"Диабет" мақсатты кешендiк бағдарламасын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысы. 2000 жылғы 30 маусым N 978 Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2003.02.14. N 159 қаулысымен.

"Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000-2002 жылдарға арналған iс-қимыл бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000 жылғы 7 наурыздағы N 367 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:
1. Қоса берiлiп отырған "Диабет" мақсатты кешендiк бағдарламасы бекiтiлсiн.
2. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар "Диабет" мақсатты кешендiк бағдарламасын iске асыру жөнiнде қажеттi шараларды қолдансын.

3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң
2000 жылғы 30 маусымдағы
N 978 қаулысымен
бекiтiлген

"Диабет" мақсатты кешендiк бағдарламасы

1. Кiрiспе

Халық денсаулығының жалпы деңгейiн едәуiр төмендететiн және кең таралуымен сипатталатын аурулардың бiрi қант диабетi болып табылады. Мұның өзi, 1992 жылы Дүниежүзiлiк Денсаулық сақтау Ұйымына оны 20-ғасырдың жұқпалы емес эпидемиясы ретiнде айқындауға мүмкiндiк бердi. Әрбiр 10-15 жыл сайын әлемдегi науқастардың саны екi еселенуде. Көптеген елдерде диабет - қайтыс болу себепшiсi ретiнде, тек жүрек-қан тамыры және онкологиялық аурулар тобынан ғана кейiн қалып, үшiншi орынға шықты. Диабет-шығыны көп ауруларға жатады. Мысалы, АҚШ-та денсаулық сақтау жүйесiнiң диабетпен ауыратын науқастарға 1996 жылы жұмсаған шығыстары, осы елдiң әскери бюджетiнiң үштен бiрiне тең келетiн, 105 млрд.долларды құрады. 6,5 миллион халқы бар Швецияда диабет проблемаларын шешуге жұмсалған шығыстар 1978 жылдың өзiнде 221 млн. АҚШ долларын құрады.
Диабет - жазылмайтын дерт, алайда әлемдiк диабетология жетiстiктерiн қант диабетiн емдеу практикасына белсендi түрде енгiзудiң арқасында, көптеген елдерде, олардың еңбек ету қабiлетiнiң жоғары деңгейi ондаған жылдар және одан да ұзақ жылдар бойы сақталған жағдайда неғұрлым қауiптi асқынулардың саны мен сырқаттанудың дәрежесiн ондаған есе төмендетуге, науқастар өмiрiнiң сапасын арттыруға қол жеткiзiлдi.
Әлемдiк практика науқастың өз сырқатын емдеуге тiкелей қатысуы мен асқынулар дамуының алдын алу үшiн емдеу және өзге де мекемелердiң жанынан ұйымдастырылған диабетпен ауыратындарға арналған мектептерде науқастардың диабет туралы алған бiлiмдерiн пайдаланудың өте елеулi оң нәтижелерi туралы айқын айғақтауда. Астана, Көкшетау, Петропавл, Жезқазған, Қарағанды, Алматы және Өскемендегi қант диабетiмен ауыратындарға арналып құрылған оқыту мектептерi негiзiнен денсаулық сақтау қызметкерлерiнiң ынта-ықыласы есебiнен жұмыс iстейдi. Бағдарлама қант диабетiмен ауырудың аймақтарда таралуына қарай тiркелген 1000 пациентке бiр мектеп есебiнен бүкiл республика бойынша диабеттiң 109 мектебiн ұйымдастыруды көздейдi. Мектептер салалық бұйрықпен ұйымдастырылады және амбулаториялық-емханалық және стационарлық медициналық ұйымдардың құрылымдық бөлiмшелерi болып табылады. Мектептердi жабдықтармен және әдiстемелiк материалдармен жабдықтау үшiн қоғамдық ұйымдарды, донор елдердiң көмегiн, халықаралық ұйымдарды белсендi түрде тарту жоспарлануда.
Бағдарлама барлық облыс орталықтары мен Астана және Алматы қалаларында жақсы жабдықталған 16 диабетологиялық ақпараттық-талдау орталықтарын ұйымдастыруды көздейдi. Жоғарыда аталған мектептер мен орталықтарды ұйымдастыру Қазақстандағы диабетологиялық қызметтiң нақты іргетасын қалауға мүмкiндiк бередi.
Бағдарламада, сондай-ақ барлық науқастар мен республика тұрғындарының қажеттерiн жабуға жеткiлiктi көлемде өндiрiлетiн қантты алмастырғыштар өндiрiсiн жолға қою көзделедi.
"Халық денсаулығы" мемлекеттiк бағдарламасының "Дәрiлiк қамтамасыз ету, медициналық және фармацевтiк өнеркәсiптi дамыту" (Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1998 жылғы 18 мамырдағы N 3956 Жарлығының 2.9-тармағын iске асыруға) 2.7-тармағына, "Денсаулық сақтаудың өмiрлiк маңызды медикаменттерге (қантты азайтқыш препараттарға) мұқтаждығын қамтамасыз ету" 3-тармақшасына сәйкес қант азайтқыш препараттардың ампулаларын жасау және блистирлеу жөнiндегi технологиялық желiлердi iске қосу жоспарлануда. Мұның өзi, осы препараттарды сатып алуға жыл сайынғы жұмсалатын валюталық шығындарды 35-40%-ға азайтуға мүмкiндiк бередi, сондай-ақ қосымша жұмыс орындарын құруды және отандық фармацевтiк өнеркәсiптiң дамуын қамтамасыз етедi.
Бағдарлама қант диабетiмен ауыратындарға медициналық көмектi ұйымдастырудың экономикалық негiзделген үлгiсiн жасауға, пациенттердiң өмiрлерiнiң сапасы мен ұзақтығын арттыруға, емдеу сапасын жақсартуға, диабетпен ауыратындарға арналған оқыту орталықтарының желiсiн кеңейтуге және науқастардың мүгедектiгi мен қайтыс болуын азайту мақсатында қан тамырлары ауруларының асқынуларының алдын алу және емдеу жөнiндегi орталықтарды ұйымдастыруға бағытталған.
Диабет проблемаларын тиiмдi шешу науқастардың еңбек қабiлетiн сақтай отырып, өмiрлерiнiң сапасы мен ұзақтығын едәуiр арттырумен қатар, сонымен бiрге бюджет қаражатын едәуiр үнемдеуге көмектесер едi.
Осы "Диабет" кешендiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) "Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 1999 жылғы 29 желтоқсандағы N 2014 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000-2002 жылдарға арналған iс-қимыл бағдарламасын және "Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000-2002 жылдарға арналған iс-қимыл бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000 жылғы 7 наурыздағы N 367 қаулысын орындау үшiн үш жылға арналып әзiрлендi.

2. Қант диабетi проблемасының қазiргi уақыттағы
жағдайы

Қазақстан Республикасы халқының денсаулық жағдайы оның жалпы нашарлауымен сипатталады. Жалпы ауру-сырқаулық, жалпы және балалардың қайтыс болуы жоғары деңгейде болып отыр, өмiр сүрудiң орташа ұзақтығы қысқаруда.
Қазақстанда диабетпен ауыратындар санының үздiксiз өсуi байқалуда. Мүгедектiкке әкелiп соғатын неғұрлым ауыр асқынулар санының едәуiр өсуi байқалады. 2000 жылдың 1 қаңтарына республикада 105 мыңнан астам науқас тiркелдi және олардың мыңнан астамын балалар мен жасөспiрiмдер құрайды. Медициналық статистиканың деректерi бойынша республикада қант диабетiмен сырқаттанудың 100 мың халыққа шаққандағы көрсеткiшi (өмiрiнде бiрiншi рет тiркелген науқастардың саны): 1995 жылы - 35,2; 1996 жылы - 41,4; 1997 жылы - 47,9; 1998 жылы - 65,6; 1999 жылы - 70,1-дi құрады. Осы жылдары, сырқаттанудың жыл сайынғы өсу қарқыны орташа есеппен 15,4% құрады. Қант диабетiмен сырқаттанудың балалар арасындағы өсуi байқалады. 100 мың халыққа шаққандағы көрсеткiште (өмiрiнде бiрiншi рет тiркелген науқастардың саны): балалардың қант диабетiмен науқастануы: 1995 жылы - 3,0; 1996 жылы - 4,4; 1997 жылы - 4,7; 1998 жылы - 6,2; 1999 жылы - 6,7-нi құрады. Осы жылдарда, балалар арасындағы сырқаттанудың жыл сайынғы өсу қарқыны орташа есеппен 17,4%-ды құрады.
Бiрiншi үлгiдегi диабетпен ауыратын науқас балалар мен жасөспiрiмдер, ересектер, - инсулинсiз сөзсiз қайтыс болатын, екiншi үлгiдегi диабетпен ауыратын науқастардың төрттен бiр бөлiгi айрықша назар аударуға лайық. Медициналық статистиканың деректерi бойынша 2000 жылдың 1 қаңтарына 37 350 диабетпен ауыратын ересектер (бiрiншi үлгiдегi 15 954 науқас және екiншi үлгiдегi 21 396 науқас) және бiрiншi үлгiдегi диабетпен ауыратын 1568 бала тiркелдi.
Диабетпен ауыратындардың арасында жүрек-қан тамыры асқынуларынан қайтыс болатындардың саны жалпы науқастардан 4-5 есе жоғары, зағиптiк жиiлiгi - 10 есе, гангрена мен аяқты кесу - 50 есе жиi, созылмалы бүйректiк жетiспеушiлiк жағдайы 5-6 есе көп. Қазақстанда қант диабетiнiң асқынуларынан жыл сайын 5 мыңға дейiн адам қайтыс болады. Қант диабетiмен ауыратын науқастардың арасында 1999 жылғы мүгедектiгi бойынша есепке бiрiншi рет қойылған пациенттер 1191, қайталап 3211 адам және қант диабетi бойынша мүгедектердiң жалпы санының 30%-ға жуығы шектеусiз мерзiмге қойылғандар болды.
Аурудың ерекшелiктерiне қарай диабетпен ауыратындар қантты азайтқыш дәрiлердi өмiр бойы күнделiктi қабылдауды, алғашқы және мамандандырылған стационарлық көмектiң жоғары деңгейiне мұқтаж. Бұл жағдайда диабетпен ауыратындарды стационар жағдайында емдеу ауруханада жатудың ұзақтығымен және амбулаторлық жағдайдағыдан гөрi емдеуге жұмсалатын шығындардың көптiгiмен сипатталады.
2000 жылы республикалық бюджет қаражатынан тек инсулин препаратына және таблеткiленген қантты азайтқыш заттарға деген мұқтаждардың 20%-ын ғана жапқан диабетке қарсы препараттарды жеткiзу мен бақылау құралдарын орталықтандырылған сатып алуға 350 млн. теңге (2,5 млн. доллар) бөлiндi.
Қазақстанда науқастарды тексеру мен емдеу емханалардың эндокринологиялық кабинеттерiнде, облыстық (сирегiрек қалалық) ауруханалардың бөлiмшелерiнде, сондай-ақ стационарлардың терапевтiк бөлiмшелерiнде жүргiзiледi. Қант диабетiнiң кеш асқынуларын емдеу жөнiндегi мамандандырылған кабинеттер (бөлiмшелер) жоқ. Дайын эндокринологтардың жеткiлiктi саны жағдайында штаттардың жаппай қысқартылуына байланысты республика кадр тапшылығын бастан өткiзiп отыр.
Соңғы жылдары емдеу-алдын алу мекемелерiнiң реактивтермен және диагностиканың өзге де құралдарымен қамтамасыз етiлуiнiң күрт қысқартылуына байланысты қант диабетiн ерте анықтау жағдайлары едәуiр нашарлады. Глюкометрлер мен тест-сызықтарының тапшылығынан қан тамырлық және басқа асқынулардың тез өршуiне алып келетiн қандағы глюкоза деңгейiне тиiстi бақылау жүргiзiлмейдi.
Сөйтiп, қант диабетi шұғыл шешудi талап ететiн аса маңызды медициналық және әлеуметтiк проблема болып табылады.

3. Бағдарламаның мақсаттары мен мiндеттерi

Осы бағдарламаның басты мақсаты республика диабетологиялық қызметiнiң экономикалық жағынан негiзделген үлгiсiн жасау жолымен қант диабетiмен ауыратын науқастарға медициналық көмек көрсету болып табылады.
Бағдарламаның басты мақсатын жүзеге асырудың басымдықтары:
1. Қант диабетiмен ауыратын науқастарды ерте анықтау және науқастар арасында, сондай-ақ халықтың денi сау бөлiгiнiң арасында алдын алу жұмысының сапасын жақсарту мақсатымен халықты тұрақты түрде белсендi тексерудi жүзеге асыру.
2. Диабетпен күресте пациенттердi өзiне өзi көмек көрсету әдiсiне оқытуға арналған мектептер жүйесiн ұйымдастыру және кеңейту.
3. Диабетологиялық ақпараттық-талдау орталықтарын ұйымдастыру.
4. Қант диабетiнiң ұлттық тiркелiмiн жасау.
5. Дәрiгерлер мен орта медициналық құрамның бiлiктiлiгiн көтеру.
6. Диабетпен ауыратын науқастарды емдеудi жетiлдiру.
7. Қант диабетiмен ауыратын науқастардың өмiрлiк маңызды медикаменттерге (қантты азайтқыштарға), инсулиндi жеткiзу құралдарына, сондай-ақ глюкоза деңгейiн диагностикалау мен бақылау құралдарына деген қажеттерiн қамтамасыз ету болып табылады.

4. Негiзгi басымдықты мақсаттар және Бағдарламаны
iске асырудың тетiгi.
4.1. Қысқа мерзiмдi мақсаттар (2000-2001 жылдар)

1-мақсат. Қант диабетiмен ауыратын науқастарды ерте анықтау және пациенттердiң арасында, сондай-ақ халықтың денi сау бөлiгiнiң арасында алдын алу жұмыстарының сапасын жақсарту мақсатымен халықты тұрақты түрде белсендi тексерудi жүзеге асыру (балалармен қоса жаппай тексеру).
Қазақстан Республикасындағы науқастар санының 1993 жылға дейiнгi жыл сайынғы өсуi 8-12%-ды құрады, бiрақ соңғы жылдары тiркелген науқастардың абсолюттiк саны қысқарды, бұл ең алдымен, көшi-қон процестерiмен және қаржылық қаражаттың тапшылығымен түсiндiрiлетiн белсендi тексерудiң тоқтауымен байланысты. 100 мың тұрғынға шаққандағы көрсеткiштерде 1995-тен 1999 жылға дейiн қант диабетiмен сырқаттанудың жыл сайынғы өсу қарқыны орта есеппен 16%-ды құрады.

Іс-қимыл жоспары:

1. Халықты көмiртегiлерге толеранттiлiк тестiсiнiң бұзылуына тұрақты түрде белсендi тексерудi реттейтiн директивалық құжаттарды дайындау және қант диабетiмен ауруларды анықтау.
2. Тұратын жерлерi бойынша емханаларда глюкозаға толеранттiлiгi бұзылған адамдардың арасында қауiп топтарын құру.
3. Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы халықты қант диабетi ауруының алдын алу мәселелерiне оқытуды ұйымдастыру.
4. Нефропатияның алдын алу. Биохимиялық диагностиканың жоғары сапалы әдiстерiн пайдалану есебiнен нефропатияны ерте анықтау мәнiнде тексерiлетiн науқастардың санын жыл сайын арттыру.
5. Қан тамырлары асқынулары дамуының алдын алу.
1) Мамандандырылған бөлiмшелердiң жанынан (хирургиялық, кардиологиялық, көз, қан тамырлары) қан тамырларының асқынуларын анықтауға арналған:
Аяқ қан тамырларының жай-күйi, оларды күтудiң әдiстерiне үйрету, аяқ киiмдi дұрыс таңдау және қан тамырлары асқынуларының алдын алу жөнiндегi;
барлық науқастардың көз түбiнiң жай-күйiн жылына кемiнде 1 рет тексеру жолымен ерте кезеңдердегi ретинопатияны белсендi анықтау жөнiндегi кабинеттердi ұйымдастыру.
6. Қант диабетiмен ауыратын барлық балалар мен жасөспiрiмдердi жануарлардан алынған инсулинмен емдеуден адам инсулинi препараттарымен емдеуге көшiру. Инсулин препараттарын жеткiзу үшiн шприц-иньекторларды пайдалану.

Даму үрдiсiндегi мониторинг:

1. Жаңа анықталған глюкозаға толеранттiлiгi бұзылған адамдардың, сондай-ақ нефропатиялары, ретинопатиялары және аяқ жақтағы қан тамырлары асқынулары анықталған науқастардың саны туралы мәлiметтердi диабеттiң ұлттық тiркелiмiне бiр мезгiлде бере отырып, денсаулық сақтаудың аумақтық органдарының компьютерлiк деректер базасына ай сайын енгiзу.
2. Жаңа анықталған глюкозаға толеранттiлiгi бұзылған науқастарға, және нефропатиялары, ретинопатиялары және аяқ жақтағы қан тамырлары асқынулары анықталған пациенттерге байланысты шаралар туралы мәлiметтерді диабеттiң ұлттық тiркелiмiне бере отырып, денсаулық сақтаудың аумақтық органдарының компьютерлiк дерекқорына 2 айда 1 рет енгiзу.

2-мақсат. Пациенттердi диабетпен күресте өзiне өзi көмек көрсету әдiсiне оқып-үйретуге арналған мектептер жүйесiн ұйымдастыру және кеңейту және оларды жоғары сапалы әдiстемелiк материалдармен жабдықтау.
Қант диабетiн емдеудiң тиiмдiлiгi, көбiнесе, пациенттердiң өздерi мен науқастың жақындарының диабетпен күреске арналған мектепте алған бiлiмдерiн қолдануға қатысуына байланысты.

Iс-қимыл жоспары:

1. Амбулаториялық-емханалық ұйымдарда қант диабетiмен ауыратын тiркелген науқастардың санына қарай мектептер ұйымдастыру.
2. Құрамында эндокринологиялық орындар бар стационарлардың жанынан мектептер ашу.
Даму үрдiсiндегi мониторинг:

1. Денсаулық сақтаудың аумақтық органдарының ұйымдастырылған мектептер туралы және есептi кезеңде оқытудан өткен науқастардың саны туралы денсаулық сақтаудың орталық атқарушы органына тоқсан сайынғы мәлiметтердi ұсынуы.
2. Диабетологиялық ақпараттық-талдау орталығында жаңа мектептердiң ашылу үрдiсiн және оқытудан өткен науқастардың санын тұрақты бақылай отырып, мектептердiң жұмысы туралы ақпараттардың жеке блогын құру.

3-мақсат. Диабетологиялық ақпараттық-талдау орталықтарын (бұдан әрi - Орталықтар) ұйымдастыру.
Орталықтар денсаулық сақтаудың аумақтық органдардың жанынан немесе көп бейiндi iрi ауруханалардың жанынан мынадай мiндеттердi шешу үшiн:
1. Аймақтағы диабет мектептерiнiң қызметiне басшылық және бақылау жасау.
2. Облыстың диабет мектептерiн жаңа әдiстемелiк материалдармен, нормативтiк құжаттармен қамтамасыз ету, сондай-ақ семинарларды және облыс мектептерiнiң дәрiгерлерi мен медбикелерiн қайта даярлауды ұйымдастыру.
3. Облыстың диабет тiркелiмiнiң ұйымдастырылуы және жұмыс iстеуi.
4. Облыстардың диабет проблемаларына қатысы бар ақпаратын Орталықтың компьютерлiк деректер базасында жинау үшiн ұйымдастырылады.

Iс-қимыл жоспары:

1. Нормативтiк құжаттарды әзiрлеу.
2. Орталықтарды ұйымдастыру, оларды қажеттi құралдармен жабдықтау.

Даму үрдiсiндегi мониторинг:

1. Аймақтық бағдарламаға орталықтандырылған әдiстемелiк басшылық жасай отырып, науқастарды мектептерде оқыту сапасын едәуiр жақсарту.
2. Облыс тiркелiмi проблемаларын түбегейлi шешу.
3. Облыс науқастарын қантты азайтқыш препараттармен, өзiн өзi бақылау және инсулиндi жеткiзу құралдарымен қамтамасыз етудi және олардың шығыстарын бақылау.

4-мақсат. Қант диабетiнiң ұлттық тiркелiмiн құру.
Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасы денсаулық сақтауының мемлекеттiк жүйесiнде қант диабетiне қатысты бiрқатар статистикалық көрсеткiштер бойынша ақпараттар тiркеу жүзеге асырылады. Алайда, бұл мәлiметтер диабетологиялық қызметтiң жағдайын бағалау, дәрi-дәрмектерге қажеттiлiктi, даму перспективасын анықтау үшiн жеткiлiксiз. Бұл көрсеткiштердiң бәрi көптеген елдерде қолданылатын диабеттiң ұлттық тiркелiмдерiнде көрсетiлген.
Республикада диабеттiң ұлттық тiркелiмiн құру қант диабетiмен ауыратындардың науқасы, мүгедектiгi, қайтыс болуы туралы, оның себептерi, кеш асқынулар, емдеу-алдын алу шараларының тиiмдiлiгi туралы жүйелi, сенiмдi ақпарат алуға мүмкiндiк бередi. Бұл науқастарға көрсетiлетiн көмектiң жай-күйiн, инсулинмен және таблетка түрiндегi қантты азайтқыш препараттармен, бақылау құралдарымен қамтамасыз ету деңгейiн бақылауға мүмкiндiк берген болар едi. Тiркелiмдi құру, сондай-ақ диабеттiң ұлттық тiркелiмiндегi деректердiң жалпы банкiсiне жүйелi ақпарат беру арқылы анықталған әрбiр науқасқа арнаулы карта толтыруды көздейдi.

Iс-қимыл жоспары:

1. Ұлттық тiркелiмдi ұйымдастырудың әдiстемесiн дайындау.
2. Диабетологиялық ақпараттық-талдау орталықтарының жанынан диабетпен ауыратындардың саны және асқыну түрлерi, қантты азайтқыш препараттармен қамтамасыз етiлуi туралы компьютерлiк дерекқор құру.
3. Республиканың ұлттық диабет тiркелiмiн құру.
4. Диабетологиялық орталық бойынша деректердi 6 айда 1 рет, оларды диабеттiң ұлттық орталығына беру арқылы түзету мен толықтыру.
5. Әрбiр науқасқа дербес карталарды енгiзу.

4.2 Орта мерзiмдi мақсаттар (2002-2003 жылдар)

1-мақсат. Дәрiгерлердiң және орта медициналық құрамның бiлiктiлiгiн көтеру.

Iс-қимыл жоспары:

1. Медициналық жоғары оқу орындарының бiлiктiлiктi көтеру факультеттерiнде 3 жылда кемiнде бiр рет эндокринолог дәрiгерлердiң бiлiктiлiгiн жүйелi түрде көтеру, медициналық колледждерде және эндокринологиялық бөлiмшелердiң базасында медбикелердiң бiлiктiлiгiн көтеру.
2. Бiлiктiлiктi көтеру факультеттерiнде оқытудың бағдарламаларына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу.
3. Жыл сайын денсаулық сақтаудың аумақтық органдарының компьютерлiк деректер базасына бiлiктiлiктi көтеру курсынан өткен эндокринолог дәрiгерлер мен медбикелердiң саны туралы мәлiметтердi республикадағы диабеттiң ұлттық тiркелiмiне беру арқылы енгiзу.
4. Ғылыми конференциялар мен семинарлар жұмысына қатыстыру жолымен дәрiгерлердiң бiлiктiлiгiн бiржолғы көтеру.

2-мақсат. Диабетпен ауыратын науқастарды емдеудi жетiлдiру.

Іс-қимыл жоспары:

1. Инсулинге тәуелдi диабетпен ауыратындарды негiзiнен интенсификацияланған сызба бойынша емдейтiн терапияға көшiру.
2. Алғаш пайда болған инсулинге тәуелдi диабет кезiнде мүмкiндiгiнше 1-3 ай iшiнде қантты азайтқыш препараттарды қолданбай, диета мен дене шынықтыруды пайдалану.
3. Екiншi үлгiдегi диабетпен ауыратын науқастарды емдеудiң сызбасында үйлескен қан тамыры әсерi арқылы организм үшiн мейлiнше уыты аз препараттарды бiртiндеп ұлғайту.

Даму үрдiсiндегi мониторинг:

1. Диабетпен ауыратын науқастарды емдеудiң әдiстерiн жетiлдiру және жаңа қантты азайтқыш препараттар туралы ғылыми ақпараттарды талдау.
2. Аумақтық денсаулық сақтау органдарының компьютерлiк деректер базасына жаңа анықталған диабетпен ауыратын науқастар туралы және алғашқы кезеңiнде диета мен дене шынықтыруды пайдалану арқылы емдеудiң нәтижелерi туралы ақпараттарды, оларды республикадағы диабеттің ұлттық тiркелiмiне бере отырып енгiзу.

3-мақсат. Қант диабетiмен ауыратын науқастарды өмiрлiк маңызды медикаменттермен (қантты азайтқыштармен), инсулиндi жеткiзу, сондай-ақ глюкоза деңгейiн айқындау және бақылау құралдарымен қамтамасыз ету.
3.1. Бағдарламаны iске асыруды медикаментоздық және диагностикалық қамтамасыз ету.
Iс-қимыл жоспары:

1. Қант диабетiмен ауыратын науқастардың саны туралы ақпараттарды талдау.
2. Өмiрлiк маңызды медикаменттермен (қантты азайтқыштармен), инсулиндi жеткiзу құралдарымен, қант диабетiмен ауыратын науқастардың глюкоза деңгейiн айқындау және бақылау үшiн реактивтермен қамтамасыз етiлуiн талдау.
3. Қантты азайтқыш препараттарды, өзiн өзi бақылау және инсулиндi жеткiзу құралдарын сатып алу жөнiндегi тендерлердi ұйымдастыру және өткiзу.

Iске асырудың әдiстерi:

1. Қантты азайтқыш препараттарды, өзiн өзi бақылау және инсулиндi жеткiзу құралдарын сатып алу жөнiндегi конкурсты өткiзуге арналған iс-шаралар мен құжаттарды дайындау.
2. Республикалық бюджеттiң қаражаты есебiнен инсулиндiк терапия үшiн адамның және шошқаның монокомпоненттiк инсулиндерiн, оның iшiнде балалар мен жасөспiрiмдерге арналған пенфиллалардағы инсулиндердi, сондай-ақ жеткiзу құралдарын (шприцтердi) сатып алу.
3. Жергiлiктi бюджеттің қаражаты есебiнен таблеткiленген қантты азайтқыш препараттарды, қант диабетiмен ауыратын науқастар үшiн глюкоза деңгейiн диагностикалау мен бақылауға арналған құралдарды сатып алу.

Даму үрдiсiндегi мониторинг:

1. Өмiрлiк маңызды медикаменттердi (қантты азайтқыштарды), инсулиндi жеткiзу, қант диабетiмен ауыратын науқастардың глюкоза деңгейiн диагностикалау мен бақылауға арналған құралдарды атаулы жеткiзуге арналған ұлттық тiркелiмнiң деректерiн статистикалық өңдеу.
3.2. Қазақстанда қантты азайтқыш препараттар өндiрiсiн ұйымдастыру.
Мiндет - жоғары халыққаралық стандарттарға жауап беретiн инсулин препараттарын және таблеткадағы қантты азайтқыш препараттарды отандық фармацевтiк кәсiпорындарда ампула жасау, блистирлеу жөнiндегi технологиялық желiлердi жолға қоюды ұйымдастыру болып табылады. Бұл өндiрiс осы препараттарды сатып алуға жұмсалатын валюталық шығындарды азайтуға мүмкiндiк бередi. Өндiрушi фирмалармен талқылау басталғанға дейiн оларды Қазақстанда қолдануға сенiмдi беделi мен ұзақ мерзiмдi перспективасы бар препараттар iрiктелiп алынуы тиiс.

Iс-қимыл жоспары:

1. Қантты азайтқыш препараттарды өндiрушi импорттаушылармен бiрлескен кәсiпорындар ұйымдастыру.
2. Технологиялық желiлерге фармацевтiк фабрикаларда одан әрi ампула жасау және блистирлеу арқылы шет елден "ин балк" және "ангро" дәрiлiк препараттарын жеткiзу.
3.3. Қазақстанда қантты алмастырушылар өндiрiсiн ұйымдастыру. Түпкi мақсат республиканың барлық науқастары мен халқын отандық қантты алмастырушылармен қамтамасыз ету болып табылады.

Iс-қимыл жоспары:

1. Проблемаларды талдау, өндiрiстiң экономикалық және өзге де аспектiлерiн пысықтау.
2. Өндiрiс проблемаларының бүкiл кешенiн ұйымдармен, ықтимал өндiрушiлермен талқылау.
3. Қантты алмастырушылар өндiрiсiн ұйымдастыру.

Даму үрдiсiндегi мониторинг:

1. Қантты алмастырушылар өндiрiсiн ұйымдастыру және науқастарды олармен қамтамасыз ету емдеу нәтижелерiн жақсартуға, өмiр сапасын арттыруға, зат алмасудың бұзылуларын түзетудi жақсартуға, оларды шет елден сатып алудың мүмкiн шығыстарын азайтуға, сондай-ақ қосымша жұмыс орындарын ашуға мүмкiндiк беретiн болады.

Бағдарламаны iске асырудың негiзгi қағидаттары:

1. Бағдарламаның негiзгi мақсаттарын шешудiң салалық тәсiлi және шешiмнiң қажеттiлiк туған жердегi келiсiлген салааралық жолы.
2. Қойылған мақсаттарға жету үшiн әлемдiк диабетологияның озық нәтижелерiн пайдалану мақсатында халықаралық диабетологиялық ұйымдармен өзара iс-қимыл жасау.
3. Осы бағдарламаға сәйкес аймақтық бағдарламаларды әзiрлеу.
4. Осы бағдарламаны iске асырудағы нақты мiндеттердi шешу үшiн жергiлiктi атқарушы өкiмет органдарымен, мемлекеттiк ұйымдармен, әкiмшiлiктiк органдармен өзара iс-қимыл жасау.
5. Диабет туралы бiлiмдi насихаттау үшiн халықтың қалың жiктерiн, қоғамдық ұйымдарды тарту.

5. Қажеттi ресурстар және оларды қаржыландырудың
көздерi

2001-2003 жылдарда бағдарламаны iске асыру:
- республикалық бюджетте диабетке қарсы препараттарды орталықтандырылған жолмен сатып алуға көзделген қаражат шегiнде;
- жергiлiктi бюджеттiң қаражаты есебiнен;
- гранттардың және инвестициялардың есебiнен жүзеге асырылады.
Инсулиндiк қатардың диабетке қарсы емдеу препараттары мен жеткiзу құралдарын орталықтандырылған сатып алу республикалық бюджеттiң қаражатынан 39 бағдарлама бойынша жүзеге асырылатын болады.
Диабетке қарсы таблеткаланған емдеу препараттары мен бақылау және диагностикалау құралдарын сатып алу жергiлiктi бюджеттiң қаражатынан жүзеге асырылатын болады.
Диабет мектептерiн ұйымдастыру, ұлттық тiркелiмдi құру, қантты алмастырғыштарды өндiру мен дәрі-дәрмектердiң ампуласын жасау, блистирлеу жөнiндегi технологиялық желiлердi жолға қою үшiн халықаралық гранттар мен инвестицияларды тарту жоспарлануда.

6. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер

1. Науқастарды емдеу сапасын жақсарту.
2. Науқастарды қантты азайтқыш препараттармен, өзiн-өзi бақылау және инсулин жеткiзу құралдарымен қамтамасыз етудi жақсарту.
3. Кант диабетiнiң ұлттық тiркелiмiн жасау қант диабетiмен ауыратын науқастардың саны туралы сенiмдi деректердi алуға мүмкiндiк бередi, мұның өзi, өз кезегiнде науқастарға тиiмдi көмек көрсету үшiн алғышарттар жасайды.
4. Жоғарыда аталған iс-шаралардың есебiнен науқастардың мүгедек болуы мен қайтыс болуын азайту үшiн жағдайлар жасау.
5. Емдеудi ерте бастау мақсатында диабетпен ауыратындарды белсендi түрде анықтау.
6. Осы бағдарламаны iске асырудың нәтижесi ретiнде экономикалық ауыртпалықты жеңiлдету.

7. 2000-2003 жылдарға арналған "Диабет" мақсатты кешендік
бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар

N! Іс-шара ! Жауаптылар ! Орындау ! Аяқтау ! ! ! мерзімі ! нысаны --------------------------------------------------------------------------- 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5

1 Қант диабетімен ауыра. Азаматтардың Тұрақты ДСА-ның бұйрығы,
тын науқастарды ерте денсаулығын Әкімдердің ше.
анықтау және пациенттер. сақтау саласын. шімдері, Қазақ.
дің арасында, сондай-ақ да басшылықты стан Республика.
халықтың дені сау бөлі. жүзеге асыратын сының Үкіметіне
гінің арасында алдын алу орталық атқарушы есеп беру
жұмыстарының сапасын орган (бұдан әрі
жақсарту мақсатымен ха. -ДСА), облыстар.
лықты тұрақты түрде бел. дың, Астана және
сенді тексеруді жүзеге Алматы қалалары.
асыру ның әкімдері

2 Құрамында эндокриноло. ДСА, Қазақстан 2000 жыл ДСА-ның бұйрығы,
гиялық орындары бар Республикасының IV тоқсан Қазақстан Респу.
медициналық ұйымдардың Диабеттік қауым. бликасының Үкі.
стационарларында аймақ. дастығының (бұ. метіне есеп беру
тар бойынша науқастардың дан әрі ҚРДҚ)
санына қарай штатында көмегімен облыс.
эндокринолог дәрігері тардың, Астана
бар амбулаториялық-емха. және Алматы қала.
налық ұйымдардың жанынан ларының әкімдері
құрылымдық бөлімшелер
ретіндегі Диабет мектеп.
терін ұйымдастыру

3 1. Облыстардағы, ірі ДСА, облыстардың, 2001 жыл ДСА-ның бұйрығы,
қалалардағы озық диабет Астана және Ал. І тоқсан Әкімдердің ше.
мектептерінің базасында маты қалаларының шімдері, Қазақ.
аумақтық денсаулық сақ. әкімдері стан Республика.
тау органдарының құрылым. сының Үкіметіне
дық бөлімшелері ретінде есеп беру
диабетологиялық ақпарат.
тық-талдау орталықтарын
ұйымдастыру.

2. Диабет мектептерінде
жұмыс істейтін нұсқау.
шылар даярлау

4 1. Сырқаттану туралы ДСА, облыстардың 2001 жыл ДСА-ның бұйрығы,
сенімді ақпарат алу үшін Астана және Ал. ІV тоқсан Әкімдердің ше.
республика қант диабе. маты қалаларының шімдері, Қазақ.
тінің ұлттық регистрін әкімдері стан Республика.
жасау, көрсетілетін кө. сының Үкіметіне
мектің мониторингін жүр. есеп беругізу.

5 1. Диабет саласындағы ДСА 2000-2003 ДСА-ның бұйрығы
дәрігерлер мен орта ж.ж.
медициналық құрамның
біліктілігін көтеру

6 Қант диабетімен ауыратын ДСА, облыстардың, 2001-2003 Қазақстан
науқастарды қантты азайт. Астана және Ал. ж.ж. Республикасының
қыш препараттармен, ин. маты қалаларының Үкіметіне
сулинді жеткізу құралда. әкімдері, ҚР ақпарат беру
рымен қамтамасыз ету Қаржы министрлігі

7 Қант диабетімен ауыратын ДСА 2002-2003 Емдеудің
науқастарды емдеудің ж.ж. стандарттары,
жаңа әдістерін енгізу Әдістемелік
ұсыныстар

8 Диабетология саласында ДСА 2001-2003 Ғылыми мақала.
ғылыми зерттеулерді ж.ж. лар, ғылыми-
жүргізу, перспективалық практикалық
бағыттарды айқындау конференциялар

9 Қантты алмастырушылар ДСА, фармацевтік 2002 жыл Қазақстан
өндірісін ұйымдастыру фабрикалар, ҚР І-ІІ Республикасының
Инвестициялар тоқсан Үкіметіне
жөніндегі ақпарат беру
агенттігі, ҚР
Экономика
министрлігі

10 Инсулин ерітінділеріне ДСА, ҚР Инвести. 2002-2003 Қазақстан
ампула жасау және таб. циялар жөніндегі ж.ж. Республикасының
леткадағы қантты азайт. агенттігі, ҚР Үкіметіне
қыш препараттарды блис. Экономика министр. ақпарат беру
тирлеу жөніндегі техно. лігі, ҚР Энерге.
логиялық желілерді жөн. тика, индустрия
деу жөніндегі БК ұйым. және сауда мини.
дастыру, инсулиндік стрлігі
шприц тұтқаларды, бақы.
лау құралдарын дайындау
---------------------------------------------------------------------------
таблицаның жалғасы:
------------------------------------------------
Күтілетін ! Қаржыландыру
нәтижелер ! көздері
------------------------------------------------
6 ! 7
------------------------------------------------
Қант диабетінің Жергілікті бюджеттің
таралуы туралы сенімді қаражаты шегінде
деректер алу жүзеге асырылады

Оқытылған науқастардың Қоғамдық ұйымдардың
қант диабетін емдеуге және халықаралық
тікелей қатысуы және ұйымдардың, қорлардың
оның нәтижесінде гранттарының және
асқынулар мен мүгедек. жергілікті бюджеттің
тіктің азаюы қаражаты есебінен жүзеге
асырылады

Диабетологиялық қызмет. Қоғамдық ұйымдардың
тің құрылымын жасау, және халықаралық
көрсетілетін мамандан. ұйымдардың, қорлардың
дырылған медициналық гранттарының
көмектің үйлесімділігі есебінен жүзеге
асырылады

Сырқаттану бойынша Республикалық және
дерекқор жасау, дәрі- жергілікті бюджеттердің
дәрмектерге, жеткізу есебінен денсаулық
және бақылау құралдарына сақтауға бөлінетін
қажеттілік туралы қаражат шегінде жүзеге
сенімді ақпараттың болуы асырылады

Қант диабетімен ауыратын Кадрларды республикалық
науқастарға көрсетілетін және жергілікті деңгейде
мамандандырылған қайта даярлаудың 10 және
медициналық көмектің 11 бағдарламаларын
сапасын арттыру қаржыландыру есебінен
жүзеге асырылады

Пациенттердің дәрілік Республикалық бюджеттің
препараттармен қамтама. қаражаты шегінде
сыз етілуі, өмір сүрудің инсулиндер сатып алу.
сапасын көтеру. Жергілікті бюджеттің
Диабетпен ауыратын қаражаты шегінде таблет.
науқастардың мүгедектігі каланған препараттар
мен қайтыс болуын азайту сатып алу

Мүгедектік пен қайтыс Қаржылық шығындарды
болуды азайту қажет етпейді

Диабетпен ауыратын Гранттардың және
науқастарды диагностика. инвестициялардың
лаудың және емдеудің есебінен
әдістерін жетілдіру

Қантты алмастырушылармен Гранттардың және
қамтамасыз ету, халықтың инвестициялардың
дені сау бөлігінің есебінен
көміртегілерді пайдала.
нуын қысқарту, сырқатта.
нудың өсуінің алдын алу

Импорттық өндірістің Инвесторлардың
дәрілерін сатып алу қаражаты есебінен
шығыстарын қысқарту,
дәрілерді республикада
өндіру, отандық фарм.
өнеркәсібінің қалыптасуы
------------------------------------------------
Қорытынды

Бағдарламаны орындау диабетпен ауыратындардың денсаулық жағдайының теріс тенденцияларын кідіртуге, аурудың ерте және сонымен бір мезгілде, жасырын түрлерінің анықталуын жақсартуға және түпкі нәтижесінде мемлекет үшін экономикалық ауыртпалық болып тұрған қант диабеті проблемасының жүгін азайту жағдайында мүгедектікті кемітуге, науқастардың белсенді өмір сүруінің ұзақтығын арттыруға мүмкіндік береді.

Об утверждении Целевой комплексной программы "Диабет"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2000 года N 978. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 14 февраля 2003 г. N 159

В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 7 марта 2000 года N 367 P000367_ "О Плане мероприятий по реализации Программы действий Правительства Республики Казахстан на 2000-2002 годы" Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемую Целевую комплексную программу "Диабет".
2. Центральным и местным исполнительным органам принять необходимые меры по реализации Целевой комплексной программы "Диабет".
3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 30 июня 2000 года N 978

Целевая комплексная программа
"Диабет"

1. Введение

Одним из заболеваний, значительно снижающим общий уровень здоровья населения и характеризующимся большим распространением является сахарный диабет, что позволило Всемирной Организации здравоохранения в 1992 годы определить его как неинфекционную эпидемию 20-го века. Каждые 10-15 лет число больных в мире удваивается. Во многих странах диабет вышел на третье место как причина смерти, уступая лишь группе сердечно-сосудистых и онкологических заболеваний. Диабет относится к высоко затратным заболеваниям. Например, в США расходы системы здравоохранения на больных диабетом составили в 1996 году 105 млрд. долларов, что равно трети военного бюджета этой страны. В Швеции с населением в 6,5 миллионов, расходы на решение проблем диабета еще 1978 году составили 221 млн. долларов США.
Диабет неизлечим, но благодаря активному внедрению в практику лечения сахарного диабета достижений мировой диабетологии, во многих странах удалось в десятки раз снизить число и степень выраженности наиболее опасных осложнений, повысить качество жизни больных, при сохранении ими высокого уровня работоспособности на многие годы и десятилетия.
Мировая практика убедительно свидетельствует об очень серьезных положительных результатах использования знаний больными о диабете, полученных в школах для больных диабетом, организованных при лечебных и иных учреждениях, для непосредственного участия больного в лечении своего заболевания и предотвращения развития осложнений. Созданные школы для обучения больных сахарным диабетом методам самопомощи в борьбе с диабетом в Астане, Кокшетау, Петропавловске, Жезказгане, Караганде, Алматы и Усть-Каменогорске существуют в основном за счет энтузиазма работников здравоохранения. Программой предусмотрена организация 109 школ диабета по всей республике, в зависимости от распространенности заболевания сахарным диабетом в регионах, из расчета - одну школу на 1000 зарегистрированных пациентов. Школы организуются отраслевым приказом и являются структурными подразделениями амбулаторно-поликлинических и стационарных медицинских организаций. Для оснащения школ оборудованием и методическими материалами планируется активное привлечение общественных организаций, помощь стран-доноров, международных организаций.
Программой намечается организация во всех областных центрах и городах Астана и Алматы 16 хорошо оснащенных диабетологических информационно- аналитических центров. Организация вышеуказанных школ и центров позволит заложить реальный фундамент диабетологической службы в Казахстане.
Программой также предусматривается налаживание производства сахарозаменителей, которые будут производиться в объемах, достаточных для покрытия потребностей всех больных и населения республики.
В соответствии с пунктом 2,7 "Лекарственное обеспечение, развитие медицинской и фармацевтической промышленности" (к реализации пункта 2,9 Указа Президента Республики Казахстан от 18 мая 1998 год N 3956 U983956_ ) подпунктом 3 "Обеспечить потребность здравоохранения в жизненно-важных медикаментах" (сахароснижающих препаратов) государственной программы "Здоровье народа", планируется наладить технологические линии по ампулированию и блистированию сахароснижающих препаратов. Это позволит на 35-40 % снизить ежегодные затраты в валюте на государственные закупки этих препаратов, а также обеспечит создание дополнительных рабочих мест и развитие отечественной фармацевтической промышленности.
Программа направлена на создание экономически обоснованной модели организации медицинской помощи больным сахарным диабетом, повышение качества и продолжительности жизни пациентов, улучшение качества лечения, расширение сети обучающих центров для больных диабетом и организацию центров по профилактике и лечению сосудистых осложнений с целью снижения инвалидизации и смертности больных.
Эффективное решение проблем диабета помогло бы, не только значительно повысить качество и продолжительность жизни больных, сохраняя их трудоспособность, но и сэкономить значительные бюджетные средства.
Настоящая комплексная программа "Диабет" (далее - Программа) разработана на три года, в соответствии с Законом Республики Казахстан Z970111_ "Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан", во исполнение Программы действий Правительства Республики Казахстан на 2000-2002 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 1999 года N 2014 P992014_ и постановления Правительства Республики Казахстан от 7 марта 2000 года N 367 P000367_ "О плане мероприятий по реализации программы действий Правительства Республики Казахстан на 2000-2002 годы".

2. Современное состояние проблемы сахарного диабета

Состояние здоровья населения Республики Казахстан характеризуется общим его ухудшением. Высокими остаются общая заболеваемость, общая и детская смертность, сокращается средняя продолжительность жизни.
В Казахстане отмечается неуклонный рост числа больных диабетом. Наблюдается значительное увеличение числа наиболее тяжелых осложнений, приводящих к инвалидизации. На 1 января 2000 года зарегистрировано свыше 105 тысяч больных и более тысячи из них составляют дети и подростки. По данным медицинской статистики заболеваемость сахарным диабетом в республике в показателях на 100 тысяч населения (число заболеваний зарегистрированных впервые в жизни) составила: в 1995 году - 35,2; 1996 году - 41,4; 1997 году - 47,9; 1998 году - 65,6; 1999 году - 70,1. Ежегодный темп роста заболеваемости за эти годы в среднем составил 15,4. Отмечается рост заболеваемости сахарным диабетом среди детей. В показателях на 100 тысяч населения (число заболеваний зарегистрированных впервые в жизни) заболеваемость сахарным диабетом у детей составила: в 1995 году - 3,0; 1996 году - 4,4; 1997 году - 4,7; 1998 году -6,2; 1999 году - 6,7. Ежегодный темп роста заболеваемости среди детей за эти годы в среднем составил 17,4 %.
Наибольшего внимания заслуживают больные дети и подростки, взрослые - больные диабетом первого типа и четвертая часть больных диабетом второго типа, которые без инсулина обречены на гибель. На 1 января 2000 года по данным медицинской статистики зарегистрировано 37 350 взрослых больных диабетом (15 954 первого типа и 21 396 второго типа) и 1568 детей больных диабетом первого типа.
Среди больных диабетом смертность от сердечно-сосудистых осложнений в 4-5 раз выше, чем в общей популяции, в 10 раз выше частота слепоты, в 50 раз чаще гангрены и ампутации нижних конечностей, в 5-6 раз больше случаев хронической почечной недостаточности. В Казахстане, в результате осложнений от сахарного диабета ежегодно умирает до 5 тысяч человек. Среди больных сахарным диабетом в 1999 году впервые поставленных на учет по инвалидности пациентов оказалось 1191, повторно 3211 человек и около 30 % от общего числа инвалидов по сахарному диабету бессрочных.
В силу особенностей заболевания больные диабетом нуждаются в ежедневном пожизненном приеме сахароснижающих препаратов, высоком уровне первичной и специализированной стационарной помощи. При этом лечение больных диабетом в условиях стационара характеризуется более длительным пребыванием на койке и большими затратами на лечение, чем в амбулаторных условиях.
В 2000 году из средств республиканского бюджета выделено 350 миллионов тенге (2,5 млн. долларов) на централизованный закуп противодиабетических препаратов, средств доставки и контроля, которые покрыли потребность только препаратов инсулина и 20 % таблетированных сахароснижающих средств.
В Казахстане обследование и лечение больных проводится в эндокринологических кабинетах поликлиник, эндокринологических отделениях областных (реже городских) больниц, а также в терапевтических отделениях стационаров. Отсутствуют специализированные кабинеты (отделения) по лечению поздних осложнений сахарного диабета. При достаточном числе подготовленных эндокринологов республика испытывает дефицит кадров в связи с повсеместным сокращением штатов.
В последние годы в связи с резкими сокращениями обеспечения лечебно- профилактических организаций реактивами и другими средствами диагностики значительно ухудшились условия для раннего выявления сахарного диабета. Из-за дефицита глюкометров и тест-полосок не проводится надлежащий контроль уровня глюкозы в крови, что приводит к быстрому развитию сосудистых и других осложнений.
Таким образом, сахарный диабет является исключительно серьезной медицинской и социальной проблемой, требующей незамедлительного решения.

3. Цели и задачи Программы

Главной целью настоящей Программы является оказание медицинской помощи больным сахарным диабетом путем создания экономически обоснованной модели диабетологической службы республики.
Приоритетами осуществления главной цели Программы являются:
1. Осуществление регулярного, активного обследования населения, с целью раннего выявления больных сахарным диабетом и улучшение качества профилактической работы среди больных, а также среди здоровой части населения.
2. Организация и расширение сети школ для обучения пациентов методам самопомощи в борьбе с диабетом.
3. Организация диабетологических информационно-аналитических центров.
4. Создание национального регистра сахарного диабета.
5. Повышение квалификации врачей и среднего медицинского персонала.
6. Совершенствование лечения больных диабетом.
7. Обеспечение потребности больных сахарным диабетом жизненно-важными медикаментами (сахароснижающими), средствами доставки инсулина, а так же средствами диагностики и контроля уровня глюкозы.

4.0сновные приоритетные цели и механизм
реализации Программы

4.1 Краткосрочные цели (2000-2001 годы)

Цель 1. Осуществление регулярного активного обследования населения с целью раннего выявления больных сахарным диабетом и улучшение качества профилактической работы среди пациентов, а так же среди здоровой части населения (массовые обследования, включая детей).
Ежегодный прирост числа больных в Республике Казахстан до 1993 года составлял 8-12%, но в последние годы абсолютное число зарегистрированных больных сократилось, прежде всего, это связано с миграционными процессами и с прекращением активного обследования, обусловленного дефицитом финансовых средств. В показателях на 100 тысяч населения с 1995 по 1999 годы ежегодный темп роста заболеваемости сахарным диабетом в среднем, составляет 16 %.

План действий:

1. Подготовка директивных документов, регламентирующих регулярное активное обследование населения на нарушение теста толерантности к углеводам и выявление больных сахарным диабетом.
2. Формирование групп риска среди лиц с нарушенной толерантностью к глюкозе в поликлиниках по месту жительства.
3. Организация обучения населения вопросам профилактики заболевания сахарным диабетом через средства массовой информации.
4. Профилактика нефропатии. За счет использования высококачественных методов биохимической диагностики увеличить число ежегодно обследуемых больных на предмет раннего выявления нефропатии.
5. Профилактика развития сосудистых осложнений:
1) Организация кабинетов при специализированных отделениях (хирургических, кардиологических, глазных, сосудистых) на предмет выявления сосудистых осложнений:
по обследованию состояния сосудов нижних конечностей, обучению методам ухода за ними, правильному подбору обуви и мерам профилактики сосудистых осложнений;
по активному выявлению ретинопатии на ранних этапах путем обследования состояния глазного дна у всех больных не реже 1 раза в год.
6. Перевод всех детей и подростков, больных сахарным диабетом, с лечения инсулином животного происхождения на лечение препаратами человеческого инсулина. Использование шприц-инъекторов для доставки препаратов инсулина.

Мониторинг в динамике:

1. Ежемесячное введение в компьютерную базу данных территориальных органов здравоохранения, с одновременным переводом в национальный регистр диабета сведений о числе вновь выявленных больных, лиц с нарушенной толерантностью к глюкозе, а так же больных с выявленными нефропатиями, ретинопатиями и сосудистыми осложнениями со стороны нижних конечностей.
2. Введение 1 раз в 2 месяца сведений в компьютерную базу данных территориальных органов здравоохранения, с переводом в национальный регистр диабета, о мерах, принятых в связи с вновь выявленными больными, лиц с нарушенной толерантностью к глюкозе и пациентов с нефропатиями, ретинопатиями и сосудистыми осложнениями со стороны нижних конечностей.

Цель 2. Организация и расширение сети школ для обучения пациентов методам самопомощи в борьбе с диабетом и оснащение их высококачественными методическими материалами.
Эффективность лечения сахарного диабета во многом зависит от участия самих пациентов и близких больного, применении знаний, полученных в школе для борьбы с диабетом.

План действий:

1. Организация школ в амбулаторно-поликлинических организациях, в зависимости от количества зарегистрированных больных сахарным диабетом.
2. Организация школ при стационарах, имеющих в составе эндокринологические койки.

Мониторинг в динамике:

1. Предоставление территориальными органами здравоохранения ежеквартальных сведений об организованных школах и о числе больных, прошедших обучение за отчетный период в центральный исполнительный орган здравоохранения.
2. Формирование отдельного блока информации в диабетологическом информационно-аналитическом центре о работе школ, с регулярным контролем динамики открытия новых школ и количества прошедших обучение больных.

Цель 3. Организация диабетологических информационно-аналитических центров (далее Центры).
Центры организуются при территориальных органах здравоохранения или при крупных многопрофильных больницах для решения следующих задач:
1. Руководство и контроль, за деятельностью школ диабета в регионе.
2. 0беспечение школ диабета области новейшими методическими материалами, нормативными документами, а также организация семинаров и переподготовка врачей и медсестер школ области.
3. Организация и функционирование регистра диабета области.
4. Сбор информации, касающейся проблем диабета области в компьютерной базе данных Центра.

План действий:

1. Подготовка нормативных документов.
2. 0рганизация Центров, оснащение их необходимым оборудованием.
Мониторинг в динамике:

1. Значительное улучшение качества обучения больных в школах при централизованном методическом руководстве региональной Программой.
2. Радикальное решение проблем регистра области.
3. Контроль, за обеспечением больных области сахароснижающими препаратами, средствами самоконтроля и доставки инсулина и их расходом.

Цель 4. Создание национального регистра сахарного диабета.

В настоящее время в государственной системе здравоохранения Республики Казахстан осуществляется регистрация информации по ряду статистических параметров, касающихся сахарного диабета. Однако эти сведения недостаточны для оценки состояния диабетологической службы, определения потребности в лекарственных средствах, перспектив развития. Все эти показатели отражены в существующих в большинстве стран национальных регистрах диабета.
Создание национального регистра диабета республики позволит получать систематическую, достоверную информацию о заболеваемости, инвалидности, смертности больных сахарным диабетом, ее причинах, поздних осложнениях, эффективности лечебно-профилактических мероприятий. Это дало бы возможность контролировать состояние помощи больным, уровня обеспечения инсулином и таблетированными сахароснижающими препаратами, средствами контроля. Так же создание регистра предполагает заполнение на каждого выявленного больного специальной карты с систематической передачей информации в общий банк данных в национальный регистр диабета.

План действий:

1. Подготовка методики организации национального регистра.
2. Создание при диабетологических информационно-аналитических центрах компьютерной базы данных о числе больных диабетом и видах осложнений, обеспеченности сахароснижающими препаратами.
3. Создание национального регистра диабета республики.
4. Корректировка и пополнение данных по диабетологическому центру 1 раз в 6 месяцев, с передачей их в национальный регистр диабета.
5. Внедрение персональных карт на каждого больного.

4.2 Среднесрочные цели (2002-2003 годы)

Цель 1. Повышение квалификации врачей и среднего медицинского персонала.

План действий:

1. Систематическое повышение квалификации врачей-эндокринологов на факультетах повышения квалификации медицинских вузов не реже 1 раза в 3 года, повышение квалификации медсестер в медицинских колледжах и на базе эндокринологических отделений.
2. Внесение изменений и дополнений в программы обучения на факультетах повышения квалификации.
3. Ежегодный ввод в компьютерную базу данных территориальных органов здравоохранения, с передачей ее в национальный регистр диабета республики, сведений о количестве врачей-эндокринологов и медсестер, прошедших курсы повышения квалификации.
4. Разовое повышение квалификации врачей путем участия в работе научных конференций и семинаров.

Цель 2. Совершенствование лечения больных диабетом.

План действий:

1. Перевод лечения больных с инсулинзависимым диабетом на терапию преимущественно по интенсифицированной схеме.
2. При впервые выявленном инсулиннезависимом диабете использование диеты и физических нагрузок по возможности без применения сахароснижающих препаратов в течение 1-3 месяцев.
3. Постепенное увеличение менее токсичных для организма препаратов с сочетанным сосудистым действием в схеме лечения больных диабетом второго типа

Мониторинг в динамике:

1. Анализ научной информации о совершенствовании методов лечения больных диабетом и о новых сахароснижающих препаратах.
2. Ввод в компьютерную базу данных территориальных органов здравоохранения, с передачей ее в национальный регистр диабета республики, информации о вновь выявленных больных диабетом и о результатах лечения на начальном этапе с использованием диеты и физических нагрузок.

Цель 3. Обеспечение больных сахарным диабетом жизненно-важными медикаментами (сахароснижающими), средствами доставки инсулина, а так же средствами диагностики и контроля уровня глюкозы.

3.1. Медикаментозное и диагностическое обеспечение реализации Программы.

План действий:

1. Анализ информации о количестве больных сахарным диабетом.

2. Анализ обеспеченности жизненно-важными медикаментами (сахароснижающими), средствами доставки инсулина, реактивами для диагностики и контроля уровня глюкозы у больных сахарным диабетом.
3. Организация и проведение тендеров по закупу сахароснижающих препаратов, средств самоконтроля и доставки инсулина.

Методы реализации:

1. Подготовка мероприятий и документации для проведения конкурса по закупу сахароснижающих препаратов, средств самоконтроля и доставки инсулина.
2. Закуп человеческих и свиных монокомпонентных инсулинов для инсулинотерапии, в том числе инсулинов в пенфиллах для детей и подростков, а так же средств доставки (шприцев) за счет средств республиканского бюджета.
3. Закуп таблетированных сахароснижающих препаратов, средств диагностики и контроля уровня глюкозы для больных сахарным диабетом за счет средств местного бюджета.

Мониторинг в динамике:

1. Статистическая обработка данных национального регистра для адресной доставки жизненно-важных (сахароснижающих) медикаментов, средств доставки инсулина, диагностики и контроля уровня глюкозы больным сахарным диабетом.

3.2. Организация производства сахароснижающих препаратов в Казахстане.
Задачей является организация наладки технологических линий по ампулированию, блистированию на отечественных фармацевтических предприятиях наиболее качественных, отвечающих высшим международным стандартам препаратов инсулина и таблетированных сахароснижающих препаратов. Данное производство позволит снизить валютные затраты на покупку этих препаратов. До начала дискуссий с фирмами-производителями должны быть отобраны препараты, имеющие надежную репутацию и долгосрочную перспективу их применения в Казахстане.

План действий:

1. Организация совместных предприятий с импортерами-производителями сахароснижающих препаратов.
2. Поставка из-за рубежа лекарственных препаратов "ин балк" и "ангро" на технологические линии с последующим ампулированием и блистированием на фармацевтических фабриках.

3.3. Организация производства в Казахстане сахарозаменителей. Конечной задачей является обеспечение всех больных и населения республики сахарозаменителями отечественного производства.

План действий:

1. Анализ проблемы, проработка экономических и иных аспектов производства.
2. 0бсуждение всего комплекса проблем производства с организациями, потенциальными производителями.
3. Организация производства сахарозаменителей.

Мониторинг в динамике:

1. Организация производства и обеспечение больных сахарозаменителями будет способствовать улучшению результатов лечения, повышению качества жизни, улучшению коррекции обменных нарушений, снижению расходов для возможного закупа их за рубежом, а также созданию дополнительных рабочих мест.

Основные принципы реализации Программы:

1. Отраслевой подход к решению основных целей Программы и согласованный межотраслевой путь решения там, где в этом возникнет необходимость.
2. Взаимодействие с международными диабетологическими организациями с целью использования передовых результатов мировой диабетологии для достижения поставленных целей.
3. Разработка региональных программ в соответствии с данной программой.
4. Взаимодействие с местными органами исполнительной власти государственными организациями, административными органами для решения конкретных задач в реализации данной программы.
5. Привлечение широких слоев населения, общественных организаций для пропаганды знаний о диабете.

5. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Реализация программы в 2001-2003 годах будет осуществляться:
- в пределах средств, предусмотренных в республиканском бюджете на централизованный закуп противодиабетических препаратов;
- за счет средств местного бюджета;
- за счет грантов и инвестиций.
Централизованный закуп противодиабетических препаратов инсулинового ряда и средств доставки будет осуществляться по 39 программе из средств республиканского бюджета.
Закуп таблетированных противодиабетических лекарственных препаратов и средств контроля и диагностики будет осуществляться из средств местного бюджета.
Для организации школ диабета, создания национального регистра, производства сахарозаменителей и наладки технологических линий по ампулированию и блистированию лекарственных средств, планируется привлечение международных грантов и инвестиций.

6. Ожидаемые результаты от реализации Программы

1. Улучшение качества лечения больных.
2. Улучшение обеспеченности больных сахароснижающими препаратами, средствами самоконтроля и доставки инсулина.
3. Создание национального регистра сахарного диабета позволит получить достоверные данные о количестве больных сахарным диабетом, что в свою очередь создаст предпосылки для оказания эффективной помощи больным.
4. Создание условий для снижения инвалидизации и смертности больных за счет вышеперечисленных мероприятий.
5. Активное выявление больных диабетом с целью раннего начала лечения.
6. Снижение тяжести экономического бремени как следствие реализации данной программы.

7. Мероприятия по реализации Целевой комплексной программы
"Диабет" на 2000-2003 годы

--------------------------------------------------------------------------- N! Мероприятия ! Ответственные ! Срок ! Форма ! ! ! выполнения ! завершения --------------------------------------------------------------------------- 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ---------------------------------------------------------------------------

1 Осуществление Центральный Постоянно Приказ АЗО.

регулярного активного исполнительный Решения акимов.

обследования населения орган, Отчет в

с целью раннего выявления осуществляющий Правительство

больных сахарным диабетом руководство в Республики

и улучшение качества области охраны Казахстан

профилактической работы здоровья граждан

среди больных, а так же (далее АЗО)

среди здоровой части акимы областей,

населения городов Алматы

и Астаны

2 Организация "Школ АЗО, акимы 2000 год Приказ АЗО.

диабета" как структурных областей, городов IV квартал Отчет в

подразделений при Алматы и Астаны, Правительство

амбулаторно- при содействии Республики

поликлинических Диабетической Казахстан

организациях, имеющих в ассоциации

штате врача- Республики

эндокринолога, Казахстан (далее

в зависимости от ДАРК)

количества больных по

регионам, в стационарах

медицинских организаций,

имеющих в составе

эндокринологические койки

3 1. Организация АЗО, акимы 2001 год Приказ АЗО.

диабетологических областей, I квартал Решения акимов.

информационно- городов Алматы Отчет в

аналитических центров в и Астаны Правительство

областях, крупных городах Республики

как структурных Казахстан

подразделений

территориальных органов

здравоохранения на базе

передовых школ диабета

2. Подготовка

инструкторов для работы

в школах диабета

4 1. Создание АЗО, акимы 2000 год Приказ АЗО.

национального регистра областей, IV квартал Решения акимов.

сахарного диабета городов Алматы Отчет в

республики для и Астаны Правительство

получения достоверной Республики

информации о Казахстан

заболеваемости,

проведения мониторинга

оказываемой помощи

5 1. Повышение АЗО 2000- Приказ АЗО

квалификации врачей и 2003 гг.

среднего медицинского

персонала в области

диабета

6 Обеспечение больных АЗО, акимы 2001- Информация в

сахарным диабетом областей, 2003 гг. Правительство

сахароснижающими городов Алматы Республики

препаратами, средствами и Астаны. Казахстан

доставки инсулина Министерство

финансов РК

7 Внедрение новых методов АЗО 2002- Стандарты

лечения больных сахарным 2003 гг. лечения.

диабетом Методические

рекомендации

8 Проведение научных АЗО 2001- Научные статьи,

исследований в области 2003 гг. научно-

диабетологии, определение практические

перспективных направлений конференции

9 Организация производства АЗО, 2002 год Информация в

сахарозаменителей фармацевтические I-II Правительство

фабрики, кварталы Республики

Агентство РК по Казахстан

инвестициям,

Министерство

экономики РК

10 Организация СП по АЗО, Агентство 2002- Информация в

наладке технологических РК по 2003 гг. Правительство

линии по ампулированию инвестициям, Республики

растворов инсулина и Министерство Казахстан

блистированию экономики РК,

таблетированных Министерство

сахароснижающих энергетики,

препаратов, изготовлению индустрии и

инсулиновых шприц-ручек, торговли РК

средств контроля

---------------------------------------------------------------------------
продолжение таблицы
----------------------------------------------
Ожидаемый результат ! Источники !
! финансирования !
---------------------------------------------!
6 ! 7 !
---------------------------------------------!

Получение Осуществляется в

достоверных данных о пределах средств

распространенности местного бюджета

сахарного диабета

Непосредственное Осуществляется за

участие обученных счет общественных

больных в лечении организаций и грантов

сахарного диабета и международных

как следствие организаций, фондов

снижение, осложнений и средств местного

и инвалидности бюджета

Создание структуры Осуществляется за

диабетологической счет общественных

службы, организаций и

скоординированность грантов международных

оказания организаций, фондов

специализированной

медицинской помощи

Создание базы данных Осуществляется за

по заболеваемости, счет республиканского

наличие достоверной и местного бюджета в

информации о пределах средств

потребности в выделяемых на

лекарственных здравоохранение

средствах, средствах

доставки и контроля

Повышение качества Осуществляется за

специализированной счет финансирования

медицинской помощи 10 и 11 программы-

больным сахарным переподготовка кадров

диабетом на республиканском

и местном уровне

Обеспеченность Закуп инсулинов в

пациентов пределах средств

лекарственными республиканского

препаратами, бюджета.

повышение качества Закуп таблетированных

жизни. Снижение препаратов в пределах

инвалидизации и средств местного

летальности больных бюджета

диабетом

Снижение Не требует финансовых

инвалидизации и затрат

смертности

Совершенствование За счет грантов и

методов диагностики инвестиций

и лечения больных

диабетом

Обеспеченность За счет грантов и

сахарозаменителями, инвестиций

сокращение потребления

углеводов здоровой

частью населения,

предупреждение роста

заболеваемости

Сокращение расходов За счет средств

на закуп лекарств инвесторов

импортного

производства,

производство

лекарственных средств

в республике,

становление

отечественной

фармпромышленности

---------------------------------------------------------------------------

Заключение

Выполнение программы позволит приостановить негативные тенденции в состоянии здоровья больных диабетом, улучшит выявляемость ранних и скрытых форм заболевания, в конечном итоге, будет способствовать снижению инвалидизации, увеличению продолжительности активной жизни больных, при одновременном снижении тяжести экономического бремени проблем сахарного диабета для государства.