Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң 2004 жылға арналған экономикалық және әлеуметтiк саясаттың негiзгі бағыттары мен экономикалық көрсеткiштердiң болжамы жөнiндегi мәлiмдемесi туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 5 ақпандағы N 137 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң 2004 жылға арналған әлеуметтiк-экономикалық саясаты мен болжам жасалатын негiзгi экономикалық макрокөрсеткiштер туралы елдiң қалың жұртшылығын хабардар ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:

1. Қоса берiліп отырған Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң 2004 жылға арналған экономикалық және әлеуметтiк саясаттың негізгі бағыттары мен экономикалық көрсеткiштердiң болжамы туралы мәлiмдемесi мақұлдансын.

2. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi және жариялануға тиiс.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2004 жылғы 5 ақпандағы
N 137 қаулысымен
мақұлданған

Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкінің 2004 жылға арналған
экономикалық және әлеуметтік саясаттың негізгi
бағыттары мен экономикалық көрсеткiштердің
болжамы жөнiндегi
Мәлімдемесі

Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң экономикалық саясатының негiзгi мақсаттары 2004 жылы: экономиканың жоғары өсу қарқынын сақтау үшiн жағдайлар жасау, инфляция қарқынын бәсеңдету және экономиканың конъюнктуралық факторларға тәуелдiлiгiн азайту болады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi өз iс-әрекеттерiнде Президенттiң Қазақстан халқына жолдауын (2003 жылғы сәуiр), Үкiметтiң 2003-2006 жылдарға арналған Бағдарламасын, сондай-ақ басқа да стратегиялық бағдарламалық құжаттарды iске асыру қажеттігін негiзге алады.
2004 жылы экономикалық және әлеуметтiк саясатты жүргізу мынадай басымдықтарға сәйкес жүзеге асырылатын болады:
халықтың әл-ауқатын одан әрi арттыру;
Елiмiздiң 2015 жылға дейiнгi индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыру;
Мемлекеттік аграрлық азық-түлiк бағдарламасын, Ауылдық аумақтарды дамытудың мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру және олардың негiзiнде ауылдағы (селодағы) тұрмыс жағдайын сапалы жақсарту, аграрлық бизнестiң тиiмдi және бәсекеге қабiлетті жүйесiн қалыптастыру;
экономика салаларында одан әрi ырықтандыруды және құрылымдық қайта құруларды жүргiзу.
Сыртқы және iшкi факторларды талдауды негiзге ала отырып, Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi 2004 жылғы жалпы iшкi өнiмнiң базалық нұсқадағы нақты өсуi 7-7,5%-ды құрайды деп санайды.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi өзiнiң күш-жiгерiн жеке меншiк құқығын нығайту мен қорғау, шаруашылық қызметке әкiмшiлiк араласуды қысқарту, қаржы рыноктары мен институттарын дамыту жолымен инвестициялық ахуалды жақсартуға бағыттайтын болады.
Алға қойылған мақсаттарға қол жеткiзудi қамтамасыз ету үшiн 2004 жылы Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң қызметi:
қаржы жүйесiнiң тұрақтылығын қамтамасыз етуге;
валюталық режимдi ырықтандыруды және қаржы жүйесiнiң халықаралық стандарттарға көшуiн дайындауды қамтамасыз ететiн iс-шаралар кешенiн iске асыруға;
Қазақстанның Дүниежүзiлiк сауда Ұйымына (бұдан әрi - ДСҰ) кiруi жөнiндегi дайындық iс-шараларын аяқтауға;
энергия және pecуpc үнемдейтiн технологияларды енгiзудi ынталандыратын заңнамалық және тарифтiк жағдайлар жасауға;
орталық және жергiлiктi басқару органдары арасындағы өкiлеттiктер мен қаржылық ресурстарды ажырату жөнiндегі жұмысты жалғастыруға;
ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң өнiмдiлiгiн арттыру үшiн жағдайлар жасауға;
ауылдың (селоның) өндiрiстік және әлеуметтік инфрақұрылымын дамыту деңгейiн жақсартуға;
экономиканың шикiзаттық емес секторларына инвестициялар тарту үшiн қажеттi жағдайлар жасауға;
көлеңкелi экономика үлесiн азайту жөнiндегi шаралар кешенiн жүргiзуге бағытталатын болады.

1. Халықтың әл-ауқатын одан әрi арттыру

Халықтың әл-ауқатын арттыру саласындағы саясат ең төменгi жалақы мөлшерiн, зейнетақы және әлеуметтiк төлемдер мөлшерiн ұлғайтуға бағытталатын болады.
2004 жылғы 1 қаңтардан бастап зейнетақылар мен жәрдемақылар мөлшерiн инфляцияның болжамды деңгейiне - 5,4 %-ға индекстеу жүргізiледi. Ең төменгі зейнетақы мөлшерi 2004 жылы 5800 теңгенi құрайды. Ең төменгі жалақы мөлшерi 6600 теңгенi құрайды.
Осылайша ағымдағы жылы ең төменгi жалақы мөлшерiнiң өсуi 2003 жылмен салыстырғанда 32%-ды құрайды.
Ағымдағы жылы бюджет саласындағы қызметкерлердiң жалақысы орташа 20%-ға ал мемлекеттiк қызметшiлердiң, соның iшiнде әскери қызметшiлердiң жалақысы орташа 50%-ға ұлғайтылатын болады.
Қазақстан Республикасының Yкiметi азаматтарды кепiлдiк берiлген тегiн медициналық көмек көлемiмен қамтамасыз етудiң конституциялық нормасын орындау жөнiнде жұмыс жүргiзетін болады. Осы мақсаттарға 2004 жылы жергiлiктi бюджеттер шығыстарында 15 млрд. теңге сомасында қосымша қаражат көзделген.
2004 жылы әлеуметтiк салада мынадай мемлекеттiк және салалық бағдарламалар iске асырылатын болады:
"Халық денсаулығы" мемлекеттiк бағдарламасы;
2004-2006 жылдарға арналған "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы;
"Бiлiм" мемлекеттік бағдарламасы;
"Салауатты өмiр салты" кешендi бағдарламасы;
Қазақстан Республикасында ЖҚТБ iндетіне қарсы iс-әрекет жөнiндегi 2001-2005 жылдарға арналған бағдарламасы;
Қазақстан Республикасында туберкулезге қарсы күресте күшейту жөнiндегi 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы;
2003-2005 жылдарға арналған "Ауыл мектебi" бағдарламасы.
Шағын және орта бизнестің қаржылық ресурстарына қол жетiмділіктi қамтамасыз ету, қаржы инфрақұрылымын одан әрi дамыту, сондай-ақ қолайлы кәсiпкерлiк ахуал жасау мақсатында 2004 жылы Шағын кредит берудi дамыту бағдарламасы әзiрленетiн болады.
Халықтың қалың бұқарасын тұрғын үймен қамтамасыз ету үшiн 2004 жылы Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысының және тұрғын үй-коммуналдық саланың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы әзiрленетiн болады. Бұл, сондай-ақ ескiрген және авариялық тұрғын үйлердi бұзу, қалалардағы инженерлiк желiлердi дамыту, тұрғын үй қорын басқару жүйесiн одан әрi жетiлдiру сияқты мәселелердi де шешуге мүмкiндiк бередi.
Тұрғын үй құрылысын белсендi түрде дамыту экономиканың басқа салаларына да оң ықпалын тигiзедi, бұл, сайып келгенде, жалпы iшкi өнiмнiң өсу серпiнiне оң әсер етедi. Кең ауқымдағы тұрғын үй құрылысы халық кiрiсiнiң өсуi мен тұтыну шығыстары құрылымының өзгеруi үшiн ынталандыру қызметiн атқарады.

2. Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыру

2004 жыл Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi дайындық iс-шараларын жүзеге асырудағы айқындаушы жыл болады.
2004 жылы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi іс-қимылы:
кәсiпкерлiк ахуалын жетiлдiруге;
республикада көп деңгейлi инновациялық жүйенi (технопарктердi, технологиялық бизнес-инкубаторларды, ғылыми парктердi) дамыту үшiн жағдайлар жасауға және венчурлiк қаржыландыруды дамытуды ынталандыруға;
ресурстарды елдің орнықты дамуын қамтамасыз ету үшін экономиканың басым салаларына тиiмдi инвестициялауды қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік даму институттарының қызметiн үйлестіруге;
кәсiби кадрлар мен мамандарды даярлау үшiн жағдайлар жасауға;
Алматы қаласы Алатау кентiнiң аумағындағы "Ақпараттық технологиялар паркi" еркiн экономикалық аймағының және "Ақтау теңiз порты" еркiн экономикалық аймағының қызметiн ынталандыруға бағытталатын болады.
Қазақстан экономикасының бәсекеге қабiлеттiлігін арттыру бөлiгінде "Халықаралық стандарттарға көшудiң ұлттық идеясы" жобасын iске асыруды бастау болжанып отыр. Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын жүзеге асыру кәсіпорындарды жаппай техникалық қайта жарақтандыруды жүргiзудi, сапа менеджментi мен 9000 және 14000 сериялы ИСО стандарттары бойынша экологиялық менеджмент жүйелерiн жедел енгізудi талап етедi.
Негізгi мақсаты Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы халықаралық практикаға көшуiн қамтамасыз ету болып табылатын Қазақстан Республикасының ұлттық стандарттау және сертификаттау жүйелерiн дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы iске асырыла бастайды.
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыруға 2004 жылы республикалық бюджеттен 21,8 млрд. теңге мөлшерiнде қаражат бөлiндi.

3. Мемлекеттiк аграрлық азық-түлiк бағдарламасын және Ауылдық аумақтарды дамытудың мемлекеттік бағдарламасын iске асыру

Ауыл шаруашылығында аграрлық бизнестің тиiмдi және бәсекеге қабiлеттi жүйесiн қалыптастыру жөнiндегі мiндеттi шешу алда тұр.
2004 жылы Мемлекеттiк аграрлық азық-түлiк бағдарламасын қаржыландыруға бюджеттен 49,8 млрд. теңге бөлiнетiн болады.
Егiншiлiктi дамытуды ынталандыру жөнiндегi бағдарламалар кеңейтілетiн болады. Минералдық тыңайтқыштар сатып алуға арналған субсидиялау көлемi 3 еседен астам, көктемгi егіс және егiн жинау жұмыстарын жүргізуге жергілiктi бюджеттерге кредит беру көлемi - 1,2 есеге өседi.
Мемлекеттiк резервтi жаңарту үшiн бюджет қаражаты есебiнен астықты мемлекеттiк сатып алу көлемi 450-500 мың тоннаға жуықты құрайды. Кредит және қарыз қаражаты есебiнен коммерциялық сатып алу көлемi астық рыногындағы жағдайға қарай анықталады.
Ауыл шаруашылығының машина жасау жүйесiнде ауыл шаруашылығы техникасы мен қосалқы бөлшектер өндiрiсiн ынталандыру шаралары қабылданатын болады.
Ауыл шаруашылығы техникасының лизингiне кредит беру жалғасады. Мемлекеттік машина-техникалық станциялар және сервис-орталықтар желiлерiн құру бағдарламасын өрiстету жоспарлануда.
Ауылдық аумақтарды дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру шеңберiнде ауылды қоныстандырудың оңтайлы моделi негiзiнде ауылдың (селоның) қалыпты тыныс тіршiлiгі жағдайларын жасау жөнiнде жұмыс жүргiзiлетiн болады. 2004 жылы ауылдық бiлiм беруге, денсаулық сақтауға және ауылдық сумен қамтамасыз ету объектілерiне инвестицияға республикалық бюджетте 19,6 млрд. теңге мөлшерiнде қаражат көзделген.

4. Экономика салаларында одан әрi ырықтандыруды және құрылымдық қайта құруларды жүргiзу

Индустриялық-инновациялық даму стратегиясының міндеттерiне жауап беретiн өндiрiстік инфрақұрылымды дамыту мақсатында телекоммуникациялар рыногын ырықтандыру жөнiндегі жұмыс жалғасын табады.
Телекоммуникациялар рыногын ырықтандыру барысында iшкi тоғыспалы субсидиялаудан барлық операторлардың және мемлекеттiң ынтымақтаса қатысуының жалпы ұлттық тетiгiн құруға көшу жоспарланып отыр. Бұл мiндет қаржылық жүктеменi телекоммуникациялар рыногына барлық қатысушылар арасында бөлу жолымен шешiлетiн болады.
Байланыс қызмет көрсетулерiне тарифтердi ырықтандырудан халықтың табысы аз жiктерiнiң мүддесiне қысым көрсетiлуiне жол бермеу мақсатында 2004 жылға арналған республикалық бюджетте 958,8 млн. теңге сомасында өтемдiк қаражат көзделген.
2004 жылы электр энергетикасында электр энергиясының көтерме және бөлшек сауда рыногы құрылатын болады.
Ұлттық электр желiсiнiң транзиттiк әлеуетiн ұлғайту мақсатында кернеуi 500 кВт "Солтүстiк-Оңтүстiк" электр беру екiншi желiсiнiң құрылысы басталады. Орта мерзiмдi перспективада бұл желi Қазақстанның оңтүстігіндегi электр энергиясының тапшылығын жабуды қамтамасыз етедi.
2004 жылы "Алтынсарин-Хромтау" темiр жол желiсi iске қосылатын болады, бұл желi ұлттық темiр жол желiсiн қалыптастыру буынының бiрiне айналады.
Бұл желiнi салуды аяқтау үшiн 2004 жылға арналған республикалық бюджетте 8,1 млрд. теңге жоспарланған. Желiнi iске қосу жүктердi тасымалдау қашықтығын орташа 1500 км-ге қысқартуға мүмкiндiк бередi.
Транзиттiк әлеуеттi арттыру үшiн Самара - Шымкент, Ташкент - Шымкент - Алматы - Қорғас, Астана - Қостанай - Челябi және Омбы - Павлодар - Майқапшағай халықаралық автокөлiк дәлiздерiнiң автомобиль жолдарын қайта жаңарту маңызды жобалар болмақ.
Каспий теңiзi қазақстандық секторының ресурстарын ұтымды пайдаланудың қажеттiлiгi жекелеген перспективалы құрылымдарға геологиялық зерттеу жүргiзудi талап етедi.
Ағымдағы жылы Абай, Нұрсұлтан және Сәтпаев құрылымдарын геологиялық зерттеу жөнiндегі жұмыстар басталады. Осы құрылымдар бойынша мұнай қорының жалпы болжамды ресурстары 164 млн. тоннаны құрайды.
Жағалау аймағындағы су басып кеткен мұнай ұңғымалары мен өздiгiнен құйылатын гидрогеологиялық ұңғымаларды консервациялау және жою жөнiнде жұмыстар жүргiзу көзделiп отыр.
2004 жылға арналған республикалық бюджетте Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторын игеру жөнiндегi мемлекеттік бағдарламаны iске асыруға 2,1 млн. теңге сомасында қаражат көзделген.
Мемлекеттiң салық саясаты халықтың тұтыну сұранысын ынталандыру мақсатында салық жүктемесiн одан әрi азайтуды, кәсiпорындар үшін салық ауыртпалығын азайтуды, iшкi инвестицияларды ұлғайтуды көздейдi. Көрсетілген мақсаттарды iске асыру үшiн 2004 жылғы 1 қаңтардан бастап қызметкерлердiң оларға еңбекақы түрiнде төленетiн кiрiстерi есептеу базасы болып табылатын салық ставкалары азайтылды, сондай-ақ қосылған құн салығының ставкасы 16%-дан 15%-ға дейiн азайтылды.
2004 жылдан бастап мұнай операцияларына салық салудың жаңа режимi енгiзiледi, бұл перспективада кiрiстi бөлудегі Қазақстан үлесiн едәуiр ұлғайтуға мүмкiндiк бередi. Мұнай операцияларына салық салудың жаңа режимi жаңадан жасалатын келiсiм-шарттарға ғана қатысты болады.
2004 жылдан бастап, сондай-ақ мұнай-химия өнеркәсiбiндегі қызметтi жүзеге асыратын ұйымдар үшiн корпорациялық табыс салығын салудың жеңiлдетiлген режимi енгізiледi, бұл Индустриялық-инновациялық даму стратегиясының көмiрсутектi шикiзатты тереңдете қайта өңдеу жөнiндегi жоғары технологиялы жаңа өндiрiстердi құру жөнiндегi негізгі бағыттарын iске асыруға ықпал ететiн болады.
2004 жылдан бастап негiзгi қызметi ғылыми әзiрлемелер, ақпараттық технологияларды жасау әрi дамыту болып табылатын қызметiн арнайы экономикалық аймақтардың аумақтарында жүзеге асыратын ұйымдар үшiн жеке салық режимi енгізiлдi.
Ғылыми және инновациялық қызметтi қосымша ынталандыру мақсатында 2004 жылы салық заңнамасына ғылыми және инновациялық зерттеулер мен жұмыстарды ынталандыру, сондай-ақ өндiрiске ғылыми жетiстiктер мен инновациялық әзiрлемелердi енгiзу бөлiгiнде өзгерiстер енгiзу жөнiнде ұсыныстар әзiрленедi.
2004 жылы Бюджет кодексiн қабылдау орта мерзiмдi бюджеттiк жоспарлауға көшуге және бюджеттi жаңа қағидаттар негізiнде қалыптастыруға мүмкiндiк береді.
2004 жылы 2005-2007 жылдарға арналған орта мерзiмдi фискалдық саясат әзiрленетiн болады, оның қабылдануы салық-бюджет саясатын елдiң әлеуметтiк-экономикалық дамуының негiзгі бағыттарын, жүргiзiлiп жатқан ақша-кредит, валюта және инвестициялық саясатты, экономиканы одан әрi ырықтандыруды ескере отырып жүргiзуге мүмкiндiк бередi.
Бюджет саясатының негізгi мақсаттарын iске асыру мақсатында 2004 жылы стратегиялық, индикативтiк және бюджеттiк жоспарлауды одан әрi үйлестiру, бюджет заңнамасын Бюджет кодексiнде көзделген нормаларға сәйкес ретке келтiру жөнiндегi жұмыс жалғасын табады.
Ұлттық қордың активтерiн тиiмдi басқару тетіктерiн жетiлдiруге бағытталған саясат жүргiзiлетiн болады.
Бюджеттің жалпы iшкi өнiмге пайыздық қатысындағы тапшылығын бiртiндеп қысқарту және мемлекеттік борыш құрылымын оңтайландыру көзделуде.
Ағымдағы жылы мемлекеттiк бюджет тапшылығы жалпы iшкi өнiмнiң 1,9 %-нан аспайды.
Мемлекеттiк сатып алу рәсiмдерiн iске асырудың уақтылығы мен тиімділігін арттыру жөнiнде шаралар қабылданатын болады.
Мемлекеттiк мүлікті басқарудың тиiмділігін арттыру мақсатында акцияларының пакеттерi (қатысу үлестерi) мемлекеттік меншiктегі мемлекеттік кәсiпорындардың, акционерлiк қоғамдар мен серiктестіктердiң қаржы-шаруашылық қызметiн, әкiмшiлiк шығыстарды оңтайландыруды қамтамасыз ету жөнiндегі жоспарлы көрсеткiштердi олардың орындауын бақылау жөнiндегі жұмыс күшейтiледi.
Мемлекеттік басқару деңгейлерi арасында функциялар мен өкілеттiктердi ажырату процесiн жалғастыру жоспарланады. Аумақтық даму мәселелерiн шешудегi жауапкершіліктi күшейту мақсатында мемлекеттiк басқарудың жергiлiктi деңгейiне шаруашылық саласындағы, сондай-ақ шаруашылық қызметтің жекелеген түрлерiн лицензиялау саласындағы функциялар берiледi.
Сыртқы экономикалық саясат ДСҰ-ның талаптарына сәйкес сыртқы сауда режимiн жетiлдiруге, өзара саудадағы кедергілердi алып тастауға, қазақстандық экспорттаушылардың шетел рыноктарына қол жетiмдiлiгіне оңтайлы жағдайлар жасауға, дайын өнiм экспортын ынталандыруға бағытталады.
Бiрыңғай экономикалық кеңiстік (БЭК) шеңберiнде еркiн сауда аймағын құру жөнiнде тығыз ынтымақтастық дамитын болады.
Қазақстанда Ресей жылын өткiзу екi елдiң экономикалық ықпалдастығын күшейтуге ықпал етедi. Ресей Федерациясымен ынтымақтастық республиканың сыртқы экономикалық саясатындағы басым бағыт болып қалуды жалғастыруда және өз кезегінде осы ынтымақтастықта басты назар экономиканың нақты секторында бiрлескен жобаларды жасауға бағытталатын болады.
Мемлекет басшысының Қазақстан кәсiпкерлерiнiң 10 және 11-форумдарында берген тапсырмаларына сәйкес 2004 жылы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң алдында лицензияланатын қызмет түрлерiн және заңнамада көзделген басқа да рұқсат берулердi қысқарту жөнiндегі жұмыс, сондай-ақ оларды беру рәсiмдерi мен тәртібiн жетiлдiру алда тұр.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi қызметiнiң негізгі мақсаты 2004 жылдан бастап баға тұрақтылығын қамтамасыз ету болады.
Инфляция бойынша мақсатты көрсеткiштер үшiн жауапкершіліктi күшейту жағдайларында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi бұдан былай инфляция бойынша бағдарларды инфляциялық үрдiстердiң негiзгi бағыттарын көрсететiн "базалық инфляция" индексiн негiзге ала отырып, белгiлейтiн болады.
Базалық инфляцияның негізгi жедел көрсеткiштiң әсерiнен өзгеруiн бағалауға мүмкiндiк беретiн трансмиссиялық тетік моделiн әзiрлеу жөнiндегi жұмыстар жалғасады, ол ретiнде репо операциялары бойынша ставка алынады. Мұндай модель инфляция бойынша мiндеттемелердiң қатаң сақталуын қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi және жүргізiлiп жатқан ақша-кредит саясатына сенiмнiң артуына ықпал ететiн болады.
2004 жылы ақша-кредит саясатының негізгi мақсаты орташа жылдық "базалық инфляцияны" 4% - 6% шегінде ұстау болады.
Инфляцияны азайту 2004 жылы қайта қаржыландырудың ресми ставкасын жылдық 6% - 6,5%-ға дейiн азайтуға мүмкiндiк бередi. Бұл ретте осы ставканың экономикалық рөлiнiң өсуi күтiлуде, өйткенi вексельдердi қайта есептеу нақ сол қайта қаржыландырудың ресми ставкасына сәйкес жүргiзiлетiн болады.
Қазақстандық тауарлардың сыртқы рыноктардағы бағалық бәсекеге қабiлеттiлігін қолдау үшiн Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi бағамның ақша сұранысы мен ұсынысына байланысты ауытқуын негiздейтiн теңгенiң құбылмалы айырбас бағамының режимiн сақтау ниетiнде. Тиiсiнше, Ұлттық Банк iшкi валюта рыногына теңгенiң айырбас бағамының алыпсатарлық жолмен көтерiлуiн болдырмау қажет болған кезде ғана барынша аз қатысуын жүзеге асыра отырып, теңгенiң айырбас бағамы бойынша бағдарларды белгілемейтiн болады және оны қалыптастыруға араласпайды.
Ашық рынок операциялары - бағалы қағаздарды сату және сатып алу және, ең алдымен, репо операцияларымен қысқа мерзiмдi ноталар шығару ақша-кредит саясатының негізгі құралдары болады. Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi ресми ставкаларды реттеудi және вексельдердi қайта есептеу, банктерге қысқа мерзiмдi кредиттер (күндiк және овернайт) беру, сондай-ақ банктердiң қысқа мерзiмдi өтiмдiлiгiн реттеу үшiн депозиттер қабылдау жолымен банктердi қайта қаржыландыруды жүзеге асыратын болады.
Инфляциялық таргеттеуге жоспарлы көшуге дайындық жоспарында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi 2004 жылы өз ресми ставкаларының реттеушi рөлiн күшейтуге бағытталған шараларды iске асыруды жалғастырады. Ашық рынок операцияларымен өтiмдiлiктi реттеудi кеңейту, атап айтқанда, бағалы қағаздардың қайталама рыногын дамытуға жәрдемдесу жөнiндегі шаралар белсендi түрде қабылданатын болады. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң бағалы қағаздар портфелiн ұлғайту және жаңа қаржы құралдарын дамыту жөнiндегі шаралар қабылданады, бұл Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң реттеушi мүмкiндiктерiн ұлғайтуға және қаржы рыногының икемдiлігін арттыруға мүмкiндiк бередi.
Вексельдiк айналымды дамыту жөнiндегі жұмыс: вексельдердiң бiрiншi сыныпты эмитенттерiнiң тiзiмiн қалыптастыру, вексельдiк айналымның нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру және вексельдердi орталық депозитарий арқылы есепке алу рәсiмiн әзiрлеу жалғасады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң алтын-валюта резервтерi тауарлар мен қызметтер көрсетудiң импортын 3 айдан артық жабуды қамтамасыз ететiн деңгейде ұсталады. 2004 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң алтын-валюта резервтерi 2003 жылмен салыстырғанда 6,3%-ға өседi және 5 млрд. АҚШ долларынан асып түседi.
Ақша агрегаттарының жылдық өсуi экономикалық өсудiң жоғары қарқынының сақталуын қамтамасыз ететiн болады. Атап айтқанда, ақша базасы 2004 жылы 31,6%-ға, ал ақша массасы 29,1%-ға өседi.
Экономиканың монеталануының өсу үрдiсi сақталады. Бұл ретте ақша массасы өсу қарқынының алға шығуы, егер еңбек өнiмділігінiң өсуi, әсiресе, мұнай өндiрумен байланысы жоқ секторлардағы жалақының өсу қарқынынан асып түсетiн болса, инфляциялық процестердiң күшеюiне қауiп төндiрмейдi.
Валюталық реттеу және валюталық бақылау саласында валюталық режимдi ырықтандыру басым бағыт болады. Бұл валюталық реттеу режимiн жұмсартуды және резиденттердiң шетелдiк активтермен операцияларды жүзеге асыруы кезiндегi шектен тыс әкiмшiлiк кедергілердi жоюды болжайды. Валюта операцияларымен байланысты тәуекелдердi қадағалау әрi бақылау үшiн банктердегi, жинақтаушы зейнетақы қорларындағы және сақтандыру компанияларындағы тәуекелдердi пруденциалдық реттеу және басқару тиiмдiлігін арттыру бағытында шаралар қабылданатын болады.
Валюталық заңнаманы одан әрi жетiлдiру мақсатында 2004 жылы қаржы рыногының қазiргi заманғы талаптарға барынша жауап беретiн және Қазақстанның халықаралық капитал рыноктарына неғұрлым белсендi қатысуын көздейтiн жаңа заң әзiрлеу және қабылдау жоспарлануда. Ол шамамен 2005 жылы басталатын және 2007 жылы валюталық қатынастарды толық ырықтандырумен аяқталатын валюталық режимдi ырықтандырудың екiншi кезеңiнiң бағдарламасын iске асыру үшiн заңнамалық негіз болады. Валюталық шектеулердi бәсеңдету жөнiндегi шаралар отандық қаржы рыногының өсуiне, қаржы құралдарының дамуына және нақты сектор үшiн қосымша қаржы ресурстарын тартуға ықпал етедi.
Төлем жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету саласындағы басым бағыт олардың Еуропа одағы стандарттарына неғұрлым толық жақындауы болады. Төлем құралдарының жаңа түрлерi дамитын болады.
Микропроцессорлық технологиялар негiзiнде төлем карточкаларының Ұлттық банкаралық жүйесiн енгізу және дамыту жолымен төлем карточкаларына қызмет көрсету жөнiндегi бiрыңғай ұлттық желi құруға ерекше назар аударылатын болады. Оны енгізу шеңберiнде 2004 жылы "Процессинг орталығы" ЖАҚ төлем карточкалары бойынша банкаралық транзакцияларға қызмет көрсету жөнiнде өзiнiң практикалық қызметiн бастайды.
Ақша-кредит саясаты қаржы рыногының тұрақтылығын сақтауға ықпал ететiн болады. Сақтандыру рыногын, бағалы қағаздар рыногын одан әрi дамытуға және банк жүйесiнiң тұрақтылығын нығайтуға, экономиканың нақты секторына банктердiң кредит беруiнiң одан әрi өсуiне жағдай жасауға, сондай-ақ жинақтаушы зейнетақы жүйесiн жетілдiруге ерекше назар аударылады.
Қазақстан Республикасының Қаржы секторын дамытудың тұжырымдамасына сәйкес қаржы рыногын одан әрi дамыту оның барлық сегменттерiн халықаралық стандарттарға жақындату бағытында жүргізiлетiн болады. Экономиканың нақты секторының сұраныстарын қанағаттандыратын қаржы жүйесiнiң орнықты әрi тиiмдi жұмыс iстеуiн қалыптастыру жалғасады.
2004 жылы банктердiң депозиттік базасының одан әрi өсуi, банктердiң кредиттiк қызметiнiң кеңеюi және экономикаға кредиттер бойынша сыйақы ставкаларының одан әрi төмендеуi күтiлуде. 2004 жылы резиденттер депозитi 25%-ға жуық, экономикаға кредиттер - 30%-дан артық өседi, ал заңды тұлғаларға теңгемен берiлген кредиттер бойынша сыйақы ставкасы 2004 жылдың аяғына қарай 12,0%-13,5% деңгейiне дейiн азаяды деп күтiлуде.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi өз қызметiн Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөнiндегі агенттігімен тығыз үйлестiретiн болады.
Қаржы нарығын қадағалау тетiктерi мен рәсiмдерiн жетiлдiру мақсатында қаржы нарығының жекелеген сегменттерiн реттеудiң халықаралық стандарттарын одан әрi енгiзу жөнiндегі iс-шаралар жалғасын табады. Жүйелiк тәуекел артқан және/немесе дағдарыс жағдайлары туындаған кезде жедел iс-әрекет схемасы әзiрленедi. Сондай-ақ, банктер қызметiнiң ашықтығын арттыру мақсатында банктердi қаржылық есеп берудiң халықаралық стандарттарына көшiру жөнiндегi жұмыс жалғасатын болады, бұл банктер жасайтын қаржылық есеп берудiң барабарлығы мен сенiмдiлігін қамтамасыз етедi.
2004 жылдан бастап халық депозиттерiн қабылдау құқығы жеке тұлғалардың салымдарына кепiлдiк беру жүйесiнiң қатысушылары болып табылатын банктерге ғана берiледi.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Үкiметiмен және Қазақстанның Аудиторлар палатасымен бiрлесiп сертификатталған бухгалтерлер институтын құру жөнiндегi жұмысты жалғастырады. Аудитті дамытудың бiрыңғай стратегиясы және халықаралық аудит стандарттарына негiзделген банктер аудитiнiң бiрыңғай көзқарасы мен талаптары әзiрленетін болады.
Банктерден, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан және микрокредиттік ұйымдардан тұратын кредит берудiң үш деңгейлi жүйесiн одан әрi жетілдiру жоспарлануда.
Ипотекалық кредит беру жүйесiн одан әрi дамытуға бағытталған бiрқатар шаралар iске асырылатын болады. Олардың арасында: Қазақстанның ипотекалық кредиттерге кепiлдiк беру қорын (ҚИККҚ) құру, ипотекалық кредит беру мерзiмдерiн 20 жылға дейiн ұзарту, ипотекалық кредиттер бойынша сыйақы ставкаларын одан әрi төмендету. Бұдан басқа, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң шаралары Қазақстан қор биржасында агенттік облигациялар листингi рәсiмдерiн жоюға, халыққа ипотекалық кредит беру көлемiнiң өсуiн ынталандыруға бағытталатын болады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң тұрғын үй-құрылыс жинақтары жүйесiн дамыту жөнiндегі жұмысына жәрдемдеседi.
Депозит сақтаушылардың халықаралық қауымдастығының ұсынымдарын ескере отырып, жеке тұлғалардың салымдарына міндетті ұжымдық кепiлдiк беру (сақтандыру) жүйесiн жетiлдiру жалғасатын болады. Атап айтқанда, сақтандыру жарналарының сараланған ставкаларын айқындау мақсатында қатысушы банктердiң тәуекелдерiн бағалау жөнiндегi әдiстеме әзiрленедi. Депозиттер мен кредиттер бойынша рынок ставкаларына төмендететiн ықпал ету мақсатында кепiлдiк берiлген депозиттер бойынша ең жоғарғы сыйақы ставкаларын азайтуға бағытталған саясат жүргiзiледi.
Таяудағы жылдары сақтандыру қызметiн мемлекеттiк реттеу және қадағалау жүйесi жетiлдiрілетiн болады, сақтандыру рыногындағы адал бәсекелестiктi дамыту үшiн жағдай жасау жөнiнде шаралар қабылданады.
Экологиялық сақтандыру және төтенше сипаттағы басқа да тәуекелдердi сақтандыру саласындағы бiрыңғай мемлекеттiк саясат айқындалады. Ауыл шаруашылығындағы мiндеттi сақтандыруды мемлекеттiк қолдау жүйесi құрылады. Сақтандыру қызметiнiң мiндеттi сақтандыру, өмiрдi сақтандыру және сақтандырудың өзге де әлеуметтік маңызы бар түрлерi, қайта сақтандыру және сақтандыру рыногына шетелдiк қатысуды кеңейту сияқты түрлерiн дамыту жөнiндегі жұмыс жалғасады. Толыққанды сақтандыру статистикасын қалыптастыру, сондай-ақ салалық мониторингтi құру мен өндiрiстiк тәуекелдердi бағалау жөнiндегі жұмыс жүргiзiлетiн болады.
Инвестициялаудың ұжымдық нысандары арқылы халық жинақтарын тарту тетiктерiн жетiлдiру бағалы қағаздар рыногын дамытудың басты мiндеттерiнiң бiрi болып қалып отыр. Мемлекеттiң негізгi күш-жiгерi инвестициялық қорларды дамытуға бағытталады. Бұл мiндетті iске асыруға "Инвестициялық қорлар туралы" Қазақстан Республикасының жаңа Заңын қабылдау және бағалы қағаздар портфелiн басқару жөнiндегі қызметтi жүзеге асыратын ұйымдардың нормативтiк базасын жетiлдiру ықпал ететiн болады.
Қаржы құралдары ауқымын кеңейту үшiн қазақстандық акциялар мен облигациялардың инвестициялық тартымдылығын арттыру, борыштық мiндеттемелер рыногын дамыту, туынды бағалы қағаздар және басқа да қаржы құралдары рыногын дамыту жөнiндегi iс-шаралар жүзеге асырылады. Айналымдағы депозиттер сертификаттары мен коммерциялық қағаздар, агенттiк облигациялар рыноктары iске қосылады.
Бағалы қағаздар рыногында инвесторлардың құқықтары мен мүдделерiн қорғау жүйесiн жетілдіру үшін ақпаратты ашудың халықаралық стандарттарына көшу жүзеге асырылады, лицензияланатын субъектiлердi реттеу жетілдiрiледi, адал бәсекелестік ынталандырылады, листинг талаптары жетiлдiрiледi.
Ұлттық бағалы қағаздар рыногының техникалық инфрақұрылымын дамыту үшiн трансфер-агенттердiң желiсi дамытылады, ақпараттық жүйелер жетілдiрiледi, операциялар тiзбесi кеңейтiледi әрi брокерлік және дилерлiк ұйымдарды капиталдандыру деңгейi арттырылады. Сондай-ақ, орталық депозитарий тiркеушi, төлем агентi функцияларын орындайтын ұйым құрылады.
Алдағы жылдарда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi ЕурАзЭҚ елдерi орталық банктерiмен бiрлесiп, ЕурАзЭҚ елдерiнiң ортақ төлем жүйесiн ұйымдастыру және қаржы рыноктарын интеграциялаудың басқа да бағыттары бойынша жұмыс жүргiзудi жалғастырады.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Бiрыңғай экономикалық кеңiстік (БЭК) қалыптастыру жөнiндегi мемлекетаралық және ведомствоаралық топтардың жұмысына белсене қатысу ниетiнде.
Белгiленген экономикалық және әлеуметтік саясатты iске асыру 2004 жылы жалпы iшкi өнiмнiң белгiленген өсу қарқынына қол жеткiзуге мүмкiндiк бередi.
Негізгi капиталға инвестициялар нақты мәнде - 9-10%-ға өседi. Өнеркәсiптiк өндiрiс көлемiнiң өсуi 2003 жыл деңгейiне 8-8,5%, ауыл шаруашылығының жалпы өнiмi - 2,5-3% деңгейiнде күтiлуде.
Экономика өсуiнiң оң серпiнi еңбекақының артуы және халықтың әл-ауқатын жақсарту үшiн жағдай жасайды.
Ағымдағы жылы нақты жалақы 6,8%-ға ұлғаяды.
2004 жылға арналған негiзгі макроэкономикалық көрсеткiштер болжамы осы Мәлiмдемеге қосымшада келтiрiлген.

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң
2004 жылға арналған экономикалық және
әлеуметтiк саясаттың негiзгi бағыттары
мен экономикалық көрсеткiштердiң
болжамы жөнiндегі мәлiмдемесiне
қосымша

2004 жылға арналған негiзгi макроэкономикалық көрсеткiштер

__________________________________________________________________
| 2004 жыл
| болжам
__________________________________________________________________
Нақты мәндегi жалпы iшкi өнiм, өткен жылға %-бен 7-7,5
Нақты мәндегi өнеркәсiптiк өнiмнiң (жұмыстардың,
қызметтер көрсетудiң) көлемi, өткен жылға %-бен 8-8,5
Нақты мәндегi ауыл шаруашылығының жалпы өнiмi,
өткен жылға %-бен 2,5-3
Негiзгi капиталға инвестициялар, өткен жылға %-бен 9-10
Экспорт, млн. АҚШ долл. 11414
Импорт, млн. АҚШ долл. 9705
Республикалық бюджеттiң түсiмдерi, ЖIӨ-ге %-бен 18
Республикалық бюджеттiң шығыстары, ЖIӨ-гe %-бен 19,9
Республикалық бюджеттiң тапшылығы, ЖIӨ-ге %-бен 1,9
Базалық инфляция, % 4-6
Жыл аяғына қайта қаржыландыру ставкасы, % 6-6,5
Жалпы алтын-валюта резервтерi, млн. AҚШ долл. 5156
өзгеруi, %-бен 6,3
Ақша базасы, млрд. теңге 411
өзгеруi, %-бен 31,6
Ақша массасы, млрд. теңге 1325
өзгеруi, %-бен 29,1
Банк жүйесiндегi резиденттердің депозиттерi,
млрд. теңге 972
өзгеруi, %-бен 24,6
Экономикадағы банктердің кредиттері, млрд. теңге 1225
өзгеруi, %-бен 30,3
Жеке тұлғалардың мерзiмдi теңге депозиттері бойынша
сыйақының орташа өлшемдi ставкасы, % 9,0-10,5
Заңды тұлғалардың берiлген теңге кредиттері бойынша
сыйақының орташа өлшемдi ставкасы, % 12,0-13,5
Ең төменгi жалақы мөлшерi, теңге 6600
Ең төменгi зейнетақы мөлшерi, теңге 5800
__________________________________________________________________

О Заявлении Правительства Республики Казахстан и Национального Банка Республики Казахстан об основных направлениях экономической и социальной политики и прогнозе экономических показателей на 2004 год

Постановление Правительства Республики Казахстан от 5 февраля 2004 года N 137

В целях информирования широкой общественности страны о социально-экономической политике Правительства Республики Казахстан и Национального Банка Республики Казахстан и прогнозируемых основных экономических макропоказателях на 2004 год Правительство Республики Казахстан постановляет:

1. Одобрить прилагаемое Заявление Правительства Республики Казахстан и Национального Банка Республики Казахстан об основных направлениях экономической и социальной политики и прогнозе экономических показателей на 2004 год.

2. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания и подлежит опубликованию.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Одобрено
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 5 февраля 2004 года N 137

Заявление
Правительства Республики Казахстан и Национального Банка
Республики Казахстан об основных направлениях экономической и
социальной политики и прогнозе экономических показателей
на 2004 год

Основными целями экономической политики Правительства Республики Казахстан и Национального Банка Республики Казахстан в 2004 году будут: создание условий для сохранения высоких темпов роста экономики, замедление темпов инфляции и снижение зависимости экономики от конъюнктурных факторов.
Правительство Республики Казахстан и Национальный Банк Республики Казахстан в своих действиях будут исходить из необходимости реализации Послания Президента народу Казахстана (апрель 2003 года), Программы Правительства на 2003-2006 годы, а также других стратегических программных документов.
В 2004 году проведение экономической и социальной политики будет осуществляться в соответствии со следующими приоритетами:
дальнейшее повышение благосостояния населения;
реализация Стратегии индустриально-инновационного развития страны до 2015 года;
реализация Государственной агропродовольственной программы, Государственной программы развития сельских территорий и на их основе качественное улучшение условий жизни в ауле (на селе), формирование эффективной и конкурентоспособной системы агробизнеса;
проведение дальнейшей либерализации и структурных преобразований в отраслях экономики.
Исходя из анализа внешних и внутренних факторов, Правительство Республики Казахстан и Национальный Банк Республики Казахстан считают, что в базовом варианте реальный рост валового внутреннего продукта в 2004 году составит 7-7,5 %.
Правительство Республики Казахстан и Национальный Банк Республики Казахстан нацелят свои усилия на улучшение инвестиционного климата путем укрепления и защиты прав частной собственности, сокращения административного вмешательства в хозяйственную деятельность, развития финансовых рынков и институтов.
Для обеспечения достижения намеченных целей в 2004 году деятельность Правительства Республики Казахстан и Национального Банка Республики Казахстан будет направлена на:
обеспечение стабильности финансовой системы;
реализацию комплекса мероприятий, обеспечивающих либерализацию валютного режима и подготовку к переходу финансовой системы на международные стандарты;
завершение подготовительных мероприятий по вступлению Казахстана во Всемирную торговую организацию (далее - ВТО);
создание законодательных и тарифных условий, стимулирующих внедрение энерго- и ресурсосберегающих технологий;
продолжение работы по разграничению полномочий и финансовых ресурсов между центральными и местными органами управления;
создание условий для повышения продуктивности сельскохозяйственного производства;
улучшение уровня развития производственной и социальной инфраструктуры аула (села);
создание необходимых условий для привлечения инвестиций в несырьевые сектора экономики;
проведение комплекса мер по снижению доли теневой экономики.

1. Дальнейшее повышение благосостояния населения
Политика в области повышения благосостояния населения будет направлена на увеличение размера минимальной заработной платы, размеров пенсионных и социальных выплат.
С 1 января 2004 года будет проведена индексация размеров пенсий и пособий на прогнозируемый уровень инфляции - 5,4 %. Минимальный размер пенсии в 2004 году составит 5800 тенге. Минимальный размер заработной платы составит 6600 тенге.
Таким образом, рост минимального размера заработной платы в текущем году по сравнению с 2003 годом составит 32 %.
В текущем году заработная плата работников бюджетной сферы будет увеличена в среднем на 20 %, а государственных служащих, в том числе военнослужащих, в среднем на 50 %.
Правительством Республики Казахстан будет продолжена работа по выполнению конституционной нормы обеспечения граждан гарантированным объемом бесплатной медицинской помощи. В этих целях в 2004 году в расходах местных бюджетов предусмотрены дополнительные средства в сумме 15 млрд. тенге.
В 2004 году в области социальной сферы будут реализовываться следующие государственные и отраслевые программы:
Государственная программа "Здоровье народа";
Государственная программа "Культурное наследие" на 2004-2006 годы;
Государственная программа "Образование";
Комплексная программа "Здоровый образ жизни";
Программа по противодействию эпидемии СПИДа в Республике Казахстан на 2001-2005 годы;
Программа по усилению борьбы с туберкулезом в Республике Казахстан на 2004-2006 годы;
Программа "Ауыл мектебi" на 2003-2005 годы.
В целях обеспечения доступности к финансовым ресурсам малого и среднего бизнеса, дальнейшего развития финансовой инфраструктуры, а также создания благоприятного предпринимательского климата в 2004 году будет разработана Программа развития микрокредитования.
Для обеспечения жильем широких слоев населения в 2004 году будет разработана Программа жилищного строительства и жилищно-коммунальной сферы в Республике Казахстан на 2004-2006 годы. Это позволит также решить такие вопросы как снос ветхого и аварийного жилья, развитие инженерных сетей в городах, дальнейшее совершенствование системы управления жилищным фондом.
Активное развитие жилищного строительства позитивно повлияет и на другие сектора экономики, что в конечном итоге окажет положительное воздействие на динамику роста валового внутреннего продукта. Широкомасштабное жилищное строительство послужит стимулом для роста доходов населения и изменения структуры потребительских расходов.
2. Реализация Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003-2015 годы
2004 год станет определяющим в осуществлении подготовительных мероприятий по реализации Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан.
Действия Правительства Республики Казахстан по реализации Стратегии индустриально-инновационного развития в 2004 году будут направлены на:
совершенствование предпринимательского климата;
создание условий для развития в республике многоуровневой инновационной системы (технопарков, технологических бизнес-инкубаторов, научных парков) и стимулирование развития венчурного финансирования;
координацию деятельности государственных институтов развития в целях обеспечения эффективного инвестирования ресурсов в приоритетные для обеспечения устойчивости развития страны отрасли экономики;
создание условий для подготовки профессиональных кадров и специалистов;
стимулирование деятельности свободной экономической зоны "Парк информационных технологий" на территории поселка Алатау города Алматы и свободной экономической зоны "Морпорт Актау".
В части повышения конкурентоспособности казахстанской экономики предполагается начать реализацию проекта "Национальная идея перехода на международные стандарты". Осуществление Стратегии индустриально-инновационного развития требует проведения массового технического перевооружения предприятий, ускоренного внедрения систем менеджмента качества и экологического менеджмента по стандартам ИСО серии 9000 и 14000.
Начнется реализация Программы развития национальных систем стандартизации и сертификации Республики Казахстан на 2004-2006 годы, основной целью которой является обеспечение перехода Республики Казахстан на международную практику в области технического регулирования.
На реализацию Стратегии индустриально-инновационного развития из республиканского бюджета в 2004 году выделены средства в размере 21,8 млрд. тенге.
3. Реализация Государственной агропродовольственной программы и Государственной программы развития сельских территорий
В сельском хозяйстве предстоит решить задачу по формированию эффективной и конкурентоспособной системы агробизнеса.
В 2004 году на финансирование Государственной агропродовольственной программы из бюджета будет выделено 49,8 млрд. тенге.
Будут расширены программы по стимулированию развития земледелия. Более чем в 3 раза возрастут объемы субсидирования на закупку минеральных удобрений, в 1,2 раза - объемы кредитования местных бюджетов на проведение весенне-полевых и уборочных работ.
Объемы государственного закупа зерна за счет бюджетных средств для обновления государственного резерва составят около 450-500 тыс. тонн. Объемы коммерческого закупа за счет кредитных и заемных средств определятся в зависимости от ситуации на зерновом рынке.
В системе сельскохозяйственного машиностроения будут приняты меры стимулирования производства сельскохозяйственной техники и запасных частей.
Продолжится кредитование лизинга сельскохозяйственной техники. Планируется развернуть программу создания сети государственных машинно-технических станций и сервис-центров.
В рамках реализации Государственной программы развития сельских территорий на 2004-2010 годы будет проводиться работа по созданию нормальных условий жизнеобеспечения аула (села) на основе оптимальной модели сельского расселения. В 2004 году на инвестиции в сельское образование, здравоохранение и сельские объекты водоснабжения в республиканском бюджете предусмотрены средства в размере 19,6 млрд. тенге.
4. Проведение дальнейшей либерализации и структурных преобразований в отраслях экономики
В целях развития производственной инфраструктуры, отвечающей задачам Стратегии индустриально-инновационного развития, будет продолжена работа по либерализации рынка телекоммуникаций.
В ходе либерализации рынка телекоммуникаций планируется перейти от внутреннего перекрестного субсидирования к созданию общенационального механизма солидарного участия всех операторов и государства. Эта задача будет решена путем распределения финансовой нагрузки между всеми участниками рынка телекоммуникаций.
В целях недопущения ущемления интересов малоимущих слоев населения от либерализации тарифов на услуги связи в республиканском бюджете на 2004 год предусмотрены компенсационные средства в сумме 958,8 млн. тенге.
В 2004 году в электроэнергетике будут созданы оптовый и розничный рынки электроэнергии.
С целью увеличения транзитного потенциала Национальной электрической сети будет начато строительство второй линии электропередачи "Север-Юг" напряжением 500 кВт. В среднесрочной перспективе эта линия обеспечит покрытие дефицита электроэнергии на Юге Казахстана.
В 2004 году будет введена железнодорожная линия "Алтынсарин - Хромтау", которая станет одним из звеньев формирования национальной железнодорожной сети.
Для завершения строительства этой линии в республиканском бюджете на 2004 год запланировано 8,1 млрд. тенге. Ввод линии позволит сократить дальность перевозок грузов в среднем на 1500 км.
Важными проектами для повышения транзитного потенциала станут реконструкции автомобильных дорог международных автотранспортных коридоров Самара - Шымкент, Ташкент - Шымкент - Алматы - Хоргос, Астана - Костанай - Челябинск и Омск - Павлодар - Майкапчагай.
Необходимость рационального использования ресурсов Казахстанского сектора Каспийского моря требует проведения геологического изучения отдельных перспективных структур.
В текущем году начнутся работы по геологическому изучению следующих структур: Абай, Нурсултан и Сатпаев. Общие прогнозные ресурсы запасов нефти по данным структурам составляют 164 млн. тонн.
Предусматривается проведение работ по консервации и ликвидации затопленных нефтяных скважин и самоизливающихся гидрогеологических скважин в прибрежной зоне.
В республиканском бюджете на 2004 год на реализацию Государственной программы по освоению Казахстанского сектора Каспийского моря предусмотрены средства в сумме 2,1 млрд. тенге.
Налоговая политика государства предусматривает дальнейшее снижение налоговой нагрузки с целью стимулирования потребительского спроса населения, снижения налогового бремени для предприятий, увеличения внутренних инвестиций. Для реализации указанных целей с 1 января 2004 года снижены ставки налогов, базой исчисления которых являются доходы работников, выплачиваемые им в виде оплаты труда, а также снижена ставка налога на добавленную стоимость с 16% до 15%.
Начиная с 2004 года, вводится новый режим налогообложения нефтяных операций, что позволит в перспективе существенно увеличить долю Казахстана в разделении дохода. Новый режим налогообложения нефтяных операций будет касаться только новых заключаемых контрактов.
С 2004 года также вводится льготный режим обложения корпоративным подоходным налогом для организаций, осуществляющих деятельность в нефтехимической промышленности, что будет способствовать реализации основных направлений Стратегии индустриально-инновационного развития по созданию новых высокотехнологичных производств по углубленной переработке углеводородного сырья.
Начиная с 2004 года, введен отдельный налоговый режим для организаций, осуществляющих деятельность на территориях специальных экономических зон, основной деятельностью которых являются научные разработки, создание и развитие информационных технологий.
С целью дополнительного стимулирования научной и инновационной деятельности в 2004 году будут выработаны предложения по внесению изменений в налоговое законодательство в части стимулирования научных и инновационных исследований и работ, а также внедрения в производство научных достижений и инновационных разработок.
Принятие в 2004 году Бюджетного кодекса позволит перейти на среднесрочное бюджетное планирование и формировать бюджет на основе новых принципов.
В 2004 году будет разработана среднесрочная фискальная политика на 2005-2007 годы, принятие которой позволит проводить налогово-бюджетную политику с учетом основных направлений социально-экономического развития страны, проводимой денежно-кредитной, валютной и инвестиционной политики, дальнейшей либерализации экономики.
В целях реализации основных целей бюджетной политики в 2004 году будет продолжена работа по дальнейшей гармонизации стратегического, индикативного и бюджетного планирования, упорядочению бюджетного законодательства в соответствии с нормами, предусмотренными Бюджетным кодексом.
Будет проводиться политика, направленная на совершенствование механизмов эффективного управления активами Национального фонда.
Предусматривается постепенное сокращение дефицита бюджета в процентном отношении к валовому внутреннему продукту и оптимизация структуры государственного долга.
Дефицит государственного бюджета в текущем году не превысит 1,9 % от валового внутреннего продукта.
Будут приняты меры по повышению своевременности и эффективности реализации процедур государственных закупок.
В целях повышения эффективности управления государственным имуществом будет усилена работа по контролю за финансово-хозяйственной деятельностью государственных предприятий, акционерных обществ и товариществ, пакеты акций (доли участия) которых находятся в государственной собственности, за выполнением ими плановых показателей, по обеспечению оптимизации административных расходов.
Планируется продолжить процесс разграничения функций и полномочий между уровнями государственного управления. С целью усиления ответственности в решении вопросов территориального развития местному уровню государственного управления будут переданы функции в хозяйственной сфере, а также в области лицензирования отдельных видов хозяйственной деятельности.
Внешнеэкономическая политика будет направлена на совершенствование внешнеторгового режима в соответствии с требованиями ВТО, снятие барьеров во взаимной торговле, создание оптимальных условий для доступа казахстанских экспортеров на зарубежные рынки, стимулирование экспорта готовой продукции.
Будет развиваться тесное сотрудничество по созданию зоны свободной торговли в рамках Единого экономического пространства (ЕЭП).
Проведение Года России в Казахстане будет способствовать усилению экономической интеграции двух стран. Сотрудничество с Российской Федерацией продолжает оставаться приоритетным направлением во внешнеэкономической политике республики, и в свою очередь, акцент в данном сотрудничестве будет направлен на создание совместных проектов в реальном секторе экономики.
В соответствии с поручениями Главы государства, данными на 10 и 11 Форумах предпринимателей Казахстана, в 2004 году Правительству Республики Казахстан предстоит работа по сокращению лицензируемых видов деятельности и других предусмотренных законодательством разрешений, а также совершенствование процедуры и порядка их выдачи.
Основной целью деятельности Национального Банка Республики Казахстан с 2004 года будет обеспечение стабильности цен.
В условиях усиления ответственности за целевые показатели по инфляции Национальный Банк Республики Казахстан будет в дальнейшем устанавливать ориентиры по инфляции, исходя из индекса "базовая инфляция", который будет отражать основные направления инфляционных тенденций.
Продолжатся работы по разработке модели трансмиссионного механизма, которая позволит оценивать изменение базовой инфляции под воздействием основного оперативного показателя, в качестве которого будет принята ставка по операциям репо. Такая модель позволит обеспечить строгое соблюдение обязательств по инфляции и будет способствовать повышению доверия к проводимой денежно-кредитной политике.
Основной целью денежно-кредитной политики в 2004 году будет удержание среднегодовой "базовой инфляции" в пределах 4 % - 6 %.
Снижение инфляции позволит в 2004 году снизить официальную ставку рефинансирования до 6 % - 6,5 % годовых. При этом ожидается повышение экономической роли данной ставки, поскольку переучет векселей будет производиться именно в соответствии с официальной ставкой рефинансирования.
Для поддержания ценовой конкурентоспособности казахстанских товаров на внешних рынках Национальный Банк Республики Казахстан намерен сохранить режим плавающего обменного курса тенге, который обуславливает колебания курса в зависимости от спроса и предложения денег. Соответственно, Национальный Банк не будет устанавливать ориентиры по обменному курсу тенге и вмешиваться в его формирование, осуществляя минимальное присутствие на внутреннем валютном рынке только при необходимости предотвращения спекулятивных скачков обменного курса тенге.
Основными инструментами денежно-кредитной политики будут операции открытого рынка - продажа и покупка ценных бумаг, и, прежде всего, операции репо и выпуск краткосрочных нот. Кроме того, Национальный Банк Республики Казахстан будет осуществлять регулирование официальных ставок и рефинансирование банков путем переучета векселей, предоставления банкам краткосрочных кредитов (дневных и овернайт), а также приема депозитов для регулирования краткосрочной ликвидности банков.
В плане подготовки к планируемому переходу к инфляционному таргетированию, Национальный Банк Республики Казахстан в 2004 году продолжит реализацию мер, направленных на усиление регулирующей роли своих официальных ставок. Будут активно приниматься меры по расширению регулирования ликвидности операциями открытого рынка, в частности, содействие развитию вторичного рынка ценных бумаг. Будут приняты меры по увеличению портфеля ценных бумаг Национального Банка Республики Казахстан и развитию новых финансовых инструментов, что позволит увеличить регулирующие возможности Национального Банка Республики Казахстан и повысить гибкость финансового рынка.
Будет продолжена работа по развитию вексельного обращения: формирование списка первоклассных эмитентов векселей, совершенствование нормативной правовой базы вексельного обращения и разработка процедуры учета векселей через центральный депозитарий.
Золотовалютные резервы Национального Банка Республики Казахстан будут поддерживаться на уровне, обеспечивающем покрытие более 3 месяцев импорта товаров и услуг. В 2004 году золотовалютные резервы Национального Банка Республики Казахстан вырастут по сравнению с 2003 годом на 6,3 % и превысят 5 млрд. долл. США.
Годовые приросты денежных агрегатов будут обеспечивать сохранение высоких темпов экономического роста. В частности, денежная база в 2004 году вырастет на 31,6 %, а денежная масса на 29,1 %.
Сохранится тенденция роста монетизации экономики. При этом, опережение темпов роста денежной массы не будет представлять угрозу усиления инфляционных процессов, если рост производительности труда будет превышать темпы роста заработной платы, особенно в секторах, не связанных с добычей нефти.
В области валютного регулирования и валютного контроля приоритетным направлением будет либерализация валютного режима. Это предполагает смягчение режима валютного регулирования и устранение чрезмерных административных преград при осуществлении резидентами операций с иностранными активами. Для отслеживания и контроля рисков, связанных с валютными операциями, будут приниматься меры в направлении повышения эффективности пруденциального регулирования и управления рисками в банках, накопительных пенсионных фондах и страховых компаниях.
В целях дальнейшего совершенствования валютного законодательства в 2004 году планируются разработка и принятие нового закона, в большей мере отвечающего современным требованиям финансового рынка и предусматривающего более активное участие Казахстана на международных рынках капитала. Он послужит законодательной основой для реализации программы второго этапа либерализации валютного режима, которая ориентировочно будет начата в 2005 году и завершена к 2007 году полной либерализацией валютных отношений. Меры по ослаблению валютных ограничений будут способствовать росту отечественного финансового рынка, развитию финансовых инструментов и привлечению дополнительных финансовых ресурсов для реального сектора.
В области обеспечения функционирования платежных систем приоритетным направлением будет более полное их приближение к стандартам Европейского союза. Будут развиваться новые виды платежных инструментов.
Особое внимание будет уделено созданию единой национальной сети по обслуживанию платежных карточек путем внедрения и развития Национальной межбанковской системы платежных карточек на основе микропроцессорной технологии. В рамках ее внедрения в 2004 году начнет свою практическую деятельность по обслуживанию межбанковских транзакций по платежным карточкам ЗАО "Процессинговый центр".
Денежно-кредитная политика будет способствовать сохранению стабильности финансового рынка. Особое внимание будет уделено дальнейшему развитию страхового рынка, рынка ценных бумаг и укреплению устойчивости банковской системы, созданию условий для дальнейшего роста кредитования банками реального сектора экономики, а также совершенствованию накопительной пенсионной системы.
Дальнейшее развитие финансового рынка в соответствии с Концепцией развития финансового сектора Республики Казахстан будет проводиться в направлении приближения всех его сегментов к международным стандартам. Будет продолжено формирование устойчивой и эффективно функционирующей финансовой системы, удовлетворяющей потребностям реального сектора экономики.
В 2004 году ожидаются дальнейший рост депозитной базы банков, расширение кредитной деятельности банков и дальнейшее снижение ставок вознаграждения по кредитам экономике. Ожидается, что в 2004 году депозиты резидентов вырастут почти на 25 %, кредиты экономике - более чем на 30 %, а ставка вознаграждения по выданным тенговым кредитам юридическим лицам к концу 2004 года снизится до уровня 12,0 - 13,5 %.
Национальный Банк Республики Казахстан будет тесно координировать свою деятельность с Агентством Республики Казахстан по финансовому регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций.
В целях совершенствования механизмов и процедур надзора за финансовым рынком будут продолжены мероприятия по дальнейшему внедрению международных стандартов регулирования отдельных сегментов финансового рынка. Будет разработана схема оперативных действий при нарастании системного риска и/или возникновении кризисных ситуаций. Также, в целях повышения прозрачности деятельности банков, будет продолжена работа по переходу банков к международным стандартам финансовой отчетности, что обеспечит адекватность и надежность составляемой банками финансовой отчетности.
С 2004 года права на прием депозитов населения будут предоставляться только банкам, являющимся участниками системы гарантирования вкладов физических лиц.
Национальным Банком Республики Казахстан совместно с Правительством Республики Казахстан и Палатой аудиторов Казахстана будет продолжена работа по созданию института сертифицированных бухгалтеров. Будут разработаны единая стратегия развития аудита и единые подходы и требования к аудиту банков, основанные на международных стандартах аудита.
Планируется дальнейшее совершенствование трехуровневой системы кредитования, состоящей из банков, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, и микрокредитных организаций.
Будет реализован ряд мер, направленных на дальнейшее развитие системы ипотечного кредитования. Среди них: создание Казахстанского фонда гарантирования ипотечных кредитов (КФГИК), увеличение сроков ипотечного кредитования до 20 лет, дальнейшее снижение ставок вознаграждения по ипотечным кредитам. Кроме того, меры Национального Банка Республики Казахстан будут направлены на отмену процедуры листинга агентских облигаций на Казахстанской фондовой бирже, стимулирование роста объемов ипотечного кредитования населения.
Национальный Банк Республики Казахстан будет содействовать работе Правительства Республики Казахстан по развитию системы жилищных строительных сбережений.
Будет продолжено совершенствование системы обязательного коллективного гарантирования (страхования) вкладов физических лиц с учетом рекомендаций Международной ассоциации страхователей депозитов. В частности, будут разработаны методики по оценке рисков банков-участников в целях определения дифференцированных ставок страховых взносов. С целью оказания понижающего влияния на рыночные ставки по депозитам и кредитам будет проводиться политика, направленная на снижение максимальных ставок вознаграждения по гарантируемым депозитам.
В ближайшие годы будут совершенствоваться система государственного регулирования и надзора страховой деятельности, приниматься меры по созданию условий для развития добросовестной конкуренции на страховом рынке.
Будет определена единая государственная политика в области экологического страхования и страхования других рисков чрезвычайного характера. Будет создана система государственной поддержки обязательного страхования в сельском хозяйстве. Продолжится работа по развитию таких видов страховой деятельности, как обязательное страхование, страхование жизни и иных социально значимых видов страхования, перестрахование и расширение иностранного присутствия на страховом рынке. Будет проведена работа по формированию полноценной страховой статистики, а также созданию отраслевого мониторинга и оценке производственных рисков.
Одной из главных задач развития рынка ценных бумаг остается совершенствование механизмов привлечения сбережений населения через коллективные формы инвестирования. Основные усилия государства будут направляться на развитие инвестиционных фондов. Реализации данной задачи будут способствовать принятие нового Закона Республики Казахстан "Об инвестиционных фондах" и совершенствование нормативной базы организаций, осуществляющих деятельность по управлению портфелем ценных бумаг.
Для расширения спектра финансовых инструментов будут осуществлены мероприятия по повышению инвестиционной привлекательности казахстанских акций и облигаций, развитию рынка долговых обязательств, развитию рынка производных ценных бумаг и других финансовых инструментов. Будут запущены рынки обращаемых депозитных сертификатов и коммерческих бумаг, агентских облигаций.
Для совершенствования системы защиты прав и интересов инвесторов на рынке ценных бумаг будут осуществляться переход к международным стандартам раскрытия информации, совершенствоваться регулирование лицензируемых субъектов, стимулироваться добросовестная конкуренция, совершенствоваться листинговые требования.
Для развития технической инфраструктуры национального рынка ценных бумаг будут развиваться сеть трансфер-агентов, совершенствоваться информационные системы, расширяться перечень операций и повышаться уровень капитализации брокерских и дилерских организаций. Будет также создана организация, выполняющая функции центрального депозитария, регистратора, платежного агента.
В предстоящие годы Национальный Банк Республики Казахстан продолжит совместно с центральными банками стран ЕврАзЭС проведение работы по организации общей платежной системы стран ЕврАзЭС и другим направлениям интеграции финансовых рынков.
Кроме того, Правительство Республики Казахстан и Национальный Банк Республики Казахстан намерены активно участвовать в работе межгосударственных и межведомственных групп по формированию Единого экономического пространства (ЕЭП).
Реализация намеченной экономической и социальной политики позволит достичь намеченных темпов роста валового внутреннего продукта в 2004 году.
Инвестиции в основной капитал в реальном выражении вырастут на 9-10 %. Рост объема промышленного производства ожидается на уровне 8-8,5 % к уровню 2003 года, валовой продукции сельского хозяйства - 2,5-3 %.
Положительная динамика роста экономики создаст условия для повышения оплаты труда и улучшения благосостояния населения.
Реальная заработная плата в текущем году увеличится на 6,8 %.
Прогноз основных макроэкономических показателей на 2004 год приведен в приложении к настоящему Заявлению.

Приложение
к Заявлению
Правительства Республики Казахстан
и Национального Банка Республики Казахстан
об основных направлениях экономической и
социальной политики и прогнозе экономических
показателей на 2004 год

Основные макроэкономические показатели на 2004 год

-------------------------------------------------------------------
! 2004 год
Показатель ! прогноз
-------------------------------------------------------------------
Валовой внутренний продукт в реальном выражении, в % к 7-7,5
предыдущему году

Объем промышленной продукции (работ, услуг) в 8-8,5
реальном выражении, в % к предыдущему году

Валовая продукция сельского хозяйства в реальном 2,5-3
выражении, в % к предыдущему году

Инвестиции в основной капитал, в % к предыдущему году 9-10

Экспорт, млн, долл. США 11414

Импорт, млн, долл. США 9705

Поступления республиканского бюджета в % к ВВП 18

Расходы республиканского бюджета в % к ВВП 19,9

Дефицит республиканского бюджета в % к ВВП 1,9

Базовая инфляция, % 4-6

Ставка рефинансирования на конец года, % 6-6,5

Валовые золотовалютные резервы, млн. долл. США 5156

изменение в % 6,3

Денежная база, млрд. тенге 411

изменение в % 31,6

Денежная масса, млрд. тенге 1325

изменение в % 29,1

Депозиты резидентов в банковской системе, млрд. тенге 972

изменение в % 24,6

Кредиты банков экономике, млрд. тенге 1225

изменение в % 30,3

Средневзвешенная ставка вознаграждения по срочным 9,0-10,5
тенговым депозитам физических лиц, %

Средневзвешенная ставка вознаграждения по выданным 12,0-13,5
тенговым кредитам юридических лиц, %

Минимальный размер заработной платы, тенге 6600

Минимальный размер пенсий, тенге 5800
-------------------------------------------------------------------