Қазақстан Республикасының кеден қызметін жетілдірудің 2000-2002 жылдарға арналған тұжырымдамасын мақұлдау туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2000 жылғы 25 ақпан N 301

      Кеден органдарының экономикалық қауіпсіздікті, заң базасын жетілдіруді, кеден рәсімдерін оңтайландыру мен оңайлатуды қамтамасыз етудегі рөлін арттыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қазақстан Республикасының кеден қызметін жетілдірудің 2000-2002

 

жылдарға арналған тұжырымдамасы мақұлдансын.

     2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кіріс министрі Қазақстан

Республикасының кеден қызметін жетілдірудің 2000-2002 жылдарға арналған

тұжырымдамасын кезең-кезеңмен іске асыру жөнінде шаралар қолдансын.

     3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.


     Қазақстан Республикасының

        Премьер-Министрі


                                                    Қазақстан Республикасы

                                                         Үкіметінің

                                                    2000 жылғы 25 ақпандағы

                                                       N 301 қаулысымен

                                                          мақұлданған


                         Қазақстан Республикасы

                     Мемлекеттік кіріс министрлігі

                            Кеден комитеті




                 Қазақстан Республикасының кеден қызметін

                 жетілдірудің 2000-2002 жылдарға арналған

                              ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ



                                 КIРIСПЕ



 
       Қазақстан Республикасы кеден органдарының қалыптасуы өте ауыр экономикалық жағдайларда жүрiп жатыр. Кеден қызметiнiң сегiз жылдық жұмыс тәжiрибесi стратегиялық мақсаттарды нақты айқындаусыз, анық басымдықтарды тұжырымдаусыз елеулi табыстарға қол жеткiзудiң мүмкiн еместiгiн көрсеттi.
      Қазiргi уақытта кеден қызметiн қазақстандық сыртқы сауданы мемлекеттiк реттеудiң нақты жұмыс iстейтiн құралына айналдыру үшiн күш-жiгер жұмсалып жатыр, бұл жаңа басқару жүйесi бар қазiргi заманғы кеден қызметiн құруды, бақылау және пайдаланылып жүрген дәстүрлi кеден рәсiмдерiн жетiлдiру саласында жаңа стратегия әзiрлеудi талап етедi.
      Бұл талаптардың негiзгi мақсаты фискальдық саясат жүргiзу, сыртқы сауданы реттеу және мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласында кеден органдарының алдында тұрған мiндеттердi шешудiң мейлiнше тиiмдi және ұтымды жолдарын iздеу болып табылады.
      Сыртқы экономикалық байланыстардың дамуына тиiмдi жәрдемдесудiң қажеттiлiгi қазақстандық кеденнiң алдына кеден iсiн дамытуға жаңа тәсiлдердi әзiрлеу мiндетiн қойды.
      Осы Қазақстан Республикасының кеден қызметiн жетiлдiру тұжырымдамасы жинақталған тәжiрибенi жүйелеуге және осының базасында кеден органдары қызметiнiң негiзгi бағыттары бойынша реформалардың мейлiнше ықтимал барысын алдын ала болжауға, басымдықтарды айқындауға әрекеттену болып табылады.
 
                  ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КЕДЕН
                        ҚЫЗМЕТIНIҢ МИССИЯСЫ
 
      Сыртқы сауданы ырықсыздандыру және елдiң географиялық орналасуын ескере отырып тауарлардың халықаралық транзитi үшiн қолайлы режим жағдайын жасау.
      МАҚСАТТАР МЕН МIНДЕТТЕР:
      - Мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгi мен экономикалық мүдделерiн қамтамасыз ету;
      - Кеден төлемдерi мен салықтарын уақытында және толық алу, валюталық-банктiк кеден бақылауын жүзеге асыру;
      - Елдiң сыртқы саудасын реттеудiң мемлекет белгiлеген тарифтiк және тарифтiк емес шараларының сақталуын бақылауды қамтамасыз ету жөнiндегi кеден қызметiнiң рөлiн нығайту;
      - Заң базасын қамтамасыз ету;
      - Кеден iсi саласында контрабандаға және қылмыстарға, кеден ережелерiн бұзушылықтарға қарсы күрес;
      - Кеден рәсiмдерiн оңтайландыру. Мемлекеттiң кеден шекарасы арқылы тауар айналымын жеделдетуге септiгiн тигiзетiн жағдайларды жасау;
      - Стратегиялық мақсаттағы тауарлардың, екi ұдай мақсаттағы тауарлардың қозғалысын бақылауды қамтамасыз ету.
 
              Проблеманың мазмұны және оны тұжырымдамалық
                    шешу қажеттілігінің дәйектемесі
 
      Осы кезеңдегi экономиканың дамуы және Қазақстан Республикасының әлемдiк шаруашылықтар байланыстары жүйесiне бiрте-бiрте кiруiнiң қажеттiлiгi кеден қызметiне реформа жүргiзудi талап етедi. Бұл реформалардың негiзгi мақсаты сыртқы сауданы реттеу және мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласында кеден органдарының алдында тұрған мiндеттердi шешудiң мейлiнше тиiмдi және ұтымды жолдарын іздеу болып табылады. Жүргiзiлетiн реформаның негiзiне алынған принциптер қарапайым-реформа:
      - кедендiк бақылау жүйесiн оңайлатуға;
      - заңдар мен кеден рәсiмдерiнiң ашықтығына;
      - кеден төлемдерiнiң түсуiн өсiрудiң стратегиясын әзiрлеуге бағытталған.
      Тұжырымдаманы жасаудың негiзгi мақсаты - жақын арадағы перспективаға арналған мiндеттердi анық айқындау және ұзақ мерзiмдi басымдықтарға дәйектi түрде көшу.
      Кеден органдарын жетiлдiрудiң тұжырымдамасын әзiрлей отырып бiз реформаларды жүзеге асыру жөнiндегi шаралар аймақтық бiрлестiктердiң (ТМД, Кеден одағы) шеңберiндегi бiздiң уағдаластықтарымыздан туындайтын халықаралық мiндеттемелерiмiздiң орындалуына жәрдемiн тигiзуi, кеден iсiне қатысты Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының орындалуы үшiн әлемдiк экономикалық жүйеге үйлесiмдi түрде кірудiң қажеттілiгiн негiзге аламыз.
      Бұдан басқа, реформаларда Дүниежүзiлiк кеден ұйымының (ДКҰ), Дүниежүзiлiк сауда ұйымының конвенциялары мен келiсiмдерiнде өз көрiнiсiн тапқан халықаралық танылған практика көрiнiс табуы тиiс.
 
                    Кеден қызметiнiң қазiргi жай-күйi
 
      Республика кеден жүйесiнiң қалыптасуы нақты тарихи: бiр жағынан - Кеңестiк мемлекеттiң құлауы, экономикалық дағдарыс, екiншi жағынан - егемендiк алу мен тәуелсiз мемлекет құру жағдайында жүзеге асырылды. 1991 жылы бiздiң мемлекетiмiз қазiргi заманғы кеден қызметiн құруға кiрiстi. Президенттiң алғашқы Жарлықтарының бiрi "Қазақстан Республикасының Кеден комитетiн құру туралы" 12.12.1991 жылғы Жарлығы болды. Республикада бұған дейiн тiкелей КСР Одағына бағынатын Қазақ республикалық кеденi, Қорғас кеденi, Гурьев кеденi жұмыс iстедi.
      1991 жылы республиканың кеден органдарындағы адам саны 150-ден сәл асатын. Егемен мемлекет ретiнде Қазақстан Республикасы құрылғасын бұрынғы КСРО мемлекеттерiмен шекараларда кеден бақылауын жасау қажеттiлiгi туды, "ашық шекара" деп аталатынның ұзындығы 12760 км, бұдан басқа ҚХР-мен - 1560 км болды. Қазақстан Республикасының кеден шекарасының бүкiл периметрi бойынша кедендiк және шекаралық шарттылықтарды орындау үшiн бiрде бiр жайластырылған кедендiк өткiзу орны болған жоқ.
      1995 жылға дейiн қажеттi заң базасының, кадр құрамының, қаржыландырудың болмауы кеден қызметiнiң проблемасын елеулi түрде қиындатты. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" заң күшi бар Жарлығы (1995 жылғы маусым) қабылданғанға дейiн республикада кеден iсi көбiне бiрiне-бiрi қайшы келетiн 200-ден астам түрлi құжаттармен реттелдi.
      Кеден қызметiнiң iсiне мыналар айтарлықтай ықпал етедi:
      - Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өтетiн тауарлар мен көлiк құралдарының көлемi, сондай-ақ елдiң мемлекеттiк шекарасынан өтетiн жеке адамдардың саны;
      - сыртқы сауда айналымының қысқаруына қарамастан кеден төлемдерiнiң түсуi есебiнен мемлекеттiк бюджеттiң кiрiс бөлiгiнiң толығу қарқынының өсуi;
      - жағдайлардың саны бойынша да, сондай-ақ бұл ретте тәркiленетiн тауарлардың құны бойынша да кедендiк құқық бұзушылықтар ауқымының күрт өсуi;
      - әлеуметтiк-қауiптi контрабанда көрiнiстерiнiң айтарлықтай және тұрақты түрде өсуi. Атап айтқанда, есірткі құралдарының контрабандасы. 1999 жылы 2 тонна есiрткi құралдары ұсталды. Алғаш рет "ауыр" есiрткiлер 26 кг героин, 133 кг апиын ұсталынды.
      Ұлттық экономиканың қалыптасуы кезеңiнде кеден қызметтерi бюджеттiң кiрiс бөлiгiн толықтырудың негiзгi көздерiнiң бiрi болып табылады.
 
                                Өндiрiп алынды:
                     - 1997 ж. - 22 024 705 мың теңге
                     - 1998 ж. - 33 706 710 мың теңге
                     - 1999 ж. - 38 187 619 мың теңге
 

                                  - Болжам:



 
                      - 2000 ж. - 58 237 763 мың теңге
 
      1997 жылдан бастап кеден органдарының Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп жүзеге асыратын кедендiк-банктiк валюталық бақылауы енгiзiлдi. Кедендiк-банктiк валюталық бақылаудың мақсаты валюталық түсiмнiң толықтығы мен уақытылы түсуiн, сондай-ақ ақша қаражатының импорттың мақсатына заңды және негiздi пайдаланылуын қамтамасыз ету. Кеден органдары жүргiзген iс-шаралардың нәтижесiнде СЭК қатысушылар тарапынан қаржы тәртiбi күшейдi, валюталық мәмiлелердi жүзеге асыру кезiндегi ақша айналысының уақыты қысқарды.
      Контрабандамен және кеден iсi саласындағы қылмыстармен, Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан өткiзiлетiн тауарларға қатысты кеден ережелерi мен салық заңдарының бұзылуларымен күрес барысында 1999 жылы осы бағытта кеден органдары жұмысының айтарлықтай жанданғанын көрсететiн нәтижелерге қол жеткiзiлдi.
      356 қылмыстық iс қозғалды, оның iшiнде экономикалық контрабанда бойынша - 108; кеден төлемдерi мен салықтарын төлеуден жалтарғаны үшiн - 42 iс; есiрткi құралдарының, тыйым салынған және айналыстан шығарылған заттардың заңсыз айналымының анықталған фактiлерi бойынша - 78 iс, басқа да түрлi қылмыстар бойынша - 128 iс. Бүкiл 1998 жылы - 105 iс, 1997 жылы - 80 iс.
      Кеден ережелерiн бұзғаны туралы iстер бойынша өндiрiп алынған айыппұлдардың және тауарлар мен көлiк құралдары құнының сомасы өткен жылы 4 млрд. теңгенi, 1998 жылы - 3,09 млрд. теңгенi құрады.
      "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Жарлық енгiзiлген 1995 жылдан бастап осы уақытқа дейiнгi кезеңде республиканың кеден қызметi кеден бақылауын ұйымдастырудың сан алуан түрлi аспектiлерi бойынша белгiлi бiр жұмысты атқарды.
      "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Z952368_ Заңға сәйкес сенiмдi кеден бақылауын қамтамасыз етуге мүмкiншiлiк беретiн нормативтiк құжаттар әзiрлендi. Тауарлардың жеткiзiлуiн бақылау мәселелерi шешiлу үстiнде.
      Қазақстан Республикасының мүддесi үшiн стратегиялық және басқа да өмiрлiк маңызы бар материалдардың, екi ұдай мақсаттағы тауарлардың әкелiнуiн бақылау жолға қойылды. Сондай-ақ радиоактивтi және бөлiнетiн материалдарға да.
      Өткен жылдан бастап бiз қолданылып жүрген кеден заңына өзгерiстер енгiзу мәселесiмен тығыз айналыстық. Тұтастай алғанда 236-бап өзгертiлдi. Өзгертулердiң негiзгi мақсаты - кеден шарттылықтарын оңайлату және жеделдету.
      Өзгерiстердiң бiрқатары Қазақстанның кеден заңын ДСҰ-ның талаптарына және Кеден одағы туралы келiсiмдерге сәйкестiкке келтiру үшiн жасалды. Бұл өзгерiстер қазақстандық заңдарды ең озық халықаралық стандарттармен үйлестiруге қызмет етедi және кеден рәсiмдерiн оңайлату мен кедендiк шарттылықтардың өткiзiлуiн жеделдетуге, сондай-ақ кеден ресiмiн жүзеге асыру кезiнде импортшыларда туындайтын жекелеген практикалық проблемаларды шешуге бағытталған.
      Кеден режимдерiнiң басым көпшiлiгiн қолдану жөнiндегi рұқсат беру жүйесi осы жүйенi орындалуы түрлi жағдайларға қарамастан сол немесе өзге де режимнiң орындалуын қамтамасыз етуi тиiс талаптармен ауыстырыла отырып, алынып тасталды; уақытша сақтау қоймаларының (УСҚ) қызметiндегi "бұрмалаушылықтарды" жоюға қадам жасалды; кеден рәсiмдерi оңайлатылды; кеден декларациясын, құжаттарды тексерудiң және тауарларды қарап-тексерудiң мерзiмдерi (үш күнге дейiн) нақтыланды. Аталған өзгерiстер сыртқы экономикалық қызметтiң адал қатысушыларын қолдауға бағытталған. Мұнымен бiр мезгiлде СЭҚ терiс пиғылды қатысушыларына қатысты талаптар өзгердi, кеден заңдарын бұзған жағдайларда қолданылатын санкциялар күшейтiлдi, сондай-ақ қолданылып жүрген кеден заңдарында көзделген жеңiлдiктер шектелдi немесе мейлiнше анық айқындалды.
      Тауарларды алдын ала, кезеңдiк декларациялау жөнiндегi рәсiмдер көзделдi. Заңға интеллектуалдық меншiк құқығын қорғау жөнiндегi жаңа тарау енгiзiлдi. Транзиттiң кедендiк режимiне қатысты өзгерiстер енгiзiлдi.
      Қазiргi уақытта ТМД аумағында толық не белгiлі бiр шарттылықтармен қатысатын, 12 мемлекеттi бiрiктiрген еркiн сауда аймағы, Кеден одағы, ОАЭҚ жұмыс iстейдi. Өткен кезең iшiнде мемлекеттiк және үкiметтiк деңгейде ТМД-ны, Кеден одағын қалыптастыру iсiнде принциптi маңызы бар бiрқатар құжаттарға қол қойылды. Бұл - ТМД қатысушы мемлекеттердiң кеден заңдарының негiздерi, Сыртқы сауданың кеден статистикасын жүргiзудiң бiрыңғай методологиясы, ТМД сыртқы сауда қызметiнiң бiрыңғай тауар номенклатурасы туралы келiсiм.
      Кеден одағы туралы келiсiмдi дамытуда өзара саудадағы кеден рәсiмдерiн бiрдейлендiретiн және оңайлататын бiрқатар үкiметаралық және ведомствоаралық құжаттарға қол қойылды және iске асырылып жатыр. Қазақстан Республикасы кеден қызметiнiң ресей кеден қызметiнiң жанындағы өкiлдiгi ашылды.
      Қазақстан Республикасының кеден қызметi 1992 жылдан бастап Дүниежүзiлiк кеден ұйымының мүшесi болып табылады.
      Кеден қызметiнiң маңызды шарты кеден инфрақұрылымының болуы болып табылады. Тұтастай алғанда кедендiк бақылаудың техникалық құралдармен, байланыспен, автокөлiк құралдарымен жарақтандырылуы республика бойынша 30% шамасында.
      "Мемлекеттiк шекарада бақылау-өткiзу пункттерiнiң (БӨП) құрылысын салу туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 10.03.1998 жылғы N 193 қаулысымен 1998-1999 жылдары құрылысын салу жоспарланған 112 (БӨП) айқындалды. 1998 жылы 7 тұрақты кеден посты мен 25 модульдiк үлгiдегi пост пайдаланылуға қосылды. 1999 жылдың аяғында жайластырудың бiрiншi кезеңi аяқталады. Республика кеден шекарасының бүкiл периметрi бойынша 105 пост iске қосылды.
      1999 жылы халықаралық стандарттарға жауап беретiн, шекарада мүддесi бар барлық қызметтер үшiн қажеттi жағдайлар жасауды көздейтiн "Жiбек жолы" (Өзбекстанмен шекарада) және Бақты (ҚХР-мен шекарада, СҰАР) өткiзу пункттерiнiң құрылысы басталды.
      Кеден комитетi қызметi тауарлар мен көлiк құралдарын кедендiк тазартуды жеделдетуге септiгiн тигiзуге арналған кеден маңының инфрақұрылымын құру жөнiндегi жоспарлы жұмысты жүргiздi. 1999 жылдың 1 қаңтарына дейiнгi жағдай бойынша 94 уақытша сақтау орыны, 22 кеден қоймасы жасалды және бұлар жұмыс iстеп тұр.
      "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Z952368_ Заңның тиiстi баптарын атқару үшiн 1998 жылы кеден органдары елдiң сыртқы саудасының кеден статистикасын қалыптастыруға кiрiстi.
      Кеден органдары бүгiнгi күнi: орталық кеден органы, кеден басқармалары мен кедендер, кеден постылары кiретiн бiрыңғай жүйенi құрайды. Мамандандырылған кеден ұйымдары - Орталық энергетикалық кеден, Ақпараттық статистикалық кеден, Орталық кеден сараптамасы құрылды. Республика кеден органдарының саны 1999 жылдың аяғында 5995 бiрлiк, оның iшiнде Орталық аппаратта 124 бiрлiк болды.
      Жарлыққа енгiзiлген өзгерiстердiң негiзгi мақсаты - СЭҚ қатысушылары үшiн кедендiк ресiмдеу процесiн жеңiлдету және шығынын барынша азайту. "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Заңның жаңа ережелерi халықаралық сауданы жүзеге асыру кезiнде негiзсiз материалдық және уақыттың шығындалуына апарып соғатын (кеден құжаттамасының көптiгi, кедендiк ресiмдеудiң күрделiлiгi, кедендiк реттеудi қолданудың жеткiлiксiз "ашықтығы" мен болжанып болмайтындығы) әкiмшiлiк кедергiлердiң қысқаруына септiгiн тигiзетiн болады.
      Озық әдiстердi қолдану, атап айтқанда, ақпараттық технологияны мейлiнше кең пайдалану мiндетi қойылып отыр. Кеден кадрларын кәсiптiк даярлау мен қайта даярлауға ерекше көңiл бөлiнiп отыр, кеден органдары қызметкерлерiнiң арасындағы сыбайлас жемқорлық және парақорлық фактiлерiне қарсы күрес бойынша кешендi шаралар iске асырылуда. "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Қазақстан Республикасының Заңын атқару үшiн және орталық аппарат пен аумақтық бөлiмшелер қызметкерлерiнiң кәсiптiк жарамдылығын, теориялық бiлiмдерiнiң деңгейiн, сондай-ақ iскерлiк сапаларын тексеру мақсатында тест жүргiзiлдi, оның нәтижесiнде аттестациядан өтпеген 118 адам кеден органдарынан босатылды, 230-ның лауазымы төмендетiлдi. 1999 жылдың басынан берi түрлi себептер бойынша 520 қызметкер босатылды.
      Кеден рәсiмдерiн оңайлатуда ақпараттық технология жүйесiн құруға маңызды рөл бөлiнiп отыр. Енгiзiлмекшi Кеден қызметiнiң бiрыңғай автоматтандырылған жүйесi, өз қолданбалы жүйелерiн қолдану жүктердi кедендiк ресiмдеу процесiн одан әрi оңайлатуға, кеден шарттылықтардан өту уақытын қысқартуға, кеден органдарының қызметiн тиiмдi талдауға, контрабандаға және кеден ережелерiн бұзушылықтарға қарсы iс-қимыл жасауға септiгiн тигiзетiн болады.
      Болашақта - Қазақстанның сауда әрiптестерi болып табылатын елдермен деректердi автоматтандырылған алмасу жүйесiн құру, халықаралық электронды жүйеге деректермен алмасуды енгiзу бiр мезгiлде түрлi нысандағы құжаттарды қолмен толтыруға байланысты кедендiк шарттылықтарды оңайлата отырып, тауарлардың Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өтуiн бақылауды күшейтуге мүмкiндiк бередi.
      Кеден одағы және Бiрыңғай экономикалық кеңiстiк туралы шарттарды практикада iске асыру тауарлардың, қызмет көрсетулердің ортақ рыногын құруға, капиталдардың құйылуы мен кетуiнiң процестерiн интенсификациялауға, жұмыс күшiнiң жылжуына бағытталған, бұл Кеден одағына

 

қатысушы мемлекеттердiң экономикасының жандануына, сыртқы саудадағы

алмасудың құрылымында прогрессивтi өзгерiстердiң болуына септiгiн тигiзедi.

     Кеден одағының негiзгi принциптерi мыналар болып табылады:

     - Кеден одағына қатысушы елдердiң ортақ шекарасында кедендiк бақылау

болмайтын бiртұтас аумақ;

     - бiрыңғай кеден саясатын жүзеге асыру;

     - ортақ кеден тарифiн немесе кеден баждарының келiсiлген ставкаларын

пайдалану;

     - тарифтiк және тарифтiк емес реттеудiң бiрыңғай шараларын қолдану;

     - үшiншi елдермен сауда режимдерiнiң бiрдейлiгiн қамтамсыз ету;

     - кеден органдарын басқарудың тұтастығын қамтамасыз ету;

     - өндiрiп алудың бiрыңғай тәртiбiн белгiлеу және кеден төлемдерiн

Кеден одағына қатысушы елдердiң арасында бөлу.



                     1-БӨЛІМ. КЕДЕН САЯСАТЫН ЖЕТІЛДІРУДІҢ

                               НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ


                 1-БАСЫМДЫҚ. Қазақстан Республикасы сыртқы

             саудасының бiрыңғай автоматтандырылған ақпараттық

                   жүйесi мен кеден статистiк қалыптастыру


                               Жалпы ережелер



 
       Қазiргi уақытта ақпарат аса маңызды стратегиялық ресурс болып отыр. Бұл күндерi мейлiнше экономикалық және әлеуметтiк табыс қазiргi заманғы коммуникация құралдарын, ақпараттық технологияларды және олардың желiлiк қосымшаларын: электрондық поштаны, қашықтықты оқытуды, мультимедианы, теледидарды, телеконференцияны, визуализацияны, моделдеудi, компьютерлiк графиканы және көптеген басқаларды пайдаланатын елдердiң жағында. Барлық осы қосымшалар және олармен байланысты қолданбалы мiндеттер телекоммуникациялық желiлердiң жаңа сыныбы мен ақпараттық ресурстарды басқарудың жүйелерiн құруды талап етедi. Электрондық көздерге көшiрiлген ақпараттық ресурстар сапалық жаңа күйге ие болады, белсендi болады, өйткенi осы сапасында компьютерлiк құралдар мен жүйелердiң, жалпы пайдаланыстағы, оның iшiнде қашықтық байланыс желiлерiнiң көмегiмен қол жетiмдi болады. Компьютерлiк өңдеу құралдарымен жедел қайта жаңғыртуға арналған қол жетiмдi ақпарат қоғамның әлеуметтiк дамуының аса маңызды факторына айналады.
 
                   Кеден органдарын ақпараттандыру мыналарды
                                  көздейдi:
 
      Әлеуметтiк және экономикалық проблемаларды шешу үшiн қажет ақпарат кез келген уақытта, кез келген нүктеде, кез келген әлеуеттi пайдаланушыға қол жетiмдi болуы үшiн құқықтық, экономикалық, технологиялық, әлеуметтiк және кәсiптiк-бiлiм беру жағдайларын жасау.
      Ақпаратты сақтауды, қайта өңдеудi, жаңғыртуды және берудi қоса алғанда ақпараттық ресурстарды қалыптастыруды және оған қол жетiмділiктi қамтамасыз ететiн аппараттық және бағдарламалық құралдарды, телекоммуникациялық жүйелердi құру.
      Ақпаратты өндiруге кепiлдiк беретiн құрылымдарды бiрiншi кезекте дамытуды қамтамасыз ету.
      Ұйымдастыру-методологиялық негiздердi және ақпараттық технологияларды Қазақстан Республикасының кеден органдарын басқару саласына дәйектi, мақсатты және тиiмдi енгiзу бағдарламаларын әзiрлеу және iске асыру.
      Осылайша, Қазақстан Республикасының Бiрыңғай автоматтандырылған ақпараттық жүйесi ақпараттық ресурстарды қалыптастыру мен пайдаланудың негiзiнде қаржылық мемлекеттiк өкiмет органдарының, жергiлiктi басқару органдарының, министрлiктер мен ведомстволардың ақпараттық қажеттерiн қанағаттандыру үшiн оңтайлы жағдайларын жасаудың ұйымдастырушылық әлеуметтiк-экономикалық және ғылыми-техникалық процесiн бiлдiредi.
      Орталық кеден органының ақпараттық кеңiстiгi - бұл кеден органдары мен фискалдық ведомстволардың ақпараттық өзара iс-қимылын қамтамасыз ететiн бiрыңғай принциптердiң негiзiнде және жалпы қағидалар бойынша жұмыс iстейтiн деректер базасы мен банктерiнiң, оларды жүргiзу мен пайдалану технологияларының, ақпараттық-телекоммуникациялық жүйелер мен желiлердiң жиынтығы.
      Басқаша айтқанда, Қазақстан Республикасы кеден органдарының ақпараттық кеңiстiгi мынадай негiзгi компоненттердi қамтиды:
      - ақпараттың тиiстi көздерiнде тiркелген деректер мен мәлiметтерi бар ақпараттық ресурстар;
      - ақпараттық кеңiстiктiң жұмыс iстеуi мен дамуын, атап айтқанда, ақпаратты жинауды, өңдеудi, сақтауды, таратуды, iздеу мен берудi қамтамасыз ететiн ұйымдастыру құрылымдары;
      - кеден және фискалдық органдардың ақпараттық өзара iс-қимыл жасауы құралдарын және олардың бағдарламалық-техникалық құралдары мен ұйымдастыру-нормативтiк құжаттарын қамтитын тиiстi ақпараттық технологиялардың негiзiнде ақпараттық ресурстарға қол жеткiзуi.
 
               Қазақстан Республикасының кеден қызметi
          органдарын ақпараттандырудың негiзгi мақсаттары
 
      Кеден органдарын ақпараттандырудың негiзгi мақсаты - кеден төлемдерiн жинауды әкiмшiлiктендiрудiң сапасы мен деңгейiн арттыруды, кеден рәсiмдерiн оңайлатуды, ақпараттық ресурстар мен технологияларды кең пайдаланудың есебiнен арнайы кедендiк статистика мен сыртқы сауда статистикасын жүргiзудi қамтамасыз ету, сондай-ақ сыртқы экономикалық қызметтiң барлық субъектiлерi бойынша толық, кәмiл және қол жетiмдi деректер базасының есебiнен мемлекеттiк, аумақтық немесе аймақтық деңгейлерде шешiм дайындауды және қабылдауды айтарлықтай жақсарту, сондай-ақ интеллектуалдық ақпараттық жүйелерді дамыту.
      Ақпараттандыру мен ақпараттық кеден индустриясын құру:
      - Кеден органдарын стратегиялық және ағымдағы басқарудың барлық базалық функцияларын қамтамасыз етудi (жағдайды талдау мен болжау, ақпарат алмасу, қызметтi жоспарлау мен үйлестiру, қабылданған шешiмдердiң орындалуын бақылау және т.б.);
      - Кеден органдарының қызметiн тиiмдi бақылау және көлеңкелі экономикамен, сыбайлас жемқорлықпен және лауазымдық қылмыстармен күресудiң пәрмендi құралы ретiнде ақпараттық саясаттың ашықтығын пайдалануды;
      - Кеден қызметiнiң ақпараттық аясын Қазақстан Республикасының және әлемдiк қоғамдастықтың бiрыңғай ақпараттық кеңiстiгiмен интеграциялауды;
      - Ақпараттық ресурстарға билiк ететiн ақпараттық қызметтер мен құрылымдарды монополиясыздандыруды;
      - Кедендiк ақпараттық индустрия саласында бәрiн қамтитын ақпараттандыруды дамыту үшiн жағдайлар жасауды iске асырудың аса маңызды тәсiлдерiнiң бiрi болып табылады.
      Кеден органдарын ақпараттандырудың негiзгi бағыттары мен мақсаттары мыналар болып табылады:
      - ақпараттық ресурстарды қалыптастыру және бiрiктiру, ақпараттандыру және ақпаратқа құқықты қамтамасыз ету саласында мемлекеттiк саясатты iске асыру;
      - орнықты даму үшiн қажеттi ақпараттық инфрақұрылымдар мен ресурстарды жасау және қолдау;
      - ақпараттық ресурстардың, қызмет көрсетулердiң, ақпараттық жүйелердiң, технологиялардың, оларды қамтамасыз ету құралдарының рыногын қалыптастыру;
      - ақпараттық ресурстарды дамыту мен қорғауға арналған жағдайларды қамтамасыз ету;
      - сапалы ақпараттық қызмет көрсету үшiн мемлекеттiк, корпоративтiк құрылымдардың ақпараттық аясын пайдалану мен дамытуда мүдделердiң тепе-теңдiгiн қамтамасыз ету;
      - ақпараттық өзара iс-қимыл жасаудың және ақпараттық және телекоммуникациялық қызмет көрсетулер рыногын қалыптастырудың нормативтiк құқықтық базасын әзiрлеу;
      - кеден комитетiнiң құрылымдары мен несие-қаржы жүйесi құрылымдарының арасында құпия байланысты ұйымдастыру және қорғалған ақпараттық өзара iс-қимылды қамтамасыз ету;
      - Қазақстан Республикасының кеден органдары мамандарына ақпараттық қызмет көрсетулердiң экономикалық орындылығын сезiндiре отырып, жоғары ақпараттық мәдениеттi қалыптастыру;
      - Қазақстан Республикасы кеден органдарының интеллектуалдық және кадр әлеуетiн, конверсияның мүмкiндiгiн әрбiр нақты жәйттiк саладағы қолданымда барынша пайдалану;
      - Қазақстан Республикасының мүддесiнде ақпараттық кеден индустриясын құру және дамыту;
      - Кеден органдарының корпоративтiк ақпараттық жүйесi мен желiсiн қолдау, сондай-ақ олардың Қазақстан Республикасының бiрыңғай ақпараттық кеңiстiгiндегi сыйысымдылығы мен өзара iс-қимылын қамтамасыз ету;
      - Кеден төлемдерiн есептеу мен алудың орталықтандырылған бақылауын қамтамасыз ету;
      - Контрабандаға және кеден ережелерiн бұзушылықтарға қарсы күрестi ақпараттық қолдау;
      - Лицензиялар мен квоталардың орындалуын бақылау.
 
               Қазақстан Республикасының кеден органдарын
                ақпараттандырудың басымдықты мiндеттері
 
      Кеден органдарын ақпараттандырудың аса маңызды мiндетi кеден органдарының және қаржылық мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдарының ақпараттық инфрақұрылымын құру және дамыту болып табылады.
      Кеден жүйесiнiң ақпараттық индустриясының мiндеттерiне мыналар жатады:
      - ақпараттық технологиялардың дамуының қазiргi заманғы әлемдiк деңгейiн ескере отырып кеден органдарын ақпараттандыру саласында бiрыңғай ғылыми-техникалық саясатты қалыптастыру және жүзеге асыру;
      - ақпараттандыруды басқарудың құрылымын ұйымдық қамтамасыз ету және қалыптастыру кеден органдарын ақпараттандыруды қамтамасыз ету бойынша әдiстемелiк және ұйымдастыру-құқықтық материалдарды әзiрлеу;
      - кеден органдарының бiрыңғай ақпараттық жүйесiнде ақпараттық қауiпсiздiк пен деректердi кешендi қорғаудың ұйымдастыру-құқықтық және техникалық мәселелерiн шешу;
      - қолданылып жүрген және жобаланып отырған ақпараттық кешендер мен жүйелерде ақпараттық қауiпсiздiк проблемаларын шешу;
      - озық әлемдiк тәжiрибенiң және ақпараттық технологиялар, телекоммуникациялар құралдарының және оқыту технологияларының қазiргi даму үрдiсi негiзiнде Қазақстан Республикасы кеденiнiң ақпараттық ортасының жұмыс iстеуi мен дамуын қамтамасыз ететiн мамандарды даярлау мен қайта даярлау жүйесiн қайта ұйымдастыру.
 
               Қазақстан Республикасының кеден қызметi мен
            мемлекеттiк өкiмет органдарының интеграцияланған
                             ақпараттық ортасы
 
      Қазақстан Республикасы мемлекеттiк өкiмет органдарының интеграцияланған ақпараттық ортасы бiр-бiрiмен өзара байланысты және өзара iс-қимыл жасайтын салалық корпоративтiк және проблемалық-бағдарланған ақпараттық жүйелердiң, оның iшiнде:
     - Қазақстан Республикасы кеден органдарының;
     - Қазақстан Республикасы салық органдарының;
     - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгi органдарының;
     - Банк жүйесiнiң;
     - Қазақстан Республикасы телекоммуникация қызметтерi органдарының және т.б. кешенi ретiнде қарастырылады.
      Қазақстан Республикасы кеден органдарының интеграцияланған ақпараттық ортасы Қазақстан Республикасының бiртұтас ақпараттық кеңiстiгiнiң бiр бөлiгi ретiнде мынадай басты компоненттердi:
     - телекоммуникациялық ортаны;
     - ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелер мен солардың негiзiнде оларды берудiң тетiктерiн;
     - ақпараттық ортаның жұмыс iстеуi мен дамуын қамтамасыз ететiн ұйымдастыру инфрақұрылымын;
     - мамандарды даярлау мен қайта даярлаудың және ақпараттық ортаны пайдаланушылардың жүйесiн қамтиды.
      Ақпараттық қауiпсiздік пен деректердi қорғаудың жағдайларын жасау корпоративтiк, салалық және заттық-проблемалық ақпараттық орталардың бiрыңғай ақпараттық кеңiстiкке интеграциялаудың аса маңызды факторы болады.
      Интеграцияланған ақпараттық ортаның жұмыс iстеуi мен орнықтылығының мiндеттi және аса маңызды шарты Қазақстан Республикасында ақпараттық процестерге және ақпараттандыруға қатысушы субъектiлердiң қатынастарын реттеудiң негiздерiн айқындайтын нормативтiк құқықтық база болып табылады.
 
                Кеден органдарының телекоммуникациялық ортасын
              қалыптастырудың негiзгi принциптерi мен мiндеттерi
 
      Кеден органдарының телекоммуникациялық ортасы тұтыныстарға тиiсiнше сәйкес келуi, республикалық және аумақтық, аймақаралық сипаттағы ақпараттық ағындарды ұтымды ұйымдастыруға жәрдемiн тигiзуi және тиiмдi басқаруды қамтамасыз етуi тиiс. Қазақстан Республикасы кеденiнiң қазiргi барларын дамыту және жаңа коммуникацияларды құру мемлекеттiк басқарудың бiрыңғай ақпараттық кеңiстiгiнiң шеңберiнде олардың жұмыс iстеу мүмкiншiлiгiн қамтамасыз етуi тиiс. Бұл үшiн мынадай принциптердi сақтау қажет:
      1. Мемлекеттiк және әлемдiк телекоммуникациялардың желiсiнiң құрамдас бөлiгi бола отырып, Қазақстан Республикасы кеден органдарының желiсi Халықаралық Электр байланысы Одағының құжаттарына және ұлттық талаптарға қатаң сәйкестiкте дамуы және жетiлдiрiлуi тиiс.
      2. Кеденнiң телекоммуникациялық инфрақұрылымы Қазақстан Республикасының қазiргi бар телекоммуникациялық ресурстарының мүмкiншiлiгiн толықтыра және дамыта отырып дамуы тиiс.
      3. Телекоммуникациялық ортаның қауiпсiздiгiн физикалық қауiпсiздiктi, аппараттық құралдардың қауiпсiздiгiн, бағдарламалық-математикалық қамтамасыз етудiң қауiпсiздiгiн және байланыстың қауiпсiздiгiн интеграциялау жолымен алгоырғақтық және ұйымдастыру-техникалық шараларының, құралдары мен тәсiлдердiң кешенi негiзiнде қамтамасыз ету.
      Ақпараттандыру мiндеттерiн шешу телекоммуникациялық желiлерге мынадай талаптар қояды:
      - байланыстың құрамын одан әрi кеңейту және сапасын арттыру;
      - жаңа телекоммуникациялық қызметтердi енгiзу және дамыту;
      - ҚР қазiргi бар барлық байланыс желiлерi мен қызметтерiн белгiлердi беру мен өңдеудiң сандық әдiстерiнiң базасында бiрыңғай телекоммуникациялық ортаға интеграциялау;
      - кеденнiң, салық жүйесiнiң, банк жүйесiнiң ақпараттық жүйелерi мен желiлерiнiң арасында, ТМД елдерiнiң аймақтарымен және Әлемдiк қоғамдастықпен өзара ақпарат алмасу;
      - пайдаланушыларға аудиовизуалды, мәтiндiк және басқа да ақпаратты беру үшiн кең өрiстi қызмет көрсетулерiн ұсыну.
      Кеден телекоммуникациялық желiсiнiң қауiпсiздiгi Қазақстан Республикасы ұлттық қауiпсiздiгiн құраушылардың бiрi болып табылады және оны қамтамасыз ету мәселелерi мемлекеттiк деңгейде қаралуы, шешiлуi және бақылануы тиiс. Бұл ретте мынадай факторлардан:
      - тiкелей телекоммуникациялық ортаның жұмыс iстеуiн бұзуға

 

бағытталған кешендi әсер етуден;

     - желiнiң жұмысына байланысы бар технологиялық (қызметтiк) және өзге

ақпаратқа рұқсат етiлмеген қол жеткiзуден;

     - қондырылған қорғау құралдарын бұзудан қорғауды қамтамасыз ету қажет.

     Желiлiк сервистiң негiзгi инфрақұрылымы:

     - байланыстың бөлiнген магистралдық каналдарын беру жөнiндегi қызмет

көрсетулердi қамтамасыз ететiн бастапқы желi;

     - деректердi маршруттау және қатынастарды коммутациялау тораптарын

қамтамасыз етудi қамтитын базалық телекоммуникациялық сервис қызметi;

     - стандарттық бағдарламалық қамтамасыз етудiң және байланыстық

жабдықтың көмегiмен iске асырылатын түпкi пайдаланушының қызметi болып

табылады.


              ҚР кеден қызметiнiң Бiрыңғай автоматтандырылған

                ақпараттық желiсi мен ҚР МКМ КК деректерiн

                 алмасудың Республикалық желiсiн дамытудың

                          басымдықты бағыттары



 
       Қазiргi уақытта мемлекет ауқымындағы бақылаудың кез келген процесi түрлi мемлекеттiк бақылаушы құрылымдардың көп деңгейлi өзара iс-қимылын ұйымдастыру үшiн кең ауқымды ақпараттық ресурстарды жұмылдыруды көздейдi.
      ҚР кеден қызметiнiң Бiрыңғай автоматтандырылған ақпараттық желiсi және ҚР МКМ КК Республикалық деректердi алмасу желiсi (КР КҚ БААЖ және ҚР МКМ КК РДАЖ) ақпараттық жүйенi iске асырудың құралы ретiнде тек өздерiнiң құзыретiне кiретiн ақпаратты тұрақты түрде тұтынушылар болып табылатын аймақтық кеден бөлiмшелерiнiң, орталық кеден органы мен мемлекеттiк бақылаушы органдардың арасында ақпараттық блоктармен алмасудың тетiгi түрiнде ғана емес, кедендiк бақылаудың белсендi құралы, мемлекеттiң бiрыңғай кеден саясатын және кеден органдарының қызметiн қалыптастырудың және жүзеге асырудың құралы ретiнде де көрiнедi.
      РДАЖ-ды дамыту - салаға қазiргi заманғы бағдарламалық-техникалық кешенге негiзделген жаңа ақпараттық технологияларды кезең-кезеңмен әзiрлеу мен енгiзу процесi.
      Уақыттың талабына сәйкес қазiрдiң өзiнде декларанттарды бақылау топтарына (жасыл және қызыл дәлiздер) бөлудi енгiзу қажет.
      Бюджеттiң кiрiс бөлiгiнiң түсулерiн ұлғайту кеден органдарының iшкi де, сондай-ақ сыртқы да рыноктағы өзгерiстерге жедел көңiл бөлмеуiнсiз, байланыс пен кедендiк ресiмдеу орнынан басқару органдарына деректердi берудiң тармақталған және көп деңгейлi жүйесiнсiз мүмкiн емес.
 
                       Жазылған тезистерге сәйкес мынадай
                 бағдарламаларды жүзеге асыру ұйғарылып отыр:
 
      1 - БАҒДАРЛАМА
 
      Бағдарлама аумақтық үйлестiрiлетiн кеден органдарында жергiлiктi есептеу желiлерiнiң қазiргi бар инфрақұрылымын дамыта отырып Қазақстан Республикасы кеден шекарасының бүкiл периметрi бойынша басымдықты шекаралық шектес кеден посттарын дамытуды көздейдi. Кеден бақылауын бiрдейлендiрген бағдарламалық қамтамасыз етудi жасау, енгiзу және қолдау, сондай-ақ сыртқы экономикалық қызметтiң барлық түрi бойынша кең ауқымды деректер базасын құру және кәмiл арнаулы кеден статистикасын қалыптастыру.
      Бағдарлама шекаралас кеден постыларында спутниктiк байланыс станцияларын орнатуды, кедендiк ресiмдеу залдарын жабдықтауды, жергiлiктi есептеу желiлерiн тек кеден посттарында ғана емес, аумақтық кеден органдарында да дамыту. Қажеттi қаржы қаражатының үлгiлiк есебi техникалық жабдықты сатып алу мен монтаждауды, сервистiк қолдауды қамтиды.
      Бұдан басқа, осы бағдарламаның шеңберiнде Internet желiсi бойынша барлық мүдделi адамдарға ашық ақпарат беруге, сондай-ақ мемлекеттiк органдардың арасында ақпарат алмасуды жүзеге асыруға арналған кеден қызметiнiң Wеb-серверiн құру көзделiп отыр.
      Бағдарламаны жүзеге асыру шеңберiнде Қазақстан Республикасының кеден қызметiнiң қазiргi бар бағдарламалық қамтамасыз етуiн одан әрі жетiлдiрудi көздейдi. Клиенттiк те, сондай-ақ бағдарламалық өнiмнiң сервистiк бөлiгi ретiнде де одан әрi әзiрлеу және жетiлдiру үшiн лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз етудi қосымша сатып алу көзделiнедi.
 
      2-БАҒДАРЛАМА
 
      Сыртқы экономикалық қызметтiң барлық түрi бойынша кең ауқымды деректер банкiн құру және анық арнаулы кеден статистикасын қалыптастыру. Бағдарлама бүкiл түсетiн ақпарат кеден қызметiнiң орталық серверiнде жиналатын орталық кеден органындағы (Астана қаласы, ҚР МКМ КК ғимараты) кеңейтiлген көл қырлы жергiлiктi есептеу жүйесi мен орталық торабы болады. Орталық серверде сақталатын деректер базасында арнаулы кеден статистикасы жүргiзiлуi тиiс, жұмыс 1-бағдарламаны орындау шеңберiнде жүредi.
 
      3-БАҒДАРЛАМА
 
      Кеден комитетiнiң ақпараттық жүйесiнiң екiншi деңгейдегi уәкiлеттiк берiлген банктерiмен және Қазақстан Республикасы Ұлттық банкiнiң ақпараттық жүйелерiмен Өзара iс-қимылы. Осылайша, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп Валюталық-банктiк бақылаудың ақпараттық жүйесiн әзiрлеу.
      Қазiрдiң өзiнде Кеден комитетi Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп валюталық-банктiк бақылауды жүзеге асыруда. Осы бағдарламаны iске асыру банк жүйесiмен интеграциялануды, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнен тiкелей жедел ақпарат алуды көздейдi.
 
      4-БАҒДАРЛАМА
 
      Кеден одағына қатысушы елдердiң ақпараттық технологияларымен өзара

 

iс-қимылдың тетiктерiн әзiрлеу. Бағдарламаны iске асыру жоғарыда аталған

барлық үш бағдарламаның орындалуын көздейдi. Бұл Кеден одағына қатысушы

елдермен, көптеген халықаралық кеден ұйымдарымен толық қанды ақпараттық

өзара iс-қимыл жасау.


     Бағдарламаларды iске асыру


     Осы бағдарламаларды жүзеге асыру мыналарды кезең-кезеңмен игерудi

көздейдi (мың теңге):


                                    2000 жыл


     1-бағдарлама                   645 489,5

     2-бағдарлама                    89 855,5

     3-бағдарлама                   114 380

     4-бағдарлама                    47 442

     Барлығы                        897 167




 
       Қазақстан Республикасы кеден органдарының БААЖ-ы түпкi кезеңiнде кеден қызметiнiң процестерiн басқарудың автоматтандырылған жүйесiн, тек мемлекеттiң шеңберiнде ғана емес, кеден одағы бойынша әрiптестермен де өзара ақпараттық iс-қимыл жүйесiн бiлдiредi.
      Қазақстан Республикасы сыртқы саудасының кеден статистикасы:
      - "Кеден iсi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының тиiстi ережелерiнен туындайтын құқықтық негiзде;
      - Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өтетiн тауарлар мен көлiк құралдарын кедендiк ресiмдеу мен бақылау үшiн сыртқы экономикалық қызметтiң қатысушылары ұсынатын жүк кеден декларацияларындағы көрсеткiштердiң жиынтығын бiлдiретiн құжаттық ақпараттан қалыптастырылады.
      Қазiргi сәтте методологиялық та, сондай-ақ конструкциялық та, яғни халықаралық тәжiрибесiнде қабылданған бiрдейлендiрiлген ресми жариялауларды ұсынудың, шығу нысандары мен кезеңдiлiгiн дамытудың қажеттiлiгi пiсiп-жетiлдi.
      Қазақстан Республикасының кеден қызметiн жетiлдiрудiң 2000-2002 жылдарға арналған тұжырымдамасы Қазақстан Республикасы сыртқы экономикалық қызметiнiң кедендiк статистикасын оңтайландыруға арналған мынадай iс-шараларды жүзеге асыруды көздейдi:
      - тауар айналымының негiзгi үрдiстерiн, құрылымын және серпiнiн макроэкономикалық жағдайды талдаумен байланысты талдау;
      - бюджеттiң кiрiс бөлігi баптарының орындалуын бақылау;
      - жедел пайдаланушыларды елдiң сыртқы саудасы кеден статистикасының агрегирленген деректерiмен жедел қамтамасыз ету;
      - кеден органдары құзыретiнiң шегiнде рыноктың конъюнктурасына талдау жасау;
      - кеден саясаты саласында ұсыныстар әзiрлеу;
      - төлемдердiң қозғалысын талдау және жалпы картинасын қалыптастыру;
      - қазақстандық экспортшыларға олардың экспорттаған тауарлары үшiн тиесiлi төлемдердi толық және уақытылы репатриациялау;
      - қазақстандық импортершылардың импорттаған тауарлар үшiн төлемдердi жүзеге асырудың заңдылығын бақылау;
      - баға базасын қалыптастыру және реттеу үшiн статистикалық деректердi

 

пайдалану отандық өндiрiстi қолдау үшiн кедендiк-тарифтiк реттеу;

     - елдiң сыртқы саудасының түрлi аспектiлерi бойынша регламенттелмеген

сұрау салулардың кең спектрiн қамтамасыз ету.

     Қазiргi заманғы байланыс құралдарын пайдалана отырып, ТМД елдерiмен,

шектес мемлекеттермен, сондай-ақ бiздiң республикамен белсендi сауда

жасайтын мемлекеттермен сыртқы сауданың статистикалық деректерiмен

алмасуды тұрақты негiзде жолға қою қажет.

     Кеден қызметiнiң мемлекеттiң кеден-тариф саясатын қалыптастыруға

белсендi қатысуын қамтамасыз ету қажет, сонда сыртқы сауданың кеден

статистикасы кеден тарифiн айқындауда аса маңызды құрал ретiнде қызмет

ететiн болады.


                       2-БАСЫМДЫҚ. Халықаралық кеден

                          ынтымақтастығын дамыту


     МАҚСАТ:


 
       Кеден қызметiн дамытуға және жетiлдiруге жан-жақты жәрдем көрсету, кеден заңдарын халықаралық стандарттармен үндестiрудi және бiрдейлендiрудi қамтамасыз ету, кеден қызметiн басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру, халықаралық саудада жүрiп жатқан кең ауқымды процестерге интеграциялау.
 
      МIНДЕТТЕР:
 
      - Қазақстан Республикасының кеден iсiне қатысты бөлiгiндегi халықаралық мiндеттемелерiнiң орындалуын қамтамасыз ету.
      - Шет мемлекеттердiң кеден және өзге де құзыреттi органдарымен, кеден iсiмен айналысатын халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге асыру.
      Республиканың кеден қызметi жалпы қабылданған халықаралық нормалармен және iс-тәжiрибесiмен жақындасу бағытында даму үстiнде және әлемдiк кеден-құқық тәжiрибесiн қабылдау мен қолдану табалдырығында тұр. Бұл ынтымақтастық үш негiзгi бағыттарға апаруы мүмкiн.
      - Кеден одағы елдерiмен, ТМД елдерiмен кедендiк-құқықтық ынтымақтастық
      - Шетелдiк мемлекеттермен кедендiк-құқықтық ынтымақтастық
      - Кеден iсiне қатысы бар халықаралық ұйымдармен кедендiк-құқықтық ынтымақтастық
      Қазақстан Республикасының аймақтық кеден саясатының аса маңызды бағыты Кеден одағын, кейiн ТМД-мен бiртұтас экономикалық кеңiстiк құру және нығайту болуы тиiс. Кеден одағының негiзгi жәйттерi мыналар болуы тиiс:
      саудадағы тiкелей және жанама шектеулердi, баламды қолданылуы бар салықтар мен алымдарды алып тастау саясатын жүргiзу, үшiншi елдермен өзара қарым-қатынастарда бiрыңғай көзқарастарды әзiрлеу, экономикада тұтастай алғанда Достастық елдерiн қолдаудың және оның жекелеген салаларында, адал бәсекелестiк үшiн жағдайлар жасаудың қажеттiлiгiн ескере отырып, Кеден одағына қатысушы мемлекеттердiң iшкi рыногын және ұлттық тауар өндiрушiлердi шетелдiк жеткiзушiлердiң басқыншылығынан қорғау;

 

     өтемдiк, толингтiк және лизингтiк операцияларды қоса алғанда,

шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң тiкелей сауда-экономикалық

байланыстарын қолдау мен ынталандырудың тетiктерiн қалыптастыру;

     келiсiлген кеден саясатын жүргiзу, тарифтi келiсiлген реттеудiң

тетiгiн қалыптастыру.

     Бұл бәрiнен бұрын:

     - тарифтiк мәселелер, номенклатура мәселелерi;

     - шыққан елiн айқындау;

     - кеден құны;

     - кедендiк рәсiмдер мен кедендiк реттеу;

     - кедендiк режимдер;

     - кеден жеңiлдiктерiн беру мәселелерi;

     - кеден төлемдерiн алудың тәртiбi;


 
       - тауарларды Кеден одағының шеңберiнде, Кеден одағынан тысқары өткiзудiң тәртiбi секiлдi кедендiк мәселелердiң тұтастай бiр кешенiне құрылатын болады.
      Қуатты сауда-экономикалық блоктарын құру тұрғысында Кеден одағының, ТМД елдерiнiң үшiншi елдерге қатысты кеден саясатын жүргiзуде барған сайын бiрыңғай көзқарастың қажеттiлiгi, ЕҚ, ДСҰ, басқа да аймақтық бiрлестiктермен олармен қатынасты жалғыз-жалғыздан құрғаннан гөрi, бiрлесе отырып iс-қимыл жасаған жеңiлiрек болатындығы барған сайын айқын болып отыр. Кеден саясатын аймақтық бiрлестiктердiң шеңберiнде iске асыру Кеден одағы кеден қызметтерiнiң, ТМД, Интеграциялық комитеттiң, Атқарушы комитеттiң Басшылары кеңесiнiң жұмысына белсендi қатысу жолымен жүзеге асырылатын болады.
      Мәселелердiң келесi топтамасы - шетелдiк кеден қызметтерiмен қарым-қатынастар. Мұндай қарым-қатынастар әлемдiк кеден тәжiрибесiн дәйектi түрде пайдалануға құрылуға тиiс. Бiрқатар елдермен негiзгi ережелерi ДСҰ-мен(кеден) ынтымақтастық туралы меморандумда жазылған талаптарға жауап беретiн кеден ынтымақтастығы және өзара көмек туралы келiсiмдерге қол қою және оны практикалық қамтамасыз ету көзделiнiп отыр. Әлемдiк кедендiк әкiмшiлiктермен байланыс орнату халықаралық стандарттарға сәйкес кадрларды даярлау және қайта даярлау, техникалық көмек, контрабандаға, экономикалық құқық бұзушылықтарға қарсы күрес мәселелерi бойынша алмасу мәселелерiнде, кеден қызметтерiн реформалау және жетiлдiру жөнiндегi тәжірибенi зерделеу, кеден рәсiмдерiн үндестiру және оңайлату мәселелерiнде жәрдем алуға бағытталатын болады. Кеден қызметтерiмен қалыптасатын екi жақты қатынастардың негiзгi жәйттерiнiң бiрi шетелдiк iскер топтармен байланыс орнату болуы тиiс, бұл сыртқы экономикалық қызметтi әлемдiк сауда талаптарының шеңберiнде жүргiзуге және мұнымен бiр мезгiлде мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгiн қорғауды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
      ҚХР-мен шекараның ұзақтығын, бұл аймаққа бiздiң мемлекетiмiздiң мүдделiлiгiн ескере отырып, Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасының кеден қызметтерiнiң арасында қатынастар орнату ерекше көкейкестi болады. ҚХР-мен қол қойылған Кеден iсiндегi ынтымақтастық және өзара көмек туралы келiсiмдi практикалық iске асыру, шекара маңындағы кеден қызметтерiнiң арасында екi мемлекеттiң арасында сауданы дамытуға жәрдемдесуге бағытталған ынтымақтастықты дамыту негiзгi мiндетке айналады.
      АҚШ кеден қызметiмен өзара тиiмдi ынтымақтастықты одан әрi дамытуға айтарлықтай көңiл бөлiнетiн болады, бұл осынау маңызды әрi Қазақстан үшiн перспективалық әрiптеспен сауда-экономикалық байланыстарды күшейтуге мүмкiндiк бередi. Бұл ретте АҚШ-тың әлемдiк экономикадағы озықтығы, Қазақстан экономикасына негiзгi инвесторлар болып табылатын iрi американдық компаниялардың көп санының болуы, қажеттi ресурстар мен тәжiрибесi бар АҚШ кеден қызметiнiң зор әлеуетi ескерiледi.
      Еуропалық Одақ мемлекеттерiнiң кеден қызметтерiмен байланысты жолға қою iсi алда тұр, олардың тәжiрибесi республиканың кеден қызметiнiң жұмысында пайдаланылатын болады. Негiзiнен бұл жұмыс ТАСИС бағдарламасының шеңберiнде жүргiзiлiп, Еурокеденмен тығыз байланыс орнатылатын болады.
      Шетелдiк мемлекеттермен өзара iс-қимыл екi жақты байланыстардың негiзiнде де, сондай-ақ аймақтық бiрлестiктермен (ЕҚ ОЭС, АПЕК) ынтымақтастықты iске асыру негiзiнде де құрылатын болады.
      Қазiргi заманғы жағдайларда әлемнiң барлық елi iшкi рынокты ұлттық өндiрiсшiлердi қолдаудың тарифтiк және тарифтiк емес әдiстерi, валюталық және несиелiк қаражат пен тағы басқалары кiретiн бәсекелестiктен қорғаудың кең ауқымды құралдар кешенiн пайдаланады. Бұл құралдардың көпшiлiгiн қолдану көп тарапты мемлекетаралық келiсiмдермен және конвенциялармен бекiтiлген халықаралық қағидалармен реттеледi.
      Кеден қызметiнiң жақын арадағы негiзгi мiндетi кеден iсiне қатысы бар халықаралық ұйымдардың жұмысына қатысу болады. Бұл бәрiнен бұрын ДСҰ (кеден), ДСҰ (сауда), КЕС (атап айтқанда, ХХI Директорат). ДСҰ (кеден) мен ДСҰ (сауда) кеден iсiнiң кеден саясатының және кеден заңдарының түрлi аспектiлерi бойынша мемлекеттер ынтымақтастығының кең ауқымды және мейлiнше бағалы тәжiрибесi жинақталған. ДСҰ (кеден) мен ДСҰ (сауда) құқықтық негiзiн құрайтын мұндай келiсiмдердiң аса iрi кешенi қазiргi уақытта зерделенiп, қорытылу үстiнде. ДСҰ (сауда) талаптары "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Заңға енгiзiлген өзгерiстер мен толықтыруларды дайындауда ескерiлдi. Бұл мiндет болашақта кедендiк-құқықтық реттеудiң ДСҰ (кеден) мен ДСҰ (сауда) келiсiмдерiндегi нормалар мен қағидаларға көшуiн қамтамасыз ету үшiн одан әрi жалғастыруды талап етедi.
      Кеден қызметi ДСҰ әзiрлеген және ХВҚ мен ХДБ қолдаған Кеден қызметтерiн жетiлдiру мен реформалаудың бағдарламасын ескере отырып реформалау жүргiзу көзделiп отыр. Мұндай бағдарлама Кеден қызметiн дамытудың тұжырымдамасының болуы мен Yкiметтiң тиiсiнше қолдауын көздейдi. Бұл топтаманы практикалық iске асыру үшiн жақын арада ДСҰ(кеден) әзiрлеген және әкiмдендiретiн мынадай құжаттарға қосылу мiндетi тұр:
      - Тауарларды сипаттау мен кодтаудың үндестiрiлген жүйесi туралы конвенция;
      - Найроби конвенциясы;
      - Кеден рәсiмдерiн үндестiру және оңайлату жөнiндегi Киот конвенциясы.
      Киот конвенциясына қосымшаға енгiзiлген өзгерiстердi ескерумен оның ережелерiн пайымдау және кеден қызметiнiң алдында тұрған бiрiншi кезектегi мiндеттердi ескере отырып, кейiн Конвенцияға қосылу және бiрте-бiрте оның қосымшаларына қосылу мiндетi алда тұр. Бұл республикадағы кеден iсiн реттейтiн негiзгi Заңға, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерге өзгерiстер енгiзудi талап етедi.

 

     Кеден қызметiнiң ДСҰ (кеден) Саяси комиссиясының жұмысына,

мәжiлiстерi мен комитеттерiне бiрте-бірте қатысуды қамтамасыз ету қажет,

Жақын арадағы кезеңде бұл жұмыс ДСҰ-мен белсендi түрде жазба алысулар,

методологиялық ұсынымдарды зерделеу әлемдiк кеден саясатының дамуы

үрдiсiне талдау жүргiзу жолымен жүргiзiлетiн болады.


                 3-БАСЫМДЫҚ. Кедендiк бақылау мен кедендiк

                         ресiмдеудiң тетiгiн жетiлдiру


     МАҚСАТ:

     Кедендiк ресiмдеу рәсiмдерiн бiрдейлендiру


     МIНДЕТТЕР:

     - Тиiмсiз немесе басы артық кедендiк рәсiмдердi жою

     - Кедендiк ресiмдеу мен бақылаудың сараланған технологияларын әзiрлеу

     - Ақпараттық ашықтық.


 
       Кеден органдарына жүктелген функциялардың кешенiн iске асыру үшiн бәрiнен бұрын кедендiк ресiмдеу мен кедендiк бақылауды жүзеге асыру қажет.
      Кедендiк ресiмдеу мен бақылау кедендiк ресiмдердi оңайлату, оларды әлемдiк стандарттарға жақындату, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын толық сақтау (тауарлар мен көлiк құралдарын тiкелей өткiзу пункттерiнде ресiмдеу, СЭК адал қатысушылары үшiн "жасыл" дәлiздер құру) жолымен Қазақстан Республикасының кедендiк шекарасы арқылы өтетiн тауарлар мен көлiк құралдарын кедендiк ресiмдеудi жеделдету бағытында дамитын болады.
      "Жасыл дәлiз" ретiнде мынадай шараларды сипаттауға болады:
      - тауарларды мерзiмдi және алдын ала декларациялау рәсiмi бойынша ресiмдеу;
      - кедендiк төлемдердi төлеуден босатылған тауарларды ГТД пайдалана отырып декларациялаусыз ресiмдеу;
      - кедендiк төлемдердi төлеуден босатылған, құны белгiленген аз шамадан төмен тауарларды декларациялаусыз ресiмдеу;
      - тауарларды пост-кедендiк аудит рәсiмiн пайдалану жолымен ресiмдеу;
      - кедендiк бақылаудың сол немесе өзге де нақты жағдайларда кеден iсi туралы заңдардың сақталуын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi болып табылатын нысандарын пайдалану.
      Кедендiк шекарада тауарларды пәрмендi кедендiк бақылау мен кедендiк ресiмдеудi ұйымдастыру үшiн мынадай қадамдар жасау қажет:
      - жүк айналымының көлемiне, кедендiк және кеден маңы инфрақұрылымының даму дәрежесiне сүйене отырып, тауарлар мен көлiк құралдары қозғалысының (автоөтулер) бағыттарының жеткiлiктi және қажеттi санын айқындау;
      - шекаралық темiр жол станцияларын өткiзу пунктi ретiнде айқындау;
      - кедендiк бақылаудың заңдар мен халықаралық шарттардың сақталуын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi болып табылатын нысандарын қолдану;
      - аталған постыларды кейiн кеден мәртебесiн беру арқылы нығайтуға, кеңейтуге, жарақтандыруға кiрiсу.
      Айтылғандарды ескере отырып тiкелей Қазақстан Республикасының кедендiк шекарасында автокөлiкпен өткiзілетін тауарлар мен көлiк құралдарын кедендiк ресімдеуді ұйымдастыру үшiн:
      - мұндай ресiмдеу үшiн жедел және сапалы кедендiк ресiмдеу мен бақылау үшiн қажеттi жеке құраммен, техникалық және басқа да құралдармен жасақталған неғұрлым iрi постыларды дайындау;
      - банктiк, брокерлiк және басқа да қызмет көрсетулердi қалыптастыру;
      - осы посттарда кедендiк ресiмдердi тiкелей кеден шекарасында жүргiзуге тiлек бiлдiрген заңды және жеке тұлғаларды ресiмдеуге кiрiсу;
      - жүк тасымалдарының көлемдерi өскен кезде тәжiрибенi зерделеу және басқа мейлiнше жанды учаскелерде посттарды дамыту;
      - қолданылып жүрген нормативтік құқықтық актілерге өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу.
      Кедендiк ресiмдеу мен кедендiк бақылауды жүргiзудiң тетiгi:
      - сыртқы экономикалық айналымды жеделдетуге септiгiн тигiзетiн жағдайларды жасауды (тиiмсiз немесе басы артық кедендiк рәсiмдердi жою);
      - тауарлар мен көлiк құралдарының кеден шекарасы арқылы өтуiнiң рұқсат етушiлiк тәртiбiн сақтауды;
      - контрабандаға, кеден ережелерiн және салық заңдарын бұзушылықтарға қарсы күресуге, сондай-ақ шекара арқылы есiрткi заттарының, қарудың, оқ-дәрiнiң, жарылғыш заттардың, көркем өнер туындыларының, халықтың тарихи және археологиялық игiлiктерiнiң заңсыз айналымының жолын кесудi;
      - кедендiк баждарды, салықтар мен өзге де кедендiк төлемдердi уақытылы және толық төлеудi;
      - Қазақстанның сыртқы саудасының кедендiк статистикасын және арнаулы кеден статистикасын жүргiзудi;
      - кеден органдарының құзыретiнiң шегiнде валюталық бақылауды жүзеге асыруды қамтамасыз етуге мiндеттi.
      Тауар өндiрушiлердiң атына келiп түсетiн немесе олар жөнелтетiн және өнеркәсiптiк өндiрiсте пайдаланылатын тауарларды кедендiк ресiмдеу үшiн, өндiрiстiң тоқтауына жол бермеу мақсатында мыналар көзделiп отыр:
      - адал ниеттi, бiрiншi кезеңде iрi тауар өндiрушiлердiң тауарларын бақылау бойынша кеден органдарында арнаулы бөлiмше (топ) құру;
      - аталған бөлiмшенiң жұмысына кеден органдарының кәсiптiк тұрғыда мейлiнше даярланған қызметкерлердi тарту, олардың арнаулы бiлiмі болғаны жөн;
      - аталған бөлiмше кеден органдарының қызметкерлерi кедендiк ресiмдеу мен кедендiк бақылауды өндiрiстiк процестi тоқтатпай тiкелей кәсiпорындарда жүзеге асыруы, есеп пен бақылауды кәсiпорындардың қызметiне араласуынсыз жүргiзуi тиiс;
      - тауарларды алу мен жөнелту кеден органы қызметтерiнiң бақылауымен де, сондай-ақ кәсiпорын алдын ала немесе кейiн кедендiк ресiмдей отырып технологиялық сызбаларға сәйкес жүргiзе алады;
      - басшылық пен бақылауды тек кеден органының бастығы ғана жүзеге асыруы тиiс.
      Негiзгi күштi отандық экспортшыларды қолдауға жұмсау көзделуде, мұны экспорт режимiн қолдану кезiнде қажеттiлiк және жеткiлiктiлiк принципi бойынша кедендiк ресiмдеу мен кедендiк бақылау тетiгiн жетiлдiру және одан әрi оңайлату есебiнен қол жеткiзуге болады.

 

     Өнiмiн экспортқа шығаратын өндiрiсшiлер үшiн айтарлықтай мәнi бар

кедендiк режимдерге қатысты экспортты ынталандыруға және импортты

алмастырушы өндiрiстi көтермелеуге қатысы бар мәселелер бойынша ұсыныстар

енгiзу жолымен кеден саясатын әзiрлеуге белсене қатысу қабылданатын болады.


     4-БАСЫМДЫҚ. Кадр саясатын жетiлдiру


     МАҚСАТ:

     Кеден органдары жұмысының тиiмдiлiгi

     МIНДЕТТЕР:

     - Кадрларды iрiктеудiң қазiргi заманғы әдiстерiн енгiзу

     - Кадрларды жаңартып-ауыстырып тұрудың жүйесiн әзiрлеу

     - Кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыру бағдарламасын әзiрлеу

     - Ұйымдастыру құрылымдарын оңтайландыру және кадрларды орналастыруды

жетiлдiру

     - Сыбайлас жемқорлықтық құқық бұзушылықтардың алдын алу және қорғау.


 
       Кеден органдары қызметiнiң тиiмдiлiгiн арттыру, оның iшiнде Қазақстан Республикасының экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге байланысты проблемаларды шешу елеулi дәрежеде кадр саясатын жетiлдiруге тәуелдi.
      Қазiргi уақытта ҚР кеден органдарының бiрыңғай жүйесi дегенiмiз - бұл бәрiнен бұрын Қазақстанның бiртұтас ұйымдық бiрiктiрiлген кеден органдары, оған:
      - Қазақстан Республикасының орталық кеден органы (ҚР МКМ Кеден комитетi),
      - бас кеден басқармалары (БКБ),
      - кеден басқармалары (КБ)
      - кедендер, кеден постары, сондай-ақ ҚР МКМ ГК-ге ведомстволық бағыныстағы мекемелер мен ұйымдар кiредi.
      Кеден органдарының құрылымы Қазақстан Республикасының Кеден қызметiне жүктелген негiзгi функциялардың орындалуы бойынша барлық бөлiмшелерiнiң тиiмдi өзара іс-қимылын қамтамасыз етуi тиiс. Кеден органдарындағы ұйымдастырушылық штаттық жұмысы берiк нормативтiк базаға негiзделуi тиiс. Бәрiнен бұрын қызметтiң қарқынды әдiстемесiне: еңбектiң сапасын арттыруға, кеден бақылауының технологиясын, компьютерлендiрудiң есебiнен кеден ресiмдеуiнiң өзара iс-қимыл және техникалық жарақталу схемасын жетiлдiруге бағдарлануы керек.
      Қазiргi уақытта барлық мемлекеттiк құрылымдардың оларды жинақтау кәсiби күрделi қаржы жағдайындағы басынан кешiрiп отырған қиыншылықтарды ескере отырып, штат мәселелерiн шешуде iс-тәжiрибесiн кеден органдарында қалыптасқан елеулi түзету жөнiндегi шаралар қолданылатын болады. Бәрiнен бұрын:
      - қосымша сан кеден инфрақұрылымын дамыту үшiн ғана пайдаланылады;
      - басымдықты бағыттарды дамыту мәселелерiн шешу негiзiнен штат санын және жергiлiктi жерлердегi қолда бар бос орындарды қайта бөлу есебiнен жүргiзiлетiн болады;
      - кеден органдарының құрылымдық бөлiмшелердiң жеке құрамының жұмыс жүктемесiн зерделеу және бөлiмшелер санының жұмыстың iс жүзiндегi көлемiне сәйкестiгiнiң негiзiнде кеден органдарында штат санының ұтымды пайдалануы қамтамасыз етiледi.
      Кеден қызметшiсiнiң мәртебесiне көшуге мүмкiндiк беретiн шаралар кешенiн тез жүзеге асыру талап етiледi және осыған байланысты мынадай мiндеттер қойылады:
      - Кеден қызметшiсiнiң жаңа бейнесiн айқындау. Осы мақсатта кеден органдарында қызмет өткеру туралы ереженi бекітуден басқа "Кеден ар-намысының кодексi" секiлдi бiрқатар шаралар, анттың мәтiнi әзiрлендi.
      - Қазiр кеден органдарында қызмет етiп жүрген контингентке баға беру.
      - Соңғы екi-үш жылда қызметке алынған қызметкерлерге терең және сапалы талдау жүргiзу. Әрбiрiнiң мүмкiндiгi мен қабiлетiн айқындау, кездейсоқ адамдардан арылу.
      - Кадрларды бастапқы даярлау және қайта даярлаудың жүйесiн құруды қамтамасыз ету
      - Кеден органдарында тиiмдi тәрбие жұмысын құру.
      - Кеден органдарының басшылары мен жұмыстың үйлесiмдi жүйесiн құру: лауазымға iрiктеп алу, даярлау, қайта даярлау, тағылымдама. Осыған байланысты Қаржы полициясы академиясының негiзiнде кеден iсiнiң факультетiн, жоғары және орта басшы буынның бiлiктiлiгiн арттыру үшiн курстар ашу.
      - Бiрыңғай басшылық принциптерiн одан әрi дамытуды қамтамасыз ету, басшылық ұжымда жоғары ұйымшылдықты, атқарушылық тәртiптi және сонымен бiрге басшының қабылдаған шешiмi үшiн дербес жауапкершiлiктi көздейдi.
      Кеден органдарының жұмысын ақсататын түрлi субъектiлер қызметiнiң күшеюiне байланысты, сондай-ақ "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Қазақстан Республикасының Заңын Z980267_ орындау үшiн кеден органдарының жүйесiнде өз қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн бөлiмшелердi қайта дүниеге әкелу қажет. Осыған байланысты:
      - кеден органдары лауазымды адамдарының қылмыстық iс-әрекетiн анықтауға және жолын кесуге;
      - қызметкерлердiң қызметтiк мiндеттерiн лайықты орындауы тұрғысында кеден органдары бөлiмшелерiнiң қызметiн тексеруге;
      - ақпаратты, хабарлауларды жинауға, талдауға ерекше көңiл бөлiнетiн болады.
      Президенттiң мемлекеттiк органдарының iс жүргiзуiне қазақ тiлдi енгiзу туралы Жарлығын орындау мақсатында қызметкерлердi қазақ тiлiне оқытуды, оны кезең-кезеңмен енгiзудi заңда белгiленген мерзiмдерге сәйкес қамтамасыз ету көзделiп отыр.
      Кәсiптiк борышты орындау құқықтық және этикалық нормаларды қатаң сақтау көп жағдайда кеден органы қызметкерлерiнiң "Әлеуметтiк көңiл-күйiне" қызметтiк өсуi келешегiн көруге еңбегiне қанағаттануы мен материалдық әл-ауқатының деңгейiне байланысты. Бұл саладағы қызметтiң

 

маңызды бағыттары:

     - еңбекке ақы төлеудi жетiлдiру;

     - Кеден органдары лауазымды қызметкерлерiнiң қызмет атқару кезiнде

қаза тапқан, жарақат алған немесе денсаулығына өзгедей зақым болған

жағдайда тиiстi әлеуметтiк кепiлдiктердi қамтамасыз ету;

     - кеден органдары лауазымды адамдарын зейнетақымен қамтамасыз ету

мәселесiн шешу сияқты әлеуметтiк мәселелердi шешу болуы тиiс.

     Кадрларды iрiктеудiң, орналастырудың жаңалап-ауыстыруы принциптерi:

     - Кәсiбилiк және құзыреттiлік;

     - Қазiргi заманғы компьютерлiк техниканы игеру;

     - Жедел және негiзделген шешiмдер қабылдай бiлу;

     - Принциптiлiк және отан сүйгiштiлiк;

     - Өз көзқарасын қорғай білу;

     - Өзiне және бағыныстағыларына талап қоя бiлу;

     - Қойылған мақсатқа жетудегi табандылық;

     - Қызметтестермен және әрiптестермен сыпайы қарым-қатынас жасай бiлу;

     - Жоғары атқарушылық тәртiп.

     ЕСКЕРТУ. 4-Басымдық өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің      

              2001.05.15. N 643 қаулысымен.
 



     5-БАСЫМДЫҚ. Кеден органдарының

   фискальдық-экономикалық қызметiн жетiлдiру


     МАҚСАТ:

     Мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгi мен экономикалық мүдделерiн

қамтамасыз ету.

     МIНДЕТТЕР:

     - Мемлекеттiк бюджетке кедендiк төлемдер мен салықтардың толық

түсiмiн қамтамасыз ету


 
       - Өзара саудада тауарлардың жылжуына бақылау орнату тетiгi және "баратын елi" принципi бойынша салықтар салу тәртiбi
      - Қазақстан Республикасының кеден және басқа да заңдарының сақталуын, кеден ісiн жүзеге асыруда азаматтар мен ұйымдардың заңды құқықтары мен мүдделерiнiң қорғалуын қамтамасыз ету.
      Iшкi экономикалық процестерде кеден iсi мен кеден саясаты рөлiнiң объективтi түрде өсе түсуi және СЭҚ-тың ырықтануы жағдайында олардың өрiсiнiң кеңейе түсуi өз кезегiнде кедендiк-тарифтiк және тарифтiк емес реттеумен байланысты барлық күрделi және бiрыңғай емес қатынастар кешенiн реттеудiң жаңа жолдарын iздестiру қажеттiлiгiн шартты етiп отыр.
      Кеден органдарының СЭҚ кедендiк-тарифтiк реттеу тетiгiн одан әрi жетiлдiру жөнiндегi жұмысының негiзгi бағыттары:
      - кедендiк-тарифтiк саясатты жетiлдiруге бағытталған нормативтiк-құқықтық актiлердi әзiрлеу;
      - кедендiк-тарифтiк реттеу бөлiгiнде кедендiк төлемдер мен салықтарды есепке алудың автоматтандырылған жүйесiн құру негiзiнде мәлiметтер қалыптастырудың бiрыңғай жүйесiне кезең кезеңiмен көшу;
      - тарифтiк реттеудiң кешендi технологияларын әзiрлеу және енгiзу,
      - есепке алудың толық автоматтандырылған жүйесi мәлiметтерiне негiзделген iшiнара таңдап бақылау және тексеру технологиялары болуы тиiс.
      Қазiргi заман жағдайында ұлттық мүдделердi тиiмдi қорғау үшiн кедендiк тариф барынша сараланған болуы тиiс. Кедендiк тариф ДСО-ға кiрудi және кедендiк одақтың негiзгi принциптерiмен күрделене түсуге тиiс екенін ескере отырып, тауарлық позициялары ГС пен ТМД СЭҚ ТН-ға сәйкес саралануы тиiс.
      Мыналарды жасау қажет болып отыр:
      - тауарлардың кедендiк құнын тиiмдi бақылау тетiгiн одан әрi жетiлдiру;
      - ГАТТ/ДСҰ талаптарына сәйкес тауарлардың кедендiк құнын анықтау және бақылау тәртiбiн iс жүзiнде жүзеге асыру;
      - СЭҚ-ға қатысушыларға кедендiк төлемдер мен салықтар төлеу жөнiнде жеңiлдiктер берудiң бiрыңғай тәртiбiн әзiрлеу;
      - СЭҚ ТН-ға, тауарлар шығарылған елдiң белгiлеуiне сәйкес тауарлардың жiктелу дұрыстығына бақылау тетiгiн одан әрi жетiлдiру;
      - Қазақстан Республикасы кеден органдарының тауарларға берiлген шығу сертификатының дұрыстығын бақылау жөнiнде бенефициар елдердiң құзыреттi органдарымен өзара iс-қимыл тәртiбiн әзiрлеу және iс жүзiне асыру;
      - елдiң экономикасына шетел инвестицияларының құйылуына қолайлы жағдай жасау мақсатында кеден төлемдерiн алуды ДСҰ талаптарымен үндестiру;
      - СЭҚ қатысушыларының кеден және салық заңдарын сақтауын бақылау жөнiнде Қазақстан Республикасының кеден және салық қызметтерiнiң өзара iс-қимыл тетiгiн әзiрлеу және оны іс жүзіне асыру;
      - СЭҚ-тың барлық мүшелерiне теңдей жағдай жасау, кеден төлемдерi мен салықтарын төлеу жөнiнде жеке жеңiлдiктердiң болмауы. Осы принциптiң сақталуы сыртқы сауда операцияларын жүзеге асыру кезiнде адал бәсекелестiкке жағдай жасайды;
      - кеден баждарын төлеуден босату не болмаса кеден баждарының ставкаларын төмендету, не болмаса Қазақстан Республикасымен бiрге еркiн сауда аймағын немесе кеден одағын құрған не болмаса қостараптық келiсiмдер жасасқан мемлекеттерден шығарылатын тауарлардың Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына преференциалды әкелiнуiне тарифтiк квота белгiлеу түрiнде тарифтiк преференциялар беру тетiгiн әзiрлеуге белсене қатысу;
      - кеден төлемдерi мен салықтарының түсуiн есепке алудың автоматтандырылған жүйесiн қалыптастыру;
      - кеден төлемдерi мен салықтары жөнiндегi статистикалық есептердiң есепке алынуы мен өңделуiн бақылауды автоматтандыру;
      - кеден төлемдерi мен салықтары салынатын тауарлар бойынша экспорттық-импорттық келiсiмшарттар мониторингi.
      Кедендiк-тарифтiк реттеулердiң жоғарыда аталған барлық шаралары:
      - ұлттық өндiрушiлердi шетелдiк жағымсыз бәсекелестiктiң қолайсыз ықпалынан қорғауға;
      - республикада импорттың орнын толтыратын өндiрiстi дамытуға;
      - ел аумағына әкелiнетiн тауарлардың құрылысын тексеруге;
      - бюджеттiң кiрiс бөлiгiн қалыптастыруға бағытталған.
      Сыртқы экономикалық байланыстарды экономикалық реттеудi жолға қою жөнiндегi шаралар елдiң әлеуметтiк-экономикалық жағдайындағы және оның халықаралық жағдайындағы өзгерiстерге сәйкес болуға тиiс. Тек осындай жағдайда ғана мемлекет мүдделерi тұрғысында сыртқы экономикалық байланыстарды мемлекеттiк реттеудiң мiндеттерi мен оның экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудi тиiмдi шешу мүмкiн болмақ.
 
                  Контрабандаға және кеден ережелерiн
                          бұзуға қарсы күрес
 
      Қазақстан Республикасының экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, оның экономикалық мүдделерiн қорғау, контрабандаға, кеден ережелерiн бұзуға қарсы күрес жүргiзу, кеден iсiн жүргiзу кезiнде азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету, кеден шекарасы арқылы есiрткi құралдарының, қарудың, республика игiлiгіндегi көркем, тарихи және археологиялық бұйымдардың заңсыз айналымының жолын кесу - Кеден органдарының алдына Yкiмет қойған аса маңызды мiндет болып табылады.
      Кеден органдарының құзырына кiретiн осы және басқа да функциялар Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы заңсыз, соның iшiнде қылмыстық сипатта жүрiп-тұруға тiкелей қарсы iс-әрекет жолымен жүзеге асырылады.
      Қазақстан Республикасы Президентiнiң 20.06.97 ж. N 3558 U973558_ Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының Қылмысқа қарсы күрес жөнiндегi 1997-1998 жылдарға арналған және құқық қорғау қызметiнiң 2000 жылға дейiнгi негiзгi бағыттары бойынша мемлекеттiк бағдарламасы республиканың кеден органдарының алға қойылған мiндеттердi шешудегi рөлiн айқындап бердi.
      Қылмыстық-процессуалдық кодекстiң 65-бабына сәйкес кеден органдары жедел-iздестiру қызметін жүзеге асырады, контрабанда iстерi және кеден төлемдерiн төлеуден жалтару бойынша тергеу-анықтау органдары болып табылады. Кеден ережелерiн бұзушылық бойынша iс жүргiзедi, олар бойынша жауапкершiлiкке тартады.
      "Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгi туралы" Қазақстан Республикасының 26.06.98 ж. N 233-1 Z980233_ Заңының қабылдануымен байланысты кеден органдары ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiнде жұмыс жүргiзуде.
      "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Қазақстан Республикасының 02.07.98 ж. N 267 Z980267_ Заңымен кеден органдарына сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөнiндегi мiндеттер жүктелген.
      "Жедел-iздестiру қызметi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының Z944000_ 6-бабына сәйкес кеден органдары жедел-iздестiру қызметiнiң субъектiсi болып табылады.
      Экономикалық мүдделердi қорғаудың ұйымдастыру-құқықтық нормаларын одан әрi жетiлдiру үшiн кеден органдары бiрқатар мынадай шараларды жүзеге асыруы қажет:
      - Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы жүрiп-тұру кезiнде контрабандаға қарсы күрес жөнiндегi және рұқсат беру тәртiбiнiң сақталуын қамтамасыз ету функцияларын дамыту.
      Бұл функциялардың мәнi заңды тұлғалардың және жеке адамдардың Қазақстан Республикасының кеден шекарасында Қазақстан Республикасының заңдары белгiлеген құқықтық қарым-қатынастарды сақтауын қамтамасыз ету, кеден iстерi саласындағы қылмыстарға қарсы күрес жүргiзу жөнiндегi саяси, құқықтық, ұйымдастыру Экономикалық, жедел және өзге де шараларды жүзеге асыру болып табылады.
      - Экономикалық кедендiк құқық бұзушылықтарға қарсы күрес нысандары мен әдiстерiн жетiлдiру.
      - Құқық бұзушылықты тергеу әдiстерiн, прокуратура, ұлттық қауiпсiздiк, iшкi iстер, салық полициясы органдарымен және Қазақстан Республикасының басқа да мемлекеттiк органдарымен өзара бiрлескен iс-қимыл тетiгiн әзiрлеудi қамтамасыз ету қажет.
      - Контрабанданың аса қауiптi түрлерiне қарсы күрес нысандары мен әдiстерiн жетiлдiру.
      Энергия көздерiнiң, валютаның, есiрткiнiң, қару-жарақ пен оқ-дәрiнiң заңсыз тасымалдануын, интеллектуалдық меншiк құқықтарының қорғалуын қамтамасыз етудi бақылау жөнiндегi шараларды күшейту. Алдын ала жедел ақпарат алуға жағдай жасау, құқық бұзушылыққа қарсы iс-қимылдың тиiмдi тетiгiн табу, контрабандаға қарсы күрес жөнiндегi бөлiмшелердiң ұйымдық құрылымын жетiлдiру және бөлiмшелердi техникалық жабдықтауды қамтамасыз ету қажет.
      Осы бағыттың шегiнде Қазақстан Республикасы Кеден комитетiнiң кинологиялық орталығын құру, көне және өнер бұйымдарының, санаткерлiк меншiк объектiлерiнiң, Энергия көздерiнiң тасымалдануын бақылау мәселелерi бойынша кеден қызметкерлерiн кәсiптiк даярлауды қамтамасыз ету жоспарланып отыр.
      - Контрабанданы, кеден ережелерiн бұзушылықты, сондай-ақ сыбайлас жемқорлықтың құқық бұзушылықтарын анықтау, ескерту және жолын кесу мақсатында жедел-iздестiру шараларын жүргiзу.
      - Анықтаудан, сондай-ақ кеден және басқа да мiндеттi төлемдерiн төлеуден жалтарып, жасырынып жүрген адамдарды анықтау жөнiндегi шараларды жүзеге асыру.
      - Құқық қолданушылық қызметi.
      Контрабандаға және сыртқы экономикалық қызмет саласындағы басқа да құқық бұзушылықтарға қарсы күресте мемлекеттiң құқық қорғау және өзге де органдарында өкiлеттiк және қызметтiк шектерiн нақты айқындау және нормативтiк жағынан бекiту, кеден органдарының жедел-iздестiру қызметiнiң нормативтiк базасын жасау, Кеден одағы жағдайында кедендiк құқық бұзушылықтарға қарсы күрес тұжырымдамасын әзiрлеу, құқық қорғау органдарының ғылыми әлеуетiн пайдалана отырып, кеден ережелерiн бұзғандығы үшiн және кеден iсi саласындағы қылмысы үшiн жауапкершiлiк шегiн анықтау кезiнде "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Қазақстан Республикасының Заңын қолдану жөнiнде түсiнiктеме әзiрлеу.
      - Кеден органдарының қызметiн ақпараттық-талдаумен қамтамасыз ету.
      Құқық қорғау органдары арасында ақпарат алмасу тетiгiн жолға қою,

 

кеден iсi саласындағы қылмыстарды қылмыстардың бiрыңғай есебiне енгiзу

қажет, ол үшiн жедел есепке алу мен қылмыстық статистиканы енгiзу

жоспарланып отыр.

     Контрабандаға және кеден ережелерiн бұзушылыққа қарсы күрес жөнiндегi

бөлiмшелердiң материалдық-техникалық базасын дамыту.

     Қару-жарақпен, арнаулы құралдармен, байланыс құралдарымен, сондай-ақ

қазiргi заманғы iздестiру, криминалистикалық құралдармен және аспаптармен,

жедел және арнаулы техникамен қамтамасыз ету.


                   2-БӨЛIМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ

                   КЕДЕН ОРГАНДАРЫ МЕН КЕДЕНГЕ ҚАТЫСТЫ

                     ИНФРАҚҰРЫЛЫМДАРДЫҢ МАТЕРИАЛДЫҚ-

                        ТЕХНИКАЛЫҚ БАЗАСЫН ДАМЫТУ


     МАҚСАТ:

     Кеден органдарының нақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету.

     МІНДЕТТЕР:

     - Кеден органдарының материалдық-техникалық базасын нығайту

     - Кеден бекетшілерi мен өту пункттерiн салу

     - Кеден органдарын дамытуды қаржыландыру үшiн қосымша қаражат тарту

     - Кеден қызметтерi рыногын жедел дамыту.

     Кеден органдары алдында тұрған мiндеттердiң тиiмдi атқарылуы

Қазақстан Республикасы кеден органдарының техникалық жарақталу деңгейiне

және материалдық-техникалық базасының (МТБ) жалпы жағдайына тiкелей

байланысты.


                 КЕДЕНДIК БАҚЫЛАУЫНЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ

                                   (КБТҚ)



 
       КБТҚ-ны пайдалану кеден бақылауы технологияларының iс жүзiнде барлық кезеңдерiнде ажыратылмас бөлiгi болып табылады. Қажеттi сапалық деңгейде және саны жеткiлiктi КБТҚ-ның болмауы кедендiк бақылау процесiн тым ұзаққа созып, оған керi әсер етедi.
      Қазiргi заманғы ғылыми-техникалық прогрестiң дамуы және экономикасы дамыған елдердiң кеден қызметiнiң оның жетiстiктерiн пайдалану тәжiрибесi кезеңiнде Қазақстан Республикасының кеден органдары алдында өзiнiң техникалық және сапалық сипаттамасы жағынан әлемдiк стандарттарға сай келетiн кедендiк бақылаудың техникалық құралдарын сатып алу мiндетi тұр.
      Қазақстан Республикасының қазiргi кезде дамыған елдермен қарым-қатынастың жаңа шебiне шығуы жағдаятында металлдарды, тастарды, валютаны және құжаттарды, есiрткi және жарылғыш заттарды ажыратып-танитын техникалық құралдар (АТҚ) кеден басқармалары мен кедендерде мүлдем жоқ болғандықтан оларды сатып алу және жабдықтау қажет болып отыр. Бұл проблеманың көкейкестiлiгi таяу шетелдердегi шиеленiстi жағдайдан көрiнедi.
      PARISCAN X-RAY үлгiсiндегi арнаулы рентген қондырғысын орнату объектiнi ашып көрмей-ақ бейнелi бақылау мiндеттерiн шешуге мүмкiндiк бередi. Құбырлық тасымал көлiгiмен, ыдыстармен экспортталатын мұнайды, мұнай өнiмдерi мен газды кедендiк бақылауды, сондай-ақ электр энергиясын бақылауды қамтамасыз ету үшiн КБТҚ қажет. Осы мақсатта мұнай өнiмдерiн бақылау аппараттарын орнату қажет. Электр энергиясының тасымалдануын бақылау кезiнде техникалық шешiмдердi зерттеу және iздестiру қажет.
      Радиоактивтi материалдардың тасымалдануын бақылау кеден қызметiнiң тiкелей мiндетi болып табылады. ҚР кеден органдарына iзгiлiк көмек ретiнде берiлетiн радиациялық бақылау құралдары көбiнесе бейiмдеудi қажет етедi. Берiлген және сатып алынған радиациялық iздеп табу приборларын тиiмдi пайдалану үшiн осы жабдықтармен жұмыс iстеудi жеке құрамға үйрететiн, бұл iсте тәжiрибесi бар мамандар қажет.
      ШҚО бойынша КБ-да таяуда құрылған аймақтық кеден зертханасы өзi құрылғалы берi бiр жылдың iшiнде жұмысында едәуiр нәтижеге қол жеткiздi.
      Кеден сараптамасы қызметiн тиiстi әлемдiк деңгейге көтеру үшiн 2000-2002 жылдары республиканың Солтүстiгiнде, Батысында және Оңтүстiгiнде тағы да 3 аймақтық кеден лабораториясын құру жоспарланып отыр.
      Кеден органдарының қалыпты жұмыс iстеуiне жағдай жасау жабдықтаудың орныққан жүйесiне, қаржылай да, материалдық-техникалық құралдар жағынан да қажеттi қор (резерв) көлемiн құруға тiкелей байланысты.
 
      БАЙЛАНЫС ҚҰРАЛДАРЫ
 
      Кеден органдарының тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн радиобайланыстың қорғалған ведомстволық жүйесiн құру қажет. Бекетте немесе рейдте жүрген инспектордың кеден бекетiмен немесе Кеденмен (Базамен) байланысып тұруға мүмкiндiгi жоқ, бұл оқыстан туа қалған жағдайда оны iс жүзiнде қорғансыз күйге түсiредi. Жылжымалы және тұрақты радиобайланыстың болмауы, сондай-ақ кеден бөлiмшелерiнiң (бекеттерiнiң) өздерiнiң аймақтық орталықпен (КБ, кеденмен) iс-қимылдарының келiсiлуiне керi әсерiн тигiзедi. Сондықтан УҚТ радиобайланыстың НҒ-SSВ жүйесi (жер бедерiне байланысты 100 км дейiн) мен ҚТ диапазонын (қашықтағы байланыс) енгiзу жоспарланып отыр, бұл тұрақты және алып жүретiн диапазондық станциялармен кеден бөлiмшелерiн Кеден

 

комитетiнен бастап тұрақты бекеттен 100 км қашықтықта тұрған қатардағы

инспекторға дейiн қамти отырып, республиканың күллi аумағы бойынша ҚР

кеден органдарының ведомстволық байланыс проблемасын шешуге мүмкiндiк

бередi.

     Бағыттар бойынша аталған радиобайланыспен бөлiмшелердi жабдықтау

кезектiлiгi:

     2000 жыл:

     - Оңтүстiк (ОҚО бойынша КБ, Жамбыл облысы бойынша КБ, Қызылорда

облысы бойынша КБ);

     - Оңтүстiк-батыс (Маңғыстау облысы бойынша КБ);

     - ҚХР-мен шекара учаскесi (Қалжат, Бақты, Майқапшағай, Қорғас

кедендерi);

     2001 жыл:

     - Батыс (БҚО бойынша КБ);

     - Шығыс (ШҚО бойынша АБ, Павлодар облысы бойынша КБ);

     - Солтүстiк (Қостанай облысы бойынша КБ, Ақтөбе облысы бойынша КБ,

СҚО бойынша КБ);

     2002 жыл:

     - республика орталығындағы кеден бөлiмшелерi.


 
       Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасы Кеден қызметiнiң бiрыңғай автоматтандырылған жүйесiнiң жұмысын жақсарту үшiн мынадай шаралар жүзеге асырылуы қажет:
      - Қазiр бар 43 спутник станциясына қосымша Қазақстан Республикасының кеден шекарасында 65 станция комплектiсiн орнату;
      - Қолда бар есептегiш техника мен спутник байланысы құралдарының сервистiк қызмет көрсетуiн жақсарту, аумақтық кеден органдарында қосалқы бөлшектер қоймаларын жасау.
      - Спутниктiк байланыс арналарының өткiзу қабiлетiн орталық кеден органында 1024 Кб/с, аумақтық кеден органдарында - 268 Кб/с, кеден бекеттерiнде - 64/128 Кб/с мөлшерiне дейiн арттыру.
 

                                    КӨЛIК



 
 
       Кеден органдарын көлiкпен жабдықтау бiрiншi кезекте шешiлуге қажеттi мiндет болып табылады.
      Кеден органдары жұмысының белгiлi ерекшелiктерiне сәйкес қажеттi мөлшерде көлiк құралдарының болмауы бөлiмшелердiң жалпы материалдық-техникалық және моральдық деңгейiне едәуiр керi әсер етедi.
      Қолда бар автокөлiк паркiнiң моторесурсы таусылуға жақын. Тек 230 автомашина ғана 1995 жылдан кейiнгi шығарылған.
      Ауыр жолдарға арналған шетелдiк көлiк (джиптер) сатып алу жолымен автомашиналар паркiн жаңарту қажет. Жедел топтардың ұланғайыр аумақты күзетуi үшiн жылытылатын кунгалары бар жүк автомобильдерiн ("Урал", "Камаз") сатып алу қажет. Қатал қыс жағдайындағы солтүстiк облыстар "Боран" немесе "Рысь" үлгiсiндегi қаркөлiктермен жабдықтауды қажетсiнедi.

 

Мұнан басқа, Каспийде теңiз көлiгiне (әскери катерлер) және Маңғыстау,

Қызылорда және Қостанай облыстарының аумақтарында әуе көлiгiне

(тiкұшақтар) қажеттiлiк туындап отыр.

     Қазақстан Республикасының кеден органдарын жабдықтау үшiн қажеттi

қаржы қаражаттарын бөлу.

---------------------------------------------------------------------------

                                  !     Жыл      !     Ақша қаражаты,

                                  !              !       мың теңге

---------------------------------------------------------------------------

Материалдық техникалық                2000                 824954

жабдықтау

---------------------------------------------------------------------------

Кеден посттарын салу                  2000                 519997

---------------------------------------------------------------------------



 
       Мемлекеттiк шекарада түрлi мақсаттағы өту пункттерiн салу, қайта жаңарту, жайластыру және техникалық жарақтау бойынша үлкен жұмыс көлемi көзделiп отыр.
      Жүйелi бюджеттiк қаржыландырудан басқа материалдық-техникалық базаны дамыту үшiн инвесторлардың, шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң қаражатын тартудың есебiнен кеден маңындағы инфрақұрылымды құру мен дамытуға жағдай жасау және ынталандыру жоспарлануда.
      Кедендiк қызмет көрсетулер рыногын дамыту мүдделi кәсiпорындардың қызметтiң кеден iсiмен байланысты түрлi салаларында жобалар жасауы арқылы конкурстық негiзде жүзеге асырылуы тиiс.
      Тауарлар мен көлiк құралдарының үдей өсiп отырған ағынын үздiксiз кедендiк ресiмдеудi қамтамасыз ету мақсатында шекарада тиiстi инфрақұрылымдар құру көзделуде, бұл үшiн:
      - Қазақстан шекарасында өткiзу пункттерiн, қызметтiк-өндiрiстiк ғимараттар мен қойма үй-жайларын қайта жаңарту, жайластыру және техникалық жарақтау (шекара маңындағы: "Жiбек жолы" (Өзбекстанмен шекара), "Қайрақ" (Ресеймен шекара), "Бақты"(ҚХР-мен шекара), "Қордай" (Қырғызстанмен шекара) 4 кеден постын халықаралық стандарттарға дейiн жеткiзу көзделiп

 

отыр).

     - кедендiк ресiмдеудiң оңайлатылған тәртiбiн қолдана отырып өткiзу

пункттерiн, уақытша сақтау қоймаларын және кеден инфрақұрылымының басқа да

объектiлерiн ұйымдастыру қажет.

     - Аталған жұмыстарды жүзеге асырудың және қаржыландырудың тәртiбiн

регламенттейтiн нормативтiк-құқықтық актiлердiң жобаларын әзiрлеу керек.


              3-БӨЛIМ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ӨТУ ПУНКТТЕРI МЕН КЕДЕН

                           ПОСТТАРЫН ДАМЫТУ


     МАҚСАТТАР МЕН МIНДЕТТЕР:

     - Республика экономикасының әлемдiк шаруашылыққа тиiмдi

интеграциялануына жәрдемдесу;

     - Мемлекеттiң кiрiсiн ұлғайту;

     - Республиканың көлiктiк мүмкiншiлiктерiн дамыту;

     - Шекара маңындағы аудандардың саяси және әлеуметтiк-экономикалық

жағдайын жақсарту;


 
       - Кеден бақылауының тиiмдiлiгi мен сапасын қамтамасыз ету, тауарлар мен көлiк құралдарын кедендiк ресiмдеудi жеделдету және жеңiлдету, сервистiк қызмет көрсетулердi құру, сондай-ақ тасымалдаушылардың әлеуметтiк сұраныстарын қанағаттандыру;
      - Автокөлiк ағындарына талдау жүргiзу және жүк пен жолаушылар тасымалдарының дамуын болжау;
      - Кедендiк тексеруге және басқа да бақылау түрлерiне бейiмделген, халықаралық талаптар мен стандарттарға жауап беретiн арнаулы алаңдар мен үй-жайларды, сондай-ақ кеден мен өзге де бақылаушы органдардың қызметкерлерi, сондай-ақ техникалық қызметшiлер үшiн дайындау және салу;
      - Меншiк нысанына қарамастан шаруашылық жүргiзушi субъектiлерiнiң сыртқы экономикалық қызметiн мемлекеттiк бақылауды жетiлдiру;
      - Мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудiң, экономикалық мүдделерiн қорғаудың қажеттiлiгi;
      - Кеден шекарасында кедендiк бақылаудың сенiмдiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында өткiзу пункттерiн нығайту және жайластыру жөнiндегi жұмысты үйлестiру мен ұйымдастыру;
      - Кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлiк құралдарының, оның iшiнде қару-жарақ пен оқ-дәрiлердiң, есiрткi және психотропты заттардың, улы және жарылғыш заттардың, ядролық және радиоактивтi материалдардың және т.б, заңсыз өтуiнiң жолын кесу.
      1992 жылға дейiн Қазақстанның күзетiлетiн КХР-мен ғана шекарасы болды, онда тек "Қорғас", "Бақты" және "Достық" өткiзу пункттерi ғана жұмыс iстедi.
      Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасында кеден органдары халықаралық мәнi бар 14, республикалық мәнi бар 73, 17 темiр жол магистралдарын, 13 әуежайды бақылайды, оларда:
      121 автомобиль;
      28 темiр жол;
      12 авиациялық;
      1 теңiз ("Ақтау" теңiз порты) еткiзу пунктi жұмыс iстейдi.
      Қазақстан Республикасының шектес елдермен (ҚХР-ды қоспағанда, бұл - Ресей Федерациясы, Өзбекстан Республикасы, Қырғыз Республикасы, Түркменстан) кеден шекарасының жалпы ұзындығы 14 мың км құрайды. Осы жағдайларда көршiлес мемлекеттермен және әлемдiк қоғамдастықпен сауда-экономикалық қатынастарды дамыту үшiн өткiзу пункттерiн ашу және оларға тиiстi: халықаралық және екiжақты мәртебе беру мәселесi өткiр тұрды.
      Осы мақсатта Қазақстан Республикасының Yкiметi өткiзу пункттерiнің құрылысын салуға және нығайтуға, сондай-ақ оларды техникалық жарақтауға бағытталған бiрқатар қаулылар қабылдады.
      Мәселен, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 30.10.92 жылғы N 906 қаулысымен ҚХР-мен шекарадағы "Бақты" өткiзу пунктiне халықаралық мәртебе берiлдi, оның құрылысын салу және нығайту көзделген болатын. Алайда 1993 жылдан берi кеден кешенiнiң құрылысы аяқталмай келедi. Кеден қызметi қалыпты жұмыс iстеу үшiн бейiмделмеген және халықаралық деңгейге сәйкес келмейтiн үй-жайға орналасқан. Бұл жағдай Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң "Бақты" кеденi қызметiнiң жекелеген мәселелерi туралы" 12.03.99 жылғы N 231 P990231_ жаңа қаулы қабылдауының бiр себебi болды, осыған сәйкес заңды және жеке тұлғалардың кедендiк ресiмдеу мен кедендiк бақылау бойынша iс-әрекетiн кiдiре отырып тауарлар мен көлiк құралдарын өткiзуi уақытша тоқтатылды.
      Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 26.04.95 жылғы N 557 P950557_ қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының өткiзу пункттерiн дамытудың 1995-1996 жылдарға арналған бағдарламасы бекiтiлдi, соған сәйкес нақты объектiлер айқындалды, қажеттi қаражат сомасы жоспарланды және жұмыстарды аяқтаудың мерзiмдерi белгiлендi. Алайда бюджет қаражатының тапшылығына байланысты көзделген бағдарлама iске асырылған жоқ.
      Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң "Қазақстан Республикасының Кеден комитетi туралы" 4.10.96 жылғы N 1226 P961226_ және "Қазақстан Республикасы Yкiметінiң 1996 жылғы 4 қазандағы N 1226 қаулысына өзгерiстер енгiзу туралы" 20.07.97 жылғы N 1003 P971003_ қаулыларын орындау үшiн 140 БӨП-тiң құрылысын салу, монтаждау және техникалық жарақтау көзделiндi.
      1998-1999 жылдары модулдiк үлгiдегi 57 БӨБ мен стационарлық үлгiдегi 16 БӨБ-тің құрылысы аяқталды. Кеден посттарын салуға және техникалық жарақтауға ақша қаржысының уақытында бөлiнуi республиканың экономикалық тәуелсiздiгiн нығайтуға және мемлекеттiк бюджетке түсiмдердiң өсуiне мүмкiншiлiк бередi.
      Қазiргi уақытта өткiзу пункттерiне кеден маңындағы ондаған және жүздеген километр шекарасының учаскелерi iс жүзiнде күзетiлмейдi, теңiз жағалауы бүкiл ұзына бойында - тауарларды кеден бақылауынан тыс өткiзуге жарамды. Автомобиль және темiр жол пункттерiнiң техникалық нашар жарақталуы кеден бақылауын, сапалы жүргiзуге мүмкiндiк бермейдi. Кеден органдары кеден бақылауын бақылаудың басқа түрлерiн жүзеге асыратын өзге де мемлекеттiк органдардың тарапынан тауарларды тиiстi түрде ресiмдеусiз және тексерусiз жүргiзедi, бұл республиканың рыногына сапасыз, бабына келмеген тауарлардың енiп кетуiне септiгiн тигiзедi.
      Қазақстанмен шектес мемлекеттерде импорттық тауарларға салық салуы деңгейi әлдеқайда төмен және экономикалық терiс пиғылды импортшылар қомақты пайданы республикаға кеден бақылауынан тыс өтетiн тауарларды сатудан алады. Қазақстанға бақылаусыз әкелiнетiн тауарлар мемлекетке елеулi экономикалық зиян келтiредi.
      Қазақстандық тұлғалардың сыртқы экономикалық белсендiлiгiнiң өсуi, сыртқы сауда саласындағы белсендi жаңғыртулар Қазақстан Республикасының кеден органдарының алдына жаңа ауқымды мiндеттер қойып отыр: экономиканың секторлары бойынша кәсiптiк жұмысқа бағдарланған құрылымдық өзгерiстер, кеден шекарасын күзетудi ұйымдастыру, жаңа институттарды - кеден аудитiн, кеден анықтауын, тергеуi мен т.б. ұйымдастыру. Мұның бәрi бiр басты мақсатты көздейдi - контрабандаға тосқауыл қоюды қамтамасыз ету және кедендiк төлемдер мен салықтарды толық көлемде өндiрiп алу. Кеден шекарасын толық жаппайынша бұл проблема шешiлмейдi.
      Бұл күндерi республиканың кеден қызметi жеткiлiктi дәрежеде материалдық-техникалық базаға ие емес, өткiзу пункттерiн салу және жайластыру үшiн елеулi күрделi қаржы талап етiледi. Энергетика, су ресурстары, жылумен жабдықтау, кедендiк бақылауды көлiк құралдарымен, отынмен, техникалық құралдармен, орнықты байланыспен, оның iшiнде электрондық және радиотелефонмен қамтамасыз ету мәселелерi шешiлген жоқ.
      Инфрақұрылым объектiлерiнiң жеткiлiктi түрде дамыған желiсiнiң болмауы (уақытша сақтау қоймалары, автотұрақтар, тамақтану пункттерi, қонақүйлер, техникалық қызмет көрсету станциялары, банк, медицина, брокерлiк мекемелер және т.б.) тауарлар мен көлiк құралдарын тiкелей кеден шекарасында өткiзу пункттерiнде толық қанды кедендiк ресiмдер мен кедендiк бақылауды жүзеге асыру мүмкiншiлiгiн тежейдi.
      Кеден шекарасында өткiзу пункттерiн салу, қайта жаңарту, жетiлдiру, кеңейту, жайластыру мен техникалық жарақтау республикалық бюджет қаражатының есебiнен жүзеге асырылады.
      Болжанылып отырған нәтижелер:
      Тiкелей кеден шекарасында өткiзу пунктiнде автомобиль көлiгiмен өткiзiлетiн тауарлар мен көлiк құралдарын толық кедендiк ресiмдеу жүзеге асырылған жағдайда мынадай көрiнiстердiң ықтималдығына жол берiледi:
      - басқа мемлекеттердiң аумағын пайдалана отырып көлiк транзитiнiң бағыттарын өзгерту;
      - сыртқы сауда белсендiлiгi деңгейiнiң төмендеуi.
      Оң аспектiлер:
      - Кеден ресiмдеуiн жеделдету және оңайлату;
      - Тауарлар мен көлiк құралдарын, оның iшiнде акцизделетiн өнiмнiң әкелiнуiне бақылауды күшейту;
      - Контрабанданы тiкелей кеден шекарасында ұстау;
      - Тауарлар мен көлiк құралдарын кеден шекарасы арқылы өткiзу кезiнде рұқсат беру тәртiбiнiң сақталуын ұйымдастыру бойынша тиiмдiлiктi арттыру;
      - Республиканың мүддесi үшiн стратегиялық маңызды материалдардың әкетiлуiне бақылауды күшейту;
      - Тауарлар мен көлiк құралдарын республика аумағы бойынша өткiзу кезiнде сыбайлас жемқорлық фактiлерiн болдырмау;
      - Шекара маңындағы елдi мекендерде жаңа жұмыс орындарын құру;
      - Елдiң аумағының iшiнде кедендiк ресiмдеу мен бақылауды жүзеге асыратын кеден органдарын ұстауға арналған шығыстарды үнемдеу;
      - Қазақстан Республикасының мемлекеттiк және кеден шекарасын нығайту.
 

                                  ҚОРЫТЫНДЫ



 
 
       Ұсынылып отырған Қазақстан Республикасының кеден қызметiн жетiлдiрудiң 2002 жылдарға дейiнгi тұжырымдамасы құқықтық негiздерi Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Заңдары, сондай-ақ Қазақстан Республикасы жасаған немесе қабылдаған халықаралық Шарттар мен Келiсiмдер болып табылатын көзқарастар мен басымдықтардың жүйесi болып табылады.
      Оны кезең-кезеңмен iске асыру кеден қызметiн нақты жағдайларға барынша жақындатуға, тауарларды кедендiк бақылау және ресiмдеу тетiктерiн жетiлдiруге, кеден iсi бойынша Дүниежүзiлiк сауда ұйымына кiру үшiн жағдайлар жасауға мүмкiндiк бередi.
      Қазақстан Республикасының кеден қызметiн елдiң сыртқы экономикалық байланыстарын дамытуға септiгiн тигiзетiн және сыртқы сауданы мемлекеттiк реттеудiң тарифтiк және тарифтiк емес шараларының көмегiмен отандық рынокты қорғайтын тиiмдi жұмыс істейтiн құралға айналдыру осы Тұжырымдамада көзделген шаралар жүйесiнiң iске асырылуы кезiнде табысты

 

болады.

     Тұжырымдаманы Мемлекеттiк кiрiс министрлiгiнiң мемлекеттiк

басқаруымен және басқа да министрлiктермен және ведомстволармен, құқық

қорғау органдарымен және өзге де органдармен өзара iс-қимыл жасаумен Кеден

комитетi жүзеге асырады, бұл кеден қызметiн қазiргi заманғы талаптарға

жауап беретiн деңгейге көтеруге мүмкiндiк бередi.



    Оқығандар:

   Қобдалиева Н.М.

   Орынбекова Д.К.    





Об одобрении Концепции совершенствования таможенной службы Республики Казахстан на 2000-2002 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 25 февраля 2000 года N 301

      В целях повышения роли таможенных органов в обеспечении экономической безопасности, совершенствования законодательной базы, оптимизации и упрощения таможенных процедур Правительство Республики Казахстан постановляет:
      1. Одобрить Концепцию совершенствования таможенной службы Республики Казахстан на 2000-2002 годы.
      2. Министру государственных доходов Республики Казахстан принять меры по поэтапной реализации Концепции совершенствования таможенной службы Республики Казахстан на 2000-2002 годы.
      3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.
 
      Премьер-Министр
   Республики Казахстан
                                                     Одобрена
                                            постановлением Правительства
                                                Республики Казахстан
                                            от 25 февраля 2000 года N 301
 
                             Республика Казахстан
                     Министерство государственных доходов
                              Таможенный комитет
 

                                Концепция



 
                       совершенствования таможенной службы
                    Республики Казахстан на 2000-2002 годы
 

                                 Введение



 
       Становление таможенных органов Республики Казахстан проходит в очень непростых экономических условиях. Восьмилетний опыт существования таможенной службы показал, что без четкого определения стратегических целей, формулировки ясных приоритетов достижение серьезных успехов невозможно.
      В настоящее время предпринимаются усилия для преобразования таможенной службы в реально действующий инструмент государственного регулирования казахстанской внешней торговли, что требует создания современной таможенной службы с новой системой управления, разработки новой стратегии в области контроля и модернизации используемых традиционных таможенных процедур.
      Основной целью этих усилий является поиск наиболее эффективных и рациональных путей решения задач, стоящих перед таможенными органами в области проведения фискальной политики, регулирования внешней торговли и обеспечения экономической безопасности государства.
      Необходимость эффективного содействия развитию внешнеэкономических связей поставила перед казахстанской таможней задачу разработки нового подхода к развитию таможенного дела.
      Данная Концепция совершенствования таможенной службы Республики Казахстан является попыткой систематизировать накопленный опыт и на этой базе предопределить наиболее вероятный ход реформ по основным направлениям деятельности таможенных органов, определить приоритеты.
 
                Миссия таможенной службы Республики Казахстан
 
      Создание условий для либерализации внешней торговли и благоприятного режима для международного транзита товаров, с учетом географического положения страны.
      Цели и задачи:
      - Обеспечение экономической безопасности и экономических интересов государства;
      - Своевременное и полное взимание таможенных платежей и налогов, осуществление валютно-банковского таможенного контроля;
      - Укрепление роли таможенной службы по обеспечению контроля за соблюдением установленных государством мер тарифного и нетарифного регулирования внешней торговли страны;
      - Обеспечение законодательной базы;
      - Борьба с контрабандой и преступлениями в сфере таможенного дела, нарушениями таможенных правил;
      - Оптимизация таможенных процедур. Создание условий, способствующих ускорению товарооборота через таможенную границу государства;
      - Обеспечение контроля за движением товаров стратегического назначения, товаров двойного назначения.
 
              Содержание проблемы и обоснование необходимости
                      ее концептуального решения
 
      Развитие экономики на данном этапе и необходимость постепенного вхождения Республики Казахстан в систему мирохозяйственных связей требует проведения реформы таможенной службы. Основной целью этих реформ является поиск наиболее эффективных и рациональных путей решения задач стоящих перед таможенными органами в области регулирования внешней торговли и обеспечения экономической безопасности государства. Принципы, которые заложены в основу проводимой реформы просты - реформа направлена на:
      - упрощение системы таможенного контроля;
      - прозрачность законодательства и таможенных процедур;
      - разработку стратегии увеличения поступления таможенных платежей.
      Основная цель создания Концепции - это четкое определение задач на ближайшую перспективу и последовательный переход к долгосрочным приоритетам.
      Разрабатывая Концепцию совершенствования таможенных органов, мы исходим из необходимости гармоничного включения в мировую экономическую систему, чтобы меры по осуществлению реформ способствовали выполнению наших международных обязательств, вытекающих из наших договоренностей в рамках региональных объединений (СНГ, Таможенного союза), выполнения международных договоров Республики Казахстан, в части касающейся таможенного дела.
      Кроме того реформы должны отражать международную признанную практику, которая нашла свое отражение в конвенциях и соглашениях Всемирной таможенной организации (ВТО), Всемирной торговой организации.
 
                 Современное состояние таможенной службы
 
      Становление таможенной системы республики осуществлялось в конкретных исторических условиях: с одной стороны - распад Союзного государства, экономический кризис, с другой - обретение суверенитета и образование независимого государства. В 1991 году наше государство приступило к созданию современной таможенной службы. Одним из первых Указов Президента был Указ от 12.12.1991 г. "О создании Таможенного комитета Республики Казахстан". До этого времени в республике существовала Казахская республиканская таможня, таможня Хоргос, Гурьевская таможня, которые непосредственно подчинялись Союзу ССР.
      В 1991 году численность таможенных органов республики была немногим более 150 человек. С образованием Республики Казахстан, как суверенного государства встала необходимость таможенного контроля на границах с государствами бывшего СССР, протяженность так называемых "прозрачных границ" составляла 12760 км, кроме того 1560 км - с КНР. По всему периметру таможенной границы Республики Казахстан не было ни одного обустроенного таможенного перехода для выполнения таможенных и пограничных формальностей.
      Отсутствие до 1995 года необходимой законодательной базы, подготовленного кадрового состава, финансирования значительно усложняли проблемы таможенной службы. До принятия Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" (июнь 1995 г.) таможенное дело в республике регулировалось более 200 различными документами, зачастую противоречащими друг другу.
      Существенное влияние на деятельность таможенной службы оказывают:
      - объемы товаров и транспортных средств, перемещаемых через
      таможенную границу Республики Казахстан, а также количество
      физических лиц, пересекающих государственную границу страны;
      - рост темпов наполнения доходной части государственного бюджета за
      счет поступлений таможенных платежей, несмотря на сокращение
      внешнеторгового оборота;
      - резкое возрастание масштабов таможенных правонарушений как по
      количеству случаев, так и по стоимости конфискуемых при этом товаров;
      - значительный и устойчивый рост проявлений социально-опасной
      контрабанды. В частности контрабанды наркотических средств. В 1999 г.
      было задержано 2 тонны наркотических средств. Впервые изъяты
      "тяжелые" наркотики героин - 26 кг, опий - 133 кг.
      В период становления национальной экономики таможенные службы являются одним из основных источников пополнения доходной части бюджета.
 
                                Взыскано:
                   - 1997 г. - 22 024 705 тыс. тенге
                   - 1998 г. - 33 706 710 тыс. тенге
                   - 1999 г. - 38 187 619 тыс. тенге
 

                                Прогноз:



 
                    - 2000 г. - 58 237 763 тыс. тенге
 
      С 1997 года введен таможенно-банковский валютный контроль, осуществляемый таможенными органами совместно с Национальным Банком Республики Казахстан. Целью валютно-банковского таможенного контроля является обеспечение полноты и своевременности поступления валютной выручки, а также правомерного и обоснованного использования денежных средств на цели импорта. В результате проведенных таможенными органами мероприятий повысилась финансовая дисциплина со стороны участников ВЭД, сократилось время денежного обращения при осуществлении валютных сделок.
      В ходе борьбы с контрабандой и преступлениями в сфере таможенного дела, нарушениями таможенных правил и налогового законодательства, относящегося к товарам, перемещаемым через таможенную границу Республики Казахстан, в 1999 году были достигнуты результаты, свидетельствующие о значительной активизации работы таможенных органов в этом направлении.
      Было возбуждено 356 уголовных дел, из них по экономической контрабанде - 108; за уклонение от уплаты таможенных платежей и налогов - 42 дела; по выявленным фактам незаконного оборота наркотических средств, запрещенных и изъятых из обращения предметов - 78 дел, других различных преступлений - 128 дел. За весь 1998 год 105 дел, в 1997 году 80 дел.
      Сумма взысканных штрафов и стоимости товаров и транспортных средств по делам о нарушении таможенных правил за прошедший год составила свыше 4 млрд. тенге, в 1998 году - 3,09 млрд.тенге.
      За период с 1995 года, когда был введен Указ Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" по настоящее время таможенной службой республики проделана определенная работа по самым разнообразным аспектам организации таможенного контроля.
      Разработаны в соответствии с Законом Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" нормативные документы, позволяющие обеспечить надежный таможенный контроль. Решаются вопросы контроля за доставкой товаров.
      Налажен контроль за вывозом стратегических и других жизненно важных для интересов Республики Казахстан материалов, товаров двойного назначения. А также радиоактивных и делящихся материалов.
      С прошлого года мы вплотную занялись вопросами внесения изменений в существующее таможенное законодательство. В целом изменено 236 статей. Основная цель изменений - упрощение и ускорение таможенных формальностей.
      Целый ряд изменений был сделан для приведения таможенного законодательства Казахстана в соответствие с требованиями ВТО и соглашениями о Таможенном союзе. Эти изменения послужат гармонизации казахстанского законодательства с лучшими международными стандартами и направлены на упрощение таможенных процедур и ускорение прохождения таможенных формальностей, а также разрешение имеющих место отдельных практических проблем, возникающих у импортеров при осуществлении таможенного оформления.
      Исключена разрешительная система по применению большинства таможенных режимов с заменой этой системы на требования, исполнение которых должно обеспечить применение того или иного режима вне зависимости от различных обстоятельств; сделан шаг к устранению "перекосов" в функционировании складов временного хранения (СВХ); упрощены таможенные процедуры; конкретизированы сроки проверки таможенной декларации, документов и досмотра товаров (до трех дней). Указанные изменения направлены на поддержку добросовестных участников внешнеэкономической деятельности. Одновременно изменены требования в отношении недобросовестных участников ВЭД, усилены санкции, применяемые в случаях нарушения таможенного законодательства, а также ограничены или более четко определены льготы, предусмотренные действующим таможенным законодательством.
      Предусмотрены процедуры по предварительному, периодическому декларированию товаров. В Закон включена новая глава, по защите прав интеллектуальной собственности. Внесены изменения в отношении таможенного режима транзита.
      В настоящее время на территории СНГ действует зона свободной торговли, объединившая 12 государств, которые участвуют в ней полностью либо с оговорками, Таможенный союз, ЦАЭС. За прошедший период на государственном и правительственном уровне был подписан ряд документов, имеющих принципиальное значение в деле формирования Таможенного союза, СНГ. Это - Основы таможенных законодательств государств-участников СНГ, Единая методология ведения таможенной статистики внешней торговли, Соглашение о единой товарной номенклатуре внешнеторговой деятельности СНГ.
      В развитие Соглашения о Таможенном союзе подписан и реализуется ряд межправительственных и межведомственных документов, унифицирующих и упрощающих таможенные процедуры во взаимной торговле. Открыто представительство таможенной службы Республики Казахстан при российской таможенной службе.
      Таможенная служба Республики Казахстан с 1992 года является членом Всемирной таможенной организации.
      Важным условием деятельности таможен является наличие таможенной инфрастуктуры. В целом оснащенность техническими средствами таможенного контроля, связью, автотранспортными средствами составляет по республике около 30 %.
      Постановлением Правительства Республики Казахстан N 193 от 10.03.1998 г. "О строительстве контрольно-пропускных пунктов (КПП) на государственной границе" определены 112 КПП, строительство которых запланировано на 1998-1999 гг. В течение 1998 г. введено в действие 7 стационарных таможенных постов и 25 постов модульного типа. К концу 1999 года завершен первый этап обустройства. По всему периметру таможенной границы республики введено в действие 105 постов.
      В 1999 году начато строительство пунктов пропуска "Жибек жолы" (граница с Узбекистаном) и Бахты (граница с КНР, СУАР), которые будут отвечать международным стандартам, что предусматривает создание необходимых условий для всех служб, интересы которых имеются на границе.
      Таможенным комитетом проводилась планомерная работа по созданию около таможенной инфраструктуры, деятельность которой призвана способствовать ускорению таможенной очистки товаров и транспортных средств. По состоянию на 1 января 2000 года создано и функционирует 94 склада временного хранения, 22 таможенных склада.
      Во исполнение соответствующих статей Закона Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" в 1998 году таможенные органы приступили к формированию таможенной статистики внешней торговли страны.
      Таможенные органы на сегодняшний день составляют единую систему, в которую входят: центральный таможенный орган, таможенные управления и таможни, таможенные посты. Созданы специализированные таможенные учреждения - Центральная энергетическая таможня, Информационно- статистическая таможня, Центральная таможенная экспертиза. Численность таможенных органов республики на конец 1999 года составляет 5995 единиц, в том числе Центрального аппарата 124 единицы.
      Основная цель, внесенных в Указ изменений - облегчение и минимизация затрат процесса таможенного оформления для участников ВЭД. Новые положения Закона Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" будут способствовать сокращению административных препятствий, которые влекут необоснованные материальные и временные издержки (избыточность таможенной документации, сложность таможенного оформления, недостаточную "прозрачность" и непредсказуемость применения таможенного регулирования) при осуществлении международной торговли.
      Ставится задача применения прогрессивных методов, в частности, более широкое использование информационных технологий. Особое внимание уделяется профессиональной подготовке и переподготовке таможенных кадров, реализуется комплекс мероприятий по борьбе с фактами коррупции и взяточничества среди сотрудников таможенных органов. Во исполнение Закона Республики Казахстан Z980267_ "О борьбе с коррупцией" и в целях проверки профессиональной пригодности, уровня теоретических знаний, а также деловых качеств сотрудников центрального аппарата и территориальных подразделений проведено тестирование, в результате которого 118 человек не прошедших аттестацию уволены из таможенных органов, 230 понижены в должности. С начала 1999 года уволены по различным причинам 520 сотрудников.
      Важная роль в упрощении таможенных процедур отводится созданию системы информационной технологии. Внедряемая Единая автоматизированная система таможенной службы, использование собственных прикладных систем будут способствовать дальнейшему упрощению процесса таможенного оформления грузов, сокращению времени прохождения таможенных формальностей, эффективному анализу деятельности таможенных органов, противодействию контрабанде и нарушениям таможенных правил.
      В перспективе предполагается создание системы автоматизированного обмена данными со странами, являющимися торговыми партнерами Казахстана, внедрение в международную электронную систему обмена данными, которая позволит усилить контроль за перемещением товаров через таможенную границу Республики Казахстан, одновременно упростив таможенные формальности, связанные с заполнением различных форм документов вручную.
      Практическая реализация Договора о Таможенном союзе и Едином

 

экономическом пространстве направлена на создание общего рынка товаров,

услуг, интенсификацию процессов вливания и оттока капиталов, перемещение

рабочей силы, что будет способствовать оживлению экономик государств-

участников Таможенного союза, прогрессивным изменениям в структуре

внешнеторгового обмена.

     Основными принципами Таможенного союза являются:

     единая территория, на которой отменяется таможенный контроль на общей

     границе стран-участников Таможенного союза;

     осуществление единой таможенной политики;

     использование Общего таможенного тарифа или согласованных ставок     

     таможенных пошлин;

     применение единых мер тарифного и нетарифного регулирования;

     обеспечение унификации торговых режимов с третьими странами;         

     обеспечение единства управления таможенными органами;

     установление единого порядка взимания и распределения таможенных     

     платежей между странами-участниками Таможенного союза.


                  Раздел 1. Основные направления

              совершенствования таможенной политики


         Приоритет 1. Формирование Единой автоматизированной              

            информационной системы и таможенной статистики

                 внешней торговли Республики Казахстан


                             Общие положения



 
       В настоящее время информация становится важнейшим стратегическим ресурсом. Наибольший экономический и социальный успех сегодня сопутствует тем странам, которые активно используют современные средства коммуникаций, информационных технологий и их сетевые приложения: электронную почту, дистанционное обучение, мультимедиа, телевидение, телеконференции, визуализацию, моделирование, компьютерную графику и многое другое. Все эти приложения и связанные с ними прикладные задачи требуют создания нового класса телекоммуникационных сетей и систем управления информационными ресурсами. Перенесенные на электронные носители информационные ресурсы приобретают качественно новое состояние, становятся активными, так как в этом качестве становятся доступными с помощью компьютерных средств и систем, сетей связи общего пользования, в том числе и дистанционных. Доступная для оперативного воспроизводства средствами компьютерной обработки информация превращается в важнейший фактор социального развития общества.
 
            Информатизация таможенных органов предполагает:
 
      Создание правовых, экономических, технологических, социальных и профессионально-образовательных условий для того, чтобы необходимая для решения социальных и экономических проблем информация была доступна в любое время, в любой точке, любому потенциальному пользователю.
      Создание аппаратных и программных средств, телекоммуникационной системы, обеспечивающей формирование информационных ресурсов и доступ к ним, включая хранение, переработку, преобразование и передачу информации.
      Обеспечение первоочередного развития структур, гарантирующих производство информации.
      Разработку и реализацию организационно-методологических основ и программ последовательного, целенаправленного и эффективного внедрения информационных технологий в сферу управления таможенных органов Республики Казахстан.
      Таким образом, Единая автоматизированная информационная система Республики Казахстан представляет собой организационный социально- экономический и научно-технический процесс создания оптимальных условий для удовлетворения информационных потребностей органов финансовой государственной власти, органов местного управления, министерств и ведомств на основе формирования и использования информационных ресурсов.
      Информационное пространство Центрального таможенного органа - это совокупность баз и банков данных, технологий их ведения и использования, информационно-телекоммуникационных систем и сетей, функционирующих на основе единых принципов и по общим правилам, обеспечивающим информационное взаимодействие органов таможни и фискальных ведомств, а также удовлетворение их информационных потребностей.
      Иными словами, информационное пространство Таможенных органов Республики Казахстан включает следующие главные компоненты:
      - информационные ресурсы, содержащие данные и сведения зафиксированные на соответствующих носителях информации;
      - организационные структуры, обеспечивающие функционирование и развитие информационного пространства, в частности, сбор, обработку, хранение, распространение, поиск и передачу информации;
      - средства информационного взаимодействия таможенных и фискальных органов и их доступа к информационным ресурсам на основе соответствующих информационных технологий, включающих программно-технические средства и организационно-нормативные документы.
 
            Основные цели информатизации органов таможенной
                     службы Республики Казахстан
 
      Главная цель информатизации таможенных органов - обеспечить повышение качества и уровня администрирования сбора таможенных платежей, упрощение таможенных процедур, ведение специальной таможенной и внешней торговой статистик за счет широкого использования информационных ресурсов и технологий, а также существенно улучшить подготовку и принятие решений на государственном, территориальном или региональном уровнях за счет использования системы полных, достоверных и доступных баз данных по всем субъектам внешнеэкономической деятельности.
      Информатизация и создание информационной таможенной инфраструктуры является одним из важнейших способов реализации:
      - Обеспечения всех базовых функций стратегического и текущего управления таможенными органами (анализ и прогноз ситуаций, обмен информацией, планирование и координация деятельности, контроль за выполнением принятых решений и т.п.);
      - Эффективного контроля за деятельностью таможенных органов и использование прозрачности информационной политики в качестве действенного средства, борьбы с теневой экономикой, коррупцией и должностными преступлениями;
      - Интеграции информационной среды таможенной службы с единым информационным пространством Республики Казахстан и мирового сообщества;
      - Демонополизации информационных служб и структур, распоряжающихся информационными ресурсами;
      - Создания условий для развития всеобъемлющей информатизации в сфере таможенной информационной инфраструктуры.
 
      Основными направлениями и целями информатизации таможенных органов являются:
      - реализация государственной политики в сфере формирования и объединения информационных ресурсов, информатизации и обеспечения права на информацию;
      - создание и поддержка необходимой информационной инфраструктуры и ресурсов для устойчивого развития;
      - формирование рынка информационных ресурсов, услуг, информационных систем, технологий, средств их обеспечения;
      - обеспечение условий для развития и защиты информационных ресурсов;
      - обеспечение баланса интересов в использовании и развитии информационной среды государственных, корпоративных структур для качественного информационного обслуживания;
      - разработка нормативной правовой базы информационного взаимодействия и формирования рынка информационных и телекоммуникационных услуг;
      - организация конфиденциальной связи и обеспечение защищенного информационного взаимодействия между структурами таможенного комитета и кредитно-финансовой системы;
      - формирование у специалистов таможенных органов Республики Казахстан высокой информационной культуры с осознанием экономической целесообразности информационных услуг;
      - максимальное использование интеллектуального и кадрового потенциала таможенных органов Республики Казахстан, возможностей конверсии, применительно к каждой конкретной предметной сфере;
      - создание и развитие информационной таможенной инфраструктуры в интересах Республики Казахстан;
      - поддержка корпоративной информационной системы и сети таможенных органов, а также обеспечение их совместимости и взаимодействия в едином информационном пространстве Республики Казахстан.
      Обеспечение централизованного контроля начисления и взимания таможенных платежей. Информационная поддержка борьбы с контрабандой и нарушениями таможенных правил.
      Контроль исполнения лицензий и квот.
 
                  Приоритетные задачи информатизации
               таможенных органов Республики Казахстан
 
      Важнейшей задачей информатизации таможенных органов является создание и развитие информационной инфраструктуры таможенных органов и органов финансовой государственной власти и управления.
      К приоритетным задачам информационной индустрии таможенной системы относятся:
      - формирование и осуществление единой научно-технической политики в сфере информатизации таможенных органов с учетом современного мирового уровня развития информационных технологий;
      - организационное обеспечение и формирование структуры управления информатизацией;
      - разработка методических и организационно-правовых материалов по обеспечению информатизации таможенных органов;
      - решение организационно-правовых и технических вопросов информационной безопасности и комплексной защиты данных в единой информационной системе таможенных органов;
      - решение проблем информационной безопасности в существующей и проектируемой информационных комплексах и системах;
      - реорганизация системы подготовки и переподготовки специалистов, обеспечивающей функционирование и развитие информационной среды таможни Республики Казахстан, на основе передового мирового опыта и современных тенденций развития информационных технологий, средств телекоммуникаций и

 

технологий обучения.


          Интегрированная информационная среда таможенной службы

          и органов государственной власти Республики Казахстан


     Интегрированная информационная среда органов государственной власти

Республики Казахстан рассматривается как комплекс взаимоувязанных и

взаимодействующих отраслевых корпоративных и проблемно-ориентированных

информационных систем, в том числе:

     - таможенных органов Республики Казахстан;

     - налоговых органов Республики Казахстан;

     - органов Министерства финансов Республики Казахстан;

     - банковской системы;

     - органов телекоммуникационных служб Республики Казахстан и др.


 
       Интегрированная информационная среда таможенных органов Республики Казахстан как часть единого информационного пространства Республики Казахстан включает в себя следующие главные компоненты:
      - телекоммуникационную среду;
      - информационные ресурсы, информационные системы и механизмы предоставления услуг на их основе;
      - организационную инфраструктуру, обеспечивающую функционирование и развитие информационной среды;
      - систему подготовки и переподготовки специалистов и пользователей информационной среды.
      Создание условий информационной безопасности и защиты данных есть важнейший фактор интеграции корпоративных, отраслевых и предметно- проблемных информационных средств в единое информационное пространство.
      Обязательным и важнейшим условием существования и стабильности интегрированной информационной среды является нормативная правовая база, определяющая основы регулирования в Республике Казахстан отношений субъектов, участвующих в информационных процессах и в информатизации.
 
                Основные принципы и задачи формирования
             телекоммуникационной среды таможенных органов
 
      Телекоммуникационная среда таможенных органов должна адекватно соответствовать потребностям, способствовать рациональной организации и обеспечивать эффективное управление информационными потоками республиканского и территориального, межрегионального характера. Развитие существующих и создание новых коммуникаций таможни Республики Казахстан должно обеспечивать возможность их функционирования в рамках единого информационного пространства государственного управления. Для этого необходимо соблюдение следующих принципов:
      1. Являясь составной частью государственной и мировой сети телекоммуникаций, сеть таможенных органов Республики Казахстан должна развиваться и совершенствоваться в строгом соответствии с документами Международного Союза Электросвязи и национальными требованиями.
      2. Телекоммуникационная инфраструктура таможни должна развиваться, дополняя и развивая возможности существующих телекоммуникационных ресурсов Республики Казахстан.
      3. Обеспечение безопасности телекоммуникационной среды на основе комплекса алгоритмических и организационно-технических мер, средств и способов путем интеграции физической безопасности, безопасности аппаратных средств, безопасности программно-математического обеспечения и безопасности связи. Решение задач информатизации предъявляет к телекоммуникационным сетям следующие требования:
 
      - дальнейшее расширение состава и повышение качества связи;
      - внедрение и развитие новых телекоммуникационных служб;
      - интеграция всех существующих сетей связи и служб РК в единую телекоммуникационную среду на базе цифровых методов передачи и обработки сигналов;
      - взаимный обмен информацией между информационными системами и сетями таможни, налоговой системы, банковской системы, регионами стран СНГ и мирового сообщества;
      - предоставление пользователям широкополосных услуг для передачи аудиовизуальной, текстовой и другой информации.
      Безопасность в таможенной телекоммуникационной сети является одной из составляющих национальной безопасности Республики Казахстан и вопросы ее обеспечения должны рассматриваться, решаться и контролироваться на государственном уровне. При этом необходимо обеспечение защиты от следующих факторов:
      - комплексного воздействия, направленного на нарушение

 

функционирования непосредственно телекоммуникационной среды;

     - несанкционированного доступа к технологической (служебной) и иной

информации, связанной с работой сети;

     - разрушения встроенных средств защиты.

Основой инфраструктуры сетевого сервиса являются:

     - первичная сеть, обеспечивающая услуги по предоставлению выделенных

магистральных каналов связи;

     - служба базового телекоммуникационного сервиса, включающая

обеспечение узлов маршрутизации данных и коммутации сообщений;

     - служба конечного пользователя, реализуемая с помощью стандартного

программного обеспечения и связного оборудования.


                  Приоритетные направления развития Единой                

        автоматизированной информационной сети таможенной службы РК

               и Республиканской сети обмена данных ТК МГД РК



 
       В настоящее время любой процесс контроля в масштабе государства предполагает мобилизацию обширных информативных ресурсов для организации многоуровневого взаимодействия различных государственных контролирующих структур.
      Единая автоматизированная информационная сеть таможенной службы РК и Республиканской сети обмена данных ТК МГД РК (ЕАИС ТС РК и РСОД ТК МГД), как средство реализации информационной системы, представляется не только в виде механизма обмена информационными блоками между региональными таможенными подразделениями, центральным таможенным органом и государственными контролирующими органами, являющимися постоянными потребителями входящей в их компетенцию информации, но и как активный инструмент таможенного контроля, средство формирования и осуществления единой таможенной политики государства и деятельности таможенных органов.
      Развитие ЕАИС - процесс поэтапной разработки и внедрения в отрасли новых информационных технологий, базирующихся на современном программно- техническом комплексе.
      Уже сейчас, в соответствии с требованиями времени необходимо вводить разделение декларантов на группы контроля (зеленый и красные коридоры).
      Увеличение поступлений доходной части бюджета невозможно реализовать без оперативного реагирования таможенных органов на изменения как на внутреннем, так и на внешнем рынке, без разветвленных и многоуровневых систем связи и передачи данных от мест таможенного оформления в органы управления.
 
                   В соответствии с изложенными тезисами
              предполагается осуществление следующих программ:
 
      Программа 1
      Программа предусматривает развитие приоритетных приграничных таможенных постов по всему периметру таможенной границы Республики Казахстан, с развитием существующей инфраструктуры локальных вычислительных сетей в территориальных координирующих таможенных органах. Создание, внедрение и сопровождение унифицированного программного обеспечения таможенного контроля, а также создание глобального банка данных по всем видам внешнеэкономической деятельности и формирование достоверной специальной таможенной статистики.
      Программа предполагает установку на приграничных таможенных постах станций спутниковой связи, оборудование залов таможенного оформления, развитие локальных вычислительных систем не только на таможенных постах, но и в территориальных таможенных органах. Примерный расчет необходимых финансовых средств включает в себя закупку и монтаж технического оборудования, сервисное сопровождение.
      Помимо этого, в рамках этой программы предполагается создание Wеb-сервера таможенной службы, предназначенного для предоставления открытой информации всем заинтересованным лицам по сети Intеrnеt, а также для осуществления обмена информацией между государственными органами.
      В рамках осуществления Программы предполагается дальнейшее совершенствование существующего программного обеспечения таможенной службы Республики Казахстан. Предполагается дополнительная закупка лицензионного программного обеспечения для дальнейшей разработки и усовершенствования как клиентской, так и серверной части программного продукта.
 
      Программа 2
      Создание глобального банка данных по всем видам внешнеэкономической деятельности и формирование достоверной специальной таможенной статистики. Программа представляет собой развернутую многоранговую локальную вычислительную сеть и центральный узел связи в центральном таможенном органе (г. Астана, здание ТК МГД РК), где сводится вся поступающая информация в центральном сервере таможенной службы. На базе данных, хранящихся в центральном сервере должна вестись специальная таможенная статистика, ведется работа в рамках выполнения Программы 1.
 
      Программа 3
      Взаимодействие информационной системы Таможенного комитета с информационными системами уполномоченных банков второго уровня и Национального Банка Республики Казахстан. Таким образом, разработка совместно с Национальным Банком Республики Казахстан Информационной системы валютно-банковского контроля.
      Уже сейчас Таможенным комитетом совместно с Национальным Банком Республики Казахстан осуществляется валютно-банковский контроль. Реализация данной программы предполагает интеграцию с банковской системой, получение оперативной информации непосредственно из Национального Банка Республики Казахстан.
 

 

     Программа 4

     Разработка механизмов взаимодействия с информационными технологиями

стран-участниц Таможенного союза. Реализация Программы является этапом,

который уже предусматривает выполнение всех трех вышеперечисленных

программ. Это полноценное информационное взаимодействие со странами

участниками Таможенного союза, многочисленными международными таможенными

организациями.


     Реализация программ

     Осуществление данных программ предполагает поэтапное освоение (тыс.

тенге):

                     2000 год

     Программа 1     645 489, 5

     Программа 2      89 855, 5

     Программа 3     114 380

     Программа 4      47 442

     Всего           897 167



 
       ЕАИС таможенных органов Республики Казахстан на конечном этапе будет представлять собой автоматизированную систему управления процессами таможенной деятельности, систему информационного взаимодействия не только в рамках государства, но и партнерами по таможенному союзу.
      Таможенная статистика внешней торговли Республики Казахстан формируется:
      - на правовой основе, вытекающей из соответствующих положений Закона Республики Казахстан "О таможенном деле";
      - на документальной информации, представляющей совокупность показателей, содержащихся в грузовых таможенных декларациях, представляемых участниками внешнеэкономической деятельности для таможенного оформления и контроля товаров и транспортных средств, перемещаемых через таможенную границу Республики Казахстан.
      В настоящий момент назрела необходимость развития как методологических, так и конструкционных, то есть в виде унифицированных, выходных форм и периодичности представления официальных публикаций, принятых в международной практике.
      Концепция совершенствования таможенной службы Республики Казахстан на 2000-2002 годы предполагает реализацию следующих мероприятий, призванных оптимизировать таможенную статистику внешнеэкономической деятельности Республики Казахстан:
      - анализ основных тенденций, структуры и динамики товарооборота в увязке с анализом макроэкономической ситуации;
      - контроль за исполнением статей доходной части бюджета;
      - оперативное обеспечение оперативных пользователей агрегированными данными таможенной статистики внешней торговли страны;
      - анализ конъюнктуры рынка в пределах компетенции таможенных органов;
      - разработка предложений в области таможенной политики;
      - анализ и формирование общей картины движения платежей;
      - полная и своевременная репатриация платежей, причитающихся казахстанским экспортерам за экспортированные ими товары;
      - контроль за правомерностью осуществления казахстанскими импортерами платежей за импортируемые товары;
      - использование статистических данных для формирования и регулирования ценовой базы, таможенно-тарифного регулирования для поддержания отечественного производства;
      - обеспечение широкого спектра нерегламентированных запросов по различным аспектам внешней торговли страны.
 
      Необходимо наладить на постоянной основе обмен данными статистики внешней торговли со странами СНГ, сопредельными государствами, а также с государствами, активно торгующими с нашей республикой, используя современные средства связи.
      Необходимо обеспечить активное участие таможенной службы в формировании таможенно-тарифной политики государства, тогда как таможенная статистика внешней торговли должна служить важнейшим инструментом в определении таможенного тарифа.
 
                   Приоритет 2. Развитие международного
                        таможенного сотрудничества
 
      Цели:
      Всемерное содействие развитию и совершенствованию таможенной службы, обеспечение гармонизации и унификации таможенного законодательства с международными стандартами, повышение эффективности управления таможенной службой, интеграция в глобальные процессы, происходящие в международной торговле.
      Задачи:
      - Обеспечение выполнения международных обязательств Республики Казахстан в части, касающейся таможенного дела.
      - Осуществление сотрудничества с таможенными и иными компетентными органами зарубежных государств, международными организациями, занимающимися вопросами таможенного дела.
      Таможенная служба республики развивается в направлении сближения с общепринятыми международными нормами и практикой и находится на пороге восприятия и применения мирового таможенно-правового опыта. Это сотрудничество можно свести к трем основным направлениям:
      - Таможенно-правовое сотрудничество со странами Таможенного союза, странами СНГ.
      - Таможенно-правовое сотрудничество с зарубежными государствами.
      - Таможенно-правовое сотрудничество с международными организациями, имеющими отношение к таможенному делу.
      Важнейшим направлением региональной таможенной политики Республики Казахстан должно стать создание и укрепление Таможенного союза, а впоследствии единого экономического пространства с СНГ. В качестве ключевых моментов Таможенного союза должны стать:
      проведение политики снятия имеющихся в торговле прямых и косвенных ограничений, налогов и сборов, имеющих эквивалентное действие, выработка единых подходов во взаимоотношениях с третьими странами, защита внутренних рынков государств-участников Таможенного союза и национальных товаропроизводителей от экспансии зарубежных поставщиков, с учетом необходимости поддержания в экономике стран Содружества в целом, и в отдельных ее отраслях условий для добросовестной конкуренции;
      формирование механизмов поддержки и стимулирования прямых

 

торгово-экономических связей хозяйствующих субъектов, включая развитие

компенсационных, толлинговых и лизинговых операций;

     проведение согласованной таможенной политики, формирования механизма

согласованного регулирования тарифа.

     Это будет строиться, прежде всего, на регулировании целого комплекса

таможенных вопросов таких как:

     - тарифные вопросы, вопросы номенклатуры;

     - определение страны происхождения;

     - таможенная стоимость;

     - таможенные процедуры и таможенное регулирование;

     - таможенные режимы;

     - вопросы предоставления таможенных льгот;

     - порядок взимания таможенных платежей;

     - порядок перемещения товаров в рамках Таможенного союза, за пределы 

Таможенного союза.


 
       На фоне образования мощных торгово-экономических блоков становится все более очевидным, что странам Таможенного союза, СНГ необходим единый подход в проведении таможенной политики по отношению к третьим странам, легче иметь дело с ЕС, ВТО другими региональными объединениями действуя сообща, чем строить с ними отношения поодиночке. Реализация таможенной политики в рамках региональных объединений будет осуществляться путем активного участия в работе Советов руководителей таможенных служб Таможенного союза, СНГ, Интеграционного комитета, Исполнительного комитета.
      Следующий блок вопросов - это отношения с зарубежными таможенными службами. Такие отношения должны строиться на последовательном использовании мирового таможенного опыта. С рядом стран намечено подписать и обеспечить практическую реализацию соглашений о таможенном сотрудничестве и взаимопомощи, основные положения которого отвечают требованиям, изложенным в Меморандуме о сотрудничестве ВТО (таможенной). Установление контакта с мировыми таможенными администрациями будет направлено на получение содействия в вопросах подготовки и переподготовки кадров, технического содействия, обмена по вопросам борьбы с контрабандой, экономическими правонарушениями, вопросах экспортного контроля, изучения опыта по реформированию и модернизации таможенных служб, гармонизации и упрощения таможенных процедур, в соответствии с международными стандартами. Одним из ключевых моментов формируемых двусторонних отношений с таможенными службами должно стать установление контактов с иностранными деловыми кругами, что позволит вести внешнеэкономическую деятельность в рамках требований мировой торговли, одновременно обеспечивая защиту экономической безопасности государства.
      Учитывая протяженность границы с КНР, имеющиеся в этом регионе интересы нашего государства, особую актуальность приобретает установление отношений между таможенными службами Республики Казахстан и Китайской Народной Республики. Основной задачей станет практическая реализация подписанного с КНР Соглашения о сотрудничестве и взаимопомощи в таможенных делах, развитие сотрудничества между приграничными таможенными службами, которые будут направлены на содействие развитию торговли между двумя государствами.
       Серьезное внимание будет уделено дальнейшему развитию взаимовыгодного сотрудничества с таможенной службой США, что позволит усилить торгово-экономические связи с этим важным и перспективным партнером Республики Казахстан. При этом учитывается лидерство США в мировой экономике, наличие в стране большого числа крупных американских компаний, которые являются основными инвесторами в экономику Казахстана, огромный потенциал таможенной службы США, обладающей необходимыми ресурсами и опытом.
      Предстоит наладить контакт с таможенными службами государств Европейского Союза, опыт которых будет использоваться в работе таможенной службы республики. В основном эта работа будет проводиться в рамках программы ТАСИС и установления тесного контакта с Евротаможней.
      Взаимодействие с зарубежными государствами будет строиться как на основе двусторонних контактов, так и на основе реализации сотрудничества с региональными объединениями (ЕС, ОЭС, АПЕК).
      В современных условиях все страны мира используют широкий комплекс средств защиты внутреннего рынка от конкуренции, включающий тарифные и нетарифные методы поддержки национальных производителей, валютные и кредитные средства и многое другое. Применение большинства этих средств регламентируется международными правилами, закрепленными в многосторонних межгосударственных соглашениях и конвенциях.
      Основной задачей таможенной службы на ближайшую перспективу станет участие в работе международных организаций, имеющих отношение к таможенному делу. Это, прежде всего ВТО (таможенная), ВТО (торговая), КЕС (в частности, XXI Директорат). ВТО (таможенной) и ВТО (торговой) накоплен обширный и весьма ценный опыт сотрудничества государств по различным аспектам таможенного дела, таможенной политики и таможенного законодательства. Крупнейший комплекс таких соглашений составляющий правовую основу ВТО (торговой) и ВТО (таможенной) в настоящее время подвергается, изучается и обобщается. Требования ВТО (торговой) учтены при подготовке изменений и дополнений, внесенных в Закон Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан". Эта задача потребует дальнейшего продолжения, что в перспективе обеспечит переход таможенно-правового регулирования на нормы и правила, содержащиеся в соглашениях ВТО (торговой), ВТО (таможенной).
       Таможенной службой предполагается проведение реформирования с учетом Программы модернизации и реформирования таможенных служб, разработанной ВТО и поддерживаемой МВФ, МБР. Такая Программа предполагает наличие Концепции развития таможенной службы и соответствующей поддержки Правительства.
      Для практической реализации этого блока требуется решение задачи присоединения в ближайшее время к таким документам, разработанным и администрируемым ВТО (таможенной) как:
      - Конвенции по Гармонизированной системе описания и кодирования товаров;
      - Найробской конвенции;
      - Киотской конвенции по гармонизации и упрощению таможенных процедур.
 
      Учитывая изменения, внесенные в приложения к Киотской Конвенции, стоит задача осмысления ее положений, последующее присоединение к Конвенции и постепенное присоединение к ее приложениям, с учетом первоочередных задач, стоящих перед таможенной службой. Это потребует внесения изменений в основной Закон, регулирующий таможенное дело в республике, иные нормативные правовые акты.

 

     Необходимо обеспечить постепенное участие таможенной службы в работе

Политической комиссии, заседаниях и комитетах ВТО (таможенной). На

ближайший период эта работа будет вестись путем активной переписки с ВТО,

изучения методологических рекомендаций, проведения анализа тенденций

развития мировой таможенной системы.


               Приоритет 3. Совершенствование механизма

             таможенного контроля и таможенного оформления


     Цель:

     Унификация процедур таможенного оформления


     Задачи:

     - Упразднить неэффективные или излишние таможенные процедуры.        

     - Разработать дифференцированные технологии таможенного оформления и 

контроля.

     - Информационная прозрачность.



 
       Для реализации комплекса функций, возложенных на таможенные органы, прежде всего, необходимо осуществление таможенного оформления и таможенного контроля.
      Таможенное оформление и контроль будут развиваться в направлении ускорения таможенного оформления товаров и транспортных средств, перемещаемых через таможенную границу Республики Казахстан путем упрощения таможенных процедур, приближения их к мировым стандартам, полного соблюдения международных договоров Республики Казахстан (оформление товаров и транспортных средств непосредственно на пунктах пропуска, создание "зеленых" коридоров для добросовестных участников ВЭД).
      Как "зеленый коридор" можно охарактеризовать следующие мероприятия:
      - оформление товаров по процедуре периодического и предварительного декларирования;
      - оформление товаров, освобожденных от уплаты таможенных платежей без декларирования с использованием ГТД;
      - оформление товаров, освобожденных от уплаты таможенных платежей, имеющих стоимость ниже установленного минимума без декларирования;
      - оформление товаров путем использования процедуры посттаможенного аудита;
      - использование таких форм таможенного контроля, которые в тех или иных конкретных обстоятельствах являются достаточными для обеспечения соблюдения законодательства о таможенном деле.
      Для организации действенного таможенного контроля и таможенного оформления товаров на таможенной границе необходимо предпринять следующие шаги:
      - определить достаточное и необходимое количество маршрутов движения (автопереходов) товаров и транспортных средств, исходя из объемов грузооборота, степени развития таможенной и околотаможенной инфраструктуры;
      - определить пограничные железнодорожные станции как пункты пропуска;
      - применять формы таможенного контроля, являющиеся достаточными для обеспечения соблюдения законодательства и международных договоров;
      - приступить к укреплению, расширению, оснащению указанных постов с последующим приданием статуса таможни.
      С учетом изложенного, для организации таможенного оформления товаров и транспортных средств, перемещаемых автотранспортом непосредственно на таможенной границе Республики Казахстан необходимо:
      - подготовка для такого оформления наиболее крупных постов, укомплектованных личным составом, техническими и другими средствами, необходимыми для оперативного и качественного таможенного оформления и контроля;
      - развитие банковских, брокерских и др. услуг;
      - приступить на этих постах к оформлению юридических и физических лиц, изъявивших желание произвести таможенное оформление непосредственно на таможенной границе;
      - при увеличении объемов грузоперевозок изучить опыт и развивать посты на других наиболее оживленных участках;
      - внесение изменений и дополнений в действующие нормативные правовые акты.
      Механизм проведения таможенного оформления и таможенного контроля призван обеспечить:
      - создание условий, способствующих ускорению внешнеэкономического оборота (упразднить неэффективные или излишние таможенные процедуры);
      - соблюдение разрешительного порядка перемещения через таможенную границу товаров и транспортных средств;
      - ведение борьбы с контрабандой, нарушениями таможенных правил и налогового законодательства, а также пресечения незаконного оборота через таможенную границу наркотических средств, оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ, предметов художественного, исторического и археологического достояния народов;
      - своевременное и полное взимание таможенных пошлин, налогов и иных таможенных платежей;
      - ведение таможенной статистики внешней торговли и специальной таможенной статистики Казахстана;
      - осуществление в пределах компетенции таможенных органов валютного контроля.
      Для таможенного оформления товаров, поступающих в адрес товаропроизводителей или отправляемых ими, и используемых в промышленном производстве, с целью недопущения остановок производства предполагается следующее:
      - создать специальное подразделение (группу) в таможенных органах по контролю товаров добросовестных, на первом этапе крупных товаропроизводителей;
      - к работе в указанном подразделении привлечь наиболее подготовленных в профессиональном плане работников таможенных органов, желательно имеющих специальное образование;
      - работники таможенных органов указанного подразделения должны осуществлять таможенное оформление и таможенный контроль непосредственно на предприятиях без приостановления производственного процесса, вести учет и контроль, не вмешиваясь в деятельность предприятий;
      - получение и отправка товаров может производиться как под контролем сотрудника таможенного органа, так и самостоятельно предприятием в соответствии с технологическими схемами, после предварительного или с последующим таможенным оформлением;
      - руководство и контроль должно осуществляться только начальником таможенного органа.
      Основной упор предполагается сделать на поддержку отечественных экспортеров, что можно обеспечить за счет совершенствования и дальнейшего упрощения механизма таможенного оформления и таможенного контроля по принципу необходимости и достаточности при использовании режима экспорта.

 

     Будет принято активное участие в разработке таможенной политики путем

внесения предложений по вопросам, касающимся стимулирования экспорта и  

поощрения импортозамещающего производства, в отношении таможенных 

режимов, имеющих существенное значение для производителей поставляемой на

экспорт продукции.


           Приоритет 4. Совершенствование кадровой политики



     Сноска. В приоритет 4 внесены изменения - постановлением

Правительства РК от 15 мая 2001 г. N 643.


     Цель:

     Эффективность работы таможенных органов


     Задачи:

     - Внедрение современных методов подбора кадров

     - Разработать систему ротации кадров

     - Разработать программу повышения квалификации кадров

     - Оптимизация организационных структур и совершенствование

       расстановки кадров

     - Профилактика и защита от коррупционных правонарушений



 
       Решение проблемы повышения эффективности деятельности таможенных органов, в том числе связанной с обеспечением экономической безопасности Республики Казахстан, в значительной степени зависит от совершенствования кадровой политики.
      В настоящее время единая система таможенных органов РК - это, прежде всего, организационно объединенные в единое целое таможенные органы Казахстана, в которую входят:
      - Центральный таможенный орган Республики Казахстан (Таможенный комитет МГД РК),
      - главные таможенные управления (ГТУ),
      - таможенные управления (ТУ),
      - таможни, таможенные посты, а также учреждения и организации, подведомственные ТК МГД РК.
      Структура таможенных органов должна обеспечить эффективное взаимодействие всех подразделений по выполнению основных функций, возложенных на таможенную службу Республики Казахстан. Организационно-штатная работа в таможенных органах должна базироваться на прочной нормативной базе. Прежде всего, следует ориентироваться на интенсивные методы деятельности: повышение качества труда, совершенствование технологии таможенного контроля, схем взаимодействия и технической оснащенности таможенного оформления - за счет компьютеризации.
      С учетом сложностей, испытываемых в настоящее время всеми государственными структурами при их комплектовании, сложной финансовой ситуации будут предприняты меры по существенной корректировке сложившейся в таможенных органах практике решения штатных вопросов. Прежде всего, будет обеспечено рациональное использование штатной численности в таможенных органах:
 
      - дополнительная численность будет использована только для развития таможенной инфраструктуры;
      - решение вопросов развития приоритетных направлений в основном будет производиться за счет перераспределения штатной численности и имеющихся на местах вакансий;
      - на основе изучения загруженности личного состава структурных подразделений таможенных органов и соответствия численности подразделений фактическим объемам работ.
      Требуется скорейшее осуществление комплекса мер, позволяющих перейти к статусу таможенного служащего. И в этой связи ставятся следующие задачи:
      - Определить новый образ таможенного служащего. С этой целью помимо утверждения Положения о прохождении службы в таможенных органах разработан ряд мероприятий, таких как "Кодекс таможенной чести", текст присяги.
      - Дать оценку тому контингенту, который уже служит в таможенных органах.
      - Провести глубокий и качественный анализ сотрудников, поступивших на службу в последние два-три года. Определить возможности и способности каждого, избавиться от случайных людей.
      - Обеспечить создание системы первоначальной подготовки и переподготовки кадров.
      - Создать систему эффективной воспитательной работы в таможенных органах.
      - Создать стройную систему работы с руководителями таможенных органов: подбор, подготовка к должности, переподготовка, стажировка. В связи с этим на базе Академии финансовой полиции открыт факультет таможенного дела, курсы для повышения квалификации высшего и среднего руководящего звена.
      - Обеспечить дальнейшее развитие принципов единоначалия. Единоначалие предполагает высокую организованность, исполнительскую дисциплину в коллективе и вместе с тем персональную ответственность руководителя за принятое решение.
      В связи с усилением деятельности различных субъектов, дезорганизующих работу таможенных органов, а также во исполнение Закона Республики Казахстан Z980267_ "О борьбе с коррупцией" необходимо возродить в системе таможенных органов подразделения обеспечивающие собственную безопасность. В связи с чем, особое внимание будет уделяться:
      - выявлению и пресечению преступной деятельности должностных лиц таможенных органов;
      - проверке деятельности подразделений таможенных органов на предмет надлежащего исполнения служебных обязанностей сотрудниками;
      - сбору и анализу информации, сообщений.
      В целях выполнения Указа Президента о внедрении казахского языка в делопроизводство государственных органов намечено обеспечить обучение персонала казахскому языку для поэтапного его введения, в соответствии со сроками установленными законодательством.
      Выполнение профессионального долга, строгое соблюдение правовых и этических норм во многом зависит от "социального самочувствия", видения перспектив служебного роста, удовлетворенности трудом и уровнем материального благосостояния сотрудников таможенных органов. Важным направлением деятельности в этой области должно стать решение вопросов

 

социальных гарантий:

     - совершенствование оплаты труда;

     - обеспечение, в случае гибели, получения увечья или иного

повреждения здоровья при исполнении служебного долга должностными    

сотрудниками таможенных органов, соответствующих социальных гарантий;

     - решение вопроса пенсионного обеспечения должностных лиц таможенных

органов.


     Принципы подбора, расстановки и ротации кадров:

     - Профессионализм и компетентность.

     - Владение современной компьютерной техникой.

     - Умение принимать оперативные и обоснованные решения.

     - Принципиальность и патриотизм.

     - Умение отстаивать свою точку зрения.

     - Требовательность к себе и подчиненным.

     - Настойчивость в достижении поставленной цели.

     - Умение строить корректные взаимоотношения с коллегами и партнерами.

     - Высокая исполнительская дисциплина.


     Приоритет 5. Совершенствование фискально-экономической

                    деятельности таможенных органов


     Цель:

     Обеспечение экономической безопасности и экономических интересов

государства


     Задачи:

     - Обеспечение полноты поступления таможенных платежей и налогов в

государственный бюджет.


 
       - Механизм контроля за перемещением товаров во взаимной торговле и порядок взимания налогов по принципу "страны назначения".
      - Обеспечение соблюдения таможенного и иного законодательства Республики Казахстан, защиты законных прав и интересов граждан и организаций при осуществлении таможенного дела.
 
      Объективно возросшая роль таможенного дела и таможенной политики во внутриэкономических процессах и расширение диапазона их влияния на фоне либерализации ВЭД обусловили, в свою очередь, необходимость нового подхода к регулированию всего сложного и неоднородного комплекса отношений, связанных с таможенно-тарифным и нетарифным регулированием.
      Основными направлениями работы таможенных органов по дальнейшему совершенствованию механизма таможенно-тарифного регулирования ВЭД должны стать:
      - разработка нормативных правовых актов, направленных на совершенствование таможенно-тарифной политики;
      - поэтапный переход к единой системе формирования, данных в части таможенно-тарифного регулирования на базе создания автоматизированной системы учета таможенных платежей и налогов;
      - разработка и внедрение комплексных технологий тарифного регулирования;
      - технологии выборочного контроля и проверки, основанной на базе данных полной автоматизированной системы учета.
      Для того чтобы эффективно защищать в современных условиях национальные интересы, таможенный тариф должен быть максимально дифференцированным. Таможенный тариф, с учетом вступления в ВТО и основных принципов Таможенного союза должен будет усложняться, товарные позиции должны быть дифференцированы в соответствии с ГС и ТН ВЭД СНГ.
      Становится необходимым:
      - дальнейшее совершенствование механизма эффективного контроля таможенной стоимости товаров;
      - практическая реализация порядка определения и контроля таможенной стоимости товаров в соответствии с требованиями ГАТТ/ВТО;
      - выработка единого порядка в предоставлении участникам ВЭД льгот по уплате таможенных платежей и налогов;
      - дальнейшее совершенствование механизма контроля за правильностью классификации товаров в соответствии с ТН ВЭД, определением страны происхождения товаров;
      - разработка и практическая реализация порядка взаимодействия таможенных органов Республики Казахстан с компетентными органами стран-бенефициаров по контролю за достоверностью предоставляемых сертификатов происхождения товаров;
      - гармонизация взимания таможенных платежей с требованием ВТО с целью создания благоприятных условий притока иностранных инвестиций в экономику страны;
      - разработка механизма и практическая реализация взаимодействия таможенной и налоговой служб Республики Казахстан по контролю за соблюдением участниками ВЭД таможенного и налогового законодательства;
      - создание равных условий для всех участников ВЭД, отсутствие индивидуальных льгот по уплате таможенных платежей и налогов. Соблюдение этого принципа создает условия для здоровой конкуренции при осуществлении внешнеторговых операций;
      - активное участие в разработке механизма предоставления тарифных преференций в виде освобождения от уплаты таможенных пошлин, снижения ставок таможенных пошлин либо установления тарифных квот на преференциальный ввоз на таможенную территорию Республики Казахстан товаров, происходящих из государств, образующих вместе с Республикой Казахстан зону свободной торговли или таможенный союз, либо двусторонних соглашений;
      - формирование автоматизированной системы учета поступлений

 

таможенных платежей и налогов;

     - автоматизация контроля учета и обработки статистических отчетов по

таможенным платежам и налогам;

     - мониторинг экспортно-импортных контрактов по товарам, облагаемым 

таможенными платежами и налогами.


     Все перечисленные выше меры таможенно-тарифного регулирования

направлены на:

     - защиту национальных производителей от неблагоприятного воздействия

нежелательной иностранной конкуренции;

     - развитие в республике импортозамещающего производства;

     - анализ структуры ввозимых на территорию страны товаров;

     - формирование доходной части бюджета.


 
       Меры по упорядочению экономического регулирования внешнеэкономических связей должны быть адекватны изменениям в социально-экономическом положении страны и в ее международном положении. Только при этих условиях могут эффективно решаться задачи государственного регулирования внешнеэкономических связей в интересах государства и обеспечение его экономической безопасности.
 
            Борьба с контрабандой и нарушениями таможенных правил
 
      Важнейшей задачей, поставленной Правительством перед таможенными органами, является обеспечение экономической безопасности Республики Казахстан, защита ее экономических интересов, ведение борьбы с контрабандой, нарушениями таможенных правил, обеспечение защиты прав и интересов граждан и организаций при осуществлении таможенного дела, пресечение незаконного оборота через таможенную границу наркотических средств, оружия, предметов художественного исторического и археологического достояния республики.
      Все эти и другие функции, входящие в компетенцию таможенных органов, реализуются путем оказания непосредственного противодействия нелегальному перемещению через таможенную границу Республики Казахстан товаров, в том числе криминального характера.
      Государственная программа Республики Казахстан по борьбе с преступностью на 1997-1998 годы и основным направлениям правоохранительной деятельности до 2000 года, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 20.06.97 г. N 3558 U973558_ , определила роль таможенных органов республики в решении поставленных задач.
      В соответствии со статьей 65 Z970206_ Уголовно-процессуального Кодекса таможенные органы осуществляют оперативно-розыскную деятельность, являются органами дознания по делам о контрабанде и уклонению от уплаты таможенных платежей. Осуществляют производство по нарушениям таможенных правил, исполняют по ним взыскания.
      С принятием Закона Республики Казахстан Z980233_ "О национальной безопасности Республики Казахстан" от 26.06.98 г. N 233-1 таможенные органы ведут работу по обеспечению национальной безопасности.
      Законом Республики Казахстан Z980267_ "О борьбе с коррупцией" от 02.07.98 г. N 267 на таможенные органы возложена задача по борьбе с коррупцией.
      Согласно статье 6 Закона Республики Казахстан Z944000_ "Об оперативно-розыскной деятельности" таможенные органы являются субъектом оперативно-розыскной деятельности.
      Для дальнейшего совершенствования организационно-правовых норм защиты экономических интересов таможенным органам необходимо осуществить ряд мероприятий, таких как:
      - Развитие функций по борьбе с контрабандой и обеспечение соблюдения разрешительного порядка при перемещении через таможенную границу Республики Казахстан.
      Данные функции заключаются в осуществлении политических, правовых, организационных, экономических, оперативных и иных мер по обеспечению соблюдения юридическими и физическими лицами установленных таможенным законодательством Республики Казахстан правоотношений на таможенной границе Республики Казахстан, борьбе с преступлениями в сфере таможенного дела.
      - Совершенствование форм и методов борьбы с экономическими таможенными правонарушениями.
      - Необходимо обеспечить разработку методики расследования правонарушений, механизма взаимодействия с органами прокуратуры, национальной безопасности, внутренних дел, налоговой полиции и другими государственными органами Республики Казахстан.
      - Совершенствование форм и методов борьбы с особо опасными видами контрабанды.
      Усилить меры по контролю за нелегальным перемещением энергоносителей, обеспечения защиты прав интеллектуальной собственности, валюты, наркотиков, оружия и боеприпасов. Необходимо создать условия для получения упреждающей оперативной информации, установить эффективный механизм противодействия правонарушениям, совершенствовать организационную структуру подразделений по борьбе с контрабандой и обеспечить техническое оснащение подразделений.
      В рамках данного направления планируется создание кинологического центра Таможенного Комитета Республики Казахстан, обеспечение профессиональной подготовки таможенных служащих по вопросам контроля за перемещением предметов старины и искусства, объектов интеллектуальной собственности, энергоносителей.
      - Проведение оперативно-розыскных мероприятий с целью выявления, предупреждения и пресечения контрабанды, нарушения таможенных правил, а также коррупционных правонарушений.
      - Осуществление мероприятий по выявлению скрывшихся от дознания лиц, а также уклонившихся от уплаты таможенных и других обязательных платежей.
      - Правоприменительная деятельность.
      - Четко определить и нормативно закрепить границы полномочий и функциональности в правоохранительных и иных органах государства в борьбе с контрабандой и другими правонарушениями в области внешнеэкономической деятельности, создать нормативную базу оперативно- розыскной деятельности таможенных органов, разработать концепцию борьбы с таможенными правонарушениями в условиях Таможенного союза, разработать с использованием научного потенциала правоохранительных органов комментария по применению Закона Республики Казахстан Z952368_ "О таможенном деле в РК" при определении меры ответственности за нарушение таможенных правил и преступление в сфере таможенного дела.
      - Информационно-аналитическое обеспечение деятельности таможенных органов.
      Необходимо наладить механизм обмена информацией между правоохранительными органами, включить преступления в сфере таможенного дела в единый учет преступлений, для чего планируется введение оперативного учета и уголовной статистики.

 

     Развитие материально-технической базы подразделений по борьбе с

контрабандой и нарушениями таможенных правил.

     Обеспечение вооружением, специальными средствами, средствами связи, а

также современными поисковым, криминалистическими средствами и приборами,

оперативной и специальной техникой.


                 Раздел 2. Развитие материально-технической базы

            таможенных органов Республики Казахстан и околотаможенной

                                 инфраструктуры


     Цель:

     Обеспечение четкого функционирования таможенных органов


     Задачи:

     - Усиление материально-технической базы таможенных органов.          

     - Строительство таможенных постов и пунктов переходов.

     - Привлечение дополнительных средств для финансирования развития

таможенных органов.

     - Оперативное развитие рынка таможенных услуг.



 
       Эффективность исполнения задач, стоящих перед таможенными органами напрямую зависит от уровня технической оснащенности и общего состояния материально-технической базы (МТБ) таможенных органов Республики Казахстан.
 
           Технические средства таможенного контроля (ТСТК)
 
      Использование ТСТК является неотъемлемой частью технологий таможенного контроля практически на всех его стадиях. Отсутствие ТСТК необходимого качества и количества сказывается на процессе таможенного контроля, непомерно затягивая его.
      На этапе современного развития научно-технического прогресса и опыта использования его достижений таможенными службами стран с развитой экономикой перед таможенными органами Республики Казахстан стоит задача в приобретении технических средств таможенного контроля по своим техническим и качественным характеристикам, соответствующих мировым стандартам.
      В силу тех обстоятельств, что Республика Казахстан в настоящее время вышла на новые рубежи общения с развитыми странами, требуется приобретение и оснащение техническими средствами идентификации (ТСИ) металлов, камней, валюты и документов, наркотических и взрывчатых веществ, которые в таможенных управлениях и таможнях отсутствуют полностью. Актуальность этой проблемы подчеркивается напряженной ситуацией в ближнем зарубежье.
      Установка специальных рентгеновских установок типа RAPISCAN X-RAY позволит решить задачи визуального контроля без вскрытия объекта. Необходимы ТСТК для обеспечения таможенного контроля нефти, нефтепродуктов и газа, экспортируемых трубопроводным транспортом, в емкостях, а также контроля электроэнергии. С этой целью необходимо установить аппаратуру контроля нефтепродуктов. При контроле за перемещением электроэнергии необходимы изучение и поиск технических решений.
      Контроль за перемещением радиоактивных материалов также является прямой задачей таможенной службы. Средства радиационного контроля, передаваемые таможенным органам РК в качестве гуманитарной помощи, зачастую требуют калибровки. Для эффективности использования передаваемых и приобретаемых приборов радиационного обнаружения нужны специалисты, имеющие опыт в этом деле для обучения личного состава работе с данным оборудованием.
      Недавно созданная в ТУ по ВКО региональная таможенная лаборатория за год своего существования дала ощутимые результаты в работе.
      В 2000-2002 гг. планируется создание еще 3 региональных таможенных лабораторий для поднятия на должный мировой уровень службы таможенной экспертизы на Севере, Западе и Юге республики.
      Создание условий для нормального функционирования таможенных органов напрямую зависит от отлаженной системы снабжения, необходимых объемов запаса (резерва) как финансовых, так и материально-технических средств.
 
                         Средства связи
 
      Для эффективного функционирования таможенных органов необходимо создать защищенную ведомственную систему радиосвязи. Инспектор, находящийся на посту или рейде, не имеет возможности держать связь с таможенным постом или Таможней (Базой), что делает его практически беззащитным в случае возникновения внештатной ситуации. Отсутствие подвижной и стационарной радиосвязи также отрицательно влияет на согласованность действий самих таможенных подразделений (постов) с региональным центром (ТУ, таможней). Поэтому планируется внедрение системы HF-SSB радиосвязи УКВ (до 100 км в зависимости от рельефа местности) и КВ

 

диапазона (дальняя связь), что позволит решить проблему ведомственной

связи таможенных органов РК по всей территории республики, завязав

стационарными и носимыми диапазонными станциями таможенные подразделения

от Таможенного комитета до рядового инспектора, находящегося на расстоянии

100 км от стационарного поста.

     Очередность оснащения данной радиосвязью подразделений по

направлениям:


     2000 год:

     - Юг (ТУ по ЮКО, ТУ по Жамбылской области, ТУ по Кызылординской);    

     - Юго-запад (ТУ по Мангистауской области);

     - Участок границы с КНР (Таможни Калжат, Бахты, Майкапчагай, Коргас);

     2001 год: 

     - Запад (ТУ по ЗКО); 

     - Восток (ТУ по ВКО, ТУ по Павлодарской области);

     - Север (ТУ по Костанайской области, ТУ по Актюбинской области, ТУ по

       СКО);

     2002 год:

     - Таможенные подразделения в центре республики.


 
       В настоящее время для улучшения работы Единой автоматизированной системы таможенной службы Республики Казахстан необходимо предусмотреть следующие меры:
      - В дополнение к уже имеющимся 43 спутниковым станциям установить 65 комплектов станций на таможенной границе Республики Казахстан.
      - Улучшить сервисное обслуживание существующей вычислительной техники и средств спутниковой связи, создать в территориальных таможенных органах склады запасных частей.
      - Увеличить пропускную способность каналов спутниковой связи до 1024 Кб/с в центральном таможенном органе, 268 Кб/с в территориальных таможенных органах, 64/128 Кб/с на таможенных постах.
 
                              Транспорт
 
      Оснащение таможенных органов транспортом является задачей, которую необходимо решать в первоочередном порядке.
      При уже определенной специфике работы таможенных органов отсутствие необходимого количества транспортных средств серьезно влияет на общий материально-технический и моральный уровень подразделений.
      Моторесурс имеющегося в наличии автотранспортного парка на исходе. Лишь 230 автомашин имеют год выпуска позже 1995 года.
      Требуется обновление парка автомашин путем приобретения транспорта высокой проходимости импортного производства (джипы). Для патрулирования обширных территорий оперативными группами необходимо приобретение грузовых автомобилей с отапливаемыми кунгами ("Урал", "Камаз"). Северные области в условиях суровой зимы (снежные заносы) нуждаются в оснащении снегоходами

 

типа "Буран" или "Рысь". Кроме того, существует потребность в морском

транспорте на Каспии (военизированные катера) и воздушном на территориях

Мангистауской, Кызылординской и Костанайской областей (вертолеты).        

     Необходимое выделение финансовых ассигнований для оснащения

таможенных органов Республики Казахстан

--------------------------------------------------------------------------

                            !   Год        !  Денежные ассигнования,

                            !              !     тыс.тенге

--------------------------------------------------------------------------

Материально-техническое        2000             824 954

обеспечение


Строительство таможенных       2000              519997

постов

--------------------------------------------------------------------------


 
       Намечен большой объем работ по строительству, реконструкции, обустройству и техническому оснащению пунктов перехода различного назначения на государственной границе.
      Для развития материально-технической базы помимо регулярного бюджетного финансирования планируется обеспечить условия и стимулировать создание и развитие околотаможенной инфраструктуры за счет привлечения средств инвесторов, хозяйствующих субъектов.
      Развитие рынка таможенных услуг должно осуществляться на конкурсной основе с составлением заинтересованными предприятиями проектов в различных областях деятельности, связанной с таможенным делом.
      В целях обеспечения бесперебойного таможенного оформления возрастающего потока товаров и транспортных средств предусматривается создание соответствующей инфраструктуры на границе, для чего необходимо:
      - построить, реконструировать, обустроить и технически оснастить пункты пропуска на границе Казахстана, служебно-производственные здания и складские помещения (предполагается доведение до международных стандартов 4 приграничных таможенных постов: "Жибек жолы" (граница с Узбекистаном), "Каерак" (граница с Россией), "Бахты" (граница с КНР), "Кордай" (граница с Кыргызстаном);
      - организовать пункты пропуска с применением упрощенного порядка

 

таможенного оформления, склады временного хранения и другие объекты

таможенной инфраструктуры.

     Следует разработать проекты нормативных правовых актов,

регламентирующих порядок осуществления и финансирования указанных работ.


             Раздел 3. Развитие международных пунктов перехода

                           и таможенных постов


     Цели и задачи:

     - Способствование эффективной интеграции экономики республики в

мировое хозяйство.

     - Увеличение доходов государства.

     - Развитие транспортных возможностей республики.

     - Улучшение политического и социально-экономического положения

приграничных районов.


 
       - Обеспечение эффективности и качества таможенного контроля, ускорение и облегчение таможенного оформления товаров и транспортных средств, создание сервисных услуг, а также удовлетворение социальных потребностей перевозчиков.
      - Проведение анализа автотранспортных потоков и прогнозирования развития грузовых и пассажирских перевозок.
      - Подготовка и строительство специализированных площадок и помещений, приспособленных для таможенного досмотра и других видов контроля, а также служебных и бытовых помещений для сотрудников таможенных и иных контролирующих органов, а также технического персонала, отвечающих международным требованиям и стандартам.
      - Совершенствование государственного контроля за внешнеэкономической деятельностью хозяйствующих субъектов независимо от форм собственности.
      - Необходимость эффективного обеспечения экономической безопасности, защиты экономических интересов государства.
      - Координация и организация работы по укреплению и обустройству пунктов пропуска с целью обеспечения надежности таможенного контроля на таможенной границе.
      - Пресечение незаконного перемещения через таможенную границу товаров и транспортных средств, в том числе оружия и боеприпасов, наркотических и психотропных средств, ядовитых и взрывчатых веществ, ядерных и радиоактивных материалов и т.п.
      До 1992 года Казахстан имел охраняемую границу только с КНР, на которой функционировали только пункты пропуска "Коргас", "Бахты" и "Достык".
      В настоящее время в Республике Казахстан таможенными органами контролируются 14 автодорог международного значения, 73 автодороги республиканского значения, 17 железнодорожных магистралей, 13 аэропортов, на которых функционируют пункты пропуска:
      121 автомобильных;
      28 железнодорожных;
      12 авиационных;
      1 морской (морпорт "Актау").
      Общая протяженность таможенной границы Республики Казахстан с сопредельными странами (помимо КНР это - Российская Федерация, Республики Узбекистан, Кыргызская Республика, Туркменистан) составляет более 14 тыс. км. В этих условиях для развития торгово-экономических отношений с соседними государствами и мировым сообществом остро возник вопрос открытия пунктов пропуска и придания им соответствующего статуса: международного и двустороннего.
      В этих целях Правительством Республики Казахстан принят ряд постановлений, направленных на строительство и укрепление пунктов пропуска, а также их техническое оснащение.
      Так, постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 30.10.92 г. N 906 P920906_ пункту пропуска "Бахты" на границе с КНР придан статус международного, предусматривалось финансирование его строительства и обустройства. Однако с 1993 года строительство таможенного комплекса остается незавершенным. Таможенная служба размещена в неприспособленных для нормальной работы и не соответствующих международному уровню помещениях. Данное обстоятельство послужило одной из причин принятия нового постановления Правительства Республики Казахстан от 12.03.99 г. N 231 P990231_ "Отдельные вопросы деятельности таможни "Бахты", в соответствии с которым временно прекращено перемещение товаров и транспортных средств юридическими и физическими лицами с приостановлением действий по таможенному оформлению и таможенному контролю.
      В соответствии с постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 26.04.95 г. N 557 P950557_ "О мерах по развитию и совершенствованию организации международных автомобильных перевозок в Республике Казахстан" утверждена Программа развития пунктов пропуска Республики Казахстан на 1995-96 гг., согласно которой определены конкретные объекты, запланированы суммы необходимых средств, и намечены сроки окончания работ. Однако из-за дефицита бюджетных средств намеченная программа не была реализована.
      Во исполнение постановлений Правительства Республики Казахстан от 04.10.96 г. N 1226 P961226_ "О вопросах Таможенного комитета Республики Казахстан" и от 20.07.97г. N 1003 P971003_ "О внесении изменений в постановление Правительства Республики Казахстан от 4 октября 1996 года N 1226 P961226_ " было намечено строительство, монтаж и техническое оснащение 140 КПП.
      В 1998-1999 годах завершено строительство 57 КПП модульного типа и 16 КПП стационарного типа. Своевременное выделение финансовых ассигнований на завершение строительства и технического оснащения таможенных постов позволит укрепить экономическую независимость республики и увеличить поступление в государственный бюджет.
      В настоящее время прилегающие к пунктам пропуска участки таможенной границы на многие десятки и сотни километров практически не охраняются, морское побережье на всем его протяжении пригодно для перемещения товаров - помимо таможенного контроля. Слабая техническая оснащенность автомобильных и железнодорожных пунктов пропуска не позволяет качественно осуществлять таможенный контроль. Таможенный контроль проводится таможенными органами без надлежащего оформления и проверки товаров со стороны иных государственных органов, осуществляющих другие виды контроля, что способствует проникновению на рынок республики некачественных, некондиционных товаров.
      Уровень налогообложения импортных товаров в сопредельных с Казахстаном государствах гораздо ниже и с экономической точки зрения наибольшая прибыль недобросовестными импортерами извлекается от реализации товаров, перемещенных в республику помимо таможенного контроля. Неконтролируемый ввоз товаров на территорию Казахстана наносит государству серьезный экономический ущерб.
      Рост внешнеэкономической активности казахстанских лиц, активные преобразования во внешнеторговой сфере ставит перед таможенными органами Республики Казахстан новые масштабные задачи: структурные изменения, направленные на ориентацию профессиональной работы по секторам экономики, организация охраны таможенной границы, учреждение новых институтов - таможенного аудита, таможенного дознания, следствия и т.д. Все это преследует одну цель - обеспечение заслона контрабанде и взыскания таможенных платежей и налогов в полном объеме. Без плотного перекрытия таможенной границы эти проблемы не решить.
      На сегодняшний день таможенная служба республики не имеет достаточной материально-технической базы, требуются значительные капитальные вложения для строительства и обустройства пунктов пропуска. Не решены вопросы энергетики, водных ресурсов, теплоснабжения, обеспечения транспортными средствами, топливом, техническими средствами таможенного контроля, устойчивой связью, в том числе электронной и радиотелефонной.
      Отсутствие достаточно развитой сети объектов инфраструктуры (склады временного хранения, автостоянки, пункты питания, гостиницы, станции технического обслуживания, почтово-телеграфные службы, автозаправочные станции, банковские, медицинские, брокерские учреждения и т.п.) сдерживает возможность осуществления полноценного таможенного оформления и таможенного контроля товаров и транспортных средств непосредственно в пунктах пропуска на таможенной границе.
      Строительство, реконструкция, модернизация, расширение, обустройство и техническое оснащение пунктов пропуска на таможенной границе осуществляется за счет средств республиканского бюджета.
 
      Прогнозируемые результаты:
 
      В случае осуществления полного таможенного оформления товаров и транспортных средств, перемещаемых автомобильным транспортом непосредственно в пунктах пропуска на таможенной границе, допускается вероятность следующих проявлений:
      - Изменение маршрутов транзитного транспорта путем использования территории других государств.
      - Снижение уровня внешнеторговой активности.
 
      Положительные аспекты:
 
      - Ускорение и упрощение таможенного оформления.
      - Усиление контроля товаров и транспортных средств, в том числе за ввозом подакцизной продукции.
      - Обнаружение контрабанды непосредственно на таможенной границе.
      - Повышение эффективности по организации соблюдения разрешительного порядка при перемещении товаров и транспортных средств через таможенную границу.
      - Усиление контроля за вывозом стратегически важных для интересов республики материалов.
      - Исключение фактов коррупции при перемещении товаров и транспортных средств по территории республики.
      - Создание новых рабочих мест в приграничных населенных пунктах.
      - Экономия расходов на содержание таможенных органов, осуществляющих таможенное оформление и контроль внутри территории страны.
      - Укрепление государственной и таможенной границы Республики Казахстан.
 
                                Заключение
 
      Представленная Концепция совершенствования таможенной службы Республики Казахстан до 2002 года - это система взглядов и приоритетов, правовой основой которых являются Конституция Республики Казахстан, законы Республики Казахстан, а также международные Договоры и Соглашения, заключенные или принятые Республикой Казахстан.
      Поэтапная ее реализация позволит максимально приблизить таможенную службу к реальным условиям, усовершенствовать механизмы таможенного контроля и таможенного оформления товаров, создать по таможенному делу условия для вхождения во Всемирную торговую организацию.
      Превращение таможенной службы Республики Казахстан в эффективно функционирующий инструмент, содействующий развитию внешнеэкономических связей страны и защищающий отечественный рынок с помощью тарифных и нетарифных мер государственного регулирования внешней торговли, будет успешным при условии реализации системы мер, предусмотренных в настоящей Концепции.
      Реализация Концепции будет осуществляться Таможенным комитетом при государственном управлении Министерством государственных доходов и при взаимодействии с другими министерствами и ведомствами, правоохранительными и иными органами, что позволит поднять таможенную службу на уровень, отвечающий современным требованиям.
 

(Специалисты: Умбетова А.М.,

              Склярова И.В.)