Әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жою туралы Декларация

Бас Ассамблеяның 48/104 Қарарымен 1993 жылы 20 желтоқсанда қабылданды

Бас Ассамблея,
әйелдердің теңдігіне, қауіпсіздігіне, бостандығына қатысты, барлық адамдардың абыройы мен жеке басының дербес құқықтылығына қатысты құқықтары мен қағидаларын жан-жақты қолданудың көкейкесті қажеттілігін мойындай отырып, аталмыш құқықтар мен қағидалардың халықаралық құжаттарда, оның ішінде адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясында, азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пактісінде, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы Халықаралық пактісінде, әйелдерге қатысты дискриминацияның барлық түрлерін жою туралы Конвенцияда және азаптаулар мен басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысын таптайтын іс-әрекеттер мен жазаларға қарсы Конвенцияда бекітілгенін атап өте отырып,
әйелдерге қатысты дискриминацияның барлық түрлерін жою туралы Конвенцияның тиімді түрде жүзеге асырылуы әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың түбегейлі жойылуына септігін тигізетінін және осы қарарда берілген әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жою туралы Декларация осы үдерісті бекітіп, толықтыратынын мойындай отырып,
әйелдерге қатысты зорлық-зомбылыққа қарсы күрес бойынша қолданылатын кешенді шаралар ұсынылған әйелдер жағдайын жақсарту саласындағы Найроби болашақты стратегияларында белгіленгендей әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың теңдікке, даму жетістіктері мен бейбітшілікке жету жолындағы және сонымен қатар әйелдерге қатысты дискриминацияның барлық түрлерін жою туралы Конвенцияны толықтай жүзеге асыру жолындағы кедергілердің бірі болып табылады деген мәселемен мазасыздануда,
әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық қолданылған жағдайда осындай құқықтар мен бостандықтардың қорғалуы мен көтермеленуін қамтамасыздандыруға деген біршама ұзақ уақыттан бергі қабілетсіздігі үрей туғызып, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық адам құқықтарының және әйелдердің негізгі бостандықтарының бұзылуы болып табылатынын, сондай-ақ оларға осы құқықтар мен бостандықтарды пайдалануға кедергі келтіретінін немесе мүмкіндік бермейтінін растай отырып,
әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың тарихи оқиғалар салдарынан ер адамдар мен әйелдер арасындағы күштің теңсіз арақатынасының көрінісі болып табылатынын, соның салдары әйелдерге басымдылық танытып, еркектер тарапынан оларға қатысты дискриминацияның жол берілуіне әкеліп соққанын, мұндай зорлық-зомбылықтың әйелдер жағдайының жан-жақты дамуына кедергі келтіретінін, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық негізгі әлеуметтік механизмдердің бірі болып табылып, оның көмегімен ер адамдармен салыстырғанда әйелдердің бағынышты болуына мәжбүрленетінін мойындай отырып,
кейбір әйелдер топтары, атап айтқанда, ұлттық азшылықты құрайтын әйелдер, байырғы тұрғындарға жататын әйелдер, босқын әйелдер, мигрант әйелдер, ауылдық және алыс аймақтарда тұратын әйелдер, табыс көзінен айырылған әйелдер, әр түрлі мекемелердегі немесе қамауға алынған әйелдер, мүгедек әйелдер мен қыздар, егде әйелдер мен қарулы қақтығыс аумақтарындағы әйелдер үшін зорлық-зомбылыққа ұшырау мүмкіндігі көп болатындығы алаңдатады,
Экономикалық және әлеуметтік кеңестің 1990 жылы 23 мамырда қабылданған 1990/15 қақарының қосымшасының 23 тармағында мазмұндалғандай, отбасы мен қоғамдағы әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық өсіп келуде және де мүліктік және әлеуметтік жағдайынан, сондай-ақ мәдени деңгейінен тәуелсіз барлық әйелдердің басынан өтіп келеді деген деректі мойындау зорлық-зомбылықты жою бойынша шұғыл әрі тиімді шаралармен жалғасын табуы тиіс деген түйінді тұжырымға жүгіне отырып,
сондай-ақ, Экономикалық және әлеуметтік кеңестің әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесі айқын қозғалатын халықаралық құжат үшін қажетті негізді жасау ұсынысы берілген сол кеңестің 1991 жылы 30 мамырында қабылданған 1991/18 қақарына жүгіне отырып,
әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселенің сипатына, қауіптілігіне және ауқымдылығына көпшіліктің назарын көбірек аудару мақсатында өткізілетін әйелдер қозғалыстарының ойнайтын рөлін қолдай отырып,
әйелдерге негізінен зорлық-зомбылықтың тұрақты әрі эндемикалық сипатымен қоғамдағы заңды, әлеуметтік, саяси және экономикалық теңдікке жету мүмкіндіктерінің шектелуіне алаңдап,
жоғарыда айтылғандарды есепке ала отырып, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты айқын да, әрі толыққанды анықтау, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың барлық түрлерінің түбегейлі жойылуын қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін құқықтарды анық белгілеу, өз міндеттемелерін орындау бойынша мемлекеттердің тарапынан табанды күш салу және жалпылама әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жою бойынша халықаралық қоғамдастықтардың тарапынан табанды күш жұмсау қажеттілігі туындайтынына сенімді болып,
осы әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жою туралы Декларацияны салтанатты түрде жариялайды және Декларациямен түгелдей дерлік танысу және оны сақтау үшін күш салуға шақырады:

1-бап

Осы Декларацияның мақсаттары үшін «әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық» терминінің мағынасы жыныстық белгі негізінде жасалған және әйелдерге физикалық, жыныстық немесе психологиялық залал келтіретін немесе жапа шектіретін кез-келген зорлық-зомдылық іс-әрекеті, сондай-ақ осындай іс-әрекеттерді жасауға қоқан-лоқы көрсету, қоғамдық немесе жеке өмірінде болсын мәжбүрлеу немесе ерікті түрде бостандығынан айыру дегенді білдіреді.

2-бап

Әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық келесідей жағдайларды қамтиды, бірақ олармен шектеліп қоймайды:
а) отбасында орын алатын физикалық, жыныстық және психикалық зорлық-зомбылық, оның ішіне ұрып-соғу, отбасындағы қыздарға қатысты жыныстық мәжбүрлеу, қыз жасауымен байланысты зорлық-зомбылық, күйеуінің әйелін зорлауы, әйелдің жыныстық мүшелерін зақымдау және тағы басқа да әйелдерге залал келтіретін тәжірибенің дәстүрлі түрлері, некеден тыс зорлық-зомбылық, пайдаланумен байланысты зорлық-зомбылық кіреді;
b) жалпы қоғамда орын алатын физикалық, жыныстық және психикалық зорлық-зомбылық, оның ішіне зорлау, жыныстық мәжбүрлеу, жыныстық алымсақтық және жұмыста, оқу орындарында және басқа да жерлерде қорқыту, әйелдерді саудаға салу және жезөкшелікке мәжбүрлеп итермелеу кіреді;
с) мемлекет тарапынан немесе мемлекет енжарлығынан қайда болса да физикалық, жыныстық және психикалық зорлық-зомбылық.

3-бап

Әйелдер саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, азаматтық және тағы басқа да салаларда адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын қорғау үшін және оларды жүзеге асыру үшін қажетті барлық құқықтарға ие. Аталмыш құқықтардың құрамына атап айтқанда келесілер кіреді:
а) өмір сүру құқығы;
b) теңдік құқығы;
с) бостандық құқығы және жеке басының дербес құқықтылығы;
d) заңға сәйкес теңдей қорғау құқығы;
е) қандай да болмасын түрдегі дискриминацияға ұшырамау құқығы;
f) физикалық және психикалық денсаулығының ең жоғары деңгейіне жету құқығы;
g)әділ және қолайлы жұмыс жағдайларына деген құқық;
h) азаптауларға, және тағы басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысын таптайтын іс-әрекет немесе жаза түрлеріне ұшырамау құқығы.

4-бап

Мемлекеттер әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты айыптап, оны түбегейлі жоюға қатысты өз міндеттемлерін орындауда ешқандай дәстүрлерге де, әдет-ғұрыптарға немесе діни себептерге жүгінбеуі тиіс. Мемлекеттер барлық тиісті құралдар арқылы әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жоюға бағытталған саясатты шұғыл түрде жүзеге асыруға міндетті және осы мақсатта тиісті:
а) әлі орындамаған болса, әйлдерге қатысты дискриминацияның барлық түрлерін жою туралы Конвенцияға қосылу немесе ратификациясы туралы мәселені немесе осы Конвенцияға берген ескертулерін алып тастау туралы мәселені қарастыруға;
b) әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық қолданудан ұстануға;
с) әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық әрекеттерінің алдын алу және оларды тергеу және ұлттық заңнамаға сәйкес, мұндай әрекеттердің мемлекет тарапынан немесе жеке тұлғалар тарапынан жасалды ма жоқ па одан тәуелсіз жазалануына тиісті назар аударуға;
d) ішкі заңнамалар аясында зорлық-зомбылық іс-әрекеттерінің құрбаны болған әйелдердің құқығын бұзғаны үшін жазалау және келтірілген залалды өтеу үшін қылмыстық, азаматтық, еңбек және әкімшілік санкцияларды шығарып; әділ сот шешімдерін қабылдау механизмедеріне және де ұлттық заңнамаға сәйкес келтірілген залалға байланысты әділ әрі тиімді құқықтық қорғау құралдарына қол жетімділік қамтамасыздандырылу қажет; сондай-ақ мемлекеттер осындай механизмдер арқылы келтірілген залалды өтеуге қатысты құқықтар туралы әйелдерді ақпараттандыруы тиіс;
е)әйелдердің зорлық-зомбылықтың кез-келген түрінен қорғалуын қамтамасыздандыру үшін ұлттық іс-шаралар жоспарын жасап шығару мүмкіндігін қарастыру немесе қажет болған жағдайда үкіметтік емес ұйымдардың, әсіресе әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесімен айналасатын ұйымдардың көрсете алатын көмегін есепке ала отырып, осы мақсатта қолда бар жоспарларға тиісті ережелер енгізу;
f) мәселені толықтай қамтитын негізде әйелдерді зорлық-зомдылықтың кез-келген түрінен қорғауға септігін тигізетін алдын алу әдіс-тәсілдерін және кез-келген мүмкін болатын құқықтық, саяси, әкімшілік және мәдени сипаттағы шараларды дайындап шығарып, әйелдер мен ер адамдар арасындағы айырмашылықтар ескерілмейтін заңдарды, құқық қорғау әдістерінің және тағы басқа да іс-шараларды қолдану нәтижесінде әйелдердің қайталанба виктимизациясына жол бермейтін ережемен қамтамасыздандыру;
g) қолда бар ресурстарды есепке ала отырып барынша мүмкін болатын деңгейде мүмкін болған жағдайда халықаралық ынтымақтастық аясында зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдерге, ал қажет болған жағдайда, олардың балаларына арнайы көмек көрсетілуін, айталық реабилитация бойынша, бала күтімі және оны асырау, емделу, кеңес алу және медициналық және әлеуметтік қызмет көрсету, қажетті қызметтер мен бағдарламалар, сонымен қатар қолдау көрсету құрылымдарын құру бойынша көмектердің көрсетілуін қамтамасыздандыру мақсатында қажетті жұмыстар жүргізу және олардың қауіпсіздігі үшін іс-шаралар қолдану, сондай-ақ физикалық және психологиялық реабилитация үшін қажетті басқа да кез-келген шараларды қолдану;
h) мемлекеттік бюджеттерде әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жоюмен байланысты қызмет үшін қажетті қаражатты қарастыру;
i) құқық қорғау органдарының қызметкерлерінің және әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық әрекеттерінің алдын алу және тергеу, сол үшін жазалану саласындағы саясаттың жүзеге асырылуына жауапты мемлекеттік лауазымды тұлғалардың әйелдердің негізгі мұқтаждықтарын түсіну қажеттілігінің есепке алынуымен дайындықтан өтуін қамтамасыздандыру шараларын қолдану;
j) ер адамдар мен әйелдер тәртібінің әлеуметтік және мәдени үлгілерін өзгерту және толымсыздық немесе жыныстардың бірінің басымдылығы туралы идеяларына немесе әйелдер мен ер адамдардың рөлдері туралы стереотипті көзқарастарға негізделген нанымдарды, сал-дәстүрлер мен тәжірибелерді түбегейлі жою мақсатында білім саласында барлық қажетті шараларды қолдану қажет;
k) әйелдерге қатысты сан алуан зорлық-зомбылық түрлерінің кең таралуы туралы статистикалық мәліметтердің жинақталуына, ақпараттың жиналуына, зерттеулердің жүргізілуіне, әсіресе отбасындағы зорлық-зомбылыққа қатысты мәліметтердің жиналуына көмек көрсету, сонымен қатар әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың салдары мен деңгейі, сипаты мен себептері туралы, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу және оны түбегейлі жою мақсатында қолданылған шаралардың тиімділігі туралы зерттеулердің көтермелеу; мұндай статистикалық мәліметтер мен зерттеулердің нәтижелері құпия түрде қалмай, жариялануы тиіс;
l) әсіресе қиын да осал жағдайдағы әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жоюға бағытталған шараларды қолға алу;
m) Біріккен Ұлттар Ұйымының адам құқықтары туралы тиісті құжаттарының ережелерін орындау үшін ұсынылмалы баяндамаларға әйелдерге қатысты зорлық-зомбылыққа қатысты және осы Декларацияны жүзеге асыру мақсатында қолданылған шаралар туралы ақпаратты қосу;
n) осы Декларацияда берілген қағидалардың жүзеге асырылуына көмек көрсету үшін тиісті нұсқаулықтардың жасап шығарылуын көтермелеу;
о) дүниежүзіндегі әйелдер қозғалысының және үкіметтік емес ұйымдардың әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесі туралы ақпараттандырылу деңгейін көтеруде және ол мәселенің ушығуын басуда маңызды орын алатынын мойындау;
р) әйелдер қозғалысының және үкіметтік емес ұйымдардың қызметін қолдап, нығайту және жергілікті, ұлттық және аймақтық деңгейлерде олармен ынтымақтастықты жүзеге асыру;
q) мүшесі болып табылатын аймақтық үкіметаралық ұйымдарды олардың әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жою бойынша қажетті шараларды бағдарламаларына енгізуге ынталандыру.

5-бап

Біріккен Ұлттар Ұйымы жүйесінің органдары мен мамандандырылған мекемелері өз құзыреттіліктері аясында осы Декларацияда белгіленген құқықтар мен қағаидаларды жүзеге асыру мен мойындауға септігін тигізу, және осы мақсатта негізінен міндетті:
а) аймақтық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес стратегияларын жасау үшін және әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жоюмен байланысты бағдарламаларды қаржыландыру және тәжірибе алмасу үшін халықаралық және аймақтық ынтымақтастыққа көмек көрсету;
b) әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесімен барлық адамдарды таныстыру және осы мәселенің қиындығын терең түсіну мақсатында жиналыстар мен семинарлар өткізуге қолғабыс ету;
с) Біріккен Ұлттар Ұйымының жүйесі аясында адам құқықтары саласындағы келісімшарттар мәселесімен айналасатын органдар арасында әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесін тиімді шешу үшін іс-шараларды үйлестіруде және тәжірибе алмасуда көмек көрсету;
d) дүниежүзілік әлеуметтік жағдай туралы мерзімді баяндамалар секілді баяндамаларға Біріккен Ұлттар Ұйымының жүйесінің ұйымдары мен органдарының баяндамаларына әлеуметтік беталыс және оның мәселелерін талдауға арналған баяндамаларға әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық саласындағы беталысты қарастыру;
е) аса осал жағдайға тап болған әйелдер топтарына ерекше назар аудара отырып, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесін қосу мақсатында ағымдағы бағдарламаларға Біріккен Ұлттар Ұйымы жүйесінің ұйымдары мен органдары арасында үйлестіруін ынталандыру;
f) осы Декларацияда айтылған шараларды назарға ала отырып, әйелдерге қатысты зорлық-зомбылыққа қатысты нұсқаушы қағидалар немесе нұсқаулықтарды жасап шығаруға көмек көрсету;
g) өз мандаттарын орындау барысында әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жою туралы, сонымен қатар адам құқықтары жөніндегі құжаттарды жүзеге асыруға қатысты мәселені тиісті түрде есепке алу;
h) әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселелерін шешуде үкіметтік емес ұйымдармен бірігіп жұмыс жасау.

6-бап

Осы Декларацияда әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты түбегейлі жоюға жоғары деңгейде септігін тигізетін және мазмұнында белгілі бір мемлекеттің заңнамасының немесе қандай да бір халықаралық конвенцияның, келісімшарттың немесе мемлекетте күші бар өзге де құжаттың ережелерінің ешқайсысы қозғалмайды.

Declaration on the Elimination of Violence against Women

Adopted by the resolution 48/104 of the UN General Assembly 20 December 1993

The General Assembly,
Recognizing the urgent need for the universal application to women of the rights and principles with regard to equality, security, liberty, integrity and dignity of all human beings,
Noting that those rights and principles are enshrined in international instruments, including the Universal Declaration of Human Rights, the International Covenant on Civil and Political Rights, the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women and the Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment,
Recognizing that effective implementation of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women would contribute to the elimination of violence against women and that the Declaration on the Elimination of Violence against Women, set forth in the present resolution, will strengthen and complement that process,
Concerned that violence against women is an obstacle to the achievement of equality, development and peace, as recognized in the Nairobi Forward-looking Strategies for the Advancement of Women, in which a set of measures to combat violence against women was recommended, and to the full implementation of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women,
Affirming that violence against women constitutes a violation of the rights and fundamental freedoms of women and impairs or nullifies their enjoyment of those rights and freedoms, and concerned about the long-standing failure to protect and promote those rights and freedoms in the case of violence against women,
Recognizing that violence against women is a manifestation of historically unequal power relations between men and women, which have led to domination over and discrimination against women by men and to the prevention of the full advancement of women, and that violence against women is one of the crucial social mechanisms by which women are forced into a subordinate position compared with men,
Concerned that some groups of women, such as women belonging to minority groups, indigenous women, refugee women, migrant women, women living in rural or remote communities, destitute women, women in institutions or in detention, female children, women with disabilities, elderly women and women in situations of armed conflict, are especially vulnerable to violence,
Recalling the conclusion in paragraph 23 of the annex to Economic and Social Council resolution 1990/15 of 24 May 1990 that the recognition that violence against women in the family and society was pervasive and cut across lines of income, class and culture had to be matched by urgent and effective steps to eliminate its incidence,
Recalling also Economic and Social Council resolution 1991/18 of 30 May 1991, in which the Council recommended the development of a framework for an international instrument that would address explicitly the issue of violence against women,
Welcoming the role that women's movements are playing in drawing increasing attention to the nature, severity and magnitude of the problem of violence against women,
Alarmed that opportunities for women to achieve legal, social, political and economic equality in society are limited, inter alia, by continuing and endemic violence,
Convinced that in the light of the above there is a need for a clear and comprehensive definition of violence against women, a clear statement of the rights to be applied to ensure the elimination of violence against women in all its forms, a commitment by States in respect of their responsibilities, and a commitment by the international community at large to the elimination of violence against women,
Solemnly proclaims the following Declaration on the Elimination of Violence against Women and urges that every effort be made so that it becomes generally known and respected:

Article 1

For the purposes of this Declaration, the term "violence against women" means any act of gender-based violence that results in, or is likely to result in, physical, sexual or psychological harm or suffering to women, including threats of such acts, coercion or arbitrary deprivation of liberty, whether occurring in public or in private life.

Article 2

Violence against women shall be understood to encompass, but not be limited to, the following:
(a) Physical, sexual and psychological violence occurring in the family, including battering, sexual abuse of female children in the household, dowry-related violence, marital rape, female genital mutilation and other traditional practices harmful to women, non-spousal violence and violence related to exploitation;
(b) Physical, sexual and psychological violence occurring within the general community, including rape, sexual abuse, sexual harassment and intimidation at work, in educational institutions and elsewhere, trafficking in women and forced prostitution;
(c) Physical, sexual and psychological violence perpetrated or condoned by the State, wherever it occurs.

Article 3

Women are entitled to the equal enjoyment and protection of all human rights and fundamental freedoms in the political, economic, social, cultural, civil or any other field. These rights include, inter alia:
(a) The right to life;
(b) The right to equality;
(c) The right to liberty and security of person;
(d) The right to equal protection under the law;
(e) The right to be free from all forms of discrimination;
(f) The right to the highest standard attainable of physical and mental health;
(g) The right to just and favourable conditions of work;
(h) The right not to be subjected to torture, or other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

Article 4

States should condemn violence against women and should not invoke any custom, tradition or religious consideration to avoid their obligations with respect to its elimination. States should pursue by all appropriate means and without delay a policy of eliminating violence against women and, to this end, should:
(a) Consider, where they have not yet done so, ratifying or acceding to the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women or withdrawing reservations to that Convention;
(b) Refrain from engaging in violence against women;
(c) Exercise due diligence to prevent, investigate and, in accordance with national legislation, punish acts of violence against women, whether those acts are perpetrated by the State or by private persons;
(d) Develop penal, civil, labour and administrative sanctions in domestic legislation to punish and redress the wrongs caused to women who are subjected to violence; women who are subjected to violence should be provided with access to the mechanisms of justice and, as provided for by national legislation, to just and effective remedies for the harm that they have suffered; States should also inform women of their rights in seeking redress through such mechanisms;
(e) Consider the possibility of developing national plans of action to promote the protection of women against any form of violence, or to include provisions for that purpose in plans already existing, taking into account, as appropriate, such cooperation as can be provided by non-governmental organizations, particularly those concerned with the issue of violence against women;
(f) Develop, in a comprehensive way, preventive approaches and all those measures of a legal, political, administrative and cultural nature that promote the protection of women against any form of violence, and ensure that the re-victimization of women does not occur because of laws insensitive to gender considerations, enforcement practices or other interventions;
(g) Work to ensure, to the maximum extent feasible in the light of their available resources and, where needed, within the framework of international cooperation, that women subjected to violence and, where appropriate, their children have specialized assistance, such as rehabilitation, assistance in child care and maintenance, treatment, counselling, and health and social services, facilities and programmes, as well as support structures, and should take all other appropriate measures to promote their safety and physical and psychological rehabilitation;
(h) Include in government budgets adequate resources for their activities related to the elimination of violence against women;
(i) Take measures to ensure that law enforcement officers and public officials responsible for implementing policies to prevent, investigate and punish violence against women receive training to sensitize them to the needs of women;
(j) Adopt all appropriate measures, especially in the field of education, to modify the social and cultural patterns of conduct of men and women and to eliminate prejudices, customary practices and all other practices based on the idea of the inferiority or superiority of either of the sexes and on stereotyped roles for men and women;
(k) Promote research, collect data and compile statistics, especially concerning domestic violence, relating to the prevalence of different forms of violence against women and encourage research on the causes, nature, seriousness and consequences of violence against women and on the effectiveness of measures implemented to prevent and redress violence against women; those statistics and findings of the research will be made public;
(l) Adopt measures directed towards the elimination of violence against women who are especially vulnerable to violence;
(m) Include, in submitting reports as required under relevant human rights instruments of the United Nations, information pertaining to violence against women and measures taken to implement the present Declaration;
(n) Encourage the development of appropriate guidelines to assist in the implementation of the principles set forth in the present Declaration;
(o) Recognize the important role of the women's movement and non-governmental organizations world wide in raising awareness and alleviating the problem of violence against women;
(p) Facilitate and enhance the work of the women's movement and non-governmental organizations and cooperate with them at local, national and regional levels;
(q) Encourage intergovernmental regional organizations of which they are members to include the elimination of violence against women in their programmes, as appropriate.

Article 5

The organs and specialized agencies of the United Nations system should, within their respective fields of competence, contribute to the recognition and realization of the rights and the principles set forth in the present Declaration and, to this end, should, inter alia:
(a) Foster international and regional cooperation with a view to defining regional strategies for combating violence, exchanging experiences and financing programmes relating to the elimination of violence against women;
(b) Promote meetings and seminars with the aim of creating and raising awareness among all persons of the issue of the elimination of violence against women;
(c) Foster coordination and exchange within the United Nations system between human rights treaty bodies to address the issue of violence against women effectively;
(d) Include in analyses prepared by organizations and bodies of the United Nations system of social trends and problems, such as the periodic reports on the world social situation, examination of trends in violence against women;
(e) Encourage coordination between organizations and bodies of the United Nations system to incorporate the issue of violence against women into ongoing programmes, especially with reference to groups of women particularly vulnerable to violence;
(f) Promote the formulation of guidelines or manuals relating to violence against women, taking into account the measures referred to in the present Declaration;
(g) Consider the issue of the elimination of violence against women, as appropriate, in fulfilling their mandates with respect to the implementation of human rights instruments;
(h) Cooperate with non-governmental organizations in addressing the issue of violence against women.

Article 6

Nothing in the present Declaration shall affect any provision that is more conducive to the elimination of violence against women that may be contained in the legislation of a State or in any international convention, treaty or other instrument in force in a State.