Аралық соттардың шешімдерін мәжбүрлеп орындату жөнінде заңдардың кейбір нормаларын соттардың қолдануы туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2005 жылғы 23 желтоқсандағы N 10 нормативтік қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2016 жылғы 25 қарашадағы № 9 Нормативтік қаулысымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 25.11.2016 № 9 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 28 желтоқсандағы "Аралық соттар туралы" Заңының қабылдануына байланысты және аралық соттардың шешімдерін мәжбүрлеп орындату жөніндегі заңдардың сот тәжірибесінде біркелкі қолдану мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы қаулы етеді:

1. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі - АІЖК), Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 28 желтоқсандағы "Аралық соттар туралы" Заңының (бұдан әрі - Заң), Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 2 сәуірдегі "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Заңының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің нормалары аралық соттардың шешімдерін мәжбүрлеп орындатуға құқықтық негіз болып табылады.

Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

2. Қазақстан Республикасының Конституциясы анықтағандай аралық соттар Қазақстан Республикасының соттар жүйесіне кірмейді, ал тұрақты жұмыс істейтін мекеме ретінде немесе нақты дауды шешу үшін құрылуы мүмкін. Заңмен көзделген жағдайларда аралық сот талқылауына жүгіну азаматтық құқықтарды қорғау тәсілінің бірі болып табылады, егер аралық сотпен тараптар арасында жасалған келісімдер болса, дау аралық соттың қарауына берілуі мүмкін.

3. Аралық сот шешімі ерікті түрде орындалуға жатады, себебі дауды аралық соттың қарауына беру туралы шарт жасасу кезінде тараптар аралық соттың шешімі өздері үшін міндетті екендігін болжайды. Аралық сот шешімін ерікті түрде орындаудан бас тарту аралық шарттарын бұзу болып, ал өндіріп алушының Қазақстан Республикасының сот жүйесіндегі құзіретті сотқа аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындату туралы өтінішпен жүгінуі - конституциялық құқын соттың қорғауы арқылы жүзеге асыру болып есептеледі.

4. Аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беру туралы арыз, осы шешімде көрсетілген, АІЖК-нің нормаларымен белгіленген істің соттылық ережелеріне сәйкес дауды қараған аралық соттың орны бойынша құзіретті сотпен қаралады.

5. Аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беру туралы арыз, ол келіп түскен күннен бастап он бес күннің ішінде судья жеке өзі қарайды. Арыздың қаралатын уақыты мен орны туралы өндіріп алушы мен борышкерді сот АІЖК-нің 11-тарауында белгіленген ережелер бойынша ескертеді. Егер борышкерден сот отырысына дәлелді себептермен келе алмауына байланысты арызды қарауды кейінге қалдыру туралы өтінім түспесе, өндіріп алушы немесе борышкердің келмеуі арызды қарауға кедергі болмайды.

6. Аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беру туралы арызды қарау сот отырысында жүргізіледі. Соған байланысты АІЖК-нің 255-бабына сәйкес, АІЖК-нің 23-тарауында көзделген ережелер бойынша сот отырысының хаттамасы жүргізіледі.

7. Аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беру туралы арызға мынадай құжаттар тіркеледі:

1) аралық сот шешімінің түпнұсқасы немесе көшірмесі. Тұрақты жұмыс істейтін аралық сот шешімінің көшірмесі осы аралық сот төрағасымен куәландырылады, нақты дауды шешу үшін құрылған аралық сот шешімінің көшірмесі нотариальды куәландырылуы тиіс;

2) белгіленген заң тәртібімен бекітілген аралық сот келісімінің түпнұсқасы немесе нотариальды куәландырылған көшірмесі.

Мұнан басқа арызға, Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)" Кодексінің 535-бабы 1-тармағының 11) тармақшасына сәйкес анықталған ставка бойынша мемлекеттік бажды төлеуді растайтын құжаттар тіркелуі тиіс.

Ескерту. 7-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

8. Егер аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беру туралы арызды қарау кезінде сол шешімге шағымдану жөніндегі арыз құзіретті сотқа келіп түскені туралы белгілі болса, аралық соттың шешіміне шағымдану жөніндегі арызды қарап және шешкенге дейін сот атқару парағын беру туралы арызды қарауды тоқтата тұрады.

9. Аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындату туралы ұйғару Қазақстан Республикасы соттарының заңды күшіне енген сот актілерін орындау үшін заң актілерімен көзделген тәртіпте жедел орындалуға жатады.

10. АІЖК-нің 241-3-бабымен және Заңның 48-бабымен көзделген түпкілікті болып табылатын негіздер бойынша мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беруден бас тартылуы мүмкін және ол кеңейтілген талқылауға жатпайды.

АІЖК-нің 241-3-бабының 1) тармақшасында көзделген атқару парағын беруден бас тарту үшін дәлелдемелерді аралық сот шешімі қарсы қабылданған тараппен ұсынылады.

Құзіретті сот көрсетілген негіздерді, іс жүргізу нормаларының сақталуы тұрғысынан ғана тексереді және аралық соттың шешімін сот мәні бойынша қайта қарауға құқылы емес.

АІЖК-нің 241-3-бабының 2) тармақшасында көзделген мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беруден бас тарту негіздемесін сот анықтайды.

Аралық сот шешімінің Қазақстан Республикасының жариялылық тәртібіне сәйкестігі сотпен тексеріледі. Аралық соттың шешімін мәжбүрлеп орындату кезінде Қазақстан Республикасының құқықтық тәртіп негіздерін бұзуға жол берген ерекше жағдайларда жариялылық институтының тәртібі қолданылуы мүмкін.

11. Аралық сот шешімін мәжбүрлеп орындатуға атқару парағын беру туралы арыз бойынша шығарылған сот ұйғарымына, АІЖК-мен сот ұйғарымына шағымдану көзделген тәртіпте берілуі мүмкін.

12. Осы нормативтік қаулының қабылдануына байланысты төмендегі:

1) Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2001 жылғы 19 қазандағы N 14 "Аралық соттардың шешімдерін мәжбүрлеп орындату туралы арыздарды қараудың сот тәжірибесі туралы" нормативтік қаулысының;

2) Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2002 жылғы 28 маусымдағы N 15 "Бас Прокурордың Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2001 жылғы 19 қазандағы N 14 "Аралық соттардың шешімдерін мәжбүрлеп орындату туралы арыздарды қараудың сот тәжірибесі туралы" нормативтік қаулысына келтірілген наразылығы туралы" нормативтік қаулысының күші жойылды деп танылсын.

13. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, сондай-ақ жалпыға бірдей міндетті болып табылады және ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы

Жоғарғы Сотының Төрағасы

Қазақстан Республикасы

Жоғарғы Сотының судьясы,

жалпы отырыс хатшысы

О применении судами некоторых норм законодательства о принудительном исполнении решений третейских судов

Нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 23 декабря 2005 года N 10. Утратило силу нормативным постановлением Верховного суда Республики Казахстан от 25 ноября 2016 года № 9

Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного суда РК от 25.11.2016 № 9 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

В связи с принятием Закона Республики Казахстан от 28 декабря 2004 года "О третейских судах" и в целях единообразного применения в судебной практике законодательства о принудительном исполнении решений третейских судов, пленарное заседание Верховного Суда Республики Казахстан постановляет:

1. Правовой основой принудительного исполнения решений третейских судов являются нормы Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан (далее - ГПК), Закона Республики Казахстан от 28 декабря 2004 года "О третейских судах" (далее - Закон), Закона Республики Казахстан от 02 апреля 2010 года "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей" и других нормативных правовых актов.
Сноска. Пункт 1 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

2. Третейские суды не входят в систему судов Республики Казахстан, определяемую Конституцией Республики Казахстан, и могут создаваться в виде постоянно действующего учреждения либо для разрешения конкретного спора. Обращение к третейскому разбирательству в предусмотренных законом случаях является одним из способов защиты гражданских прав и возможно лишь при наличии заключенного между сторонами третейского соглашения.

3. Решение третейского суда подлежит добровольному исполнению, поскольку, заключая договор о передаче спора на рассмотрение третейского суда, стороны предполагают обязательность его решений для них. Отказ от добровольного исполнения решения третейского суда расценивается как нарушение условий третейского соглашения, а обращение взыскателя в компетентный суд судебной системы Республики Казахстан с заявлением о принудительном исполнении решения третейского суда является реализацией конституционного права на судебную защиту.

4. Заявление о выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение решения третейского суда рассматривается компетентным судом по месту рассмотрения спора третейским судом, указанного в его решении, в соответствии с правилами подсудности дел, установленными нормами ГПК .

5. Заявление о выдаче исполнительного листа для принудительного исполнения решения третейского суда рассматривается судьей единолично в течение пятнадцати дней со дня поступления в суд. О месте и времени рассмотрения заявления суд уведомляет взыскателя и должника по правилам, установленным главой 11 ГПК. Однако неявка взыскателя или должника не является препятствием к рассмотрению заявления, если от должника не поступило ходатайство об отложении рассмотрения заявления с указанием уважительных причин невозможности явиться в судебное заседание.

6. Рассмотрение заявления о выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение решения третейского суда производится в судебном заседании. В связи с этим в соответствии со статьей 255 ГПК ведется протокол судебного заседания по правилам, предусмотренным главой 23 ГПК.

7. К заявлению о выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение решения третейского суда прилагаются:

1) оригинал или копия решения третейского суда. Копия решения постоянно действующего третейского суда заверяется председателем этого третейского суда, копия же решения третейского суда, созданного для разрешения конкретного спора, должна быть нотариально удостоверенной;

2) оригинал или нотариально заверенная копия третейского соглашения, заключенного в установленном законом порядке.

Кроме того, к заявлению должны быть приложены документы, подтверждающие оплату государственной пошлины по ставке, определенной в соответствии с подпунктом 11) пункта 1 статьи 535 Кодекса Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет (Налоговый кодекс)".
Сноска. Пункт 7 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

8. Если при рассмотрении заявления о выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение решения третейского суда, компетентному суду станет известно о поступлении заявления об обжаловании того же решения, суд приостанавливает рассмотрение заявления о выдаче исполнительного листа до рассмотрения и разрешения заявления об обжаловании решения третейского суда.

9. Определение о принудительном исполнении решения третейского суда обращается к немедленному исполнению в порядке, предусмотренном законодательными актами для исполнения вступивших в законную силу судебных актов судов Республики Казахстан.

10. В выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение может быть отказано по основаниям, предусмотренным статьей 241-3 ГПК и статьей 48 Закона, которые являются исчерпывающими и расширительному толкованию не подлежат.

Доказательства для отказа в выдаче исполнительного листа, предусмотренные подпунктом 1) статьи 241-3 ГПК, представляются стороной, против которой принято решение третейского суда.

Указанные основания проверяются компетентным судом лишь с точки зрения соблюдения процессуальных норм и суд не вправе пересматривать решение третейского суда по существу.

Основания для отказа в выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение, предусмотренные подпунктом 2) статьи 241-3 ГПК, устанавливаются судом.

Соответствие решения третейского суда публичному порядку Республики Казахстан проверяется судом. Применение института публичного порядка возможно в исключительных случаях, когда принудительное исполнение решения третейского суда посягает на основы правопорядка Республики Казахстан.

11. Определение суда, вынесенное по заявлению о выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение решения третейского суда, может быть обжаловано в порядке, предусмотренном ГПК для обжалования определения суда.

12. В связи с принятием настоящего нормативного постановления признать утратившими силу:

1) нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан N 14 от 19 октября 2001 года "О судебной практике рассмотрения заявлений о принудительном исполнении решений третейских судов";

2) нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан N 15 от 28 июня 2002 года "О протесте Генерального Прокурора Республики Казахстан на нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан N 14 от 19 октября 2001 года "О судебной практике рассмотрения заявлений о принудительном исполнении решений третейских судов".

13. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

Председатель Верховного Суда
Республики Казахстан

Судья Верховного Суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания