Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 30 қараша N 1548. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2003.12.22. N 1285 қаулысымен.

"Ел Президентiнiң 2000 жылғы 24 қазандағы Қазақстан халқына "Еркiн, тиiмдi және қауiпсiз қоғамға" Жолдауында қойылған мiндеттердi iске асыру жөнiндегi іс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000 жылғы 8 желтоқсандағы N 1826
қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарының әкiмдерi Қазақстан Республикасының Экономика және сауда министрлiгiмен бiрлесiп, Бағдарламада көзделген iс-шаралардың уақтылы iске асырылуын қамтамасыз етсiн.
3. Қазақстан Республикасының Экономика және сауда министрлiгi Қазақстан Республикасының министрлiктерi мен өзге де орталық және жергiлiктi органдарының Бағдарламаны орындау жөнiндегi қызметiн үйлестiрудi жүзеге асырсын.
4. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2001 жылғы 30 қарашадағы
N 1548 қаулысымен
бекітілген

Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс материалдары,
бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың
2002-2005 жылдарға арналған
БАҒДАРЛАМАСЫ

Астана, 2001 жыл

Бағдарламаның паспорты

Атауы Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс
материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары
өнеркәсiбiн дамытудың 2002-2005 жылдарға
арналған бағдарламасы

Бағдарламаны "Ел Президентiнiң 2000 жылғы 24 қазандағы
әзірлеу үшiн Қазақстан халқына "Еркiн, тиiмдi және
негiздеме қауiпсiз қоғамға" Жолдауында қойылған
мiндеттердi iске асыру жөнiндегi iс-шаралар
жоспары туралы" Қазақстан Республикасы
Yкiметiнiң 2000 жылғы 8 желтоқсандағы N 1826
қаулысы

Негiзгi әзiрлеушi Қазақстан Республикасы Экономика және сауда
министрлiгiнiң Құрылыс iстерi жөнiндегi
комитетi, Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан
және Маңғыстау облыстарының әкiмдерi

Мақсаты Аймақтың негiзгi қажеттiлiгiн қамтамасыз ету
мен импортқа тәуелдiлiгiн төмендету үшiн
бәсекеге қабiлетті құрылыс материалдары
өнеркәсiбiнiң базасын құру

Мiндеттерi Энергия мен ресурс үнемдейтiн тың тиiмдi
технологияларды игеру әрi ендiру негiзiнде
жұмыс iстеп тұрған және тоқтап қалған
өндiрiстi қайта жаңғырту, қайта бейiмдеу,
қайта қалпына келтiру және жаңаларын салу
жолымен аймақта құрылыс материалдары
өнеркәсiбiнiң өндiрiстiк әлеуетiн дамыту

Басымдықтары Импорттың орнын басу, жаңа технологияларды
енгiзу және жұмыс орындарын құру

Қаржыландыру Екiншi деңгейдегi банкiлердің қаражаты,
көздерi кәсiпорындардың өз қаражаты есебiнен
қаржыландыру

Күтiлетiн Батыс аймақ құрылыс өнiмдерiнiң негiзгi талап
нәтиже етiлетiн түрлерiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк
беретiн құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң
базалық кәсiпорындарын алады, елiмiзге шеттен
келтiрiлетiн қымбат құрылыс материалдары мен
бұйымдарының әкелiнуi шектеледi, құрылыс
саласының экспорттық әлеуетi арттырылады,
жаңа жұмыс орындары құрылады, аймақта
экономиканың одан әрi қарқынды дамуы үшiн
алғышарттар жасалады.

Iске асыру мерзiмi 2002-2005 жылдар

1. Кiрiспе

Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасы "Ел Президентiнiң 2000 жылғы 24 қазандағы Қазақстан халқына "Еркiн, тиiмдi және қауiпсiз қоғамға" Жолдауында қойылған мiндеттердi iске асыру жөнiндегi Iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 8 желтоқсандағы N 1826 қаулысына сәйкес әзiрленген. Бағдарламаны әзiрлеуге республика құрылыс материалдары өнеркәсiбi орындарының жұмыс істеуі үшiн қолайлы жағдай жасау бөлiгiнде импорттың орнын басу саясатын нақты iске асыру себеп болды.
Қазақстанның Батыс аймағында күрделi құрылыс қарышты қарқынмен жүргiзiлуде, Батыс облыстардың шаруашылық жүргiзушi субъектілерi игерген құрылыс инвестициясының көлемi 2000 жылы 131,1 млрд. теңге болды, оның iшiнде құрылыс-монтаж жұмыстарының үлесi жалпы көлемнiң 38%-ын құрайды, ол 49,8 млрд. теңге.
Саланың қолда бар өндiрiстiк әлеуетiнiң бүгiнде жартысынан азы пайдаланылуда. Көпшілік жағдайда бұл өндiрiстiң төмен техникалық деңгейiмен және шығарылған өнiмнiң сапасымен айқындалады. Екiншi жағынан, бiрқатар құрылыс материалдары бойынша тиiстi стандарттық сапаға сәйкес келетiн өз өндiрiсiмiз бола тұра шетелдiк инвесторлар мен отандық тапсырысшылар, жобалау және құрылыс-монтаж ұйымдары импорттық өндiрiстiң ұқсас құрылыс материалдары мен бұйымдарын қолданып жүр, бұл да отандық өндiрiстiң дамуына кедергi келтiредi.
Осының нәтижесiнде, тек 2000 жылдың өзiнде Батыс Қазақстанға 90 млн. АҚШ долларынан астам сомаға құрылыс материалдары әкелiндi, бұл шамамен 13 млрд. теңгеге тең.
Техникамен қайта жарақтандыру және салу негiзiнен шағын кәсiпкерлік саласында әрi кiшкене өндiрiстер шегiнде кәсiпорындардың өз қаражаты есебінен жүзеге асырылды. Соңғы жылдары Қазақстанның Батыс облыстарында қыш тақталарын, пластикалық құбырларды, металл-жабынқыштарды, ағаштан және пластикадан жасалған ұсталық бұйымдарды, құрғақ қоспаларды және басқа да өнiмдердi шығару жөнiндегi өндiрiстер пайда болды. Бiрақ, аймақтың құрылыс базасында құрылған жаңа өндiрiстiң үлесi азғантай, аймақтың құрылыс материалдарына негiзгi қажеттілігiн қамтамасыз ету саласына өзгерiстер енгiзу және импортты шектеу үшiн олар өндiрген өнiмнiң номенклатурасы мен көлемi жеткiлiксiз.
Құрылыстың әлдеқайда iрi жобаларын iске асыру мен кәсiпорындарды қайта жаңғырту өз қаражатының жетiмсiздiгiнен тежелiп тұр.
Құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң даму болашағын бағалай отырып, өндiргiш күштердi орналастырудың аумақтық ерекшелiктерi туралы айтпауға болмайды. Негiзгi күрежолдардың орналасуы мен ұзындығы, тасымалдаудың жоғары көлiктiк тарифтерi әрi энергиялық ресурстар Шығыс және Орталық аймақтардан әкелiнетiн құрылыс материалдарының бағасын арттырады, сөйтiп олардың бәсекеге қабiлетiн төмендетедi. Осы проблема өндiргiш күштердi ұтымды орналастыруды қоса алғанда, теңгерiмдi және ұтымды мемлекеттiк саясатты жүргiзудi талап етедi.
Батыс Қазақстанның ұзақ мерзiмдi дамыту болашағы, осы аймаққа күрделi құрылысқа инвестицияның тұрақты түсуi мен өсуi және республиканың Батысында құрылыс өнiмдерiнiң iрi рыногын құру аймақта құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың басымдығын айқындайды.
Аймақ үшiн таяу жылдардағы негiзгi мiндеттер негiзiнен iшкi рынокты қамтамасыз етуге қабілетті, импортты қысқартуға, экспорттық мүмкiндiктер жасауға және жаңа жұмыс орындарын ашуға ықпал ететiн жаңа технологиялар мен озық техниканы игеру есебiнен сапалы құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өндiрiсiн ұйымдастыру үшiн тікелей отандық, шетелдiк инвестициялар мен займдарды тарту болып табылады.
Мұндай жағдайда осы Бағдарламаға сәйкес аймақта отандық құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өндiрiсiн дамыту үшiн шаралар қабылдау қажеттiлiгi пiсiп жетiлдi.

2. Қазақстанның Батыс аймағындағы құрылыс материалдары,
бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiнiң қазiргi жай-күйiн талдау

1. Құрылыс материалдарын, бұйымдарын және
құрастырмаларын өндіру

Кезiнде аймақта одақтық кооперация ескерiле отырып ведомстволық мүдделер негiзге алынып орналастырылған құрылыс материалдарын, бұйымдары мен құрастырмаларын шығару жөнiндегi өндiргіш күштердiң желiсi болды.
1992 жылы Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарында құрылыс материалдары және құрылыс индустриясы өнеркәсiбiнiң негiзiн 319 өндiрiстiк кәсiпорын құрады. Олар негiзiнен құрылыс кiрпiштерiн, темiрбетон бұйымдары мен құрастырмаларды шығарды, сондай-ақ табиғи құмды, қиыршықтасты, ғанышты, әктi, борды және табиғи қаптағыш тасты және т.б. өндiру мен қайта өңдеу жөнiндегi кәсiпорындар болды.
Бiрақ, аймақтың құрылыс материалдарын шығару жөнiндегi жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарының негiзгi қоры жаңарып отырмады және моральдық әрi табиғи тозуға ұшырады. Жекешелендiру процесiнiң, меншiк иелерiнiң рыноктық жағдайда қаражатының және басқару дағдысының болмауы немесе жетiспеуi салдарынан, сондай-ақ құрылыс кешенінің өндiрiстiк базасын дамытуға арналған инвестицияның күрт қысқаруынан жұмыс iстеп тұрған өндiрiстiң құрылымы мен техникамен қайта жаңарту баяулап қалды. Техникалық қайта жарақтандырудың артта қалуы құрылыс материалдарының жеткiлiксiз сапасына, импорттық материалдармен төмен бәсекелестiк қабiлетiне себепшi болды, осының нәтижесiнде көптеген кәсiпорынға тоқтап қалу, банкротқа ұшырау және тарау тән болды.
Өз өндiрiсiнiң болмауынан немесе тоқтап тұруынан қазiргi уақытта осы аймақ толық көлемде құрылыстық шыны, цемент, қаптағыш кiрпiш, еден жабыны (линолеум, ламинат, паркет), бояулар, жылуұстағыш материалдар, металл және алюминий профилдерiнен жасалған құрастырмалар, пластмассадан жасалған бұйымдар және т.б. сияқты өнiмдердi импорттан алады.
Құрылыс материалдары импортының өсуi отандық құрылыс өнiмдерi өндiрiсiнiң құлдырауына және кәсiпорындардың өндiрiстiк қуатын пайдалануды 10-25%-ға дейiн төмендетуге алып келдi, бұл Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс өнiмдерiнiң өндiрiсi көлемiнiң төмендеуiне ықпал еттi. 1991 жылғы өндiрiстiң көлемiмен салыстырғанда 2000 жылы аймақта бұрын жұмыс iстеген өндiрiстiң өнiмдер шығару көлемi шектiк шама бойынша және пайызда мынадай болды:

табиғи құм - 220,5 мың текше метр немесе 17,6%;
рудалық емес материалдар - 1 951 мың текше метр немесе 44%;
силикат кiрпiш - 16 млн. шартты дана немесе 13%;
темiрбетоннан жасалған
жиналмалы құрастырмалар - 38,3 мың текше метр немесе 7,3%;
құрылыстық кiрпiш - 5 млн. шартты дана немесе 2,1%;
әк - 83 мың тонна немесе 87,3%;
бояулар - 10 тонна немесе 0,3%.
Осыған қарамастан құрылыс кешенiнiң материалдық базасының негiзгi бағыты бойынша 1998 жылы құрылыстың құлдырауы тоқтады, ал кейбiреулерiнде өсу байқалды, бұл саланың бiраз кәсiпорны рынок жағдайларына бейiмделе бастағанын көрсетедi. Айталық, 2001 жылдың 1-тоқсанында 2000 жылдың сәйкес кезеңiне қарағанда құрылыс өнiмдерi өндiрiсiнiң көлемi: рудалық емес материалдар - 252%, табиғи құм - 535%, қыш тақталар - 167%, құрылыстық кiрпiш - 104%, темiрбетоннан жасалған жиналмалы құрастырмалар - 594%, силикат кiрпiш 220% және сол сияқты болды. Көрсетiлген жай бұдан әрi аймақтың құрылыс материалдарына, бұйымдары мен құрастырмаларына қажеттiлiктің өскендiгiн сипаттайды.

2. Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс
материалдарының, бұйымдарының және құрастырмаларының
2000 жылғы импорты мен қажеттiлiгi

Қазiргi уақытта отандық рынок шетелдiк өнiмдермен толып тұр, яғни республиканың аймақтары экспортшы елдер үшiн құрылыс өнiмдерiн сату рыногы болып отыр. Бұл процесс, әсiресе қаралып отырған аймақка тән. 2000 жылы Батыс облыстар бойынша құрылыс материалдары импортының құндық көлемi 90,2 млн. АҚШ долларын құрады, бұл республика бойынша импорттың жалпы көлемiнiң 49,8%-ына сәйкес.
2000 жылы құрылыс материалдары импортының ең басым көлемi Батыс Қазақстан (41 млн. АҚШ доллары), Атырау (31 млн. АҚШ доллары) облыстарына келедi, одан кейiн Маңғыстау (11 млн. АҚШ доллары) мен Ақтөбе (7,2 млн. АҚШ доллары). Аймақтағы құрылыс материалдарының импорты жөнiндегi деректер 1-кестеде берiлген.

1-кесте

Рет! ! ! Импорт ! N ! ! !_________________!Қажет. ! Атауы ! Өлшем бірлігі ! ! сомасы !тілік ! ! ! саны !мың АҚШ ! ! ! ! !доллары.! ! ! ! ! мен !

1. Табиғи және басқа да құмдар мың текше м. 0,909 290,4 242
2. Рудалық емес материалдар мың текше м. 8,820 138,8 2107
(қиыршықтас)
3. Цемент мың тонна 152,7 4586 165
4. Ғаныш, әк мың тонна 118,6 1516,5 124,5
5. Бор және доломит мың тонна 0,548 11,2 2,0
6. Бояулар мен лактар мың тонна 2,532 3176 2,8
7. Жақпалар, тығыздағыштар, мың тонна 5,36 1449 5,7
бітегіштер
8. Полимерден жасалған мың тонна 2,36 11977,3 2,6
құбырлар және фитингтер
9. Пластмассадан жасалған тонна 202 1070 222
терезелер, есіктер және
жақтаулар
10. Ағаш талшықты тақта (АТТ) мың шаршы метр 294,1 243,3 324
11. Линолеум мың шаршы метр 382,2 1106 420
12. Қожмақта, минералды мақта мың текше м. 18,5 2210 21
13. Жаяусоқпақ төсемі мың шаршы метр 15,3 122 17
14. Жабынқыш, қыш тақталар мың тонна 49,8 2786 55
15. Бетоннан жасалған мың тонна 34,2 4745 38
арматураланбаған бұйымдар
16. Шифер, асбестцемент құбыр мың тонна 6,255 346,7 7,0
17. Құрылыстық кірпіш млн.дана 6,831 1659 7,5
18. Силикат және қож кірпіш млн.дана - - 17
19. Қаптағыш қыш тақта мың шаршы метр 240,1 1729 357
20. Оқшауланған табақтан тонна 901 2858,7 946
жасалған панельдер
21. Қара металдан жасалған мың тонна 17,164 34288 18
металл құрастырма
22. Алюминийден жасалған тонна 56 651,5 59
құрастырма
23. Отқа төзімді кірпіш мың тонна 5,668 1119,2 6,2
24. Ағаш жаңқалы тақта (АЖТ) мың шаршы метр 250,3 224,4 263
25. Жиналмалы темірбетон мың текше м. - - 43
құрастырмалар
26. Гранит, мәрмәр және басқа мың шаршы - - 15
да тастар метр
27. Басқа материалдар, бұйымдар 119000
Жиыны: 90200
___________________________________________________________________________

Құрылыс материалдары мен бұйымдары импортының құрылымын талдау импортталатын материалдардың iшiнен құндық тұрғыдағы үлес салмағы бойынша қара металдан жасалған металл құрастырманың (34,3 млн. АҚШ доллары), полимерден жасалған құбырлар мен фитингтердің (11,9 млн. АҚШ доллары), цементтiң (4,6 млн. АҚШ доллары), бояулардың (3,2 млн. АҚШ доллары), минералды мақтаның (2,2 млн. АҚШ доллары), жабынқыш пен қыш кірпiштердiң (4,4 млн. АҚШ доллары), бетоннан жасалған арматураланбаған бұйымдардың (4,7 млн. АҚШ доллары) және басқалардың алда екендiгiн көрсетедi.

3. Өндiрiстi дамыту проблемалары

Құрылыс материалдары өнеркәсiбi кәсiпорындарының жағдайын талдау өндiрiстi дамыту және өнiмдердiң бәсекеге қабiлетiн арттыру проблемалары ел экономикасын дамытудың жалпы проблемаларымен тығыз байланысты және саланың өзiндiк ерекшелiктерi бар екенiн көрсетедi.
Басты проблемаларға мыналарды жатқызуға болады:
аймақтың құрылыс материалдарының негiзгi түрлерi бойынша айтарлықтай импортқа тәуелдi болуы;
өндiрiстi жарақтандырудың төменгi техникалық деңгейi, технологиялық жабдықтар мен кәсiпорындардың негiзгi құралдарының едәуiр моральдық және табиғи тозуы;
кәсiпорындарда айналым қаражатының және өндiрiстi жаңғырту және техникамен қайта жарақтандыруға арналған қордың болмауы;
құрылыс материалдары өндiрiсiн қаржыландыруда тәуекелдiң жоғарғы дәрежеде болуынан қаржылық ресурстарға қол жетiмдiлiктiң шектеулiлiгi;
құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiнiң өндiргiш күштерiн орналастыруда аймақтық сәйкессiздiк;
энергия ресурстарына және шикiзаттарды тасымалдауға қойылған жоғары тарифтер;
құрылыс өнiмдерiне төмен төлем қабiлеттi сұраныс;
импорттың орнын басатын және экспортқа бейiмделген өндiрiстi дамыту үшiн инвестицияның жеткiлiксiз ынталандырылуы;
мемлекетiшілік өндiрiстiк кооперацияның дамымауы;
өндiрiлген өнiмнің сапасын басқару стандарттарынан және халықаралық әдiстерiнен артта қалушылық.
Сонымен бiрге, құрылыс материалдарының өндiрiсiн дамытуға капиталдарды тарту жоғары қаржылық мүмкiндiктердiң есебiнен мердiгерлiк жұмыстарға тендерлердi жиi жеңiп алған және өз елiнен әкелiнетiн құрылыс материалдарының импортына мүдделi шетелдiк құрылыс фирмаларының өктемдiк жүргiзуiне кедергi келтiредi.

3. Бағдарламаның мақсаттары мен мiндеттерi

Республиканың Батыс аймағындағы құрылыс материалдарының негiзгi түрлерi бойынша қажеттiлiктi қамтамасыз етуге және импортты шектеуге мүмкiндiк беретiн құрылыс материалдары өндiрiсiнiң базалық өндiрiсiн құру мен қайта оңалту, халықтың жұмыспен қамтылуын арттыру, экспорттық мүмкiндiктi көтеру және тұтастай алғанда сала мен экономиканы бұдан да қарқынды дамыту үшiн алғышарттар дайындау Бағдарламаның мақсаты болып табылады.
Батыс Қазақстанның бай табиғи ресурстарын белсендi игеру, сондай-ақ күрделi құрылыстағы инвестициялардың өсуi аймақтың экономикалық және өнеркәсiптiк дамуына едәуiр ықпал етедi.
Осыған байланысты өнеркәсiптiк саясаттағы ұзақ мерзiмдi стратегиялық мiндетке импорттың орнын басудың белсендi саясатын жүргiзу, еңбектi көп қажетсiнетiн және күрделi жұмсалымды қажет ететiн өндiрiстен ғылымды қажетсiнетiн өндiрiске көшу жолымен құрылыс материалдары өнеркәсiбінің өнiмдерiн әкелуден республиканың тәуелділігiн жоспарлы түрде төмендету жатады.
Бағдарламамен жергiлiктi ресурстық әлеуеттi пайдалану негiзiнде құрылыс материалдарының бiрқатар бөлiгiнiң жеке өндiрiсiн, оның iшiнде стратегиялық маңызы барларын ұйымдастыру көзделген.
Қойылған мақсаттарға жету үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:
құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң кәсіпорындарын дамыту үшiн нормативтiк құқықтық және нормативтiк-техникалық база жасау;
жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарға қайта жаңғыртуды және техникамен қайта жарақтандыруды жүргiзу және энергия мен ресурстар үнемдеушi озық технологияларды енгiзу негiзiнде жаңа өндiрiстер құру;
инвестицияларды тарту жолымен жобаларды қаржыландыру;
тiкелей инвестициялар, займдар, несиелер тартудың мүмкiндiктерiн белсендi пайдалану;
отандық және шетелдiк инвесторларды тарта отырып өндiрiске несие берудiң аралас нысандарын дамыту;
несиелердi, займдарды тарту жөнiнде мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету, стратегиялық маңызды, бiрақ тiкелей инвесторлар үшiн күрделi жұмсалымды қажет ететiн және тартымдылығы аз жобаларды мемлекеттiк инвестициялар бағдарламасына енгiзу;
икемдi кеден саясатын пайдалану, лизингтiк әдiстердi кеңiнен енгізу жолымен құрылыс материалдары мен бұйымдары өндiрiсiне арналған жаңа технологиялар, машиналар және тетiктер, технологиялық жабдықтар енгiзудi ынталандыру;
шағын кәсiпкерлiктi белсендi дамыту және салаға жабдықтау лизингiн енгiзу.

4. Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары және
басым инвестициялық жобаларды iрiктеу

Құрылыс саласының материалдық базасын жасау, импортқа тәуелдiлiктi төмендету және өз өндiрiсiнiң материалдарымен аймақтың мұқтажын толық қамтамасыз ету мақсатында бағдарламаны мынадай негiзгi бағыттар бойынша iске асыру жоспарланды.
Нормативтiк құқықтық және нормативтiк-техникалық қамтамасыз ету.
Халықаралық талаптарға сәйкес келетiн ұлттық стандарттарды әзiрлеу негiзiнде көрнеу сапасыз импорт тауарлар мен бұйымдарды шектеу үшiн құрылыс өнiмдерiн сертификаттаудың мүмкiндiгiн кеңiнен пайдалану қажет. Осы мақсатта мiндеттi сертификаттауға жататын импортталатын құрылыс материалдары мен бұйымдардың тiзбесiн кеңейту қажет. Бұл шаралар импортқа барар жолдағы бейтарифтiк кедергiлердiң бiрi болып табылады.
Көрсетiлген шараларды жүзеге асыру үшiн және жоғары сапалы әрi бәсекеге қабiлеттi өнiмдердi өндiру мақсатында нормативтiк-техникалық құжаттарды және мемлекетаралық (ТМД аумағында қолданылып жүрген) әрi Халықаралық техникалық стандарттарға сәйкес келетiн құрылыс материалдарын, бұйымдары мен құрастырмаларын шығаруға арналған стандарттарды жетiлдiру қажет.
Кәсiпкерлерге құрылыс материалдарының өндiрiсiн қалпына келтiру мен жаңасын ұйымдастыруда мемлекеттiк қолдау және техникалық көмек көрсету.
Құрылыс материалдарының озық өндiрiсiн жасау мен қалпына келтiру өз кезегiнде күрделi технологиялық процестер мен циклдарды қамтамасыз ететiн, қазiргі технологиялық жабдықтар кешендерiмен жарақтандыруды, шикiзатты қайта өңдеу мен жеткiзудi және басқа да көптеген факторды қажет ететiн көбiнесе iрi күрделi жұмсалымдарға байланысты. Мемлекет тарапынан қолдау мен көмек көрсетiлмеген жағдайда кәсiпорындардың жаңа қуаттарды iске қосуы үшiн өз күшi мен қаражаты жеткiлiксiз. Осыған байланысты мынадай шараларды көздеу қажет.
Техникалық көмек көрсету саласында:
аймақта құрылыс материалдарының рыногына маркетингтiк зерттеудi жүзеге асыру;
өз өнiмдерiнiң ықтимал тұтынушыларын және iшкi рынокта сұранымға ие бұйымдардың номенклатурасын анықтауда саланың кәсiпорындарына ақпараттық қызмет көрсету;
лизингтiк негiзде берiлуi мүмкiн технологиялық жабдықтардың тiзбесiн анықтау;
құрылыс материалдары өнеркәсiбiнің отандық өнімдерін жарнамалауға жәрдемдесу болжанып отыр.
Кәсiпорындар мен жобаларды инвестициялық қолдау шаралары ретiнде:
тiкелей инвестицияларды мемлекеттiк қолдау туралы қолданыстағы заңнамада көзделген жеңiлдiктер мен артықшылықтарды беру;
мемлекеттiк инвестициялар бағдарламасына стратегиялық маңызды жобаларды енгiзу;
қаржы-өнеркәсiптiк топтардың қаражатын тарту;
құрылыс өнiмдерiн өндiрушiлер мен тұтынушыларға, бiрiншi кезекте кепiлдi сатып алу мен есеп айырысу бойынша Батыс аймақ аумағында инвестициялық қызметтi жүзеге асыратын аса iрi шетелдiк және ұлттық компанияларға салааралық келiсiмдер жасасуға жәрдемдесу болжанып отыр.
Мемлекеттiк қолдаудың пәрмендi құралдарының бiрi:
"Қазақстан Даму банкi" жабық акционерлiк қоғамының несиелiк саясаты туралы 2001-2003 жылдар кезеңiне арналған меморандумы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 12 қыркүйектегi N 1187 қаулысы ;
"Отандық тауар өндiрушiлердi қолдау шаралары шеңберiнде несиелендiрiлген инвестициялық жобаларды iрiктеу ережесі" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 12 қыркүйектегi N 1384 қаулысы болуға тиiс.
Бұл кесiмдермен құрылыс саласы мен құрылыс материалдарының өндiрiсi инвестициялық жобаларды несиелеу кезiнде басым бағыттардың қатарына қосылып отыр.
Мемлекеттiң инвестициялар бағдарламасына енгiзу есебiнен қаржыландырылатын аймақ үшiн басым және стратегиялық маңызды инвестициялық жобалар.
Құрылыстық шыны өндiрiсi. Табиғи шикiзаттық ресурстардың көп болуына қарамастан кәдiмгi құрылыстық шыны әлi күнге дейiн импортталып отыр. Өз шыны өнеркәсiбiн құру және шыны мен басқа да өнiмдердi өндiру кезiнде шикiзаттың негiзгi құрамдас бөлiгi ретiнде кальцийленген сода шығару проблемасын шешу қажет. Республикада бұл өндiрiстің жоқ екендiгi ескерiліп, оны қаржыландыру мемлекеттік инвестициялар бағдарламасына енгiзу есебiнен жүзеге асырылмақ.
Цемент өндiрiсi. Республиканың өз өндiрiсi болуына қарамастан Қазақстанның Батыс аймағында 2000 жылы цементтiң импорты 153 мың тонна болды. Цемент импорты қазақстандық цемент өндiрушiлердiң алыс орналасуымен және тасымалдау кезiнде тиiсiнше құнының едәуiр артуымен түсiндiрiледi. Шығыс және Оңтүстiк аймақтардан Батыс облыстарға цементтi жеткiзу кезiнде көлiктiк шығыстар цементтi сату құнының 65-70%-ын құрайды. Аймаққа отандық цементтi жеткiзгенде жоғары көлiктік шығыстарды және келешекте оны тұтынудың одан әрi өсуiн ескере отырып цемент, оның iшiнде бiрегей шикiзат кен орнының негiзiнде ақ цемент өндiру жөнiндегi зауытты салу орынды. Оларды өндiру құнын өндiрудiң құрғақ тәсiлiн енгiзу арқылы төмендетуге болады.
Тiкелей инвестициялар есебiнен қаржыландырылатын басым инвестициялық жобалар.
Қабырғалық материалдар өндiрiсi. Озық технологиялар базасының негiзiнде қаптағыш қыш кiрпiш және қабырғалық блоктар өндiру жөнiндегi зауыттар салу қажет. Тұрғын үй және қоғамдық мақсаттағы объектiлер құрылысының өсуi әрi қала құрылысының қазiргi талаптары ескеріліп сапалы қаптағыш кiрпiшке қажеттiлiк артады. Бүгiнде Батыс аймақта материалдың осы түрінің өндiрiсi жоқ.
Бор өндiрiсiн ұйымдастыру. Маңғыстау облысында бордың бiрегей кен орны бар. Ол өзiнiң сапасы мен қасиетi бойынша Қазақстанда ғана емес, сондай-ақ жақын шетелдерде бар барлық ұқсас кен орындарынан асып түседi. Бор жоғары сапалы ақ цемент пен құрғақ қосындылар өндiрiсi үшiн негiзгi құрамы болып табылады, сондай-ақ өзге де өнiм өндiруде қолданылады.
Бояулар мен лактар өндiрiсi. Лак-бояулық материалдар импортының мол көлемi, мұнай-химия өнеркәсiбiнiң даму болашағы тиiстi сапалық деңгейде және ассортиментте өнiмнiң көрсетiлген түрлерiнiң отандық өндiрiсiн дамыту жөнiндегi мiндеттi қояды.
Полимер материалдар мен бұйымдар өндiрiсi. Құбырлар, линолеум мен ламинат шығаруды ұйымдастыруға, экологиялық таза еден жабындарының ассортиментiн кеңейтуге қажеттілiк бар.
Құрғақ қосындылар өндiрiсi. Әрлеу материалдарының жаңа түрлерiнiң өндiрiсiн игеру аймақта жоғары сапалы шикiзаттың болуымен байланысты. Өнiмнiң осы түрлерiн өндiру жөнiндегi кәсiпорындар республикада негiзiнен Алматы қаласында орналасқан.
Дәнекерлiк электрод өндiрiсi. Құрылыстық металл құрастырмалар мен құбырларды жинау мен монтаждау үшiн қазiргi уақытта шетелден импортталатын дәнекерлiк электрод өндiрiсiн игеру қажет.
Осы Бағдарлама отандық құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өндiрiсiн дамыту, құрылыс өнiмдерінің iшкi және сыртқы рыногында олардың бәсекеге қабiлетiн арттыру, елiмiзге қымбат бағалы импортталатын құрылыс материалдары мен бұйымдарын әкелудi азайту және құрылыс саласының экспорттық әлеуетiн арттыру, сондай-ақ жаңа жұмыс орындарын құру мен халықтың жұмыспен қамтылуын арттыру үшiн жағдай жасауға бағытталған.

5. Бағдарламаны қаржыландыру көздерi

2002-2005 жылдары Бағдарламада көзделген инвестициялық жобаларды iске асыру үшiн негiзгi қаржыландыру көздерi мен қолайлы жағдайлар мыналар:
барлық меншiк нысанындағы мүдделi ұйымдардың өз қаражаттары;
екiншi деңгейдегi банктердiң несиелерi;
тiкелей шетелдiк және отандық инвестициялар;
халықаралық қаржы ұйымдарының гранттары.
Құрылыс материалдары өнеркәсiбiне капиталды тарту әртүрлi нысанда, оның iшiнде лизинг, бiрлескен кәсiпорындар құру және басқалар түрiнде жүзеге асырылмақ.
2002-2005 жылдары Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытуға 26 млрд. теңге қажет. Оның ішінен мемлекеттiк инвестициялар бағдарламасына енгiзу шаралары шеңберiнде тартылатын қаражат 15,836 млрд. теңгенi, тiкелей инвестицияларды тарту есебiнен 10,123 млрд. теңгенi құрайды.

6. Күтiлетiн нәтижелер

Қазақстанның Батыс аймағының экономикасын дамытудың және осы аймақта көмiрсутектi шикiзат өндiру үшiн инфрақұрылым жасаудың болашағы таяу жылдары осы облыстарда құрылыс индустриясының дамуына оң болжам жасауға мүмкiндiк бередi. Осы болжам саланың қолда бар материалдық базасымен, өндiрiстің минералдық-шикiзаттық ресурстарын және бiлiктi еңбек әлеуетiн ұйымдастыру мен қалпына келтiру үшiн қажеттi негiзгi қорлардың болуымен беки түседi. Жаңа технологияларды және жоғары өнiмдi жабдықтарды енгiзу материалды, энергияны және еңбектi көп қажетсiнетiн өнімдердi 25-30%-ға төмендетуге бағытталған. Құрылыс материалдарының түрлерiн кеңейту де, олардың сапасын арттыру да көзделiп отыр.
Бағдарламаны iске асыру:
2006 жылы өнiмнiң негiзгi түрлерi бойынша аймақтың қажеттiлiгін құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң өнiмдерiмен қамтамасыз етудiң көлемiн 70-80%-ға дейiн жеткiзуге;
құрылыс материалдарының, бұйымдары мен құрастырмаларының импортына аймақтың тәуелдiлiгiн төмендетуге;
құрылыс материалдарының, бұйымдары мен құрастырмаларының тиiмдi және экологиялық таза түрлерiн кеңейтуге;
озық технологияны енгiзу есебiнен материалды, энергияны және еңбектi көп қажет ететiн өндiрiстi азайтуға әрi өнiмнiң өзiндiк құнын төмендетуге;
аймақта саланың өндiрiстiк әлеуеттi одан әрi үдету үшiн база жасауға;
шамамен 2 200 жұмыс орнын ашуға;
салықтың нақты түсiмiн арттыруға;
құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң өнiмдерiн экспортқа шығару мүмкiндiгiн арттыруға мүмкiндiк бередi.
Бұдан басқа, құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң базалық кәсiпорындарын құру аймақта аралас салаларда - энергетика, отын өнеркәсiбi, сауда және көлiк салаларында тиiмділік бередi.

7. Қазақстанның Батыс аймағында құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегі iс-шаралар жоспары

Рет! Іс-шара ! Аяқталу нысаны ! Орындалуына !Орындалу N ! ! ! жауаптылар ! мерзімі

1 2 3 4 5
___________________________________________________________________________
Нормативтік құқықтық және нормативтік-техникалық қамтамасыз ету
___________________________________________________________________________
1 Аймақта шығарылатын Қазақстан Респу. Экономика және 2002-2004
құрылыс материалдарына бликасы Экономи. сауда министр. жылдар
арналған нормативтiк- ка және сауда лігі
техникалық құжаттар мен министрлігінің
стандарттарды халықаралық Құрылыс істері
талаптар деңгейiнде жөніндегі коми.
әзiрлеу тетінің бұйрығы
___________________________________________________________________________
Жаңадан құрылатын және дамушы өндірістерге мемлекеттік қолдау мен
техникалық көмек көрсету
___________________________________________________________________________
2 Құрылыс тауарларының Батыс аймақтағы Экономика және 2003 жыл
көрмесiн өткiзу көрме сауда министр. ішінде
лігі
___________________________________________________________________________
3 Жеңiлдiктi несие беру Үкіметке ұсыныс Экономика және 2002 жыл
немесе стратегиялық аса сауда ішінде
маңызды жобаларды мемле. министрлігі
кеттiк инвестициялар
бағдарламасына қосу
жолымен инвестициялық
қолдау жөнiнде ұсыныстар
дайындау
___________________________________________________________________________
Аймақ үшін басым және стратегиялық маңызды инвестициялық жобаларды іріктеу
___________________________________________________________________________
4 Ақтөбе облысында табақ Мемлекеттік Ақтөбе облысы. 2003-2005
әйнек өндiру жөнiнде инвестициялар ның әкімі, жылдар
зауыт салу бағдарламасына Экономика және
қосу сауда министр.
лігі
___________________________________________________________________________
5 Батыс Қазақстан облысында Батыс Қазақстан 2003-2005
ақ цемент өндiру жөнiнде -----"----- облысының жылдар
(құрғақ әдiс бойынша) әкімі, Экономи.
цемент зауытын салу ка және сауда
министрлігі
___________________________________________________________________________
6 Ақтөбе облысында әрлеу Объекті салуға Ақтөбе облысы. 2003-2004
материалдарын, бояулар тікелей инвести. ның әкімі, жылдар
мен пигменттер өндiрiсiн цияларды тарту Экономика және
дамыту сауда
министрлігі
___________________________________________________________________________
7 Ақтөбе облысында электрод Ақтөбе облысы. 2003 жыл
өндiрiсiн ұйымдастыру -----"----- ның әкімі,
Экономика және
сауда министр.
лігі
___________________________________________________________________________
8 Атырау облысында полиэти. Атырау облысы. 2003 жыл
ленді құбыр өндіру -----"----- ның әкімі,
жөнінде зауыт салу Экономика
және сауда
министрлігі
___________________________________________________________________________
9 Атырау облысында кальций. Объектi салуға Атырау облысы. 2003-2004
ленген сода өндiру тікелей инвести. ның әкiмi, жылдар
цияларды тарту Экономика
және сауда
министрлігі
___________________________________________________________________________
10 Атырау облысында құрғақ Атырау облысы. 2003 жыл
қоспалардың (тығыздағыш, -----"----- ның әкімі,
бiтеме және жақпа Экономика
материалдардың) өндiрiсiн және сауда
ұйымдастыру министрлігі
___________________________________________________________________________
11 Батыс Қазақстан облысында Батыс Қазақстан 2003-2005
озық икемдi технология -----"----- облысының жылдар
бойынша қаптағыш кiрпiш пен әкімі, Экономика
блоктар өндiрiсiн және сауда
ұйымдастыру министрлігі
___________________________________________________________________________
12 Батыс Қазақстан облысында Батыс Қазақстан 2003-2005
әк өндiрiсiн техникамен -----"----- облысының жылдар
қайта жарақтандыру әкiмi, Экономика
және сауда
министрлiгi
___________________________________________________________________________
13 Маңғыстау облысында Маңғыстау 2003 жыл
линолеум және ламинат -----"----- облысының әкiмi,
өндiрiсiн ұйымдастыру Экономика және
сауда министрлiгi
___________________________________________________________________________
14 Маңғыстау облысында озық Маңғыстау 2003 жыл
икемдi технология бойынша -----"----- облысының
қаптағыш кiрпiш пен әкімі, Экономика
блоктар өндiрiсiн және сауда
ұйымдастыру министрлiгi
___________________________________________________________________________
15 Маңғыстау облысында бор Маңғыстау 2003 жыл
өндiрiсiн ұйымдастыру -----"----- облысының әкімі,
Экономика және
сауда министрлігі
___________________________________________________________________________

Об утверждении Программы развития промышленности строительных материалов, изделий и конструкций в Западном регионе Казахстана на 2002-2005 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2001 года N 1548. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 22 декабря 2003 г. N 1285 (P031285)

В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 декабря 2000 года N 1826 P001826_ "О Плане мероприятий по реализации задач, поставленных Президентом страны в Послании народу Казахстана K002000_ "К свободному, эффективному и безопасному обществу от 24 октября 2000 года" Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемую Программу развития промышленности строительных материалов, изделий и конструкций в Западном регионе Казахстана на 2002-2005 годы (далее - Программа).
2. Акимам Актюбинской, Атырауской, Западно-Казахстанской и Мангистауской областей совместно с Министерством экономики и торговли Республики Казахстан обеспечить своевременную реализацию мероприятий, предусмотренных Программой.
3. Министерству экономики и торговли Республики Казахстан осуществлять координацию деятельности министерств и иных центральных и местных органов Республики Казахстан по выполнению Программы.
4. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 30 ноября 2001 года N 1548

Программа
развития промышленности строительных материалов,
изделий и конструкций в Западном регионе Казахстана
на 2002-2005 годы

Астана, 2001

Паспорт Программы

Наименование Программа развития промышленности строительных

материалов, изделий и конструкций в Западном регионе

Казахстана на 2002-2005 годы

Основание для Постановление Правительства Республики Казахстан от 8

разработки декабря 2000 года N 1826 P001826_ "О Плане

Программы мероприятий по реализации задач, поставленных

Президентом страны в Послании народу Казахстана "К

свободному, эффективному и безопасному обществу от 24

октября 2000 года"

Основной Комитет по делам строительства Министерства экономики

разработчик и торговли Республики Казахстан, акимы Актюбинской,

Атырауской, Западно-Казахстанской и Мангистауской

областей

Цель Создание базы промышленности конкурентоспособных

строительных материалов для обеспечения основной

потребности и снижения импортозависимости региона

Задачи Развитие производственного потенциала промышленности

строительных материалов региона путем строительства

новых и реконструкции, перепрофилирования, реанимации

действующих и простаивающих производств на основе

освоения и внедрения новых эффективных энерго- и

ресурсосберегающих технологий

Приоритеты Импортозамещение, внедрение современных технологий,

создание рабочих мест

Источники Финансирование за счет средств банков второго уровня и

финансирования собственных средств предприятий

Ожидаемый Западный регион получит базовые предприятия

результат промышленности стройматериалов, позволяющие обеспечить

регион основными востребованными видами строительной

продукции, ограничить импорт дорогостоящих

импортируемых в страну строительных материалов и

изделий, повысить экспортный потенциал строительной

отрасли, создать новые рабочие места, создать

предпосылки для дальнейшего интенсивного

экономического развития региона

Сроки реализации: 2002-2005 годы

1. Введение

Программа развития промышленности строительных материалов, изделий и конструкций в Западном регионе Казахстана на 2002-2005 годы разработана в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 декабря 2000 года N 1826 P001826_ "О Плане мероприятий по реализации задач, поставленных Президентом страны в Послании народу Казахстана K002000_ "К свободному, эффективному и безопасному обществу от 24 октября 2000 года". Мотивацией для разработки Программы стала практическая реализация политики импортозамещения в части создания благоприятных условий для работы предприятий промышленности стройматериалов республики.
Нарастающими темпами в Западном регионе Казахстана идет капитальное строительство, объем строительных инвестиций, освоенный хозяйствующими субъектами западных областей за 2000 год, составил более 131,3 млрд. тенге, из них на долю строительно-монтажных работ приходится 38% от общего объема, что составляет 49,8 млрд. тенге.
Имеющийся производственный потенциал отрасли сегодня используется менее чем наполовину. Во многом это определяется низким техническим уровнем производства и качеством выпускаемой продукции. С другой стороны, при наличии собственных производств по некоторым строительным материалам соответствующего стандартам качества, иностранные инвесторы и отечественные заказчики, проектные и строительно-монтажные организации зачастую практикуют применение аналогичных строительных материалов и изделий импортного производства, что также не способствует развитию отечественного производства.
В результате всего этого только в 2000 году в Западный Казахстан было завезено строительных материалов на сумму примерно 13 млрд. тенге или свыше 90 млн. долларов США.
Техническое перевооружение и строительство за счет собственных средств предприятий осуществляется в основном в сфере малого предпринимательства и в рамках небольших производств. В последние годы в западных областях Казахстана появились производства по выпуску керамической плитки, пластмассовых труб, металлочерепицы, столярных изделий из древесины и пластика, сухих смесей и другой продукции. Однако, доля созданных новых производств в строительной базе региона незначительна, номенклатура и объем производимой ими продукции недостаточна для того, чтобы внести перелом в области обеспечения основных потребностей региона в строительных материалах и ограничения импорта.
Реализация более крупных проектов строительства и реконструкции предприятий тормозится нехваткой собственных средств.
Оценивая перспективу развития промышленности стройматериалов, нельзя не упомянуть о территориальных особенностях размещения производительных сил. Расположение и протяженность основных магистралей, высокие транспортные тарифы на перевозку и энергоресурсы увеличивают цену поставляемых строительных материалов из восточных и центральных регионов и тем самым снижают их конкурентоспособность. Данная проблема требует проведения сбалансированной и рациональной экономической политики, включая рациональное размещение производственных мощностей.
Перспективы долгосрочного развития Западного Казахстана, стабильный приток и рост инвестиций в капитальное строительство в данном регионе и образование на Западе республики крупного рынка строительной продукции определяют приоритетность развития промышленности строительных материалов, изделий и конструкций в регионе.
Основной задачей для региона на ближайшие годы является привлечение прямых отечественных, иностранных инвестиций и займов для организации производства качественных строительных материалов, изделий и конструкций за счет освоения новых технологий и передовой техники, способных обеспечить в основном внутренний рынок, способствовать сокращению импорта, созданию экспортных возможностей и открытию новых рабочих мест.
В этих условиях назрела необходимость принятия мер для развития отечественного производства строительных материалов, изделий и конструкций в регионе в соответствии с настоящей Программой.

2. Анализ современного состояния промышленности строительных
материалов, изделий и конструкций в Западном регионе Казахстана

1. Производство строительных материалов, изделий и конструкций

В свое время в регионе существовала сеть производственных мощностей по выпуску строительных материалов, изделий и конструкций, которые размещались исходя из ведомственных интересов с учетом существовавшей союзной кооперации.
Основу промышленности стройматериалов и строй индустрии Актюбинской, Атырауской, Западно-Казахстанской и Мангистауской областей в 1992 году составляли 319 производственных предприятий. В основном они выпускали кирпичи строительные, железобетонные изделия и конструкции, а также имелись предприятия по добыче и переработке природного песка, щебня, гипса, извести, мела и природного облицовочного камня и так далее.
Однако основные фонды существовавших предприятий региона по выпуску стройматериалов не обновлялись и оказались морально и физически устаревшими. Вследствие процессов приватизации, нехватки или отсутствия средств и навыков управления в условиях рынка у собственников, а также из-за резкого сокращения инвестиций на развитие производственной базы строительного комплекса, замедлились структурные и технические преобразования действующих производств. Отставание технического перевооружения обусловило недостаточное качество строительных материалов, их низкую конкурентоспособность с импортными материалами, в результате чего для многих предприятий стали характерными простой, банкротство и ликвидация.
В настоящее время данный регион в полном объеме импортирует такую продукцию, как строительное стекло, цемент, облицовочный кирпич, покрытия для полов (линолеум, ламинат, паркет), краски, теплоизоляционные материалы, конструкции из металла и алюминиевых профилей, изделия из полимеров и так далее из-за отсутствия или приостановления их производства.
Нарастающий импорт строительных материалов привел к спаду производства отечественной строительной продукции и снижению использования производственных мощностей предприятий до 10-25%, что стало следствием уменьшения объемов производства строительной продукции в Западном регионе Казахстана. В 2000 году объемы выпуска продукции, производство которых ранее существовало в регионе, составили по абсолютной величине и в процентах к объемам производства в 1991 году по:
природному песку - 220,5 тыс.куб.м или 17,6%;
нерудным материалам - 1951 тыс.куб.м или 44%;
кирпичу силикатному - 16 млн.усл.шт или 13%;
конструкциям сборным из железобетона - 38,3 тыс.куб.м или 7,3%;
кирпичу строительному - 5 млн.усл.шт. или 2,1%;
извести - 83 тыс.тонн или 87,3%;
краскам - 10 тонн или 0,3%.
Тем не менее тот факт, что по ряду позиций материальной базы строительного комплекса в 1998 году спад производства прекратился, а по некоторым из них наметился рост свидетельствует о том, что часть предприятий отрасли начинает адаптироваться к условиям рынка. Так, индекс роста объемов производства строительной продукции в 1-м квартале 2001 года по отношению к соответствующему периоду 2000 года составил по: нерудным материалам - 252%, природным пескам - 535%, керамическим плиткам - 167%, кирпичу строительному - 104%, сборным конструкциям из железобетона - 594%, кирпичу силикатному - 220% и так далее. Указанный аспект свидетельствует о нарастающей потребности региона в строительных материалах, изделиях и конструкциях.

2. Импорт и потребность в строительных материалах, изделиях и
конструкциях в Западном регионе Казахстана за 2000 год

В настоящее время отечественный рынок заполнен зарубежной продукцией, то есть регионы республики практически стали рынками сбыта для стран-экспортеров строительной продукции. Этот процесс особенно характерен для рассматриваемого региона. Объем импорта строительных материалов в 2000 году по западным областям составил в стоимостном выражении 90,2 млн.долл.США, что соответствует 49,8% от общего объема импорта по республике.
Наибольшие объемы импорта строительных материалов в 2000 году приходятся на Западно-Казахстанскую (41 млн.долл.США) и Атыраускую (31 млн.долл.США) области, далее следуют Мангистауская (11 млн.долл.США) и Актюбинская (7,2 млн.долл.США) области. Данные по импорту стройматериалов в регион приведены в таблице 1.

Таблица 1

___________________________________________________________________________

N ! Наименование !Единица измерения! Импорт !Потреб-

п/п! ! !_________________!ность

! ! !количес-! сумма !

! ! !тво ! тыс. !

! ! ! ! долл. !

! ! ! ! США !

___!__________________________!_________________!________!________!________

1 Пески природные и прочие тыс.куб.м 0,909 290,4 242

2 Нерудные материалы (щебень) тыс.куб.м 8,820 138,8 2107

3 Цемент тыс. тонн 152,7 4586 165

4 Гипс, известняк тыс. тонн 118,6 1516,5 124,5

5 Мел и доломит тыс. тонн 0,548 11,2 2,0

6 Краски и лаки тыс. тонн 2,532 3176 2,8

7 Замазки, шпатлевки, грунтовки тыс. тонн 5,36 1449 5,7

8 Трубы и фитинги из полимеров тыс. тонн 2,36 11977,3 2,6

9 Окна, двери и рамы из

пластмасс тонн 202 1070 222

10 ДСП тыс.кв.м 294,1 243,3 324

11 Линолеум тыс.кв.м 382,2 1106 420

12 Шлаковата, минеральная вата тыс.куб.м 18,5 2210 21

13 Брусчатка тротуарная тыс.кв.м 15,3 122 17

14 Черепица, плитки керамические тыс. тонн 49,8 2786 55

15 Изделия из бетона

Неармированные тыс. тонн 34,2 4745 38

16 Шифер, трубы

асбестоцементные тыс. тонн 6,255 346,7 7,0

17 Кирпич строительный млн.шт.к 6,831 1659 7,5

18 Кирпич силикатный и

шлаковый млн.шт.к - - 17

19 Облицовочная плитка

керамические тыс.кв.м 240,1 1729 357

20 Панели из листа с изоляцией тонн 901 2858,7 946

21 Металлоконструкции из

черного металла тыс. тонн 17,164 34288 18

22 Конструкции из алюминия тонн 56 651,5 59

23 Огнеупорные кирпичи тыс. тонн 5,668 1119,2 6,2

24 ДВП тыс.кв.м 250,3 224,4 263

25 Сборные ж/б конструкции тыс.куб.м - - 43

26 Гранит, мрамор и др. камни тыс.кв.м - - 15

27 Прочие материалы, изделия 11900

Итого 90200

___________________________________________________________________________

Анализ структуры импорта строительных материалов и изделий показывает, что по удельному весу в стоимостном выражении среди импортируемых материалов лидируют металлоконструкции из черного металла (34,3 млн.долл.США), трубы и фитинги из полимеров (11,9 млн.долл.США), цемент (4,6 млн.долл.США), краски (3,2 млн.долл.США), минеральная вата (2,2 млн.долл.США), кирпичи и черепица керамические (4,4 млн.долл.США), изделия из бетона (4,7 млн.долл.США) и другие.

3. Проблемы развития производства

Анализ состояния предприятий промышленности строительных материалов показывает, что проблемы развития промышленности и повышения конкурентоспособности продукции неразрывно связаны с общими проблемами развития экономики страны и имеют отраслевые специфические особенности.
К главным проблемам можно отнести:
значительную импортозависимость региона по основным видам строительных материалов;
низкий технический уровень оснащенности производств, значительный моральный и физический износ технологического оборудования и основных средств предприятий;
отсутствие оборотных средств и накоплений у предприятий для модернизации и технического перевооружения производств;
ограниченность доступа к финансовым ресурсам из-за высокой степени риска финансирования производства строительных материалов;
территориальные диспропорции в размещении производственных сил промышленности строительных материалов, изделий и конструкций;
высокие тарифы на энергоресурсы и транспортировку сырья;
низкий платежеспособный спрос на строительную продукцию;
недостаточное стимулирование инвестиций для развития импортозамещающих и экспортоориентированных производств;
неразвитость внутригосударственной производственной кооперации;
отставание от международных методов и стандартов управления качеством производства продукции.
Кроме того, привлечению капиталов в развитие производства строительных материалов мешает экспансия иностранных строительных фирм, зачастую выигрывающих тендеры на подрядные работы за счет высоких финансовых возможностей и заинтересованных в импорте строительных материалов из собственных стран.

3. Цели и задачи Программы

Целью Программы является создание и реанимация базовых производств промышленности строительных материалов, позволяющих обеспечить потребность и ограничить импорт по основным видам строительной продукции в Западном регионе республики, увеличить занятость населения, повысить экспортные возможности и подготовить предпосылки для более интенсивного развития отрасли и экономики в целом.
Активное освоение богатых природных ресурсов Западного Казахстана, а также рост инвестиций в капитальное строительство оказывает значительное влияние на экономическое и промышленное развитие региона.
В связи с этим долгосрочная стратегическая задача в промышленной политике состоит в планомерном снижении зависимости республики от ввоза продукции промышленности строительных материалов путем проведения активной политики импортозамещения, перехода от трудоемких и капиталоемких производств к наукоемким производствам.
Программой предусмотрено на основе использования местного ресурсного потенциала организовать собственное производство основной части стройматериалов, в том числе имеющих стратегическое значение.
Для достижения поставленной цели необходимо решить следующие задачи:
создание нормативной правовой и нормативно-технической базы для развития предприятий промышленности строительных материалов;
проведение реконструкции и технического перевооружения существующих предприятий и создание новых производств на основе внедрения прогрессивных энерго- и ресурсосберегающих технологий;
финансирование проектов путем привлечения инвестиций;
активное использование возможностей привлечения прямых инвестиций, займов, кредитов;
развитие смешанных форм кредитования производств с привлечением частных отечественных и иностранных инвесторов;
обеспечение государственной поддержки по привлечению кредитов, займов, включению стратегически важных, но капиталоемких и малопривлекательных для прямых инвесторов проектов в программу государственных инвестиций;
стимулирование внедрения новых технологий, машин и механизмов, технологического оборудования для производства строительных материалов и изделий путем использования гибкой таможенной политики, широкого внедрения лизинговых методов;
активное развитие малого предпринимательства и внедрение лизинга оборудования в отрасли.

4. Основные направления реализации Программы и отбор
приоритетных инвестиционных проектов

Реализацию Программы в целях создания материальной базы отрасли строительства, снижения импортозависимости и более полного обеспечения потребности региона в материалах собственного производства планируется осуществлять по следующим основным направлениям.
Нормативное правовое и нормативно-техническое обеспечение.
Необходимо на основе разработки национальных стандартов, соответствующих международным требованиям, шире использовать возможности сертификации строительной продукции для ограничения заведомо некачественных импортных товаров и изделий. В этих же целях следует расширить перечень импортируемых строительных материалов и изделий, подлежащих обязательной сертификации. Эти меры также являются одним из нетарифных барьеров на пути импорта.
Для осуществления указанных мер и в целях производства высококачественной и конкурентоспособной продукции следует совершенствовать нормативно-технические документы и стандарты на выпуск строительных материалов и изделий и конструкций, соответствующих межгосударственным (действующих на территории СНГ) и международным техническим стандартам.
Государственная поддержка и техническая помощь предпринимателям в восстановлении и организации новых производств стройматериалов.
Создание и восстановление передовых производств стройматериалов зачастую связаны с крупными капиталовложениями, которые в свою очередь обусловлены сложными технологическими процессами и циклами, необходимостью оснащения комплексами современного технологического оборудования, переработки и поставки сырья и другими многочисленными факторами. В этих условиях у предприятий недостаточно собственных сил и средств для ввода новых мощностей без поддержки и помощи со стороны государства. В связи с этим следует предусмотреть следующие меры.
В области технической помощи предполагается:
осуществление маркетинговых исследований рынка строительных материалов в регионе;
оказание информационных услуг предприятиям отрасли в определении потенциальных потребителей их продукции и номенклатуры изделий, пользующихся спросом на внутреннем рынке;
определение перечня технологического оборудования, которое может передаваться на лизинговой основе;
содействие в рекламе отечественной продукции промышленности стройматериалов.
В качестве мер инвестиционной поддержки предприятий и проектов предполагается:
предоставление льгот и преференций, предусмотренных действующим законодательством о государственной поддержке прямых инвестиций;
включение в программу государственных инвестиций стратегически важных проектов;
привлечение средств финансово-промышленных групп;
содействие заключению межотраслевых соглашений производителей строительной продукции и потребителей, в первую очередь крупных иностранных и национальных компаний, осуществляющих инвестиционную деятельность на территории Западного региона, по гарантированным закупкам и расчетам.
Одними из действенных инструментов государственной поддержки должны стать:
постановление Правительства Республики Казахстан от 12 сентября 2001 года N 1187 P011187_ "Меморандум о кредитной политике закрытого акционерного общества "Банк Развития Казахстана" на период 2001-2003 годы";
постановление Правительства Республики Казахстан от 12 сентября 2000 года N 1384 P001384_ "Правила отбора инвестиционных проектов, кредитуемых в рамках поддержки отечественных товаропроизводителей".
Этими актами строительная отрасль и производство строительных материалов включены в число приоритетных направлений при кредитовании инвестиционных проектов.

Приоритетные и стратегически важные для региона инвестиционные
проекты, финансируемые за счет включения в программу государственных
инвестиций

Производство строительного стекла. При наличии природных сырьевых ресурсов по-прежнему импортируется обыкновенное строительное стекло. Необходимо решить проблему создания собственной стекольной промышленности и выпуска кальцинированной соды как основного компонента сырья при производстве стекла и другой продукции. Учитывая отсутствие данного производства в республике, финансирование его предполагается осуществлять за счет включения в программу государственных инвестиций.
Производство цемента. Несмотря на наличие в республике собственных производств в 2000 году импорт цемента в Западный регион Казахстана составил 153 тыс. тонн. Импорт цемента объясняется более отдаленным расположением казахстанских производителей цемента и соответственно значительным увеличением стоимости при транспортировке. Транспортные расходы при поставке цемента из восточных и южных регионов в западные области составляют 65-70% от отпускной стоимости цемента. Учитывая высокие транспортные расходы поставки отечественного цемента в регион и перспективы дальнейшего роста его потребности целесообразно строительство завода по производству цемента с учетом наличия местного сырья, в том числе белого на основе уникального месторождения сырья. Снижение себестоимости их производства можно осуществить в том числе путем внедрения сухого способа производства.

Приоритетные инвестиционные проекты, финансируемые за счет прямых
инвестиций

Производство стеновых материалов. Необходимо строительство заводов по производству лицевого керамического кирпича и стеновых блоков на базе передовых технологий. С учетом роста строительства объектов жилищного и общественного назначения и современных требований градостроительства возрастает потребность в качественном облицовочном кирпиче. Сегодня в Западном регионе отсутствует производство данного вида материала.
Организация производства мела. Уникальное месторождение мела находится в Мангистауской области. По своим качествам и свойствам оно превосходит все существующие аналогичные месторождения не только в Казахстане, но и в ближнем зарубежье. Мел является основным компонентом для производства высококачественных белого цемента и сухих смесей, а также применяется при производстве другой продукции.
Производство красок и лаков. Большие объемы импорта лакокрасочных материалов, перспективы развития нефтехимической промышленности ставят задачу по развитию отечественного производства указанных видов продукции необходимого уровня качества и ассортимента.
Производство полимерных материалов и изделий. Есть потребность в организации выпуска труб, линолеума и ламината, расширении ассортимента экологически чистых покрытий полов.
Производство сухих смесей. Освоение производства новых видов отделочного материала увязано с наличием высококачественного сырья в регионе. Имеющиеся в республике предприятия по производству данного вида продукции расположены в основном в городе Алматы.
Производство сварочного электрода. Для сборки и монтажа строительных металлоконструкций и трубопроводов необходимо освоить производство сварочных электродов, которые в настоящее время импортируются из-за рубежа.
Настоящая Программа направлена на создание условий для развития отечественного производства стройматериалов, изделий и конструкций, повышение их конкурентоспособности на внутреннем и внешнем рынках строительной продукции, снижение ввоза дорогостоящих импортируемых в страну строительных материалов и изделий, повышение экспортных возможностей строительной отрасли, а также создание новых рабочих мест и повышение занятости населения.

5. Источники финансирования Программы

Основными источниками финансирования для реализации инвестиционных проектов, предусмотренных Программой в 2002-2005 годы станут:
собственные средства заинтересованных организаций всех форм собственности;
кредиты банков второго уровня;
прямые иностранные и отечественные инвестиции;
гранты международных финансовых организаций.
Привлечение капитала в промышленность строительных материалов предполагается осуществлять в самых разных формах, в том числе в виде лизинга, создания совместных предприятий и другие.
Всего на развитие промышленности строительных материалов, изделий и конструкций в Западном регионе Казахстана на 2002-2005 годы требуется порядка 26 млрд. тенге. Из них 15,836 млрд. тенге составляют средства, привлекаемые в рамках включения в программу государственных инвестиций, 10,123 млрд. тенге - за счет привлечения прямых инвестиций.

6. Ожидаемые результаты

Развитие экономики Западного региона Казахстана и перспективы создания инфраструктуры для добычи углеводородного сырья в данном регионе позволяют на ближайшую перспективу делать оптимистичные прогнозы развития строительной индустрии в этих областях. Данный прогноз подкрепляется имеющейся материальной базой отрасли, наличием запасов основных, необходимых для организации и восстановления производств, минерально-сырьевых ресурсов и квалифицированного трудового потенциала. Внедрение новых технологий и высокопроизводительного оборудования направлено на уменьшение ресурсоемкости и трудоемкости продукции на 25-30%. Предусматривается также расширение ассортимента строительных материалов, улучшение их качества.
Реализация Программы позволит:
достигнуть к 2006 году обеспечения продукцией промышленности стройматериалов в объеме до 70-80% от потребности региона по основным ее видам;
снизить зависимость региона от импорта строительных материалов, изделий и конструкций;
расширить ассортимент эффективных и экологически чистых строительных материалов, изделий и конструкций;
за счет внедрения прогрессивных технологий уменьшить материало-, энерго- и трудоемкость производств и снизить себестоимость продукции;
создать базу для дальнейшего наращивания производственного потенциала отрасли в регионе;
создать около 2200 рабочих мест;
увеличить реальное поступление налогов;
увеличить возможности экспорта продукции промышленности строительных материалов.
Кроме того, создание базовых предприятий промышленности стройматериалов в регионе даст мультипликативный эффект в смежных отраслях - энергетике, топливной промышленности, металлургии, торговле и транспорте.

7. План мероприятий
по реализации Программы развития промышленности
строительных материалов, изделий и конструкций в Западном
регионе Казахстана на 2002-2005 годы

___________________________________________________________________________ N ! Мероприятие !Форма завершения!Ответственный за! Срок п/п! ! ! исполнение !исполнения ___!__________________________!________________!________________!__________

Нормативное правовое и нормативно-техническое обеспечение

___________________________________________________________________________

1 Разработка Приказ Комитета Министерство 2002-2004

нормативно-технических по делам экономики и годы

документов и стандартов на строительства торговли

выпускаемые в регионе Министерства

стройматериалы на уровне экономики и

международных требований торговли

___________________________________________________________________________

Государственная поддержка и техническая помощь вновь создаваемым и

развивающимся производствам

___________________________________________________________________________

2 Проведение выставки Выставка в Министерство В течение

строительных товаров Западном регионе экономики и 2003 года

торговли

3 Подготовка предложения по Предложения в Министерство В течение

инвестиционной поддержке Правительство экономики и 2002 года

посредством льготного торговли

кредитования или включения

в программу государственных

инвестиций наиболее

стратегически важных

проектов

___________________________________________________________________________

Отбор приоритетных и стратегически важных для региона

инвестиционных проектов

___________________________________________________________________________

4 Строительство завода по Включение в Аким 2003-2005

производству листового программу Актюбинской годы

стекла в Актюбинской государственных области,

области инвестиций Министерство

экономики и

торговли

5 Строительство цементного -----"------ Аким 2003-2005

завода по производству Западно- годы

белого цемента (по сухому Казахстанской

способу) в области,

Западно-Казахстанской Министерство

области экономики и

торговли

6 Развитие производства Привлечение Аким 2003-2004

отделочных материалов прямых Актюбинской годы

краски и пигментов в инвестиций для области,

Актюбинской области строительства Министерство

объекта экономики и

торговли

7 Организация производства -----"------ Аким 2003 год

электродов в Актюбинской Актюбинской

области области,

Министерство

экономики и

торговли

8 Строительство завода по -----"------ Аким 2003 год

производству Атырауской

полиэтиленовых труб в области,

Атырауской области Министерство

экономики и

торговли

9 Производство Привлечение Аким 2003-2004

кальцинированной соды в прямых Атырауской годы

Атырауской области инвестиций для области,

строительства Министерство

объекта экономики и

торговли

10 Организация производства -----"------ Аким 2003 год

сухих смесей (шпатлевки, Атырауской

грунтовки и замазки) в области,

Атырауской области Министерство

экономики и

торговли

11 Организация производства -----"------ Аким 2003-2005

лицевого кирпича и блоков Западно- годы

по передовым гибким Казахстанской

технологиям в Западно- области,

Казахстанской области Министерство

экономики и

торговли

12 Техническое перевооружение -----"------ Аким 2003-2005

производства извести в Западно- годы

Западно-Казахстанской Казахстанской

области области,

Министерство

экономики и

торговли

13 Организация производства -----"------ Аким 2003 год

линолеума и ламината в Мангистауской

Мангистауской области области,

Министерство

экономики и

торговли

14 Организация производства -----"------ Аким 2003 год

лицевого кирпича и блоков Мангистауской

по передовым гибким области,

технологиям в Мангистауской Министерство

области экономики и

торговли

15 Организация производства -----"------ Аким 2003 год

мела в Мангистауской Мангистауской

области области,

Министерство

экономики и

торговли

___________________________________________________________________________