной кооперации, по развитию интегрированной информационной системы Союза.

Цифровая трансформация процессов управления интеграционными процессами в Союзе включает в себя в том числе введение этапа предварительного моделирования процессов при подготовке нормативных документов с последующим переходом к алгоритмическому регулированию.

Специальным проектом в данном направлении являются расширение возможностей интегрированной информационной системы Союза и развитие на ее основе цифровой платформы Союза, а также создание государствами-членами необходимых сервисов для хозяйствующих субъектов и граждан, обеспечение хозяйствующим субъектам, гражданам и бизнес-сетям доступа к межгосударственным электронным услугам (цифровым услугам), создание условий для формирования и использования цифровых платформ при межгосударственном информационном взаимодействии, развития цифровых экосистем, формирования системы единой нормативно-справочной информации.

В этой связи потребуется реализация новых норм, закрепленных в праве Союза, по вопросам цифровой трансформации процессов управления интеграционными процессами, их реинжинирингу, международной кооперации, использованию цифровых моделей, процедур, порядков, стандартов и методологии управления проектами.

4. Развитие цифровой инфраструктуры и обеспечение защищенности цифровых процессов

Развитие цифровой инфраструктуры и обеспечение защищенности цифровых процессов включают в себя сотрудничество по обеспечению устойчивости, непрерывности и надежности инфраструктур для проработки инициатив и реализации проектов, а также рамочные проекты по развитию цифровой инфраструктуры в целом.

Необходимо интегрировать информационные системы государственных органов государств-членов, а также цифрового пространства и трансграничного пространства доверия на цифровом пространстве Союза в рамках информационного обмена и с применением средств межгосударственного электронного документооборота. В этой связи предлагается выработка общих подходов к тарифной политике в области связи и передачи интернет- трафика между государствами-членами.

Для формирования новых цепочек добавленной стоимости, создания интероперабельной бесшовной цифровой инфраструктуры, перехода к сетям последнего поколения и развития трансграничных сервисов и трансграничного пространства доверия, а также цифровой трансформации транспортной, энергетической и других отраслевых инфраструктур потребуется реализовать целостный комплекс проектов. Государствам-членам и Комиссии потребуется определить критические цифровые инфраструктурные элементы (совместно используемые и обеспечивающие интеграционные процессы), выработать общий порядок обеспечения защищенности таких цифровых процессов и инфраструктуры, включая (при необходимости) разработку и внедрение механизмов международной защиты протоколов и процедур, разработанных с учетом целей и задач Союза.

Необходимо определить направления обеспечения устойчивости функционирования цифрового пространства Союза в части воздействия на него извне, а также в части влияния неблагоприятных внутренних факторов.

IV. Заключительные положения

Реализация цифровой повестки и запуск прорывных цифровых проектов позволит достичь значимых экономических результатов. Мониторинг деятельности в данной сфере и получения результатов будет осуществляться с учетом контрольных значений по следующим основным параметрам:

экономический вклад цифровой экономики государств-членов в валовой внутренний продукт;

занятость в цифровой экономике;

вклад цифровизации в повышение производительности труда по приоритетным отраслям и общим рынкам;

доля экспорта цифровых товаров и услуг, а также традиционных товаров и услуг с применением цифровых каналов в общем экспорте.

Анализ, проведенный экспертами (по результатам научно- исследовательской работы в 2016—2017 годах "Разработка предложений по общим подходам формирования цифрового пространства Евразийского экономического союза"), позволяет оценить потенциальный экономический эффект от реализации цифровой повестки по некоторым из приведенных параметров.

Таким образом, потенциальный экономический эффект от реализации цифровой повестки увеличит совокупный ВВП государств- членов на 11 процентов от общего ожидаемого роста совокупного ВВП государств-членов к 2025 году. Указанный потенциальный эффект почти в 2 раза превышает возможный размер увеличения совокупного ВВП государств-членов в результате цифрового развития без реализации совместной цифровой повестки.

По оценкам экспертов, наиболее значимыми источниками прироста совокупного ВВП государств-членов вследствие реализации совместной цифровой повестки могут стать такие факторы, как устранение препятствий и развитие индустрии данных, каждый из которых обеспечит ежегодный прирост ВВП на 0,3 процента и 0,2 процента соответственно.

Реализация цифровой повестки может обеспечить рост занятости в отрасли информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) на цифровом пространстве Союза на 66,4 процента к 2025 году, что почти на 50 процентов больше, чем в случае цифрового развития государств-членов без реализации совместной цифровой повестки.

Рост занятости в ИКТ отрасли обеспечит дополнительный рост общей занятости на 2,46 процента к 2025 году.

Дополнительный прирост объема экспорта услуг ИКТ может составить до 74 процентов к 2025 году.

Результатом развития региональной электронной торговли в рамках реализации цифровой повестки может стать вдвое больший прирост совокупного ВВП государств-членов по сравнению с прогнозируемым эффектом развития электронной торговли, осуществляемого государствами-членами без совместных действий.

Приведенные показатели демонстрируют наличие мультипликативных эффектов реализации цифровой повестки, однако отражают интеграционный потенциал Союза только в рамках сценария "Продленный статус-кво" Основных направлений экономического развития Евразийского экономического союза, когда рост показателей благосостояния носит скорее естественный характер без учета потенциальных эффектов от совместных прорывных проектов и соответствует только начальному уровню реализации цифровой повестки.

Реализацию цифровой повестки можно условно разделить на 3 ключевых этапа:

первый этап (до 2019 года) - моделирование процессов цифровой трансформации, проработка первых инициатив и запуск приоритетных проектов с учетом приоритетов проработки инициатив согласно приложению;

второй этап (до 2022 года) - формирование институтов цифровой экономики и цифровых активов, а также развитие цифровых экосистем;

третий этап (до 2025 года) - реализация проектов цифровых экосистем и цифрового сотрудничества на глобальном, региональном, национальном и отраслевом уровнях.

По мере реализации цифровой повестки и прорывных проектов экономический эффект от цифровой повестки может значительно возрасти. Возникнут новые синергетические эффекты, связанные с увеличением производительности труда, повышением инвестиционной привлекательности, получением отдачи от внедрения инноваций, активизацией сотрудничества в несырьевых высокотехнологичных сферах, развитием международной цифровой кооперации, что будет соответствовать сценарию "Собственный центр силы", предусматривающему формирование на цифровом пространстве Союза конкурентоспособного на мировом рынке регионального объединения.

Расчет контрольных показателей реализации цифровой повестки будет включать в себя подготовку к запуску прорывных проектов и их реализацию с учетом необходимости обновления показателей не реже одного раза в 2 года.

	ПРИЛОЖЕНИЕ к Основным направлениям реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года

ПРИОРИТЕТЫ
проработки инициатив в рамках реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года

1. Цифровая прослеживаемость движения продукции, товаров, услуг и цифровых активов в Евразийском экономическом союзе (далее - Союз).

2. Цифровая торговля Союза.

3. Цифровые транспортные коридоры Союза.

4. Цифровая промышленная кооперация Союза.

5. Соглашение об обороте данных в Союзе (в том числе о защите персональных данных).

6. Система регулятивных "песочниц" Союза.